Tài liệu Biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên trường cao đẳng văn hóa nghệ thuật và du lịch yên bái

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ĐẶNG THỊ LOAN BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƢỜNG CAO ĐẲNG VĂN HÓA NGHỆ THUẬT VÀ DU LỊCH YÊN BÁI Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60 14 05 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Giảng viên hƣớng dẫn: GS.TS Nguyễn Thị Mỹ Lộc HÀ NỘI – 2013 LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn thạc sĩ của mình, tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo, Khoa sau Đại học của trường Đại học Giáo dục – Đại học Quốc gia Hà Nội đã nhiệt tình truyền đạt kiến thức quý báu cho chúng tôi trong suốt quá trình học tập và hoàn thành Luận văn Thạc sĩ. Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới GS-TS Nguyễn Thị Mỹ Lộc – Người trực tiếp chỉ bảo, hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành Luận văn Thạc sĩ. Nhân dịp này cho tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo Khoa học, Phòng Tổ Chức Hành chính, Phòng Kế hoạch tài chính Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Yên Bái đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu, thu thập số liệu để hoàn thành Luận văn. Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn gia đình bạn bè, đồng nghiệp đã động viên khuyến khích tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Xin trân trọng cảm ơn! Hà nội, ngày 28 tháng 11 năm 2013 Tác giả Đặng Thị Loan i DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT AN Âm Nhạc CBQL Cán bộ quản lý CĐ Cao đẳng CNTT Công Nghệ thông tin ĐNGV Đội ngũ giảng viên GD Giáo dục GV Giảng viên GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo HS-SV Học sinh – sinh viên MT Mỹ thuật NCKH Nghiên cứu khoa học QL Quản lý VHNT &DL Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch VHTT&DL Văn hóa Thể thao và Du lịch TW Trung ương TN Thanh Nhạc UBND Ủy ban nhân dân SP Sư Phạm ii MỤC LỤC Lời cảm ơn ......................................................................................................... i Danh mục từ viết tắt .......................................................................................... ii Danh mục bảng biểu........................................................................................ vii Danh mục sơ đồ hình vẽ................................................................................. viii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƢỜNG CAO ĐẲNG......................................................... 6 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ......................................................................... 6 1.2. Các khái niệm cơ bản liên quan đến vấn đề nghiên cứu ............................ 8 1.2.1.Quản lý, quản lý nhà trường, quản lý giáo dục ........................................ 8 1.2.2. Giảng viên, đội ngũ, đội ngũ giảng viên ............................................... 13 1.2.3. Phát triển đội ngũ giảng viên ................................................................ 15 1.3.Nhiệm vụ, quyền hạn của đội ngũ giảng viên ........................................... 17 1.3.1. Nhiệm vụ của đội ngũ giảng viên ......................................................... 17 1.3.2. Quyền hạn của người giảng viên .......................................................... 18 1.4. Các yêu cầu về việc phát triển đội ngũ giảng viên .................................. 19 1.4.1. Đảm bảo số lượng ................................................................................. 19 1.4.2. Đảm bảo chất lượng .............................................................................. 19 1.4.3. Đảm bảo cơ cấu ..................................................................................... 20 1.5. Các nội dung phát triển đội ngũ giảng viên ............................................. 20 1.5.1. Xác định mục tiêu, nhu cầu, lập kế hoạch ............................................ 20 1.5.2. Thu hút tuyển chọn giảng viên .............................................................. 21 1.5.3. Sử dụng đội ngũ giảng viên ................................................................. 