Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở Công ty xây dựng số 1
Lêi më ®Çu
HiÖn nay, trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng môc tiªu t×m kiÕm lîi nhuËn vÉn lu«n
lµ môc tiªu c¬ b¶n nhÊt cña c¸c doanh nghiÖp, nã chÞu sù chi phèi ®Õn mäi ho¹t
®éng cña doanh nghiÖp. BÊt kú doanh nghiÖp nµo còng lu«n t×m vµ thùc thi
nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m h¹ gi¸ thµnh vµ n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm do doanh
nghiÖp s¶n xuÊt ra. Nhng ®Ó lµm ®îc ®iÒu nµy th× kh«ng ph¶i lµ ®¬n gi¶n mµ nã
®ßi hái c¸c doanh nghiÖp bªn c¹nh viÖc t×m híng ®i ®óng ®¾n cho m×nh cßn ph¶i
cã mét chÕ ®é kÕ to¸n hîp lý tøc ph¶i phï hîp víi thùc tÕ, ®Æc ®iÓm kinh doanh
cña doanh nghiÖp m×nh vµ ph¶i b¶o ®¶m chÕ ®é tµi chÝnh kÕ to¸n. ViÖc h¹ch to¸n
chi phÝ ®Ó tÝnh ra gi¸ thµnh s¶n phÈm quyÕt ®Þnh ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
cña doanh nghiÖp vµ viÖc t¨ng hay gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn
c¸c chØ tiªu kinh tÕ kh¸c.
ThÊy râ ®îc tÇm quan träng trªn, cïng víi qu¸ tr×nh häc t¹i trêng em ®· ®i
s©u vµo nghiªn cøu ®Ò tµi:
“KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë C«ng
ty x©y dùng sè 1”
Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, néi dung chuyªn ®Ò sÏ kÕt cÊu thµnh ba
phÇn nh sau:
PhÇn I: Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p.
PhÇn II: T×nh h×nh thùc tÕ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm ë xÝ nghiÖp 101 - c«ng ty x©y dùng sè 1.
PhÇn III: Mét sè ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë c«ng ty x©y dùng sè 1.
V× thêi gian vµ tr×nh ®é cã h¹n nªn trong qu¸ tr×nh viÕt chuyªn ®Ò, em
kh«ng sao tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, em mong thÇy, c« gãp ý ®Ó chuyªn ®Ò ®îc
hoµn thiÖn h¬n. §ång thêi, em xin c¶m ¬n C« TrÇn Thu Phong ®· gióp em hoµn
thµnh b¶n chuyªn ®Ò nµy.
PhÇn thø nhÊt
1
Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p.
I-/
§Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y l¾p t¸c ®éng ®Õn tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n
tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1-/ §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y l¾p trong ngµnh x©y dùng.
X©y dùng c¬ b¶n lµ mét ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt ®éc lËp cã chøc n¨ng t¸i
s¶n xuÊt tµi s¶n cè ®Þnh cho tÊt c¶ c¸c ngµnh trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nã lµm
t¨ng søc m¹nh vÒ kinh tÕ, quèc phßng, t¹o nªn c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho x· héi.
Mét ®Êt níc cã mét c¬ së h¹ tÇng v÷ng ch¾c th× ®Êt níc ®ã míi cã ®iÒu kiÖn ph¸t
triÓn. Nh vËy, viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng bao giê còng ph¶i tiÕn tríc mét bíc so
víi ngµnh kh¸c.
Muèn c¬ së h¹ tÇng v÷ng ch¾c th× x©y dùng lµ mét ngµnh kh«ng thÓ thiÕu
®îc. V× thÕ mét bé phËn lín cña thu nhËp quèc d©n nãi chung vµ qòy tÝch lòy nãi
riªng, cïng víi vèn ®Çu t tµi trî tõ níc ngoµi cã trong lÜnh vùc x©y dùng c¬ b¶n.
S¶n phÈm x©y dùng lµ c¸c c«ng tr×nh s¶n xuÊt, h¹ng môc c«ng tr×nh, c«ng
tr×nh d©n dông cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®a vµo sö dông vµ ph¸t huy t¸c dông. S¶n phÈm
cña ngµnh x©y dùng c¬ b¶n lu«n ®îc g¾n liÒn víi mét ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh nµo ®ã.
§Þa ®iÓm ®ã lµ ®Êt liÒn, mÆt níc, mÆt biÓn vµ cã c¶ thÒm lôc ®Þa. V× vËy ngµnh
x©y dùng c¬ b¶n kh¸c h¼n víi c¸c ngµnh kh¸c. C¸c ®Æc ®iÓm kinh tÕ kü thuËt
®Æc trng ®îc thÓ hiÖn rÊt râ ë s¶n phÈm x©y l¾p vµ qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n phÈm cña
ngµnh. §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y dùng ®îc thÓ hiÖn cô thÓ nh sau
S¶n phÈm x©y dùng cã quy m« lín, kÕt cÊu phøc t¹p, thêi gian x©y dùng dµi
vµ cã gi¸ trÞ rÊt lín. Nã mang tÝnh cè ®Þnh, n¬i s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ®ång thêi lµ
n¬i s¶n phÈm hoµn thµnh ®a vµo sö dông vµ ph¸t huy t¸c dông. Nã mang tÝnh
®¬n chiÕc, mçi c«ng tr×nh ®îc x©y dùng theo mét thiÕt kÕ kü thuËt riªng, cã gi¸
trÞ dù ®o¸n riªng vµ t¹i mét ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh. §iÒu ®Æc biÖt s¶n phÈm x©y
dùng mang nhiÒu ý nghÜa tæng hîp vÒ nhiÒu mÆt: kinh tÕ, chÝnh trÞ, kü thuËt, mü
thuËt...
Qu¸ tr×nh tõ khëi c«ng x©y dùng cho ®Õn khi hoµn thµnh bµn giao ®a vµo sö
dông thêng lµ dµi, nã phô thuéc vµo quy m« vµ tÝnh chÊt phøc t¹p vÒ kü thuËt
2
cña tõng c«ng tr×nh. Qu¸ tr×nh thi c«ng thêng ®îc chia thµnh nhiÒu giai ®o¹n,
mçi giai ®o¹n thi c«ng bao gåm nhiÒu c«ng viÖc kh¸c nhau. Khi ®i vµo tõng
c«ng viÖc cô thÓ, do chÞu ¶nh hëng lín cña thêi tiÕt khÝ hËu lµm ngõng qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt vµ lµm gi¶m tiÕn ®é thi c«ng c«ng tr×nh. Së dÜ cã hiÖn tîng nµy v× phÇn
lín c¸c c«ng tr×nh ®Òu ®îc thùc hiÖn ë ngoµi trêi, do vËymµ ®iÒu kiÖn thi c«ng
kh«ng cã tÝnh æn ®Þnh, lu«n biÕn ®éng theo ®Þa ®iÓm x©y dùng vµ theo tõng giai
®o¹n thi c«ng c«ng tr×nh.
