LỜI MỞ ĐẦU
C«ng nghiÖp ho¸ lµ bíc ph¸t triÓn tÊt yÕu cña mçi
d©n téc mçi ®Êt níc ph¶i tr¶i qua. §Ó chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n
ë níc ta, cÇn gi¶i quyÕt ®ång bé nhiÒu vÊn ®Ò quan
träng. Trong ®ã vèn lµ ch×a kho¸ ®Ó thùc hiÖn c«ng
nghiÖp ho¸.
§Ó c«ng nghiÖp ho¸ víi tèc ®é nhanh cÇn cã c¬ chÕ
chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p huy ®éng ®îc nhiÒu vèn nhÊt vµ
sö dông vèn cã hiÖu qu¶. Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p thùc
hiÖn huy ®éng mäi nguån vèn cã thÓ huy ®éng ®îc kh¬i
®éng mäi nguån vèn trong níc, khuyÕn khÝch d©n chóng
tiÕt kiÖm vµ thu hót mét nguån vèn nhµn rçi vµo ®Çu t,
thu hót vèn ®Çu t tõ níc ngoµi, ®ã lµ TTCK.
§èi víi chóng ta, ®©y lµ vÊn ®Ò míi mÎ c¶ vÒ lý luËn
vµ thùc tiÔn, v× vËy ®Ó cã mét TTCK hîp lý, ®em l¹i hiÖu
qu¶ cao ®ßi hái chóng ta cã nhËn thøc vµ quan ®iÓm
®óng ®¾n vÒ vÊn ®Ò nµy.
Nh»m gãp phÇn vµo lÜnh vùc ph¸t triÓn cña TTCK
cña ViÖt Nam. Em chän chuyªn ®Ò tèt nghiÖp víi ®Ò tµi
lµ: “Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh
chøng kho¸n cña CTCP chøng kho¸n B¶o ViÖt”.
Bè côc chuyªn ®Ò gåm 3 Ch¬ng:
Ch¬ng I
: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ho¹t ®éng
cña CTCK
1
Ch¬ng II : Thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña CTCK B¶o
ViÖt
Ch¬ng III: Gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn c¸c ho¹t
®éng cña
CTCP chøng kho¸n B¶o ViÖt
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù híng dÉn, gióp ®ì vµ
chØ b¶o tËn t×nh cña C« gi¸o - ThS. Lª H¬ng Lan vµ c¸c
c¸n bé phßng NgiÖp vô I t¹i CTCP chøng kho¸n B¶o ViÖt
®· gióp ®ì em hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy.
Ch¬ng I
Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ho¹t ®éng cña
C«ng ty chøng kho¸n
1.1. KH¸I QU¸T VÒ CTCK
1.1.1. Sù h×nh thµnh CTCK
TTCK cã tæ chøc ho¹t ®éng kh«ng ph¶i trùc tiÕp do
nh÷ng ngêi muèn mua hay muèn b¸n chøng kho¸n thùc
hiÖn, mµ do nh÷ng ngêi m«i giíi trung gian thùc hiÖn, ®ã
lµ nguyªn t¾c trung gian, nguyªn t¾c c¨n b¶n nhÊt cña
TTCK cã tæ chøc. Tõ ®ã trªn TTCK, xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu
gÆp gì gi÷a ngêi mua vµ b¸n h×nh thµnh nªn nghiÖp vô
m«i giíi chøng kho¸n.
TTCK h×nh thµnh, ®Ó ®¶m b¶o thÞ trêng ho¹t ®éng
lµnh m¹nh cã hiÖu qu¶, yªu cÇu c¸c lo¹i chøng kho¸n giao
dÞch lµ nh÷ng lo¹i chøng kho¸n thùc, ®¶m b¶o lîi Ých cho
c¶ nhµ ph¸t hµnh vµ nhµ ®Çu t. XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu
2
nh÷ng nhµ ®Çu t cã tiÒn nhng kh«ng cã kinh nghiÖm,
kh«ng biÕt ®Çu t vµo ®©u vµ vµo lo¹i chøng kho¸n nµo
bëi v× hä kh«ng thÓ dù ®o¸n ®îc mét c¸ch chÝnh x¸c gi¸
trÞ trong t¬ng lai cña nã. NÕu kh«ng cã nh÷ng ngêi trung
gian t vÊn, cã tr×nh ®é vµ cã sù ph©n tÝch cÇn thiÕt vÒ
nh÷ng chøng kho¸n dùa trªn nh÷ng c¨n cø x¸c ®¸ng ®Ó
cã nh÷ng nhËn xÐt kü lìng, th× ngêi ®Çu t cã thÓ bÞ lÇm
lÉn hoÆc bÞ lêng g¹t. Do ®ã trªn thÞ trêng h×nh thµnh
nªn nghiÖp vô t vÊn ®Çu t.
C¸c C«ng ty, tæ chøc ®¹i diÖn lµm trung gian gióp
thÞ trêng ho¹t ®éng lµnh m¹nh vµ hiÖu qu¶ còng cã nhu
cÇu kinh doanh trªn trªn thÞ trêng ®Ó thu lîi nhuËn cho
chÝnh C«ng ty th«ng qua hµnh vi mua b¸n chøng kho¸n víi
kh¸ch hµng. Tõ ®ã h×nh thµnh nªn nghiÖp vô tù doanh
trong C«ng ty.
XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña c¸c tæ chøc ph¸t hµnh, ®Ó
thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c ®ît chµo b¸n chøng kho¸n ra
c«ng chóng ®ßi hái ph¶i cÇn ®Õn c¸c C«ng ty t vÊn cho
®ît ph¸t hµnh vµ thùc hiÖn B¶o l·nh, ph©n phèi chøng
kho¸n ra c«ng chóng. Tõ ®ã h×nh thµnh nªn nghiÖp vô
B¶o l·nh ph¸t hµnh.
