Tài liệu Biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng đội ngũ giảng viên dạy thực hành tại trường cao đẳng kỹ thuật công nghiệp bắc giang

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI SƢ PHẠM ––––––––––––––––– KIỀU VIỆT DŨNG BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC BỒI DƢỠNG ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN DẠY THỰC HÀNH TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP BẮC GIANG Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học : PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Bình THÁI NGUYÊN - 2013 Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu http://lrc.tnu.edu.vn/ LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học thực sự của cá nhân tôi, đƣợc thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn khoa học của PGS. TS Nguyễn Thị Thanh Bình. Các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ một công trình khoa học nào khác. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Thái Nguyên, tháng 8 năm 2013 Học viên Kiều Việt Dũng Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu i http://lrc.tnu.edu.vn/ LỜI CẢM ƠN Tác giả bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Nguyễn Thị Thanh Bình, ngƣời thầy đầy tâm huyết đã hƣớng dẫn tác giả trong suốt quá trình viết luận văn. Luận văn là kết quả 2 năm học tập, nghiên cứu của tác giả dƣới sự hƣớng dẫn, dìu dắt tận tâm của các Thầy, các Cô tại trƣờng Đại học sƣ phạm Thái Nguyên - Đại học Thái Nguyên. Tác giả chân thành cảm ơn Ban giám Hiệu, các Thầy Cô trong trƣờng Đại học sƣ phạm Thái Nguyên - Đại học Thái Nguyên, đã tạo điều kiện cho tác giả đƣợc học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Tác giả xin đặc biệt cảm ơn Ban lãnh đạo, đội ngũ giảng viên các khoa, các phòng, ban của trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Bắc Giang về sự giúp đỡ quý báu dành cho tác giả mà nếu không có sự giúp đỡ này luận văn đã không thể hoàn thành. Luận văn “Biện pháp quản lý công tác bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên dạy thực hành tại trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Bắc Giang” là lời tri ân của tác giả với bạn bè, đồng nghiệp và gia đình. Thái Nguyên, tháng 8 năm 2013 Tác giả Kiều Việt Dũng Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu ii http://lrc.tnu.edu.vn/ MỤC LỤC Lời cam đoan ........................................................................................................ i Lời cảm ơn ........................................................................................................... ii Mục lục ............................................................................................................... iii Danh mục các chữ viết tắt .................................................................................. iv Danh mục các bảng .............................................................................................. v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................. 3 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu .......................................................... 3 4. Giả thuyết khoa học ................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................ 3 6. Phƣơng pháp nghiên cứu ........................................................................... 4 7. Giới hạn của đề tài .................................................................................... 5 8. Cấu trúc của luận văn ................................................................................ 5 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CÔNG TÁC BỒI DƢỠNG GIÁO VIÊN DẠY THỰC HÀNH Ở CÁC TRƢỜNG CAO ĐẲNG KỸ THUẬT.......... 6 1.1. Tổng quan về vấn đề đƣợc nghiên cứu .................................................. 6 1.1.1. Ở nƣớc ngoài ............................................................................................. 6 1.1.2. Ở Việt Nam ................................................................................................ 6 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ............................................................ 8 1.2.1. Quản lý....................................................................................................... 8 1.2.2. Quản lý giáo dục ...................................................................................... 11 1.2.3. Bồi dƣỡng ................................................................................................ 