C¸c c«ng tr×nh ®îc ký kÕt tiÕn hµnh thi c«ng ®Òu ®îc dùa trªn ®¬n ®Æt hµng,
hîp ®ång cô thÓ cña bªn giao thÇu x©y l¾p. Cho nªn nã phô thuéc vµo nhu cÇu
cña kh¸ch hµng vµ thiÕt kÕ kü thuËt cña c«ng tr×nh ®ã. Khi cã khèi lîng x©y l¾p
hoµn thµnh, ®¬n vÞ x©y l¾p ph¶i ®¶m b¶o bµn giao ®óng tiÕn ®é, ®óng thiÕt kÕ kü
thuËt, ®¶m b¶o chÊt lîng c«ng tr×nh.
2-/ Yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
x©y l¾p .
Do ®Æc thï cña x©y dùng vµ cña s¶n phÈm x©y dùng, nªn viÖc qu¶n lý vÒ
®Çu t x©y dùng c¬ b¶n cã khã kh¨n phøc t¹p h¬n mét sè ngµnh kh¸c. ChÝnh v×
thÕ trong qu¸ tr×nh qu¶n lý ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n ph¶i ®¸p øng c¸c yªu cÇu sau:
- C«ng t¸c qu¶n lý ®Çu t vµ x©y dùng c¬ b¶n ph¶i ®¶m b¶o t¹o ra nh÷ng s¶n
phÈm, dÞch vô ®îc x· héi vµ thÞ trêng chÊp nhËn vÒ gi¸ c¶, chÊt lîng, ®¸p øng
c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ trong tõng thêi kú.
- Thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i
hãa, ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn
cña nh©n d©n.
- Huy ®éng vµ sö dông cã hiÖu qu¶ cao nhÊt c¸c nguån ®Çu t trong níc còng
nh c¸c nguån vèn tõ níc ngoµi ®Çu t vµo ViÖt Nam, khai th¸c tèt tiÒm n¨ng lao
®éng, tµi nguyªn ®Êt ®ai vµ mäi tiÒm lùc kh¸c nh»m ®éng viªn tÊt c¶ tiÒm n¨ng
cña ®Êt níc phôc vô cho qu¸ tr×nh t¨ng trëng, ph¸t triÓn kinh tÕ ®ång thêi b¶o vÖ
m«i trêng sinh th¸i.
- “X©y dùng theo quy ho¹ch kiÕn tróc vµ thiÕt kÕ kü thuËt ®îc duyÖt ®¶m
b¶o bÒn v÷ng mü quan. Thùc hiÖn c¹nh tranh trong x©y dùng nh»m ®¸p øng
c«ng nghÖ tiªn tiÕn b¶o ®¶m chÊt lîng vµ thêi h¹n x©y dùng víi chi phÝ hîp lý vµ
3
thùc hiÖn b¶o hµnh c«ng tr×nh” (TrÝch ®iÒu lÖ qu¶n lý ®Çu t vµ x©y dùng, ban
hµnh kÌm theo nghÞ ®Þnh sè 42/CP ngµy 16/07/1996 cña chÝnh phñ).
Tõ tríc tíi nay, x©y dùng c¬ b¶n lµ mét “lç hæng lín” lµm thÊt tho¸t nguån
vèn ®Çu t cña Nhµ níc. §Ó h¹n chÕ sù thÊt tho¸t nµy, Nhµ níc thùc hiÖn viÖc
qu¶n lý gi¸ x©y dùng th«ng qua ban hµnh c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch vÒ gi¸ c¸c
nguyªn t¾c ph¬ng ph¸p lËp dù to¸n vµ c¸c c¨n cø (®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt, ®¬n
gi¸ x©y dùng c¬ b¶n, xuÊt vèn ®Çu t) ®Ó x¸c ®Þnh tæng møc vèn ®Çu t, tæng dù
to¸n c«ng tr×nh vµ dù to¸n cho tõng h¹ng môc c«ng tr×nh.
Gi¸ thµnh c«ng tr×nh (hoÆc dù ¸n) lµ gi¸ tróng thÇu. C¸c ®iÒu kiÖn ghi trong
hîp ®ång gi÷a chñ ®Çu t vµ ®¬n vÞ x©y dùng. Gi¸ tróng thÇu kh«ng vît qu¸ tæng
dù to¸n ®îc duyÖt.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp x©y dùng, ®Ó ®¶m b¶o thi c«ng ®óng tiÕn ®é,
®óng kü thuËt, ®¶m b¶o chÊt lîng c¸c c«ng tr×nh víi cho chi phÝ hîp lý. B¶n th©n
c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt qu¶n lý chi phÝ
s¶n xuÊt chÆt chÏ hîp lý cã hiÖu qu¶.
HiÖn nay trong lÜnh vùc x©y dùng c¬ b¶n chñ yÕu ¸p dông ph¬ng ph¸p ®Êu
thÇu giao nhËn thÇu x©y dùng. §Ó tróng thÇu mét c«ng tr×nh, doanh nghiÖp ph¶i
x©y dùng mét gi¸ ®Êu thÇu hîp lý cho c«ng tr×nh ®ã dùa trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc
®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n do Nhµ níc ban hµnh trªn c¬ së gi¸ c¶ thÞ trêng vµ kh¶
n¨ng cña b¶n th©n doanh nghiÖp. MÆt kh¸c ph¶i ®¶m b¶o s¶n xuÊt kinh doanh cã
l·i.
§Ó thùc hiÖn c¸c yªu cÇu trªn, ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i t¨ng cêng c«ng
t¸c qu¶n lý kinh tÕ ®Æc biÖt lµ qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt - qu¶n lý gi¸ thµnh, trong
®ã träng t©m lµ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm x©y l¾p.
3-/ NhiÖm vô cña c«ng t¸c qu¶n lý tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm x©y l¾p.
X¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸
thµnh phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña doanh nghiÖp, tháa m·n yªu cÇu qu¶n lý
®Æt ra, vËn dông c¸c ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh
4
mét c¸ch khoa häc hîp lý ®¶m b¶o cung cÊp mét c¸ch ®Çy ®ñ, kÞp thêi vµ chÝnh
x¸c c¸c sè liÖu cÇn thiÕt cho c«ng t¸c qu¶n lý. Cô thÓ lµ:
- X¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp víi tæ chøc s¶n
xuÊt ë doanh nghiÖp, ®ång thêi x¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh.
- Ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ
ph¸t sinh.
- KiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ, vËt t nh©n c«ng sö
dông m¸y thi c«ng... vµ c¸c dù to¸n chi phÝ kh¸c. Ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c kho¶n
chªnh lÖch so víi ®Þnh møc dù to¸n c¸c kho¶n chi phÝ ngoµi kÕ ho¹ch, c¸c
kho¶n thiÖt h¹i mÊt m¸t, h háng trong s¶n xuÊt ®Ó ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p ng¨n
chÆn kÞp thêi.
