Më ®Çu
Nh chóng ta biÕt, m«n vËt lý chiÕm gi÷ mét vÞ trÝ quan träng ®èi víi
viÖc ph¸t triÓn n¨ng lùc t duy s¸ng t¹o, h×nh thµnh kü n¨ng, kü x¶o cho häc
sinh. Nã lµ mét m«n khoa häc thùc nghiÖm cã liªn hÖ mËt thiÕt víi c¸c hiÖn
tîng trong tù nhiªn vµ ®îc øng dông rÊt nhiÒu trong cuéc sèng. Qua viÖc
häc m«n häc nµy, häc sinh biÕt vËn dông kiÕn thøc ®Ó liªn hÖ thùc tiÔn vµ c¶i
t¹o thiªn nhiªn.
HiÖn nay bé gi¸o dôc ®· tiÕn hµnh thay s¸ch gi¸o khoa THCS vµ kÐo
theo viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cho phï hîp víi ch¬ng tr×nh míi.
§èi víi m«n vËt lý, häc sinh kh«ng cßn tiÕp thu kiÕn thøc mang tÝnh hµn l©m
cao nh tríc mµ coi trong thùc hµnh, quan s¸t thùc tiÔn trªn c¬ së ®ã ®Ó
ph©n tÝch tù t×m hiÓu ®Ó rót ra vÊn ®Ò cÇn lÜnh héi. Víi c¸ch häc míi nµy,
bµi tËp tham kh¶o ®ãng vai trß rÊt quan träng, nã gióp häc sinh hiÓu s©u h¬n
vÒ b¶n chÊt vËt lý cña c¸c hiÖn tîng. §Ó tõ ®ã biÕt vËn dông kiÕn thøc ®Ó
øng dông trong ®êi sèng vµ kü thuËt.
Víi môc ®Ých n©ng cao viÖc nhËn thøc vµ gãp thªm tµi liÖu tham kh¶o
cho häc sinh. T«i m¹nh d¹n biªn so¹n cuèn Bµi tËp vËt lý n©ng cao cña vËt
lý líp 7 ®Ó phôc vô môc ®Ých nãi trªn.
§Ó hoµn thµnh quyÓn s¸ch nµy, t«i ®· ®îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c
b¹n ®ång nghiÖp kh¸c. Tuy ®· cã nhiÒu cè g¾ng, song ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh
khái thiÕu sãt, rÊt mong sù gãp ý ch©n thµnh cña ®éc gi¶.
T¸c gi¶
Ch¬ng I.
Quang häc
1
NhËn biÕt ¸nh s¸ng- Nguån s¸ng vµ vËt s¸ng
I. KiÕn thøc c¬ b¶n
- M¾t chØ cã thÓ nhËn biÕt ®îc ¸nh s¸ng khi cã ¸nh s¸ng truyÒn vµo m¾t ta
vµ g©y c¶m gi¸c s¸ng.
- Chóng ta chØ nh×n thÊy vËt khi cã ¸nh s¸ng tõ nã truyÒn ®Õn m¾t ta.
- Nguån s¸ng lµ vËt tù nã ph¸t ra ¸nh s¸ng. VËt s¸ng gåm nguån s¸ng vµ
nhøng vËt h¾t l¹i ¸nh s¸ng chiÕu vµo nã.
II. bµi tËp c¬ b¶n
1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
1.1. §¸p ¸n: c©u C.
1.2 . Ta biÕt nguån s¸ng lµ nh÷ng vËt tù nã ph¸t ra ¸nh s¸ng. V× thÕ ta thÊy
c¸c vËt nh : C©y nÕn ®ang ch¸y ; MÆt trêi vµ ®Ìn èng ®ang ch¸y s¸ng lµ
nguån s¸ng. Cßn m¶nh chai s¸ng lªn nhê cã ¸nh n¾ng chiÕu vµo nªn nã lµ
vËt s¸ng chø kh«ng ph¶i nguån s¸ng.
1.3. Khi ë trong phßng gç ®ãng kÝn m¾t ta kh«ng nh×n thÊy m¶nh giÊy tr¾ng
v× kh«ng cã ¸nh s¸ng chiÕu vµo m¶nh giÊy, do ®ã m¶nh giÊy kh«ng h¾t ¸nh
s¸ng truyÒn vµo m¾t ta.
1.4. Ta nh×n thÊy c¸c vËt xung quanh miÕng b×a ®en do vËy ph©n biÖt ®îc
miÕng b×a ®en víi c¸c vËt xung quanh nã.
1.5. G¬ng kh«ng ph¶i lµ nguån s¸ng v× nã kh«ng tù ph¸t s¸ng mµ chØ h¾t l¹i
¸nh s¸ng chiÕu vµo nã.
2. Bµi tËp n©ng cao
1.6. Nh÷ng vËt sau ®©y vËt nµo lµ nguån s¸ng:
a. B¶ng ®en
b. Ngän nÕn ®ang ch¸y
c. Ngän nÕn
d. MÆt tr¨ng
e. MÆt trêi vµ c¸c ng«i sao
f. ¶nh cña chóng ta trong g¬ng.
1.7. T¹i sao ta kh«ng nh×n thÊy c¸c vËt trong tñ khi ®ãng kÝn?
1.8. V× sao khi ®äc s¸ch ngêi ta thêng ngåi n¬i cã ¸nh s¸ng thÝch hîp?
1.9. T¹i sao khi ®i trong ®ªm tèi ngêi ta sö dông ®Ìn pin hoÆc ®uèc s¸ng?
1.10. T¹i sao cïng mét lo¹i mùc, viÕt trªn giÊy tr¾ng ta thÊy râ h¬n khi viÕt
trªn giÊy sÉm mµu?
1.11. V× sao trªn ®Çu kim vµ c¸c con sè cña ®ång hå ngêi ta l¹i s¬n “ D¹
quang”?
1.12. T¹i sao trªn mÆt c¸c ®êng nhùa ( mµu ®en) ngêi ta l¹i s¬n c¸c v¹ch
ph©n luång b»ng mµu tr¾ng ?
1.13. B»ng kiÕn thøc vËt lý h·y gi¶i thÝch c©u tôc ng÷: :” Tèi nh hò nót”?
2
1.14. T¹i sao trªn c¸c dông cô ®o lêng c¸c v¹ch chØ thÞ ngêi ta l¹i s¬n cã
mµu s¾c kh¸c víi dông cô?
1.15. B»ng c¸ch nµo ®Ó ph©n biÖt nh÷ng n¬i cã luång ¸nh s¸ng cña ®Ìn pin
vµ n¬i kh«ng cã luång ¸nh s¸ng ®i qua ( kh«ng ®Ó m¾t n¬i cã ¸nh s¸ng ®i
qua).
3.C¸c bµi tËp tr¾c nghiÖm
1.16. Nh÷ng vËt sau ®©y vËt nµo lµ nguån s¸ng:
A. B¶ng ®en
B. Ngän nÕn ®ang ch¸y
C. Ngän nÕn
D. MÆt tr¨ng
E. ¶nh cña chóng ta trong g¬ng.
Chän c©u ®óng nhÊt trong c¸c c©u trªn.
1.17. Chóng ta kh«ng nh×n thÊy c¸c vËt trong tñ khi ®ãng kÝn lµ do:
A. C¸c vËt kh«ng ph¸t ra ¸nh s¸ng.
B. ¸nh s¸ng tõ vËt kh«ng truyÒn ®i.
C. ¸nh s¸ng kh«ng truyÒn ®îc ®Õn m¾t ta
D. VËt kh«ng h¾t ¸nh s¸ng v× tñ che ch¾n.
E. Khi ®ãng kÝn c¸c vËt kh«ng s¸ng.
Chän c©u ®óng nhÊt trong c¸c c©u trªn.
