1. Tính cấp thiết của đề tài
Ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của mọi quân nhân nói chung và đội ngũ học viên tiểu đội trưởng nói riêng có vai trò quan trọng, bảo đảm cho mọi quân nhân giữ vững và phát huy truyền thống yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, trung thành với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Mặt khác, ý thức bảo vệ Tổ quốc còn là một trong những nội dung cấu thành phẩm chất nhân cách của mỗi quân nhân. Vì vậy, phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thiện nhân cách của mỗi quân nhân. Phẩm chất nhân cách của mỗi quân nhân được phát triển hoàn thiện khi họ ngày càng có giác ngộ sâu sắc về chủ nghĩa xã hội, có trách nhiệm cao trong bảo vệ Tổ quốc.
Trong tình hình hiện nay, trước sự biến động của tình hình thế giới và khu vực, đặc biệt những diễn biến phức tạp trên biển Đông vừa qua càng khẳng định rõ vai trò của ý thức bảo vệ Tổ quốc trong giữ vững độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ và chế độ xã hội chủ nghĩa. Chính vì vậy, phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc cho mọi quân nhân nói chung và học viên trường Quân sự Quân khu 3 nói riêng có ý nghĩa quan trọng, góp phần hoàn thiện nhân cách của mỗi quân nhân cũng như việc hoàn thành các nhiệm vụ của đơn vị, đặc biệt là nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.
Trong tổ chức biên chế của quân đội ta, tiểu đội là đơn vị nhỏ nhất nhưng có vai trò quan trọng trong thực hiện các nhiệm vụ của đơn vị. Tiểu đội vững mạnh toàn diện là cơ sở cho trung đội, đại đội vững mạnh toàn diện. Tiểu đội trưởng là người đứng đầu tiểu đội, người trực tiếp duy trì tổ chức các hoạt động huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, cũng như các nhiệm vụ khác. Vì vậy, phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của đội ngũ học viên tiểu đội trưởng có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thành các nhiệm vụ của đơn vị, của quân đội.
Trường Quân sự Quân khu 3 là trung tâm đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, hạ sỹ quan, nhân viên chuyên môn kỹ thuật của Quân khu 3. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của nhà trường là đào tạo học viên tiểu đội trưởng. Đây là đội ngũ hạ sỹ quan, nguồn cán bộ cơ sở của các đơn vị thường trực và dự bị động viên sau này trong toàn Quân khu. Đào tạo đội ngũ học viên tiểu đội trưởng có chất lượng cao nói chung, phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của đội ngũ này nói riêng có vai trò quan trọng vì họ là người chỉ huy, quản lý bộ đội ở cấp thấp nhất nhưng lại trực tiếp tác động đến thái độ, tình cảm của chiến sĩ trong thực hiện các nhiệm vụ. Trong khi đó, đội ngũ học viên tiểu đội trưởng được tuyển chọn ở các đơn vị khác nhau, thành phần xuất thân, tôn giáo, các vùng miền khác nhau, bị chi phối bởi điều kiện sinh hoạt, trình độ học vấn khác nhau. Để tạo sự đồng thuận cao trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc cần phải thường xuyên coi trọng việc bồi dưỡng, phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc ở họ.
Thực tiễn đào tạo những năm qua cho thấy, đại đa số các học viên có phẩm chất đạo đức tốt, có ý thức giác ngộ cao, có mục tiêu, lý tưởng tốt, học viên yên tâm gắn bó thực hiện tốt các nhiệm vụ, nhận thức rõ đối tượng tác chiến, yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, có tinh thần cảnh giác cách mạng cao. Tuy nhiên, trong quá trình đào tạo, một số học viên nhận thức về yêu cầu, nội dung nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc còn hạn chế, tinh thần, thái độ, trách nhiệm, tình cảm trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc chưa cao. Đây chính là những vấn đề đặt ra trong thực tiễn đào tạo đội ngũ cán bộ tiểu đội trưởng ở Trường Quân sự Quân khu 3. Vì vậy, việc nghiên cứu “Phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên ở Trường Quân sự Quân khu 3 hiện nay” là vấn đề cấp thiết, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn quan trọng.
2
MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU
Chương 1
3
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
PHÁT TRIỂN Ý THỨC BẢO VỆ TỔ QUỐC CỦA
HỌC VIÊN Ở TRƯỜNG QUÂN SỰ QUÂN KHU
1.1.
3
Thực chất và những vấn đề có tính quy luật phát triển
9
ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên ở Trường Quân
sự Quân khu 3
1.2.
9
Phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên ở
Trường Quân sự Quân khu 3 hiện nay - thực trạng và
Chương 2
nguyên nhân
NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG, YÊU CẦU VÀ GIẢI
34
PHÁP PHÁT TRIỂN Ý THỨC BẢO VỆ TỔ
QUỐC CỦA HỌC VIÊN Ở TRƯỜNG QUÂN SỰ
2.1.
QUÂN KHU 3 HIỆN NAY
Nhân tố tác động và yêu cầu phát triển ý thức bảo
52
vệ Tổ quốc của học viên ở Trường Quân sự Quân khu
2.2.
3 hiện nay
Một số giải pháp phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của
học viên ở Trường Quân sự Quân khu 3 hiện nay
KẾT LUẬN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
52
65
83
84
88
3
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của mọi quân nhân nói
chung và đội ngũ học viên tiểu đội trưởng nói riêng có vai trò quan trọng, bảo
đảm cho mọi quân nhân giữ vững và phát huy truyền thống yêu nước, yêu chủ
nghĩa xã hội, trung thành với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân, sẵn sàng chiến đấu
hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Mặt khác, ý thức bảo
vệ Tổ quốc còn là một trong những nội dung cấu thành phẩm chất nhân cách của
mỗi quân nhân. Vì vậy, phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc có ý nghĩa quan trọng
trong việc hoàn thiện nhân cách của mỗi quân nhân. Phẩm chất nhân cách của
mỗi quân nhân được phát triển hoàn thiện khi họ ngày càng có giác ngộ sâu sắc
về chủ nghĩa xã hội, có trách nhiệm cao trong bảo vệ Tổ quốc.
