Tài liệu Kiểm toán hải quan - công cụ chống gian lận thương mại

BQ GIAO Dl)C VA I>Ao T~O TRUONG D~I HOC KINH TE THANH PHO HO CHi MINH ********* DE TAt NGDIEN cuu KBOA uoc cAP no• • a? , ? KIEM TOR" HAl QUA"- cO"G co• ctt6"G Glfl" L8" TttUO"G MfJ• I • MAS6: ~ , ~ TP. HO CHI MINH- NAM 2005 BQ GIAO Dl)C VA DAO T~O TRUONG D~I HOC KINH TE THANH PHO HO CHI MINH ********* DE TAI NGHIEN cuu KHOA nqc CAP u() A.? , ? A. KIEM TOfitt Hfil QOfitt - COttG CO• CH0HG Glfitt L8tt THUOttG M61 • • MASO: TS Th.S TS TS : MAl THl HOANG MINH (Chu nhit$m d@ tai) :NGUYEN THE LQC : NGUYEN XUAN HUNG : NGUYEN NGQC DUNG TP HO CHI MINH- NAM 2004 . . MUCLUC ' (j? . ~ LOI M DAU ...................................................................................... ;....................... 1 CHUONG 1: CO SO LY LU!N ..................................... ~ ........................................... 4 ' 1.1. KHAI NI~M A 1.1.1. Khai ~ vrl A VE GIAN LAN TH vNG MAl .................................................... 4 ni~m ...................................................................................................... 4 1.1.2. Gian l?n thu'dng ml;li tren the' gidi .... .. ...... .... .. .... .. .. .. .... .. .... .. .... .. .. .. .... .. .... .. ... 6 1.1.3. Cac hlnh thuc gian l?n thu'dng ml;li.. ............................................................. 10 1.1.4. Nhii'ng h?u qua cua gian l?n thu'dng ml;li ....................................................... 12 _,:? , ~ ? A 1.2. KIEM TOAN HAl QUAN (KIEM TRA SAU THONG QUAN ) ......................... 15 1.2.1. Khai 1.2 .2 . ,.,-. £) 01 ni~m; ..................................................................................................... 15 , h?. tu'<;ing kiJ/1 em to an a1 quan .................................................................... .. 16 1.2.3. Phl;lm vi ki~m tra .......................................................................................... 18 1.2.4. Ml,IC dich chinh cua ki~m to an hai quan ....................................................... 19 ? kiJ/1 , h?. 1.2 .5 . V a1. tro' cua em to an a1 quan .................................................................... . 20 1.2.6. Cac cd sd phap ly quo'c te' ............................................................................. 24 1.2.7. Cac cd sd phap ly cua K A...., Vi~t K Nam ................................................................... 32 A , N 1.3. MOl QUAN H~ GIO'A CHONG GIAN LAN THVONG MAl VOl KIEM , ? TOAN HAl QUAN ....................................................................................................... 34 1.4. KINH NGHI$M CHONG GIAN L~.N THVONG MAl CUA HAl QUAN MOT so NVdc ...........................................................................................................39 1.4.1. Kinh nghi~m cho'ng gian l?n thu'dng ml;li cua hai quan Trung Qu6c ...... ...... 39 1.4.2. Kinh nghi~m cho'ng gian l?n thu'dng ml;li cua hai quan Thai Lan ............... .41 1.4.3. Kinh nghi~m cho'ng gian l?n thu'dng ml;li cua Hai quan Australia .............. .42 1 1.4.4. Kinh nghi~rn ch6ng gian l~n thudng rn1;1i cua hai quan My ........................ 43 1.4.5. Kinh nghi~rn ki€rn toan sau thong quan cua Hai quan lndonesia ................ 44 1.4.6. Kinh nghi~rn cua hai quan Han Qu6c .......................................................... 