Tài liệu Một số Ý Kiến Hoàn Thiện Hệ Thống Báo Cáo Kế Toán Áp Dụng Cho Công Ty Dây và cáp điện Việt Nam (CADIVI)_removed

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM DƯƠNG LIỄU MAI KHANH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2000 MUÏC LUÏC MUÏC LUÏC I MÔÛ ÑAÀU 1 CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAN VEÀ KEÁ TOAÙN VAØ HEÄ THOÁNG BAÙO CAÙO KEÁ TOAÙN 1.1 KEÁ TOAÙN VAØ VAI TROØ CUÛA KEÁ TOAÙN 4 4 1.1.1 Ñònh nghóa keá toaùn 4 1.1.2 Vai troø cuûa keá toaùn 5 1.1.3 Phaân bieät keá toaùn taøi chính vaø keá toaùn quaûn trò 5 1.2 VAØI NEÙT VEÀ HEÄ THOÁNG KEÁ TOAÙN HIEÄN HAØNH ÔÛ VIEÄT NAM 7 1.3 HEÄ THOÁNG BAÙO CAÙO KEÁ TOAÙN 8 1.3.1 Söï phaùt trieån heä thoáng baùo caùo keá toaùn töø khi ñoåi môùi neàn kinh teá ñaát nöôùc 8 1.3.2 Ñònh nghóa baùo caùo keá toaùn 10 1.3.3 Muïc ñích cuûa baùo caùo keá toaùn 11 1.3.4 Yeâu caàu ñoái vôùi baùo caùo keá toaùn 13 CHÖÔNG 2 THÖÏC TRAÏNG CUÛA HEÄ THOÁNG BAÙO CAÙO KEÁ TOAÙN AÙP DUÏNG 21 CHO COÂNG TY DAÂY VAØ CAÙP ÑIEÄN VIEÄT NAM 2.1 GIÔÙI THIEÄU COÂNG TY DAÂY VAØ CAÙP ÑIEÄN VIEÄT NAM (CADIVI) VAØ BOÄ MAÙY KEÁ TOAÙN COÂNG TY 21 2.1.1 Vaøi neùt veà Coâng ty CADIVI 21 2.1.2 Boä maùy keá toaùn cuûa CADIVI 23 2.2 THÖÏC TRAÏNG CUÛA HEÄ THOÁNG BAÙO CAÙO KEÁ TOAÙN AÙP DUÏNG 29 CHO CADIVI HIEÄN NAY 2.2.1 Thöïc traïng cuûa heä thoáng baùo caùo quaûn trò trong CADIVI 29 2.2.2 Thöïc traïng cuûa heä thoáng baùo caùo taøi chính trong CADIVI 30 2.2.3 Nhaän xeùt ruùt ra töø thöïc traïng cuûa Coâng ty 31 2.3 SÖÏ CAÀN THIEÁT CUÛA HEÄ THOÁNG BAÙO CAÙO QUAÛN TRÒ TRONG 35 COÂNG TY CADIVI -i- CHÖÔNG 3 MOÄT SOÁ YÙ KIEÁN HOAØN THIEÄN HEÄ THOÁNG BAÙO CAÙO KEÁ TOAÙN AÙP DUÏNG CHO COÂNG TY DAÂY VAØ CAÙP ÑIEÄN VIEÄT NAM 38 3.1 MUÏC TIEÂU VAØ PHÖÔNG HÖÔÙNG HOAØN THIEÄN HEÄ THOÁNG BAÙO CAÙO KEÁ TOAÙN AÙP DUÏNG CHO CADIVI 38 3.1.1 Muïc tieâu hoaøn thieän heä thoáng baùo caùo keá toaùn 38 3.1.2 Phöông höôùng hoaøn thieän heä thoáng baùo caùo keá toaùn 38 3.2 MOÄT SOÁ YÙ KIEÁN HOAØN THIEÄN HEÄ THOÁNG BAÙO CAÙO KEÁ TOAÙN AÙP DUÏNG CHO COÂNG TY CADIVI 39 3.2.1 Heä thoáng baùo caùo taøi chính 39 3.2.2 Heä thoáng baùo caùo quaûn trò 44 KEÁT LUAÄN 57 DANH MUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO I PHUÏ LUÏC 1 - ii - MÔÛ ÑAÀU I. ÑAËT VAÁN ÑEÀ Neàn kinh teá Vieät Nam ñang trong quaù trình chuyeån ñoåi töø cô cheá keá hoaïch hoùa taäp trung sang cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. Trình ñoä quaûn lyù doanh nghieäp, trong ñieàu kieän môùi, ñang ñöôïc naâng cao daàn thoâng qua coâng taùc ñaøo taïo môùi vaø ñaøo taïo laïi. Chính vì vaäy maø ñònh höôùng xaây döïng heä thoáng baùo caùo taøi chính aùp duïng cho caùc doanh nghieäp ôû Vieät Nam hieän nay laø: deã laøm, deã hieåu, deã kieåm tra, töøng böôùc naâng daàn yeâu caàu veà thoâng tin ñoái vôùi keá toaùn doanh nghieäp, töøng böôùc hoäi nhaäp vaøo keá toaùn cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi, goùp phaàn theo kòp trình ñoä quaûn lyù doanh nghieäp cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi; laøm cho söï phaùt trieån cuûa keá toaùn ñoàng haønh vôùi söï phaùt trieån cuûa kinh teá. Tuy nhieân, ñeå thích nghi vôùi moâi tröôøng keá toaùn môùi trong giai ñoaïn hieän nay, caùc muïc tieâu khi xaây döïng heä thoáng baùo caùo taøi chính aùp duïng cho caùc doanh nghieäp Vieät Nam caàn ñaït ñöôïc laø: • Phaûi ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cung caáp thoâng tin cho caùc ñoái töôïng söû duïng, cho töøng loaïi hình doanh nghieäp tröôùc vaø sau khi thò tröôøng chöùng khoaùn ñöôïc hình thaønh ôû Vieät Nam. • Phaûi phuø hôïp vôùi thoâng leä keá toaùn quoác teá qua vieäc vaän duïng caùc chuaån möïc keá toaùn quoác teá phuø hôïp vôùi moâi tröôøng keá toaùn ñang bieán ñoäng ôû Vieät Nam. Keá toaùn vaãn mang tính phaùp lyù, song trong khuoân khoå phaùp lyù, cho pheùp caùc doanh nghieäp löïa choïn caùc giaûi phaùp keá toaùn thích hôïp, vöøa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cung caáp thoâng tin "trung thöïc, hôïp lyù" cho caùc nhaø ñaàu tö; caùc nhaø cho vay; vöøa ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu cung caáp thoâng tin "chính xaùc, hôïp phaùp" phuïc vuï cho muïc ñích quaûn lyù vó moâ vaø thu thueá cuûa caùc cô quan chöùc naêng cuûa nhaø nöôùc. Deã laøm, deã hieåu, deã kieåm tra, töøng böôùc naâng daàn yeâu caàu veà thoâng tin ñoái vôùi keá toaùn doanh nghieäp, töøng böôùc hoäi nhaäp vaøo keá toaùn cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi, goùp phaàn theo kòp trình ñoä quaûn lyù doanh nghieäp cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi; laøm cho söï phaùt trieån cuûa keá toaùn ñoàng haønh vôùi söï phaùt trieån kinh teá. -1- Luaän aùn naøy nhaèm neâu ra nhöõng vaán ñeà cô baûn veà keá toaùn theo höôùng giaûi thích caùc khaùi nieäm vaø ñoái chieáu vôùi thoâng leä quoác teá. Muïc ñích cuoái cuøng laø goùp phaàn vaøo söï hieåu bieát moät caùch khoa hoïc baûn chaát cuûa caùc nghieäp vuï vaø quaù trình xöû lyù ñeå töø ñoù giuùp hoaøn thieän heä thoáng baùo caùo keá toaùn doanh nghieäp ñaëc bieät laø trong ñieàu kieän quaù trình caûi caùch ñang vaø seõ tieáp tuïc dieãn ra taïi Vieät Nam theo xu höôùng hoäi nhaäp vaøo neàn kinh teá theá giôùi. II. TÍNH