Tài liệu Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường để học cao học của các học viên thuộc khối ngành Kinh tế - Nghiên cứu các trường tại TP HCM Luận văn thạc sỹ 2015

BỘ TÀI CHÍNH TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI CHÍNH - MARKETING --------------- VÕ NGỌC BẢO CHÂU CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT ĐỊNH CHỌN TRƯỜNG ĐỂ HỌC CAO HỌC CỦA CÁC HỌC VIÊN THUỘC KHỐI NGÀNH KINH TẾ - NGHIÊN CỨU CÁC TRƯỜNG TẠI TP.HCM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH MÃ SỐ: 60340102 TP.HCM, tháng 10/2015 BỘ TÀI CHÍNH TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI CHÍNH - MARKETING --------------- VÕ NGỌC BẢO CHÂU CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUYẾT ĐỊNH CHỌN TRƯỜNG ĐỂ HỌC CAO HỌC CỦA CÁC HỌC VIÊN THUỘC KHỐI NGÀNH KINH TẾ - NGHIÊN CỨU CÁC TRƯỜNG TẠI TP.HCM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH MÃ SỐ: 60340102 Hướng dẫn khoa học: PGS.TS Trần Nguyễn Ngọc Anh Thư TP.HCM – NĂM 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn Thạc sĩ “Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường để học cao học của các học viên thuộc khối ngành kinh tế - Nghiên cứu các trường tại Tp.HCM)” là do chính tôi nghiên cứu và thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS Trần Nguyễn Ngọc Anh Thư. Những số liệu trong luận văn được thu thập từ thực tế có nguồn gốc rõ ràng, đáng tin cậy, được xử lý trung thực và khách quan. Tôi xin tự chịu trách nhiệm về tính trung thực và hợp pháp của nghiên cứu này. Tp.Hồ Chí Minh, ngày 04 tháng 10 năm 2015 Tác giả VÕ NGỌC BẢO CHÂU LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn đến quý thầy cô Trường Đại học Tài chính – Marketing đã nhiệt tình giảng dạy và truyền đạt cho tôi nhiều kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm quý báu trong thời gian học tập tại trường. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến người hướng dẫn khoa học là PGS.TS Trần Nguyễn Ngọc Anh Thư đã chỉ dẫn tận tình và khuyến khích tôi trong suốt thời gian nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến các anh chị đồng nghiệp, bạn bè và gia đình đã luôn ủng hộ tinh thần và tạo động lực giúp tôi hoàn thành công trình nghiên cứu này. Do khả năng và kinh nghiệm còn hạn chế, luận văn còn nhiều thiếu sót, kính mong quý thầy cô góp ý để luận văn được hoàn thiện hơn. Trân trọng./. i MỤC LỤC TÓM TẮT DANH MỤC BẢNG, HÌNH DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT CHƢƠNG 1. GIỚI THIỆU ................................................................................................. 1 1.1 Lý do chọn đề tài nghiên cứu ........................................................................................ 1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu ..................................................................................................... 2 1.3 Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu ............................................................ 3 1.4 Phƣơng pháp nghiên cứu .............................................................................................. 3 1.5 Kết cấu của báo cáo nghiên cứu ................................................................................... 4 CHƢƠNG 2. TỔNG QUAN LÝ LUẬN CỦA NGHIÊN CỨU ....................................... 5 2.1 Một số khái niệm............................................................................................................ 5 2.1.1 Khái niệm về dịch vụ ........................................................................................... 5 2.1.2 Khái niệm về dịch vụ giáo dục, đào tạo ............................................................. 5 2.2 Quyết định chọn dịch vụ ............................................................................................... 