Trong tình hình hiện nay, trước sự biến động của tình hình thế giới và
khu vực, đặc biệt những diễn biến phức tạp trên biển Đông vừa qua càng khẳng
định rõ vai trò của ý thức bảo vệ Tổ quốc trong giữ vững độc lập, chủ quyền,
thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ và chế độ xã hội chủ nghĩa. Chính vì vậy, phát
triển ý thức bảo vệ Tổ quốc cho mọi quân nhân nói chung và học viên trường
Quân sự Quân khu 3 nói riêng có ý nghĩa quan trọng, góp phần hoàn thiện nhân
cách của mỗi quân nhân cũng như việc hoàn thành các nhiệm vụ của đơn vị,
đặc biệt là nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.
Trong tổ chức biên chế của quân đội ta, tiểu đội là đơn vị nhỏ nhất
nhưng có vai trò quan trọng trong thực hiện các nhiệm vụ của đơn vị. Tiểu đội
vững mạnh toàn diện là cơ sở cho trung đội, đại đội vững mạnh toàn diện.
Tiểu đội trưởng là người đứng đầu tiểu đội, người trực tiếp duy trì tổ chức các
hoạt động huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, cũng như các nhiệm vụ khác. Vì
vậy, phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của đội ngũ
học viên tiểu đội trưởng có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thành các
nhiệm vụ của đơn vị, của quân đội.
4
Trường Quân sự Quân khu 3 là trung tâm đào tạo, bồi dưỡng cán
bộ, hạ sỹ quan, nhân viên chuyên môn kỹ thuật của Quân khu 3. Một
trong những nhiệm vụ trọng tâm của nhà trường là đào tạo học viên tiểu
đội trưởng. Đây là đội ngũ hạ sỹ quan, nguồn cán bộ cơ sở của các đơn vị
thường trực và dự bị động viên sau này trong toàn Quân khu. Đào tạo đội
ngũ học viên tiểu đội trưởng có chất lượng cao nói chung, phát triển ý
thức bảo vệ Tổ quốc của đội ngũ này nói riêng có vai trò quan trọng vì họ
là người chỉ huy, quản lý bộ đội ở cấp thấp nhất nhưng lại trực tiếp tác
động đến thái độ, tình cảm của chiến sĩ trong thực hiện các nhiệm vụ.
Trong khi đó, đội ngũ học viên tiểu đội trưởng được tuyển chọn ở các đơn
vị khác nhau, thành phần xuất thân, tôn giáo, các vùng miền khác nhau, bị
chi phối bởi điều kiện sinh hoạt, trình độ học vấn khác nhau. Để tạo sự
đồng thuận cao trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc cần phải thường
xuyên coi trọng việc bồi dưỡng, phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc ở họ.
Thực tiễn đào tạo những năm qua cho thấy, đại đa số các học viên có
phẩm chất đạo đức tốt, có ý thức giác ngộ cao, có mục tiêu, lý tưởng tốt, học
viên yên tâm gắn bó thực hiện tốt các nhiệm vụ, nhận thức rõ đối tượng tác
chiến, yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, có tinh thần cảnh giác cách mạng cao.
Tuy nhiên, trong quá trình đào tạo, một số học viên nhận thức về yêu cầu, nội
dung nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc còn hạn chế, tinh thần, thái độ, trách nhiệm, tình
cảm trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc chưa cao. Đây chính là những vấn
đề đặt ra trong thực tiễn đào tạo đội ngũ cán bộ tiểu đội trưởng ở Trường Quân
sự Quân khu 3. Vì vậy, việc nghiên cứu “Phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của
học viên ở Trường Quân sự Quân khu 3 hiện nay” là vấn đề cấp thiết, có ý nghĩa
lý luận và thực tiễn quan trọng.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa là một nội dung quan trọng
của cách mạng Việt Nam, là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên của Đảng, của
toàn quân và toàn dân ta.
5
* Liên quan tới vấn đề bảo vệ Tổ quốc có các công trình: Công trình:
“Bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới và một số vấn đề lý luận và thực tiễn” của
Viện Khoa học Xã hội Nhân văn quân sự, xuất bản 2003. Đây là các công trình của
nhiều tác giả được tập hợp lại trên các tạp chí, báo tuần, báo ngày từ năm 1999 đến
2003. Các công trình đã làm rõ những quan điểm của Đảng về bảo vệ Tổ quốc, xây
dựng nền quốc phòng toàn dân và xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam; Đề tài
“Một số vấn đề lý luận bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình
mới”, Viện Khoa học Xã hội Nhân văn quân sự, năm 2007, đã làm rõ mục tiêu,
nhiệm vụ, phương thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình
mới; Đại tướng Phùng Quang Thanh: “Tăng cường giáo dục quốc phòng, an
ninh trong thời kỳ đất nước hội nhập kinh tế quốc tế”, Tạp chí Cộng sản số
143, năm 2007. Trong bài này tác giả đã đánh giá những thành công cũng như
những hạn chế của công tác giáo dục quốc phòng, an ninh ở các cấp, các ngành và
các đơn vị. Từ đó tác giả đã đưa ra nhiều giải pháp trong đó có nhấn mạnh việc xây
dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
* Liên quan tới vấn đề ý thức bảo vệ Tổ quốc có: Đề tài KX 07. 19.
