Mô tả:
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
------
ĐỖ VĂN ĐOẠT
KĨ NĂNG ỨNG PHÓ VỚI STRESS
TRONG HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP THEO TÍN CHỈ
CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
Chuyên ngành: Tâm lí học chuyên ngành
Mã số: 62.31.80.05
LUẬN ÁN TIẾN SĨ TÂM LÍ HỌC
Người hướng dẫn khoa học:
PGS. TS NGUYỄN XUÂN THỨC
HÀ NỘI - 2013
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các dữ
liệu, kết quả nghiên cứu trong luận án là trung thực và chƣa từng công
bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác.
Tác giả luận án
Đỗ Văn Đoạt
ii
MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Bảng các chữ viết tắt
Danh mục các bảng
Danh mục biểu đồ, sơ đồ
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ..............................................1
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU ...................................................................................3
3. ĐỐI TƢỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU..................................................4
4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC...................................................................................4
5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ...................................................................................5
6. PHẠM VI NGHIÊN CỨU ......................................................................................5
7. PHƢƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..........................6
8. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI ............................................................7
9. CẤU TRÚC CỦA LUẬN ÁN ................................................................................7
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KĨ NĂNG ỨNG PHÓ VỚI STRESS
TRONG HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP THEO TÍN CHỈ CỦA SV ĐHSP ................8
1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ ......................................8
1.1.1. Tình hình nghiên cứu kĩ năng ứng phó với stress trong hoạt động học
tập theo tín chỉ ở nƣớc ngoài ..................................................................................8
1.1.2. Tình hình nghiên cứu kĩ năng ứng phó với stress trong hoạt động học
tập theo tín chỉ ở Việt Nam ...................................................................................15
1.2. KĨ NĂNG ỨNG PHÓ VỚI STRESS TRONG HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP
THEO TÍN CHỈ CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƢ PHẠM......................................17
1.2.1. Kĩ năng ứng phó .........................................................................................17
1.2.2. Stress trong hoạt động học tập theo tín chỉ của SV ĐHSP .........................24
1.2.3. Khái niệm KNƢP với stress trong học tập theo tín chỉ của SV ĐHSP ......32
1.3. BIỂU HIỆN CỦA KNƢP VỚI STRESS TRONG HOẠT ĐỘNG HỌC
TẬP THEO TÍN CHỈ CỦA SV ĐHSP .....................................................................34
iii
1.3.1. Nhóm kĩ năng nhận diện tác nhân gây stress và biểu hiện của stress
trong học tập theo tín chỉ của SV ĐHSP ..............................................................35
1.3.2. Nhóm kĩ năng xác định các phƣơng án ứng phó với stress trong học
tập theo tín chỉ của SV ĐHSP...............................................................................42
1.3.3. Nhóm kĩ năng thực hiện các phƣơng án ứng phó nhằm giảm stress và
giải quyết vấn đề của SV ĐHSP ...........................................................................48
1.4. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG TỚI KNƢP VỚI STRESS TRONG HỌC
TẬP THEO HỌC CHẾ TÍN CHỈ CỦA SV ĐHSP ...................................................52
1.4.1. Các yếu tố chủ quan ....................................................................................53
1.4.2. Các yếu tố khách quan ................................................................................55
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1..........................................................................................60
Chương 2: TỔ CHỨC VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................61
2.1. NGHIÊN CỨU LÝ LUẬN ................................................................................61
2.1.1. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................61
2.1.2. Nội dung nghiên cứu...................................................................................61
2.1.3. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................61
2.2. NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG ........................................................................61
2.2.1. Đặc điểm mẫu khách thể nghiên cứu ..........................................................61
2.2.2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................63