7 2.2.1 Quyết định và quyết định chọn dịch vụ ............................................................. 7 2.2.2 Quá trình ra quyết định sử dụng dịch vụ .......................................................... 8 2.2.3 Các yếu tố ảnh hƣởng đến quyết định chọn dịch vụ ....................................... 10 2.3 Lý thuyết về chọn dịch vụ của ngƣời tiêu dùng .......................................................... 11 2.3.1 Lý thuyết hành vi ngƣời tiêu dùng ..................................................................... 11 2.3.2 Thuyết hành động hợp lý .................................................................................... 15 2.3.3 Thuyết hành vi dự định ....................................................................................... 16 2.3.4 Thuyết lựa chọn duy lý hay còn đƣợc gọi là lý thuyếtlựa chọn hợp lý của George Homans (1961) và John Elster (1986) ............................................. 18 2.4 Quyết định chọn trƣờng thông qua các bằng chứng thực nghiệm trƣớc đây ......... 18 2.4.1 Mô hình nghiên cứu của D.W.Chapman (1981)................................................. 18 2.4.2 Mô hình nghiên cứu của Ruth E.Kallio (1995)................................................... 20 ii 2.4.3 Mô hình nghiên cứu của Trần Văn Quí, Cao Hào Thi (2009) .......................... 20 2.4.4 Mô hình nghiên cứu của Trần Nguyễn Ngọc Anh Thƣ và La Vĩnh Tín (2015) ..21 2.4.5 Tóm tắt các mô hình nghiên cứu thực nghiệm ................................................... 22 2.5. Các cơ sở đào tạo cao học thuộc khối ngành kinh tế trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh ...................................................................................................................................... 23 2.6. Mô hình nghiên cứu đè xuất và giả thuyết nghiên cứu ............................................. 24 2.6.1 Mô hình nghiên cứu đề xuất ................................................................................ 24 2.6.2 Các giả thuyết nghiên cứu .................................................................................... 26 CHƢƠNG 3. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................... 33 3.1. Quy trình nghiên cứu ................................................................................................... 33 3.2. Nghiên cứu sơ bộ, xây dựng thang đo ......................................................................... 33 3.3. Nghiên cứu chính thức ................................................................................................ 39 3.3.1. Phƣơng pháp lấy mẫu ......................................................................................... 39 3.3.2. Kích thƣớc mẫu .................................................................................................... 39 3.3.3. Thu thập thông tin ............................................................................................... 40 3.3.4. Phƣơng pháp phân tích dữ liệu .......................................................................... 40 CHƢƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .......................................... 45 4.1. Mô tả đặc điểm mẫu khảo sát ...................................................................................... 45 4.2. Đánh giá độ tin cậy của thang đo ................................................................................ 47 4.3. Phân tích nhân tố khám phá EFA............................................................................... 48 4.3.1. Phân tích nhân tố khám phá EFA cho các biến độc lập .................................. 49 4.3.2. Phân tích nhân tố khám phá EFA cho biến phụ thuộc “Quyết định” ............ 52 4.4. Kiểm định mô hình nghiên cứu và các giả thuyết ..................................................... 52 4.4.1. Phân tích tƣơng quan ......................................................................................... 