13 1.2.4. Quản lý bồi dƣỡng ................................................................................... 14 1.2.5. Giảng viên dạy thực hành ........................................................................ 14 1.2.6. Bồi dƣỡng giảng viên dạy thực hành ....................................................... 15 1.2.7. Quản lý bồi dƣỡng giảng viên thực hành ................................................ 16 Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu iii http://lrc.tnu.edu.vn/ 1.3. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Trƣờng Cao đẳng kỹ thuật và vai trò của ĐNGV dạy thực hành trong sự nghiệp phát triển nguồn nhân lực cho công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc ........................................ 17 1.3.1. Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Trƣờng Cao đẳng kỹ thuật .......... 17 1.3.2. Vai trò của Trƣờng Cao đẳng kỹ thuật trong việc đào tạo nguồn nhân lực lao động kỹ thuật ............................................................................................... 18 1.3.3. Vai trò, vị trí của đội ngũ giảng viên dạy thực hành ............................... 19 1.4. Nội dung quản lý công tác bồi dƣỡng giảng viên dạy thực hành ở trƣờng cao đẳng kỹ thuật ............................................................................. 20 1.4.1. Xây dựng kế hoạch bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên dạy thực hành .......... 20 1.4.2. Quản lý nội dung bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên dạy thực hành ............. 21 1.4.3. Phối hợp các lực lƣợng trong quản lý công tác bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên dạy thực hành ............................................................................................. 25 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá kết quả quản lý công tác bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên dạy thực hành ............................................................................................. 25 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý công tác bồi dƣỡng giảng viên thực hành ... 25 1.5.1. Yếu tố khách quan ................................................................................... 25 1.4.2. Yếu tố chủ quan ....................................................................................... 26 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 .................................................................................... 26 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ BỒI DƢỠNG ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN DẠY THỰC HÀNH Ở TRƢỜNG CAO ĐẲNG KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP BẮC GIANG ....................................................... 28 2.1. Một số nét khái quát về Trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật công nghiệp Bắc Giang .... 28 2.1.1. Giới thiệu khái quát ................................................................................. 28 2.1.2. Các cấp học trƣờng đang đào tạo ............................................................ 28 2.1.3. Các ngành, nghề trƣờng đang đào tạo ..................................................... 29 2.1.4. Tổ chức bộ máy ....................................................................................... 29 Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu iv http://lrc.tnu.edu.vn/ 2.2. Thực trạng đội ngũ giảng viên dạy thực hành ở Trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Bắc Giang ..................................................................... 33 2.2.1. Về số lƣợng .............................................................................................. 33 2.2.2.Về cơ cấu .................................................................................................. 34 2.2.3.Về chất lƣợng............................................................................................ 38 2.3. Thực trạng quản lý công tác bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên dạy thực hành tại Trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Bắc Giang ................... 41 2.3.1. Thực trạng công tác quy hoạch đội ngũ giảng viên dạy thực hành ......... 41 2.3.2. Quản lý công tác bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên dạy thực hành .............. 45 2.3.3. Phối hợp các lực lƣợng trong quản lý công tác bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên dạy thực hành ............................................................................................. 