- TÝnh to¸n chÝnh x¸c, kÞp thêi gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p c¸c s¶n phÈm lµ
lao vô hoµn thµnh cña doanh nghiÖp.
- KiÓm tra viÖc thùc hiÖn h¹ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp theo tõng c«ng
tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, tõng lo¹i s¶n phÈm lao vô... v¹ch ra kh¶ n¨ng vµ c¸c
møc h¹ gi¸ thµnh mét c¸ch hîp lý cã hiÖu qu¶.
- X¸c ®Þnh ®óng ®¾n, bµn giao thanh to¸n kÞp thêi khèi lîng c«ng t¸c x©y
l¾p hoµn thµnh. §Þnh kú kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ khèi lîng thi c«ng dë dang theo
nguyªn t¾c quy ®Þnh.
- §¸nh gi¸ ®óng ®¾n kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng c«ng
tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, tõng bé phËn thi c«ng, tæ ®éi s¶n xuÊt... trong tõng
thêi kú nhÊt ®Þnh. KÞp thêi lËp c¸c b¸o c¸o kÕ to¸n vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh c«ng t¸c x©y l¾p. Cung cÊp chÝnh x¸c, nhanh chãng c¸c th«ng tin h÷u
dông vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý cña l·nh ®¹o
xÝ nghiÖp.
4-/ Vai trß - ý nghÜa cña c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm x©y l¾p trong doanh nghiÖp x©y dùng hiÖn nay.
4.1- Vai trß.
5
H¹ch to¸n kinh tÕ thóc ®Èy tiÕt kiÖm thêi gian lao ®éng, ®éng viªn c¸c
nguån dù tr÷ néi bé cña doanh nghiÖp vµ ®¶m b¶o tÝch lòy t¹o ®iÒu kiÖn më réng
kh«ng ngõng s¶n xuÊt trªn c¬ së ¸p dông kü thuËt tiªn tiÕn nh»m tháa m·n nhu
cÇu ngµy cµng t¨ng vµ n©ng cao phóc lîi cña quÇn chóng lao ®éng.
H¹ch to¸n kinh tÕ ®ßi hái mçi doanh nghiÖp ph¶i nghiªm kh¾c chÊp nhËn
c¸c kÕ ho¹ch s¶n xuÊt s¶n phÈm vÒ mÆt hiÖn vËt còng nh vÒ mÆt gi¸ trÞ, chÊp
hµnh nghiªm tóc c¸c tiªu chuÈn ®· quy ®Þnh vÒ tµi chÝnh.
§èi víi doanh nghiÖp x©y l¾p, viÖc h¹ch to¸n sÏ cung cÊp c¸c sè liÖu mét
c¸ch chÝnh x¸c, kÞp thêi ®Çy ®ñ phôc vô cho viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh
thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, tõ ®ã ®Ò ra c¸c biÖn
ph¸p qu¶n lý vµ tæ chøc s¶n xuÊt phï hîp víi yªu cÇu h¹ch to¸n.
H¹ch to¸n kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y
l¾p lµ vÊn ®Ò trung t©m cña c«ng t¸c h¹ch to¸n trong x©y l¾p. TËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt gióp doanh nghiÖp n¾m b¾t ®îc t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc vÒ chi phÝ
vËt t, nh©n c«ng... lµ bao nhiªu so víi dù to¸n vµ kÕ ho¹ch. Tõ ®ã x¸c ®Þnh ®îc
møc tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ chi phÝ s¶n xuÊt nh»m ®Æt ra biÖn ph¸p thÝch hîp.
ViÖc tÝnh gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p thÓ hiÖn toµn bé chÊt lîng ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh vµ qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh cña ®¬n vÞ.
4.2- ý nghÜa.
Gióp cho viÖc qu¶n lý chÆt chÏ vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu t cña
Nhµ níc. §¸p øng yªu cÇu qu¶n lý th«ng qua viÖc cung cÊp ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c
kÞp thêi c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp.
6
II-/ Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh
s¶n phÈm x©y l¾p.
1-/ Kh¸i niÖm,ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt vµ qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt
1.1-Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p.
Chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p lµ toµn bé chi phÝ vÒ lao ®éng
sèng, lao ®éng vËt hãa ®· chi ra ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh, ®îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn.
Gi¸ trÞ cña s¶n phÈm x©y l¾p ®îc biÓu hiÖn.
Gxl = C + V + m
Trong ®ã:
Gxl
: Gi¸ trÞ s¶n phÈm x©y l¾p.
C
: Lµ toµn bé gi¸ trÞ t liÖu s¶n xuÊt tiªu hao trong qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n
phÈm x©y l¾p nh: khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ nguyªn vËt liÖu... ®îc gäi lµ
lao ®éng vËt hãa.
V
: lµ chi phÝ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng tham gia
qu¸ tr×nh x©y l¾p t¹o ra s¶n phÈm x©y dùng, nã ®îc gäi lµ hao phÝ lao ®éng cÇn
thiÕt.
m
: Lµ gi¸ trÞ míi do lao ®éng sèng t¹o ra trong qu¸ tr×nh x©y l¾p t¹o
ra s¶n phÈm x©y dùng.
VÒ mÆt lîng chi phÝ x©y l¾p phô thuéc hai yÕu tè.
- Khèi lîng lao ®éng vµ t liÖu s¶n xuÊt ®· bá ra trong qu¸ tr×nh x©y l¾p ë
mét thêi kú nhÊt ®Þnh.
- Gi¸ c¶ t liÖu s¶n xuÊt ®· tiªu hao trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y l¾p vµ tiªn lîng cña mét ®¬n vÞ lao ®éng ®· hao phÝ.
Trong ®iÒu kiÖn gi¸ c¶ thêng xuyªn biÕn ®éng th× viÖc tÝnh to¸n ®¸nh gi¸
chÝnh x¸c chi phÝ s¶n xuÊt ch¼ng nh÷ng lµ yÕu tè kh¸ch quan mµ cßn lµ yªu
cÇu hÕt søc quan träng trong viÖc cung cÊp th«ng tin cÇn thiÕt cho nhu cÇu
qu¶n lý cña l·nh ®¹o doanh nghiÖp, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, doanh
7
nghiÖp ph¶i tù chñ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, kinh doanh ph¶i cã l·i vµ
b¶o toµn ®îc vèn.
1.2- Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp x©y l¾p.
Trong doanh nghiÖp x©y l¾p, c¸c chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm lo¹i cã néi dung
kinh tÕ vµ c«ng dông kh¸c nhau. Yªu cÇu qu¶n lý ®èi víi tõng lo¹i chi phÝ còng
kh¸c nhau. ViÖc qu¶n lý s¶n xuÊt, tµi chÝnh, qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng
nh÷ng dùa vµo sè liÖu tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt mµ cßn c¨n cø vµo sè liÖu cô thÓ
cña tõng lo¹i chi phÝ theo tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh trong tõng thêi
kú nhÊt ®Þnh.