Khi thÞ trêng ph¸t triÓn, ®ßi hái C«ng ty ®¹i diÖn
cho kh¸ch hµng hay nãi c¸ch kh¸c kh¸ch hµng uû th¸c cho
C«ng ty thay mÆt m×nh quyÕt ®Þnh ®Çu t theo mét
chiÕn lîc hay nh÷ng nguyªn t¾c ®· ®îc kh¸ch hµng chÊp
3
thuËn. Tõ nhu cÇu ®ã, nghiÖp vô Qu¶n lý danh môc ®Çu
t h×nh thµnh.
Tõ nh÷ng nhu cÇu vµ ®iÒu kiÖn trªn ®ßi hái ph¶i cã
mét tæ chøc hoÆc mét C«ng ty ®¹i diÖn thùc hiÖn c¸c
nghiÖp vô ®ã mét c¸ch thèng nhÊt, cã tæ chøc gióp cho
TTCK ho¹t ®éng lµnh m¹nh vµ cã hiÖu qu¶. Tõ ®ã CTCK
®îc h×nh thµnh.
C¸c CTCK ra ®êi vµ ph¸t triÓn cïng víi sù ph¸t triÓn
cña TTCK. ë c¸c níc cã TTCK ph¸t triÓn CTCK ho¹t ®éng
rÊt tÊp lËp vµ chÝnh hä lµ t¸c nh©n quan träng thóc ®Èy
sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cña TTCK nãi
riªng.
Ngµy nay, kÓ c¶ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, c¸c CTCK
ra ®êi rÇm ré vµ phæ biÕn, chiÕm lÜnh phÇn lín c¸c giao
dÞch chøng kho¸n trªn thÞ trêng. Nhê c¸c CTCK mµ c¸c
tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu cña c¸c
CTCP ®îc lu th«ng, bu«n b¸n víi doanh sè lín trªn TTCK.
Qua ®ã mét lîng vèn lín ®îc tËp trung vµo ®Ó ®Çu t tõ
nh÷ng lîng vèn nhá trong d©n chóng, tæ chøc ®oµn thÓ
hay doanh nghiÖp.
1.1.2. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña CTCK
Mét CTCK trªn thÞ trêng tuú thuéc vµo quy ®Þnh cña
tõng níc hoÆc kh¶ n¨ng cña C«ng ty mµ cã thÓ kinh doanh
trªn mét lÜnh vùc nhÊt ®Þnh hoÆc cã thÓ kinh doanh trªn
tÊt c¶ c¸c lÜnh vù. C¨n cø vµo c¸c nghiÖp vô kinh doanh
vµ lÜnh vùc kinh doanh hoÆc tuú tõng níc mµ tªn c¸c C«ng
4
ty nµy cã thÓ lµ CTCK hoÆc C«ng ty m«i giíi chøng kho¸n
hay C«ng ty kinh doanh chøng kho¸n…
T¹i ViÖt Nam theo quyÕt ®Þnh sè 04/1998/Q§-UBCK
ngµy 13/10/1998 cña UBCKNN, CTCK lµ CTCP, C«ng ty
TNHH thµnh lËp hîp ph¸p t¹i ViÖt Nam, ®îc UBCKNN cÊp
giÊy phÐp thùc hiÖn mét hoÆc mét sè lo¹i h×nh kinh
doanh chøng kho¸n.
C«ng ty M«i giíi chøng kho¸n: lµ C«ng ty thùc hiÖn
viÖc trung gian, mua b¸n chøng kho¸n cho kh¸ch hµng ®Ó
hëng hoa hång .
C«ng ty B¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n : lµ CTCK cã
lÜnh vùc ho¹t ®éng chñ yÕu lµ thùc hiÖn nghiÖp vô B¶o
l·nh ®Ó hëng phÝ hoÆc chªnh lÖch gi¸.
C«ng ty kinh doanh chøng kho¸n: lµ CTCK thùc hiÖn
nghiÖp vô kinh doanh, nghÜa lµ tù bá vèn vµ chÞu tr¸ch
nhiÖm vÒ hËu qu¶ kinh doanh.
C«ng ty tr¸i phiÕu: lµ CTCK chuyªn mua b¸n c¸c lo¹i
tr¸i phiÕu.
CTCK kh«ng tËp trung: lµ c¸c CTCK ho¹t ®éng chñ
yÕu trªn thÞ trêng OTC vµ hä ®ãng vai trß lµ c¸c nhµ t¹o
lËp thÞ trêng.
Tuy cã nhiÒu ®Þnh nghÝa kh¸c nhau vÒ CTCK nhng
cã thÓ cã mét kh¸i niÖm chung vÒ CTCK nh sau:
CTCK lµ mét ®Þnh chÕ tµi chÝnh trung gian thùc hiÖn
c¸c ho¹t ®éng kinh doanh trªn TTCK.