1.18. Khi ®äc s¸ch ngêi ta thêng ngåi n¬i cã ¸nh s¸ng thÝch hîp bëi v×:
A. ¸nh s¸ng qu¸ m¹nh g©y c¶m gi¸c chãi lµm mái m¾t.
B. ¸nh s¸ng yÕu g©y c¨ng th¼ng cho m¾t
C. ¸nh s¸ng thÝch hîp lµm m¾t ta kh«ng c¨ng th¼ng
D. Gióp m¾t tho¶i m¸i khi ®äc s¸ch.
E. C¸c nhËn ®Þnh trªn ®Òu ®óng.
1.19. Khi ®i trong ®ªm tèi ngêi ta sö dông ®Ìn pin hoÆc ®uèc s¸ng bëi:
A. Khi ®îc chiÕu lèi ®i s¸ng lªn.
B. Khi c¸c vËt s¸ng lªn ta ph©n biÖt ®îc lèi ®i
C. NÕu kh«ng chiÕu s¸ng ta kh«ng thÓ ®i ®îc.
D. Cã thÓ tr¸nh ®îc c¸c vòng níc.
E. Cã thÓ tr¸nh ®îc c¸c vËt c¶n.
Chän c©u ®óng nhÊt trong c¸c c©u trªn.
1.20. V× sao trªn ®Çu kim vµ c¸c con sè cña ®ång hå ngêi ta l¹i s¬n “ D¹
quang”? Chän c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt trong c¸c c©u sau:
A. ChÊt d¹ quang gióp ta ph©n biÖt giê mét c¸ch dÔ dµng .
B. S¬n c¸c chÊt d¹ quang ®Ó trang trÝ cho ®ång hå ®Ñp.
C. Ban ®ªm chÊt d¹ quang ph¸t s¸ng v× thÕ ta cã thÓ biÕt giê.
D. S¬n c¸c chÊt d¹ quang ®Ó b¶o vÖ kim vµ c¸c con sè cña ®ång hå.
E. ChÊt d¹ quang cã thÓ h¾t s¸ng tèt lµm ®ång hå s¸ng lªn.
1.21. T¹i sao trªn c¸c dông cô ®o lêng c¸c v¹ch chØ thÞ ngêi ta l¹i s¬n cã
mµu s¾c kh¸c víi dông cô lµ nh»m:
3
A. §Ó trang trÝ c¸c dông cô.
B. §Ó b¶o vÖ dông cô khi sö dông nhiÒu
C. §Ó dÔ ph©n biÖt khi ®o ®¹c.
D. §Ó g©y hÊp dÉn ngßi ®o ®¹c.
E. §ª g©y chó ý khi tiÕn hµnh ®o ®¹c.
Chon c©u ®óng nhÊt trong c¸c c©u trªn.
1.22. M¾t chØ nh× thÊy vËt khi:
A. Khi vËt ph¸t ra ¸nh s¸ng vÒ c¸c phÝa.
B. Khi ¸nh s¸ng tõ vËt truyÒn ®i c¸c phÝa.
C. Khi cã ¸nh s¸ng truyÒn ®Õn m¾t ta.
D. Khi c¸c vËt ®îc ®èt ch¸y s¸ng.
E. Khi cã ¸nh s¸ng tõ vËt ph¸t ra thay ®æi.
Chän c©u ®óng trªn c¸c nhËn ®Þnh trªn.
1.23. Chän tõ thÝch hîp ®iÒn khuyÕt hoµn chØnh c©u sau:
Trong mét m«i trêng trong suèt (1).... ¸nh s¸ng truyÒn theo.(2)......
§¸p ¸n nµo sau ®©y ®óng:
A. (1) - kh«ng ®æi ; (2) - ®êng th¼ng.
B. (1) - thay ®æi ; (2) - ®êng th¼ng.
C. (1) - ®ång tÝnh ; (2) - ®êng th¼ng.
D. (1) - ®ång tÝnh ; (2) - mét ®êng th¼ng.
E. (1) - nh nhau ; (2) - ®êng th¼ng.
Bµi 2. Sù truyÒn ¸nh s¸ng
I. KiÕn thøc c¬ b¶n
- §Þnh luËt truyÒn th¼ng ¸nh s¸ng: Trong m«i trêng trong suèt vµ ®ång
tÝnh, ¸nh s¸ng truyÒn theo ®êng th¼ng.
- §êng truyÒn cña ¸nh s¸ng ®îc biÓu diÔn b»ng mét ®êng th¼ng cã
híng gäi lµ tia s¸ng.
- Chïm song song gåm c¸c tia s¸ng kh«ng giao nhau trªn ®êng truyÒn cña
chóng.
- Chïm héi tô gåm c¸c tia s¸ng giao nhau trªn ®êng truyÒn cña chóng.
- Chïm ph©n kú gåm c¸c tia s¸ng loe réng ra trªn ®êng truyÒn cña chóng.
II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n
1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
2.1. Kh«ng nh×n thÊy v× ¸nh s¸ng tõ ®Ìn truyÒn theo ®êng th¼ng CA. Khi ®ã
m¾t ë phÝa díi ®êng truyÒn CA, nªn ¸nh s¸ng ®Ìn kh«ng truyÒn vµo m¾t.
Muèn nh×n thÊy ph¶i ®Ó m¾t trªn ®êng truyÒn CA kÐo dµi.
2.2. Tr¶ lêi t¬ng tù c©u C5 s¸ch gi¸o khoa.
2.3. Ta cã thÓ di chuyÓn mét mµn ch¾n cã ®ôc 1 lç nhá sao cho m¾t lu«n
nh×n thÊy ¸nh s¸ng ph¸t ra tõ ®Ìn.
4
2.4. LÊy miÕng b×a ®ôc lç thø hai dÆt sao cho lç cña nã trïng víi ®iÓm C.
M¾t ta nh×n thÊy ®Ìn th× cã nghÜa lµ ¸nh s¸ng ®i qua C.
2. Bµi tËp n©ng cao
2.5. H·y chän c©u ®óng trong c¸c nhËn xÐt sau:
a. ¸nh s¸ng lu«n lu«n truyÒn theo ®êng th¼ng trong mäi m«i trêng.
b. Trong níc ¸nh s¸ng truyÒn theo ®êng th¼ng.
c. Trong kh«ng khÝ ¸nh s¸ng truyÒn theo ®êng th¼ng.
d. ¸nh s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ vµo níc lu«n truyÒn theo ®êng th¼ng.
e. ¸nh s¸ng truyÒn tõ m«i trêng trong suèt nµy sang m«i trêng trong suèt
kh¸c lu«n truyÒn theo ®êng th¼ng.
a. Giao nhau
b. Loe réng ra
2.6. Dïng c¸c tõ thÝch hîp trong khung ®Ó ®iÒn
c. Héi tô
khuyÕt ®Ó hoµn chØnh c¸c c©u sau:
d. Giao nhau
a. Mét chïm s¸ng lµ (1).......... ............... ..........
e. Ph©n kú
NÕu lµ chïm (2)............. th× c¸c tia s¸ng (3)............
f. Song song
b. Mét chïm s¸ng cã c¸c tia (4) ............... ®îc gäi g. Kh«ng giao nhau
lµ(5)..................
2.7. Dïng c¸c tõ thÝch hîp trong khung ®Ó ®iÒn khuyÕt
c©u sau:
a. Chïm s¸ng ph©n kú ®îc giíi h¹n bëi c¸c tia........
b. Chïm s¸ng song song ®îc giíi h¹n bëi c¸c tia ......
c. Chïm s¸ng héi tô ®îc giíi h¹n bëi c¸c tia............
®Ó hoµn chØnh c¸c
a.
b.
c.
d.
e.
f.