52 4.4.2. Phân tích hồi quy bội ........................................................................................... 55 4.4.3. Kiểm tra các giả định của hồi quy tuyến tính ................................................... 57 4.4.4. Các kiểm định ....................................................................................................... 59 4.4.5. Tóm tắt kiểm định các giả thuyết nghiên cứu ................................................... 66 4.5. Thảo luận kết quả nghiên cứu ..................................................................................... 67 CHƢƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ GỢI Ý CHÍNH SÁCH ........................................... 75 iii 5.1. Kết luận ......................................................................................................................... 75 5.2. Gợi ý chính sách ............................................................................................................ 76 5.2.1. Truyền thông ....................................................................................................... 76 5.2.2. Các chính sách hỗ trợ tài chính ......................................................................... 77 5.2.3. Nỗ lực giao tiếp của trƣờng đại học đối với học viên ...................................... 78 5.2.4 Khả năng trúng tuyển ......................................................................................... 79 5.2.5 Ý kiến của những ngƣời có ảnh hƣởng.............................................................. 81 5.2.6 Thái độ của cán bộ quản lý ................................................................................. 81 5.2.7 Danh tiếng của trƣờng đại học ........................................................................... 82 5.2.8 Cơ sở vật chất ....................................................................................................... 83 5.3. Hạn chế và hƣớng nghiên cứu tiếp theo ..................................................................... 84 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................... 85 PHỤ LỤC 1 .......................................................................................................................... 88 PHỤ LỤC 2 .......................................................................................................................... 91 PHỤ LỤC 3 .......................................................................................................................... 93 PHỤ LỤC 4 .......................................................................................................................... 94 PHỤ LỤC 5 .......................................................................................................................... 98 PHỤ LỤC 6 ....................................................................................................................... 106 PHỤ LỤC 7 ....................................................................................................................... 113 PHỤ LỤC 8 ....................................................................................................................... 119 iv TÓM TẮT Học tập nâng cao trình độ là nhu cầu khách quan của con người nhằm phục vụ cho mục đích nâng cao năng lưc chuyên môn. Trong đó, học cao học là một trong những nhu cầu tất yếu của việc học. Tuy nhiên, với thực trạng hiện nay, ngày càng có nhiều trường tham gia tuyển sinh thạc sỹ càng làm cho người học đứng trước nhiều sự lựa chọn. Và khi chọn trường để học cao học, học viên buộc phải có sự so sánh giữa các trường với nhau. Đề tài này được thực hiện nhằm mục tiêu khám phá các yếu tố tác động đến quyết định chọn trường để học cao học của các học viên khối ngành kinh tế trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh, xác định mức độ tác động của các yếu tố đó và đề xuất các gợi ý chính sách nâng cao hiệu quả công tác tuyển sinh cao học đối với các trường đại học thuộc khối ngành kinh tế trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Đề tài này được khảo sát tại 3 trường đại học: Trường Đại học Kinh tế Tp.HCM; Trường Đại học Tài chính – Marketing và Trường Đại học Ngoại ngữ - Tin học Tp.HCM với phương pháp lấy mẫu thuận tiện phi xác suất. Kết quả khảo sát được phân tích bằng phần mềm SPSS 20 để tìm nhân tố khám phá và mô hình hồi quy. Trước khi tiến hành nghiên cứu chính thức, tác giả đã tiến hành nghiên cứu sơ bộ với các phương pháp nghiên cứu định tính, bao gồm: nghiên cứu tại bàn dùng để nghiên cứu các lý thuyết, các mô hình thực nghiệm; phương pháp phỏng vấn chuyên gia và thảo luận nhóm để hoàn chỉnh thang đo và bảng khảo sát chính thức. Kết quả, qua nghiên cứu này tác giả đã tìm ra được các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường để học cao học của các học viên thuộc khối ngành kinh tế trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Các yếu tố đó gồm: (1) Truyền thông; (2) Các chính sách hỗ trợ tài chính; (3) Nỗ lực giao tiếp của trường đại học; (4) Khả năng trúng tuyển; (5)Ý kiến của những người có ảnh hưởng; (6) Thái độ của cán bộ quản lý; (7) Danh tiếng. Dựa trên kết quả nghiên cứu có được, tác giả mạng dạn đề xuất các gợi ý chính sách nhằm nâng cao hiệu quả công tác tuyển sinh thạc sỹ cho các trường đại học thuộc khối ngành kinh tế trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. Mặt khác, tác già còn rút ra những mặt hạn chế của đề tài và đề xuất các hướng nghiên cứu tiếp theo. v DANH MỤC BẢNG, HÌNH TT TÊN BẢNG, HÌNH TRANG DANH MỤC BẢNG 1 Bảng 2.1: Tóm tắt các nghiên cứu có liên quan 22 2 Bảng 2.2: Các trường đại học thuộc khối ngành kinh tế tại Tp.HCM tuyển sinh thạc sỹ năm 2015 24 3 Bảng 3.1 Kết quả nghiên cứu định tính và khảo sát chuyên gia 36 4 Bảng 3.2: Thang đo ý kiến của người có ảnh hưởng 37 5 Bảng 3.3: Thang đo danh tiếng của trường đại học 37 6 Bảng 3.4: Thang đo yếu tố cơ sở vật chất của trường đại học 37 7 Bảng 3.5: Thang đo hỗ trợ tài chính 38 8 Bảng 3.6: Thang đo khả năng trúng tuyển 38 9 Bảng 3.7: Thang đo nỗ lực giao tiếp của trường đại học đối với học viên 38 10 Bảng 3.8: Thang đo Sự thân thiện của các bộ quản lý 38 11 Bảng 3.9: Thang đo Quyết định 38 12 Bảng 3.10: Mức độ tương quan 43 13 Bảng 4.1: Thông tin mẫu khảo sát 45 14 Bảng 4.2: Kết quả phân tích độ tin cậy Cronbach’s Alpha 47 15 Bảng 4.3: Hệ số KMO và kiểm định Barlett 49 17 Bảng 4.4: Kết quả phép xoay nhân tố 50 18 Bảng 4.5: Bảng mã hóa các nhóm nhân tố sau kết quả xoay nhân tố 52 19 Bảng 4.6: Hệ số KMO và kiểm định Barlett 52 20 Bảng 4.7: Kết quả phép xoay nhân tố 52 21 Bảng 4.8: Ma trận tương quan 53 22 Bảng 4.9: Tóm tắt mô hình hồi quy 56 23 Bảng 4.10: Trọng số hồi quy 56 vi 24 Bảng 4.11: Phân tích ANOVA 57 25 Bảng 4.12: Tóm tắt kiểm định các giả thuyết nghiên cứu 66 26 Bảng 5.1: Thống kê mô tả thang đo Truyền thông 77 27 Bảng 5.2: Thống kê mô tả thang đo Các chính sách hỗ trợ tài chính 78 28 Bảng 5.3: Thống kê mô tả thang đo Nỗ lực giao tiếp của trường đại học 79 29 Bảng 5.4: Thống kê mô tả thang đo Khả năng trúng tuyển 80 30 Bảng 5.5: Thống kê mô tả thang đo Ý kiến của những người có ảnh hưởng 81 31 Bảng 5.6: Thống kê mô tả thang đo Thái độ của cán bộ quản lý 82 32 Bảng 5.7: Thống kê mô tả thang đo Danh tiếng 82 DANH MỤC HÌNH 1 Hình 2.1 Quy trình quyết định tiêu dùng 9 2 Hình 2.2: Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định sử dụng dịch vụ 10 3 Hình 2.3: Mô hình hành vi người tiêu dùng giản đơn 11 4 Hình 2.4: Mô hình hành vi người tiêu dùng cụ thể 11 5 Hình 2.5: Các yếu tố ảnh hưởng đến hàng vi người tiêu dùng 12 6 Hình 2.6: Mô hình thuyết hành động hợp lý (TRA) 16 7 Hình 2.7: Mô