50 2.3.4. Kiểm tra, đánh giá kết quả quản lý công tác bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên dạy thực hành ............................................................................................. 52 2.4. Đánh giá chung về quản lý công tác bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên dạy thực hành trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Bắc Giang .................. 53 2.4.1. Điểm mạnh............................................................................................... 54 2.4.2. Điểm yếu .................................................................................................. 57 2.5. Nguyên nhân ảnh hƣởng tới quản lý bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên thực hành... .59 2.5.1. Nguyên nhân khách quan ........................................................................ 59 2.5.2. Nguyên nhân chủ quan ............................................................................ 59 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 .................................................................................... 61 Chƣơng 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC BỒI DƢỠNG ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN DẠY THỰC HÀNH TRƢỜNG CAO ĐẲNG KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP BẮC GIANG ...................................................................... 62 3.1. Một số định hƣớng phát triển cơ bản của trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Bắc Giang ............................................................................... 62 3.2. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ....................................................... 66 3.2.1. Đảm bảo tính đồng bộ của biện pháp ..................................................... 67 Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu v http://lrc.tnu.edu.vn/ 3.2.2. Đảm bảo tính kế thừa của biện pháp ...................................................... 68 3.2.3. Đảm bảo tính cấp thiết của biện pháp .................................................... 68 3.2.4. Đảm bảo tính khả thi của biện pháp ........................................................ 68 3.3. Các biện pháp quản lý công tác bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên dạy thực hành ...................................................................................................... 68 3.3.1. Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý và ĐNGV dạy thực hành ......... 68 3.3.2. Xây dựng kế hoạch bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên dạy thực hành của trƣờng... 71 3.3.3. Tạo điều kiện cho giảng viên dạy thực hành trẻ đi du học và tham gia các lớp bồi dƣỡng ngắn hạn trong và ngoài nƣớc .................................................... 73 3.3.4. Khuyến khích đội ngũ giảng viên dạy thực hành nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ ........................................................................................... 77 3.3.5. Nâng cao trách nhiệm và tính chủ động của các khoa trong trƣờng trong việc xây dựng kế hoạch bồi dƣỡng ĐNGV dạy thực hành ............................... 79 3.3.6. Khảo sát tính cần thiết và khả thi của các biện pháp .............................. 80 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 .................................................................................... 84 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................................... 85 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 88 PHỤ LỤC ......................................................................................................... 92 Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu vi http://lrc.tnu.edu.vn/ DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BGH : Ban Giám hiệu CNH – HĐH : Công nghiệp hoá - hiện đại hoá ĐH-CĐ : Đại học - Cao đẳng CĐKTCN : Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp ĐNGV : Đội ngũ giảng viên GD – ĐT : Giáo dục - Đào tạo GV : Giảng viên GVTH : Giảng viên thực hành HS – SV : Học sinh, sinh viên NCKH : Nghiên cứu khoa học XHCN : Xã hội chủ nghĩa QLGD : Quản lý giáo dục QLNT : Quản lý nhà trƣờng QLBD : Quản lý bồi dƣỡng Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu iv http://lrc.tnu.edu.vn/ DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Thống kê lƣợng HSSV trong những năm vừa qua ........................... 