46 1.4.7. Nhii'ng kinh nghi~m rut ra cho ho1;1t d()ng ki€rn toan sau thong quan cua Hai quan Vi~t Nam ....................................................................................................... 48 KET LUAN CHUONG ! .............................................................................................. 50 CHUONG II. THl)'C TR~NG GIAN L!N THUONG M~I .................................... 51 " v ;. ,. " 2.1. GIAN LAN TH ONG MAl v VIJ;<:T NAM ......................................................... 51 2.1.1 Gian l~n thudng rn1;1i truoc day ....................................................................... 51 2.1.2. Nhii'ng thu do1;1n gian l~n thudng rn1;1i ph6 bi6n hi~n nay .............................. 54 2.1.3. Di~n bi6n gian l~n thudng rn1;1i trong thoi gian toi.. ...................................... 68 2.2. NGUYEN NHAN PHAT SINH VA PHAT TRrnN GIAN LAN THUONG MAl ................................................................................................................ 69 2.3. NHUNG TAC HAl CUA GIAN LAN THUONG MAl ........................................ 74 2.4. CHUC NANG, NHI~M Vl) CHONG GIAN LAN THUONG MAl CUA HAl QUAN VI~T NAM TRONG QUA TRINH HOI NHAP KINH TE QUOC TE ..... 78 , , A ,:/ ? ? A 2.5 . E>ANH GIA HOAT E>QNG KIEM TRA CUA HAl QUAN VIJ;':T NAM TRUOC ~ vA SAU KHI THl}C HI~N NGHJ E>JNH CUA CHINH PHU VE " KIEM TRA SAU THONG QUAN ...................................................................... 80 2.5.1. Ho1;1t d()ng ki€rn tra, ki€m soat cua Hai quan narn 1999 .............................. 80 2.5.2. Ho1;1t d()ng ki€rn tra ki€rn soat cua nganh hai quan trong narn 2000 ........... 82 2.5.3. Ho(;lt d()ng ki€m tra ki€m soat cua nganh hai quan nam 2001.. ................... 87 2.5.4. Ho(;lt d()ng cua nganh hai quan narn 2002 narn buoc dgu thvc hi~n Nghi dinh s6 102/2001/NE>-CP v6 ki€rn toan hai quan (ki€rn toan sau thong quan) ......... 89 2.5.5. Ho(;lt d()ng cua nganh hai quan nam 2003 va nhii'ng k6t qua da d1;1t duqc ... 94 KET LUAN CHUONG 2 ............................................................................................. 105 2 ~ ~ CHUONG 3: CAC GIAI PHAP ................................................................................ 111 ,.... " T "f _, ? , 3.1 Ml)C TIEU XA Y DyNG CAC GIAI PHAP ......................................................... 111 T~-f AY DyNG -f ~ 3.2. CAN Cu XA GIAI PHAP .................................................................... . 111 T v ? 3.3 cAc GIAI PHAP .................................................................................................... 113 3.3.1. Giai phap chung .......................................................................................... 113 3.3.2. Giai phap v6 con nguoi ................................................................................ 113 3.3.3. Nh6m giai phap ho~m thi~n nghi~p v1,1, ph1,1c v1,1 cho ho.;tt d9ng ki€m toan hai quan ........................................................................................................................ 116 3.3.4. Giai phap v6 nhii'ng nguyen nhan Utm ch~m cong tac ki€m toan sau thong quan .................................................................................................................... 125 3.3.5.Cac giai phap cho vi~c xac dinh do'i tu<;1ng ki€m toan va thu th~p thong tin A tac ~ quan 1y~ d oan h ng h"H(p A co~ h o.;tt dA<;>ng xuat K n hA.;tp kh,f!au .............................. . 