21 1.5.4. Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên ................................................. 22 1.5.5. Các chính sách nhằm đảm bảo phát triển đội ngũ giảng viên............... 24 1.6. Đặc điểm phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch. .............................................................................................. 25 iii 1.6.1. Các đặc trưng đối với giảng viên Văn hóa nghệ thuật và du lịch. ........ 25 1.6.2. Đặc điểm công tác phát triển đội ngũ giảng viên Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch. ............................................................................................................ 26 Tiểu kết chương 1............................................................................................ 30 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƢỜNG CAO ĐẲNG VĂN HÓA NGHỆ THUẬT VÀ DU LỊCH TỈNH YÊN BÁI ........................................................................................................ 31 2.1. Khái quát chung về tỉnh Yên Bái. ............................................................. 31 2.1.1. Khái quát chung về tỉnh Yên Bái .......................................................... 31 2.1.2. Khái quát chung về Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và du lịch Yên Bái. ........................................................................................................... 34 2.1.2. Hoạt động văn hóa nghệ thuật và du lịch tỉnh Yên Bái ........................ 35 2.1.3. Quá trình hình thành và phát triển của trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịnh tỉnh Yên Bái ......................................................................... 36 2.2.Cơ cấu tổ chức của trường Cao đẳng Văn hóa nghệ thuật và Du lịch. .......... 37 2.2.1. Mục tiêu hoạt động của Trường cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch. .................................................................................................................. 40 2.2.2. Các loại hình đào tạo trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch. ......................................................................................................................... 42 2.2.3. Nội dung, phương pháp hình thức học và dạy của trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch ....................................................................... 43 2.2.4. HSSV và GV của trường cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch .. 45 2.2.5. Cơ sở vật chất, trang thiết bị của trường Cao đẳng Văn hóa nghệ thuật và Du lịch ........................................................................................................ 46 2.3. Thực trạng công tác đào tạo ở trường Cao đẳng Văn hoá Nghệ thuật và Du lịch tỉnh Yên Bái ....................................................................................... 49 2.3.1. Sự phát triển của các chuyên ngành đào tạo ......................................... 49 2.3.2. Hoạt động giảng dạy của giảng viên và học tập của học sinh,sinhviên 54 2.3.3. Kết quả đào tạo...................................................................................... 56 iv 2.4.Thực trạng về phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch tỉnh Yên Bái. ............................................................... 57 2.4.1. Thực trạng đội ngũ giảng viên .............................................................. 57 2.4.1.2. Chất lượng đội ngũ ............................................................................ 61 2.4.1.3. Cơ cấu đội ngũ ..................................................................................... 64 2.5.2. Thực trạng về phát triển đội ngũ giảng viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Yên Bái. ...................................................................... 64 2.5.3. Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của công tác phát triển đội ngũ giảng viên ....................................................................................................... 66 2.5.4. Thực trạng công tác quy hoạch phát triển đội ngũ giảng viên .............. 