CAÁP THIEÁT CUÛA ÑEÀ TAØI Ngaøy nay, keá toaùn laø nguoàn cung caáp thoâng tin chuû yeáu cho caùc taùc nhaân kinh teá ñeå ra quyeát ñònh. Muoán vaäy, heä thoáng keá toaùn cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi noùi chung vaø heä thoáng keá toaùn Vieät Nam noùi rieâng ñaõ khoâng ngöøng hoaøn thieän vaø phaùt trieån, trong ñoù, heä thoáng seõ ñònh hình cho caùc hoaït ñoäng kinh doanh ñang dieãn ra treân thò tröôøng. Xuaát phaùt töø thöïc tieãn ñoù toâi ñaõ quyeát ñònh choïn vaø thöïc hieän ñeà taøi: “Moät soá yù kieán hoaøn thieän heä thoáng baùo caùo keá toaùn aùp duïng cho Coâng ty daây vaø caùp ñieän Vieät Nam (CADIVI)” nhaèm goùp phaàn vaøo vieäc phaùt huy vai troø cuûa doanh nghieäp trong tình hình môùi – neàn kinh teá hoäi nhaäp. III. MUÏC ÑÍCH, ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU Muïc ñích cuûa ñeà taøi laø hoaøn thieän heä thoáng baùo caùo keá toaùn cuûa coâng ty CADIVI song song vôùi quaù trình Vieät Nam ñang xaây döïng vaø hoaøn thaønh caùc chuaån möïc keá toaùn Vieät Nam. Vôùi muïc ñích naøy, phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø toaøn boä baùo caùo keá toaùn taïi coâng ty CADIVI treân cô sôû nghieân cöùu heä thoáng baùo caùo taøi chính hieän haønh cuûa Vieät Nam nhaèm vaän duïng coù choïn loïc vaøo ñieàu kieän coâng ty. Phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø toaøn boä heä thoáng baùo caùo keá toaùn cuûa doanh nghieäp, xem xeùt moät caùch coù heä thoáng nhöõng vaán ñeà lyù luaän vaø thöïc tieãn ñeå coù nhöõng giaûi phaùp höõu ích cho quaù trình xaây döïng vaø hoaøn thieän heä thoáng baùo caùo keá toaùn taïi doanh nghieäp CADIVI. IV. PHÖÔNG PHAÙP LUAÄN NGHIEÂN CÖÙU Phöông phaùp nghieân cöùu ñöôïc söû duïng xuyeân suoát trong ñeà taøi laø phöông phaùp duy vaät bieän chöùng. Döïa vaøo phöông phaùp naøy, vaán ñeà ñaùnh giaù nhöõng öu khuyeát ñieåm cuûa heä thoáng baùo caùo keá toaùn cuûa doanh nghieäp trong giai ñoaïn môùi cuûa caùc doanh nghieäp Vieät Nam ñöôïc xem xeùt nhö laø moät hieän töôïng khaùch quan luoân bieán ñoåi, vaän ñoäng vaø do ñoù heä thoáng baùo caùo cuûa doanh nghieäp cuõng caàn ñöôïc thöôøng xuyeân hoaøn thieän. Moät soá caùc nguyeân taéc vaø phöông phaùp sau ñaây cuõng ñöôïc quaùn trieät vaø vaän duïng: nguyeân taéc khaùch -2- quan, nguyeân taéc toaøn dieän, nguyeân taéc thoáng nhaát giöõa lòch söû vaø loâgic, nguyeân taéc ñi töø tröøu töôïng ñeán cuï theå, phöông phaùp dieãn dòch- quy naïp, phöông phaùp heä thoáng v.v… V. NOÄI DUNG CUÛA ÑEÀ TAØI Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän, noäi dung cuûa ñeà taøi bao goàm ba chöông: Chöông 1: Chöông 2: Chöông 3: Toång quan veà keá toaùn vaø heä thoáng baùo caùo keá toaùn. Thöïc traïng cuûa heä thoáng baùo caùo keá toaùn aùp duïng cho Coâng ty daây vaø caùp ñieän Vieät Nam. Moät soá yù kieán hoaøn thieän heä thoáng baùo caùo keá toaùn aùp duïng cho Coâng ty daây vaø caùp ñieän Vieät Nam. -3- CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAN VEÀ KEÁ TOAÙN VAØ HEÄ THOÁNG BAÙO CAÙO KEÁ TOAÙN 1.1 KEÁ TOAÙN VAØ VAI TROØ CUÛA KEÁ TOAÙN 1.1.1 Ñònh nghóa keá toaùn Quaù trình nghieân cöùu cho ta thaáy ñònh nghóa veà keá toaùn phuï thuoäc vaøo ñieàu maø nhöõng nhoùm ngöôøi khaùc nhau trong xaõ hoäi ñoøi hoûi ôû keá toaùn vaøo moät thôøi ñieåm naøo ñoù. Chaúng haïn “Keá toaùn xaõ hoäi chuû nghóa laø coâng vieäc tính toaùn, ghi cheùp phaûn aùnh baèng con soá moät caùch lieân tuïc, toaøn dieän vaø coù heä thoáng caùc loaïïi vaät tö, tieàn voán vaø moïi hoaït ñoäng kinh teá, qua ñoù maø giaùm ñoác tình hình thöïc hieän keá hoaïch Nhaø nöôùc, tình hình baûo veä taøi saûn xaõ hoäi chuû nghóa”. Hay trong neàn kinh teá vaän haønh theo cô cheá thò tröôøng thì “Keá toaùn laø hoaït ñoäng dòch vuï. Chöùc naêng cuûa noù laø cung caáp thoâng tin ñònh löôïng veà caùc thöïc theå kinh teá. Thoâng tin chuû yeáu laø thoâng tin taøi chính nhaèm muïc ñích laø coù ích cho vieäc ñeà ra caùc quyeát ñònh kinh teá”. Ngoaøi ra coøn coù caùc ñònh nghóa khaùc nhö: Ñieàu leä toå chöùc keá toaùn Nhaø nöôùc Vieät Nam ñaõ ñònh nghóa “Keá toaùn laø coâng vieäc ghi cheùp, tính toaùn baèng con soá döôùi hình thöùc giaù trò, hieän vaät vaø thôøi gian lao ñoäng, chuû yeáu döôùi hình thöùc giaù trò ñeå phaûn aùnh kieåm tra tình hình vaän ñoäng cuûa caùc loaïi taøi saûn, quaù trình vaø keát quaû hoaït ñoäng kinh doanh, söû duïng voán vaø kinh phí nhaø nöôùc cuõng nhö caùc toå chöùc, caùc xí nghieäp” [2,16] Theo UÛy ban thuaät ngöõ cuûa Vieän keá toaùn coâng chöùng Hoa Kyø thì “Keá toaùn laø ngheä thuaät ghi cheùp phaân loaïi vaø toång hôïp theo caùch coù yù nghóa vaø theo hình thaùi tieàn teä, caùc giao dòch vaø caùc söï kieän maø ít nhaát coù moät phaàn ñaëc tính taøi chính vaø dieãn giaûi keát quaû töø chuùng” [2,16] Gaàn ñaây keá toaùn ñöôïc ñònh nghóa coù lieân quan ñeán thoâng tin ñònh löôïng nhö sau: “Keá toaùn laø moät hoaït ñoäng dòch vuï, chöùc naêng cuûa keá toaùn laø cung caáp thoâng tin ñònh löôïng, chuû yeáu coù baûn chaát taøi chính veà nhöõng ñoái töôïng kinh teá maø muïc tieâu ñeå ra caùc quyeát ñònh kinh teá, löïa choïn giöõa caùc phöông aùn kinh doanh khaùc nhau” [2,17] Cho duø coù nhöõng quan ñieåm khaùc nhau nhöng phaàn