(1995) “Xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc trong giáo dục con người Việt Nam
hiện nay”, chương trình khoa học công nghệ cấp Nhà nước. Đề tài đưa ra
khái niệm về ý thức bảo vệ Tổ quốc của con người Việt Nam, đồng thời đề
tài đã xác định cấu trúc của ý thức bảo vệ Tổ quốc bao gồm 4 yếu tố: Tri
thức, thái độ cảm xúc tình cảm, ý chí, tâm thế sẵn sàng thực hiện nghĩa vụ
công dân để bảo vệ Đảng, Nhà nước xã hội chủ nghĩa và nhân dân, sẵn sàng
chống “diễn biến hoà bình”, “bạo loạn lật đổ”; Đinh Quốc Triệu: “Vai trò
của gia đình trong giáo dục ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa cho
thanh niên ở tỉnh Phú Thọ hiện nay”, năm 2005. Tác giả đã luận giải vai trò
của gia đình trong giáo dục ý thức bảo vệ Tổ quốc. Đồng thời, tác giả đã xác
định cấu trúc của ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa bao gồm:
6
tri thức bảo vệ Tổ quốc ở các cấp độ khác nhau; Nguyễn Hùng Sơn (2008),
“Xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa cho sinh viên
trên địa bàn Hà Nội hiện nay”; PGS, TS Nguyễn Vĩnh Thắng:“Một số vấn
đề chủ yếu trong xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa
cho nhân dân và lực lượng vũ trang thời kỳ mới”, Tạp chí Giáo dục lý luận
chính trị quân sự, số 5, năm 2008. Tác giả đã làm rõ quan niệm về Tổ quốc,
Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa cũng như các điều kiện, nhân tố bảo đảm
xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa ở con người Việt
Nam thời kỳ mới; PGS, TS Trương Thành Trung:“Bước đầu tiếp cận ý thức
bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa ở con người Việt Nam thời kỳ
mới”, Tạp chí Giáo dục lý luận chính trị quân sự, số 6, năm 2008. Tác giả làm
rõ sự cần thiết xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc, luận giải cơ sở khoa học của
sự hình thành ý thức bảo vệ Tổ quốc cho mọi người dân; Đề tài KX.04.22/
06- 10, “Định hướng và giải pháp xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội
chủ nghĩa cho mọi người dân Việt Nam”, chương trình khoa học và công
nghệ trọng điểm cấp Nhà nước do Trung tướng, PGS, TS Lê Minh Vụ chủ
nhiệm đề tài. Trong công trình này tập thể tác giả đã làm rõ cơ sở khoa
học, thực trạng, dự báo các nhân tố tác động và đề xuất những định hướng
và giải pháp xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa
cho mọi người dân Việt Nam trong thời kỳ mới. Trong đó tác giả đã đưa
ra khái niệm về ý thức bảo vệ Tổ quốc. Đồng thời, tập thể tác giả đã đưa ra
các nhóm giải pháp trong xây dựng ý thức bảo vệ Tổ quốc cho mọi người
dân Việt Nam trong thời kỳ mới.
Các công trình trên làm rõ nhiều vấn đề về ý thức bảo vệ Tổ quốc
với góc độ tiếp cận và đưa ra những quan niệm, định nghĩa khác nhau về ý
thức bảo vệ Tổ quốc. Những công trình trên đây có ý nghĩa quan trọng
trong phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa mà tác
7
giả có thể kế thừa vận dụng trong quá trình nghiên cứu luận văn của mình.
Tuy nhiên, dưới góc độ triết học, chưa có một đề tài nào nghiên cứu về
phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên tiểu đội trưởng ở Trường
Quân sự Quân khu 3 hiện nay.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích: Làm rõ một số vấn đề lý luận, thực tiễn và đề xuất giải
pháp phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên tiểu đội trưởng ở Trường
Quân sự Quân khu 3 hiện nay.
* Nhiệm vụ:
Làm rõ một số vấn đề lý luận phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của
học viên tiểu đội trưởng ở Trường Quân sự Quân khu 3.
Phân tích thực trạng phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên tiểu
đội trưởng ở Trường Quân sự Quân khu 3 hiện nay.
Đề xuất những giải pháp phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên
tiểu đội trưởng ở Trường Quân sự Quân khu 3 hiện nay.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu của luận văn: Thực chất và những vấn đề có
tính quy luật phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên tiểu đội trưởng ở
Trường Quân sự Quân khu 3.
* Phạm vi nghiên cứu của luận văn: Phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc
của học viên tiểu đội trưởng ở Trường Quân sự Quân khu 3, các số liệu thu
thập giới hạn từ năm 2005 đến nay.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu
* Cơ sở lý luận của luận văn: Luận văn dựa vào cơ sở chủ nghĩa MácLênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối, quan điểm của Đảng về bảo vệ Tổ
quốc, về ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, đồng thời kế
thừa các công trình khoa học đã được công bố có liên quan đến vấn đề bảo
vệ Tổ quốc, ý thức bảo vệ Tổ quốc cho các đối tượng khác nhau trong và
ngoài quân đội.
8
* Cơ sở thực tiễn của luận văn: Dựa trên thực tiễn công tác giáo dục và
đào tạo đội ngũ học viên tiểu đội trưởng, thực tiễn phát triển ý thức bảo vệ Tổ
quốc của học viên ở Trường Quân sự Quân khu 3, các số liệu, báo cáo tổng kết,
Nghị quyết của nhà trường từ năm 2005 đến nay.
* Phương pháp nghiên cứu của luận văn: Dựa trên cơ sở hệ thống
phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng, tác giả sử dụng phương
pháp lịch sử và logíc, phân tích và tổng hợp, thống kê, so sánh và điều tra xã
hội học để làm sáng tỏ vấn đề nghiên cứu.
6. Ý nghĩa của luận văn
Luận văn góp phần nâng cao nhận thức và khả năng tổ chức hoạt động
thực tiễn phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên tiểu đội trưởng ở
Trường Quân sự Quân khu 3 hiện nay cho các chủ thể liên quan đến công tác
quản lý, giáo dục đối tượng này.
Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo trong giảng dạy, nghiên cứu các
nội dung liên quan đến ý thức bảo vệ Tổ quốc ở Trường Quân sự Quân khu 3.
7. Kết cấu của luận văn
Luận văn gồm: phần mở đầu, hai chương (4 tiết ), kết luận, danh mục
tài liệu tham khảo và phụ lục.
9
Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN PHÁT TRIỂN Ý THỨC
BẢO VỆ TỔ QUỐC CỦA HỌC VIÊN Ở TRƯỜNG QUÂN SỰ QUÂN KHU 3
1.1. Thực chất và những vấn đề có tính quy luật phát triển ý thức bảo
vệ Tổ quốc của học viên ở Trường Quân sự Quân khu 3
1.1.1. Quan niệm về ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên ở Trường Quân
sự Quân khu 3
Ý thức là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan, là sự phản ánh năng
động của con người đối với thế giới. Nội dung của ý thức do thế giới khách quan
quy định. Đồng thời, bản thân ý thức luôn thể hiện dấu ấn cá nhân của chủ thể
nhận thức. Ý thức là một hiện tượng hết sức phức tạp, nghiên cứu kết cấu của ý
thức có nhiều góc độ tiếp cận khác nhau. Xét theo kết cấu chiều dọc, ý thức bao
gồm tự ý thức, tiềm thức, vô thức. Xét theo kết cấu chiều ngang, ý thức bao gồm:
tri thức, tình cảm, niềm tin, ý chí,... xét theo cấp độ ý thức gồm có ý thức thông
thường và ý thức bậc cao. Trong quá trình nghiên cứu luận văn, tiếp cận kết cấu
của ý thức bảo vệ Tổ quốc được xem xét bao gồm: nhận thức, thái độ, tình cảm,
niềm tin và ý chí quyết tâm.