66 2.5.5. Thực trạng công tác tuyển dụng và sử dụng ĐNGV ............................ 68 2.5.6. Thực trạng công tác đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ giảng viên............. 69 2.5.7. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá xếp loại ................................... 72 2.5.8. Thực trạng chế độ đãi ngộ, chính sách đối với giảng viên ................... 73 2.6.Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển đội ngũ giảng viên ......................... 74 2.6.1. Các yếu tố chính trị, kinh tế .................................................................. 74 2.6.2. Các yếu tố tâm lý – xã hội..................................................................... 75 2.7. Đánh giá chung về thực trạng công tác phát triển đội ngũ giảng viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Yên Bái. .......................... 78 2.7.1. Điểm mạnh ............................................................................................ 78 2.7.2. Điểm yếu ............................................................................................... 79 2.7.3. Thuận lợi ............................................................................................... 80 2.7.4. Khó khăn ............................................................................................... 80 Tiểu kết chương 2............................................................................................ 81 Chƣơng 3: CÁC BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƢỜNG CAO ĐẲNG VĂN HÓA NGHỆ THUẬT VÀ DU LỊCH TỈNH YÊN BÁI ........................................................................................................ 82 3.1. Các nguyên tác xây dựng biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Yên Bái. ....................................... 82 v 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa, sự phát triển bền vững và ổn định. 82 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ........................................................ 82 3.1.3.Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện ........................................................ 82 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính cụ thể, thiết thực và khả thi .......................... 83 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ........................................................ 83 3.2. Đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch tỉnh Yên Bái. ........................................................ 83 3.2.1. Nâng cao nhận thức về nhiệm vụ và quyền hạn của người giảng viên, ý nghĩa tầm quan trọng của công tác phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Yên Bái ................................................. 83 3.2.2. Xây dựng kế hoạch chiến lược phát triển đội ngũ giảng viên nhằm đảm bảo đủ số lượng, chuẩn về chất lượng và đồng bộ về cơ cấu ......................... 86 3.2.3. Xây dựng tiêu chí tuyển chọn giảng viên ............................................ 88 3.2.4 Sử dụng đội ngũ giảng viên hợp lý, khoa học, đảm bảo đúng chuyên môn, nghiệp vụ ................................................................................................ 90 3.2.5. Xây dựng tiêu chí đánh giá giảng viên ................................................. 93 3.2.6. Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên .................................. 95 3.2.7. Xây dựng các chính sách đảm bảo phát triển đội ngũ giảng viên ....... 97 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .............................................................. 99 3.4. Khảo sát thăm dò tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Yên Bái. ....................................................................................... 100 3.4.1. Đối tượng khảo sát .............................................................................. 100 3.4.2. Phương pháp khảo sát, thăm dò .......................................................... 100 Tiểu kết chương 3.......................................................................................... 105 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................. 