32 Bảng 2.2: Bảng thống kê số lƣợng giảng viên theo từng khoa ......................... 33 Bảng 2.3: Bảng tổng hợp số lƣợng cán bộ quản lý, phục vụ và giảng viên dạy lý thuyết, thực hành ............................................................................... 34 Bảng 2.4: Cơ cấu đội ngũ giảng viên dạy thực hành theo các khoa ................. 34 Bảng 2.5: Trình độ học vấn của đội ngũ giảng viên dạy thực hành ....................... 35 Bảng 2.6: Bảng tổng hợp độ tuổi, thâm niên đội ngũ giảng viên thực hành ..... 36 Bảng 2.7: Thống kê trình độ đội ngũ giảng viên thực hành trong 5 năm qua... 39 Bảng 2.8: Thống kê đánh giá chất lƣợng đội ngũ giảng viên dạy thực hành .... 40 Bảng 2.9: Đánh giá công tác bồi dƣỡng đạo đức, nghề nghiệp......................... 46 Bảng 2.10: Đánh giá công tác bồi dƣỡng năng lực chuyên môn ...................... 46 Bảng 2.11: Đánh giá công tác bồi dƣỡng năng lực sƣ phạm............................. 48 Bảng 2.12: Đánh giá công tác bồi dƣỡng năng lực khoa học và chuyển giao công nghệ........................................................................................... 49 Bảng 2.13: Đánh giá công tác bồi dƣỡng tin học, ngoại ngữ ............................ 50 Bảng 2.14: Mức độ kiểm tra, đánh giá công tác bồi dƣỡng ĐNGV dạy thực hành ........................................................................................... 53 Bảng 3.1: Tổng hợp mức độ cần thiết của các biện pháp nhằm nâng cao chất lƣợng quản lý công tác bồi dƣỡng ĐNGV dạy thực hành ................ 81 Bảng 3.2: Tổng hợp tính khả thi của các biện pháp nhằm nâng cao chất lƣợng quản lý công tác bồi dƣỡng ĐNGV dạy thực hành ........................... 82 Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu v http://lrc.tnu.edu.vn/ MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Phát triển giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp CNH - HĐH đất nƣớc, là điều kiện để phát huy nguồn lực con ngƣời. Đây là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, trong đó nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục là lực lƣợng nòng cốt, có vai trò quan trọng. Chỉ thị 40-CT/TW ngày 15/6/2004 của Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng đã chỉ rõ: “xây dựng, phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đƣợc chuẩn hóa, đảm bảo chất lƣợng, đủ về số lƣợng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lƣơng tâm, tay nghề của nhà giáo, thông qua việc quản lý, phát triển sự nghiệp giáo dục đúng định hƣớng và có hiệu quả để nâng cao chất lƣợng đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp CNH - HĐH đất nƣớc”. Đất nƣớc ta đang bƣớc sang giai đoạn mới, giai đoạn công nghiệp hóa và hiện đại hóa, điều này đã tác động đến cơ cấu lao động đòi hỏi cần có nhiều kỹ sƣ, cán bộ kỹ thuật có trình độ đại học, cao đẳng vừa hiểu rõ cơ sở lý luận, vừa giỏi thực hành thực tiễn đó đã đặt ra yêu cầu bức thiết đối với việc nâng cao chất lƣợng nguồn nhân lực, do đó giáo dục phải thích ứng với những yêu cầu của sự phát triển kinh tế xã hội. GV giữ một vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lƣợng giáo dục, đào tạo “đặc biệt là đội ngũ giảng viên dạy thực hành”, vì chính họ là những ngƣời trực tiếp triển khai những nội dung và phƣơng pháp đào tạo mới, họ là những ngƣời đào tạo ra đội ngũ vừa nắm chắc về lý thuyết, vừa giỏi về tay nghề. Hiện nay các trƣờng Cao đẳng kỹ thuật, Cao đẳng nghề có nhiệm vụ đào tạo và bồi dƣỡng nguồn nhân lực có đủ năng lực và phẩm chất để phục vụ cho sự nghiệp phát triển đất nƣớc. Dạy kỹ thuật, dạy nghề chính là dạy thực hành Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu 1 http://lrc.tnu.edu.vn/ do đó đội ngũ giảng viên dạy thực hành phải luôn luôn cập nhật những kiến thức và kỹ thuật cũng nhƣ những kỹ năng sản xuất đáp ứng với nền công nghệ hiện đại. Tuy nhiên với điều kiện hiện nay thì hầu hết đội ngũ giảng viên tốt nghiệp ở các trƣờng sƣ phạm hoặc có trình độ thấp do lịch sử để lại và đƣợc tuyển dụng từ nhiều nguồn nên năng lực thực hành là không cao, không đáp ứng đƣợc thực tế. ĐNGV nhất là giảng viên dạy thực hành tại Trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Bắc Giang cơ bản có đủ trình độ chuyên môn, năng lực phẩm chất đáp ứng đƣợc yêu cầu đặt ra của nhu cầu phát triển giáo dục hiện nay. Tuy nhiên trƣớc những yêu cầu ngày càng cao của sự đổi mới thì đội ngũ giảng viên dạy thực hành còn bộc lộ một số mặt hạn chế nhƣ chất lƣợng ĐNGV dạy thực hành chƣa mạnh, công tác đào tạo, bồi dƣỡng còn hạn chế chƣa chủ động đƣợc kế hoạch đào tạo, bồi