Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Lêi nãi ®Çu
Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, KiÓm to¸n ®· trë thµnh nhu cÇu tÊt yÕu
®èi víi viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ chÊt l-îng qu¶n lý
cña c¸c Doanh nghiÖp. T¹i ViÖt Nam, ho¹t ®éng KiÓm to¸n ®· kh«ng ngõng
ph¸t triÓn c¶ vÒ quy m«, chÊt l-îng, còng nh- c¸c lÜnh vùc ®-îc KiÓm to¸n.
Nh÷ng C«ng ty KiÓm to¸n ®éc lËp ra ®êi ®· kh¼ng ®Þnh ®-îc vÞ thÕ cña
ngµnh KiÓm to¸n ë n-íc ta. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng
viÖc KiÓm to¸n trë thµnh mét ho¹t ®éng kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi th«ng tin tµi
chÝnh cña c¸c Doanh nghiÖp.
Trong thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty cæ phÇn kiÓm to¸n - T- vÊn thuÕ
em nhËn thÊy chu tr×nh hµng tån kho lµ mét trong nh÷ng chu tr×nh phøc t¹p,
dÔ x¶y ra gian lËn vµ th-êng ®-îc KiÓm to¸n C«ng ty chó träng trong c¸c
cuéc KiÓm to¸n b¸o c¸o Tµi chÝnh. V× vËy, em ®· chän ®Ò tµi :"Hoµn thiÖn
KiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho trong KiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i
C«ng ty cæ phÇn KiÓm to¸n - T- vÊn thuÕ" lµm chuyªn ®Ò b¸o c¸o thùc tËp
cña m×nh. Môc tiªu cña b¸o c¸o thùc tËp lµ dùa trªn lý luËn chung vÒ KiÓm
to¸n Chu tr×nh hµng tån kho trong quy tr×nh KiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh vµ
thùc tÕ KiÓm to¸n Chu tr×nh hµng tån kho do C«ng ty cæ phÇn KiÓm to¸n T- vÊn thuÕ thùc hiÖn ë mét ®Ó tiÕn hµnh ®èi chiÕu gi÷a lý thuyÕt vµ thùc tÕ,
tõ ®ã ®Ò xuÊt c¸c ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c KiÓm to¸n Hµng tån kho
trong KiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty.
SV: Lª Chung - KiÓm to¸n 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
PHÇN 1
C¥ Së Lý LUËN CñA KIÓM TO¸N chu tr×nh hµng tån kho
TRONG KIÓM TO¸N B¸O C¸O TµI CHÝNH
I - CHU TR×NH hµng tån kho VíI VÊN §Ò KIÓM TO¸N
1. B¶n chÊt vµ chøc n¨ng cña chu tr×nh hµng tån kho ¶nh h-ëng tíi c«ng
t¸c KiÓm to¸n.
1.1. §Æc ®iÓm chung vÒ chu tr×nh hµng tån kho
-Hµng tån kho lµ tµi s¶n l-u ®éng cña Doanh nghiÖp biÓu hiÖn d-íi
d¹ng vËt chÊt cô thÓ d-íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, tuú thuéc vµo lo¹i h×nh
Doanh nghiÖp vµ ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh cña Doanh nghiÖp. Hµng
tån kho trong Doanh nghiÖp th-¬ng m¹i bao gåm: hµng ho¸ dù tr÷ cho l-u
th«ng ( kÓ c¶ sè hµng ®em göi b¸n hoÆc lµ hµng ho¸ ®ang ®i ®-êng ). Hµng
tån kho trong Doanh nghiÖp s¶n xuÊt gåm: Nguyªn vËt liÖu, C«ng cô dù tr÷
cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, Thµnh phÈm, S¶n phÈm hoµn thµnh, S¶n phÈm dë
dang vµ Hµng göi b¸n hoÆc lµ Hµng ®ang ®i ®-êng.
- Hµng tån kho cã c¸c ®Æc ®iÓm:
+ Hµng tån kho ¶nh h-ëng trùc tiÕp tíi gi¸ vèn hµng b¸n v× vËy ¶nh
h-ëng trùc tiÕp tíi lîi nhuËn trong n¨m.
+ Hµng tån kho th-êng chiÕm tû träng lín so víi tæng tµi s¶n l-u ®éng
trong Doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu chñng lo¹i vµ qu¸ tr×nh qu¶n lý rÊt phøc
t¹p.
+ Hµng tån kho ®-îc ®¸nh gi¸ th«ng qua sè l-îng chÊt l-îng, t×nh
tr¹ng hµng tån kho.
+ Hµng tån kho ®-î b¶o qu¶n cÊt tr÷ ë nhiÒu níi kh¸c nhau nhiÒu ®èi
t-îng qu¶n lý kh¸c nhau cã ®¾c ®iÓm b¶o qu¶n kh¸c nhau ®iÒu nµy dÉn tíi
kiÓm so¸t ®èi víi hµng tån kho gÆp nhiÒu khã kh¨n.
SV: Lª Chung - KiÓm to¸n 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
- Chu tr×nh vËn ®«ng cña hµng tån kho b¾t ®Çu tõ nguyªn vËt liÖu, c«ng
cô dông cô sang s¶n phÈm dë dang råi ®Õn thµnh phÈm hµng ho¸. Sù vËn
®éng cña hµng tån kho ¶nh h-ëng tíi nhiÒu kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh
nh- chi phÝ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ s¶n xuÊt chung, gi¸ vèn hµng b¸n, chi
phÝ s¶n phÈm dë dang, dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho… Lµ nh÷ng chØ tiªu
thÓ hiÖn t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh, ®Þnh h-íng ph¸t triÓn cña Doanh
nghiÖp. Khi thùc hiÖn KiÓm to¸n th× chu tr×nh hµng tån kho lu«n lµ mét chu
tr×nh KiÓm to¸n quan träng trong KiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh.
1.2. Chøc n¨ng cña chu tr×nh.
chøc n¨ng mua hµng
Khi cã nhu cÇu mua hµng th× c¸c bé phËn cã liªn quan sÏ lËp phiÕu ®Ò
nghÞ mua hµng. Sau khi phiÕu ®Ò nghÞ mua hµng ®-îc phª chuÈn bé phËn
cung øng sÏ lËp ®¬n ®Æt hµng vµ göi cho nhµ cung cÊp ®· lùa chän.
PhiÕu yªu cÇu mua hµng do bé phËn cã tr¸ch nhiÖm lËp (nh- bé phËn
vËt t-). PhiÕu ®-îc lËp theo kÕ ho¹ch s¶n xuÊt hoÆc lËp ®ét xuÊt.
§¬n ®Æt hµng: C¨n cø vµo phiÕu ®Ò nghÞ mua hµng ®· ®-îc phª chuÈn
cña Gi¸m ®èc (hoÆc ng-êi phô tr¸ch) bé phËn mua hµng lËp ®¬n ®Æt hµng ®Ó
göi cho nhµ cung cÊp. MÉu cña ®¬n ®Æt hµng ®-îc thiÕt kÕ s½n cã ®Çy ®ñ c¸c
cét cÇn thiÕt nh»m h¹n chÕ tèi ®a c¸c sai sãt.
Chøc n¨ng nhËn hµng
Khi bªn nhµ cung cÊp giao hµng bé phËn nhËn hµng sÏ dùa trªn ®¬n ®Æt
hµng ®Ó kiÓm tra vÒ mÉu m·, sè l-îng, chñng lo¹i, quy c¸ch, phÈm chÊt vµ
thêi gian gia hµng, cuèi cïng tr-ëng nhãm ph¶i lËp biªn b¶n kiÓm nhËn
hµng. Bé phËn nhËn hµng ph¶i ®éc lËp víi bé phËn kho vµ bé phËn kÕ to¸n.