106 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 109 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 112 vi DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng số 1.1: Phân biệt khái niệm các thuật ngữ ............................................. 22 Bảng 2.1. Thống kê quy mô và ngành đào tạo từ năm 2008 .......................... 50 Bảng 2.2. Bảng tổng hợp số lượng cán bộ, giảng viên. .................................. 58 Bảng 2.3. Cường độ giảng dạy của giảng viên. .............................................. 58 Bảng 2.4. Định mức giảng dạy của giảng viên. .............................................. 59 Bảng 2.5: Định mức thời gian làm việc. ......................................................... 60 Bảng 2.6: Quy định thời gian làm việc cụ thể của giảng viên. ....................... 60 Bảng 2.7. Tình hình đội ngũ giảng viên .......................................................... 61 Bảng 2.8: Khảo sát phẩm chất đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ giảng viên 62 Bảng 2.9. Đội ngũ giảng viên chia theo ngành nghề. ..................................... 63 Bảng 2.10. Đánh giá của giảng viên về công tác phát triển ĐNGV Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Yên Bái. ....................................... 65 Biểu đồ 2.1. Đánh giá của giảng viên về công tác tuyên truyền phát triển ĐNGV ............................................................................................................. 66 Biểu đồ 2.2. Đánh giá của giảng viên về công tác quy hoạch phát triển ĐNGV ............................................................................................................. 67 Biểu đồ 2.3. Đánh giá của giảng viên về công tác đào tạo bồi dưỡng ĐNGV 71 Biểu đồ 2.4. Đánh giá của giảng viên về công tác kiểm tra, đánh giá ............ 72 Biểu đồ 2.5. Đánh giá của giảng viên về chế độ đãi ngộ, chính sách ưu đãi đối với giảng viên .................................................................................................. 74 Biểu đồ 3.1: Mức độ cần thiết của giải pháp ................................................ 101 Biều đồ 3.2: Mức độ khả thi của các giải pháp ............................................. 102 vii DANH MỤC SƠ ĐỒ HÌNH VẼ Sơ đồ 1.1: Sự tác động của các quán trình quản lý .......................................... .9 Sơ đồ 1.2. Mối quan hệ giữa các chức năng quản lý……………………………10 Sơ đồ 1.2: Các nhân tố cơ bản trong quản lý Nhà trường............................... 13 Sơ đồ 1.3. Mô hình quản lý nguồn nhân lực ................................................... 16 Sơ đồ 1.4: Tiến trình lập kế hoạch phát triển đội ngũ giảng viên .................. .16 Sơ đồ 1.5: Các bước trong tiến hành thu hút tuyển chọn giảng viên ............. .21 viii MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục Việt Nam sau 26 năm đổi mới, cùng với những thành tựu to lớn, quan trọng chung của đất nước, giáo dục cũng đã góp phần đáng kể trong nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài. Diện mạo quản lý nhà nước về giáo dục có nhiều thay đổi. Thế và lực của giáo dục của nước ta trong khu vực và trên thế giới cũng đã được nâng lên, hoàn thành xóa mù chữ và phổ cập giáo dục tiểu học, giáo dục trung học cơ sở tạo những tiền đề quan trọng trong đào tạo nhân lực đáp ứng yêu cầu đẩy nhanh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đạt được những thành tựu trên, một phần là quản lý giáo dục đã biết dựa vào dân, bước đầu khai thác được sức mạnh của xã hội; sự nổ lực, năng động, sáng tạo của đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục và cộng đồng dân tộc trong tận dụng đa dạng nguồn lực trong và ngoài nước cho phát triển giáo dục dưới sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng. Thành tựu này cũng đã được đại hội XI khẳng định: "Đổi mới giáo dục đạt một số kết quả bước đầu...quy mô giáo dục tiếp tục được phát triển. Đến năm 2013, tất cả các tỉnh, thành phố đã đạt chuẩn phổ cập giáo dục trung học cơ sở. Tỷ lệ lao động qua đào tạo tăng, năm 2013 đạt 40% tổng số lao động đang làm việc". Mặt khác Đảng cũng chỉ rõ: "tiếp tục đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, đào tạo trên