5
Qua kh¸i niÖm trªn ta cã thÓ thÊy ®Æc ®iÓm cña
c¸c CTCK nh sau:
CTCK lµ mét ®Þnh chÕ tµi chÝnh trung gian. Mét
®Þnh chÕ trung gian trªn ThÞ trêng tµi chÝnh lµ cÇu nèi
gi÷a ngêi cho vay vµ ngêi ®i vay. Khi mét ngêi cho vay
t×m ra ®îc mét ngêi muèn vay, ngêi ®ã gÆp ph¶i khã
kh¨n lµ chi phÝ thêi giê vµ tiÒn b¹c cho nh÷ng cuéc kiÓm
tra tÝn nhiÖm ®Ó biÕt liÖu ngêi vay cã thÓ hoµn tr¶ vèn
vµ l·i cho m×nh kh«ng. Ngoµi c¸c chi phÝ th«ng tin nµy,
qu¸ tr×nh thùc tÕ cho vay hoÆc mua chøng kho¸n cÇn
®Õn c¸c chi phÝ giao dÞch. C¸c trung gian tµi chÝnh nµy
gióp cho nh÷ng ngêi ®i vay vµ ngêi cho vay gi¶m ®îc chi
phÝ vµ thêi gian t×m kiÕm, giao dÞch. V× vËy, kh«ng cã
trung gian tµi chÝnh th× ThÞ trêng tµi chÝnh kh«ng thÓ cã
®îc lîi Ých trän vÑn. Trªn thÞ trêng tµi chÝnh nãi chung vµ
TTCK nãi riªng cã nhiÒu trung gian tµi chÝnh vµ c¸c CTCK
lµ mét trong c¸c trung gian quan träng trªn TTCK.
CTCK thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh nh bÊt cø
mét tæ chøc kinh doanh nµo kh¸c trong nÒn kinh tÕ, thùc
hiÖn c¸c nghiÖp vô kinh doanh mét c¸ch trùc tiÕp hoÆc
gi¸n tiÕp, ®Òu nh»m môc ®Ých thu lîi nhuËn tõ c¸c ho¹t
®éng kinh doanh mua, b¸n chøng kho¸n.
1.1.3. Ph©n lo¹i CTCK
1.1.3.1. Theo tÝnh chÊt së h÷u
HiÖn nay cã 3 lo¹i h×nh tæ chøc c¬ b¶n cña CTCK,
®ã lµ C«ng ty hîp danh, C«ng ty TNHH vµ CTCP.
6
CTCP
- CTCP lµ mét ph¸p nh©n ®éc lËp víi c¸c chñ së h÷u
C«ng ty lµ c¸c cæ ®«ng.
- Cæ ®«ng chØ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nî vµ c¸c nghÜa
vô tµi s¶n kh¸c cña doanh nghiÖp trong ph¹m vi sè vèn
gãp vµo doanh nghiÖp.
- CTCP cã quyÒn ph¸t hµnh chøng kho¸n (cæ phiÕu
vµ tr¸i phiÕu) ra c«ng chóng theo quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ
chøng kho¸n hiÖn hµnh.
C«ng ty TNHH
- Thµnh viªn cña C«ng ty chÞu tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n
vÒ c¸c kho¶n nî vµ c¸c nghÜa vô tµi s¶n kh¸c cña doanh
nghiÖp trong ph¹m vi sè vèn ®· cam kÕt gãp vµo doanh
nghiÖp.
- C«ng ty TNHH kh«ng ®îc phÐp ph¸t hµnh Cæ
phiÕu.
C«ng ty hîp danh
- Lµ lo¹i h×nh kinh doanh cã tõ hai chñ së h÷u trë
nªn.
- Thµnh viªn cña C«ng ty bao gåm: Thµnh viªn gãp
vèn vµ thµnh viªn hîp danh. C¸c thµnh viªn hîp danh ph¶i
chÞu tr¸ch nhiÖm v« h¹n b»ng toµn bé tµi s¶n cña m×nh
vÒ c¸c nghÜa vô cña C«ng ty. C¸c thµnh viªn gãp vèn
kh«ng tham gia ®iÒu hµnh C«ng ty, hä ph¶i chÞu tr¸ch
7
nhiÖm h÷u h¹n trong phÇn vèn gãp cña m×nh víi nh÷ng
kho¶n nî cña C«ng ty.
- C«ng ty hîp danh th«ng thêng kh«ng ®îc phÐp ph¸t
hµnh bÊt cø mét lo¹i chøng kho¸n nµo.
Do c¸c u ®iÓm cña lo¹i h×nh CTCP vµ C«ng ty TNHH
so víi C«ng ty hîp danh, v× vËy hiÖn nay chñ yÕu c¸c
CTCK ®îc tæ chøc díi h×nh thøc C«ng ty TNHH vµ CTCP.
1.1.3.2. Theo m« h×nh kinh doanh
Ho¹t ®éng cña CTCK rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p, kh¸c
h¼n víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt th¬ng m¹i th«ng thêng
v× CTCK lµ mét ®Þnh chÕ tµi chÝnh ®Æc biÖt. V× vËy,
vÉn ®Ò x¸c ®Þnh m« h×nh tæ chøc kinh doanh cña CTCK
còng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau vµ vËn dông cho c¸c khèi
thÞ trêng cã møc ®é ph¸t triÓn kh¸c nhau (thÞ trêng cæ
®iÓn; thÞ trêng míi næi; thÞ trêng c¸c níc chuyÓn ®æi).
Tuy nhiªn, cã thÓ kh¸i qu¸t m« h×nh tæ chøc kinh doanh
chøng kho¸n cña CTCK theo 2 nhãm (M« h×nh CTCK ®a
n¨ng vµ M« h×nh CTCK chuyªn doanh).
CTCK chuyªn doanh (hay cßn gäi lµ m« h×nh
®¬n n¨ng)
Theo m« h×nh nµy, CTCK lµ C«ng ty chuyªn doanh
®éc lËp, c¸c NHTM vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh¸c kh«ng
®îc phÐp tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh chøng
kho¸n.
¦u ®iÓm cña m« h×nh nµy lµ h¹n chÕ rñi ro cho hÖ
thèng Ng©n hµng do nh÷ng ¶nh hëng tiªu cùc cña TTCK,
8
vµ c¸c Ng©n hµng kh«ng ®îc sö dông vèn huy ®éng ®Ó
®Çu t vµo lÜnh vùc chøng kho¸n; MÆt kh¸c, víi sù chuyªn
m«n ho¸ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho TTCK ph¸t triÓn. §iÓn h×nh
cña m« h×nh nµy lµ c¸c CTCK ë Mü, NhËt, Hµn Quèc,… cã
sù t¸ch b¹ch gi÷a ho¹t ®éng Ng©n hµng vµ kinh doanh
chøng kho¸n.