Ý thức bảo vệ Tổ quốc là một bộ phận của ý thức xã hội, phản ánh tồn
tại xã hội, nó tồn tại thông qua nhận thức và hành động của con người về bảo
vệ Tổ quốc. Bảo vệ Tổ quốc là một tất yếu khách quan, từ đó quy định tính tất
yếu phải phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc cho các lực lượng. Thực chất bảo
vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa là bảo vệ Tổ quốc trong một chỉnh thể
thống nhất: bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ và chế
độ xã hội chủ nghĩa...
Ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa được hun đúc qua
hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc, gắn với thời đại Hồ Chí
Minh, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đây là sản phẩm của
10
quá trình đấu tranh đối với các thế lực xâm lược và trở thành truyền thống
quý báu của dân tộc ta. Tuy nhiên, sự hình thành ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt
Nam xã hội chủ nghĩa mang tính lịch sử. Nó gắn liền với việc hình thành giai
cấp công nhân Việt Nam, mà đội tiền phong là Đảng Cộng sản Việt Nam. Ý
thức bảo vệ Tổ quốc đó ngày được củng cố và phát triển gắn liền với quá trình
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Trong đề tài KX.04.22/ 06- 10, “Định hướng và giải pháp xây dựng
ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa cho mọi người dân Việt Nam”
khẳng định: “Ý thức bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa của mọi người dân
Việt Nam trong thời kỳ mới là tổng hòa nhận thức, thái độ, tình cảm, niềm
tin và ý chí quyết tâm của mọi người dân, biểu hiện ở hành vi đối với độc
lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, mà cốt lõi là bảo vệ Đảng và chế độ xã hội
chủ nghĩa, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn
minh” [4, tr.28].
Ý thức bảo vệ Tổ quốc là một hiện tượng xã hội nhưng được biểu hiện
qua từng con người, quân nhân cụ thể, trong đó có học viên được đào tạo để
trở thành những cán bộ tiểu đội trưởng thuộc Quân khu 3. Tuy nhiên, mức độ
biểu hiện ở mỗi học viên cũng khác nhau do phụ thuộc vào nhiều yếu tố trong
suốt quá trình học tập, công tác cũng như thành phần xuất thân của mỗi học
viên. Học viên tiểu đội trưởng là những quân nhân đang thực hiện nghĩa vụ
quân sự, đã trải qua khóa huấn luyện chiến sỹ mới và được lựa chọn đào tạo
trở thành những cán bộ tiểu đội. Đây là đặc điểm nổi bật khác với đội ngũ sỹ
quan, học viên tiểu đội trưởng thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc theo nghĩa
vụ của người công dân, trách nhiệm đối với Tổ quốc. Chính đặc điểm này có
ảnh hưởng to lớn đối với ý thức bảo vệ Tổ quốc của từng người. Quá trình
phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc ở họ cần nâng lên từ nghĩa vụ, trách nhiệm
thành yếu tố tình cảm bên trong của họ mà thể hiện ra là khát vọng cống hiến.
Đội ngũ học viên tuổi đời còn trẻ, có trình độ nhận thức với cái mới nhanh
11
nhưng chưa có sự trải nghiệm nhiều trong thực tiễn quân sự, do vậy tính linh
hoạt trong xử lý các vấn đề còn chưa cao, cá biệt có trường hợp dao động,
thiếu niềm tin trong thực hiện nhiệm vụ. Mặt khác, học viên tiểu đội trưởng
có thành phần xuất thân khác nhau, chịu sự chi phối bởi các điều kiện sống,
truyền thống quê hương, gia đình, có phong tục, tập quán riêng, từ đó tác
động đến ý thức bảo vệ Tổ quốc của mỗi người cũng khác nhau.
Từ quan niệm chung về ý thức bảo vệ Tổ quốc và đặc điểm học viên
tiểu đội trưởng, có thể khái quát ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa của học viên tiểu đội trưởng như sau: Ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam
xã hội chủ nghĩa của học viên tiểu đội trưởng ở Trường Quân sự Quân khu 3
là tổng hòa nhận thức, thái độ, tình cảm, niềm tin và ý chí quyết tâm thể hiện
ở hành vi đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, phản ánh tính tất yếu, mục tiêu,
nhiệm vụ, ... bảo vệ Tổ quốc của Đảng, giúp học viên hoàn thành nhiệm vụ
theo cương vị, chức trách trong từng giai đoạn khác nhau.
Ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên tiểu đội trưởng mang tính giai cấp
sâu sắc. Nó phản ánh địa vị của giai cấp trong việc bảo vệ chủ quyền quốc
gia. Đồng thời, mang dấu ấn chung của dân tộc trong sự nghiệp bảo vệ Tổ
quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên tiểu đội
trưởng mang bản chất giai cấp công nhân Việt Nam, được đặt dưới sự lãnh đạo
của Đảng Cộng sản Việt Nam. Ý thức đó phản ánh đường lối, quan điểm của
Đảng ta trong bảo vệ thành quả cách mạng, bảo vệ lợi ích của nhân dân. Nội
dung giai cấp ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên được thể hiện ở quan điểm, tư
tưởng của họ đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc theo quan điểm của Đảng Cộng
sản Việt Nam. Tình cảm, niềm tin đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc chịu sự chi
phối tác động của đường lối, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên tiểu đội
trưởng biểu hiện ở ý thức về chủ quyền của quốc gia, dân tộc, phản ánh qua
12
thực tiễn thực hiện nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu của học viên.