2.2.3. Nội dung nghiên cứu...................................................................................63
2.2.4. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................63
2.3. NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM......................................................................72
2.3.1. Cơ sở thực nghiệm ......................................................................................72
2.3.2. Mục đích thực nghiệm ................................................................................74
2.3.3. Nội dung biện pháp thực nghiệm................................................................74
2.3.4. Tổ chức thực nghiệm ..................................................................................76
2.3.5. Phƣơng pháp đánh giá kết quả tác động thực nghiệm ................................78
2.4. TIÊU CHÍ VÀ THANG ĐÁNH GIÁ ................................................................78
2.4.1. Tiêu chí đánh giá ........................................................................................78
2.4.2. Thang đánh giá............................................................................................83
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2..........................................................................................87
iv
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC TIỄN VỀ KĨ NĂNG ỨNG
PHÓ VỚI STRESS TRONG HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP THEO TÍN CHỈ........88
CỦA SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƢ PHẠM ..............................................................88
3.1. THỰC TRẠNG MỨC ĐỘ STRESS Ở SINH VIÊN ĐẠI HỌC SƢ PHẠM ....88
3.1.1. Tự đánh giá mức độ stress của SV ĐHSP ..................................................88
3.1.2. So sánh mức độ stress giữa các kết quả tích luỹ tín chỉ của SV ĐHSP ....... 89
3.2. THỰC TRẠNG KĨ NĂNG ỨNG PHÓ VỚI STRESS TRONG HOẠT
ĐỘNG HỌC TẬP THEO TÍN CHỈ CỦA SV ĐHSP ...............................................91
3.2.1. Nhóm kĩ năng nhận diện tác nhân gây stress và biểu hiện của stress trong
học tập theo tín chỉ của SV ĐHSP ...........................................................................91
3.2.2. Nhóm kĩ năng xác định các phƣơng án ứng phó với stress trong học
tập theo tín chỉ của SV ĐHSP.............................................................................101
3.2.3. Nhóm kĩ năng thực hiện các phƣơng án ứng phó với stress trong học
tập theo tín chỉ của SV ĐHSP.............................................................................110
3.2.4. Tƣơng quan giữa các nhóm kĩ năng ứng phó với stress trong học tập
theo tín chỉ của SV ĐHSP ..................................................................................121
3.2.5. Đánh giá chung thực trạng kĩ năng ứng phó với stress trong học tập
theo tín chỉ của SV ĐHSP ..................................................................................124
3.3. MỘT SỐ YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN KĨ NĂNG ỨNG PHÓ VỚI
STRESS TRONG HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP THEO TÍN CHỈ CỦA SV ĐHSP ......125
3.3.1. Các yếu tố chủ quan ..................................................................................125
3.3.2. Các yếu tố khách quan ..............................................................................131
3.3.3. Tự đánh giá mức độ ảnh hƣởng của các yếu tố chủ quan và khách quan
đến KNƢP với stress trong hoạt động học tập theo tín chỉ của SV ĐHSP ............134
3.4. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM TÁC ĐỘNG......................................................135
3.4.1. Đặc điểm chung của khách thể thực nghiệm ............................................135
3.4.2. Kết quả thực nghiệm .................................................................................135
3.4.3. Phân tích trƣờng hợp điển hình trong thực nghiệm ..................................150
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3........................................................................................156
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT ..................................................................................157
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ ...............161
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................163
PHỤ LỤC .............................................................................................................. 1PL
v
BẢNG CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Viết tắt
Viết đầy đủ
CNH, HĐH
Công nghiệp hoá, hiện đại hoá
ĐHCT
Đại học Cần Thơ
ĐHĐT
Đại học Đồng Tháp
ĐHSP TP.HCM
Đại học Sƣ phạm thành phố Hồ Chí Minh
ĐLC
Độ lệch chuẩn
ĐTB
Điểm trung bình
GV
Giảng viên
HCTC
Tín chỉ
KN, ƢP, KNƢP
Kĩ năng, ứng phó, kĩ năng ứng phó
KSP
Khoa Sƣ phạm
SV, SVSP, HSSV
Sinh viên, sinh viên sƣ phạm, học sinh sinh viên
TB
Trung bình
THCS
Trung học cơ sở
THPT
Trung học phổ thông
TN
Thực nghiệm
VTN
Vị thành niên
vi
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1.