Tuy nhiªn, do xu thÕ h×nh thµnh nªn c¸c tËp ®oµn
tµi chÝnh khæng lå nªn ngµy nay mét sè thÞ trêng còng
cho phÐp kinh doanh trªn nhiÒu lÜnh vùc tiÒn tÖ, chøng
kho¸n, b¶o hiÓm, nhng ®îc tæ chøc thµnh C«ng ty mÑ,
C«ng ty con vµ cã sù qu¶n lý gi¸m s¸t chÆt chÏ vµ ho¹t
®éng t¬ng ®èi ®éc lËp víi nhau.
CTCK ®a n¨ng
Theo m« h×nh nµy, CTCK ®îc tæ chøc díi h×nh thøc
mét tæ hîp dÞch vô tµi chÝnh tæng hîp bao gåm kinh
doanh chøng kho¸n, kinh doanh tiÒn tÖ vµ c¸c dÞch vô tµi
chÝnh. Theo ®ã, c¸c C«ng ty ho¹t ®éng víi t c¸ch lµ chñ
thÓ kinh doanh chøng kho¸n, b¶o hiÓm vµ kinh doanh tiÒn
tÖ. M« h×nh nµy ®îc biÓu hiÖn díi 2 h×nh thøc sau:
CTCK ®a n¨ng mét phÇn: C¸c C«ng ty muèn ho¹t
®éng trong lÜnh vùc chøng kho¸n ph¶i thµnh lËp C«ng ty
con-CTCK, ho¹t ®éng ®éc lËp. M« h×nh nµy ®îc ¸p dông
ë Anh vµ nh÷ng níc cã quan hÖ gÇn gòi víi Anh nh Canada,
óc.
M« h×nh nµy cã u ®iÓm lµ c¸c C«ng ty ®îc kÕt hîp
kinh doanh c¸c lÜnh vùc kh¸c vµ kinh doanh chøng kho¸n,
9
do ®ã tËn dông ®îc thÕ m¹nh vÒ tµi chÝnh, kinh nghiÖm,
m¹ng líi kh¸ch hµng réng kh¾p cña C«ng ty. Bªn c¹nh ®ã,
bëi v× cã qui ®Þnh ho¹t ®éng riªng rÏ gi÷a hai ho¹t ®éng
trªn cho nªn h¹n chÕ ®îc rñi ro nÕu cã sù biÕn ®éng cña
mét trong hai thÞ trêng. §Æc biÖt, m« h×nh nµy phï hîp víi
nh÷ng níc míi thµnh lËp TTCK, khi mµ cÇn cã c¸c tæ chøc
tµi chÝnh lµnh m¹nh tham gia vµo thÞ trêng vµ khi hÖ
thèng luËt, kiÓm so¸t cßn nhiÒu mÆt h¹n chÕ.
CTCK ®a n¨ng hoµn toµn: M« h×nh nµy kh«ng cã
sù t¸ch b¹ch nµo gi÷a ho¹t ®éng Ng©n hµng vµ kinh
doanh chøng kho¸n, NHTM kh«ng nh÷ng ®îc ho¹t ®éng
trong lÜnh vùc tiÒn tÖ mµ cßn ®îc ho¹t ®éng trong lÜnh
vùc chøng kho¸n vµ b¶o hiÓm. Nã ®îc ¸p dông ë c¸c níc
B¾c ¢u, Hµ Lan, Thôy SÜ, ¸o...
Kh¸c víi m« h×nh chuyªn doanh, u ®iÓm cña m«
h×nh nµy lµ C«ng ty cã thÓ kÕt hîp nhiÒu lÜnh vùc kinh
doanh, nhê ®ã mµ gi¶m bít rñi ro cho ho¹t ®éng kinh
doanh chung vµ cã kh¶ n¨ng vÒ tµi chÝnh chÞu ®ùng c¸c
biÕn ®éng cña TTCK. Tuy nhiªn, m« h×nh ®a n¨ng hoµn
toµn cã mét sè h¹n chÕ: TTCK ph¸t triÓn chËm v× ho¹t
®éng chñ yÕu cña hÖ thèng Ng©n hµng dïng vèn ®Ó cÊp
tÝn dông vµ dÞch vô thanh to¸n, do ®ã Ng©n hµng thêng
quan t©m ®Õn lÜnh vùc Ng©n hµng h¬n lµ lÜnh vùc
chøng kho¸n. §iÒu nµy ®· thÓ hiÖn sù kÐm ph¸t triÓn cña
TTCK Ch©u ¢u so víi TTCK Mü.
10
Bªn c¹nh ®ã, nã cßn cã nhîc ®iÓm lµ trong trêng hîp
biÕn ®éng cña TTCK, hËu qu¶ cã thÓ t¸c ®éng tiªu cùc
®Õn lÜnh vùc kinh doanh tiÒn tÖ nÕu kh«ng cã sù t¸ch
biÖt gi÷a hai lo¹i h×nh kinh doanh nµy, thùc tÕ ®· chøng
minh th«ng qua cuéc ®¹i khñng ho¶ng 1929 -1933, hay vô
ph¸ s¶n Ng©n hµng Barings cña Anh n¨m 1995. Ngîc l¹i,
trong trêng hîp thÞ trêng tiÒn tÖ biÕn ®éng cã thÓ ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n cña c¸c
Ng©n hµng. Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë Th¸i
Lan lµ mét minh chøng.