Chøc n¨ng l-u kho
Hµng ®-îc chuyÓn tíi kho vµ hµng sÏ ®-îc kiÓm tra vÒ chÊt l-îng, sè
l-îng vµ sau ®ã cho nhËp kho. Mçi khi nhËp ®ñ kho thñ kho ph¶i lËp phiÕu
SV: Lª Chung - KiÓm to¸n 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
nhËp kho vµ sau ®ã bé phËn kho ph¶i th«ng b¸o cho phßng kÕ to¸n vÒ sè
l-îng hµng nhËn vµ cho nhËp kho.
Chøc n¨ng xuÊt kho vËt t- hµng ho¸
§èi víi mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt th× xu©t kho cã 2 lý do c¬ b¶n lµ xuÊt cho
néi bé ( cho s¶n xuÊt, cho qu¶n lý Doanh nghiÖp ) vµ xuÊt b¸n.
- XuÊt vËt t-, hµng ho¸ cho néi bé: Khi cã hîp ®ång s¶n xuÊt míi
hoÆc theo kÕ ho¹ch s¶n xuÊt hoÆc c¸c nhu cÇu vËt t- trong néi bé Doanh
nghiÖp c¸c bé ph©n sÏ lËp phiÕu xin lÜnh vËt t-, bé phËn vËt t- lËp phiÕu xuÊt
kho (khi phiÕu xin lÜnh vËt t- ®-îc phª chuÈn ).
PhiÕu xin lÜnh vËt t-: Do bé phËn s¶n xuÊt (hoÆc c¸c bé phËn kh¸c) c¨n
cø nhu cÇu s¶n xuÊt (hoÆc nhu cÇu b¸n hµng hoÆc qu¶n lý Doanh nghiÖp),
ng-êi phô tr¸ch bé phËn ®ã lËp phiÕu xin lÜnh vËt t- trong ®ã ph¶i ghi râ lo¹i
vËt t-, sè m·, chóng lo¹i, quy c¸ch, phÈm chÊt, sè l-îng vµ thêi gian giao vËt
t-.
- XuÊt khi ®Ó b¸n: C¨n cø vµo ®¬n ®Æt mua bé phËn tiªu thô lËp ho¸
®¬n b¸n hµng vµ lËp phiÕu xuÊt kho, ngoµi ra bé phËn vËn chuyÓn ph¶i lËp
chøng tõ vËn chuyÓn.
Ho¸ ®¬n b¸n hµng: §-îc bé phËn tiªu thô lËp thµnh nhiÒu liªn ®Ó l-u
ë cuèng vµ giao cho kh¸ch hµng, giao cho bé phËn kÕ to¸n ®Ó thanh to¸n vµ
ghi sæ. Trong ho¸ ®¬n ghi râ c¸c néi dung nh- ngµy th¸ng giao hµng, lo¹i
hµng giao. m· sè, chóng lo¹i quy c¸ch, phÈm chÊt, sæ l-îng, ®¬n gi¸ vµ thµnh
tiÒn thµnh to¸n.
PhiÕu xuÊt kho: §-îc bé phËn vËt t- hoÆc bé phËn b¸n hµng lËp thµnh
nhiÒu liªn ®Ó l-u cuèng, xuÊt kho vµ ghi sæ kÕ to¸n. PhiÕu xuÊt ghi râ c¸c néi
dung nh- lo¹i vËt t-, hµng ho¸ chñng lo¹i quy c¸ch, phÈm chÊt, sè l-îng vµ
ngµy xuÊt.
Chøng tõ vËn chuyÓn (vËn ®¬n): Do bé phËn vËn chuyÓn lËp hoÆc C«ng
ty cung cÊp dÞch vô vËn chuyÓn lËp (nÕu thuª dÞch vô vËn chuyÓn). §©y lµ tµi
SV: Lª Chung - KiÓm to¸n 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
liÖu minh chøng cho viÖc hµng ®· ®-îc xuÊt kho giao cho kh¸ch, chøng tõ
vËn chuyÓn ®-îc ®Ýnh kÌm víi phiÕu xuÊt kho hoÆc ho¸ ®¬n b¸n hµng lµm
minh chøng cho nghiÖp vô b¸n hµng.
Chøc n¨ng s¶n xuÊt
KÕ ho¹ch vµ lÞch tr×nh s¶n xuÊt ®-îc x©y dùng dùa vµo c¸c -íc to¸n vÒ
nhu cÇu ®èi víi s¶n phÈm cña C«ng ty còng nh- dùa vµo t×nh h×nh thùc tÕ
hµng tån kho hiÖn cã. Do vËy nã cã thÓ b¶o ®¶m r»ng C«ng ty sÏ s¶n xuÊt
nh÷ng hµng ho¸ ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng, tr¸nh t×nh tr¹ng ø ®äng
hµng ho¸ hoÆc khã tiªu thô ®èi víi mét sè hµng ho¸ cô thÓ.ViÖc s¶n xuÊt
theo kÕ ho¹c vµ lÞch tr×nh cã thÓ gióp C«ng ty b¶o ®¶m vÒ viÖc chuÈn bÞ ®Çy
®ñ c¸c yÕu tè nh- nguyªn vËt liÖu vµ nh©n c«ng cho yªu cÇu s¶n xuÊt trong
kú.
Tr¸ch nhiÖm víi hµng ho¸ trong giai ®o¹n s¶n xuÊt thuéc vÒ nh÷ng
ng-êi gi¸m s¸t s¶n xuÊt. Nguyªn vËt liÖu ®-îc chuyÓn tíi ph©n x-ëng cho tíi
khi c¸c s¶n phÈm ®-îc hoµn thµnh vµ ®-îc chuyÓn vµo kho s¶n phÈm th×
ng-êi gi¸m s¸t s¶n xuÊt ®-îc ph©n c«ng theo dâi ph¶i cã tr¸ch nhiÖm kiÓm
so¸t vµ n¾m ch¾c tÊt c¶ t×nh h×nh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. C¸c chøng tõ sæ
s¸ch ®-îc sö dông chñ yÕu ®Ó ghi chÐp vµ theo dâi gåm c¸c phiÕu yªu cÇu sö
dông, phiÕu xuÊt kho, b¶ng chÊm c«ng, c¸c b¶ng kª, b¶ng ph©n bæ vµ hÖ
thèng sæ s¸ch kÕ to¸n chi phÝ.
L-u kho thµnh phÈm
§©y lµ chøc n¨ng nh»m b¶o qu¶n vµ qu¶n lý tµi s¶n cña Doanh nghiÖp
khi vËt t-, hµng ho¸, thµnh phÈm ®-îc nhËp kho. C«ng viÖc nµy Doanh
nghiÖp ph¶i tæ chøc canh phßng b¶o vÖ tr¸nh mÊt m¸t, tr¸nh bÞ l¹m dông tµi
s¶n, ®ång thêi sö dông c¸c trang thiÕt bÞ b¶o qu¶n nh»m ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn
b¶o qu¶n vËt chÊt. Khi nhËp kho hay xuÊt kho c¸c bªn ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c
giÊy tê hîp lÖ thñ kho míi ®-îc nhËp, xuÊt kho. MÆt kh¸c thñ kho lµ ng-êi
chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tµi s¶n m×nh tr«ng coi vµ ph¶i ghi chÐp ®Ó theo dâi vÒ sè
l-îng vËt t-, hµng ho¸, thµnh phÈm nhËp – xuÊt – tån kho.