Bảng 3.1:
Bảng 3.2:
Bảng 3.3:
Bảng 3.4:
Bảng 3.5:
Bảng 3.6:
Bảng 3.7:
Bảng 3.8:
Bảng 3.9:
Bảng 3.10:
Bảng 3.11:
Bảng 3.12:
Bảng 3.13:
Bảng 3.14:
Bảng 3.15:
Bảng 3.16:
Bảng 3.17:
Bảng 3.18:
Đặc điểm mẫu khách thể nghiên cứu thực trạng .................................62
Tự đánh giá của SV ĐHSP về mức độ stress của bản thân .................88
So sánh mức độ stress giữa các kết quả tích luỹ tín chỉ của SV ĐHSP ....90
Tự đánh giá mức độ kĩ năng nhận diện tác nhân gây stress trong
hoạt động học tập theo tín chỉ của SV ĐHSP......................................91
Tự đánh giá mức độ thực hiện kĩ năng nhận diện biểu hiện của
stress trong học tập theo tín chỉ của SV ĐHSP ...................................94
Mức độ kĩ năng nhận diện tác nhân gây stress và biểu hiện của
stress trong học tập theo tín chỉ qua xử lý bài tập giả định .................96
Mức độ thực hiện kĩ năng nhận diện tác nhân gây stress và biểu
hiện của stress trong học tập theo tín chỉ theo số năm theo học..........97
Mức độ thực hiện kĩ năng nhận diện tác nhân gây stress và biểu
hiện của stress trong học tập theo tín chỉ theo số năm theo địa bàn ........98
So sánh mức độ thực hiện của SV ĐHSP giữa hai KN .......................99
Tƣơng quan giữa mức độ hiểu biết và mức độ thực hiện các kĩ
năng trong nhóm kĩ năng nhận diện ....................................................99
Tự đánh giá mức độ kĩ năng huy động nguồn thông tin, tài liệu
về các phƣơng án ứng phó với stress trong học tập theo tín chỉ
của SV ĐHSP ....................................................................................101
Tự đánh giá mức độ kĩ năng phân tích các phƣơng án ứng phó
với stress trong học tập theo tín chỉ của SV ĐHSP ...........................103
Tự đánh giá mức độ kĩ năng ra quyết định lựa chọn các phƣơng
án ứng phó với stress trong học tập theo tín chỉ của SV ĐHSP ........105
Mức độ kĩ năng xác định các phƣơng án ứng phó với stress trong
học tập theo tín chỉ của SV ĐHSP qua bài tập tình huống ................106
Mức độ kĩ năng xác định các phƣơng án ứng phó với stress trong
học tập theo số năm SV đã học .........................................................107
Mức độ kĩ năng xác định các phƣơng án ứng phó với stress trong
học tập theo địa bàn ...........................................................................108
So sánh mức độ thực hiện từng cặp kĩ năng trong nhóm kĩ năng
xác định các phƣơng án ứng phó với stress .......................................109
Tƣơng quan giữa mức độ hiểu biết và mức độ thực hiện của
nhóm kĩ năng xác định các phƣơng án ứng phó với stress ................109
Tự đánh giá mức độ kĩ năng kiên định khi thực hiện các phƣơng
án ứng phó với stress trong học tập theo tín chỉ của SV ĐHSP ........111
vii
Bảng 3.19: Tự đánh giá mức độ kĩ năng thực hiện các phƣơng án ứng phó
với stress trong học tập theo tín chỉ của SV ĐHSP ...........................113
Bảng 3.20: Tự đánh giá mức độ kĩ năng quản lý thời gian khi ứng phó với
stress trong học tập theo tín chỉ của SV ĐHSP .................................115
Bảng 3.21: Mức độ kĩ năng thực hiện các phƣơng án ứng phó với stress
trong học tập theo tín chỉ của SV ĐHSP qua bài tập tình huống ......116
Bảng 3.22: Mức độ kĩ năng thực hiện các phƣơng án ứng phó với stress
trong học tập theo số năm SV đã học ................................................117
Bảng 3.23: Mức độ kĩ năng thực hiện các phƣơng án ứng phó với stress
trong học tập theo địa bàn .................................................................118
Bảng 3.24: Tƣơng quan giữa từng nhóm kĩ năng trong kiểm định T-test ...........119
Bảng 3.25: Tƣơng quan giữa mức độ hiểu biết và mức độ thực hiện của
nhóm kĩ năng thực hiện các phƣơng án ứng phó với stress của
SV ĐHSP ...........................................................................................120