Song song
Kh«ng song song
Giao nhau
Kh«ng giao nhau
Loe réng ra
Kh«ng loe réng
2.8. §Ó kiÓm tra ®é ph¼ng cña bøc têng, ngêi
thî x©y thêng dïng ®Ìn chiÕu lµ lµ mÆt têng. T¹i sao?
2.9. Dïng ba tÊm b×a ®ôc lç ( h×nh 2.2 s¸ch gi¸o khoa vËt lý 7) vµ mét thanh
thÐp th¼ng, nhá vµ mét ®Ìn phin. Em h·y ®a ra ph¬ng ¸n ®Ó kiÓm tra sù
truyÒn th¼ng cña ¸nh s¸ng.
2.10. Dïng mét tÊm b×a cã dïi mét lç nhá ®Æt ch¾n s¸ng tríc mét ngän nÕn
®ang ch¸y vµ quan s¸t ¶nh cña nã trªn mµn? H·y vÏ c¸c ®êng truyÒn cña
c¸c tia s¸ng xuÊt ph¸t tõ ngän nÕn.
2.11. H·y chän c©u ®óng nhÊt trong c¸c nhËn xÐt sau:
A. ¸nh s¸ng lu«n truyÒn theo ®êng th¼ng trong mäi m«i trêng.
B. Trong m«i trêng níc ¸nh s¸ng truyÒn theo ®êng th¼ng.
C. Trong m«i trêng kh«ng khÝ ¸nh s¸mg truyÒn theo ®êng th¼ng.
D. ¸nh s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ vµo níc lu«n truyÒn theo ®êng th¼ng.
E. C©u B vµ C ®óng
2.12. Dïng c¸c tõ thÝch hîp trong khung ®Ó ®iÒn
a. Giao nhau
khuyÕt ®Ó hoµn chØnh c¸c c©u sau:
b. Loe réng ra
b. Héi tô
5
c. Giao nhau
Mét chïm s¸ng giíi h¹n bëi (1).......... ..............
NÕu lµ chïm ph©n kú th× c¸c tia s¸ng (2)............
Chän ®¸p ¸n ®óng trong c¸c ®¸p ¸n sau:
A. (1) - a ; (2) - b.
B. (1) - d ; (2) - b.
C. (1) - c ; (2) - b.
D. (1) - e ; (2) - b.
E. (1) - f ; (2) - b.
2.13. Dïng c¸c tõ thÝch hîp trong khung ®Ó
a.Giao nhau
®iÒn khuyÕt ®Ó hoµn chØnh c¸c c©u sau:
b. Loe réng ra
Mét chïm s¸ng cã c¸c tia (1) ............... ®îc gäi
c. Héi tô
lµ chïm (2)...............................
d. Giao nhau
Chän ®¸p ¸n ®óng trong c¸c ®¸p ¸n sau:
e. Hai tia s¸ng
A. (1) - f ; (2) - f
f. Song song
B. (1) - c ; (2) - f
g. C¸c tia s¸ng
C. (1) - b ; (2) - f
D. (1) - c ; (2) - f
E. (1) - d ; (2) - f
2.14. Dïng c¸c tõ thÝch hîp trong khung ®Ó ®iÒn khuyÕt ®Ó hoµn chØnh c¸c
c©u sau:
a. Chïm s¸ng ph©n kú ®îc giíi h¹n bëi c¸c tia (1)........ a. Song song
b. Chïm s¸ng song song ®îc giíi h¹n bëi c¸c tia (2...... b. Kh«ng song song
c. Giao nhau
Chän ®¸p ¸n ®óng trong c¸c ®¸p ¸n sau:
d. Kh«ng giao nhau
A. (1) - c ; (2) - d
e. Loe réng ra
B. (1) - e ; (2) - d
f. Kh«ng loe réng
C. (1) - c ; (2) - d
D. (1) - e ; (2) - f
2.15. Dïng c¸c tõ thÝch hîp trong khung ®iÒn khuyÕt ®Ó hoµn chØnh c¸c c©u
sau:
a. Song song
a. Chïm s¸ng héi tô ®îc giíi h¹n bëi c¸c tia (1)........
b. Kh«ng song song
b. Chïm s¸ng song song ®îc giíi h¹n bëi c¸c tia (2)......
c. Giao nhau
Chän ®¸p ¸n ®óng trong c¸c ®¸p ¸n sau:
d. Kh«ng giao nhau
A. (1) - c ; (2) - e
e. Loe réng ra
B. (1) - e ; (2) - d
f. Kh«ng loe réng
C. (1) - c ; (2) - a
D. (1) - e ; (2) - f
E. (1) - c ; (2) - e
2.16. Dïng mét tÊm b×a cã dïi mét lç nhá ®Æt ch¾n s¸ng tríc mét ngän nÕn
®ang ch¸y vµ quan s¸t ¶nh cña nã trªn mµn ta thÊy:
A. ¶nh cïng chiÒu víi vËt.
B. ¶nh ngîc chiÒu víi vËt.
C. ¶nh lµ mét ®iÓm s¸ng.
6
D. Kh«ng cã ¶nh trªn mµn.
E. ¶nh vµ vËt b»ng nhau.
Chän c©u ®óng trong c¸c c©u trªn.
2.17. Chän c©u sai trong c¸c ph¸t biÓu sau:
A. Tia s¸ng lu«n tån t¹i trong thùc tÕ.
B. Trong thùc tÕ ¸nh s¸ng lu«n truyÒn theo chïm s¸ng.
C. Chïm s¸ng gåm nhiÒu tia s¸ng hîp thµnh.
D. Chïm s¸ng lu«n ®îc giíi h¹n bëi c¸c tia s¸ng.
E. C¸c tia s¸ng trong chïm song song lu«n cïng híng.
2.18. T×m tõ thÝch hîp trong khung ®Ó ®iÒn khuyÕt hoµn chØnh c©u sau:
§êng truyÒn cña ¸nh ¸nh s¸ng ®îc biÓu
a. ®ßng th¼ng
diÔn b»ng:..(1)...... cã (2).... ®Þnh híng.
b. ®êng bÊt kú.
§¸p ¸n nµo sau ®©y ®óng?
c. ®êng cong.
A. (1) - a ; (2) - e
d. Mòi tªn
B. (1) - a ; (2) - d
e. VÐc t¬
C. (1) - b ; (2) - e
D. (1) - c ; (2) - e
E. (1) - b ; (2) - d
Bµi 3. øng dông ®Þnh luËt truyÒn th¼ng cña
¸nh s¸ng
I. KiÕn thøc c¬ b¶n
- Bãng tèi n»mphÝa sau vËt c¶n, kh«ng nhËn ®îc ¸nh s¸ng tµ nguån s¸ng
truyÒn tíi.
- Bãng nöa tèi n»m ë phÝa sau vËt c¶n, nhËn ®îc ¸nh s¸ng tõ mét phÇn cña
nguån s¸ng truyÒn tíi.
- NhËt thùc toµn phÇn (hay mét phÇn ) quan s¸t ®îc ë chæ cã bãng tèi (
hay nöa bãng tèi ) cña mÆt tr¨ng trªn tr¸i ®Êt.
- NguyÖt thùc x¶y ra khi mÆt tr¨ng bÞ tr¸i ®Êt che khuÊt kh«ng ®îc mÆt
trêi chiÕu s¸ng.
II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n
1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
3.1. B. Ban ngµy khi MÆt tr¨ng che khuÊt mmÆt trêi, kh«ng cho ¸nh s¸ng
chiÕu tõ mÆt trêi chiÕu xuèng mÆt ®Êt n¬i ta ®øng.
3.2. B. Ban ®ªm, khi MÆt tr¨ng kh«ng nhËn ®îc ¸nh s¸ng tõ mÆt trêi v× bÞ
Tr¸i ®Êt che khuÊt.