127 cho cong ? 3.3.6. Giai phap tang cuong mo'i quan h~ lien ke't giua hai quan, ngan hang va m9t so' b9 nganh c6 lien quan b~ng vi~c t.;to l~p kenh thong tin giii'a cac cd quan B9, Nganh ..................................................................................................... 128 3.3.7. Nh6m cac giai phap v6 chinh sach .............................................................. 134 3.3.8. Giai phap xay dl,l'ng h~ tho'ng thu th~p thong tin ho.;tt d9ng c6 hi~u qua phl,lC Vl,l cho cong tac ki€m toan sau thong quan ......................................................... 147 3.3.9. Giai phap xay dl,l'ng che' d9 khen thu'ong, ky ku~t ....................................... 152 3.3.10. Giai phap tang cu'ong pho'i h<;1p, h<;1p tac v6 ki€m toan sau thong quan .... 152 KET LUAN CHu'dNG 3 .............................................................................................. 153 KET LU!N .................................................................................................................. 155 ' ~ ? TAl LI~U THAM KHA0 ........................................................................................... 158 PHV Ll:,JC ............................................................................................................................... 159 3 1. Ly do chon d~ tai : N€n kinh te' the' giOi dang v~n d()ng, phat tri€n m~nh me theo xu huong toan diu hoa. Giao luu thu'dng m~i Qu6c te' pha t tri€n khong ngung do tinh lQi the' so sanh giua cac qu6c gia, theo d6 lu'U lu'Qng ~ang hoa qua l~i cac cU'a khffu hili quan ngay cang gia tang. Hai quan khong th€ va ciing khong cffn thie't phai ki~m tra toan b9 hang hoa xugt nh~p khffu ngay tl;li cU'a khffu rna c6 th€ ap dt;mg cac bi~n phap nghi~p V\1 khac d€ thong quan nhanh chong dap ung dUQ'C yeu cffu CUa thu'dng m~i Qu6c te' nhu'ng v~n ch~t che v€ quan ly Hai quan; ch6ng gian l~n thu'dng ml;li m9t each huu hi~u. Nghi~p V\1 d6 chinh la ki€m toan hai quan, theo quan di€m cua T6 chuc Hai quan the' giOi (WCO) thl "Duy trl va phat tri€n h~ thO'ng ki€m toan hai quan la tuy~t d6i cffn thie't , vi m9t h~ th6ng ki€m toan hai quan du ml;lnh c6 th€ phat hi~n va ngan ch~n mQi hlnh thuc gian l~n thu'dng m~i , d~c bi~t la gian l~n qua gia du cho h~ th6ng gia tinh thu~ d6 duqc xac dinh theo bgt cu phu'dng phap nao. Ki€m toan hai quan la m9t khau nghi~p V\1 trong cong ngh~ quan ly cua Hai quan hi~n dl;li dang duqc ph6 bie'n va ap dt,mg r()ng rai tren toan the' giOi. Vi~c nghien CUU , nam vung d€ ap dt,mg CO hi~U qua nghi~p V\1 ki€m toan hai quan la khong th€ thie'u duqc d6i v6i Hai quan Vi~t Nam tren bu'oc du'ong phat tri€n va h9i nh~p Qu6c te' Nh~n thuc du'QC tffm quan tn;mg d6 ' d€ tai " Ki€m toan hai quan cong C\1 ch6ng gian l~n thu'dng ml;li " rna chung toi h!a chQn nghien cuu g6p phffn giai quye't nhung ygn d€ d~ t ra neu tren . 1 2. Mllc dich cua d~ tai nghien CUll : Cong trlnh nghien cU'u nay nh~m d~t du<;1c cac mvc dich sau: Xac dinh dO'i tu'<;lng, n(>i dung phu'dng phap kiem tra - Xac l~p quySn h~n phap ly cua cd quan hai quan va quy ch~ phO'i h<;1p cac B(> nganh, cd qu'an lien quan - T6 chile cong tac kiem tra va cac bi~n phap kiem tra - Xay d\].'ng 1\].'c lu'<;lng can b(> kiem tra - DS tai se nghien cuu nhung n(>i dung cd ban neu tren nh5.m :Danh gia dung di{n th\].'c ti€n trong vi~c th\].'c hi~n Nghi dinh 102 ngay 31 thang 12 nam 2001 cua