Kh«ng ph©n lo¹i chi phÝ mét c¸ch chÝnh x¸c th× viÖc tÝnh gi¸ thµnh c«ng t¸c
x©y l¾p theo tõng kho¶n môc chi phÝ kh«ng thÓ hiÖn ®îc trong doanh nghiÖp x©y
l¾p, viÖc ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tiÕn hµnh theo c¸c tiªu thøc sau:
1.2.1 Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp x©y l¾p
theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ.
Theo tiªu thøc ph©n lo¹i nµy, c¨n cø vµo tÝnh chÊt néi dung kinh tÕ cña chi
phÝ gièng nhau xÕp vµo mét yÕu tè, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã ph¸t sinh trong
lÜnh vùc nµo, ë ®©u.
Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp x©y l¾p ®îc
chia thµnh c¸c yÕu tè sau.
- Chi phÝ nguyªn nhiªn vËt liÖu bao gåm toµn bé chi phÝ vÒ c¸c lo¹i ®èi tîng
lao ®éng nh: Nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, vËt liÖu thiÕt bÞ x©y
dùng.
- Chi phÝ nh©n c«ng lµ toµn bé tiÒn c«ng, b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ,
KPC§ vµ c¸c kho¶n kh¸c ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp x©y l¾p.
- Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh lµ toµn bé ph¶i trÝch khÊu hao, trÝch tríc
chi phÝ söa ch÷a lín trong th¸ng (trong kú) ®èi víi tÊt c¶ c¸c lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh
trong doanh nghiÖp.
- Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi lµ sè tiÒn ph¶i tr¶ vÒ c¸c lo¹i dÞch vô mua
ngoµi, thuª ngoµi (trõ tiÒn l¬ng c«ng nh©n s¶n xuÊt) phôc vô cho s¶n xuÊt kinh
doanh trong doanh nghiÖp x©y l¾p nh: chi phÝ thuª m¸y, tiÒn ®iÖn, tiÒn níc...
8
- Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn mÆt lµ toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ngoµi bèn yÕu tè chi phÝ trªn nh: chi phÝ b»ng
tiÒn mÆt chi phÝ tiÕp kh¸ch.
Ph©n lo¹i chi phÝ theo tiªu thøc nµy gióp ta biÕt ®îc kÕt cÊu, tû träng cña
tõng lo¹i chi phÝ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh phôc vô cho yªu cÇu th«ng
tin vµ qu¶n trÞ trong doanh nghiÖp ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n chi
phÝ lËp dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cho kú sau.
1.2.2 Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt s¶n xuÊt kinh doanh theo môc ®Ých c«ng
dông cña chi phÝ.
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¨n cø vµo môc ®Ých c«ng dông cña chi phÝ trong
qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh
cña doanh nghiÖp x©y l¾p ®îc chia thµnh:
- Chi phÝ s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm x©y l¾p lµ toµn bé chi phÝ liªn quan ®Õn
viÖc x©y l¾p, chÕ t¹o s¶n phÈm còng nh c¸c chi phÝ liªn quan ®Õn ho¹t ®éng qu¶n
lý vµ phôc vô s¶n xuÊt trong ph¹m vi c¸c ph©n xëng, bé phËn tæ ®éi s¶n xuÊt, chi
phÝ s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm x©y l¾p ®îc chia thµnh chi phÝ
trùc tiÕp vµ chi phÝ gi¸n tiÕp.
+ Chi phÝ trùc tiÕp lµ nh÷ng chi phÝ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc chÕ t¹o
s¶n phÈm x©y l¾p bao gåm chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp
vµ chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng.
* Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (®· tÝnh ®Õn hiÖn trêng x©y l¾p) cña
c¸c vËt liÖu chÝnh vËt liÖu phô vËt kÕt cÊu vËt liÖu lu©n chuyÓn (v¸n khu«n cèp pha
giµn gi¸o) b¸n thµnh phÈm... cÇn thiÕt ®Ó t¹o nªn s¶n phÈm x©y l¾p.
* Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp gåm tiÒn l¬ng c¬ b¶n, c¸c kho¶n phô
cÊp l¬ng kh«ng æn ®Þnh hoÆc kh«ng thèng nhÊt trong c¸c vïng tØnh thµnh phè
nÕu cha ®îc tÝnh tíi trong ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n sÏ ®îc h×nh thµnh mét
kho¶n riªng trong dù to¸n c«ng tr×nh trong gi¸ thµnh kÕ ho¹ch, gi¸ trÞ thùc tÕ
cña c«ng tr×nh vµo kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng. Víi kho¶n chi phÝ tiÒn l¬ng
cña c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng ®îc tÝnh trong ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n
còng tÝnh vµo chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. Chi phÝ tiÒn l¬ng cña c¸n bé qu¶n lý
c«ng tr×nh (bé phËn gi¸n tiÕp) ®îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung mµ kh«ng
tÝnh vµo chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
9
* Chi phÝ s¶n xuÊt chung bao gåm tiÒn l¬ng c¬ b¶n,c¸c chÕ ®é b¶o
hiÓm x· héi,b¶o hiÓm y tÕ,KPC§ cho nh©n viªn qu¶n lý ph©n xëng,c¸c kho¶n
chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn mÆt hoÆc vËt liÖu,c«ng cô dông cô cho ph©n xëng còng
®îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung cña doanh nghiÖp.
* Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng bao gåm tiÒn l¬ng,c¸c kho¶n ph¶i
trÝch theo l¬ng cña nh©n viªn ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng,chi phÝ khÊu hao m¸y,chi
phÝ vËt liÖu.
+ Chi phÝ gi¸n tiÕp cßn gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ phôc
vô qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh x©y l¾p t¹o ra s¶n phÈm
hoÆc thùc hiÖn c¸c lo¹i lao vô dÞch vô ë bé phËn tæ ®éi s¶n xuÊt.
- Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp lµ toµn bé chi phÝ phôc vô vµ qu¶n lý chung
c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp x©y l¾p nh c¸c chi phÝ vÒ
s¶n xuÊt kinh doanh, qu¶n lý hµnh chÝnh vµ c¸c chi phÝ kh¸c.
- Chi phÝ ho¹t ®éng kh¸c lµ toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trong trong qu¸ tr×nh
tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng kh¸c ngoµi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh c¬ b¶n cña
doanh nghiÖp x©y l¾p bao gåm: Chi phÝ vÒ ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ chi phÝ ho¹t
®éng bÊt thêng.
Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo môc ®Ých, c«ng dông cña chi phÝ
cã t¸c dông x¸c ®Þnh sè chi phÝ ®· chi cho tõng lÜnh vùc ho¹t ®éng cña doanh
nghiÖp, lµm c¬ së cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp x©y l¾p. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy chi phÝ
s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm sÏ lµ nh÷ng chi phÝ cÊu thµnh trong gi¸ thµnh cña s¶n
phÈm x©y l¾p hoµn thµnh.