hình thuyết hành vi dự định (TPB) 17 8 Hình 2.8: Mô hình thuyết lựa chọn hợp lý của John Elster (1986) 18 9 Hình 2.9: Mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến việc chọn trường của học sinh của D.W.Chapman 20 10 Hình 2.10: Mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trung tâm ngoại ngữ để học tiếng Anh 21 vii 11 Hình 2.11: Mô hình nghiên cứu đề xuất 25 12 Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu 33 13 Hình 4.1: Biểu đồ phân phối chuẩn phần dư 58 14 Hình 4.2: Đồ thị P-P Plot 58 15 Hình 4.3: Kết quả nghiên cứu chính thức 67 viii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TRA : Theory of Reasoned Action BI : Behavioral intentions AB : Attitude Toward Behavior SN : Subjective Norms TPB : Theory of Planed Behavior PBC : Perceived Behavirol Control 1 CHƢƠNG 1. GIỚI THIỆU 1.1 Lý do chọn đề tài nghiên cứu Trong tiến trình toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế thế giới như hiện nay, nền kinh tế tri thức ngày càng chiếm ưu thế. Có thể nói, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực chính là gia tăng khả năng cạnh tranh, góp phần tích cực cho sự tăng trưởng kinh tế của quốc gia. Không chỉ có thế, kinh tế ngày càng phát triển, sự cạnh tranh về năng lực làm việc cũng đòi hỏi con người phải tự cập nhật kiến thức mới, trau dồi kỹ năng chuyên môn và phát triển năng lực bản thân. Vì vậy, nhu cầu học tập nâng cao trình độ ngày càng gia tăng, nhất là nhu cầu đào tạo sau đại học. Tại Việt Nam, nhu cầu học Thạc sỹ gia tăng rõ rệt trong những năm gần đây. Quy mô đào tạo thạc sỹ tại Việt Nam trong những năm vừa qua gia tăng nhanh chóng. Theo số liệu thống kê của ngành giáo dục, năm học 2011 – 2012, số thạc sỹ được cấp bằng là hơn 18.000 người, số tuyển mới là 34.440 người, nâng quy mô đào tạo lên mức 79.200 học viên cao học1. Ngày càng có nhiều chương trình đào tạo Thạc sỹ được Bộ Giáo dục và Đào tạo cấp phép tuyển sinh, bao gồm cả các chương trình của các Trường trong nước, chương trình quốc tế, chương trình liên kết đào tạo giữa Việt Nam và nước ngoài,… Vậy, người học sẽ lựa chọn như thế nào?Vì sao họ lựa chọn trường này mà không phải trường khác? Những yếu tố nào đã tác động đến quyết định chọn trường của họ? Đã có nhiều nghiên cứu trước đó về các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường của người học, tuy nhiên hầu hết đều tập trung vào đối tượng là học sinh phổ thông với quyết định chọn trường đại học. Trên thế giới có D.W.Chapman (1981), nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến việc chọn trường của học sinh. Nghiên cứu của Ruth E.Kallio (1995) các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường đại học của học viên sau đại học. Tuy nhiên, nghiên cứu của Ruth E.Kallio được áp dụng tại một trường đại học của Mĩ. 1 http://kenhtuyensinh.vn/quy-mo-dao-tao-thac-si-tai-viet-nam-tang-ngoan-muc 2 Tại Việt Nam, Trần Văn Quí, Cao Hào Thi (2009) đã nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường của học sinh phổ thông trung học. Hầu hết các nghiên cứu trước đây tại Việt Nam đều tập trung nghiên cứu quyết định chọn trường của học sinh phổ thông, chưa có nghiên cứu nào ở Việt Nam về quyết định chọn trường của học viên cao học. Với những lý do nêu trên, tôi quyết định chọn đề tài: Các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường để học cao học của các học viên thuộc khối ngành kinh tế Nghiên cứu các trường tại Tp.HCM. 1.2 Câu hỏi nghiên cứu và mục tiêu nghiên cứu: Câu hỏi nghiên cứu: có 3 câu hỏi nghiên cứu Có nhiều trường đại học thuộc khối ngành kinh tế trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh đào tạo thạc sỹ, nhưng vì sao có người chọn trường này, có người chọn trường khác? Các yếu tố nào đã tác động đến quyết định chọn trường của các học viên cao học thuộc khối ngành kinh tế trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh? Mức