lôùn caùc ñònh nghóa ñeàu höôùng ñeán noäi dung “Keá toaùn laø moät quaù trình thu thaäp, xöû lyù vaø truyeàn ñaït -4- nhöõng thoâng tin coù ích veà moät toå chöùc kinh teá cho caùc ñoái töôïng söû duïng ñeå ra caùc quyeát ñònh kinh teá” 1.1.2 Vai troø cuûa keá toaùn Keá toaùn laø coâng cuï quaûn lyù coù vai troø heát söùc quan troïng khoâng chæ ñoái vôùi baûn thaân doanh nghieäp maø coøn ñoái vôùi caùc cô quan chöùc naêng cuûa nhaø nöôùc cuõng nhö caùc ñoái töôïng khaùc coù quyeàn lôïi tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. Ñoái vôùi Nhaø nöôùc: Thoâng tin cuûa keá toaùn laø caên cöù ñeå toång hôïp, ñeå tính thueá, ñeå kieåm tra vaø chæ ñaïo theo yeâu caàu quaûn lyù chung. Ñoái vôùi Doanh nghieäp: thoâng tin cuûa keá toaùn laø cô sôû ñeå laäp keá hoaïch, kieåm tra, ñaùnh giaù, phaân tích tình hình thöïc hieän keá hoaïch, kieåm tra vieäc chaáp haønh luaät phaùp vaø laø cô sôû ñeå ra quyeát ñònh. Ñoái vôùi ñoái töôïng khaùc: thoâng tin cuûa keá toaùn laø caên cöù ñeå quyeát ñònh ñaàu tö, mua baùn, thanh toaùn cuõng nhö xöû lyù nhöõng vaán ñeà lieân quan ñeán quyeàn haïn, traùch nhieäm giöõa doanh nghieäp vôùi caùc beân coù lieân quan 1.1.3 Phaân bieät keá toaùn taøi chính vaø keá toaùn quaûn trò Trong neàn kinh teá vaän haønh theo cô cheá thò tröôøng, moät trong nhöõng chöùc naêng quan troïng cuûa keá toaùn laø cung caáp thoâng tin höõu ích veà moät thöïc theå kinh teá cho caùc ñoái töôïng söû duïng ñeå ñeà ra caùc quyeát ñònh. Tuøy theo thoâng tin do keá toaùn cung caáp phuïc vuï cho ñoái töôïng söû duïng naøo maø ngöôøi ta phaân bieät keá toaùn taøi chính vaø keá toaùn quaûn trò. • Keá toaùn taøi chính: ñöa ra nhöõng thoâng tin keá toaùn ngoaøi vieäc noù ñöôïc söû duïng trong noäi boä quaûn lyù cuûa doanh nghieäp noù chuû yeáu cung caáp thoâng tin keá toaùn cho caùc ñoái töôïng beân ngoaøi quan taâm ñeán doanh nghieäp. Do ñoù keá toaùn taøi chính ñöôïc xaây döïng treân nhöõng cô sôû chung nhaát cuûa taát caû caùc hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp. • Keá toaùn quaûn trò: gaén lieàn vôùi chöùc naêng cung caáp thoâng tin höõu ích phuïc vuï duy nhaát cho noäi boä ban quaûn trò doanh nghieäp ñeå ñeà ra caùc quyeát ñònh kinh teá veà quaûn trò doanh nghieäp. -5- a/ Nhöõng ñieåm khaùc nhau giöõa keá toaùn quaûn trò vaø keá toaùn taøi chính Nhöõng ñieåm khaùc nhau giöõa keá toaùn quaûn trò vaø keá toaùn taøi chính ñöôïc toùm taét baèng baûng sau: Baûng 1-1: Söï khaùc bieät giöõa keá toaùn taøi chính vaø keá toaùn quaûn trò Chöùc naêng cô baûn Keá toaùn taøi chính Keá toaùn quaûn trò - Ghi cheùp nghieäp vuï - Chöùng minh cho quyeát ñònh - Coâng boá caùc baùo caùo - Cung caáp thoâng tin taøi chính quaûn trò: hoaïch ñònh vaø kieåm soaùt Ñoái töôïng söû duïng thoâng - Thaønh phaàn beân ngoaøi - Thaønh phaàn beân trong tin doanh nghieäp doanh nghieäp Ñaëc ñieåm thoâng tin - Coù tính lòch söû - Coù tính töông lai - Chính xaùc - Kòp thôøi - Khaùch quan - Chuû quan - Giaù trò - Giaù trò, hieän vaät - Coâng khai - Mang tính bí maät noäi boä veà vieäc hoaïch ñònh vaø kieåm soaùt höôùng ñeán töông lai - Toân troïng caùc nguyeân - Khoâng coù nhöõng chæ Chuaån möïc cuûa thoâng tin taéc keá toaùn ñöôïc thöøa daãn hoaëc haïn cheá chæ coù nhöõng tieâu chuaån coù ích nhaän chung Phaïm vi baùo caùo - Toaøn doanh nghieäp - Töøng boä phaän Kyø baùo caùo - Baát cöù khi naøo ñöôïc - Ñònh kyø treân cô sôû ñeàu caàn ñeán, khoâng nhaát ñaën thieát treân cô sôû ñeàu ñaën Tính phaùp leänh - Coù tính phaùp leänh - Khoâng coù tính phaùp leänh Nhö vaäy, keá toaùn quaûn trò duøng cho noäi boä cuûa ngöôøi quaûn lyù; ñaët troïng taâm cho töông lai nhieàu hôn; caàn soá lieäu thích hôïp vaø linh ñoäng; ít chuù troïng ñeán tính chính xaùc cuûa soá lieäu maø chuù troïng ñeán caùc soá lieäu phi tieàn teä; chuù troïng -6- ñeán töøng boä phaän cuûa doanh nghieäp hôn laø toaøn doanh nghieäp; khoâng tuaân thuû nhöõng nguyeân taéc chung cuûa keá toaùn; khoâng mang tính phaùp leänh. b/ Nhöõng ñieåm gioáng nhau giöõa keá toaùn quaûn trò vaø keá toaùn taøi chính • Caû hai boä phaän cuûa heä thoáng thoâng tin keá toaùn, cuøng lieân quan ñeán traùch nhieäm vaø vieäc quaûn lyù doanh nghieäp. • Ñeàu coù lieân heä vôùi heä thoáng thoâng tin keá toaùn, cuøng döïa treân heä thoáng ghi cheùp ban ñaàu cuûa keá toaùn. • Ñeàu cung caáp thoâng tin höõu ích giuùp ñoái töôïng söû duïng ra quyeát ñònh. • Ñeàu coù khaùi nieäm traùch nhieäm vaø quaûn lyù: keá toaùn taøi chính lieân quan ñeán khaùi nieäm quaûn lyù treân toaøn doanh nghieäp, coøn keá toaùn quaûn trò lieân quan ñeán khaùi nieäm quaûn lyù treân töøng boä phaän doanh nghieäp. 