tinh thần tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các cơ sở giáo dục, đào tạo”. Những khẳng định này là tiền đề và là cơ hội vàng, tạo thời khắc có một không hai cho giáo dục nói chúng và quản lý nhà nước về giáo dục nói riêng có chỗ đứng mới, vị thế mới để đổi mới căn bản và toàn diện; để hướng đến xây dựng một nền giáo dục chất lượng cao với phát triển nhanh nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, đảm bảo công bằng xã hội để phát triển bền vững đất nước, hội nhận quốc tế, nâng cao năng lực cạnh tranh giáo dục của nước ta với các nước tiên tiến trong khu vực và thế giới. 1 Trong đó, yếu tố đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển đó là đội ngũ các nhà giáo, các nhà quản lí giáo dục. Giáo dục Cao đẳng chuyên nghiệp có một vai trò quan trọng trong hệ thống giáo dục quốc dân Việt Nam. Đội ngũ giảng viên giữ vài trò quyết định chất lượng đào tạo của các trường Cao đẳng chuyên nghiệp. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh: “Nếu không có người thầy thì không có giáo dục”. Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Yên Bái nằm trong mạng lưới các trường Cao đẳng và dạy nghề của ngành Giáo dục và Đào tạo tỉnh Yên Bái có đủ tư cách pháp nhân, đủ điều kiện để đào tạo các chuyên ngành Quản lí văn hóa, Hướng dẫn viên du lịch, các loại hình nghệ thuật Múa, Sân khấu, các nhóm sư phạm Âm Nhạc – Mỹ Thuật ở các bậc Trung cấp, Cao đẳng và liên kết đào tạo Đại học (hệ vừa học vừa làm) cho tỉnh Yên Bái và các tỉnh giáp danh. Trong những năm qua, nhà trường đã có những chiến lược và giải pháp năng cao chất lượng đào tạo, chuẩn hóa và nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên nhằm đáp ứng yêu cầu đào tạo theo nhu cầu của xã hội. Bên cạnh những thành quả đã đạt được, đội ngũ giảng viên của trường cũng còn nhiều bất cập: - Đội ngũ giảng viên còn thiếu so với yêu cầu, đặc biệt là giảng viên chuyên ngành Âm Nhạc, Thanh Nhạc, Mỹ Thuật, Du lịch cơ cấu đội ngũ chưa đồng bộ nên khó khăn trong công tác đào tạo, trong việc bồi dưỡng nâng cao trình độ đội ngũ. - Chất lượng đội ngũ còn hạn chế, trình độ chưa đồng đều giữa các bộ môn, còn một bộ phận giảng viên hạn chế về năng lực chuyên môn. - Tự học, tự bồi dưỡng để nâng cao trình độ, năng lực sư phạm của đội ngũ giảng viên chưa được tổ chức một cách có hệ thống. Xuất phát từ những bất cập nêu trên, tôi chọn đề tài “Biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Yên Bái” làm đề tài nghiên cứu luận văn. 2 2. Mục đích nghiên cứu Đề xuất một số biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Yên Bái đáp ứng yêu cầu phát triển của nhà trường. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản liên quan đến phát triển đội ngũ giảng viên trường cao đăng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch. - Khảo sát, đánh giá thực trạng phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch tỉnh Yên Bái. - Đề xuất một số biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên trường cao đẳng văn hóa nghệ thuật và du lịch Yên Bái, đáp ứng yêu cầu phát triển của nhà trường. 4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu: Đội ngũ giảng viên của trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch tỉnh Yên Bái. 4.2. Đối tượng nghiên cứu: Các biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch tỉnh Yên Bái. 5. Giả thuyết khoa học Nếu tìm ra biện pháp khoa học và thích hợp trong việc phát triển đội ngũ giảng viên văn hóa, nghệ thuật và du lịch thì sẽ nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên Trường cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch tỉnh Yên Bái. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu - Khảo sát và sử dụng số liệu từ năm 2008 trở lại đây. 7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài Ý nghĩa lý luận: - Hệ thống hóa các vấn đề lí luận về phát triển đội ngũ giảng viên văn hóa, nghệ thuật và du lịch. 3 Ý nghĩa thực tiễn: - Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng cho việc phát triển đội ngũ giảng viên của nhà trường và các cơ sở đào tạo văn hóa nghệ thuật khác có thể tham khảo để áp dụng trong việc quản lí và phát triển đội ngũ giảng viên văn hóa nghệ thuật và du lịch. 8. Phƣơng pháp nghiên cứu 8.