3.3. §ªm r»m MÆt trêi, Tr¸i ®Êt vµ MÆt tr¨ng míi cã kh¶ n¨ng n»m trªn
cïng mét ®êng th¼ng, khi ®ã míi míi cã thÓ chÆn ¸nh s¸ng cña mÆt
trêikh«ng chochiÕu xuèng mÆt tr¨ng.
7
3.4. Ta biÕt c¸c tia s¸ng cña mÆt trêi chiÕu song
song, c¸i cäc vµ cét ®Ìn ®Òu vu«ng gãc víi mÆt ®Êt.
Ta chän tû lÖ xÝch 1cm øng víi 1m ®Ó vÎ vµ x¸c
®Þnh chiÒu cao cña cét ®Ìn.
Ta cã chiÒu cao h = 6,25m
2. Bµi tËp n©ng cao
3.5. T¹i sao trong c¸c líp häc, ngêi ta l¾p nhiÒu bãng ®Ìn cïng lo¹i ë c¸c vÞ
trÝ kh¸c nhau?
3.6. Cã mét b¹n th¾c m¾c: Khi bËt ®Ìn pin thÊy ®Ìn s¸ng nhng kh«ng biÕt
¸nh s¸ng ®· truyÒn theo ®êng nµo ®Õn m¾t ta? B»ng thùc nghiÖm em h·y
chøng tá cho b¹n biÕt ®îc ®êng truyÒn cña ¸nh s¸ng tõ ®Ìn ®Õn m¾t lµ
®êng th¼ng.
3.7. B»ng kiÕn thøc vËt lý h·y gi¶i thÝch t¹i sao khi x©y dùng c¸c ®Ìn biÓn
(H¶i ®¨ng) ngêi ta thêng x©y nã trªn cao.
3.8. H·y gi¶i thÝch t¹i sao khi ta ®øng tríc ngän ®Ìn: ®øng gÇn ta thÊy
bãng lín cßn ®øng xa thÊy bãng nhá h¬n?
3.9. B»ng kiÕn thøc vËt lý em h·y gi¶i thÝch c©u tôc ng÷: “ Cäc ®Ìn tèi ch©n”.
3. C¸c bµi tËp tr¾c nghiÖm
3.10. Trong c¸c líp häc, ngêi ta l¾p nhiÒu bãng ®Ìn cïng lo¹i ë c¸c vÞ trÝ
kh¸c nhau nh»m môc ®Ých:
A. C¸c vÞ trÝ ®Òu ®ñ ®é s¸ng cÇn thiÕt.
B. Häc sinh kh«ng bÞ lo¸ khi nh×n lªn b¶ng.
C. Tr¸nh bãng ®en vµ bãng mê cña ngêi hoÆc vµ tay.
D. C©u A vµ B ®óng .
E. C¶ A, B vµ C ®Òu ®óng.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt trong c¸c c©u trªn
3.11. Mét vËt ch¾n s¸ng ®Æt tríc mét nguån s¸ng, khi ®ã:
A. PhÝa sau nã lµ mét vïng bãng ®en.
B. PhÝa sau nã lµ mét vïng nöa tèi.
C. PhÝa sau nã lµ mét vïng võa bãng ®en vµ nöa tèi.
D. PhÝa sau nã lµ mét vïng bãng ®en xen kÎ nöa tèi.
E. PhÝa sau nã lµ mét vïng bãng ®en vµ hai vïng nöa tèi.
Chän c©u ®óng nhÊt trong c¸c c©u trªn.
3.12. Khi cã hiÖn tîng nhËt thùc toµn phÇn xÈy ra ta thÊy:
A. MÆt ®Êt bÞ che khuÊt hoµn toµn ¸nh n¾ng mÆt trêi.
B. MÆt trêi bÞ che khuÊt hoµn toµn, xung quanh cã tai löa.
C. MÆt trêi bÞ che khuÊt vµ kh«ng thÊy tia s¸ng nµo cña mÆt trêi.
D. Mét phÇn mÆt trêi bÞ che khuÊt, phÇn cßn l¹i lµ bãng nöa tèi.
E. Mét phÇn MÆt trêi bÞ che khuÊt vµ thÊy c¸c tai löa cña mÆt trêi
Chän c©u ®óng trong c¸c c©u trªn.
8
3.13. Khi cã hiÖn tîng nguyÖt thùc toµn phÇn xÈy ra ta thÊy:
A. MÆt tr¨ng bÞ che khuÊt hoµn toµn ¸nh n¾ng mÆt trêi.
B. MÆt tr¨ng bÞ che khuÊt hoµn toµn, xung quanh cã tai löa.
C. MÆt tr¨ng bÞ che khuÊt vµ kh«ng thÊy tia s¸ng nµo cña mÆt trêi.
D. Mét phÇn mÆt tr¨ng bÞ che khuÊt, phÇn cßn l¹i lµ bãng nöa tèi.
E. Mét phÇn MÆt tr¨ng bÞ che khuÊt vµ thÊy c¸c tia s¸ng mÆt trêi
3.14.Vïng nöa tèi lµ:
A. Vïng n»m sau vËt ch¾n s¸ng vµ kh«ng cã ¸nh s¸ng chiÕu tíi.
B. Vïng chØ nhËn ®îc ¸nh s¸ng tõ mét phÇn cña nguån s¸ng.
C. Vïng võa cã ¸nh s¸ng chiÕu tíi võa lµ bãng ®en.
D. Vïng n»m c¹nh v©th ch¾n s¸ng.
E. Nã chiÕm mét phÇn lín diÖn tÝch cña bãng ®en.
Chän c©u ®óng trong c¸c c©u trªn.
3.15. Mét vËt ch¾n s¸ng ®Æt tríc mét nguån s¸ng nhá ( nguån ®iÓm). PhÝa
sau nã sÏ lµ:
A. Mét vïng tèi.
B. Mét vïng nöa tèi.
C. Mét vïng bãng ®en
D. Mét vïng tèi lÉn nöa tèi.
E. Vïng nöa tèi vµ mét phÇn vïng nöa tèi.
§¸p ¸n nµo trªn ®©y ®óng?
3.16. T¹i mét n¬i cã xÈy ra nhËt thùc mét phÇn, khi ®ã:
A. Ngêi ë ®ã kh«ng nh×n thÊy mÆt tr¨ng.
B. Ngêi ë ®ã chØ nh×n thÊymét phÇn mÆt tr¨ng.
C. ë ®ã n»m trong vïng bãng tèi cña mÆt tr¨ng.
D. Ngêi ë ®ã kh«ng nh×n thÊy mét phÇn mÆt trêi.
E. Ngêi ë ®ã kh«ng nh×n thÊy mÆt tr¨nglÉn mÆt trêi.
C©u tr¶ lêi nµo trªn ®©y ®óng.
3.17. Bãng tèi lµ nh÷ng n¬i:
A. Vïng kh«ng gian phÝa sau vËt c¶n ch¾n ¸nh s¸ng cña nguån s¸ng.
B. Vïng kh«ng gian kh«ng cã ¸nh s¸ng tõ nguån s¸ng chiÕu tíi.
C. PhÇn trªn mµn kh«ng nhËn ®îc ¸nh s¸ng tõ nguån s¸ng chiÕu tíi.
D. Nh÷ng n¬i kh«ng cã ¸nh s¸ng tõ nguån s¸ng chiÕu tíi
E. Lµ nh÷ng h×nh ¶nh ®îc chiÕu lªn trªn mµn.
Bµi 4. §Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng
I. KiÕn thøc c¬ b¶n
- HiÖn tîng xÈy ra khi chiÕu mét tia s¸ng vµo g¬ng bÞ g¬ng h¾t trë l¹i
m«i trêng cò. HiÖn tîng ®ã gäi lµ hiÖn tîng ph¶n x¹ ¸nh s¸ng.