Điều này được biểu hiện ở lòng tự tôn dân tộc, tinh thấn sẵn sàng chiến đấu đối
với các thế lực vi phạm chủ quyền của quốc gia, dân tộc. Xuất phát từ chức
năng, nhiệm vụ của quân đội ta, trong đó có chức năng chiến đấu đòi hỏi cần
phải có ý thức bảo vệ Tổ quốc cho mọi quân nhân. Chính hoạt động huấn luyện,
sẵn sàng chiến đấu đã tác động mạnh mẽ đến việc phát triển ý thức bảo vệ Tổ
quốc của học viên tiểu đội trưởng. Bởi xét đến cùng công tác huấn luyện, duy trì
nghiêm các hoạt động sẵn sàng chiến đấu nhằm bảo đảm cho quân đội không để
bị động, bất ngờ trong mọi tình huống. Ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên phản
ánh hoạt động bảo vệ chủ quyền, phạm vi được phân công theo nhiệm vụ.
Ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên biểu hiện ở sự giác ngộ quyền và
nghĩa vụ của mỗi học viên đối với sự an nguy, thịnh suy, sự tồn vong của quốc
gia, dân tộc. Điều đó được thể hiện qua việc thực hiện nghĩa vụ của người công
dân, của người học viên đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc. Đó là nhận thức đầy
đủ về quyền lợi, nghĩa vụ, phản ánh thái độ, tình cảm của học viên đối với sự
nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Sự giác ngộ về bảo vệ Tổ quốc của học viên còn được
thể hiện nhận thức về sự an nguy của đất nước, điều này được phản ánh thông
qua nhận thức về đối tác, đối tượng, nhận thức về kẻ thù, nắm được âm mưu, thủ
đoạn của kẻ thù chống phá cách mạng nước ta.
Ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên tiểu đội
trưởng là sản phẩm kết quả của hoạt động huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, là sự kế
thừa truyền thống, ý thức bảo vệ Tổ quốc của cả dân tộc, có ý nghĩa to lớn trong
hoạt động sẵn sàng chiến đấu của các đơn vị. Ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên
tiểu đội trưởng là kết quả trực tiếp của thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc của học
viên, điều này được thể hiện trong học tập, rèn luyện, thực hiện nhiệm vụ chức
trách của họ. Khác với các đối tượng khác ở ngoài, những học viên này ít nhiều đã
có ý thức về bảo vệ Tổ quốc, ở họ đang thực hiện nghĩa vụ đối với Tổ quốc.
13
Ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên tiểu đội
trưởng phụ thuộc vào điều kiện sống của mỗi học viên. Học viên tiểu đội
trưởng là con em của các gia đình sinh sống trên địa bàn Quân khu. Học viên
có những điều kiện sống khác nhau, chính vì vậy có ảnh hưởng nhất định đến
tình cảm, thái độ, trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.
Nhiều học viên là con em của các gia đình có truyền thống cách mạng, vì vậy
có ảnh hưởng tích cực đối với nhiệm vụ này. Bên cạnh đó, số ít học viên là
con em trong gia đình còn gặp nhiều khó khăn, có những trường hợp đặc biệt.
Do đó, quá trình thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc của học viên tiểu đội
trưởng cũng bị ảnh hưởng.
Ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên chịu sự tác động của đường lối, quan
điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, đồng thời được cụ thể hóa qua hệ thống
pháp luật nhằm thực hiện nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Ý thức bảo vệ
Tổ quốc của học viên tiểu đội trưởng còn chịu sự tác động của ý thức pháp luật,
bởi học viên tiểu đội trưởng là những quân nhân đang thực hiện nghĩa vụ theo
luật nghĩa vụ quân sự. Việc thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc của học viên chịu
sự quy định của hệ thống pháp luật, kỷ luật, điều lệnh điều lệ của quân đội. Đồng
thời, ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên còn đối lập với các loại ý thức phi xã hội
chủ nghĩa, nó được biểu hiện ra là đối lập với sự thiếu niềm tin vào sự lãnh đạo
của Đảng, thiếu ý thức trách nhiệm đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc; trốn tránh
trách nhiệm của người công dân; thoái thác nhiệm vụ hoặc thực hiện nhiệm vụ
một cách cầm chừng, giảm sút ý chí trong thực hiện nhiệm vụ.
Ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên tiểu đội trưởng ở Trường Quân sự
Quân khu 3 tồn tại trong mối liên hệ hữu cơ đối với ý thức bảo vệ Tổ quốc
của cả dân tộc, là biểu hiện sinh động ý thức bảo vệ Tổ quốc của dân tộc.
Tính đặc thù ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên tiểu đội trưởng được thể
hiện rõ nhất khi so sánh với ý thức bảo vệ Tổ quốc của các đối tượng học viên
14
khác nhất là ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên tiểu đội trưởng ở các Trường
Quân sự Quân khu khác. Sự khác nhau đó được thể hiện trên một số khía
cạnh như sau.
Về quan niệm bảo vệ Tổ quốc, mỗi học viên tiểu đội trưởng đều có
nhận thức chung về bảo vệ Tổ quốc theo đường lối, quan điểm của Đảng. Tuy
nhiên, do đặc điểm nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trên địa bàn Quân khu 3 quy
định nét riêng trong ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên tiểu đội trưởng ở
Trường Quân sự Quân khu 3. Đó là bảo vệ của ngõ của thủ đô, bảo vệ địa bàn
của khu vực Đồng bằng Sông Hồng. Điều này làm khác quan niệm về bảo vệ
Tổ quốc của học viên tiểu đội trưởng ở Quân khu 1: Tây Bắc; Quân khu 2
Đông Bắc, Quân khu 9: Đồng bằng sông cửu long... Mặt khác, do địa bàn
Quân khu 3 rất phong phú gồm vùng đất, trời, biển, các đảo. Điều này giúp
quan niệm về bảo vệ Tổ quốc của học viên tiểu đội trưởng ở Trường Quân sự
Quân khu 3 sẽ đầy đủ, toàn diện hơn, gắn liền với đặc điểm của chính địa bàn.
Đồng thời, nhiệm vụ bảo vệ hệ thống chính trị được cụ thể hóa việc bảo vệ
Đảng, chính quyền nơi nhà trường đóng quân, gắn liền với hệ thống chính trị
của trên địa bàn huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương.