1.1.4. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña CTCK
Do vai trß cña CTCK ®èi víi TTCK, v× nã lµ mét lo¹i
h×nh kinh doanh ¶nh hëng nhiÒu ®Õn lîi Ých c«ng chóng
vµ rÊt dÔ bÞ lîi dông nh»m kiÕm lîi riªng, luËt ph¸p c¸c níc
®Òu quy ®Þnh rÊt chÆt chÏ ®èi víi c¸c ho¹t ®éng cña
CTCK. cã rÊt nhiÒu quy ®Þnh nguyªn t¾c ®èi víi ho¹t
®éng cña CTCK nhng nh×n chung trªn thÕ giíi c¸c CTCK
ph¶i tu©n thñ mét sè nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh ®Ó b¶o vÖ
cho c¸c nhµ ®Çu t.
1.1.4.1. Nhãm nguyªn t¾c ®¹o ®øc
- CTCK ph¶i b¶o ®¶m giao dÞch trung thùc vµ c«ng
b»ng v× lîi Ých cña kh¸ch hµng.
- Kinh doanh cã kü n¨ng, tËn tôy cã tinh thÇn tr¸ch
nhiÖm.
- ¦u tiªn thùc hiÖn lÖnh cña kh¸ch hµng tríc lÖnh cña
C«ng ty.
11
- Cã nghÜa vô b¶o mËt cho kh¸ch hµng, kh«ng ®îc
tiÕt lé c¸c th«ng tin vÒ tµi kho¶n kh¸ch hµng khi cha ®îc
kh¸ch ®ång ý b»ng v¨n b¶n trõ khi cã yªu cÇu cña c¸c c¬
quan qu¶n lý nhµ níc.
- CTCK khi thùc hiÖn nghiÖp vô t vÊn ph¶i cung cÊp
th«ng tin ®Çy ®ñ cho kh¸ch hµng vµ gi¶i thÝch râ rµng vÒ
c¸c rñi ro mµ kh¸ch hµng ph¶i g¸nh chÞu, ®ång thêi hä
kh«ng ®îc kh¼ng ®Þnh vÒ lîi nhuËn c¸c kho¶n ®Çu t mµ
hä t vÊn.
- CTCK kh«ng ®îc phÐp nhËn bÊt cø kho¶n thï lao nµo
ngoµi c¸c kho¶n thï lao th«ng thêng cho dÞch vô t vÊn cña
m×nh.
- Nghiªm cÊm thùc hiÖn c¸c giao dÞch néi gi¸n, c¸c
CTCK kh«ng ®îc phÐp sö dông c¸c th«ng tin néi bé ®Ó
mua b¸n chøng kho¸n cho chÝnh m×nh, g©y thiÖt h¹i
®Õn lîi Ých cña kh¸ch hµng.
- ë nhiÒu níc, c¸c CTCK ph¶i ®ãng gãp tiÒn vµo quü
b¶o vÖ nhµ ®Çu t chøng kho¸n ®Ó b¸o vÖ lîi Ých cho
kh¸ch hµng trong trêng hîp CTCK mÊt kh¶ n¨ng thanh
to¸n.
C¸c CTCK kh«ng ®îc tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng cã thÓ
lµm cho kh¸ch hµng vµ c«ng chóng hiÓu lÇm vÒ gi¸ c¶,
gi¸ trÞ vµ b¶n chÊt cña chøng kho¸n hoÆc c¸c ho¹t ®éng
kh¸c g©y thiÖt h¹i cho kh¸ch hµng.
12
1.1.4.2. Nhãm nguyªn t¾c tµi chÝnh.
- §¶m b¶o c¸c yªu cÇu vÒ vèn, c¬ cÊu vèn vµ nguyªn
t¾c h¹ch to¸n b¸o c¸o quy ®Þnh cña UBCKNN. §¶m b¶o
nguån tµi chÝnh trong cam kÕt kinh doanh chøng kho¸n víi
kh¸ch hµng.
- CTCK kh«ng ®îc dïng tiÒn cña kh¸ch hµng lµm
nguån tµi chÝnh ®Ó kinh doanh, ngo¹i trõ trêng hîp ®ã ®îc dïng phôc vô cho giao dÞch cña kh¸ch hµng.
- CTCK ph¶i t¸ch b¹ch tiÒn vµ chøng kho¸n cña kh¸ch
hµng víi tµi s¶n cña m×nh. CTCK kh«ng ®îc dïng chøng
kho¸n cña kh¸ch hµng lµm vËt thÕ chÊp vay vèn trõ trêng
hîp ®îc kh¸ch hµng ®ång ý b»ng v¨n b¶n.
1.1.5. vai trß cña CTCK
C¸c CTCK ra ®êi vµ ph¸t triÓn mét c¸ch nhanh chãng
nh vËy lµ do chóng ®ãng mét vai trß rÊt quan träng trªn
TTCK. §Ó hiÓu râ sù cÇn thiÕt cña c¸c CTCK trªn TTCK
chóng ta xem xÐt vai trß cña c¸c CTCK ®èi víi tõng ®èi tîng, chñ thÓ kh¸c nhau trªn TTCK.
1.1.5.1. §èi víi c¸c tæ chøc ph¸t hµnh
Môc tiªu tham gia vµo TTCK cña c¸c tæ chøc ph¸t
hµnh lµ huy ®éng vèn th«ng qua viÖc ph¸t hµnh c¸c
chøng kho¸n. V× vËy, th«ng qua ho¹t ®éng ®¹i lý ph¸t
hµnh, B¶o l·nh ph¸t hµnh, c¸c CTCK cã vai trß t¹o ra c¬
chÕ huy ®éng vèn phôc vô cho c¸c nhµ ph¸t hµnh.