dƣỡng nâng chuẩn ĐNGV dạy thực hành. Hơn nữa, chúng ta đang đẩy mạnh CNH - HĐH đất nƣớc, nhiều công nghệ sản xuất mới, hiện đại đƣợc đƣa vào áp dụng trong sản xuất. Bởi vậy giảng viên dạy thực hành nếu không đƣợc nhanh chóng bồi dƣỡng nâng cao trình độ và tay nghề thì không thể đáp ứng đƣợc nhu cầu phát triển nhân lực cho sự nghiệp CNH - HĐH đất nƣớc và đƣơng nhiên với trình độ, kiến thức cũ của họ sẽ không đáp ứng đƣợc với những yêu cầu mới của sự phát triển, của những thiết bị mới, hiện đại. Vấn đề quản lý đội ngũ giảng viên dạy thực hành trong các cơ sở đào tạo nghề đang đứng trƣớc những cơ hội và thách thức lớn. Trong những năm qua Trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Bắc Giang đã có nhiều cố gắng trong công tác quản lý ĐNGV dạy thực hành. Song trên thực tế vấn còn có nhiều bất cập về số lƣợng, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, năng lực sƣ phạm... của ĐNGV dạy thực hành. Xuất phát từ những lý do trên tác giả lựa chọn đề tài “Biện pháp quản lý công tác bồi dưỡng đội ngũ giảng viên dạy thực hành tại Trường Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Bắc Giang" để nghiên cứu nhằm góp phần nâng cao chất lƣợng đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng nhu cầu của xã hội. Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu 2 http://lrc.tnu.edu.vn/ 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng các biện pháp quản lý bồi dƣỡng (QLBD) đội ngũ giảng viên dạy thực hành này đề xuất một số biện pháp quản lý nhằm đổi mới công tác bồi dƣỡng ĐNGV dạy thực hành tại Trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Bắc Giang. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động quản lý công tác bồi dƣỡng ĐNGV dạy thực hành tại Trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Bắc Giang. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý công tác bồi dƣỡng ĐNGV dạy thực hành tại Trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Bắc Giang. 4. Giả thuyết khoa học Nếu xác định đúng các yếu tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng đội ngũ giảng viên dạy thực hành và đề xuất đƣợc một số biện pháp quản lý bồi dƣỡng đội ngũ này phù hợp với thực trạng, mang tính khả thi thì sẽ nâng cao đƣợc chất lƣợng dạy thực hành và đáp ứng tốt yêu cầu nâng cao chất lƣợng đào tạo của trƣờng. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý bồi dưỡng đội ngũ giảng viên dạy thực hành tại các Trường Cao đẳng Kỹ thuật 5.2. Khảo sát thực trạng đội ngũ giảng viên dạy thực hành ở trường Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Bắc Giang và các nguyên nhân ảnh hưởng tới thực trạng trên 5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý nhằm đổi mới công tác bồi dưỡng đội ngũ giảng viên dạy thực hành tại Trường Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Bắc Giang Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu 3 http://lrc.tnu.edu.vn/ 6. Phƣơng pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp luận Tiếp cận vấn đề nghiên cứu từ các góc độ: tiếp cận giá trị, tiếp cận hoạt động-nhân cách, tiếp cận hệ thống và dựa trên cơ sở những chủ trƣơng chính sách bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên trong các trƣờng chuyên nghiệp của Đảng và Nhà nƣớc, thực tế hoạt động quản lý bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên dạy thực hành ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Bắc Giang 6.2. Các phương pháp nghiên cứu cơ bản a. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý luận: Đọc, phân tích, hệ thống hóa, khái quát hóa các tài liệu lý luận liên quan đến vấn đề quản lý bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên dạy thực hành ở trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Bắc Giang. b. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn - Phƣơng pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Xây dựng các phiếu trƣng cầu ý kiến nhằm khảo sát ý kiến của các đối tƣợng cán bộ quản lý và giảng viên về nhận thức thực trạng công tác QLBD ĐNVG dạy thực hành tại trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật Bắc Giang - Phƣơng pháp quan sát: Trực tiếp quan sát các hoạt động QLBD ĐNVG dạy thực hành tại trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật Bắc Giang; các cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho việc bồi ĐNVG dạy thực hành...nhằm thu thập thông tin thực tiễn cho đề tài - Phƣơng pháp lấy ý kiến chuyên gia: Trong quá trình nghiên cứu, xin ý kiến trực tiếp từ các chuyên viên, trƣởng, phó các Phòng, Ban, Lãnh