SV: Lª Chung - KiÓm to¸n 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
XuÊt thµnh phÈm ®i tiªu thô
XuÊt thµnh phÈm chØ ®-îc thùc hiÖn khi ®· nhËn ®-îc sù phª chuÈn,
th-êng lµ ®¬n ®Æt mua hµng cña kh¸ch hµng. Khi xuÊt kho thµnh phÈm ph¶i
lËp phiÕu xuÊt kho. Bé phËn vËn chuyÓnph¶i lËp phiÕu vËn chuyÓn hµng cã
®¸nh sè thø tù tõ tr-íc vµ chØ râ hµng ho¸ ®-îc vËn chuyÓn. PhiÕu vËn
chuyÓn hµng ®-îc lËp thµnh ba liªn, liªn thø nhÊt ®-îc lËp t¹i phßng tiÕp vËn
®Ó lµm chøng tõ minh chøng vÒ viÖc vËn chuyÓn, liªn thø hai ®-îc sÏ ®-îc
göi tíi phßng tiªu thô hoÆc bé phËn tÝnh tiÒn kÌm theo. §¬n ®Æt mua cña
kh¸ch hµng ®Ó lµm c¨n cø ghi ho¸ ®¬n cho kh¸ch hµng vµ liªn thø ba sÏ ®-îc
®Ýnh kÌm bªn ngoµi bao kiÖn cña hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn. Ho¹t
®éng kiÓm so¸t nµy sÏ gióp cho kh¸ch hµng kiÓm tra ®-îc phiÕu vËn chuyÓn
hµng g¾n trªn bao kiÖn hµng nh»m x¸c ®Þnh xem cã sù kh¸c biÖt g× gi÷a sè
hµng ®Æt mua víi sè hµng thùc nhËn kh«ng. Trong tr-êng hîp hµng ho¸ ®-îc
v©n chuyÓn thuª bëi mét C«ng ty tiÕp vËn th× phiÕu vËn chuyÓn sÏ ®-îc lËp
thªm mét thø liªn thø t-, liªn nµy sÏ ®-îc giao cho bªn cung cÊp dÞch vô vËn
chuyÓn ®Ó lµm c¨n cø tÝnh c-íc phÝ.
2. §Æc ®iÓm h¹ch to¸n hµng tån kho ¶nh h-ëng ®Õn KiÓm to¸n.
Víi nh÷ng ®Æc tr-ng nh- trªn, yªu cÇu thùc hiÖn tèt c«ng t¸c qu¶n lý vµ
h¹ch to¸n hµng tån kho lµ ®iÒu kiÖn quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®-îc, gãp
phÇn vµo c«ng t¸c qu¶n lý, thóc ®Èy viÖc cung cÊp ®Çy ®ñ, kÞp thêi, ®ång bé
cho s¶n xuÊt còng nh- tiªu thô, nh»m ng¨n chÆn c¸c hiÖn t-îng mÊt m¸t, hao
hôt, l·ng phÝ trong kinh doanh.
2.1. VÒ nguyªn t¾c kÕ to¸n.
KÕ to¸n hµng tån kho ph¶i tu©n theo nh÷ng nguyªn t¾c quèc tÕ:
- Nguyªn t¾c ho¹t ®éng liªn tôc: Doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã thêi h¹n hoÆc Ýt
nhÊt kh«ng bÞ gi¶i thÓ trong t-¬ng lai gÇn th× ph¶i lËp BCTC ph¶n ¸nh gi¸ trÞ
tµi s¶n theo gi¸ gèc, kh«ng theo gi¸ thÞ tr-êng.
- Nguyªn t¾c vÒ tÝnh chia c¾t niªn ®é cña c¸c n¨m lµ g¾n chi phÝ vµo c¸c n¨m
tµi chÝnh liªn quan vµ chØ cã nh÷ng chi phÝ ®ã mµ th«i.
SV: Lª Chung - KiÓm to¸n 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
- Nguyªn t¾c tÝnh nhÊt qu¸n: Trong qu¸ tr×nh kÕ to¸n hµng tån kho mäi kh¸i
niÖm, nguyªn t¾c, ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n ph¶i ®-îc thùc hiÖn nhÊt qu¸n. NÕu
cã thay ®æi th× ph¶i gi¶i thÝch râ rµng vµ nªu trong phô lôc BCTC cïng víi
¶nh h-ëng cña chóng lªn kÕt qu¶.
- Nguyªn t¾c gi¸ gèc: gi¸ trÞ cña hµng tån kho ®-îc tÝnh theo gi¸ gèc.
- Nguyªn t¾c thËn träng: ®Ó quyÕt to¸n ng-êi ta so s¸nh gi÷a gi¸ gèc vµ gi¸
thÞ tr-êng. NÕu gi¸ thùc tÕ thÊp h¬n chi phÝ mua ph¶i h¹ch to¸n mét kho¶n
dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho.
- Nguyªn t¾c kh«ng bï trõ: viÖc gi¶m gi¸ hµng tån kho kh«ng thÓ ghi chÐp
trùc tiÕp vµo viÖc gi¶m gi¸ mua. Nã ph¶i ®-îc gi÷ nguyªn sau ®ã hoµn nhËp
®Ó x¸c ®Þnh l·i vµ viÖc mÊt gi¸ lµ ®èi t-îng cña mét kho¶n dù phßng.
- Nguyªn t¾c ghi chÐp kÕ to¸n: C¸c Doanh nghiÖp s¶n xuÊt ph¶i thùc hiÖn
kiÓm kª th-êng xuyªn tuy nhiªn c¸c C«ng ty kh«ng thùc hiÖn quy ®Þnh nµy
mµ chØ thùc hiÖn kiÓm kª ®Þnh kú. Trong hÖ thèng kiÓm kª th-êng xuyªn
nhËp, xuÊt hµng tån kho ®-îc ghi nhËn ngay trong khi chóng ta thùc hiÖn,
cßn kiÓm kª ®Þnh kú th× hµng tån kho ®Çu kú ®-îc gi÷ nguyªn cuèi kú.
2.2. VÒ ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸.
Theo chuÈn mùc kÕ to¸n hµng tån kho quèc tÕ vµ nguyªn t¾c h¹ch to¸n
hµng tån kho cña ViÖt Nam th× hµng tån kho ph¶i ®-îc ®¸nh gi¸ theo gi¸
thùc tÕ (hay cßn gäi lµ gi¸ phÝ) ®-îc quy ®Þnh cô thÓ cho tõng lo¹i hµng.
TrÞ gi¸ hµng nhËp kho ®-îc quy ®Þnh cô thÓ cho tõng lo¹i vËt t-, hµng
hãa theo nguån h×nh thµnh vµ thêi ®iÓm tÝnh gi¸. Hµng nhËp kho cã thÓ tõ hai
nguån lµ mua vµo vµ Doanh nghiÖp tù s¶n xuÊt.
§èi víi hµng mua ngoµi:
Gi¸ =
Gi¸ +
thùc tÕ
mua
Chi phÝ
thu mua
-
C¸c kho¶n
gi¶m gi¸ hµng mua
§èi víi hµng tù s¶n xuÊt:
Gi¸
thùc
tÕ
=
Gi¸ thµnh
c«ng =
x-ëng
Chi phÝ
nguyªn vËt +
liÖu trùc tiÕp
SV: Lª Chung - KiÓm to¸n 43A
Chi phÝ
nh©n c«ng +
trùc tiÕp
Chi phÝ
s¶n xuÊt
chung.
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
§èi víi hµng tån kho v× trÞ gi¸ thùc tÕ cña hµng nhËp kho kh¸c nhau ë
c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau trong kú h¹ch to¸n nªn viÖc tÝnh gi¸ thùc tÕ hµng
xuÊt kho cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c ph-¬ng ph¸p sau ®©y:
- Ph-¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh.
- Ph-¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn.
- Ph-¬ng ph¸p nhËp tr-íc, xuÊt tr-íc.
- Ph-¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tr-íc.
- Ph-¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ theo gi¸ h¹ch to¸n.