Về thái độ, tình cảm của học viên tiểu đội trưởng của Trường Quân sự
Quân khu 3 cũng có khác đối với học viên tiểu đội trưởng ở các Trường Quân sự
Quân khu khác. Địa bàn Quân khu 3 là vùng đất giàu truyền thống đánh giặc
giữ nước, gắn liền với những chiến công hiển hách như: ba lần chiến thắng trên
sông Bạch Đằng, các chiến công trong 2 cuộc kháng chiến. Trường Quân sự
Quân khu 3 đứng chân trên địa bàn có truyền thống văn hóa lâu đời gắn liền với
tên tuổi Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn, gắn với Nguyễn Trãi, với vạn thế sư
biểu Chu Văn An. Chính điều này hình thành nên tình cảm bảo vệ Tổ quốc của
học viên tiểu đội trưởng ở Trường Quân sự Quân khu 3 có nét riêng biệt. Đó là
tình cảm tha thiết cống hiến cho Tổ quốc, góp phần tô thắm cho truyền thống
15
quê hương, của nhà trường, đó là tính thần cần cù chịu khó, tinh thần khắc phục
khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.
Tóm lại, ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên tiểu đội trưởng ở Trường
Quân sự Quân khu 3 có nét riêng là nhận thức về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc
toàn diện hơn gắn địa bàn Quân khu 3. Đồng thời, do ảnh hưởng của văn hóa
vùng miền, nhất là văn hóa đánh giặc giữ nước nên hình thành thái độ tình
cảm bảo vệ Tổ quốc của học viên này sâu sắc hơn, có tinh thần cần cù, sáng
tạo trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.
* Cấu trúc ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên tiểu đội trưởng ở
Trường Quân sự Quân khu 3
Ý thức được tiếp cận trên trên nhiều góc độ khác nhau, xét ở cấu trúc của ý
thức, ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên tiểu đội
trưởng bao gồm có: nhận thức, thái độ, tình cảm, niềm tin và ý chí quyết tâm.
Nhận thức của học viên tiểu đội trưởng là một trong những nội dung
quan trọng cấu thành ý thức bảo vệ Tổ quốc. Đó là nhận thức của học viên
về Tổ quốc, về bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa theo quan điểm
toàn diện của Đảng ta. Đó là hiểu biết về truyền thống đánh giặc giữ nước
của của dân tộc, truyền thống của quân đội, nhà trường, đơn vị, về giá trị
của độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Nhận thức của học viên tiểu đội
trưởng được biểu hiện sâu sắc ở tri thức lý luận về bảo vệ Tổ quốc, là quan
điểm, tư tưởng về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc của học viên. Điều này thể
hiện ở hệ thống tri thức về chính trị, quân sự, quốc phòng, an ninh, nhiệm
vụ của quân đội, của đơn vị mà học viên đã được tiếp thu trong quá trình
học tập tại trường. Tri thức lý luận về bảo vệ Tổ quốc của học viên phản
ánh được bản chất của nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, nhiệm vụ của quân đội,
của nhà trường đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc. Đây cũng là yếu tố cốt
lõi trong nhận thức của học viên tiểu đội trưởng cấu thành ý thức bảo vệ Tổ
quốc ở học viên.
16
Ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên tiểu đội trưởng còn được biểu
hiện ở trình độ thái độ, tình cảm, phán ánh điều kiện sống, nhiệm vụ huấn
luyện, sẵn sàng chiến đấu của học viên. Đây là sản phẩm của quá trình học
viên tham gia vào các hoạt động khi học viên thực hiện nhiệm vụ bảo vệ
Tổ quốc trên địa bàn Quân khu 3 cũng như quá trình học tập tại trường.
Điều đó được thể hiện qua tình yêu quê hương, đất nước, tình cảm yêu mến
đồng chí, đồng đội. Thái độ, tình cảm đó được phản ánh qua việc yêu mến
đơn vị, biết trân trọng giá trị của độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Đồng
thời, có thái độ, trách nhiệm cao trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ, coi
bảo vệ Tổ quốc là trách nhiệm, nghĩa vụ, đồng thời là tình cảm thiêng liêng,
niềm tự hào, thể hiện ở tinh thần hy sinh vì độc lập tự do, vì chủ nghĩa xã hội
của mỗi học viên tiểu đội trưởng.
Ý thức bảo vệ Tổ quốc được thể hiện qua niềm tin, ý chí quyết tâm của
học viên tiểu đội trưởng. Niềm tin của học viên tiểu đội trưởng được thể hiện
việc tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng, tin tưởng vào sự thành
công trong xây dựng chủ nghĩa xã hội, vào khả năng giành thắng lợi của quân
đội ta. Ý chí quyết tâm của học viên tiểu đội trưởng được phản ánh qua việc
nêu cao tinh thần cảnh giác cách mạng, ý chí quyết tâm trong khắc phục khó
khăn để hoàn thành nhiệm vụ của người học viên. Đó là thái độ, trách nhiệm
cao, có tinh thần sáng tạo, tự lực, tự cường, tìm các biện pháp để hoàn thành
nhiệm vụ được giao. Có tinh thần đấu tranh không khoan nhượng với các luận
điệu xuyên tạc, sai trái của các thế lực thù địch. Đối với học viên tiểu đội
trưởng, ý chí quyết tâm được biểu hiện rõ nhất qua việc tích cực học tập, rèn
luyện hoàn nhiệm vụ giáo dục đào tạo.
Các yếu tố cấu thành ý thức bảo vệ Tổ quốc có mối quan hệ chặt chẽ với
nhau, phản ánh sâu sắc nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc của học viên, có thể thúc đẩy
hoặc kìm hãm sự phát triển chung của ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên.
Trong đó nhận thức, đặc biệt là tri thức lý luận về Tổ quốc và bảo vệ Tổ quốc là
17
yếu tố quan trọng, chi phối đến thái độ, tình cảm, niềm tin và ý chí quyết tâm của
học viên. Đồng thời, thái độ, tình cảm, niềm tin, ý chí quyết tâm giúp học viên
tiếp thu tri thức, sự hiểu biết của học viên, tạo động lực và sức mạnh thực hiện
nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, giúp họ chiếm lĩnh tri thức. Vì vậy, trong quá trình
phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên phải chú ý đến các yếu tố cấu
thành ý thức bảo vệ Tổ quốc, phát triển đầy đủ cả về nhận thức, thái độ, tình
cảm, niềm tin và ý chí quyết tâm của học viên đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.