Ngoµi ra cßn nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i kh¸c nhau nhng hai c¸ch ph©n lo¹i trªn
lµ hai c¸ch ®îc sö dông chñ yÕu trong doanh nghiÖp x©y l¾p ®Æc biÖt lµ ph©n lo¹i
chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo c«ng dông kinh tÕ cña chi phÝ, bëi v× trong dù
to¸n c«ng tr×nh x©y l¾p chi phÝ s¶n xuÊt ®îc ph©n theo tõng kho¶n môc.
2-/ Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p.
2.1- Gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp x©y dùng.
§Ó x©y dùng mét c«ng tr×nh hay hoµn thµnh mét lao vô... th× doanh nghiÖp
x©y dùng ph¶i ®Çu t vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thi c«ng mét lîng chi phÝ nhÊt ®Þnh,
10
nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra trong qu¸ tr×nh thi c«ng sÏ
tham gia cÊu thµnh qu¸ tr×nh ®ã. VËy gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ toµn bé chi
phÝ s¶n xuÊt bao gåm chi phÝ vËt liÖu chi phÝ nh©n c«ng chi phÝ sö dông m¸y thi
c«ng chi phÝ trùc tiÕp kh¸c... tÝnh cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hay
khèi lîng x©y l¾p hoµn thµnh ®Õn giai ®o¹n quy íc ®· hoµn thµnh nghiÖm thu bµn
giao vµ ®îc chÊp nhËn thanh to¸n ë doanh nghiÖp x©y dùng gi¸ thµnh mang tÝnh
chÊt c¸ biÖt. Nªn mçi c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hay khèi lîng x©y l¾p sau
khi hoµn thµnh ®Òu cã mét gi¸ thµnh riªng.
BiÕt ®îc gi¸ b¸n tríc khi cã s¶n phÈm hoµn thµnh, tríc khi biÕt ®îc gi¸
thµnh thùc tÕ. Do vËy gi¸ trÞ thùc tÕ cña c«ng tr×nh ®ã quyÕt ®Þnh tíi lç l·i cña
doanh nghiÖp. Tuy vËy trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, ®Ó ®a d¹ng hãa ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh ®îc sù cho phÐp cña Nhµ níc, mét sè doanh nghiÖp ®· chñ ®éng
x©y dùng mét sè c«ng tr×nh (chñ yÕu lµ c«ng tr×nh d©n dông nh nhµ ë, v¨n
phßng, cöa hµng), sau ®ã b¸n l¹i cho ®èi tîng cã nhu cÇu sö dông víi gi¸ c¶ hîp
lý th× gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p còng lµ mét yÕu tè quan träng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸
b¸n.
2.2- B¶n chÊt chøc n¨ng cña gi¸ thµnh s¶n phÈm.
C¸c chi phÝ s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm lu«n ®îc biÓu hiÖn ë mÆt ®Þnh tÝnh
vµ mÆt ®Þnh lîng. Môc ®Ých bá ra chi phÝ cña doanh nghiÖp lµ t¹o nªn gi¸ trÞ sö
dông nhÊt ®Þnh ®Ó ®¸p øng yªu cÇu tiªu dïng cña x· héi. Trong ®iÒu kiÖn nÒn
kinh tÕ thÞ trêng c¸c doanh nghiÖp nãi chung, doanh nghiÖp x©y l¾p nãi riªng
lu«n quan t©m tíi hiÖu qu¶ cña chi phÝ bá ra ®Ó víi chi phÝ bá ra Ýt nhÊt, thu ®îc
gi¸ trÞ sö dông lín nhÊt vµ lu«n t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó h¹ thÊp chi phÝ nh»m môc
®Ých thu lîi nhuËn tèi ®a. Trong hÖ thèng c¸c chØ tiªu kinh tÕ phôc vô c«ng t¸c
qu¶n lý gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu ®¸p øng ®îc néi dung th«ng tin trªn.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lu«n chøa ®ùng hai mÆt kh¸c nhau vèn cã bªn trong cña
nã lµ chi phÝ s¶n xuÊt ®· chi ra vµ lîng gi¸ trÞ sö dông thu håi ®îc cÊu thµnh trong
khèi lîng s¶n phÈm c«ng viÖc lao vô x©y dùng c¬ b¶n ®· hoµn thµnh. Nh vËy b¶n
chÊt cña gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ sù chuyÓn dÞch gi¸ trÞ cña c¸c yÕu tè chi phÝ vµo s¶n
phÈm x©y l¾p c«ng viÖc lao vô nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh.
Gi¸ thµnh s¶n phÈm cã hai chøc n¨ng chñ yÕu: chøc n¨ng thíc ®o bï ®¾p
chi phÝ vµ chøc n¨ng lËp gi¸.
11
Toµn bé chi phÝ mµ c¸c doanh nghiÖp chi ra sÏ hoµn thµnh mét khèi lîng
c«ng t¸c x©y l¾p, mét c«ng tr×nh h¹ng môc c«ng tr×nh ph¶i ®îc bï ®¾p b»ng
chÝnh sè tiÒn thu vÒ do quyÕt to¸n c«ng tr×nh h¹ng môc c«ng tr×nh vµ khèi lîng
c«ng t¸c x©y l¾p ®ã. ViÖc bï ®¾p c¸c chi phÝ ®Çu vµo chØ cã thÓ ®¶m b¶o ®îc qu¸
tr×nh t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n. Môc ®Ých s¶n xuÊt vµ nguyªn t¾c kinh doanh trong c¬
chÕ thÞ trêng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o trang tr¶i bï ®¾p mäi chi
phÝ ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i cã l·i. Trong c¬ chÕ thÞ trêng gi¸ b¸n s¶n
phÈm lao vô phô thuéc rÊt nhiÒu vµo quy luËt cung cÇu vµo sù tháa thuËn gi÷a
doanh nghiÖp vµ kh¸ch hµng. Gi¸ b¸n cña s¶n phÈm x©y dùng lµ gi¸ nhËn thÇu.
VËy gi¸ nhËn thÇu x©y l¾p biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña c«ng tr×nh h¹ng môc c«ng tr×nh
ph¶i dùa trªn c¬ së gi¸ thµnh dù to¸n ®Ó x¸c ®Þnh, th«ng qua viÖc tiªu thô b¸n
s¶n phÈm hµng hãa. Gi¸ b¸n s¶n phÈm lao vô lµ biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña s¶n phÈm,
cao vô ph¶i dùa trªn c¬ së gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó x¸c ®Þnh. Th«ng qua gi¸ b¸n
s¶n phÈm mµ ®¸nh gi¸ ®îc møc ®é bï ®¾p chi phÝ vµ hiÖu qu¶ chi phÝ.
2.3- C¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm c«ng t¸c x©y l¾p.