đạo nhà trƣờng nhằm đánh giá về tình hình QLBD ĐNVG dạy thực hành của nhà trƣờng; xin ý kiến của các chuyên gia thuộc lĩnh vực QLGD trong việc triển khai nghiên cứu và đề xuất các biện pháp QLBD ĐNVG dạy thực hành trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật Bắc Giang. - Phƣơng pháp tổng kết rút kinh nghiệm: Nghiên cứu các tài liệu liên quan đến QLBD ĐNVG dạy thực hành của cao đẳng, thực tiễn công tác QLBD Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu 4 http://lrc.tnu.edu.vn/ ĐNVG dạy thực hành tại trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật Bắc Giang để đánh giá những ƣu điểm và tồn tại, trên cơ sở đó đề xuất một số biện pháp giúp nhà trƣờng QLBD ĐNVG dạy thực hành có hiệu quả hơn - Phƣơng pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học: Sử dụng chƣơng trình Exell để sử lý số liệu điều tra, khảo sát 7. Giới hạn của đề tài Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu việc quản lý bồi dƣỡng ĐNGV dạy thực hành đang trực tiếp giảng dạy tại trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Bắc Giang 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị và tài liệu tham khảo. Luận văn sẽ đƣợc trình bày qua 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý công tác bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên dạy thực hành ở các Trƣờng Cao đẳng kỹ thuật Chƣơng 2: Thực trạng quản lý công tác bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên dạy thực hành ở Trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Bắc Giang Chƣơng 3: Biện pháp quản lý công tác đội ngũ giảng viên dạy thực hành tại Trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Bắc Giang Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu 5 http://lrc.tnu.edu.vn/ Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CÔNG TÁC BỒI DƢỠNG GIẢNG VIÊN DẠY THỰC HÀNH Ở CÁC TRƢỜNG CAO ĐẲNG KỸ THUẬT 1.1. Tổng quan về vấn đề đƣợc nghiên cứu 1.1.1. Ở nước ngoài Hầu hết các quốc gia trên thế giới đều coi hoạt động bồi dƣỡng giáo viên là vấn đề phát triển cơ bản trong phát triển giáo dục. Việc tạo mọi điều kiện thuận lợi để mọi ngƣời có cơ hội học tập suốt đời, học tập thƣờng xuyên để bổ sung kiến thức và đổi mới phƣơng pháp hoạt động phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội là phƣơng châm chủ yếu của các cấp giáo dục. Tại Pakistan, có chƣơng trình bồi dƣỡng về sƣ phạm do Nhà nƣớc quy định trong thời gian 3 tháng, gồm các nội dung nhƣ giáo dục nghiệp vụ dạy học, cơ sở tâm lý giáo dục, phƣơng pháp nghiên cứu đánh giá và nhận xét học sinh... đối với đội ngũ giáo viên mới vào nghề chƣa quá 3 năm. Ở Philipin, công tác bồi dƣỡng giáo viên không chỉ tổ chức trong năm học mà tổ chức các khóa học bồi dƣỡng vào trong thời gian học sinh nghỉ hè. Tại Triều Tiên là một trong những nƣớc có chính sách rất thiết thực về bồi dƣỡng đào tạo lại đội ngũ giáo viên. Tất cả đội ngũ giáo viên đều phải tham gia học tập đầy đủ các nội dung chƣơng trình về nâng cao trình độ và nghiệp vụ chuyên môn theo quy định, Nhà nƣớc đã đƣa ra hai chƣơng trình lớn đƣợc thực thi hiệu quả trong thập kỷ vừa qua, đó là “Chƣơng trình bồi dƣỡng giáo viên mới” để bồi dƣỡng giáo viên thực hiện trong 10 năm và “Chƣơng trình trao đổi” đƣa giáo viên đi học tập tại nƣớc ngoài. 1.1.2. Ở Việt Nam Nghị quyết số 14/2005/NQ - CP ngày 2/11/2005 của chính phủ về đổi mới cơ bản và toàn diện giáo dục Đại học Việt Nam giai đoạn 2006 - 2020 đã nêu: Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu 6 http://lrc.tnu.edu.vn/ “Đổi mới công tác quy hoạch, đào tạo bồi dưỡng, sử dụng giảng viên và cán bộ quản lý; xây dựng và thực hiện quy hoạch đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục Đại học. Đổi mới mạnh mẽ nội dung, chương trình và phương pháp đào tạo, bồi dưỡng giảng viên và cán bộ quản lý giáo dục đại học. Chú trọng nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ sư phạm của giảng viên. Xây dựng và ban hành chính sách đổi mới đối với giảng viên bao gồm tiêu chuẩn giảng viên, định mức lao động, điều kiện làm việc, nhiệm vụ khoa học và công nghệ”[25] Nghị quyết cũng chỉ ra những yếu kém của công tác quản lý giáo dục, quản lý đội ngũ giảng viên dẫn đến “Đội ngũ nhà giáo thiếu về số lượng và nhìn chung thấp về chất lượng, chưa đáp ứng được yêu cầu vừa phải tăng nhanh quy mô vừa phải bảo đảm nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục. đặc biệt là đội ngũ giảng viên các trường cao đẳng, đại học ít có điều kiện thường xuyên tiếp cận, cập nhật tri thức và những thành tựu khoa học công nghệ mới của thế giới” [25] Để thay đổi thực trạng đó, công tác quản lý giáo dục, quản lý nhà trƣờng cần đƣợc chúng ta nghiên cứu một cách triệt để và nghiêm túc cả về lý luận lẫn thực tiễn. Vào những năm 70 - 80 thế kỉ XX, ở nƣớc ta đã có một số nhà giáo dục nhƣ. Hà Thế Ngữ, Nguyễn Lân, Đặng Vũ Hoạt, Nguyễn Ngọc Quang, Phạm Minh Hạc có những bài viết và những đề tài nghiên cứu về lĩnh vực này. Riêng trong lĩnh vực nghiên cứu về QLGD, QLNT đã có các nhà khoa học nhƣ Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Đức Chính, Trần Khánh Đức, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đặng Bá Lãm… Trong những năm gần đây ở nƣớc ta phƣơng hƣớng nghiên cứu về phát triển và quản lý nguồn nhân lực trong lĩnh vực giáo dục đã đƣợc quan tâm đặc biệt trong đó có những nghiên cứu của Đặng Ứng Vận về “Công tác quản lý chất lƣợng giáo dục” (2004); Nguyễn Thị Hồng Yến về “Vấn đề đào tạo và phát triển nguồn nhân lực cho giáo dục hoà nhập ở Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu 7 http://lrc.tnu.edu.vn/ Việt Nam” (2005); Nguyễn Công Ngọ về “Thực trạng công tác quy hoạch đội ngũ cán bộ quản lý trƣờng THPT tỉnh Bắc Ninh” (2005). Đặc biệt nhiều nghiên cứu về lý luận cơ bản ở trên đã trở thành cơ sở lý luận để các học viên cao học và nghiên cứu sinh thực hiện thành công những luận văn thạc sĩ và luận án tiến sĩ thuộc chuyên ngành quản lý giáo dục. Khái quát trên về những công trình nghiên cứu ở trong và ngoài nƣớc liên quan đến đối tƣợng nghiên cứu của luận văn cho thấy nhiều nghiên cứu đã đi sâu giải quyết những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nguồn nhân lực, nhƣng những nghiên cứu về biện pháp quản lý công tác bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên dạy thực hành ở trƣờng cao đẳng kỹ thuật thì vẫn chƣa đƣợc nhiều ngƣời quan tâm. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài “Biện pháp quản lý công tác bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên dạy thực hành tại Trƣờng Cao đẳng Kỹ thuật Công nghiệp Bắc Giang" không những góp phần nâng cao lý luận trong quản lý giáo dục mà còn là sự tổng kết thực tiễn giúp nhà trƣờng nâng cao hơn nữa hiệu quả quản lý công tác bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên dạy thực hành để hoàn thành cho đƣợc yêu cầu đào tạo của nhà trƣờng trong giai đoạn hiện nay. 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Quản lý Trong lịch sử phát triển xã hội loài ngƣời, từ khi có sự phân công lao động đã xuất hiện một dạng lao động mang tính đặc thù, đó là tổ chức, điều khiển các hoạt động lao động theo những yêu cầu nhất định. Dạng lao động mang tính đặc thù đó đƣợc gọi là hoạt động quản lý. Có rất nhiều tác giả trên thế giới, theo những cách tiếp cận khác nhau đã đƣa ra những quan niệm khác nhau về quản lý. - Frederich Wiliam Taylor (1856 - 1915) ngƣời mỹ cho là “Quản lý là nghệ thuật, biết rõ chính xác cái gì cần làm và làm cái đó như thế nào bằng phương pháp tốt nhất, rẻ nhất”; còn theo Paul Hersey và Ken Blanc Hard: Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu 8 http://lrc.tnu.edu.vn/ “Quản lý là quá trình cùng làm việc và thông qua các cá nhân, các nhóm cũng như các nguồn lực khác để hình thành các mục đích có tổ chức”. - Theo Harold Koontz, nhà quản lý ngƣời Mỹ “Quản lý là một hoạt động thiết yếu nó đảm bảo phối hợp những nỗ lực cá nhân nhằm đạt được mục đích của nhóm. Mục tiêu của nhà quản lý là hình thành một môi trường mà con người có thể đạt được các mục đích của nhóm với thời gian, tiền bạc, vật chất và sự bất mãn ít nhất. Với tư cách thực hành thì quản lý là một nghệ thuật còn với kiến thức thì quản lý là một khoa học” [28]. Đề cập đến vấn đề quản lý C. Mác viêt: “ Tất cả mọi lao động trực tiếp hay lao động chung nào tiến hành trên quy mô tương đối lớn thì ít nhiều cần đến một sự chỉ đạo để tiến hành các hoạt động cá nhân và thực hiện các chức năng chung phát sinh từ sự vận động của toàn bộ cơ thể, khác với sự vận động của những khí quan độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự mình điều khiển lấy mình, nhưng một dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng”[ 39 ]. Các nhà nghiên cứu về khoa học quản lý, về quản lý giáo dục ở Việt Nam trên nhiều góc độ tiếp cận, cũng đã có những định nghĩa khác nhau về quản lý: - Theo Phan Văn Kha: “Quản lý là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo, kiểm tra công việc của các thành viên thuộc một hệ thống đơn vị và việc sử dụng các hệ thống nguồn lực phù hợp để đạt được các mục tiêu đã định” - Tiếp cận trên phƣơng diện hoạt động của một tổ chức, Nguyễn Ngọc Quang cho rằng: “Quản lý là tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến những người lao động nói chung là khách thể quản lý nhằm thực hiện được những mục tiêu dự kiến” [47]. - Theo tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc: “Hoạt động quản lý là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức” [12]. - Hoàng Chúng và Phạm Thanh Liêm quan niệm: “Quản lý là tác động có mục đích đến tập thể những con người nhằm tổ chức và phối hợp hoạt động của họ, động viên kích thích họ trong quá trình lao động”. Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu 9 http://lrc.tnu.edu.vn/ - Tác giả Đỗ Hoàng Toàn trong cuốn “Lý thuyết quản lý” cho rằng: “Quản lý là sự tác động có tổ chức, có định hướng của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các tiềm năng, các cơ hội của hệ thống để đạt mục tiêu đề ra trong điều kiện biến động của môi trường”. - Trong cuốn “Khoa học tổ chức và quản lý”, tác giả Đặng Quốc Bảo quan niệm: “Quản lý là một quá trình tác động gây ảnh hưởng của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý nhằm đạt mục tiêu chung”; “Quản lý là một quá trình lập kế hoạch, tổ chức, hướng dẫn và kiểm tra những nỗ lực của các thành viên trong một tổ chức và sử dụng các nguồn lực của tổ chức để đạt dược những mục tiêu cụ thể” [3]. Khi bàn đến hoạt động quản lý và ngƣời quản lý cần khởi đầu từ khái niệm “tổ chức”. Do tính đa nghĩa của thuật ngữ này nên ở đây chúng ta chỉ nói đến tổ chức nhƣ một nhóm có cấu trúc nhất định gồm những con ngƣời cùng hoạt động vì một mục đích chung nào đó mà để đạt đƣợc mục đích đó một con ngƣời riêng lẻ không thể đạt đến. Bất luận một tổ chức có mục đích gì, cơ cấu và qui mô ra sao đều cần phải có sự quản lý và có ngƣời quản lý để tổ chức hoạt động và đạt đƣợc mục đích của mình. Từ các định nghĩa đƣợc nhìn nhận từ nhiều góc độ, chúng ta thấy rằng tất cả các tác giả đều thống nhất về cốt lõi của khái niệm quản lí, đó là trả lời câu hỏi: Ai quản lý? (Chủ thể quản lý); Quản lý ai? Quản lý cái gì? (Khách thể quản lý); Quản lý nhƣ thế nào? (Phƣơng thức quản lý); Quản lý bằng cái gì? (Công cụ quản lý); quản lý để làm gì (Mục tiêu quản lý) và từ đó chúng ta thấy: + Quản lý là quá trình hoàn thành công việc thông qua con ngƣời và làm việc với con ngƣời. + Quản lý là hoạch định, tổ chức, bố trí nhân sự, lãnh đạo, kiểm soát công việc và những nỗ lực của con ngƣời nhằm đạt đƣợc những mục tiêu đề ra. + Quản lý là sự tác động của con ngƣời (cơ quan quản lý) đối với con ngƣời và tập thể ngƣời nhằm làm cho hệ thống quản lý hoạt động bình thƣờng, có hiệu lực giải quyết đƣợc các nhiệm vụ đề ra, là sự trông coi giữ gìn theo Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu 10 http://lrc.tnu.edu.vn/ những yêu cầu nhất định, tổ chức và điều hành các hoạt động theo những nhiệm vụ nhất định đã đề ra trƣớc đó. Qua các phân tích trên chúng ta có thể thống nhất khái niệm quản lý nhƣ sau: “Hoạt động quản lý là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức” 1.2.2. Quản lý giáo dục Các nhà lý luận đã có nhiều công trình nghiên cứu và đƣa ra những khái niệm về quản lý giáo dục dƣới những góc độ khác nhau: - M.I.Kondacôp: “Quản lý giáo dục là tập hợp tất cả các biện pháp tổ chức, kế hoạch hoá, công tác cán bộ ... nhằm đảm bảo sự vận hành bình thường của các cơ quan trong hệ thống giáo dục, để tiếp tục và mở rộng hệ thống cả về mặt số lượng và chất lượng”. - Các tác giả Nguyễn Sinh Huy - Hà Hữu Dũng: “Quản lý giáo dục là tác động một cách có mục đích và có kế hoạch vào toàn bộ lực lượng giáo dục, nhằm tổ chức và phối hợp hoạt động của chúng, sử dụng một cách đúng đắn các nguồn lực và phương tiện, thực hiện có kết quả những chỉ tiêu phát triển về số lượng và chất lượng của sự nghiệp giáo dục theo phương hướng của mục tiêu giáo dục”. - Theo Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý giáo dục thực chất là tác động một cách khoa học đến nhà trường, nhằm tổ chức tối ưu các quá trình dạy học, giáo dục thể chất theo đường lối và nguyên lý giáo dục của đảng, tiến tới mục tiêu dự kiến, tiến lên trạng thái chất lượng mới”. Quản lý giáo dục gồm 3 lĩnh vực - Quản lý chính sách (hoạch định chính sách, lập kế hoạch, thực hiện chính sách và phân bổ nguồn lực). - Quản lý hành chính (sử dụng nguồn lực tài chính, con ngƣời và vật chất). - Quản lý sƣ phạm (sử dụng giáo viên, tổ chức quá trình dạy học, quá trình giáo dục, thành tích và quá trình học tập Soá hoùa bôûi Trung taâm Hoïc lieäu 11 http://lrc.tnu.edu.vn/