9
- §Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng:
+ Tia ph¶n x¹ n»m trong mÆt ph¼ng chøa tia tíi vµ ®êng ph¸p tuyÕn cña
g¬ng t¹i ®iÓm tíi.
+ Gãc ph¶n x¹ b»ng gãc tíi.
II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n
1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
4.1. VÏ ph¸p tuyÕn IN sau ®ã x¸c ®Þnh i’ = i
Gãc ph¶n x¹ i’ = i = 600
4.2. A. 200
S
N
4.3. a. VÏ ph¸p tuyÕn IN, x¸c ®Þnh i’ = i sau
®ã x¸c ®Þnh tia ph¶n x¹.
b. Tõ vÞ trÝ I ta vÏ mét tia n»m ngang sau ®ã dùng
I
®êng ph©n gi¸cIN cña gãc t¹o bëi tia tíi vµ tia n»m ngang
VÏg¬ng vu«ng gãc víi IN .
4.4. Bíc 1. Tai mét ®iÓm I ta vÏ tia
ph¶n x¹ IM sau ®ã vÏ ph¸p tuyÕn IN vµ
x¸c ®Þnh gãc tíi i’ = i ta cã tia S1I.
Bíc 2. T¬ng tù ta x¸c ®Þnh tia S2K
R
N
M
I
K
2. Bµi tËp n©ng cao
4.5. Mét tia s¸ng SI ®Ëp vµo g¬ng ph¼ng cho mét tia ph¶n x¹ hîp víi mÆt
ph¼ng g¬ng mét gãc 300. Hái gãc tíi cña tia SI lµ bao nhiªu?
4.6. Khi chiÕu mét tia SI ®Ëp vµo g¬ng ph¼ng cho mét tia ph¶n x¹ hîp víi
mÆt ph¼ng g¬ng mét gãc 300. NÕu gi÷ nguyªn tia tíi vµ quay g¬ng mét
gãc 100 th× tia ph¶n x¹ quay mét gãc lµ bao nhiªu?
4.7. Cho biÕt gãc t¹o bëi gi÷a tia tíi vµ tia ph¶n x¹ lµ 600. B»ng c¸ch vÏ h·y
x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña g¬ng?
4.8. §Æt hai g¬ng ph¼ng vu«ng gãc víi
I
nhau chiÕu mét tia s¸ng SI bÊt kú vµo g¬ng
G1. H·y vÏ ®êng ®i cña tia s¸ng qua G1,G2.
I
Cho biÕt tia ph¶n x¹ qua G2 cã ph¬ng nh thÕ
nµo ®èi víi tia tíi SI?
4.9. ChiÕu mét tia s¸ng SI lªn mÆt g¬ng ph¼ng
a. VÏ tia ph¶n x¹ (kh«ng dïng thíc ®o ®é)
b. X¸c ®Þnh vÞ trÝ g¬ng ®Ó tia ph¶n x¹ vu«ng
gãc víi tia tíi.
4.10. Cho hai ®iÓm M vµ N cïng víi
g¬ng ph¼ng ( h×nh vÏ ). H·y vÏ tíi
S
S
I
M *
N
*
10
qua M ®Õn I trªn g¬ng vµ ph¶n x¹ qua N?
4.11. Cho mét tia s¸ng SI chiÕu ®Õn mÆt cña
mét g¬ng ph¼ng vµ t¹o víi mÆt g¬ng
mét gãc 300. Hái ph¶i quay g¬ng mét gãc
bao nhiªu vµ theo chiÒu nµo ®Ó cã tia ph¶n x¹
cã ph¬ng n»m ngang?
4.12. Cho hai g¬ng ph»ng hîp víi nhau mét
gãc 600 vµ híng mÆt ph¶n x¹ vµo nhau.
Hái chiÕu tia tíi SI t¹o víi mÆt g¬ng G1 mét
gãc bao nhiªu ®Ó tia ph¶n x¹ cuèi cïng t¹o víi
mÆt g¬ng G2 mét gãc 600?
4.13. Ngêi ta ®Æt hai g¬ng ph¼ng G1 vµ G2
hîp víi nhau mét gãc, Mét ®iÓm s¸ng S
c¸ch ®Òu hai g¬ng. Hái gãc gi÷a hai
g¬ng ph¶i b»ng bao nhiªu ®Ó sau hai lÇn
ph¶n x¹ th× tia s¸ng híng th¼ng vÒ nguån.
S
I
I
S
O
K
S*
G1
R
G2
3. C¸c bµi tËp tr¾c nghiÖm
4.14. Mét tia s¸ng SI ®Ëp vµo g¬ng ph¼ng cho mét tia ph¶n x¹ hîp víi mÆt
ph¼ng g¬ng mét gãc 300. Khi ®ã gãc tíi cña tia tíi SI lµ:
A. 300 ; B. 600
C. 900 D. 450 E. 750
Chän kÕt qu¶ ®óng trong c¸c ®¸p ¸n trªn.
4.15. Khi chiÕu mét tia SI ®Ëp vµo g¬ng ph¼ng cho mét tia ph¶n x¹ hîp víi
mÆt ph¼ng g¬ng mét gãc 300. NÕu gi÷ nguyªn tia tíi vµ quay g¬ng mét
gãc 200 th× tia ph¶n x¹ sÏ quay mét gãc:
A. 300 ; B. 600
C. 200 ; D. 400 ; E. 200
Chän kÕt qu¶ ®óng trong c¸c ®¸p ¸n trªn.
4.16. Cho biÕt gãc t¹o bëi gi÷a tia tíi vµ tia ph¶n x¹ lµ 600. NÕu quay g¬ng
150 th× khi ®ã gãc t¹o bëi gi÷a tia tíi vµ tia ph¶n x¹ b»ng:
A. 300 hoÆc 750.
B. 300 hoÆc 450.
C. 300 hoÆc 900.
D. 450 hoÆc 750.
E. 600 hoÆc 750.
Chän ®¸p ¸n ®óng trong c¸c ®¸p ¸n trªn.
4.17. §Æt hai g¬ng ph¼ng vu«ng gãc víi nhau chiÕu mét tia s¸ng SI bÊt kú
vµo g¬ng G1 cã gãc tíi i = 300. Tia ph¶n x¹ cuèi cïng qua G2 cã ph¬ng
nh thÕ nµo ®èi víi tia tíi SI? Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c ®¸p ¸n sau:
A. Vu«ng gãc víi SI.
B. Song song víi SI.
C. Cã ph¬ng c¾t tia SI
11
D. Hîp víi SI 300.
E. Hîp víi SI 600.
4.18. ChiÕu mét tia s¸ng SI vu«ng gãc mÆt g¬ng ph¼ng. Khi ®ã gãc gi÷a tia
tíi vµ tia ph¶n x¹ b»ng:
A. 1800 ; B. 00
C. 900 ; D. 00 hoÆc 900
E. 900 hoÆc 1800
Chän kÕt qu¶ ®óng trong c¸c ®¸p ¸n trªn.
4.19. Cho hai g¬ng ph»ng hîp víi nhau mét gãc 600 vµ híng mÆt ph¶n x¹
vµo nhau. Hái chiÕu tia tíi SI t¹o víi mÆt g¬ng G1 mét gãc bao nhiªu ®Ó
tia ph¶n x¹ cuèi cïng t¹o víi mÆt g¬ng G2 mét gãc 600?
§¸p ¸n nµo ®óng trong c¸c c©u sau:
A. 300 ; B. 600
C. 450 ; D. 750
E. 150
S
4.20. Ngêi ta ®Æt hai g¬ng ph¼ng G1 vµ G2
*
hîp víi nhau mét gãc , Mét ®iÓm s¸ng S
c¸ch ®Òu hai g¬ng. Hái gãc gi÷a hai
g¬ng ph¶i b»ng bao nhiªu ®Ó sau hai lÇn
ph¶n x¹ th× tia s¸ng quay ngîc vÒ nguån.
G1
G2
Chän c©u ®óng trong c¸c ®¸p ¸n sau:
A. = 150
B. = 600
C. = 450
D. = 750
E. = 300
4.21. Khi chiÕu mét tia s¸ng vu«ng gãc víi mÆt g¬ng ph¼ng, Khi ®ã:
A. Kh«ng cã tia ph¶n x¹.
B. Tia ph¶n x¹ biÕn mÊt.
C. Gãc tíi b»ng 900.
D. Gãc ph¶n x¹ b»ng 900
E. Gãc ph¶n x¹ b»ng 00
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.
5. ¶nh cña mét vËt t¹o bëi g¬ng ph¼ng
I. KiÕn thøc c¬ b¶n
- ¶nh ¶o t¹o bëi g¬ng ph¼ng kh«ng høng ®îc trªn mµn vµ cã ®é lín
b»ng vËt.
- Kho¶ng c¸ch tõ mét ®iÓm cña vËt ®Õn g¬ng b»ng kho¶ng c¸ch tõ ¶nh
®Õn cña ®iÓm ®ã ®Õn g¬ng.
12
- C¸c tia s¸ng tõ ®iÓm s¸ng S cho tia ph¶n x¹ cã ®êng kÐo dµi qua ¶nh ¶o
S’.
II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n
2. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
S *
5.1. C. Kh«ng høng ®îc trªn mµn vµ lín
b»ng vËt.
5.2. a. VÏ ¶nh ( h×nh bªn)
SS’ vu«ng gãc víi g¬ng vµ SH = HS’
H
b. VÏ SI, SK vµ c¸c ph¸p tuyÕn IN vµ KN’
sau ®ã lÊy i’ = i ta cã hai tia ph¶n x¹ IR vµ
KR’kÐo dµi chóng gÆp nhau t¹i S’
S’*
theo c¸ch a.
A
5.3. §Ó vÏ ¶nh cña vËt AB
ta dùng AA’ vu«ng gãc víi g¬ng
sao cho AH = A’H. T¬ng tù ta cã BB’
H
vu«ng gãc víi g¬ng BH = HB’. Nèi A’B’
ta cã ¶nh cña AB.NÕu vÏ ®óng ta dÔ thÊy gãc
bëi gi÷a A’B’ víi g¬ng b»ng 600
A
N
N’
R
R’
I
K
B
B’
A *
5.4. a. Tõ S vÐ SS’ vu«ng gãc víi g¬ng
sao cho SH = S’H ta ®îc ¶nh S’
b. Tõ S’ nèi S’A c¾t g¬ng t¹i I, nèi SI ta
cã tia tíi cÇn t×m
S*
S’*
2. Bµi tËp n©ng cao
5.5. Mét ®iÓm s¸ng S c¸ch mÐp
g¬ng ph¼ng mét kho¶ng l
( h×nh vÏ). Hái ph¶i ®Æt m¾t
trong kho¶ng nµo ®Ó nh×n thÊy
¶nh cña S qua g¬ng?
S *
l
5.6. Mét tam gi¸c vu«ng ®Æt tríc
mét g¬ng ph¼ng ( h×nh bªn).
B»ng phÐp vÏ h·y x¸c ®Þnh ¶nh cña
tam gi¸c nµy qua g¬ng ph¼ng.
5.7. Khi quan s¸t ¶nh cña m×nh trong g¬ng b¹n Nam th¾c m¾c: T¹i sao ¶nh
cña m×nh cïng chiÒu víi m×nh m¸ ¶nh cña Th¸p rïa Hå g¬m l¹i lén ngîc?
T¹i sao vËy? B»ng kiÕn thøc cña m×nh h·y gi¶i ®¸p th¾c m¾c trªn cña b¹n
Nam.
13
5.8. Hai g¬ng ph¼ng G1 vµ G2 hîp víi nhau mét gãc . Gi÷a hai g¬ng cã
mét ®iÓm s¸ng S. ¶nh cña S qua g¬ng thø nhÊt c¸ch S mét kho¶ng 6cm;
qua g¬ng thø 2 c¸ch S 8cm, kho¶ng c¸ch gi÷a hai ¶nh lµ 10 cm. TÝnh gãc
gi÷a hai g¬ng.
5.9.
Mét vËt n»m trªn mÆt bµn n»m ngang. §Æt mét g¬ng ph»ng chÕch
450 so víi mÆt bµn. Hái ¶nh cña vËt n»m theo ph¬ng nµo?
5.10. Hai g¬ng ph¼ng ®Æt song song víi nhau, híng mÆt ph¶n x¹ vµo nhau
vµ c¸ch nhau mét kho¶ng l = 1m. Mét vËt AB song song víi hai
g¬ng c¸ch g¬ng G1 mét kho¶ng 0,4m . TÝnh kho¶ng c¸ch gi÷a hai
¶nh thø nhÊt cña AB qua hai g¬ng G1, G2.
5.11. Hai g¬ng ph¼ng G1 vµ G2 vu«ng gãc víi nhau. Gi÷a hai g¬ng cã
mét ®iÓm s¸ng S. ¶nh cña S qua g¬ng thø nhÊt c¸ch mét kho¶ng
6cm; qua g¬ng thø 2 c¸ch S mét kho¶ng 8cm. TÝnh kho¶ng c¸ch
gi÷a hai ¶nh trªn.
3. C¸c bµi tËp tr¾c nghiÖm
5.12. Tõ mét ®iÓm s¸ng S tríc g¬ng ( h×nh vÏ )
Mét chïm tia ph©n kú giíi h¹n bëi hai tia SI
vµ SK ®Ëp vµo g¬ng. Khi ®ã chïm ph¶n x¹ lµ:
A. Chïm héi tô
B. Cã thÓ lµ chïmhéi tô
B. Chïm song song
C. Chïm ph©n kú
D. Kh«ng thÓ lµ chïm ph©n kú.
5.13. Mét ®iÓm s¸ng S c¸ch mÐp
g¬ng ph¼ng mét kho¶ng l
( h×nh vÏ). Kho¶ng nh×n thÊy ¶nh
cña S qua g¬ng ®îc giíi h¹n bëi:
S*
I
S *
l
I
A. Tia ph¶n x¹ cña tia SI vµ SK
B. Tia ph¶n x¹ cña tia SI vµ SP
C. Tia ph¶n x¹ cña tia SK vµ SP
D. Hai vïng nãi trªn ®Òu ®óng.
E. Tuú thuéc vµo c¸ch ®Æt m¾t.
5.14. ¶nh cña mét vËt qua g¬ng ph¼ng lµ :
A. ¶nh ¶o, lín b»ng vËt vµ ®èi xøng qua g¬ng.
B. ¶nh ¶o, lín h¬n vËt, ®èi xøng ngîc qua g¬ng.
14
K
P
C. ¶nh ¶o, lín b»ng vËt, ®èi xøng víi vËt.
D. ¶nh ¶o, lín b»ng vËt kh«ng ®èi xøng víi vËt.
E. ¶nh ¶o, cao b»ng vËt vµ ®èi xøng lén ngîc.
Chän c©u ®óng nhÊt trong c¸c c©u trªn.
5.15. Hai g¬ng ph¼ng G1 vµ G2 hîp víi nhau mét gãc . Gi÷a hai g¬ng cã
mét ®iÓm s¸ng S. ¶nh cña S qua g¬ng thø nhÊt c¸ch S mét kho¶ng 6cm;
qua g¬ng thø 2 c¸ch S 8cm, kho¶ng c¸ch gi÷a hai ¶nh lµ:
A. 12cm
B. 8 cm
C. 6cm
D. 10cm
E. 14cm.
Chän kÕt qu¶ ®óng trong c¸c ®¸p ¸n trªn.