2.3.1 Gi¸ thµnh dù to¸n
S¶n phÈm XDCB cã gi¸ trÞ lín thêi gian thi c«ng dµi mang tÝnh ®¬n chiÕc...
Do ®ã, mçi c«ng tr×nh h¹ng môc c«ng tr×nh ®Òu cã gi¸ trÞ dù to¸n cña tõng c«ng
tr×nh h¹ng môc c«ng tr×nh ®Ó x¸c ®Þnh ®îc gi¸ thµnh dù to¸n.
= + L·i ®Þnh møc.
⇒ Gi¸ thµnh dù to¸n = Gi¸ trÞ dù to¸n - L·i ®Þnh møc
Víi l·i ®Þnh møc lµ sè phÇn tr¨m trªn gi¸ thµnh x©y l¾p do Nhµ níc quy
®Þnh ®èi víi tõng lo¹i h×nh x©y l¾p kh¸c nhau, tõng s¶n phÈm x©y l¾p cô thÓ. Gi¸
trÞ dù to¸n cña c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së ®Þnh møc
®¸nh gi¸ cña c¬ quan cã thÈm quyÒn ban hµnh vµ dùa trªn mÆt b»ng gi¸ c¶ thÞ trêng. Nã chÝnh lµ gi¸ nhËn thÇu cña ®¬n vÞ x©y l¾p ®èi víi ®¬n vÞ chñ thÇu ®Çu t.
2.3.2 Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch.
Dùa trªn nh÷ng ®Þnh møc tiªn tiÕn cña néi bé xÝ nghiÖp, gi¸ thµnh kÕ ho¹ch
lµ c¬ së ®Ó phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p trong giai ®o¹n kÕ ho¹ch. Nã
ph¶n ¸nh tr×nh ®é qu¶n lý gi¸ thµnh cña xÝ nghiÖp.
= 12
(tÝnh cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh)
2.3.3 Gi¸ thµnh thùc tÕ.
BiÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tÊt c¶ c¸c chi phÝ thùc tÕ (chi phÝ nguyªn vËt liÖu
trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng, chi phÝ s¶n
xuÊt chung) mµ doanh nghiÖp x©y l¾p ®· bá ra ®Ó hoµn thµnh mét ®èi tîng x©y
l¾p nhÊt ®Þnh. Nã ®îc x¸c ®Þnh theo sè liÖu kÕ to¸n cung cÊp. Gi¸ thµnh thùc tÕ
kh«ng chØ bao gåm nh÷ng chi phÝ trong ®Þnh møc mµ cßn bao gåm nh÷ng chi phÝ
thùc tÕ ph¸t sinh kh«ng n»m trong kÕ ho¹ch dù to¸n nh: thiÖt h¹i ph¸ ®i lµm l¹i
thiÖt h¹i vÒ ngõng s¶n xuÊt nh÷ng mÊt m¸t hao hôt vËt t ... do nguyªn nh©n chñ
quan cña b¶n th©n xÝ nghiÖp.
Gi÷a ba lo¹i gi¸ thµnh trªn cã mèi quan hÖ vÒ mÆt sè lîng thÓ hiÖn nh sau:
Gi¸ thµnh dù to¸n > gi¸ thµnh kÕ ho¹ch > gi¸ thµnh thùc tÕ.
ViÖc so s¸nh c¸c lo¹i gi¸ thµnh nµy ®îc thÓ hiÖn trªn cïng mét ®èi tîng
tÝnh gi¸ thµnh (tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc khèi lîng x©y l¾p
hoµn thµnh nhÊt ®Þnh).
XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y dùng, ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña
c«ng t¸c qu¶n lý vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm trong xÝ nghiÖp x©y
dùng. Gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p hoµn chØnh vµ gi¸ thµnh cña nh÷ng c«ng tr×nh
h¹ng môc c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh bµn giao ®îc chñ ®Çu t nghiÖm thu vµ chÊp
nhËn thanh to¸n. ChØ tiªu nµy cho phÐp ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c vµ toµn diÖn
hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, thi c«ng trän vÑn cho mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh.
§Ó ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý vµ chØ ®¹o s¶n xuÊt kÞp thêi ®ßi hái ph¶i x¸c
®Þnh ®îc gi¸ thµnh khèi lîng x©y l¾p quy íc (NÕu quy ®Þnh thanh to¸n khèi lîng
hoµn thµnh theo giai ®o¹n quy íc).
Khèi lîng x©y l¾p hoµn thµnh quy íc lµ khèi lîng hoµn thµnh ®Õn mét giai
®o¹n nhÊt ®Þnh vµ ph¶i tháa m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau:
- Ph¶i n»m trong thiÕt kÕ vµ ®¶m b¶o chÊt lîng kü thuËt.
- Khèi lîng nµy ph¶i x¸c ®Þnh mét c¸ch cô thÓ vµ ®îc bªn chñ ®Çu t nghiÖm
thu vµ chÊp nhËn thanh to¸n.
- Ph¶i ®¹t ®îc ®Õn ®iÓm dõng kü thuËt hîp lý gi¸ thµnh khèi lîng s¶n phÈm
hoµn thµnh quy íc. Ph¶n ¸nh kÞp thêi chi phÝ s¶n xuÊt cho ®èi tîng x©y l¾p. Tõ
13
®ã gióp cho doanh nghiÖp ph©n tÝch kÞp thêi chi phÝ ®· chi ra cho tõng ®èi tîng
®Ó cã biÖn ph¸p qu¶n lý thÝch hîp.
2.4- Ph©n biÖt gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¬ së h×nh thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tuy nhiªn
gi÷a gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ chi phÝ s¶n xuÊt còng cã sù kh¸c nhau. Do vËy,
chóng ta cÇn ph¶i ph©n biÖt râ rµng chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y
l¾p. Sù kh¸c nhau ®îc thÓ hiÖn:
VÒ ph¹m vi: chi phÝ s¶n xuÊt chØ tÝnh trong mét thêi kú, cßn gi¸ thµnh s¶n
phÈm l¹i bao gåm c¶ chi phÝ khèi lîng x©y l¾p dë dang kú tríc chuyÓn sang nhng
l¹i lo¹i trõ ®i chi phÝ thùc tÕ cña khèi lîng x©y l¾p dë dang cuèi kú.
Chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tËp hîp theo tõng thêi kú nhÊt ®Þnh cßn gi¸ thµnh x©y
l¾p lµ chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tÝnh cho mét c«ng tr×nh h¹ng môc c«ng tr×nh hay khèi
lîng x©y l¾p hoµn thµnh.
Gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p còng cã ®iÓm gièng
nhau, bëi v× chóng cã cïng b¶n chÊt lµ ®Òu ph¶n ¸nh nh÷ng chi phÝ hao phÝ trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p vµ chi phÝ s¶n xuÊt cña c«ng t¸c
x©y l¾p thèng nhÊt vÒ mÆt lîng trong trêng hîp: ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ mét c«ng tr×nh h¹ng môc c«ng tr×nh ®îc hoµn thµnh
trong kú tÝnh gi¸ thµnh hoÆc gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú b»ng gi¸ trÞ s¶n
phÈm dë dang cuèi kú.