Thu Tuong Chinh Phu vS kiem tra sau thong quan Va dS xua't nhung giai phap ki€m tra sau thong quan c6 ( cd sd ly lu~n khoa hQC Va th\].'c ti€n nh~m thffy fO tac dl;lng CUa ki€m to an hai quan phl;lC V\1 cho chO'ng gian l~n thu'dng m~i ) 3. Pham vi nghien cull : Nh~m d~ t du<;1c mvc tieu nghien cuu . nh6m nghien cuu chung toi da tham khao tai li~u trong va ngoai nude vs ho~t d(>ng ki€m toan hai quan tac dvng cua n6 dO'i voi ho~t d(>ng chO'ng gian l~n thu'dng m~i . D6ng thai d€ d~t du'QC mvc dich nghien cuu chung toi su dvng cac s6li~u tu nam 1999- d~n nam 2003. Va cac s6 li~u d\1' bao, c6 ngu6n gO'c tin c~y d~ phan tich , danh gia th\].'c tr~ng ciing nhu' ki~n nghi cac giai phap th\].'c hi~n ki€m toan Hcli quan (ki€m tra sau thong quan) phl;IC V\1 cho cong tac chO'ng gian l~n thu'dng m~i. 4. Phudng phap nghien cull: Cac tac gia chu y~u dva vao phu'dng phap duy v~t bi~n chung va duy v~t lich su, d6ng thai c6 k~t h<;lp cac phu'dng phap thO'ng ke, phan tich, t6ng hinh Qu6c te' v~ tr<;1 giup lfrn nhau, di~u tra va trffn ap cac t()i phl;lm Hai quan, ky ngay 9.6.1977. tl;li Nairobi da dinh nghia:"Gian lQ,n Hili quan lit hanh vi phr.zm phap Hili quan do ngliUi co hanh vi gian do'i vfJi Hili quan va co nhilng thu dor.zn di che dlfu slj gian dlfi nay nhlim trlfn tranh toan bQ ho{ic mQt phtin thut nhQ,p kh{lu phili nQp ho{ic tranh slj ngiin clfm va hr.zn cht xu/{t khilu do LuQ,t Hili quan quy djnh ho{ic co du(Jc nhilng l(li ich trai vfJi LuQ,t Hili quan ". E>€ phu h<;lp voi xu the' toan du hoa thu'dng ffil;li ngay cang sau r()ng hdn, H()i nghi qu6c te' lffn thil 5 v~ ch6ng gian l~n thu'dng m~i trong linh vvc Hai quan cua WCO tl;li Bi tu ngay 9.10.1995 de'n ngay 13.10.1995 da xem xet va th6ng nhfft du'a ra m()t dinh nghia moi nhu' sau: "Gian lQ,n thlidng mr.zi trong lfnh vljc Hili quan lit hanh vi vi phr.zm cac diiu khoiln phap quy ho{ic phap luQ,t Hili quan nhdm trlfn tranh ho{ic co' y tron tranh nQp thue' Hili quan, phi va cac khoiln thu khac dlfi vfJi vi?c di chuyin hang hoa thlidng mr.zi ". Trong cu6n cffm nang do t6 chile Hai quan the' giOi xua't ban ngay 30 thang 6 nam 1996 da th6ng nhfft dinh nghia v~ gian l~n thu'dng ffil;li nhu' sau: Gian lQ,n thlidng mqj lit b{it CU hanh Vi CO l(li nao trai vfJi CtlC luQ,t [f Va quy dfnh thUQC lfnh vljc quiln ly Nha nufJc vi hili quan nhlim m(lc dich: 5 (1) Tr6n tninh nghi'a Vl;l ho~c dang tlm each d€ tr6n tranh nghi'a Vl;l phai nop thue', 1~ phi va cac khoan phi khac d6i voi ho<;tt dong xua't khffu ' nh~p khffu hang hoa thu'dng m<;ti. (2) Tr6n tranh nghi'a Vl;l hoi[Lc dang tlm each d€ tr6n tranh nghi'a Vl;l phai cha'p hanh ba't cu quy dinh nao ca'm ho~c h<;tn che' xua't khffu, nh~p khffu dang ap dl;lng d6i voi hang hoa thu'dng m<;ti. (3) Thu nh~n hoi[Lc tlm each d€ thu nh~nl<;ti ba't eli Sl! hoan thue', 1~ phi va eac khoan phi khac da nop cho cd quan hai quan rna cac khoan thu nh~n l<;ti nay khong h<;Jp 1~. (4) D<;tt du'<;Jc hoi[Lc tlm each d€ d<;tt du'<;Jc nhfi'ng u'U dai ba't chinh v~ thu'dng m<;ti lam t6n h<;ti de'n nguyen t~c va t~p quan cua ho<;tt dong kinh doanh thu'dng m<;ti chan chinh. Trong giOi h<;tn ph<;tm vi cua d~ tai nay chung toi chi di sau vao gian l~n thudng m<;ti trong llnh Vl!C ngo<;ti thu'dng thuoc chile nang quan ly Nha nu'oc cua Hai quan. Nhu' v~y tu cac' dinh nghi'a tren ta c6 th€ hi€u :Gian Zan thuang mai la tie'n hanh cac hoat dong xua't khdu, nhap khdu qua bien giai quffc gia trai wJi cac quy dinh cua Nha nuac v~ xudt khdu, nhap khdu va hai quan nhlim thu lai bdt chfnh. 