2.3. VÒ ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt hµng tån kho.
Mäi nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh nãi chung, hµng tån kho nãi riªng, mäi
sù biÕn ®éng t¨ng gi¶m vÒ mÆt sè l-îng vµ gi¸ trÞ ®Òu ®-îc ph¶n ¸nh trªn
chøng tõ gèc nh-: phiÕu nhËp kho, phiÕu xuÊt kho, hãa ®¬n b¸n hµng, biªn
b¶n kiÓm kª, thÎ kho,...
§ång thêi víi qu¸ tr×nh trªn h¹ch to¸n hµng tån kho ph¶i ®-îc h¹ch to¸n
c¶ vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ hiÖn vËt. §Ó h¹ch to¸n ®-îc nh- vËy, kÕ to¸n hµng tån
kho ph¶i sö dông ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt lµ theo dâi tõng thø, tõng
chñng lo¹i, quy c¸ch vËt t-, hµng hãa theo tõng ®Þa ®iÓm qu¶n lý vµ sö dông.
H¹ch to¸n hµng tån kho ph¶i lu«n lu«n ®¶m b¶o vÒ sù khíp ®óng c¶ mÆt gi¸
trÞ vµ hiÖn vËt gi÷a thùc tÕ víi sè l-îng ghi trªn sæ kÕ to¸n, gi÷a sè tæng hîp
vµ sè chi tiÕt. HiÖn nay, theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh cña ViÖt Nam, Doanh
nghiÖp cã thÓ lùa chän mét trong ba ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt ®ã lµ:
Ph-¬ng ph¸p thÎ song song, ph-¬ng ph¸p sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn, ph-¬ng
ph¸p sæ sè d-.
2.4. VÒ ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n tæng hîp hµng tån kho:
Trong mét Doanh nghiÖp hay mét ®¬n vÞ kÕ to¸n chØ ®-îc ¸p dông mét
trong hai ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho nh- sau:
- Ph-¬ng ph¸p kª khai th-êng xuyªn: ®©y lµ ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån
kho b»ng c¸ch theo dâi th-êng xuyªn, liªn tôc cã hÖ thèng t×nh h×nh nhËp
xuÊt kho vËt t-, hµng hãa trªn sæ s¸ch. Theo ph-¬ng ph¸p nµy mäi biÕn ®éng
SV: Lª Chung - KiÓm to¸n 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
t¨ng gi¶m hµng tån kho vÒ mÆt gi¸ trÞ ë bÊt kú thêi ®iÓm nµo còng ®-îc ph¶n
¸nh trªn c¸c tµi kho¶n liªn quan sau:
+ TK151 – Hµng mua ®ang ®i d-êng.
+ TK152 – Nguyªn vËt liÖu.
+ TK 153 – C«ng cô dông cô.
+ TK 154 – S¶n phÈm dë dang.
+ TK 155 – Thµnh phÈm.
+ TK 156 – Hµng hãa.
+ TK 157 – Hµng göi b¸n.
+ TK 159 – Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho.
- Ph-¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú; lµ ph-¬ng ph¸p h¹ch to¸n c¨n cø vµo
kÕt qu¶ kiÓm kª thùc tÕ ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ tån kho cuèi kú cña vËt t-, hµng
hãa trªn sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ tõ ®ã tÝnh ra gi¸ trÞ cña hµng tån kho ®· xuÊt
trong kú theo c«ng thøc:
TrÞ gi¸
TrÞ gi¸
TrÞ gi¸
TrÞ gi¸
=
+
hµng xuÊt
hµng nhËp
hµng tån
hµng tån
trong kú
trong kú
cuèi kú
®Çu kú
Theo ph-¬ng ph¸p nµy mäi sù t¨ng gi¶m gi¸ trÞ hµng tån kho kh«ng
®-îc theo dâi trªn c¸c tµi kho¶n hµng tån kho, mµ chØ theo dâi qua c¸c tµi
kho¶n trung gian sau ®©y:
+ TK 611 – Mua hµng.
+ TK 631 – Gi¸ thµnh.
+ Tk 632 – Gi¸ vèn hµng b¸n.
Ngoµi c¸c nguyªn t¾c trªn ra, trong tõng tr-êng hîp cô thÓ nÕu xÐt thÊy
hµng tån kho ë cuèi niªn ®é kÕ to¸n cã kh¶ n¨ng bÞ gi¶m gi¸ so víi gi¸ thùc
tÕ ®· ghi sæ kÕ to¸n th× Doanh nghiÖp ®-îc phÐp lËp dù phßng gi¶m gi¸ theo
chÕ ®é quy ®Þnh.
3. Chøng tõ vµ sæ s¸ch cã liªn quan ®Õn chu tr×nh hµng tån kho
Chøng tõ KiÓm to¸n lµ nguån t- liÖu s½n cã cung cÊp cho KiÓm to¸n
viªn. Chøng tõ KiÓm to¸n cã thÓ lµ c¸c tµi liÖu kÕ to¸n hoÆc còng cã thÓ lµ tµi
SV: Lª Chung - KiÓm to¸n 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
liÖu kh¸c. Trong chu tr×nh Hµng tån kho c¸c lo¹i chøng tõ KiÓm to¸n th-êng
bao gåm:
- HÖ thèng sæ kÕ to¸n chi tiÕt cho HTK.
- Sù ¶nh h-ëng cña ph-¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho.
- HÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ vµ t×nh gi¸ thµnh s¶n ph¶m.
- HÖ thång c¸c b¸o c¸o vµ sæ s¸ch liªn quan tíi chi phÝ tÝnh gi¸ thµnh
s¶n phÈm bao gåm c¸c b¸o c¸o s¶n xuÊt, b¸o c¸o s¶n phÈm háng kÓ c¶ b¸o
c¸o thiÖt h¹i do ngõng s¶n xuÊt.
- HÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n chi phÝ: sæ c¸i, b¶ng ph©n bæ, b¸o c¸o tæng
hîp, nguyªn vËt liÖu, nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung..
4. Môc tiªu KiÓm to¸n
Môc tiªu hîp lý chung.
Môc tiªu hîp lý chung bao hµm viÖc xem xÐt, ®¸nh gi¸ tæng thÓ sè
tiÒn ghi trªn c¸c kho¶n môc trªn c¬ së cam kÕt chung vÒ tr¸ch nhiÖm cña nhµ
qu¶n lý vµ thùc hiÖn thu ®-îc qu kh¶o s¸t thùc tÕ ë kh¸ch thÓ KiÓm to¸n. Do
®ã ®¸nh gi¸ sù hîp lý chung h-íng tíi kh¶ n¨ng sai sãt cô thÓ cña c¸c sè tiÒn
trªn kho¶n môc ( theo gi¸ tr×nh KiÓm to¸n tµi chÝnh ). §èi víi chu tr×nh hµng
tån kho cã thÎ cô thÓ ho¸ kho vµ b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n hay C¸c sè d- hµng
tån kho trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ b¶ng liÖt kª hµng tån kho lµ hîp lý.
Môc tiªu chung kh¸c
Trong môc tiªu chung kh¸c bao gåm: Môc tiªu hiÖu lùc, môc tiªu trän
vÑn, môc tiªu quyÒn vµ nghÜa vô, môc tiªu ®¸nh gi¸ vµ ph©n bæ, môc tiªu
chÝnh x¸c c¬ häc vµ môc tiªu ph©n lo¹i vµ tr×nh bµy. C¸c môc tiªu nµy ®-îc
cô thÓ ho¸ cho chu tr×nh Hµng tån kho:
- T©t c¶ hµng tån kho ghi trªn sæ ®Òu tån t¹i thùc tÕ vµo ngµy lËp b¶ng
c©n ®èi kÕ to¸n ( hiÖu lùc ).