III-/ Néi dung kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm trong doanh nghiÖp x©y l¾p.
1-/ §èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
c«ng t¸c x©y l¾p.
1.1- §èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp
x©y l¾p:
Theo th«ng t sè 23 BXDNKT ngµy 15 th¸ng 12 n¨m 1994 cña Bé X©y dùng
th× dù to¸n x©y l¾p gåm c¸c kho¶n môc: chi phÝ vËt liÖu, chi phÝ nh©n c«ng, chi
phÝ sö dông m¸y thi c«ng, chi phÝ chung, thuÕ vµ l·i.
14
V× vËy khi x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ë tõng doanh nghiÖp cÇn c¨n
cø vµo tÝnh chÊt s¶n xuÊt, lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®Þa ®iÓm ph¸t sinh quy tr×nh c«ng
nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt...
C¨n cø vµo yªu cÇu tÝnh gi¸ thµnh, yªu cÇu qu¶n lý, kh¶ n¨ng tr×nh ®é qu¶n
lý, tr×nh ®é h¹ch to¸n cña doanh nghiÖp. §èi víi doanh nghiÖp x©y l¾p, do ®Æc
®iÓm vÒ s¶n phÈm, vÒ tæ chøc s¶n xuÊt vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nªn ®èi tîng tËp hîp
chi phÝ s¶n xuÊt thêng ®îc x¸c ®Þnh tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hay
theo tõng ®¬n ®Æt hµng. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p
®óng vµ phï hîp cã ý nghÜa rÊt to lín trong viÖc tæ chøc h¹ch to¸n ban ®Çu ®Õn
tæ chøc tæng hîp sè liÖu ghi chÐp trªn tµi kho¶n, sæ chi tiÕt.
1.2- §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh.
§èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vô... do doanh
nghiÖp x©y l¾p s¶n xuÊt ra ®ßi hái ph¶i tÝnh ®îc gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ.
X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp x©y l¾p lµ c«ng tr×nh h¹ng
môc c«ng tr×nh, khèi lîng x©y l¾p hoµn thµnh bµn giao c¸c s¶n phÈm lao vô kh¸c
®· hoµn thµnh (nÕu cã).
1.3- Ph©n biÖt ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi tîng gi¸ thµnh
s¶n phÈm x©y l¾p.
§èi tîng tËp hîp chi phÝ lµ c¨n cø ®Ó më c¸c tµi kho¶n, sæ chi tiÕt, tæ chøc
ghi chÐp ban ®Çu tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chi tiÕt theo tõng c«ng tr×nh h¹ng môc
c«ng tr×nh. Cßn viÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh trong doanh nghiÖp x©y l¾p
l¹i lµ c¨n cø ®Ó kÕ to¸n lËp c¸c b¶ng biÓu chi tiÕt tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ tæ
chøc c«ng t¸c gi¸ thµnh theo ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh.
Trªn ®©y lµ ®Æc ®iÓm kh¸c nhau song gi÷a hai ®èi tîng nµy cã mèi quan hÖ
mËt thiÕt víi nhau. VÒ b¶n chÊt chóng ®Òu lµ ph¹m vi giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi phÝ
sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp trong kú lµ c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
x©y l¾p hoµn thµnh. Trong doanh nghiÖp x©y l¾p ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt vµ ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh thêng phï hîp víi nhau. §èi tîng tËp hîp chi phÝ
s¶n xuÊt lµ c«ng tr×nh h¹ng môc c«ng tr×nh. Cßn ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ h¹ng
môc c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh.
2-/ Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp
x©y l¾p.
15
2.1 - C¸c ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt:
2.1.1 - Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp.
§îc ¸p dông ®èi víi nh÷ng chi phÝ trùc tiÕp. Chi phÝ trùc tiÕp lµ chi phÝ chØ
liªn quan ®Õn mét ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Khi cã chi phÝ ph¸t sinh th× c¨n
cø vµo c¸c chøng tõ gèc ta tËp hîp chi phÝ cho tõng ®èi tîng s¶n xuÊt.
Trêng hîp doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ lµ c«ng tr×nh
(HMCT) th× hµng th¸ng c¨n cø vµo c¸c chi phÝ ph¸t sinh cã liªn quan ®Õn c«ng
tr×nh (HMCT) nµo th× tËp hîp chi phÝ cho c«ng tr×nh (HMCT) ®ã.
2.1.2 - Ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp.
§îc ¸p dông ®èi víi nh÷ng chi phÝ gi¸n tiÕp liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng
kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. Do ®ã, ph¶i x¸c ®Þnh cho phÝ cho tõng ®èi tîng theo ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp.
§Ó ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng, cÇn ph¶i chän tiªu thøc ph©n bæ vµ tÝnh hÖ sè
ph©n bæ chi phÝ:
C«ng thøc:
H = C/T
Trong ®ã:
H - HÖ sè ph©n bæ chi phÝ
C - Tæng chi phÝ cÇn ph©n bæ.
T - Tæng ®¹i lîng cña tiªu thøc ph©n bæ.
Møc chi phÝ ph©n bæ cho tõng ®èi tîng: Ci = H x Ti
Trong ®ã:
Ci - Chi phÝ s¶n xuÊt ph©n bæ cho ®èi tîng i
Ti - §¹i lîng cña tiªu chuÈn ph©n bæ cña ®èi tîng i
Trêng hîp ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ®éi thi c«ng hay c«ng trêng
th× chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i tËp hîp theo ®éi thi c«ng hay c«ng trêng. Cuèi kú tæng
sè chi phÝ tËp hîp ®îc ph¶i ®îc ph©n bæ cho tõng c«ng tr×nh, HMCT ®Ó tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm riªng.
2.2 - Tr×nh tù kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p.
2.2.1 - KÕ to¸n chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp.
16
Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu cho c«ng tr×nh gåm nhiÒu lo¹i kh¸c nhau nh:
gi¸ trÞ thùc tÕ cña vËt liÖu chÝnh (g¹ch, v«i, ®¸, c¸t, xi m¨ng...), vËt liÖu phô nh
s¬n, c«ng cô dông cô... Trong gi¸ thµnh s¶n phÈm, chi phÝ vËt liÖu chiÕm tû träng
lín nhÊt.
Gi¸ trÞ vËt liÖu ®îc h¹ch to¸n vµo kho¶n môc nµy, ngoµi gi¸ trÞ thùc tÕ, ngêi
b¸n cung cÊp cßn cã c¶ chi phÝ thu mua, vËn chuyÓn tõ n¬i mua tíi n¬i nhËp kho
hay xuÊt th¼ng tíi c«ng tr×nh.