1.2 VAØI NEÙT VEÀ HEÄ THOÁNG KEÁ TOAÙN HIEÄN HAØNH ÔÛ VIEÄT NAM Töø thöïc teá thöû nghieäm vaø sau ñoù aùp duïng vaøo thöïc tieãn, töø nhöõng yù kieán, nhöõng phöông aùn, giaûi phaùp hoaøn thieän heä thoáng keá toaùn doanh nghieäp ñaõ ñöôïc trao ñoåi roäng raõi, heä thoáng keá toaùn doanh nghieäp chính thöùc ñaõ ñöôïc ban haønh theo Quyeát ñònh 1141-TC/QÑ/CÑKT ngaøy 01-11-1995 cuûa Boä tröôûng Boä taøi chính, aùp duïng thoáng nhaát trong caû nöôùc töø 01-01-1996. Cuøng vôùi heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn; cheá ñoä chöùng töø keá toaùn vaø cheá ñoä soå keá toaùn, heä thoáng baùo caùo taøi chính doanh nghieäp ñaõ ñöôïc ban haønh theo quyeát ñònh treân. ÔÛ quyeát ñònh naøy, laàn ñaàu tieân trong tieán trình lòch söû keá toaùn Vieät Nam, thuaät ngöõ “baùo caùo taøi chính” ñöôïc söû duïng trong vaên baûn phaùp quy veà keá toaùn. Coù theå noùi Quyeát ñònh 1141-TC/QÑ/CÑKT ngaøy 01-11-1995 cuûa Boä tröôûng Boä taøi chính laø moác lòch söû ñaùnh daáu söï phaân bieät chính thöùc keá toaùn taøi chính vaø keá toaùn quaûn trò noùi chung cuøng vôùi heä thoáng baùo caùo taøi chính vaø heä thoáng baùo caùo quaûn trò noùi rieâng. Nghieân cöùu tieán trình lòch söû cuûa keá toaùn noùi chung vaø heä thoáng baùo caùo keá toaùn doanh nghieäp noùi rieâng ôû Vieät Nam, chuùng ta coù theå ruùt ra moät soá keát luaän sau: • Trong giai ñoaïn neàn kinh teá vaän haønh theo cô cheá keá hoaïch hoùa taäp trung, quan lieâu, bao caáp chöa coù söï phaân bieät keá toaùn taøi chính vaø keá toaùn quaûn trò noùi chung vaø heä thoáng baùo caùo taøi chính vaø heä thoáng -7- baùo caùo quaûn trò noùi rieâng do nhu caàu thoâng tin cuûa caùc ñoái töôïng söû duïng beân ngoaøi doanh nghieäp – caùc cô quan chuû quaûn vaø caùc cô quan chöùc naêng cuûa Nhaø nöôùc – vaø cuûa caùc nhaø quaûn trò doanh nghieäp gaén chaët vôùi nhau. • Trong giai ñoaïn xoùa boû cô cheá taäp trung quan lieâu, bao caáp, xaây döïng cô cheá môùi veà quaûn lyù kinh teá – cô cheá keá hoaïch hoùa theo phöông thöùc haïch toaùn kinh doanh xaõ hoäi chuû nghóa, ñuùng nguyeân taéc taäp trung daân chuû, maàm moáng cuûa söï phaân bieät keá toaùn taøi chính vaø keá toaùn quaûn trò noùi chung vaø maàm moáng cuûa söï phaân bieät heä thoáng baùo caùo taøi chính vaø heä thoáng baùo caùo quaûn trò noùi rieâng ñaõ hình thaønh do nhu caàu thoâng tin cuûa caùc ñoái töôïng söû duïng beân ngoaøi doanh nghieäp – caùc cô quan chuû quaûn vaø caùc cô quan chöùc naêng cuûa Nhaø nöôùc – ñaõ taùch rôøi nhu caàu thoâng tin cuûa caùc nhaø quaûn trò doanh nghieäp. • Trong giai ñoaïn neàn kinh teá vaän haønh theo cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa, baét ñaàu coù söï phaân bieät keá toaùn taøi chính vaø keá toaùn quaûn trò noùi chung cuõng nhö heä thoáng baùo caùo taøi chính vaø heä thoáng baùo caùo quaûn trò noùi rieâng, do yeáu toá caïnh tranh trong saûn xuaát kinh doanh ñaõ hình thaønh cuøng vôùi cô cheá thò tröôøng; caùc ñoái töôïng söû duïng thoâng tin keá toaùn, beân ngoaøi doanh nghieäp, ñöôïc môû roäng-khoâng chæ laø caùc cô quan chöùc naêng cuûa Nhaø nöôùc maø coøn laø caùc nhaø ñaàu tö, caùc chuû nôï… 1.3 HEÄ THOÁNG BAÙO CAÙO KEÁ TOAÙN 1.3.1 Söï phaùt trieån heä thoáng baùo caùo keá toaùn töø khi ñoåi môùi neàn kinh teá ñaát nöôùc Baùo caùo chính trò cuûa Ban chaáp haønh trung öông Ñaûng coäng saûn Vieät Nam (khoùa VI) taïi Ñaïi hoäi Ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù VII, xaùc ñònh: “Cô cheá vaän haønh neàn kinh teá haøng hoùa nhieàu thaønh phaàn theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa laø cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc baèng phaùp luaät, keá hoaïch, chính saùch vaø caùc coâng cuï khaùc”. Quan ñieåm naøy tieáp tuïc ñöôïc xaùc ñònh trong Baùo caùo chính trò cuûa Ban chaáp haønh trung öông Ñaûng coäng saûn Vieät Nam (khoùa VII) taïi Ñaïi hoäi Ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù VIII: “…tieáp tuïc phaùt trieån neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn, vaän haønh theo cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa”. Nhö vaäy, ñaëc ñieåm noåi baät cuûa giai ñoaïn naøy laø neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn ñöôïc vaän haønh theo cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc theo -8- ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. Ñieàu naøy laøm thay ñoåi haún moâi tröôøng keá toaùn so vôùi caùc giai ñoaïn tröôùc. Ñeå hoäi nhaäp vaøo theá giôùi vaø khu vöïc, ñoøi hoûi Vieät Nam phaûi chuyeån bieán veà nhieàu maët, trong ñoù coù keá toaùn noùi chung vaø heä thoáng baùo caùo keá toaùn noùi rieâng. Chính nhöõng thay ñoåi cuûa moâi tröôøng keá toaùn treân ñoøi hoûi phaûi coù moät söï caûi caùch heä thoáng keá toaùn noùi chung vaø heä thoáng baùo caùo keá toaùn noùi rieâng. Quan ñieåm ñònh höôùng ñoåi môùi ñöôïc neâu ra laø: • Ñoåi môùi cheá ñoä keá toaùn phaûi ñöôïc thöïc hieän moät caùch caên baûn treân cô sôû tuaân thuû caùc chuaån möïc vaø thoâng leä keá toaùn neàn kinh teá thò tröôøng, xoùa boû caùc yeáu toá cuûa cô cheá keá hoaïch hoùa taäp trung trong keá toaùn. • Ñoåi môùi cheá ñoä keá toaùn phaûi höôùng theo moät moâ hình keá toaùn kinh teá thò tröôøng tieân tieán vaø phoå bieán treân theá giôùi, coù tính tôùi ñieàu kieän vaø khaû naêng thöïc teá vaø yeâu caàu quaûn lyù cuûa ta. • Ñoåi môùi cheá ñoä keá toaùn phaûi phuø hôïp vaø phuïc vuï coù hieäu quaû cho vieäc thu nhaän caùc chæ tieâu cuûa heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn quoác gia (SNA), phaûi ñöôïc tieán haønh ñoàng boä vaø cuøng vôùi vieäc ñoåi môùi caùc cô cheá chính saùch lieân quan tröôùc heát laø cô cheá taøi chính doanh nghieäp. • Ñoåi môùi cheá ñoä keá toaùn phaûi theo höôùng tin hoïc hoùa vaø hieän ñaïi hoùa coâng taùc