13
Mét trong nh÷ng nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña TTCK lµ
nguyªn t¾c trung gian. Nguyªn t¾c yªu cÇu nh÷ng nhµ
®Çu t vµ nh÷ng nhµ ph¸t hµnh kh«ng ®îc mua b¸n trùc
tiÕp chøng kho¸n mµ ph¶i th«ng qua c¸c trung gian mua
b¸n. C¸c CTCK sÏ thùc hiÖn vai trß trung gian cho c¶ ngêi
®Çu t vµ nhµ ph¸t hµnh. Vµ khi thùc hiÖn c«ng viÖc nµy
CTCK ®· t¹o ra c¬ chÕ huy ®éng vèn cho nÒn kinh tÕ
th«ng qua TTCK.
1.1.5.2. §èi víi c¸c nhµ ®Çu t
Th«ng qua c¸c ho¹t ®éng nh m«i giíi, t vÊn ®Çu t,
qu¶n lý danh môc ®Çu t, CTCK cã vai trß lµm gi¶m chi phÝ
vµ thêi gian giao dÞch, do ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ c¸c
kho¶n ®Çu t. §èi víi hµng ho¸ th«ng thêng, mua b¸n qua
trung gian sÏ lµm sÏ lµm t¨ng chi phÝ cho ngêi mua vµ ngêi
b¸n. Tuy nhiªn, ®èi víi TTCK, sù biÕn ®éng thêng xuyªn
cña gi¸ c¶ chøng kho¸n còng nh møc ®é rñi ro cao sÏ lµm
cho nhµ ®Çu t tèn kÐm chi phÝ, c«ng søc vµ thêi gian t×m
hiÓu th«ng tin tríc khi quyÕt ®Þnh ®Çu t. Nhng th«ng qua
c¸c CTCK, víi tr×nh ®é chuyªn m«n cao vµ uy tÝn nghÒ
nghiÖp sÏ gióp cho c¸c nhµ ®Çu t thùc hiÖn c¸c kho¶n
®Çu t mét c¸ch hiÖu qu¶.
1.1.5.3. §èi víi TTCK
Víi TTCK, CTCK thÓ hiÖn hai vai trß:
Gãp phÇn t¹o lËp gi¸ c¶, ®iÒu tiÕt thÞ trêng:
Gi¸ c¶ chøng kho¸n lµ do thÞ trêng quyÕt ®Þnh. Tuy
nhiªn, ®Ó ®a ra møc gi¸ cuèi cïng, ngêi mua vµ b¸n ph¶i
14
th«ng qua c¸c CTCK v× hä kh«ng ®îc trùc tiÕp tham gia
vµo qu¸ tr×nh mua b¸n. C¸c CTCK lµ nh÷ng thµnh viªn
cña thÞ trêng, do vËy hä còng gãp phÇn t¹o lËp gi¸ c¶ thÞ
trêng th«ng qua ®Êu gi¸. Trªn thÞ trêng s¬ cÊp, c¸c CTCK
cïng c¸c nhµ ph¸t hµnh ®a ra møc gi¸ ®Çu tiªn. ChÝnh v×
vËy gi¸ c¶ cña mçi lo¹i chøng kho¸n giao dÞch ®Òu cã sù
tham gia ®Þnh gi¸ cña c¸c CTCK, c¸c CTCK cßn thÓ hiÖn
vai trß lín h¬n khi tham gia ®iÒu tiÕt thÞ trêng. §Ó b¶o vÖ
nh÷ng kho¶n ®Çu t cña kh¸ch hµng vµ b¶o vÖ lîi Ých cña
chÝnh m×nh, nhiÒu CTCK ®· dµnh mét tû lÖ nhÊt ®Þnh
c¸c giao dÞch ®Ó thùc hiÖn vai trß b×nh æn thÞ trêng.
Gãp phÇn lµm t¨ng tÝnh thanh kho¶n cña c¸c tµi
s¶n tµi chÝnh:
TTCK cã vai trß lµ m«i trêng lµm t¨ng tÝnh thanh
kho¶n cña c¸c tµi s¶n tµi chÝnh vµ c¸c CTCK míi lµ ngêi
thùc hiÖn tèt vai trß ®ã, v× CTCK t¹o ra c¬ chÕ giao dÞch
trªn thÞ trêng. Trªn thÞ trêng cÊp mét, do thùc hiÖn c¸c
nghiÖp vô nh B¶o l·nh ph¸t hµnh, chøng kho¸n ho¸, c¸c
CTCK kh«ng nh÷ng huy ®éng ®îc nguån vèn ®a vµo s¶n
xuÊt, kinh doanh cho nhµ ph¸t hµnh mµ cßn lµm t¨ng tÝnh
thanh kho¶n cña c¸c tµi s¶n tµi chÝnh ®îc ®Çu t v× c¸c
chøng kho¸n qua ®ît ph¸t hµnh sÏ ®îc mua b¸n giao dÞch
trªn thÞ trêng cÊp hai. §iÒu nµy lµm gi¶m rñi ro, t¹o nªn
t©m lý yªn t©m cho nhµ ®Çu t. Trªn thÞ trêng cÊp hai, do
thùc hiÖn giao dÞch mua vµ b¸n, c¸c CTCK gióp ngêi ®Çu
t chuyÓn ®æi chøng kho¸n thµnh tiÒn mÆt vµ ngîc l¹i.
15
Nh÷ng ho¹t ®éng ®ã cã thÓ lµm t¨ng tÝnh thanh kho¶n
cña nh÷ng tµi s¶n tµi chÝnh.