VËt liÖu sö dông cho x©y dùng c«ng tr×nh (HMCT) nµo th× ph¶i tÝnh trùc
tiÕp cho c«ng tr×nh (HMCT) ®ã trªn c¬ së chøng tõ gèc, theo gi¸ thùc tÕ vËt liÖu
vµ theo sè lîng thùc tÕ vËt liÖu ®· sö dông.
Trêng hîp vËt liÖu xuÊt dïng cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp
chi phÝ s¶n xuÊt th× kh«ng thÓ h¹ch to¸n trùc tiÕp vµo c¸c ®èi tîng sö dông th× ph¶i
¸p dông ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp ®Ó ph©n bæ chi phÝ cho c¸c ®èi tîng cã liªn
quan. Tiªu thøc ph©n bæ cã thÓ lµ ®Þnh møc chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp hoÆc sè
giê m¸y ch¹y hay theo khèi lîng s¶n phÈm, c«ng viÖc ®· hoµn thµnh.
Tæng chi
phÝ VLTT
cÇn ph©n
bæ trong k×
=
Gi¸ trÞ
NVLTT cßn
l¹i ®Çu k×
Gi¸ trÞ
+ NVLTT xuÊt dïng cho s¶n
xuÊt trong k×
Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n cô thÓ ®îc ph¶n ¸nh b»ng:
17
Gi¸ trÞ
NVLTT
cßn l¹i
cuèi k×
-
TrÞ gi¸
phÕ liÖu
thu
håi( nÕu
cã)
S¬ ®å 1 - KÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
(3)
152, 153
621
(1)
154
(4)
142
(2a)
(2b)
(1) - TËp hîp chi phÝ VLTT
(2a) - VL chê ph©n bæ.
(2b) - Ph©n bæ dÇn.
(3) - PhÕ liÖu thu håi, VL sö dông kh«ng hÕt nhËp l¹i kho.
(4) - KÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ chi phÝ VLTT ®Ó tÝnh gi¸ thµnh.
2.2.2 - KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i tr¶, ph¶i thanh to¸n
cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, thi c«ng nh tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng c¸c kho¶n phô
cÊp, tiÒn BHXH, BHYT, KPC§...
ViÖc h¹ch to¸n tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n trong doanh nghiÖp th× dùa trªn b¶ng
chÊm c«ng theo dâi cho tõng tæ s¶n xuÊt, cho tõng ®éi x©y dùng. B¶ng chÊm c«ng
cho biÕt ngµy lµm viÖc thùc tÕ, sè ngµy ngõng nghØ cña tõng ngêi, sau khi ®· ®îc
kiÓm tra, x¸c nhËn ë c¸c ®éi s¶n xuÊt, c¸c phßng ban, b¶ng chÊm c«ng ®îc chuyÓn
lªn cho phßng lao ®éng tiÒn l¬ng ghi chÐp, theo dâi. Sau ®ã, chuyÓn vÒ cho phßng
kÕ to¸n lµm c¨n cø tÝnh l¬ng vµ ph©n bæ tiÒn l¬ng.
VÒ nguyªn t¾c, chi phÝ NCTT còng ®îc tËp hîp gièng nh ®èi víi chi phÝ
NVLTT.
Trêng hîp cÇn ph©n bæ gi¸n tiÕp th× tiªu thøc ph©n bæ cã thÓ lµ tiÒn c«ng,
giê c«ng ®Þnh møc hoÆc giê c«ng thùc tÕ.
18
S¬ ®å 2 - KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp.
334
622
(1)
154
(3)
338 (2 - 4)
(2)
(1) - TiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt.
(2) - C¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§.
(3) - KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®Ó tÝnh gi¸ thµnh.
2.2.3 - KÕ to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng
Tµi kho¶n 623 dïng ®Ó tËp hîp vµ ph©n bá chi phÝ sö dông xe, m¸y thi c«ng
phôc vô trùc tiÕp cho ho¹t ®éng x©y, l¾p c«ng tr×nh.
Tµi kho¶n nµy chØ sö dông ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ sö dông xe, m¸y thi c«ng
®èi víi trêng hîp doanh nghiÖp x©y l¾p thùc hiÖn x©y, l¾p c«ng tr×nh theo ph¬ng
thøc thi c«ng hçn hîp võa thñ c«ng võa kÕt hîp b»ng m¸y.
Trêng hîp doanh nghiÖp thùc hiÖn x©y l¾p c«ng tr×nh hoµn toµn theo ph¬ng
ph¸p b»ng m¸y kh«ng sö dông tµi kho¶n 623 - chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng mµ
doanh nghiÖp h¹ch to¸n c¸c chi phÝ x©y l¾p trùc tiÕp vµo c¸c TK 621, 622, 627.
Kh«ng h¹ch to¸n vµo TK 623 kho¶n trÝch vÒ b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y
tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn tÝnh trªn l¬ng ph¶i tr¶ c«ng nh©n sö dông m¸y thi c«ng.
19
s¬ ®å h¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng
111, 334
623
154
Kho¶n môc chi phÝ SDM
TiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho CN
C¨n cø vµo b¶ng ph©n bæ
®iÒu khiÓn m¸y
chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng
tÝnh cho tõng CT, HMCT
152, 153, 141, 111...
Khi xuÊt, mua vËt
liÖu phô
cho m¸y thi c«ng
214
Chi phÝ khÊu hao
m¸y thi c«ng
111, 112, 331
Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
Chi phÝ b»ng tiÒn
kh¸c
133
Ghi chó:
Trêng hîp thi c«ng hoµn
toµn b»ng m¸y, h¹ch to¸n toµn
bé chi phÝ sö dông m¸y vµo TK
154 - chi phÝ s¶n xuÊt kinh
doanh.
Kho¶n trÝch BHXH, BHYT,
KPC§ trªn l¬ng cña c«ng nh©n
sö dông m¸y kh«ng h¹ch to¸n
vµo TK 623.
ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ (nÕu cã)
2.2.4 - KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung.
Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn phôc vô, qu¶n lý s¶n
xuÊt, trong ph¹m vi c¸c ph©n xëng, tæ ®éi s¶n xuÊt nh: chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng nh©n
viªn qu¶n lý ph©n xëng, chi phÝ vÒ vËt liÖu, c«ng cô dông cô dïng cho qu¶n lý
c¸c ph©n xëng, chi phÝ khÊu hao TSC§...
C¸c chi phÝ s¶n xuÊt chung thêng ®îc h¹ch to¸n chi tiÕt riªng theo tõng ®Þa
®iÓm ph¸t sinh chi phÝ: ph©n xëng, tæ ®éi s¶n xuÊt sau ®ã míi tiÕn hµnh ph©n bæ
cho c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ liªn quan. ViÖc ph©n bæ còng ®îc tiÕn hµnh dùa
trªn c¸c tiªu thøc ph©n bæ hîp lý nh ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt chung, chi phÝ
trùc tiÕp ph©n bæ theo tõng lo¹i chi phÝ...
20
- Xem thêm -