độ tác động của các yếu tố đó là như thế nào? Mục tiêu nghiên cứu: Thứ nhất, khám phá các yếu tố chính tác động đến quyết định chọn trường để học cao học của các học viên thuộc khối ngành kinh tế tại thành phố Hồ Chí Minh và phát triển thang đo những yếu tố này. Thứ hai, xây dựng và kiểm định mô hình về mối quan hệ giữa các yếu tố tác động và quyết định chọn trường để học cao học của các học viên thuộc khối ngành kinh tế tại thành phố Hồ Chí Minh, từ đó xác định mức độ tác động (tầm quan trọng) của các yếu tố này. Thứ ba, đề xuất một số gợi ý chính sách nâng cao hiệu quả công tác tuyển sinh cao học tại các trường đại học thuộc khối ngành kinh tế trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh. 3 1.3 Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: các yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường để học cao học của các học viên thuộc khối ngành kinh tế tren địa bàn thành phố Hồ Chí Minh - Đối tượng khảo sát là những học viên cao học tại các trường đại học thuộc khối ngành kinh tế ở thành phố Hồ Chí Minh. - Phạm vi nghiên cứu: nghiên cứu này chỉ thực hiện đối với các chương trình cao học thuộc khối ngành kinh tế trong nước được Bộ Giáo dục và Đào tạo cấp phép tuyển sinh, không áp dụng đối với các chương trình quốc tế và liên kết nước ngoài. - Thời gian nghiên cứu: nghiên cứu này được thực hiện năm 2015. 1.4 Phƣơng pháp nghiên cứu Với đề tài này, tác giả kết hợp cả phương pháp nghiên cứu định tính và phương pháp nghiên cứu định lượng để thực hiện. Các phương pháp nghiên cứu định tính: - Các phương pháp nghiên cứu tại bàn: Tác giả sử dụng các phương pháp như: mô tả, thống kê, phân tích – tổng hợp, so sánh đối chiếu,… nhằm hệ thống các lý thuyết về dịch vụ, chất lượng dịch vụ, … so sánh, phân tích các mô hình nghiên cứu trước đây để đưa ra mô hình nghiên cứu phù hợp với đối tượng và phạm vi nghiên cứu, xây dựng thang đi, xây dựng giả thuyết và thảo luận kết quả nghiên cứu. - Phương pháp nghiên cứu tại hiện trường, phỏng vấn chuyên gia, phương pháp điều tra khảo sát: Phương pháp phỏng vấn chuyên gia là phương pháp phân tích định tính dựa trên cơ sở thu thập và xử lý nhanh những đánh giá của chuyên gia về hành vi chọn trường để học cao học. Quá trình áp dụng phương pháp phỏng vấn chuyên gia có thể chia thành 3 bước: lựa chọn chuyên gia, trưng cầu ý kiến các chuyên gia về các vấn đề cần tiến hành nghiên cứu và phân tích xử lý những đánh giá của các chuyên gia. Trong nghiên cứu này, phương pháp phỏng vấn chuyên gia được tác giả tiến hành như sau: 4 Bước 1: Tác giả tiến hành thảo luận với 7 giảng viên có kinh nghiệm và 10 học viên cao học. Bước 2: Dựa trên các kết quả thu được ở bước 1, tác giả chỉnh sửa nội dung các giả thiết và gửi lại các giảng viên và học viên. Bước 3: Dựa vào các kết quả phỏng vấn các bước trên, tác giả tiến hành xây dựng thang đo chính thức và bảng khảo sát chính thức. Phương pháp nghiên cứu định lượng Sử dụng phần mềm xử lý số liệu SPSS 20 để xử lý, phân tích dữ liệu và tiến hành các kiểm định. Trình tự tiến hành gồm: - Thống kê mẫu nghiên cứu; - Kiểm định Cronbach’s alpha để kiểm tra độ tin cậy của các thang đo; - Phân tích nhân tố khám phá EFA; - Phân tích tương quan Pearson; - Phân tích hồi quy bội; - Kiểm định mô hình và kiểm định giả thiết; - Kiểm định sự khác biệt. 1.5 Kết cấu của báo cáo nghiên cứu Nội dung chính của đề tài dài 84 trang, 15 hình, 32 bảng, và gồm 5 chương: Chương 1. Giới thiệu Chương 2. Tổng quan lý luận của nghiên cứu Chương 3. Thiết kế nghiên cứu Chương 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận Chương 5. Kết luận và các gợi ý chính sách Ngoài ra, đề tài còn có Danh mục tài liệu tham khảo, 8 phụ lục làm minh chứng cho đề tài. 5 CHƢƠNG 2. TỔNG QUAN LÝ LUẬN CỦA NGHIÊN CỨU 2.1 Một số khái niệm 2.1.1 Khái niệm về dịch vụ Theo Từ điển Tiếng Việt (2004): Dịch vụ là công việc phục vụ trực tiếp