5.16. Mét vËt n»m trªn mÆt bµn n»m ngang. §Æt mét g¬ng ph»ng chÕch 450
so víi mÆt bµn. Hái ¶nh cña vËt n»m theo ph¬ng nµo? C©u tr¶ lêi nµo sau
®©y ®óng nhÊt.
A. N»m theo ph¬ng chÕch 450.
B. N»m theo ph¬ng chÕch 750.
C. N»m theo ph¬ng chÕch 1350.
D. N»m theo ph¬ng th¼ng ®øng.
E. Theo ph¬ng n»m ngang.
5.17. Hai g¬ng ph¼ng ®Æt song song víi nhau, híng mÆt ph¶n x¹ vµo nhau
vµ c¸ch nhau mét kho¶ng l = 1m. Mét vËt AB song song víi hai g¬ng c¸ch
g¬ng G1 mét kho¶ng 0,4m . TÝnh kho¶ng c¸ch gi÷a hai ¶nh thø nhÊt cña AB
qua hai g¬ng G1, G2.
KÕt qu¶ nµo sau ®©y ®óng:
A. 1,2m
B. 1,6m
E. 1,4m
F. 2m
G. 2,2m
5.18. Hai g¬ng ph¼ng ®Æt song song víi nhau, híng mÆt ph¶n x¹ vµo nhau
vµ c¸ch nhau mét kho¶ng l . Mét vËt AB n»m trong kho¶ng gi÷a hai g¬ng.
Qua hai g¬ng cho:
A. 2 ¶nh.
C. 6 ¶nh.
D. 10 ¶nh.
E. 18 ¶nh
15
F. V« sè ¶nh.
Chän kÕt qu¶ ®óng trong c¸c tr¶ lêi trªn.
5.19. Hai g¬ng ph¼ng G1 vµ G2 vu«ng gãc víi nhau. Gi÷a hai g¬ng cã mét
®iÓm s¸ng S. ¶nh cña S qua g¬ng thø nhÊt c¸ch mét kho¶ng 6cm; qua
g¬ng thø 2 c¸ch S mét kho¶ng 8cm. Kho¶ng c¸ch gi÷a hai ¶nh trªn b»ng:
A. 6cm
B. 14cm
C. 12cm
D. 10cm
E. 8cm
Chän c©u ®óng trong c¸c ®¸p ¸n trªn.
7. G¬ng cÇu låi
I. KiÕn thøc c¬ b¶n
- ¸nh s¸ng ®Õn g¬ng cÇu låi ph¶ x¹ tu©n theo ®Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng.
- ¶nh t¹o bëi g¬ng cÇu låi nhá h¬n vËt.
- Vïng nh×n thÊy cña g¬ng cÇu låi lín h¬n vïng nh×n thÊy cña g¬mh
ph¼ng.
II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n
1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
7.1. A. Kh«ng høng ®îc trªn mµn, nhá h¬n vËt.
7.2. C. Vïng nh×n thÊy cña g¬ng cÇu låi lín h¬n vïng nh×n thÊy cña g¬ng
ph¼ng.
7.3. MÆt ngoµi c¸i th×a bãng, c¸i n¾p cèc bãng, c¸i vung nåi bãng. Cµng ®a
vËt l¹i gÇn g¬ng ¶nh cµng lín.
7.4. Tõ hµng däc trong « in ®Ëm lµ: ¶nh ¶o
1. Hµng ngang thø nhÊt: ¶nh ¶o
2. Hµng ngang thø hai: G¬ng cÇu
3. Hµng ngang thø ba : NhËt thùc
4. Hµng ngang thø t : ph¶n x¹
5. Hµng ngang thø n¨m: Sao
2. Bµi tËp n©ng cao
7.5. Dïng c¸c tõ thÝch hîp trong khung ®Ó diÒn
khuyÕt hoµn chØnh c¸c c©u sau:
a. G¬ng cÇu låi lµ (1)....... mÆt cÇu (2) .... ¸nh s¸ng.
b. MÆt ph¶n x¹ cña g¬ng cÇu låi quay vÒ phÝa (3)......
c. ¶nh cña vËt tríc g¬ng (4) ....... vµ g¬ng (5).......
16
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
Mét phÇn
T©m
Xa t©m
Ph¼ng
CÇu
ThËt
¶o
ph¶n x¹
®Òu lµ (6).....
7.6. T¹i sao ngêi ta thêng dïng g¬ng cÇu låi l¾p ®Æt vµo xe cé vµ c¸c chæ
gÊp khóc trªn c¸c trôc ®êng giao th«ng mµ Ýt khi dïng g¬ng ph¼ng?
7.7. H·y vÔ ¶nh cña mét ®iÓm s¸ng s tríc g¬ng c©u låi.
7.8. Cho S vµ S’ lµ vËt vµ ¶nh qua g¬ng cÇu låi.
®êng th¼ng xx’ lµ ®êng nèi t©m vµ ®Ønh
cña g¬ng. B»ng phÐp vÏ h·y x¸c ®Þnh ®Ønh
g¬ng vµ t©m cña g¬ng.
S *
S’ *
x
7.9.
x’
H·y vÔ ¶nh cña vËt AB qua g¬ng cÇu låi
A
B
O
7.10. Cho AB vµ A’B’ lµ vËt vµ ¶nh qua g¬ng cÇu låi b»ng phÐp vÏ h·y x¸c
®Þnh vÞ trÝ cña g¬ng, t©m g¬ng.
A
A’
B
B’
7.11. Cho S vµ S’ lµ hai ®iÓm s¸ng vµ ®êng th¼ng xx’ lµ ®êng nèi t©m vµ
®Ønh cña g¬ng cÇu låi. B»ng phÐp vÏ h·y x¸c ®Þnh ®Ønh g¬ng vµ
t©m cña g¬ng.
S *
x
x’
*
S’
3. Bµi tËp tr¾c nghiÖm
7.12. Dïng c¸c tõ thÝch hîp trong khung ®Ó diÒn khuyÕt hoµn chØnh c¸c c©u
sau:
a. Mét phÇn
G¬ng cÇu låi lµ (1)....... mÆt cÇu (2) .... ¸nh s¸ng.
b. T©m
MÆt ph¶n x¹ cña g¬ng cÇu låi quay vÒ phÝa (3)......
c. Xa t©m
§¸p ¸n nµo sau ®©y ®óng?
d. Ph¼ng
A. (1)- a; (2) - g; (3) -f
e. GÇn t©m
17
f. §Ønh g¬ng
g. ph¶n x¹
B.
C.
D.
E.