Bảng 3.26: KNƢP với stress trong hoạt động học tập theo tín chỉ theo cố vấn
học tập................................................................................................134
Bảng 3.27: Đặc điểm mẫu khách thể thực nghiệm ..............................................135
Bảng 3.28: Mức độ kĩ năng ứng phó với stress trong học tập theo tín chỉ của
SV ĐHSP nói chung trƣớc và sau thực nghiệm ................................136
Bảng 3.29: Mức độ thực hiện các kĩ năng ứng phó với stress trong học tập
theo tín chỉ của SV ĐHSP trƣớc và sau thực nghiệm .......................137
Bảng 3.30: Mức độ thực hiện các KNƢP với stress của SV ĐHSP qua bài
tập tình huống trƣớc và sau thực nghiệm ..........................................141
Bảng 3.31: Kiểm định sự khác biệt giữa trƣớc và sau thực nghiệm về các kĩ
năng ứng phó với stress trong học tập theo tín chỉ của SV ĐHSP ....142
Bảng 3.32: Kiểm định kết quả nghiên cứu về mức độ thực hiện kĩ năng thực
hiện phƣơng án ứng phó “cố gắng tập trung giải quyết vấn đề”
trƣớc và sau thực nghiệm ..................................................................145
Bảng 3.33: Mức độ biểu hiện stress của SV ĐHSP trong học tập theo tín chỉ
theo kĩ năng thực hiện phƣơng án “cố gắng tập trung giải quyết
vấn đề” ...............................................................................................148
Bảng 3.34: Mức độ thực hiện các kĩ năng ứng phó với stress trong học tập
theo tín chỉ của SV Th.B trƣớc và sau thực nghiệm..........................150
Bảng 3.35: Mức độ kĩ năng ứng phó với stress trong học tập theo tín chỉ của
em Th.B qua xử lý bài tập tình huống ...............................................154
viii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ
Biểu đồ 3.1:
So sánh các cặp kĩ năng trong nhóm kĩ năng thực hiện các
phƣơng án ứng phó với stress ..........................................................120
Biểu đồ 3.2: Đánh giá chung mức độ kĩ năng ứng phó với stress trong học
tập theo tín chỉ của SV ĐHSP .........................................................124
Biểu đồ 3.3: KNƢP với stress trong hoạt động học tập theo tín chỉ theo các
mức độ hiểu biết của SVSP .............................................................126
Biểu đồ 3.4: Các mức độ KNƢP với stress trong hoạt động học tập theo tín
chỉ theo kinh nghiệm sống...............................................................128
Biểu đồ 3.5: KNƢP với stress trong hoạt động học tập theo tín chỉ theo hứng
thú học tập .......................................................................................129
Biểu đồ 3.6: Ảnh hƣởng khí chất đến mức độ KNƢP với stress trong hoạt
động học tập theo ín chỉ của SV ĐHSP ..........................................130
Biểu đồ 3.7: Ảnh hƣởng của cách tổ chức đào tạo đến mức độ kĩ năng ứng
phó với stress trong hoạt động học tập theo tín chỉ của SVSP........131
Biểu đồ 3.8: Ảnh hƣởng từ vai trò của GV đến kĩ năng ứng phó của SV
ĐHSP đối với stress trong học tập theo tín chỉ ...............................133
Biểu đồ 3.9: Các yếu tố ảnh hƣởng đến KNƢP với stress trong hoạt động
học tập theo tín chỉ của SVSP .........................................................135
Biểu đồ 3.10: Mức độ thực hiện các KNƢP với stress trong học tập theo tín
chỉ của SV ĐHSP trƣớc và sau thực nghiệm ..................................141
Biểu đồ 3.11: Mức độ kĩ năng thực hiện phƣơng án “cố gắng tập trung giải
quyết vấn đề” của SV ĐHSP trƣớc và sau thực nghiệm .................143
Biểu đồ 3.12: Mức độ thực hiện phƣơng án “cố gắng tập trung giải quyết vấn
đề” khi ứng phó với stress trong học tập theo tín chỉ qua bài tập
tình huống trƣớc và sau thực nghiệm ..............................................144
Biểu đồ 3.13: Mức độ stress của SV ĐHSP trƣớc và sau thực nghiệm .................146
Biểu đồ 3.14: Mức độ biểu hiện của stress ở SV ĐHSP trƣớc và sau thực nghiệm....147
Sơ đồ 1.1.