SV: Lª Chung - KiÓm to¸n 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
- Mäi hµng ho¸, tµi s¶n tån kho ®Òu bao hµm trong B¶ng c©n ®èi kÕ
to¸n (trän vÑn).
- C¸c tµi s¶n ghi trong môc hµng tån kho thuéc quyÒn së h÷u cña ®¬n
vÞ vµ kh«ng thuéc tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè hoÆc t¹m vay (QuyÒn vµ nghÜa vô)
+ Gi¸ trÞ hµng tån kho phï hîp víi hiÖn vËt.
+ Gi¸ c¶ hµng ho¸ ®-îc tÝnh theo gi¸ thùc tÕ. C¸c lÇn ®iÒu chØnh gi¸
®-îc ph¶n ¸nh ®óng vµ hµng ho¸ mÊt gi¸ ®-îc ®iÒu chØnh ( ®Þnh gi¸ vµ ph©n
bæ ).
- Sè tæng céng c¸c kho¶n môc hµng tån kho (tÝnh chÝnh x¸c c¬ häc).
+ Ph©n lo¹i ®óng hµng tån kho theo c¸c nhãm: Nguyªn vËt liÖu, c«ng
tr×nh dë dang, thµnh phÈm vµ chi tiÕt theo quy ®Þnh.
+ ThuyÕt tr×nh râ c¸c hµng ho¸ cÇm cè, chuyÓn nh-îng, t¹m göi hoÆc
gi÷ hé (Ph©n lo¹i vµ tr×nh bµy).
C¸c môc tiªu ®-îc cô thÓ ho¸ cho chu tr×nh KiÓm to¸n hµng tån kho ë
trªn ®-îc gäi lµ c¸c môc tiªu KiÓm to¸n ®Æc thï. §èi víi mçi chu tr×nh KiÓm
to¸n cã c¸c môc tiªu ®Æc thï riªng, tuy nhiªn víi mçi vuéc KiÓm to¸n cô thÓ
th× môc tiªu riªng cña chu tr×nh Hµng tån kho cã thÓ lµ kh¸c nhau. V× vËy
c¨n cø vµo tõng tr-êng hîp cô thÓ mµ KiÓm to¸n viªn ®Þnh ra c¸c môc tiªu
KiÓm to¸n cô thÓ.
II: NéI DUNG KIÓM TO¸N CHU TR×NH hµng tån kho
TRONG KIÓM TO¸N B¸O C¸O TµI CHÝNh.
1. C¸c ph-¬ng ph¸p tiÕp cËn KiÓm to¸n ®èi víi chu tr×nh hµng tån kho.
Chu tr×nh hµng tån kho còng nh- c¸c chu tr×nh kh¸c khi tiÕn hµnh
KiÓm to¸n th-êng cã hai c¸ch tiÕp cËn:
Sö dông c¸c thö nghiÖm tu©n thñ
Sö dông c¸c thö nghiÖm c¬ b¶n
SV: Lª Chung - KiÓm to¸n 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
Thö nghiÖm tu©n thñ ( thö nghiÖm kiÓm so¸t ): Lµ lo¹i thö nghiÖm ®Ó
thu thËp b»ng chøng KiÓm to¸n chøng minh r»ng hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé
ho¹t ®éng h÷u hiÖu. Sè l-îng c¸c thö nghiÖm tu©n thñ dùa vµo viÖc ®¸nh gi¸
rñi ro KiÓm to¸n.
Thö nghiÖm c¬ b¶n: Lµ lo¹i thö nghiÖm ®-îc thiÕt kÕ nh»m thu thËp
c¸c b»ng chøng vÒ sù hoµn chØnh, chÝnh s¸c vµ hiÖu lùc cña c¸c d÷ liÖu do
hÖ thèng kÕ to¸n sö lý. Thö nghiÖm c¬ b¶n th-êng ®-îc sö dông víi sè l-îng
lín khi rñi ro kiÓm so¸t cña chu tr×nh ®ã ®-îc ®¸nh gi¸ lµ cao.
2. KiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
Mçi mét cuéc KiÓm to¸n dï to hay nhá ®¬n gi¶n hay phøc t¹p th× quy
tr×nh KiÓm to¸n th-êng tu©n thñ theo tr×nh tù chung. Chu tr×nh KiÓm to¸n
mua hµng vµ thanh to¸n ®-îc tiÕn hµnh qua ba b-íc:
B-íc 1: LËp kÕ ho¹ch KiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
B-íc 2. Thùc hiÖn KiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
B-íc 3. KÕt thóc KiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
2.1. LËp kÕ ho¹ch KiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho
LËp kÕ ho¹ch KiÓm to¸n lµ kh©u ®Çu tiªn vµ rÊt quan träng trong c«ng
viÖc cña KiÓm to¸n v× nã cã ý nghÜa ®Þnh h-íng cho toµn bé ho¹t ®éng sau
nµy. Nã t¹o ®iÒu kiÖn ph¸p lý còng nh- c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c cÇn thiÕt cho
KiÓm to¸n. Môc ®Ých giai ®o¹n nµy lµ x©y dùng kÕ ho¹ch KiÓm to¸n chung
vµ ph-¬ng ph¸p KiÓm to¸n cô thÓ phï hîp víi ph¹m vi, b¶n chÊt, thêi gian
cña quy tr×nh KiÓm to¸n sÏ thùc hiÖn.
Theo chuÈn mùc KiÓm to¸n viÖt nam sè 300, lËp kÕ ho¹ch KiÓm to¸n
th× “ KiÓm to¸n viªn vµ C«ng ty KiÓm to¸n ph¶i lËp kÕ ho¹ch KiÓm to¸n
trong ®ã m« t¶ ph¹m vi dù kiÕn vµ c¸ch thøc tiÕn hµnh c«ng viÖc KiÓm to¸n.
KÕ ho¹ch KiÓm to¸n ph¶i ®Çy ®ñ, chi tiÕt lµm c¬ së ®Ó lµm ch-¬ng tr×nh
KiÓm to¸n ’’. §èi víi chu tr×nh hµng tån kho, môc ®Ých cña giai ®o¹n nµy lµ
ph¶i x©y dùng mét chiÕn l-îc KiÓm to¸n vµ ph-¬ng ph¸p KiÓm to¸n cô thÓ
SV: Lª Chung - KiÓm to¸n 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
phï hîp víi b¶n chÊt, thêi gian vµ ph¹m vi cña c¸c thñ tôc KiÓm to¸n sÏ ¸p
dông khi KiÓm to¸n chu tr×nh nµy.
LËp kÕ ho¹ch KiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho gåm c¸c b-íc sau:
B 1: ChuÈn bÞ kÕ ho¹ch KiÓm to¸n
B 2: Thu thËp th«ng tin vÒ kh¸ch hµng vµ thùc hiÖn c¸c thñ tôc ph©n
tÝch
B 3: §¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu vµ rñi ro KiÓm to¸n
B 4: T×m hiÓu hÖ thèng KSNB vµ ®¸nh gi¸ rñi ro KiÓm to¸n
B 5: LËp kÕ ho¹ch KiÓm to¸n toµn diÖn vµ so¹n th¶o ch-¬ng tr×nh
KiÓm to¸n
B 1: ChuÈn bÞ kÕ ho¹ch KiÓm to¸n
§¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÊp nhËn KiÓm to¸n
§Ó chÊp nhËn lêi mêi KiÓm to¸n ph¶i c¨n cø vµo kh¶ n¨ng cña C«ng ty
vµ c¸c ®iÒu kiÖn cña kh¸ch hµng. Trong giai ®o¹n nµy KiÓm to¸n viªn ph¶i
®¸nh gi¸ rñi ro cã thÓ gÆp ph¶i khi tiÕn hµnh KiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån
kho cña Doanh nghiÖp sau ®ã kÕt hîp víi viÖc ®¸nh gi¸ c¸c chu tr×nh kh¸c ®Ó
®-a ra quyÕt ®Þnh cã chÊp nhËn KiÓm to¸n cho Doanh nghiÖp kh«ng.