keá toaùn, ñoàng thôøi phaûi ñôn giaûn, deã laøm, deã kieåm tra, vöøa phuïc vuï ñöôïc yeâu caàu quaûn trò kinh doanh cuûa cô sôû, vöøa ñaûm baûo ñaùp öùng yeâu caàu quaûn trò kinh doanh cuûa cô sôû, vöøa ñaûm baûo ñaùp öùng yeâu caàu quaûn lyù vaø kieåm soaùt vó moâ cuûa Nhaø nöôùc; ñöôïc quoác teá chaáp nhaän. Treân tinh thaàn ñoù, Ban nghieân cöùu vaø soaïn thaûo döï aùn caûi caùch heä thoáng keá toaùn doanh nghieäp Vieät Nam ñaõ ñöôïc thaønh laäp. Sau nhieàu laàn döï thaûo vôùi söï tham gia tích cöïc cuûa caùc nhaø nghieân cöùu, caùc chuyeân gia lyù luaän vaø thöïc tieãn veà keá toaùn, Boä taøi chính ñaõ coù quyeát ñònh soá 1205 vaø 1206 TC/CÑKT ngaøy 14/12/1994 ban haønh heä thoáng taøi khoaûn keá toaùn vaø heä thoáng baùo caùo keá toaùn aùp duïng cho caùc doanh nghieäp ñöôïc choïn thöû nghieäm töø 01/01/1995. Toùm laïi, thôøi gian qua, moâi tröôøng keá toaùn Vieät Nam coù nhöõng bieán ñoäng lôùn, chi phoái ñònh höôùng phaùt trieån keá toaùn noùi chung vaø heä thoáng baùo caùo keá toaùn aùp duïng cho caùc doanh nghieäp noùi rieâng. Cuøng vôùi nhöõng thay ñoåi veà cô cheá quaûn lyù kinh teá, khi neàn kinh teá coøn vaän haønh trong cô cheá keá hoaïch hoùa taäp trung, heä thoáng baùo caùo keá toaùn cuõng ñöôïc hoaøn thieän ñeå ñaùp öùng nhu caàu -9- thoâng tin ñaõ thay ñoåi cuûa caùc cô quan chuû quaûn, caùc cô quan quaûn lyù chöùc naêng cuûa Nhaø nöôùc. Khi cô cheá vaän haønh neàn kinh teá chuyeån töø cô cheá keá hoaïch hoùa taäp trung sang cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa, heä thoáng keá toaùn doanh nghieäp noùi chung vaø heä thoáng baùo caùo keá toaùn doanh nghieäp noùi rieâng ñaõ kòp thôøi caûi caùch ñeå ñaùp öùng nhu caàu thoâng tin cuûa caùc ñoái töôïng söû duïng trong thôøi kyø môùi. Khi neàn kinh teá chuyeån sang cô cheá thò tröôøng thì baùo caùo keá toaùn ñöôïc söû duïng nhö moät phöông tieän ñeå cung caáp thoâng tin cho nhöõng ngöôøi söû duïng ñeà ra caùc quyeát ñònh kinh teá: “Baùo caùo keá toaùn ñònh kyø laø nhöõng baùo caùo toång hôïp nhaát veà tình hình taøi saûn, coâng nôï vaø nguoàn voán, cuõng nhö tình hình taøi chính keát quaû kinh doanh trong kyø cuûa moät doanh nghieäp nhaèm phuïc vuï caùc yeâu caàu thoâng tin cho vieäc ñeà ra caùc quyeát ñònh cuûa chuû doanh nghieäp, hoäi ñoàng quaûn trò doanh nghieäp, nhaø ñaàu tö, ngöôøi cho vay hieän taïi, töông lai vaø caùc cô quan toå chöùc chöùc naêng“ Thuaät ngöõ “Baùo caùo taøi chính“ laàn ñaàu tieân ñöôïc söû duïng trong Quyeát ñònh soá 1141 – TC /QÑ/CÑKT ban haønh ngaøy 01/11/1995 cuûa Boä tröôûng Boä Taøi chính. Ñaây laø moät böôùc thay ñoåi mang yù nghóa quan troïng vì cuøng vôùi vieäc phaân bieät keá toaùn taøi chính vaø keá toaùn quaûn trò trong heä thoáng keá toaùn thì cuõng phaân bieät heä thoáng baùo caùo taøi chính, keát quaû cuûa keá toaùn taøi chính, vaø heä thoáng baùo caùo quaûn trò, keát quaû cuûa keá toaùn quaûn trò. 1.3.2 Ñònh nghóa baùo caùo keá toaùn Khi neàn kinh teá coøn vaän haønh theo cô cheá keá hoaïch hoùa taäp trung thì: “ Baùo caùo keá toaùn laø phöông phaùp keá toaùn toång hôïp soá lieäu töø caùc soå keá toaùn theo caùc chæ tieâu kinh teá veà tình hình keát quaû saûn xuaát kinh doanh vaø söû duïng voán cuûa moät ñôn vò keá toaùn trong moät thôøi kyø nhaát ñònh vaøo moät heä thoáng bieåu maãu baùo caùo ñaõ quy ñònh “ Vaäy baùo caùo keá toaùn laø moät trong caùc phöông phaùp cuûa keá toaùn ñöôïc söû duïng ñeå thöïc hieän caùc chöùc naêng cuûa noù – chöùc naêng phaûn aùnh vaø kieåm tra ñoái töôïng keá toaùn trong neàn kinh teá vaän haønh theo cô cheá keá hoaïch hoùa taäp trung. Baùo caùo taøi chính ñöôïc ñònh nghóa döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau: • “Baùo caùo taøi chính ñöôïc duøng ñeå moâ taû hoaït ñoäng vaø tình traïng taøi chính cuûa caùc loaïi hình toå chöùc khaùc nhau“. - 10 - • “Caùc baùo caùo taøi chính chuyeån ñeán ban quaûn trò vaø nhöõng ngöôøi beân ngoaøi coù quan taâm moät hình aûnh suùc tích veà khaû naêng sinh lôïi vaø tình hình taøi chính cuûa moät doanh nghieäp. Chuùng laø saûn phaåm cuoái cuøng cuûa quaù trình keá toaùn“. Trong “Khuoân maãu cho vieäc laäp vaø trình baøy caùc baùo caùo taøi chính“ cuûa UÛy ban chuaån möïc keá toaùn quoác teá (IASC) thì: • “Caùc baùo caùo taøi chính (…) ñöôïc laäp vaø trình baøy ít nhaát moãi naêm moät laàn vaø ñaõ ñöôïc ñònh höôùng theo yeâu caàu veà thoâng tin cuûa ngöôøi söû duïng beân ngoaøi“. • “Caùc baùo caùo taøi chính hình thaønh neân moät boä phaän cuûa quaù trình baùo caùo taøi chính. Moät boä baùo caùo taøi chính hoaøn chænh thöôøng bao goàm baûng caân ñoái taøi saûn, baùo caùo keát quaû kinh doanh, baùo caùo luaân chuyeån tieàn teä (…) vaø nhöõng bieåu baûng ghi chuù, giaûi thích khaùc, laø moät boä phaän khoâng taùch rôøi cuûa caùc baùo caùo taøi chính “ Baùo caùo quaûn trò laø nhöõng baùo caùo chi tieát phuïc vuï yeâu caàu quaûn lyù vaø ñieàu haønh saûn xuaát kinh doanh cuûa toaøn doanh nghieäp vaø töøng boä phaän doanh nghieäp. Tuøy theo yeâu caàu vaø khaû naêng quaûn lyù trong töøng ngaønh, töøng doanh nghieäp, töøng thaønh phaàn kinh teá…maø heä thoáng baùo caùo keá toaùn quaûn trò coù theå khaùc nhau veà soá löôïng cuõng nhö keát caáu nhöng caùc baùo caùo naøy phaûi cung caáp ñöôïc nhöõng thoâng tin caàn thieát cho caùc nhaø quaûn trò trong vieäc ñieàu haønh vaø quaûn lyù doanh nghieäp. Toùm laïi baùo caùo keá toaùn laø heä thoáng thoâng tin ñaõ ñöôïc heä thoáng keá toaùn xöû lyù nhaèm cung caáp thoâng tin coù ích cho ngöôøi söû duïng ñeå ra caùc quyeát ñònh kinh teá. Vaø tuøy theo ñoái töôïng söû duïng, neáu laø caùc ñoái töôïng beân trong doanh nghieäp thì ñoù laø heä thoáng baùo caùo quaûn trò, coøn neáu cung caáp cho caû caùc ñoái töôïng söû duïng beân ngoaøi doanh nghieäp thì ñoù laø heä thoáng baùo caùo taøi chính. 