Sơ đồ 3.1:
Mô tả tóm tắt khung lý thuyết của luận án ........................................59
Tƣơng quan giữa các nhóm kĩ năng ứng phó với stress trong
học tập theo tín chỉ của SV ĐHSP ..................................................122
1
MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Học chế tín chỉ đã đƣợc triển khai áp dụng ở nhiều trƣờng đại học trên thế
giới và Việt Nam. Trong chƣơng trình đào tạo theo học chế tín chỉ, ngƣời học đƣợc
tôn trọng và đƣợc phát huy các năng lực của bản thân. Có thể nói, học chế tín chỉ đã
đem lại nhiều mặt tích cực cho ngƣời học. Tuy nhiên, hình thức đào tạo này cũng
đặt ra những yêu cầu cao cho cả ngƣời dạy và ngƣời học. Đối với ngƣời học: Họ
phải hết sức tích cực, chủ động, biết cách tự học,... thì mới có thể đáp ứng đƣợc yêu
cầu của chƣơng trình đào tạo theo tín chỉ. Chính các yêu cầu cao này đã tạo ra
những áp lực, khó khăn cho sinh viên mà đòi hỏi sinh viên phải vƣợt qua, nhất là
khi sinh viên vẫn có thói quen học thụ động ở phổ thông, quen với phƣơng thức đào
tạo theo niên chế và chƣa có kĩ năng đƣơng đầu hay giải quyết các tình huống vƣợt
quá sức chịu đựng của bản thân. Đây là nguyên nhân dẫn đến stress ở sinh viên. Có
thể nói, stress là hiện tƣợng luôn xảy ra ở sinh viên bởi học tập về bản chất là lĩnh
hội cái mới mà cái mới bao giờ cũng tiềm ẩn khả năng gây stress. Khả năng xuất
hiện của stress càng cao khi hoạt động học tập theo học chế tín chỉ còn khá mới mẻ
đối với sinh viên. Tuy nhiên, stress không xảy ra hoặc stress sẽ đƣợc giải tỏa khi SV
có KNƢP. Do vậy, nghiên cứu về KNƢP với stress trong hoạt động học tập theo tín
chỉ là vô cùng cần thiết. Tại sao?
Về lí luận, KNƢP với stress trong hoạt động học tập đƣợc xem là kĩ năng
sống, kĩ năng học tập quan trọng cần có ở mỗi ngƣời và ở một khía cạnh nào đó, khi
một cá nhân có khả năng đƣơng đầu với stress thì stress lại có thể là một nhân tố
tích cực bởi vì chính stress sẽ buộc cá nhân đó phải tập trung vào công việc của
mình và ứng phó một cách thích hợp. Tuy nhiên, stress còn có một sức mạnh hủy
diệt cuộc sống cá nhân nếu stress đó quá lớn và không giải tỏa nổi. Cụ thể, stress có
ảnh hƣởng đến sức khỏe: khi bị stress, SV thƣờng có biểu hiện: nhức đầu, đau cổ,
đau lƣng, tức ngực, khó thở, hoa mắt, chóng mặt, cảm giác choáng váng, khẩu vị
thay đổi, chán ăn, rất mệt mỏi [32], [79] ; ảnh hƣởng đến kết quả học tập: stress có
VUI LÒNG TẢI VỀ
ĐỂ XEM BẢN FULL
ĐẦY ĐỦ !
VUI LÒNG TẢI VỀ
ĐỂ XEM BẢN FULL
ĐẦY ĐỦ !
VUI LÒNG TẢI VỀ
ĐỂ XEM BẢN FULL
ĐẦY ĐỦ !
VUI LÒNG TẢI VỀ
ĐỂ XEM BẢN FULL
ĐẦY ĐỦ !
VUI LÒNG TẢI VỀ
ĐỂ XEM BẢN FULL
ĐẦY ĐỦ !
VUI LÒNG TẢI VỀ
ĐỂ XEM BẢN FULL
ĐẦY ĐỦ !
VUI LÒNG TẢI VỀ
ĐỂ XEM BẢN FULL
ĐẦY ĐỦ !
VUI LÒNG TẢI VỀ
ĐỂ XEM BẢN FULL
ĐẦY ĐỦ !
VUI LÒNG TẢI VỀ
ĐỂ XEM BẢN FULL
ĐẦY ĐỦ !
VUI LÒNG TẢI VỀ
ĐỂ XEM BẢN FULL
ĐẦY ĐỦ !
- Xem thêm -