* Vai trò của ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của
học viên tiểu đội trưởng.
Một là, góp phần nâng cao sự giác ngộ chính trị, củng cố lập trường giai
cấp công nhân, góp phần xây dựng tiểu đội, khẩu đội vững mạnh về chính trị.
Đội ngũ cán bộ tiểu đội trưởng có vai trò quan trọng trong xây dựng,
chiến đấu và trưởng thành của quân đội. Ở đơn vị cơ sở hiện nay, tiểu đội trưởng
là lực lượng trực tiếp quản lý, chỉ huy chiến sỹ trong thực hiện các nhiệm vụ,
trong đó có nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu. Để nâng cao chất lượng
hoàn thành nhiệm vụ, yêu cầu đặt ra cần nâng cao lòng nhiệt tình, trách nhiệm
cho đội ngũ này, trong đó cần giáo dục ý thức bảo vệ Tổ quốc cho học viên tiểu
đội trưởng. Mặt khác, trong điều kiện hiện nay, xây dựng quân đội về mọi mặt
trong đó lấy vững mạnh về chính trị làm cơ sở, là một trong những nhân tố quan
trọng tạo nên sự vững mạnh về chính trị ở các tiểu đội. Ý thức bảo vệ Tổ quốc
của học viên góp phần xây dựng bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo
đức, giúp học viên hoàn thành được nhiệm vụ theo cương vị chức trách. Ý thức
bảo vệ Tổ quốc còn giúp họ tin tưởng vào sự nghiệp đổi mới theo quan điểm của
Đảng, sự nghiệp xây dựng quân đội và khả năng chiến thắng của quân đội ta
trong mọi tình huống. Từ đó giúp họ nhận thức đúng về nhiệm vụ bảo vệ Tổ
quốc, nhận thức rõ về nhiệm vụ quốc phòng, an ninh của Đảng.
Ý thức bảo vệ Tổ quốc được biểu hiện ở các cấp độ khác nhau. Ở cấp
độ cao đó là những tri thức khoa học, đây là thành phần quan trọng tạo nên
bản lĩnh, niềm tin cộng sản, vì niềm tin đó chỉ có thể được xây dựng trên nền
18
của tri thức khoa học mà ý thức bảo vệ Tổ quốc đã thể hiện ở trong đó. Ý thức
bảo vệ Tổ quốc góp phần nâng cao sức mạnh chính trị - tinh thần của tiểu đội,
xây dựng tinh thần đoàn kết trong tiểu đội, tạo nên sự đồng thuận trong thực
hiện nhiệm vụ, là yếu tố gắn kết các thành viên lại với nhau trong thực hiện
nhiệm vụ. Sức mạnh bảo vệ Tổ quốc là sức mạnh tổng hợp với sự tham gia
của nhiều lực lượng, ý thức bảo vệ Tổ quốc là tiền đề quan trọng tạo nên sự
thống nhất nhận thức và hành động của mỗi học viên. Mọi tập thể vì một
nhiệm vụ chung là bảo vệ Tổ quốc, coi đó là mục tiêu cao nhất trong quá trình
tạo sự đồng thuận trong thực hiện các nhiệm vụ.
Tầm quan trọng của ý thức bảo vệ Tổ quốc được thể hiện ở chỗ nó tạo
ra và củng cố điểm tương đồng cho các học viên, gắn kết các học viên với
nhau cùng phấn đấu cho sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc. Vai trò đó được biểu hiện
các học viên có điều kiện kinh tế khác nhau, theo các tôn giáo dân tộc khác
nhau trên địa bàn Quân khu nhưng nếu có chung mục đích bảo vệ Tổ quốc, họ
sẵn sàng gạt bỏ những sự khác biệt đó để thực hiện nhiệm vụ chung.
Hai là, góp phần định hướng và tạo nguồn động lực to lớn cho học viên
tiểu đội trưởng thực hiện nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu cũng như
các nhiệm vụ khác.
Ý thức bảo vệ Tổ quốc góp phần nâng cao nhận thức về nhiệm vụ bảo
vệ Tổ quốc của học viên, nhờ đó làm chuyển biến tình cảm, thái độ, trách
nhiệm của họ đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc. Vai trò ý thức bảo vệ Tổ quốc
của học viên tiểu đội trưởng được thể hiện ở chỗ góp phần nâng cao tinh thần
cảnh giác cách mạng, xây dựng ý chí quyết tâm bảo vệ Tổ quốc của học viên.
Đồng thời, định hướng nhận thức và hành động cho học viên trong quá trình
học tập tại trường cũng như việc hoàn thành nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc của
người công dân. Nếu không có ý thức bảo vệ Tổ quốc học viên khó có thể xác
định tốt nhiệm vụ, không thể cống hiến sức mình cho nhiệm vụ bảo vệ Tổ
19
quốc. Chính nhờ có ý thức bảo vệ Tổ quốc mà học viên hiểu rõ nghĩa vụ và
trách nhiệm của mình đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc và có hành động
đúng đối với Tổ quốc. Biến việc thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc từ trách
nhiệm, nghĩa vụ thành tình cảm thiêng liêng, khát vọng ở mỗi học viên. Từ
nhận thức đúng về điều này góp phần quan trọng tạo nên động lực cho học
viên thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.
Trong tình hình hiện nay, các thế lực thù địch luôn tìm mọi cách chống phá
cách mạng nước ta, ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên sẽ góp phần nâng cao tinh
thần cảnh giác cách mạng. Đồng thời định hướng cho học viên nhận thức đúng về
đối tác, đối tượng, nêu cao ý chí quyết tâm thực hiện bảo vệ Tổ quốc ở mỗi học
viên. Ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên tiểu đội trưởng là nhân tố quan trong cơ
bản tạo nên sức mạnh bảo vệ Tổ quốc, là động lực cho các học viên trong thực
hiện nghĩa vụ quân sự, định hướng hành động cho mỗi học viên. Trên cơ sở học
viên nhận thức đúng về bảo vệ Tổ quốc, học viên sẽ có hành động đúng trong bảo
vệ Tổ quốc, hoàn thành được nhiệm vụ của người quân nhân.