NhËn diÖn c¸c ký do KiÓm to¸n cña C«ng ty kh¸ch hµng
Sau khi chÊp nhËn KiÓm to¸n, C«ng ty KiÓm to¸n tiÕn hµnh xem xÐt
c¸c lý do KiÓm to¸n cña kh¸ch hµng ®Ó tõ ®ã tiÕn hµnh x¸c ®Þnh sè l-îng
b»ng chøng KiÓm to¸n cÇn thu thËp vµ c¸c møc ®é chÝnh x¸c cña c¸c ý kiÕn
mµ KiÓm to¸n viªn ®-a ra trong b¸o c¸o KiÓm to¸n.
Lùa chän ®éi ngò nh©n viªn thùc hiÖn kiÓm to¸n
Th«ng qua viÖc nhËn diÖn c¸c lý do KiÓm to¸n cña kh¸ch hµng, C«ng
ty KiÓm to¸n -íc l-îng ®-îc quy m« phøc t¹p cña cuéc KiÓm to¸n tõ ®ã lùa
chän ®éi ngò nh©n viªn thÝch hîp ®Ó thùc hiÖn KiÓm to¸n. C«ng ty KiÓm
to¸n sÏ lùa chän nh-ng nh©n viªn KiÓm to¸n cã nhiÒu kinh nghiÖm trong
SV: Lª Chung - KiÓm to¸n 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
KiÓm to¸n chu tr×nh hµng tån kho ®Ó KiÓm to¸n chu tr×nh nµy. Sè l-îng vµ
tr×nh ®é cña c¸c KiÓm to¸n viªn phô thuéc vµo tÝnh phøc t¹p vµ møc rñi ro
cña chu tr×nh.
Hîp ®ång KiÓm to¸n
C«ng viÖc kÝ kÕt hîp ®ång KiÓm to¸n lµ giai ®o¹n cuèi cïng cña giai
®o¹n nµy, ghi râ tr¸ch nhiÖm vÒ quyÒn lîi vµ nghÜa vô c¸c bªn. Nh÷ng néi
dung chñ yÕu cña hîp ®ång KiÓm to¸n b¸o gåm:
Môc ®Ých vµ ph¹m vi KiÓm to¸n
Tr¸ch nhiÖm cña ban gi¸m ®èc C«ng ty kh¸ch hµng vµ c¸c KiÓm to¸n
viªn
H×nh thøc th«ng b¸o kÕt qu¶ kiÓn to¸n
Thêi gian tiÕn hµnh cuéc kiÓm to¸n
C¨n cø tÝnh gi¸ phÝ cuéc KiÓm to¸n vµ h×nh thøc thanh to¸n
B2: Thu thËp th«ng tin vÒ kh¸ch hµng
KiÓm to¸n viªn thu thËp th«ng tin ®èi víi phÇn hµnh KiÓm to¸n mµ
m×nh ®¶m nhËn. Trong giai ®o¹n nµy KiÓm to¸n viªn t×m hiÓu c¸c mÆt ho¹t
®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng vµ c¸c quy tr×nh mang tÝnh ph¸p lý cã ¶nh
h-ëng ®Õn c¸c mÆt ho¹t ®éng kinh doanh nµy tõ ®ã ¶nh h-ëng ®Õn phÇn hµnh
KiÓm to¸n cña m×nh.
C¸c th«ng tin c¬ së
T×m hiÓu ngµnh nghÒ vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng.
Theo chuÈn mùc KiÓm to¸n sè 300, lËp kÕ ho¹ch KiÓm to¸n quy ®Þnh
KiÓm to¸n viªn ph¶i t×m hiÓu ngµnh nghÒ vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch
hµng. ViÖc t×m hiÓu ngµnh nghÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng gióp
KiÓm to¸n viªn nhËn ®Þnh vÒ chñng lo¹i hµng ho¸ mµ Doanh nghiÖp mua vµo
còng nh- c¸ch thøc thanh to¸n vµ môc ®Ých sö dông ®èi víi tõng lo¹i hµng
ho¸ cã ®óng môc ®Ých cam kÕt b»ng v¨n b¶n kh«ng. Ngoµi ra viÖc t×m hiÓu
SV: Lª Chung - KiÓm to¸n 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
ngµnh nghÒ kinh doanh cña kh¸ch hµng còng cho KiÓm to¸n viªn biÕt ®-îc
c¸ch tæ chøc hÖ thèng kÕ to¸n vµ c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n ®Æc thï cña ngµnh
nghÒ nµy.
- Xem xÐt l¹i kÕt qu¶ cuéc KiÓm to¸n n¨m tr-íc vµ hå s¬ KiÓm to¸n
chung.
ViÖc xem xÐt l¹i nµy gióp cho kiÓm to¸n viªn x¸c ®Þnh vµ khoanh
vïng c¸c kho¶n môc chøa ®ùng rñi ro cao trong chu tr×nh, nh÷ng b-íc mµ ë
®ã hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé yÕu.
- Tham quan nhµ x-ëng
C«ng viÖc nµy sÏ cung cÊp cho KiÓm to¸n viªn nh÷ng ®iÒu m¾t thÊy tai
nghe vÒ quy tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña kh¸ch hµng, gióp KiÓm to¸n viªn
®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng b¶o qu¶n, nhËp vµ xuÊt hµng ho¸ tõ ®ã ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng
cña bé phËn mua hµng vµ nh÷ng gian lËn sai sãt cã thÓ x¶y ra trong qu¸ tr×nh
mua hµng.
- NhËn diÖn c¸c bªn h÷u quan
Trong qu¸ tr×nh KiÓm to¸n chu tr×nh mua hµng vµ thanh to¸n c¸c bªn
h÷- quan mµ kiÓm to¸n viªn quan t©m chñ yÕu lµ cung cÊp, ®¹i lý, c¸c tæ
chøc ¶nh h-ëng ®Õn quyÕt ®Þnh mua cña C«ng ty kh¸ch hµng. ViÖc nhËn diÖn
c¸c bªn h÷u quan sÏ gióp cho KiÓm to¸n viªn trong qu¸ tr×nh thu thËp b»ng
chøng KiÓm to¸n cã nhiÒu thuËn lîi h¬n.
- Dù kiÕn nhu cÇu chuyªn gia bªn ngoµi
Trong tr-êng hîp ph¶i gi¸m ®Þnh gi¸ trÞ cña nh÷ng hµng ho¸ mµ Doanh
nghiÖp mua vµo nÕu trong nhãm KiÓm to¸n kh«ng cã ai cã kh¶ n¨ng gi¸m
®Þnh th× hä ph¶i dïng nh÷ng chuyªn gia trong c¸c lÜnh vùc trªn.
C¸c th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch hµng
ViÖc thu thËp th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch hµng sÏ gióp cho
KiÓm to¸n viªn n¾m b¾t ®-îc c¸c quy tr×nh mang tÝnh ph¸p lý cã ¶nh h-ëng
SV: Lª Chung - KiÓm to¸n 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
®Õn chu tr×nh hµng tånkho. Nh÷ng th«ng tin nµy ®-îc thu thËp trong qu¸
tr×nh tiÕp xóc víi ban gi¸m ®èc cña C«ng ty kh¸ch hµng gåm c¸c lo¹i sau:
GiÊy phÐp thµnh lËp ®iÒu lÖ cña C«ng ty.
C¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, b¸o c¸o KiÓm to¸n, thanh tra hoÆc kiÓm tra cña
c¸c n¨m hiªn hµnh hoÆc trong vµi n¨m tr-íc.