1.3.3 Muïc ñích cuûa baùo caùo keá toaùn Ñoái töôïng söû duïng baùo caùo keá toaùn vaø nhu caàu thoâng tin cuûa hoï seõ quyeát ñònh muïc ñích cuûa baùo caùo keá toaùn, do ñoù khi neàn kinh teá vaän haønh theo cô cheá keá hoaïch hoùa taäp trung, khoâng coù söï phaân bieät giöõa keá toaùn taøi chính vaø keá toaùn quaûn trò thì cuõng khoâng coù söï phaân bieät veà muïc ñích baùo caùo cuûa hai heä thoáng naøy. Khi neàn kinh teá chuyeån sang cô cheá thò tröôøng thì söï phaân bieät naøy ñöôïc theå hieän roõ vaø muïc ñích cuûa baùo caùo taøi chính ñöôïc xaùc ñònh trong - 11 - QÑ1141/TC/QÑ/CÑKT ngaøy 01/11/1995 cuûa Boä tröôûng Boä taøi chính veà vieäc ban haønh “Cheá ñoä keá toaùn doanh nghieäp” “Toång hôïp vaø trình baøy moät caùch toång quaùt, toaøn dieän tình hình taøi saûn, coâng nôï, nguoàn voán, tình hình vaø keát quaû hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh cuûa doanh nghieäp trong moät kyø haïch toaùn. Cung caáp caùc thoâng tin kinh teá, taøi chính chuû yeáu cho vieäc ñaùnh giaù tình hình vaø keát quaû hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp, ñaùnh giaù thöïc traïng taøi chính cuûa doanh nghieäp trong kyø hoaït ñoäng ñaõ qua vaø nhöõng döï ñoaùn trong töông lai. Thoâng tin cuûa baùo caùo taøi chính laø caên cöù quan troïng cho vieäc ñeà ra caùc quyeát ñònh veà quaûn lyù, ñieàu haønh hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh, hoaëc ñaàu tö vaøo doanh nghieäp cuûa caùc chuû doanh nghieäp, chuû sôû höõu, caùc nhaø ñaàu tö, caùc chuû nôï hieän taïi vaø töông lai cuûa doanh nghieäp.” Ngoaøi ra muïc ñích laäp baùo caùo taøi chính coøn ñöôïc xaùc ñònh trong “Khuoân maãu cho vieäc laäp vaø trình baøy caùc baùo caùo taøi chính” seõ ñaùp öùng nhu caàu cuûa ngöôøi söû duïng thoâng tin trong vieäc: • Döï ñoaùn khaû naêng cuûa doanh nghieäp trong vieäc taïo ra tieàn vaø caùc khoaûn töông ñöông tieàn trong töông lai. • Döï ñoaùn nhu caàu vay trong töông lai. • Döï ñoaùn naêng löïc cuûa doanh nghieäp trong vieäc huy ñoäng caùc nguoàn taøi trô.ï • Döï ñoaùn khaû naêng cuûa doanh nghieäp trong vieäc thöïc hieän caùc cam keát taøi chính khi noù ñeán haïn. • Ñaùnh giaù nhöõng thay ñoåi tieàm taøng trong caùc nguoàn löïc kinh teá maø doanh nghieäp coù theå kieåm soaùt trong töông lai. • Döï ñoaùn naêng löïc cuûa doanh nghieäp ñeå taïo ra nhöõng doøng tieàn töø cô sôû caùc nguoàn löïc hieän coù. • Ñaùnh giaù hieäu quaû maø doanh nghieäp ñaït ñöôïc töø vieäc söû duïng caùc nguoàn löïc boå sung. • Ñaùnh giaù caùc hoaït ñoäng kinh doanh, hoaït ñoäng ñaàu tö vaø hoaït ñoäng taøi chính cuûa doanh nghieäp trong kyø baùo caùo. - 12 - • Ñaùnh giaù khaû naêng taïo ra tieàn, caùc khoaûn töông ñöông tieàn trong töông lai cuûa doanh nghieäp vaø nhu caàu söû duïng caùc nguoàn tieàn naøy. Vaäy baùo caùo taøi chính ñöôïc laäp nhaèm ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu chung nhaát cuûa haàu heát nhöõng ngöôøi söû duïng. Tuy nhieân, caùc baùo caùo taøi chính khoâng cung caáp toaøn boä caùc thoâng tin maø ngöôøi söû duïng yeâu caàu ñeå ra caùc quyeát ñònh kinh teá vì chuùng chæ ñöa ra caùc aûnh höôûng taøi chính quaù khöù vaø cuõng khoâng baét buoäc cung caáp caùc thoâng tin phi taøi chính, do ñoù baùo caùo quaûn trò ñöôïc laäp nhaèm ñaùp öùng nhu caàu naøy. Noù ñöôïc laäp ñeå cung caáp thoâng tin höõu ích phuïc vuï cho vieäc hoaïch ñònh, kieåm soaùt vaø ra quyeát ñònh cuûa nhaø quaûn trò ôû nhöõng caáp ñoä khaùc nhau phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm hoaït ñoäng cuï theå cuûa nhaø doanh nghieäp. 1.3.4 Yeâu caàu ñoái vôùi baùo caùo keá toaùn a/ Yeâu caàu ñoái vôùi baùo caùo taøi chính ™ Döïa treân hai giaû thuyeát caên baûn laø: • Cô sôû doàn tích Ñeå ñaùp öùng ñöôïc caùc muïc ñích cuûa mình, caùc baùo caùo taøi chính ñöôïc laäp treân cô sôû keá toaùn doàn tích. Theo cô sôû naøy, aûnh höôûng cuûa caùc nghieäp vuï, caùc söï kieän ñöôïc haïch toaùn khi chuùng phaùt sinh (maø khoâng phaûi vaøo thôøi ñieåm thöïc teá thu tieàn hoaëc chi tieàn) vaø chuùng ñöôïc ghi cheùp trong caùc baùo bieåu keá toaùn vaø ñöôïc theå hieän trong caùc baùo caùo taøi chính cuûa kyø maø chuùng phaùt sinh. Caùc baùo caùo taøi chính ñöôïc laäp treân cô sôû keá toaùn doàn tích khoâng chæ thoâng baùo cho ngöôøi söû duïng caùc nghieäp vuï ñaõ qua coù lieân quan ñeán vieäc thu chi tieàn teä maø coøn thoâng baùo cho ngöôøi söû duïng caùc thoâng tin veà caùc nghóa vuï doanh nghieäp phaûi thanh toaùn vaø caùc nguoàn tieàn doanh nghieäp seõ thu trong töông lai. Vì theá caùc baùo caùo taøi chính ñoù cung caáp nhöõng thoâng tin veà caùc nghieäp vuï quaù khöù vaø caùc söï