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Thu thập các tài liệu, những vấn đề có liên quan đến công tác phát triển đội ngũ giảng viên (ĐNGV). Nghiên cứu (phân tích, tổng hợp) những tài liệu liên quan đến vấn đề phát triển ĐNGV như các Nghị quyết của Trung ương Đảng, Luật Giáo dục, các đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ, cấp ngành, cấp cơ sở, các tài liệu về phát triển nguồn nhân lực ngành giáo dục đào tạo, văn hóa, thể thao và du lịch, phát triển ĐNGV để hình thành cơ sở lý luận của đề tài. 8.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra, khảo sát - Điều tra bằng phiếu hỏi, sử dụng phiếu trưng cầu ý kiến để thu thập thông tin cần thiết về thực trang ĐNGV hiện nay. - Phương pháp quan sát và tổng kết thực tiễn các hoạt động quản lý, giảng dạy học tập trong nhà trường. Từ đó rút ra một số kết luận có liên quan đến vấn đề nghiên cứu về phát triển ĐNGV. - Nghiên cứu tài liệu, các báo cáo của các trường cùng hệ đào tạo về vấn đề phát triển ĐNGV để từ đó rút ra bài học kinh nghiệm. - Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến chuyên gia về biện pháp phát triển ĐNGV. Trao đổi phỏng vấn với các cán bộ quản lý có kinh nghiệm, đội ngũ giảng viên lâu năm có uy tín. - Phương pháp toán thống kê, thu thập và phân tích xử lý số liệu bảng mẫu, biểu mẫu, biểu đồ: phương pháp này dùng để thống kê, kiểm định độ tin cậy của các biện pháp kiểm định thống kê, kiểm định độ tin cậy của biện pháp 4 phát triển ĐNGV, từ đó đề xuất nhằm đưa ra kết luận phục vụ cho công tác nghiên cứu. 9. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn được cấu trúc thành ba chương: Chƣơng 1: Cơ sở lí luận về phát triển đội ngũ giảng viên trường cao đẳng, đại học. Chƣơng 2: Thực trang phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch tỉnh Yên Bái. Chƣơng 3: Các biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Yên Bái 5 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƢỜNG CAO ĐẲNG 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Thế kỷ thứ XXI là thế kỷ khoa học, công nghề phát triển như vũ bảo, thúc đẩy mạnh mẽ quá trình toàn cầu hóa kinh tế, hội nhập kinh tế quốc tế, phát triển kinh tế tri thức, cũng là thế kỷ mà vai trò của giáo dục – đào tạo khoa học công nghệ có ý nghĩa quyết định hơn bao giờ hết đối với sự phát triển toàn diện của mỗi quốc gia. Nhận thức rõ điều đó, Đảng và Nhà nước ta đã đưa ra nhiều đường lối, chính sách phát triển giáo dục, tăng cường đầu tư cho giáo dục, xem đây là mũi nhọn quan trọng thức đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa: “Phát triển giáo dục đã tạo là một trong những động lực quan trọng thức đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người- yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững”. Trong hệ thống các đường lối, chính sách phát triển giáo dục, đầu tư xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo phải được thừa hưởng tất cả những chính sách, ưu tiên của Nhà nước, phải được nghiên cứu đổi mới theo những thay đổi của nền giáo dục. Trong những năn gần đây, nhiều đề án, giải pháp nhằm xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo ở các cấp học, bậc học đã nghiên cứu và áp dụng rộng rãi: Một số nghiên cứu có thể kể đến như: Nguyễn Quốc Chí – Nguyễn Thị Mỹ Lộc (2003). Quản lý đội ngũ. Modul C- Chuyên đề 6; Đỗ Minh Cường – Nguyễn Thị Doan (2002). Phát triển nguồn nhân lực cho giáo dục Đại học Việt Nam. Nhà xuất bản giáo dục, Hà Nội. - Đề án xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục giai đoạn 2005-2010 (QĐ số 09/2005/QĐ-TTg ngày 11 tháng 1 năm 2005 của Thủ tướng Chính phủ). 