1.1.5.4. §èi víi c¸c c¬ quan qu¶n lý thÞ trêng:
C¸c CTCK cã vai trß cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ TTCK
cho c¸c c¬ quan qu¶n lý thÞ trêng ®Ó thùc hiÖn môc tiªu
®ã c¸c CTCK thùc hiÖn ®îc vai trß nµy bëi v× hä võa lµ
ngêi B¶o l·nh ph¸t hµnh cho c¸c chøng kho¸n míi, võa lµ
trung gian mau b¸n chøng kho¸n vµ thùc hiÖn c¸c giao
dÞch trªn thÞ trêng, do vËy hä n¾m ®îc t×nh h×nh tµi
chÝnh còng nh ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c tæ chøc ph¸t
hµnh nh lµ c¸c nhµ ®Çu t trªn TTCK.
Mét trong nh÷ng yªu cÇu cña TTCK lµ c¸c th«ng tin
cÇn ph¶i ®îc c«ng khai ho¸ díi sù gi¸m s¸t cña c¬ quan
qu¶n lý thÞ trêng. ViÖc cung cÊp th«ng tin võa lµ quy
®Þnh cña hÖ thèng luËt ph¸p, võa lµ nguyªn t¾c nghÒ
nghiÖp cña c¸c CTCK v× CTCK cÇn ph¶i minh b¹ch vµ c«ng
khai trong ho¹t ®éng. C¸c th«ng tin CTCK cã thÓ cung cÊp
bao gåm th«ng tin vÒ c¸c giao dÞch mua b¸n trªn thÞ trêng, th«ng tin vÒ c¸c nhµ ®Çu t...Nhê c¸c th«ng tin nµy,
c¸c c¬ quan qu¶n lý thÞ trêng cã thÓ kiÓm so¸t vµ chèng
c¸c hiÖn tîng thao tóng, lòng ®o¹n bãp mÐo thÞ trêng.
Nh vËy, c¸c CTCK víi vai trß cã ¶nh hëng réng r·i tíi
c¸c chñ thÓ trªn TTCK: T¹o ra c¬ chÕ huy ®éng vèn, cung
cÊp c¬ chÕ gi¸ c¶ cho giao dÞch, t¹o tÝnh thanh kho¶n cho
c¸c chøng kho¸n vµ gãp phÇn ®iÒu tiÕt b×nh æn thÞ trêng lµ t¸c nh©n quan träng thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña
16
nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cña TTCK nãi riªng, do ®ã nã cã
mét vÞ trÝ quan träng trªn TTCK.
1.2. C¸c ho¹t ®éng cña CTCK
1.2.1. C¸c ho¹t ®éng chÝnh
1.2.1.1. Ho¹t ®éng M«i giíi chøng kho¸n
B¶n chÊt ho¹t ®éng m«i giíi
M«i giíi chøng kho¸n lµ ho¹t ®éng trung gian ®¹i
diÖn mua b¸n chøng kho¸n cho kh¸ch hµng ®Ó hëng hao
hång. Theo ®ã CTCK ®¹i diÖn cho kh¸ch hµng tiÕn hµnh
giao dÞch th«ng qua c¬ chÕ giao dÞch t¹i SGDCK hoÆc thÞ
trêng OTC mµ chÝnh kh¸ch hµng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm
®èi víi kÕt qu¶ giao dÞch cña m×nh. Rñi ro mµ Nhµ m«i
giíi hay gÆp ph¶i lµ c¸c kh¸ch hµng cña m×nh hoÆc Nhµ
m«i giíi giao dÞch kh¸c cã thÓ kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô
thanh to¸n ®óng thêi h¹n.
Th«ng qua ho¹t ®éng m«i giíi, CTCK sÏ chuyÓn ®Õn
kh¸ch hµng nh÷ng s¶n phÈm dÞch vô t vÊn ®Çu t vµ kÕt
nèi gi÷a nhµ ®Çu t b¸n chøng kho¸n víi nhµ ®Çu t mua
chøng kho¸n vµ trong nh÷ng trêng hîp nhÊt ®Þnh, ho¹t
®éng m«i giíi sÏ trë thµnh ngêi b¹n, ngêi chia sÎ nh÷ng lo
©u, c¨ng th¼ng vµ ®a ra nh÷ng lêi ®éng viªn kÞp thêi
cho nhµ ®Çu t, gióp nhµ ®Çu t cã nh÷ng quyÕt ®Þnh
tØnh t¸o.
Nh÷ng quy ®Þnh cÇn thiÕt trong ho¹t ®éng
m«i giíi
17
Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c bíc cña lÖnh theo yªu
cÇu cña kh¸ch hµng, CTCK vµ kh¸ch hµng ®Æt lÖnh ph¶i
tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh trong quy chÕ CTCK hay ph¸p
luËt cña Nhµ níc vÒ chøng kho¸n vµ giao dÞch chøng
kho¸n. Bao gåm c¸c quy ®Þnh sau:
+ CTCK ph¶i thùc hiÖn chÝnh x¸c c¸c lÖnh cña kh¸ch
hµng. Mäi sai sãt g©y ra tõ phÝa CTCK, dÉn ®Õn viÖc thùc
hiÖn sai lÖnh g©y thiÖt h¹i cho kh¸ch hµng. CTCK vµ
nh©n viªn CTCK ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm hoµn toµn vÒ mÆt
tµi chÝnh vµ ph¸p luËt.
+ Theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng, hµng th¸ng, hµng
quý CTCK sÏ göi b¶n b¸o cao chøng kho¸n ®Õn kh¸ch
hµng ®Ó ®èi chiÕu sè tiÒn vµ chøng kho¸n trªn tµi kho¶n
cña kh¸ch hµng.