kieän khaùc raát höõu ích ñeå ngöôøi söû duïng caùc thoâng tin ñoù ñöa ra caùc quyeát ñònh hôïp lyù. • Tính lieân tuïc cuûa hoaït ñoäng kinh doanh Caùc baùo caùo taøi chính ñöôïc laäp theo giaû ñònh doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng vaø seõ tieáp tuïc hoaït ñoäng trong moät töông lai coù theå döï kieán tröôùc. Vì theá, ngöôøi ta giaû ñònh raèng doanh nghieäp khoâng coù yù ñònh maø cuõng khoâng caàn thieát phaûi töø boû hoaëc thu heïp quy moâ hoaït ñoäng cuûa mình moät caùch nghieâm troïng. Neáu thöïc teá dieãn ra traùi vôùi giaû ñònh treân ñaây thì baùo caùo taøi chính coù theå phaûi - 13 - ñöôïc laäp theo moät giaû ñònh khaùc vaø nhö vaäy giaû ñònh ñoù seõ ñöôïc trình baøy cuï theå. ™ Caùc ñònh tính cuûa moät baùo caùo taøi chính: • Deã hieåu Chaát löôïng cô baûn cuûa caùc thoâng tin do caùc baùo caùo taøi chính cung caáp laø nhöõng thoâng tin naøy phaûi deã hieåu ñoái vôùi ngöôøi söû duïng. Ngöôøi söû duïng ôû ñaây ñöôïc hieåu laø ngöôøi coù kieán thöùc veà kinh doanh vaø hoaït ñoäng kinh teá, hieåu bieát veà keá toaùn ôû möùc vöøa phaûi, saün loøng nghieân cöùu caùc thoâng tin ñöôïc cung caáp vôùi möùc ñoä taäp trung suy nghó vöøa phaûi. Tuy nhieân, thoâng tin veà nhöõng vaán ñeà phöùc taïp caàn ñöôïc keøm theo baùo caùo taøi chính vì noù phuïc vuï cho caùc yeâu caàu ra caùc quyeát ñònh veà quaûn lyù kinh teá cuûa ngöôøi söû duïng, nhöõng thoâng tin naøy khoâng theå bò loaïi ra vì lyù do laø noù coù theå seõ laø raát khoù hieåu ñoái vôùi ngöôøi söû duïng. • Thích hôïp Ñeå coù ích caùc thoâng tin phaûi phuø hôïp ñeå ñaùp öùng caùc yeâu caàu ñöa ra caùc quyeát ñònh kinh teá cuûa ngöôøi söû duïng. Nhöõng thoâng tin coù chaát löôïng phuø hôïp laø nhöõng thoâng tin coù taùc ñoäng ñeán quyeát ñònh kinh teá cuûa ngöôøi söû duïng baèng caùch giuùp hoï ñaùnh giaù caùc söï kieän quaù khöù, hieän taïi hoaëc töông lai hoaëc xaùc nhaän, chænh lyù caùc ñaùnh giaù quaù khöù cuûa hoï. Vai troø xaùc nhaän vaø döï ñoaùn cuûa caùc thoâng tin coù quan heä töông hoã laãn nhau. Ví duï caùc thoâng tin veà möùc ñoä taøi saûn vaø cô caáu taøi saûn raát coù giaù trò vôùi ngöôøi söû duïng khi hoï muoán döï ñoaùn khaû naêng cuûa doanh nghieäp ñeå taän duïng cô hoäi vaø phaûn öùng vôùi caùc tình huoáng ngöôïc laïi. Caùc thoâng tin töông töï ñoùng vai troø xaùc nhaän veà caùc chuaån ñoaùn quaù khöù, ví duï, tìm ra caùch thöùc ñeå xaây döïng neân doanh nghieäp hoaëc laäp keá hoaïch kinh doanh. Caùc thoâng tin veà tình hình taøi chính vaø tình hình kinh doanh ñaõ qua thöôøng ñöôïc söû duïng nhö nhöõng caên cöù ñeå döï ñoaùn tình hình taøi chính töông lai. Tuy nhieân, khaû naêng döï ñoaùn töø caùc thoâng tin laáy trong caùc baùo caùo taøi chính seõ ñöôïc taêng cöôøng thoâng qua caùch trình baøy caùc söï kieän nghieäp vuï ñaõ qua. Ví duï, döï ñoaùn giaù trò cuûa baùo caùo thu seõ coù giaù trò xaùc thöïc hôn neáu nhö caùc khoaûn muïc baát thöôøng, khoaûn muïc ñaëc bieät, khoaûn muïc khoâng ñònh kyø cuûa thu nhaäp hoaëc chi phí ñöôïc trình baøy rieâng bieät. - 14 - • Troïng yeáu Tính thích hôïp cuûa caùc thoâng tin coøn chòu aûnh höôûng bôûi baûn chaát vaø tính troïng yeáu cuûa thoâng tin ñoù. Trong moät soá tröôøng hôïp, chæ caàn baûn chaát cuûa caùc thoâng tin cuõng ñuû ñeå xaùc ñònh tính phuø hôïp cuûa nhöõng thoâng tin ñoù. Ví duï, khi baùo caùo veà moät boä phaän môùi coù theå seõ coù aûnh höôûng tôùi vieäc ñaùnh giaù caùc ruûi ro vaø caùc thuaän lôïi maø doanh nghieäp seõ gaëp trong töông lai baát keå tính troïng yeáu cuûa nhöõng keát quaû maø boä phaän môùi seõ ñaït trong kyø baùo caùo. Trong nhöõng tröôøng hôïp khaùc caû baûn chaát vaø tính troïng yeáu ñeàu raát quan troïng, ví duï, giaù trò haøng toàn kho hieän coù cuûa ñôn vò ñöôïc phaân theo chuûng loaïi chính phuø hôïp vôùi hoaït ñoäng kinh doanh. Caùc thoâng tin ñöôïc coi laø troïng yeáu neáu khoâng coù hoaëc xaùc ñònh sai nhöõng thoâng tin ñoù coù theå aûnh höôûng nghieâm troïng tôùi quyeát ñònh kinh teá cuûa ngöôøi söû duïng thoâng tin. Möùc ñoä troïng yeáu laïi tuøy thuoäc vaøo möùc ñoä cuûa haïng muïc hoaëc möùc ñoä cuûa caùc sai laàm maø trong hoaøn caûnh caù bieät naøo ñoù ñaõ bò boû soùt hoaëc xaùc ñònh sai. Vì vaäy, khaùi nieäm troïng yeáu ñöa ra moät ngöôõng hôn laø moät ñònh tính maø thoâng tin phaûi chöùa ñöïng neáu noù laø höõu ích. • Ñaùng tin caäy Ñeå höõu ích thoâng tin phaûi ñaùng tin caäy. Caùc thoâng tin coù chaát löôïng ñaùng tin caäy khi chuùng khoâng maéc nhöõng sai laàm nghieâm troïng hoaëc phaûn aùnh meùo moù moät caùch coá yù vaø coù theå phuï thuoäc vaøo ngöôøi söû duïng caùc thoâng tin ñoù cho moät muïc ñích khaùch quan hôïp lyù. Caùc thoâng tin coù theå thích hôïp nhöng laïi khoâng ñaùng tin caäy veà baûn chaát hoaëc caùch trình baøy bôûi vì caùc thoâng tin naøy coù theå coù nhöõng sai laàm maø ngöôøi ta chöa phaùt hieän ra. Ví duï neáu trò giaù cuûa khoaûn tieàn ñoøi boài thöôøng trong moät vuï kieän tuïng tranh chaáp coù theå seõ laø khoâng hôïp lyù khi ta coâng nhaän toaøn boä soá tieàn naøy trong baûng toång keát taøi saûn nhöng seõ laø hôïp lyù khi ta trình baøy khoaûn tieàn ñoù ôû taøi lieäu boå sung. - 15 - • Trình baøy trung thöïc Ñeå coù ñoä tin caäy, caùc thoâng