Biªn b¶n c¸c cuéc häp cæ ®«ng, héi ®ång qu¶n trÞ vµ ban gi¸m ®èc.
C¸c hîp ®ång cam kÕt quan träng.
Thùc hiÖn c¸c thñ tôc ph©n tÝch
Sau khi thu thËp c¸c th«ng tin c¬ së vµ th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý
cña kh¸ch hµng, KiÓm to¸n viªn thùc hiÖn c¸c thñ tôc ph©n tÝch ®èi víi c¸c
th«ng tin ®· thu thËp ®-îc ®Ó hç trî cho viÖc lËp kÕ ho¹ch vÒ b¶n chÊt, thêi
gian vµ néi dung c¸c thñ tôc KiÓm to¸n sÏ ®-îc sö dông ®Ó thu thËp b»ng
chøng KiÓm to¸n. Gåm:
Ph©n tÝch ngang: So s¸nh sè d- tµi kho¶n n¨m nay so víi n¨m tr-íc,
®èi chiÕu chªn lÖch n¨m nay t¨ng hay gi¶m so víi n¨m tr-íc ®Ó t×m ra nh÷ng
®iÒu kh«ng hîp lý.
Ph©n tÝch däc: So s¸nh tû lÖ chi phÝ cña C«ng ty kh¸ch hµng víi c¸c
C«ng ty kh¸c trong ngµnh, so s¸nh tû lÖ nµy qua c¸c n¨m ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh
hîp lý. X¸c ®Þnh hÖ sè vßng quay cña hµng tån kho ®Ó x¸c ®inh chÊt l-îng,
tÝnh kÞp thêi, tÝnh lçi thêi cña hµng ho¸ mua vµo.
B3: §¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu vµ rñi ro KiÓm to¸n
§¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu
Mét sai sãt cã quy m« cã thÓ träng yÕu víi C«ng ty nµy nh-ng kh«ng
träng yÕu víi C«ng ty kh¸c. Do ®ã viÖc -íc l-îng träng yÕu phÇn lín phô
thuéc vµo kinh nghiÖm cña KiÓm to¸n viªn. Th«ng th-êng viÖc ®¸nh gi¸ tÝnh
träng yÕu gåm hai b-íc c¬ b¶n:
B-íc 1: ¦íc l-îng ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu
SV: Lª Chung - KiÓm to¸n 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
B-íc 2: Ph©n bæ -íc l-îng ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu cho c¸c kho¶n
môc KiÓm to¸n.
Trong giai ®o¹n nµy KiÓm to¸n viªn cÇn -íc l-¬ng møc träng yÕu cho
toµn bé chu tr×nh sau ®ã ph©n bæ møc räng yÕu cho tõng nhãm nghiÖp vô.
§¸nh gi¸ rñi ro
Theo chuÈn mùc sè 400 rñi ro KiÓm to¸n lµ rñi ro KiÓm to¸n viªn vµ
C«ng ty KiÓm to¸n ®-a ra ý kiÕn nhËn xÐt kh«ng thÝch hîp khi b¸o c¸o tµi
chÝnh ®· ®-îc KiÓm to¸n cßn cã nh÷ng sai sãt träng yÕu. Trong giai ®o¹n lËp
kÕ ho¹ch KiÓm to¸n, KiÓm to¸n viªn ph¶i x¸c ®Þnh rñi ro KiÓm to¸n mong
muèn cho toµn bé BCTC ®-îc KiÓm to¸n th«ng qua viÖc ®¸nh gi¸ ba bé
phËn.
- Rñi ro tiÒm tµng.
§Ó ®¸nh gi¸ rñi ro tiÒm tµng KiÓm to¸n viªn cã thÓ dùa vµo c¸c yÕu tè
nh- b¶n chÊt kinh doanh cña kh¸ch hµng, tÝnh liªm chÝnh cña ban gi¸m ®èc,
kÕt qu¶ cña c¸c cuéc KiÓm to¸n lÇn tr-íc, c¸c nghiÖp vô kinh tÕ kh«ng
th-êng xuyªn, c¸c -íc tÝnh kÕ to¸n, c¸c hîp ®ång KiÓm to¸n lÇn ®Çu vµ dµi
h¹n, quy m« sè d- tµi kho¶n.
- Rñi ro kiÓm so¸t.
Kh¶ n¨ng gian lËn, sai sãt cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. Rñi ro kiÓm
so¸t cµng lín cã nghÜa lµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cµng yÕu kÕm vµ ng-îc
l¹i. ViÖc ®¸nh gi¸ rñi ro trªn th«ng qua viÖc ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi
bé.
- Rñi ro ph¸t hiÖn.
Kh¶ n¨ng x¶y ra c¸c sai sãt hoÆc gian lËn trªn b¸o c¸o tµi chÝnh mµ
kh«ng ng¨n ®-îc hay ph¸t hiÖn bëi hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ còng kh«ng
®-îc kiÓm to¸n viªn ph¸t hiÖn trong qu¸ tr×nh KiÓm to¸n. ViÖc ®¸nh gi¸ rñi
ro ph¸t hiÖn phô thuéc vµo viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro tiÒm tµng, rñi ro kiÓm so¸t vµ
kh¶ n¨ng chuyªn m«n cña KiÓm to¸n viªn.
SV: Lª Chung - KiÓm to¸n 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
KiÓm to¸n viªn ph¶i dùa vµo ®¸nh gi¸ møc ®é rñi ro tiÒm tµng ®Ó x¸c
®Þnh néi dung, lÞch tr×nh vµ ph¹m vi thö nghiÖm c¬ b¶n ®Ó gi¶m rñi ro ph¸t
hiÖn vµ rñi ro KiÓm to¸n ®Õn møc cã thÓ chÊp nhËn ®-îc.
B4: T×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t
Trong giai ®o¹n nµy KiÓm to¸n viªn ph¶i xem xÐt c¸c yÕu tè cña hÖ
thèng kiÓm so¸t néi bé nh- m«i tr-êng kiÓm so¸t, thñ tôc kiÓm so¸t, hÖ
thèng kÕ to¸n vµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé mµ träng t©m lµ c¸c thñ tôc kiÓm
so¸t ®-îc ¸p dông trong chu trÝnh hµng tån kho vÒ mÆt thiÕt kÕ vµ tÝnh kh¶
thi cña c¸c thñ tôc kiÓm so¸t ®ã.
- M«i tr-êng kiÓm so¸t
Bao gåm toµn bé nh©n tè bªn trong vµ bªn ngoµi cã tÝnh t¸c ®éng tíi
viÖc thiÕt kÕ, ho¹t ®éng vµ sö lý d÷ liÖu cña c¸c lo¹i h×nh kiÓm so¸t néi bé.
§Ó ®¹t sù hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®èi víi hµng tån kho, KiÓm
to¸n viªn cÇn xem xÐt c¸c nh©n tè trong m«i tr-êng kiÓm so¸t bao gåm:
+ §Æc thï vÒ qu¶n lý: §Æc thï vÒ qu¶n lý ®Ò cËp tíi c¸c quan ®iÓm
kh¸c nhau trong ®iÒu hµnh ho¹t ®éng Doanh nghiÖp cña nhµ qu¶n lý ¶nh
h-ëng trùc tiÕp ®Õn chÝnh s¸ch chÕ ®é quy ®Þnh vµ c¸ch thøc tæ chøc kiÓm tra
kiÓm so¸t trong Doanh nghiÖp nãi chung vµ hµngtån kho nãi riªng.