Ba là, ý thức bảo vệ Tổ quốc góp phần hoàn thiện nhân cách người học viên
tiểu đội trưởng.
Ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của học viên tiểu đội
trưởng là một loại hình của ý thức xã hội, phản ánh tất yếu khách quan, yêu
cầu và nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc. Sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc trong tình hình
hiện nay đòi hỏi phải hoàn thiện nhân cách của người học viên nhằm đáp ứng
yêu cầu nhiệm vụ. Ý thức bảo vệ Tổ quốc là yếu tố quan trọng trong hoàn
thiện nhân cách của người học viên. Qúa trình hoàn thiện nhân cách đó sẽ
diễn ra một cách tích cực, tự giác và đạt hiệu quả cao khi học viên tiểu đội
trưởng có được ý thức bảo vệ Tổ quốc. Bởi ý thức bảo vệ Tổ quốc được biểu
hiện ra là những con người có lòng trung thành với sự nghiệp cách mạng,
lòng tự tôn dân tộc, có ý chí vươn lên trong học tập công tác, tinh thần hy sinh
20
vì tập thể, vì Tổ quốc. Phẩm chất nhân cách đó ngày càng hoàn thiện hơn khi
học viên giác ngộ về mục tiêu lý tưởng, khi họ có được ý thức bảo vệ Tổ
quốc. Thông qua thực tiễn bảo vệ Tổ quốc, các yếu tố cấu thành ý thức bảo vệ
Tổ quốc được phát triển và có tác động mạnh mẽ đến việc hoàn thiện phẩm
chất nhân cách của học viên tiểu đội trưởng.
1.1.2. Thực chất phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên ở
Trường Quân sự Quân khu 3
Theo quan điểm của triết học Mác - Lênin, phát triển là một phạm trù
triết học dùng để khái quát quá trình vận động tiến lên từ thấp đến cao, từ
chưa hoàn thiện đến ngày càng hoàn thiện. Phát triển là quá trình biến đổi dần
về lượng dẫn tới sự biến đổi về chất, nguyên nhân của sự phát triển nằm ngay
chính trong bản thân sự vật, hiện tượng. Đó là quá trình đấu tranh và giải
quyết mâu thuẫn bên trong sự vật, hiện tượng. Quá trình phát triển không diễn
ra theo đường thẳng mà quanh co, phức tạp theo hình “xoáy ốc”.
Tiếp cận ý thức bảo vệ Tổ quốc là một hiện tượng ý thức xã hội, gắn
với đối tượng cụ thể là học viên tiểu đội trưởng, ý thức bảo vệ Tổ quốc luôn
có sự vận động, phát triển mang những dấu ấn riêng của chủ thể. Phát triển ý
thức bảo vệ Tổ quốc của học viên tiểu đội trưởng ở Trường Quân sự Quân
khu 3 hiện nay là quá trình tự thân vận động, chuyến hóa của các yếu tố cấu
thành. Quá trình đó chịu sự tác động của môi trường giáo dục, đào tạo; của
mục tiêu đào tạo theo mô hình nhân cách của người cán bộ tiểu đội.
Từ những luận giải trên, có thể quan niệm: Phát triển ý thức bảo vệ Tổ
quốc của học viên tiểu đội trưởng ở Trường Quân sự Quân khu 3 là quá trình
tác động có mục đích của các chủ thể làm chuyển hóa không ngừng các yếu
tố cấu thành ý thức bảo vệ Tổ quốc, thể hiện ở nhận thức, thái độ, tình cảm,
niềm tin và ý chí quyết tâm hoàn thành tốt nhiệm vụ của người học viên, góp
phần bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
21
Phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên tiểu đội trưởng ở trường
Quân sự Quân khu 3 là quá trình vận động theo hướng đi lên, tích lũy các yếu
tố cấu thành ý thức bảo vệ Tổ quốc. Quá trình này diễn ra từ thấp đến cao, là
quá trình tích lũy và biến đổi dần dần các yếu tố: nhận thức, thái độ, tình cảm,
niềm tin và ý chí quyết tâm. Phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên tiểu
đội trưởng là quá trình trang bị kiến thức, củng cố tình cảm, niềm tin, ý chí
quyết tâm của học viên trong việc bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội
chủ nghĩa. Quá trình phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc thể hiện: học viên tiểu
đội trưởng nhận thức tốt hơn nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, từ đó có thái độ, tình
cảm đúng và có niềm tin, ý chí quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ bảo vệ Tổ
quốc trong mọi điều kiện hoàn cảnh.
Phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên tiểu đội trưởng ở Trường
Quân sự Quân khu 3 diễn ra quanh co, phức tạp, thông qua giải quyết mâu
thuẫn giữa chủ thể giáo dục, đào tạo và bản thân người học: mâu thuẫn giữa
yêu cầu phát triển cao của ý thức bảo vệ Tổ quốc với khả năng phấn đấu, tự
bồi dưỡng, rèn luyện của học viên; mâu thuẫn giữa lượng tri thức lớn và khả
năng tiếp nhận của học viên... những mâu thuẫn cho thấy, trong trình độ học
vấn của học viên còn nhiều hạn chế nhưng yêu cầu của công tác đào tạo lại rất
cao: khối lượng kiến thức trang bị nhiều trong khi thời gian học tập ít. Yêu
cầu của nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc đòi hỏi các yếu tố cấu thành ý thức bảo vệ
Tổ quốc của học viên tiểu đội trưởng phải ở mức cao, trong khi đó khả năng
phấn đấu, nỗ lực của học viên còn ở mức độ khiêm tốn. Các mâu thuẫn trên
khi được giải quyết sẽ là điều kiện cho phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của
học viên tiểu đội trưởng ở Trường Quân sự Quân khu 3 hiện nay.
Phát triển ý thức bảo vệ Tổ quốc của học viên tiểu đội trưởng ở
Trường Quân sự Quân khu 3 là quá trình kế thừa ý thức bảo vệ Tổ quốc
của học viên, của nhà trường và của dân tộc. Quá trình phát triển ý thức
- Xem thêm -