6 - Đề án về đổi mới cơ bản và toàn diện giáo dục Đại học Việt Nam giai đoạn 2006-2020 (Nghị quyết số 14/2004/NQ-CP ngày 02 tháng 11 năm 2005 của Chính Phủ). Các tác giả của nhiều luận văn tốt nghiệp đã chọn đề tài nghiên cứu thuộc lĩnh vực quản lý đội ngũ trong giáo dục, trong đó có vấn đề phát triển đội ngũ giảng viên: như tác giả Nguyễn Đức Toàn, 2006 với nghiên cứu “Những biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Bắc Giang trong giai đoạn hiện nay”, tác giả Nguyễn Thị Thanh Vân, 2008, với nghiên cứu “Những biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên đáp ứng yêu cầu nâng cấp trường Trung học Bưu chính viễn thông và Công nghệ thông tin thành trường Cao đẳng”, tác giả Hoàng Ngọc Hiền, 2007, với đề tài “Các biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng cộng đồng Hà Nội trong giai đoạn hiện nay”, tác giả Nguyễn Thị Thanh An, 2010, với nghiên cứu “Phát triển đội ngũ giảng viên Khoa sư phạm Tiếng Anh – Trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học quốc gia Hà Nội trong bối cảnh mới”, tác giả Phạm Minh Thúy, 2011, với nghiên cứu “ Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường THPT tỉnh Lạng Sơn trong giai đoạn hiện nay”. Các nghiên cứu trên cũng đã đề xuất nhiều giải pháp khác nhau trong xây dựng và phát triển đội ngũ, tuy nhiên với những góc độ, mục tiêu, hoàn cảnh và bình diện khác nhau. Các nghiên cứu này tập trung chủ yếu vào phát triển đội ngũ giảng viên các trường Phổ thông, hoặc trường Đại học trong bối cảnh mới. Với đặc thù là một tỉnh Miền núi Yên Bái, vấn đề phát triển đội ngũ giảng viên các trường Cao đẳng nói chung và trường chuyên biệt văn hóa, nghệ thuật và du lịch nói riêng được Hiệu trưởng các trường đặc biệt quan tâm và đã có những chuyển biến về phát triển đội ngũ giảng viên, tuy nhiên vẫn còn nhiều bất cập và chưa thực sự hiệu quả. Cho đến nay chưa có công trình nghiên cứu nào về phát triển đội ngũ GV văn hóa, nghệ thuật và du lịch. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài “Biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Yên Bái” là cần thiết nhằm 7 phát triển đội ngũ giảng viên và nâng cao chất lượng đào tạo của trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch tỉnh Miền núi Yên Bái cho phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục. 1.2. Các khái niệm cơ bản liên quan đến vấn đề nghiên cứu 1.2.1.Quản lý, quản lý nhà trường, quản lý giáo dục 1.2.1.1. Quản lý Khi nghiên cứu về lý luận quản lý, các nhà nghiên cứu đã đưa ra nhiều khái niệm về quản lý ở những cách tiếp cận khác nhau: Theo quan điểm duy vật của Chủ nghĩa Mác – Lê nin: “Quản lý là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý đối với toàn bộ hay hệ thống khác nhau của hệ thống xã hội, trên cơ sở vận dụng đúng đắn những quy luật và xu hướng khách quan vốn có của nó nhằm đảm bảo cho nó hoạt động và phát triển tối ưu theo mục đích đặt ra”.[26] Theo tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc: “Quản lý là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức”. Theo tác giả Trần Kiểm: “Quản lý là những tác động, có định hướng, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến đối tượng bị quản lý trrong tổ chức để vận hành tổ chức, nhằm đạt mục đích nhất định”.[23Nguyễn ,tr.7] Theo tác giả Nguyễn Quang Uẩn: “Quản lý là quá trình tác động có mục đích của chủ thể quản lý với tư cách là hệ thống nhằm đạt mục tiêu quản lý”.[52] Theo quan điểm kinh tế, F.J Taylor (1854 – 1915) người theo trường phái khoa học cho rằng: Quản lý là cải tạo mối quan hệ giữa người với người, giữa người với máy móc, quản lý là một nghệ thuật biết rõ ràng, chính xác cái gì cần làm thế nào bằng phương pháp tốt nhất và rẻ nhất. [8,tr.89] Theo Henrri Fayol (1841 – 1915) Nhà kinh tế học và chỉ đạo thực tiễn trong cuốn quản lý chung và quản lý công nghiệp thì: Quản lý hành chính là dự đoán và lập kế hoạch, tổ chức, điều khiển, phối hợp và kiểm tra. [13,tr.35] 8 Theo quan điểm chính trị xã hội: Quản lý “là sự tác động liên tục có tổ chức, có định hướng của chủ thể (đối tượng quản lý) về các mặt chính trị, văn hóa, xã hội, kinh tế, bằng một hệ thống luật lệ, chính sách, nguyên tắc, các phương pháp và các biện pháp cụ thể nhằm tạo ra môi trường và điều kiện cho sự phát triển của đối tượng”.