+ C¬ cÊu tæ chøc: §Ó thùc hiªn b-íc c«ng viÖc nµy víi hµng tån kho
KiÓm to¸n viªn cÇn t×m hiÓu c¸c thñ tôc vµ c¸c quy ®Þnh ®èi víi c¸c chøc
n¨ng mua hµng, nhËn hµng, l-u tr÷ hµng, xuÊt hµng. còng nh- viÖc kiÓm so¸t
®èi víi s¶n xuÊt, ®«ng thêi ph¶i t×m hiÓu vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t vËt chÊt ®èi
víi hµng tån kho nh- kho tµng, bÕn b·i, nhµ x-ëng vµ c¸c ®iÒu kiÖn kü thuËt
kh¸c. BÊt kú sù thiÕu so¸t nµo vÒ ph-¬ng tiÖn cÊt tr÷ vÒ dÞch vô b¶o vÖ hoÆc
vÒ kiÓm so¸t vËt chÊt kh¸c ®Òu cã thÓ dÉn tíi mÊt m¸t hµng tån kho do ch¸y
næ hoÆc do mÊt trém, tÊt c¶ cÊp qu¶n lý quan t©m. Thªm n÷a c¸c KiÓm to¸n
viªn cã thÓ tiÕn hµnh pháng vÊn cu·ng nh- quan s¸t c¸c ho¹t ®éng cña hÖ
thèng kiÓm so¸t néi bé. HÖ thèng kÕ to¸n hµng tån kho cã ®-îc theo dâi tõng
SV: Lª Chung - KiÓm to¸n 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
lo¹i kh«ng, hµng tån kho cã ®-îc ®¸nh dÊu theo mét d·y sè ®-îc x©y dùng
kh«ng.
+ChÝnh s¸ch nh©n sù: KiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh pháng vÊn vÒ chÝnh
s¸ch nh©n sù ®èi víi c«ngt¸c ghi chÐp, c«ng t¸c qu¶n lý hµng tån kho, thùc
hiÖn ®¸nh gi¸ ®iÒu tra vÒ tr×nh ®é nghiÖp vô, tÝnh trung thùc vµ t- c¸ch cña
thñ kho, nh©n viªn thu mua, kÕ to¸n hµng tån kho còng nh- xù ph©n ly tr¸ch
nhiÖm gi÷a c¸c bé phËn c¸ nh©n trong viÖc thu mua, h¹ch to¸n vµ b¶o qu¶n
hµng tån kho.
+ C«ng t¸c kÕ ho¹ch: KiÓm to¸n viªn cÇn kiÓm tra c¸c dù to¸n vÒ
nguyªn vËt liÖu, kÕ ho¹ch s¶n xuÊt do Doanh nghiÖp lËp ®Çu kú vµ ®èi chiÕu
víi kÕ ho¹ch s¶n xuÊt do Doanh nghiÖp lËp ®Çu kú vµ ®èi chiÕu víi kÕ ho¹ch
s¶n xuÊt, dù to¸n kú tr-íc còng nh- t×nh h×nh thùc tÕ s¶n xuÊt kú tr-íc ®Ó
kh¼ng ®Þnh tÝnh khoa häc vµ nghiªm tóc trong viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch, dù
to¸n vÒ hµng tån kho cña Doanh nghiÖp.
- HÖ thèng kÕ to¸n hµng tån kho.
Bao gåm hÖ thån chøng tõ, hÖ thèng s« s¸ch, hÖ thèng tµi kho¶n kÕ
to¸n vµ hÖ thèng b¶ng tæng hîp, c©n ®èi kÕ to¸n. Trong ®ã qua tr×nh lËp vµ
lu©n chuyÓn chøng tõ ®ãng vai trß quan träng trong c«ng t¸c kiÓm so¸t néi
bé cña Doanh nghiÖp. §Ó t×m hiÓu vÒ hÖ thèng kÕ to¸n hµng tån kho cña d¬n
vÞ ®-îc KiÓm to¸n, KiÓm to¸n viªn cÇn t×m hiÓu qua c¸c c©u hái sau:
. HÖ thèng kÕ to¸n hµng tån kho cã thÓ cã ®-îc theo dâi chi tiÕt cho
tõng lo¹i hµng tån kho hay kh«ng.
. HÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n cã ®-îc ®èi chiÕu Ýt nhÊt mét lÇn víi kÕt
qu¶ kiÓm kª hµng tån kho trong n¨m kh«ng.
. Sù kh¸c biÖt gi÷a sè thùc tÕ kiÓm kª víi sæ s¸ch khi ®-îc ph¸t hiÖn cã
®-îc gi¶i quyÕt kÞp thêi hay kh«ng.
Ngoµi ra kiÓm toan viªn cÇn kiÓm tra c¸c phiÕu yªu cÇu mua hµng, ®¬n
®Æt mua hµng, phiÕu yªu cÇu sö dông mua hµng ho¸, phiÕu vËn chuyÓn hµng,
SV: Lª Chung - KiÓm to¸n 43A
Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp
phiÕu nhËp kho, phiÕu xuÊtkho vµ c¸c sæ s¸ch kÕ to¸n vÒ hµng tån kho vµ chi
phÝ.C¸c thñ tôc nµy sÏ gióp KiÓm to¸n viªn cã ®-îc c¸c b»ng chøng ®Ó ®¸nh
gi¸ rñi ro kiÓm so¸t ®èi víi c¸c c¬ së dÉn liÖu vÒ hµng tån kho lµ nhá h¬n
møc cùc ®¹i.
- C¸c thñ tôc kiÓm so¸t.
KiÓm to¸n viªn t×m hiÓu thñ tôc kiÓm so¸t trong ®¬n vÞ cã dùa trªn ba
nguyªn t¾c c¬ b¶n: Ph©n c«ng ph©n nhiÖm, BÊt kiªm nhiÖm, Uû quyÒn phª
chuÈn.
+ KiÓm to¸n viªn ph¶i kiÓm tra viªc ph©n chia tr¸ch nhiÖm trong viÖc
thùc hiÖn chøc n¨ng cña chu tr×nh, ai lµ ng-êi thùc hiÖn chøc n¨ng ®ã.
+ Cã tån t¹i mét phßng thu mua hµng ®éc lËp chuyªn thùc hiÖn tr¸ch
nhiÖm mua tÊt c¶ nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô hµng ho¸ kh«ng.
+ Cã b¶o ®¶m sù phª duyÖt trong xuÊt dïng hµng tån kho kh«ng.
- KiÓm to¸n néi bé
KiÓm to¸n néi bé lµ bé phËn ®éc lËp ®-îc thiÕt lËp trong ®¬n vÞ tiÕn
hµnh c«ng viÖc kiÓm tra vµ ®¸nh gia c¸c ho¹t ®éng phôc vô yªu cÇu qu¶n trÞ
néi bé ®¬n vÞ.
+ KiÓm to¸n viªn ph¶i t×m hiÓu xem kh¸ch hµng cã hay khong cã sù
tån t¹i cña bé phËn KiÓm to¸n néi bé vµ bé phËn KiÓm to¸n néi bé nµy thùc
tÕ cã ho¹t ®éng hay kh«ng, bé phËn KiÓm to¸n néi bé trùc thuéc ai, ph¹m vi
quyÒn h¹n cña nã nh- thÕ nµo.
+ C¸c nh©n viªn trong bé phËn KiÓm to¸n néi bé cã ®¶m b¶o vÒ n¨ng
lùc chuyªn m«n còng nh- phÈm chÊt ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp hay kh«ng.
+ Bé phËn nµy tiÕn hµnh kiÓm tra ®èi víi c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn
hµng tån kho nh- thÕ nµo, nã cã ®¶m b¶o chøc n¨ng kiÓm tra ®¸nh gi¸ vµ
gi¸m s¸t thÝch hîp hiÖu qu¶ cña hÖ thèng kÕ to¸n vµ kiÓm so¸t néi bé víi
hµng tån kho hay kh«ng.
SV: Lª Chung - KiÓm to¸n 43A
- Xem thêm -