tin phaûi ñöôïc trình baøy moät caùch trung thöïc veà nhöõng giao dòch vaø caùc söï kieän khaùc coù lieân quan. Noù trôï giuùp cho vieäc trình baøy hoaëc coù theå ñöôïc döï kieán laø hôïp lyù ñeå trình baøy. Vì vaäy baûng toång keát taøi saûn caàn trình baøy moät caùch trung thöïc caùc nghieäp vuï, söï kieän khaùc coù lieân quan ñeán vieäc ñaùnh giaù taøi saûn coù, coâng nôï vaø voán coå phaàn cuûa doanh nghieäp vaøo thôøi ñieåm laäp baùo caùo maø nhöõng chæ tieâu ñoù ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu cuûa caùc tieâu thöùc haïch toaùn. Haàu heát caùc thoâng tin taøi chính ñeàu phuï thuoäc vaøo moät soá ruûi ro do vieäc trình baøy chöa xaùc thöïc vôùi tình hình thöïc teá, ví duï thoâng tin khoâng khaùch quan voâ tö hoaëc do nhöõng khoù khaên tieàm taøng trong vieäc xaùc ñònh caùc nghieäp vuï, söï kieän khaùc maø leõ ra nhöõng thoâng tin ñoù phaûi ñöôïc xaùc ñònh moät caùch chuaån xuaát phaùt töø nhöõng nghieäp vuï, nhöõng söï kieän thöïc teá. Trong moät soá tröôøng hôïp vieäc tính toaùn aûnh höôûng taøi chính cuûa caùc chæ tieâu coù theå khoâng thaät chaéc chaén ñeán noãi maø thöôøng doanh nghieäp khoâng daùm coâng nhaän chuùng trong baùo caùo taøi chính cuûa mình, ví duï, maëc duø haàu heát caùc doanh nghieäp trong quaù trình kinh doanh ñeàu coù coá gaéng xaây döïng uy tín nhöng thaät khoù tính toaùn khi xaùc ñònh chæ tieâu naøy moät caùch ñaùng tin caäy. Trong nhöõng tröôøng hôïp khaùc, coù theå seõ laø thích hôïp khi haïch toaùn caùc khoaûn muïc vaø trình baøy caùc ruûi ro sai laàm xung quanh vieäc haïch toaùn vaø ñaùnh giaù chuùng. • Noäi dung hôn hình thöùc Neáu thoâng tin ñöôïc trình baøy moät caùch trung thöïc veà nhöõng nghieäp vuï vaø söï kieän khaùc maø chuùng phaûi trình baøy, ñieàu caàn thieát ôû ñaây laø nhöõng thoâng tin ñoù ñöôïc tính toaùn vaø trình baøy phuø hôïp vôùi baûn chaát kinh teá vaø hình thaùi sôû höõu chöù khoâng ñôn thuaàn chæ laø hình thöùc phaùp lyù cuûa chuùng. Hình thaùi cuûa caùc giao dòch hoaëc caùc söï kieän khaùc khoâng phaûi luùc naøo cuõng nhaát quaùn vôùi hình thöùc phaùp lyù hoaëc hình thöùc cô caáu cuûa chuùng. Ví duï, moät doanh nghieäp coù theå nhöôïng baùn moät taøi saûn cho doanh nghieäp khaùc theo phöông thöùc naøo ñoù ñeå laäp thaønh nhöõng chöùng töø chuyeån giao quyeàn sôû höõu phaùp lyù cho ngöôøi mua, nhöng cuõng coù theå trong thoûa thuaän mua baùn seõ coù moät ñieàu khoaûn laø doanh nghieäp tieáp tuïc ñöôïc höôûng caùc lôïi ích kinh teá do taøi saûn naøy mang laïi trong töông lai. Trong nhöõng tröôøng hôïp nhö vaäy vieäc baùo caùo baùn haøng seõ khoâng trình baøy ñöôïc toaøn boä caùc nghieäp vuï phaùt sinh (neáu coù giao dòch). - 16 - • Tính khaùch quan Ñeå coù ñoä tin caäy cao, thoâng tin trong caùc baùo caùo taøi chính phaûi khaùch quan, khoâng bò xuyeân taïc, boùp meùo moät caùch voâ lyù. Caùc baùo caùo taøi chính seõ khoâng ñöôïc coi laø khaùch quan neáu nhö baèng vieäc löïa choïn hoaëc trình baøy thoâng tin chuùng coù aûnh höôûng ñeán vieäc ra caùc quyeát ñònh hoaëc xeùt ñoaùn vaø caùch löïa choïn trình baøy ñoù nhaèm ñaït ñeán keát quaû maø ngöôøi laäp baùo caùo ñaõ bieát tröôùc. • Thaän troïng Tuy nhieân, nhöõng ngöôøi laäp caùc baùo caùo taøi chính thöôøng phaûi trình baøy caùc noäi dung veà nhieàu söï kieän, tình theá khoâng chaéc chaén khoù coù theå traùnh ñöôïc, chaúng haïn nhö khaû naêng thu hoài caùc khoaûn phaûi thu khoù ñoøi, thôøi gian höõu duïng coù theå cuûa maùy moùc thieát bò vaø soá löôïng caùc traùi quyeàn coù theå phaùt sinh. Caùc yeáu toá khoâng chaéc chaén nhö vaäy ñöôïc haïch toaùn baèng caùch trình baøy noäi dung baûn chaát cuûa noù vaø thöïc hieän nguyeân taéc thaän troïng trong vieäc laäp caùc baùo caùo taøi chính. Thaän troïng bao goàm caû möùc ñoä löôøng tröôùc caùc söï kieän caàn xeùt ñoaùn trong quaù trình döï ñoaùn treân cô sôû nhöõng döõ lieäu khoâng thaät chaéc chaén, ví duï nhö taøi saûn vaø thu nhaäp thì khoâng ñöôïc tính cao leân, ngöôïc laïi coâng nôï vaø chi phí laïi khoâng ñöôïc tính thaáp xuoáng. Tuy nhieân vieäc thöïc hieän tính thaän troïng cuõng khoâng coù nghóa laø che daáu nguoàn döï tröõ hoaëc laäp caùc quyõ döï phoøng lôùn hôn yeâu caàu thöïc teá. Vieäc coá yù ghi giaù trò cuûa caùc taøi saûn hoaëc thu nhaäp thaáp hôn thöïc teá hoaëc xaùc ñònh chi phí coâng nôï cao hôn thöïc teá khoâng ñöôïc coi laø söï thaän troïng maø laø xuyeân taïc söï thaät vaø ñieàu naøy seõ daãn ñeán vieäc caùc thoâng tin trong baùo caùo taøi chính thieáu khaùch quan. • Ñaày ñuû Ñeå coù ñoä tin caäy, caùc thoâng tin trong caùc baùo caùo taøi chính phaûi ñöôïc hoaøn taát trong phaïm vi nhöõng vaán ñeà troïng yeáu vaø chi phí boû ra. Moät söï boû soùt coù theå gaây ra nhöõng thoâng tin sai leäch daån ñeán nhöõng keát luaän nhaàm laãn vaø nhö vaäy caùc thoâng tin khoâng ñöôïc coi laø thích hôïp vì chuùng khoâng ñaày ñuû vaø khoâng ñaùng tin caäy. • Coù theå so saùnh ñöôïc Ngöôøi söû duïng phaûi coù khaû naêng so saùnh caùc thoâng tin trong caùc baùo caùo taøi chính cuûa kyø naøy vôùi kyø tröôùc ñeå xaùc ñònh xu höôùng bieán ñoäng veà tình hình taøi chính vaø kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Ngöôøi söû duïng cuõng phaûi so saùnh caùc - 17 -