cho những nhu cầu nhất định của số đông, có tổ chức và được trả công. Dịch vụ trên thế giới hiện nay được phát triển theo nhiều ngành và loại khác nhau. Tại Việt Nam, dịch vụ là khu vực kinh tế thứ 3 của nền kinh tế (cùng với Nông nghiệp và Công nghiệp), bao gồm các ngành nghề được quy định tại hệ thống tài khoản quốc gia (SNA) của Việt Nam. Trong những nghiên cứu được công bố hiện nay, người ta cũng đưa ra nhiều khái niệm, nhiều cách hiểu về dịch vụ, tùy theo mỗi góc nhìn của tác giả. Theo Phillip Kotler và Armstrong (1999): “Một dịch vụ là một hoạt động hay một lợi ích mà một bên có thể cung cấp cho bên kia, trong đó, nó có tính vô hình và không dẫn đến sự chuyển giao sở hữu nào cả”. Trong kinh tế học, dịch vụ được hiểu như là những thứ tương tự như hàng hóa nhưng phi vật chất và bản chất củ dịch vụ là sự cung ứng để đáp ứng nhu cầu như: dịch vụ du lịch, chăm sóc sức khỏe, làm đẹp,… Có nhiều ý kiến và khái niệm khác nhau về dịch vụ, nhưng tựu chung lại, dịch vụ là hoạt động có chủ đích nhằm đáp ứng nhu cầu nào đó của con người. Dịch vụ tạo ra hàng hóa nhưng vô hình, được sử dụng để trao đổi nhưng không dẫn đến sự chuyển giao sở hữu nào cả. Có nhiều ngành dịch vụ: Cung cấp điện, nước; Xây dựng (không kể sản xuất vật liệu xây dựng); Thương mại; Tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, môi giới chứng khoán; Y tế, chăm sóc sức khỏe, chăm sóc trẻ em; Giáo dục, thư viện, bảo tàng; Du lịch, khách sạn, cho thuê nhà;…. 2.1.2 Khái niệm về dịch vụ giáo dục, đào tạo Từ khi con người xuất hiện và biết lao động để tạo ra của cải vật chất và tình thần, đồng thời cũng nhận thức thế giới xung quanh. Trong quá trình đó con người luôn tích lũy kinh nghiệm sống, kinh nghiệm lao động, kinh nghiệm chinh phục thiên 6 nhiên,… Mặt khác, con người bị giới hạn bởi sự sống và cái chết, do vậy, để bảo đảm sự tồn tại của xã hội loài người, thế hệ đi trước cần phải truyền tải những kinh nghiệm mình có được cho thế hệ sau. Từ đó, phát sinh hiện tượng giáo dục. Theo ông, ông cho rằng cá nhân con người không bao giờ vượt qua được quy luật của sự chết và cùng với sự chết thì những kiến thức, kinh nghiệm mà cá nhân mang theo cũng sẽ biến mất. Tuy nhiên, tồn tại xã hội lại đòi hỏi phải những kiến thức, kinh nghiệm của con người phải vượt qua được sự khống chế của sự chết để duy trì tính liên tục của sự sống xã hội. Ông đề xuất nguyên lý “Giáo dục là một quá trình xã hội, giáo dục là sự phát triển, giáo dục không phải là một chuẩn bị cho đời sống mà giáo dục chính là cuộc sống”. Như vậy, ông John Dewey cho rằng, xã hội không chỉ tồn tại nhờ truyền dạy, mà xã hội tồn tại chính trong quá trình truyền dạy ấy. Theo từ điền Anh – Anh – Việt, giáo dục trong tiếng Anh được viết là “education”, nghĩa là hình thức học tập theo kiến thức và kỹ năng và thói quen của một nhóm người được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác thông qua giảng dạy, đào tạo hay nghiên cứu. Giáo dục thường được diễn ra dưới sự hướng dẫn của người khác hoặc qua tự học. Trong tiếng Việt, “giáo” có nghĩa là dạy, “dục” có nghĩa là nuôi, “giáo dục” có nghĩa là dạy dỗ, nuôi dưỡng cho con người có đầy đủ cả trí – dục, đức – dục và thể dục. Như vậy, giáo dục là một hoạt động có ý thức của con người, nhằm nuôi dưỡng và hoàn thiện con người một cách toàn diện bằng cách truyền tải kinh nghiệm của thế hệ trước dành cho thế hệ sau, từ đó phát triển con người, duy trì phát triển xã hội loài người. Giáo dục là một trong những hoạt động dịch vụ nằm trong hệ thống các ngành dịch vụ của Việt Nam cũng như trong hệ thống ngành của WTO. Hệ thống giáo dục quốc dân được qui định tại điều 4, Luật Giáo dục Việt Nam năm 2005, bao gồm: 1. Hệ thống giáo dục quốc dân gồm giáo dục chính quy và giáo dục thường xuyên; 2. Các cấp học và trình độ đào tạo của hệ thống giáo dục quốc dân gồm: - Giáo dục mầm non có nhà trẻ và mẫu giáo; 7 - Giáo dục phổ thông có tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông; - Giáo dục nghề nghiệp có trung cấp chuyên nghiệp và dạy nghề; - Giáo dục đại học và sau đại học (sau đậy gọi chung là giáo dục đại học) đào tạo trình độ cao đẳng, trình độ đại học, trình độ thạc sĩ, trình độ tiến sĩ. Còn theo phân ngành của WTO, các dịch vụ giáo dục nằm ở nhóm thứ 5, bao gồm: - Dịch vụ giáo dục tiểu học; - Dịch vụ giáo dục trung học; - Dịch vụ giáo dục người lớn; - Dịch vụ giáo dục khác. Về đào tạo, theo các tài liệu về giáo dục học, khái niệm đào tạo thường có nghĩa hẹp hơn khái niệm giáo dục, đề cập đến giai đoạn sau khi người học đã đạt đến một độ tuổi nhất định, một trình độ nhất định. Đào tạo đề cập đến việc dạy các kỹ năng thực hành, nghề nghiệp hay kiến thức liên quan đến một lĩnh vực cụ thể, để người học lĩnh hội và nắm vững những tri thức, kĩ năng, nghề nghiệp một cách có hệ thống để chuẩn bị cho người đó thích nghi với cuộc sống và khả năng đảm nhận được một công việc nhất định. Như vậy, có thể nói rằng, dịch vụ giáo dục đào tạo là một chuỗi các hoạt động có ý thức của con người nhằm bồi dưỡng tài năng và nhân cách con người thông qua quá trình truyền tải kiến thức, kinh nghiệm của những thế hệ trước cho thế hệ sau bằng nhiều hình thức khác nhau. Mục tiêu của giáo dục và đào tạo là nuôi dưỡng những con người có đầy đủ phẩm chất và kỹ năng để đảm bảo sự tồn tại và phát triển của xã hội loài người. 2.2 Quyết định chọn dịch vụ 2.2.1 Quyết định và quyết định chọn dịch vụ Quyết định là quá trình cân nhắc và lựa chọn một phương án phù hợp dựa trên các phương án sẵn có. Khi lựa chọn một phương án mà người lựa chọn cho rằng tốt nhất, người phải dựa trên sự phân tích các mặt hiệu quả và rủi ro có thể xảy ra, các thiệt hại khi không lựa chọn các phương án còn lại có thể đưa đến. Tuy nhiên, tùy vào mục 8 tiêu và hoàn cảnh cụ thể, người đưa ra quyết định phải lựa chọn phương án tốt nhất, dự đoán các tình huống có thể diễn ra và giải quyết các tình huống đó. Quyết định chọn sử dụng dịch vụ là quá trình người tiêu dùng cân nhắc để chọn ra một đơn vị cung cấp dịch vụ phù hợp nhất để sử dụng dựa trên các hiểu biết của bản thân về sản phẩm dịch vụ đó và các nguồn lực của bản thân. 2.2.2Quá trình ra quyết định sử dụng dịch vụ Ta nghiên cứu quyết định chọn dịch vụ dưới góc độ hành vi người tiêu dùng. Theo Philip Kotler (2013), tiến trình quyết định mua của người tiêu dùng có thể được mô hình hóa thành năm giai đoạn: Ý thức về nhu cầu (problem/need recognition), tìm kiếm thông tin (imformation search), đánh giá các phương án (evalution of alternatives), quyết định mua (purchase dicision) và hành vi sau khi mua (postpurchase behavior). Như vậy, tiến trình quyết định mua của người tiêu dùng đã bắt đầu trước khi việc mua thực sự diễn ra và còn kéo dài sau khi mua. Ý thức về nhu cầu Tiến trình mua khởi đầu với việc người mua ý thức được nhu cầu. Người mua cảm thấy có sự khác biệt giữa trạng thái thực tế và trạng thái mong muốn. Nhu cầu có thể bắt nguồn từ các tác nhân kích thích bên trong (như đói, khát, tính dục,…) và bên ngoài (báo chí, quảng cáo, bạn bè, xã hội,…) của chủ thể. Do kinh nghiệm có trước đó, người ta hiểu được cách thức giải quyết sự thôi thúc này và động cơ của nó sẽ hướng đến những phương tiện có thể thỏa mãn được sự thôi thúc. Tìm kiếm thông tin Một người tiêu dùng đã có nhu cầu, thì bắt đầu tìm kiếm thông tin. Nếu sự thôi thúc của người tiêu dùng mạnh, và sản phẩm dịch vụ vừa ý nằm trong tầm tay, người tiêu dùng rất có thể sẽ mua ngay. Nếu không, người tiêu dùng đơn giản chỉ lưu giữ nhu cầu trong tiềm thức. Trong trường hợp họ muốn tìm kiếm các thông tin, thường có các nguồn thông tin sau: từ gia đình, bạn bè, hoặc người quen; qua quảng cáo, nhân viên bán hàng; các phương tiện truyền thông đại chúng và các tổ chức; tiếp xúc, khảo sát hay sử dụng sản phẩm dịch vụ.