(1)- a;
(1)- a;
(1)- a;
(1)- a;
(2) - g; (3) - g
(2) - g; (3) - e
(2) - g; (3) - c
(2) - d; (3) - c
7.13. §Ó nh× thÊy ¶nh cña mét vËt trong g¬ng cÇu låi khi ®ã:
A. M¾t ta ph¶i nh×n vµo phÝa g¬ng.
B. M¾t nh×n th¼ng vµo vËt s¸ng
C. M¾t ®Æt vµo vÞ trÝ cã chïm ph¶n x¹.
D. M¾t lu«n ®Ó phÝa tríc g¬ng.
E. M¾t ph¶i ®Æt ë gÇn g¬ng.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt trong c¸c tr¶ lêi trªn.
7.14. ¶nh cña mét ngän nÕn t¹o bëi g¬ng cÇu låi lµ:
A. Mét ¶nh ¶o b»ng vµ ngîc chiÒu víi vËt.
B. Mét ¶nh thËt bÐ h¬n vËt ®èi xøng víi vËt qua g¬ng.
C. Mét ¶nh ¶o bÐ h¬n vËt ®èi xøng víi vËt qua g¬ng.
D. Mét ¶nh ¶o lu«n lu«n bÐ h¬n vËt.
E. Mét ¶nh ¶o lu«n lu«n lín h¬n vËt.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.
7.15. Ngêi ta ®Æt hai ngän nÕn gièng hÖt nhau, mét tríc g¬ng cÇu låi vµ
mét tríc g¬ng ph¼ng víi nh÷ng kho¶ng c¸ch nh nhau. Khi ®ã:
A. ¶nh qua g¬ng cÇu låi lín h¬n ¶nh qua g¬ng ph¼ng.
B. ¶nh qua g¬ng cÇu låi bÐ h¬n ¶nh qua g¬ng ph¼ng.
C. ¶nh qua g¬ng cÇu låi b»ng ¶nh qua g¬ng ph¼ng.
D. ¶nh lu«n ®èi xøng víi vËt qua qua c¸c g¬ng.
E. ¶nh kh«ng ®èi xøng víi vËt qua qua c¸c g¬ng.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.
7.16. Mét ®iÓm s¸ng S n»m tríc g¬ng cÇu låi khi ®ã:
A. Chïm ph¶n x¹ sÏ lµ mét chïm héi tô xem nh xuÊt ph¸t tõ ¶nh cña S.
B. Chïm ph¶n x¹ lµ mét chïm song song xem nh xuÊt ph¸t tõ ¶nh cña S.
C. Chïm ph¶n x¹ lµ mét chïm ph©n kú xem nh xuÊt ph¸t tõ ¶nh cña S.
D. Chïm héi tô hay ph©n kú phô thuéc vµo vÞ trÝ ®Æt vËt.
E. Chïm ph¶n x¹ kh«ng thÓ lµ chïm song song.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.
7.17. Vïng nh× n thÊy cña g¬ng cÇu låi so víi vïng nh×n thÊy cña g¬ng
ph¼ng lu«n:
A. BÐ h¬n.
B. Lín h¬n.
18
C. B»ng nhau .
D. BÐ h¬n hay lín h¬n phô tuéc vµo vÞ trÝ ®Æt m¾t.
E. Lín h¬n hay bÐ h¬n tuú vµo ®êng kÝnh cña chóng.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.
7.18. ¶nh cña vËt s¸ng qua g¬ng cÇu låi lµ:
A. ¶nh ¶o cã thÓ høng ®îc trªn mµn.
B. ¶nh ¶o lín h¬n vËt.
C. ¶nh ¶o cã thÓ quay phim chôp ¶nh ®îc.
D. ¶nh ¶o kh«ng chôp ¶nh ®îc.
E. ¶nh ¶o hay ¶nh thËt tuú thuéc vµo vÞ trÝ cña vËt.
Chän c©u tr¶ lêi ®óng trong c¸c c©u trªn.
7.19. G¬ng cÇu låi cã ®Æc ®iÓm nh sau:
A. T¹o ra ¶nh ¶o cña c¸c vËt ®Æt tríc g¬ng.
B. Vïng nh×n thÊy cña g¬ng cÇu låi lín.
C. T¹o ra ¶nh ¶o nhá h¬n vËt vµ cïng phÝa víi vËt.
D. Vïng qua s¸t ®îc nhá h¬n g¬ng ph¼ng.
E. Gièng g¬ng ph¼ng t¹o ra ¶nh ¶o cã cïng tÝnh chÊt.
8. G¬ng cÇu lâm
I. KiÕn thøc c¬ b¶n
- ¶nh ¶o t¹o bëi g¬ng cÇu lâm lín h¬n vËt.
- G¬ng cÇu lâm cã t¸c dông biÕn ®æi mét chïm tia song song thµnh chïm
tia ph¶n x¹ héi tô vµo mét ®iÓm vµ ngîc l¹i cã thÓ biÕn ®æi mét chïm tia
tíi ph©n kú thµnh chïm tia ph¶n x¹ song song.
II. C¸c bµi tËp c¬ b¶n
1. Híng dÉn c¸c bµi tËp gi¸o khoa
8.1. XÕp c¸c g¬ng cÇu nhá theo h×nh mét chám cÇu, mÆt ph¶n x¹ t¹o thµnh
mét g¬ng cÇu lâm. Hêng mÆt lâm cña g¬ng vÒ phÝ mÆt trêi vµ ®iÒu chØnh
sao cho ®iÓm héi tô ¸nh s¸ng híng vµo thuyÒn giÆc.
8.2. MÆt lâm cña th×a, mu«i, vung.
VËt cµng gÇn g¬ng, ¶nh ¶o cµng nhá.
8.3. Ta biÕt ¶nh ¶o cña mét vËt qua g¬ng cÇu låi nhá h¬n ¶nh ¶o qua g¬ng
ph¼ng: A1B1 < AB. MÆt kh¸c ¶nh ¶o t¹o bëi g¬ng cÇu lâm lín h¬n vËt nªn:
A2B2 > AB. Tõ ®ã ta cã : A1B1 < A2B2 .
19
2. Bµi tËp n©ng cao
8.4. Dïng c¸c tõ thÝch hîp trong khung ®Ó diÒn khuyÕt hoµn chØnh c¸c c©u
sau:
a. Mét phÇn
a. G¬ng cÇu lâm lµ (1)....... mÆt cÇu (2) .... ¸nh s¸ng.
b. T©m
b. MÆt ph¶n x¹ cña g¬ng cÇu lâm quay vÒ phÝa (3)......
c. Xa t©m
c. ¶nh cña vËt tríc vµ s¸t g¬ng (4) ......vµ ®Òu lµ (5)..... d. Ph¼ng
e. CÇu lâm
8.5. Trong thÝ nghiÖm h×nh 8. 2 ( s¸ch gi¸o khoa)
f. ThËt
khi chiÕu hai tia song song vµo g¬ng cÇu lâm
g. ¶o
c¸c tia ph¶n x¹ gÆp nhau t¹i mét ®iÓm F.
h. ph¶n x¹
Trªn ®êng th¼ng nèi ®Ønh g¬ng O víi F ta lÊy
mét ®iÓm C sao cho OC = 2OF. Sau ®ã chiÕu c¸c tia s¸ng
qua C tíi g¬ng cÇu lâm.
a. T×m tia ph¶n x¹ cña c¸c tia tíi nµy vµ cho biÕt nã cã tÝnh chÊt g×?
b. Cho biÕt tÝnh chÊt cña ®iÓm C.
8.6. Trong thÝ nghiÖm trªn bµi 8.2. Sau khi x¸c ®Þnh ®iÓm F h·y chiÕu c¸c
tia s¸ng qua F tíi g¬ng cÇu lâm. Cho biÕt c¸c tia ph¶n x¹ cã tÝnh chÊt g×.
8.7. Cho c¸c ®iÓm F, C vµ g¬ng cÇu lâm ( h×nh vÏ). H·y vÏ ¶nh cña ®iÓm
s¸ng S.
8.8. Cho c¸c ®iÓm F, C vµ g¬ng cÇu lâm( h×nh vÏ). H·y vÏ ¶nh cña vËt s¸ng
AB.
B
*
C
*
A
*
F
O
8.9. Cho c¸c ®iÓm F, C vµ g¬ng cÇu lâm ( h×nh vÏ). H·y vÏ ¶nh cña ®iÓm
s¸ng S.
B
*
C
*
F
*
A
O
8.10. Cho S vµ S’ lµ vËt, ¶nh qua g¬ng cÇu lâm vµ ®êng th¼ng nèi t©m
g¬ng vµ ®Ønh g¬ng. B»ng phÐp vÏ h·y x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña g¬ng vµ t©m
g¬ng.
S *
S’ *
3. Bµi tËp tr¾c nghiÖm
20
- Xem thêm -