[14, tr.7] Như vậy, có thể hiểu: Quản lý là tập hợp các hoạt động lập kế hoạch, tổ chức chỉ đạo và kiểm tra các quá trình tự nhiên, xã hội, khoa học, kỹ thuật và công nghệ để chúng phát triển hợp quy luật, các nguồn lực (hiện hữu và tiềm năng), vật chất và tinh thần, hệ thống tổ chức và các thành viên thuộc hệ thống, các hoạt động để đạt được các mục đích đã định. Quản lý là sự tác động tự giác, có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống và hợp quy luật của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý nhằm đưa tổ chức đạt tới mục tiêu. Công cụ quan lý Khách thể quản lý Chủ thể quản lý Mục tiêu quản lý Phƣơng pháp quản lý Sơ đồ. 1.1. Sự tác động của các quá trình quản lý Như vậy giữa chủ thể quản lý và khách thể có mối quan hệ tương hỗ với nhau; Chủ thể quản lý nảy sinh các động lực quản lý còn khách thể quản lý thì nảy sinh các giá trị vật chất và tinh thần, đáp ứng nhu cầu của con người, thỏa mãn mục đích của chủ thể quản lý. Công cụ quản lý là các phương tiện mà các chủ thể quản lý dùng để tác động đến đối tượng quản lý như: Quyết định, chỉ thị, chương trình, kế hoạch… Quản lý là tổ chức, điều hành, tập hợp con người, công cụ, phương tiện, tài chính… kết hợp các yếu tố đó với nhau nhằm đạt được mục tiêu trước. Với 9 các vấn đề vừa nêu trên chúng ta khẳng định tầm quan trọng của việc quản lý không chỉ mang tính khoa học, nghệ thuật thúc đẩy sự phát triển trên mọi lĩnh vực. quản lý gồm các chức năng sau: - Chức năng kế hoạch hóa: là khởi điểm của một quá trình quản lý. Kế hoạch hóa là quá trình vạch ra các mục tiêu và quy định phương thức đạt mục tiêu (đó là con đường, cách thức, biện pháp hoạt động trong tương lai). - Chức năng tổ chức thực hiện kế hoạch: Là một quá trình phân công và phối hợp nhiệm vụ, sắp xếp nguồn lực theo những cách thức nhất định để đảm bảo thực hiện tốt các mục tiêu đề ra. - chức năng chỉ đạo điều hành: Là phương thức tác động của chủ thể quản lý đối tượng quản lý, nhằm điều khiển tổ chức điều hành theo đúng kế hoạch để đạt được mục tiêu đề ra. - Chức năng kiểm tra đánh giá: Hoạt động kiểm tra bao gồm việc kiểm tra giám sát, theo dõi phát hiện tình huống về kết quả hoạt động kiểm tra cũng là một quá trình tự điều khiển. Bốn chức năng này luôn tương tác với nhau tạo thành một chu trình quản lý. Trong bốn chức năng trên thì chức năng kiểm tra là chức năng cơ bản và quan trọng nhất của quản lý. Lâp kế hoạch Kiểm tra Thông tin quản lý Tổ chức Quyết định quản lý Chỉ đạo Sơ đồ 1.2. Mối quan hệ giữa các chức năng quản lý 1.2.1.2 Khái niệm quản lý giáo dục Cũng như quản lý xã hội nói chung, QLGD là hoạt động có ý thức của con người nhằm theo đuổi những mục đích của mình. Như đã biết, mục đích của 10 giáo dục cũng chính là mục đích của quản lý. Đây chính là mục đích có tính khách quan. Nhà quản lý cùng với đông đảo ĐNGV, học sinh, các lực lượng xã hội…bằng hành động của mình hiện thực hóa mục đích đó trong hiện thực. QLGD là hệ thống những tác động có ý thức hợp quy luật của chủ thể quản lý ở các cấp quản lý khác nhau đến tất cả các khâu của hệ thống nhằm đảm bảo sự vận hành sự ổn định của trường học và các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục nhằm đạt được mục tiêu giáo dục của nhà nước. Theo M.I.Kondakop: “QLGD là tác động có hệ thống, có kế hoạch, có ý thức và hướng đích của chủ thể quản lý ở các cấp khác nhau đến tất cả các mắt xích của hệ thống nhằm đảm bảo việc hình thành nhân cách cho thế hệ trẻ trên cơ sở nhận thức và vận dụng những quy luật của quá trình giáo dục, của sự phát triển thể lực và tâm lý trẻ em”.[25,tr.35] Theo tác giả Đặng Quốc Bảo: “QLGD theo nghĩa tổng quát là hoạt động điều hành, phối hợp các lực lượng xã hội nhằm thúc đẩy công tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu phát triển xã hội”.[4,tr31] Những khái niệm về QLGD nêu trên tuy diễn đạt ở những khía cạnh khác nhau nhưng đều thống nhất coi QLGD là sự tác động có tổ chức, có định hướng phù hợp với quy luật khách quan của chủ thể quản lý của các cấp lên đối tượng quản lý nhằm đưa hoạt động giáo dục của từng cơ sở và của toàn hệ thống giáo dục đạt tới mục tiêu nhất định. Trong phạm vi đề tài này có thể hiểu QLGD (theo nghĩa rộng) là sự quản lý đối với hệ thống giáo dục quốc dân. QLGD (theo nghĩa hẹp) là sự quản lý đối với trường học. 1.2.1.3 Quản lý nhà trường Theo GS Phạm Minh Hạc: “QLNT là thực hiện đường lối của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, đưa nhà trường vào vận hành nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và từng học sinh”. Ông chỉ cho rằng: “QLNT, quản lý giáo dục là tổ chức hoạt động dạy học, thực hiện được tính chất của nhà trường phổ thông Việt Nam 11