+ CTCK cã tr¸ch nhiÖm tæ chøc viÖc s¾p xÕp, theo
dâi thùc hiÖn c¸c lÖnh cña kh¸ch hµng mét c¸ch cè hiÖu
qu¶ nhÊt. Trong trêng hîp chøng kho¸n cña kh¸ch hµng
mang tªn CTCK, CTCK ph¶i tæ chøc theo dâi vµ cung cÊp
c¸c th«ng tin khi kh¸ch hµng yªu cÇu, còng nh viÖc
chuyÓn cæ tøc ®Õn kh¸ch hµng.
+ ViÖc CTCK vay mîn chøng kho¸n hay tiÒn cña
kh¸ch hµng trªn tµi kho¶n t¹i CTCK, ph¶i ®îc ghi râ trong
hîp ®ång giao dÞch chøng kho¸n. NÕu ®iÒu nµy kh«ng ghi
trong hîp ®ång, CTCK kh«ng ®îc sö dông chøng kho¸n hay
sè tiÒn nãi trªn, mäi viÖc vi ph¹m ®Òu sö theo luËt ®Þnh.
18
+ CTCK ph¶i th«ng b¸o kÕt qu¶ thùc hiÖn lÖnh cho
kh¸ch hµng chËm nhÊt lµ ngµy lµm viÖc kÕ tiÕp ngµy thùc
hiÖn giao dÞch. NÕu th«ng b¸o chËm trÔ, CTCK ph¶i chÞu
tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc thanh to¸n vµ chuyÓn giao chËm trÔ
cña kh¸ch hµng.
+ Kh¸ch hµng cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n hay chuyÓn
giao sè chøng kho¸n khi CTCK thùc hiÖn ®óng nh÷ng yªu
cÇu cña kh¸ch hµng.
+ Khi muèn söa ®æi hay hñy bá lÖnh ®· ®Æt, kh¸ch
hµng ph¶i th«ng b¸o cho CTCK biÕt ®Ó kÞp thêi ®iÒu
chØnh. Trong trêng hîp lÖnh ®· ®îc thùc hiÖn th× viÖc
söa ®æi hay hñy bá sÏ kh«ng cã gi¸ trÞ, kh¸ch hµng cã
tr¸ch nhiÖm thanh to¸n hay chuyÓn giao sè chøng kho¸n
®· ®îc thùc hiÖn.
+ Khi kh¸ch hµng uû quyÒn cho CTCK hay mét ng¬i×
m«i giíi toµn quyÒn sö dông tµi kho¶n cña m×nh ®Ó mua
b¸n chøng kho¸n, kh¸ch hµng ph¶i lµm giÊy uû quyÒn cho
CTCK hay ngêi m«i giíi ®ã. Tr×nh tù vµ thñ tôc theo ®óng
ph¸p luËt hiÖn hµnh vµ ph¶i cã sù ®ång ý cña CTCK hoÆc
Ng©n hµng, n¬i kh¸ch hµng më tµi kho¶n.
+ Khi nhËn ®îc th«ng b¸o kÕt qu¶ giao dÞch, nÕu
kh«ng ®ång ý víi kÕt qu¶ nµy, kh¸ch hµng ph¶i th«ng b¸o
cho CTCK tra so¸t.
+ Mäi thñ tôc chuyÓn nhîng quyÒn së h÷u chøng
kho¸n tõ chñ cò sang chñ míi do CTCK liªn hÖ trùc tiÕp víi
19
C«ng ty ph¸t hµnh chøng kho¸n hoÆc th«ng qua Trung
t©m b¶o qu¶n chøng kho¸n ®Ó thùc hiÖn.
+ Møc hoa hång cho c¸c ho¹t ®éng m«i giíi chøng
kho¸n thêng ®îc tÝnh b»ng tû lÖ phÇn tr¨m trªn tæng sè
giao dÞch vµ theo nguyªn t¾c doanh sè giao dÞch cµng lín
th× tû lÖ hoa hång cµng thÊp. Møc tèi thiÓu vµ tèi ®a vÒ
hoa hång cho ho¹t ®éng m«i giíi chøng kho¸n sÏ do
UBCKNN quy ®Þnh.
Kü n¨ng cña ngêi m«i giíi chøng kho¸n thÓ
hiÖn trªn c¸c khÝa c¹nh sau
XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu trªn, nghÒ M«i giíi chøng kho¸n
®ßi hái ph¶i cã phÈm chÊt, t c¸ch ®¹o ®øc, kü n¨ng trong
c«ng viÖc vµ víi th¸i ®é c«ng t©m, cung cÊp cho kh¸ch
hµng nh÷ng dÞch vô tèt nhÊt. Nhµ m«i giíi kh«ng ®îc xói
dôc kh¸ch hµng mua, b¸n chøng kho¸n ®Ó kiÕm hoa
hång, mµ nªn ®a ra lêi khuyªn hîp lý ®Ó h¹n chÕ ®Õn
møc thÊp nhÊt vÒ thiÖt h¹i cho kh¸ch hµng.
+ Kü n¨ng truyÒn ®¹t th«ng tin: PhÈm chÊt hay th¸i
®é cña ngêi m«i giíi víi c«ng viÖc, víi b¶n th©n vµ víi
kh¸ch hµng ®îc truyÒn ®¹t râ rµng tíi hÇu hÕt c¸c kh¸ch
hµng mµ ngêi m«i giíi thùc hiÖn giao dÞch. §Ó thµnh c«ng
trong viÖc b¸n hµng ngêi m«i giíi ph¶i ®Æt kh¸ch hµng lªn
trªn hÕt vµ doanh thu cña m×nh lµ yÕu tè thø yÕu. §©y lµ
®iÓm then chèt trong ho¹t ®éng dÞch vô tµi chÝnh vµ
ph¶i ®îc thÓ hiÖn ngay tõ khi tiÕp xóc víi kh¸ch hµng.
20
- Xem thêm -