1.1.2. Gian l~n thlidng m~i tren the' gilti: Cho de'n nay nguoi ta da thua nh~n gian l~n thu'dng m<;ti la t~ n<;tn c6 tu c6 xu'a cua nhan lo<;ti. Du chua c6 mot cong trlnh nao nghien cuu chinh xac lo<;ti hlnh nay c6 tu giai do<;tn lich su nao nhu'ng ngay tu thai c6 d<;ti C1 Ai C~p va LaMa da c6 gian l~n thu'dng m<;ti va huon l~u xufft hi~n. Ml;lC tieu va dong Cd cua nhfi'ng ngu'oi thl!c hi~n cac hanh vi nay cho de'n bay giO va v~ sau v~n khong thay d6i, d6 la tr6n thue' danh vao hang boa d€ thu l<;Ji, khong tuan thu quy dinh cua nha nu'oc du'dng quy~n . 6 d Ai C~p thud truck, ca.c Pharaons da danh thu€ kha ni,ing vao cac mi,it hang nhu' hu'dng li~u, du'<;jc thao, kim lo~i quy va gia vi. Sau khi d€ ch€ La Ma tan ra cac lanh chua dia phudng tlf quySn di,it ra cac lu~t 1~ vs thu€ va danh vao nhiSu mi,it hang phai v~n chuy€n qua lanh th6 cua hQ. B€ ch6ng l~i lu~t 1~ va tham l<;1i, cac thudng nhan da tlm du mu'u k€ tr6n thu€. Cac thu do~n tr6n thu€ trong thai ky nay to ra rfft tao b~o va thu'ong xuyen. Trude cuoc each m~ng 1789 m6i ngu'oi dan C1 Pari tieu thv d€n 100 lit ru<;1u vang/nam. Nhu'ng mi,it hang nay da bi danh thu€ kha ni,ing tru'oc khi mang tieu th1,1 (j Pari. B€ d6i ph6 l~i, cac thu'dng gia da k€t h<;1p voi cac trum buon l~u dao mot h~ th6ng du'ong hgm d€ dua ru'<;1u vang vao thanh ph6. Tlnh hlnh gian l~n thu'dng m~i va buon l~u C1 Phap nghi~m trQng d€n n6i vao cu6i th€ ky 17, chinh phu nu'oc nay da thanh l~p mot lljc lu'<;1ng hai quan len d€n 150.000 ngu'oi ( gQi la "Fermiers Generaux ") d€ tung vao chi€n dich ch6ng gian l~n thu'dng m~i va buon l~u. Trong d6 mu6i an Ia mot m6n hang du'<;jc buon ban va tr6n thu€ nhiSu nhfft vi Hoang Gia Phap doc quySn buon ban hang nay. TiSn ph~t quy dinh d6i voi nguoi buon l~u rfft ni,ing. N€u phat hi~n du'<;1c ngu'oi tr6n thu€ thl danh bfing roi vain chu "G" bfing s~t nung do vao vai. N€u t6 chuc gian l~n thu'dng m~i va buon l~u c6 vii trang con bi ph~t ni,ing hdn. Tu nam 1680 c6 d€n 16.000 d6i tu'<;1ng buon l~u va gian l~n thu'dng m~i nhfim tr6n thu€ da no 1~ cheo tay tren cac chi€c thuySn, d€n su6t doi. bi di day bi~t xu lam Ke nao ph~m toi buon l~u rna dung vii khi ch6ng l~i cd quan quan ly thu'dng m~i va thu€ n€u b~t du'<;jc se bi xu ph~t treo c6 ngay. Tru'oc each m~ng 1789 c6 mot ngu'oi ten la Louis Mandrin dm dgu hang tram ngu'oi vii trang buon l~u trong 5 nam C1 kh~p miSn Bong Nam nu'oc Phap va du'<;1c m~nh danh la "Robin des Bois" d€ Iffy tiSn thu€ cua Hoang gia Phap chia cho dan ngheo. Nam 1755 Mandrin bi b~t va bi xu tu, trd thanh mot huySn tho~i s6ng trong dan chung. Hi~n nay tlnh hlnh gian l~n thu'dng m~i va buon l~u da trd thanh mot vffn n~n th€ gioi. Tuy Chau A du'QC xem la khu vljc soi dong nhfft cua gian l~n thu'dng 7 m<;~.i nhu'ng tlnh hlnh gian l~n thu'dng m<;~.i a Tay Au vfin con phuc t<;~.p va tinh vi hdn . Di;ic bi~t d6i voi cac san phffm che' bie'n tu d§u hoa, thu6c la, ru'QU, d6 di~n tll'... La nhung mi;it hang chiu thue' cao vftn la nhung d6i ttt<;1ng dtt<;1c huon ban trai phep nhi~u nha't. Th~m chi d6i voi nhung mi;it hang bi ca'm tri~t d€ nhu' thu6c phi~n, d{)ng v~t quy hie'm va cac san phffm che' tu d{)ng v~t bao t6n do c6 1<;1i nhu~n cao nen vfin thu hut nhi~u ngu'oi lao vao m<;~.o hi€m d€ lam giau ba't chinh Trong luc d6i voi nu'oc ta thu~t ngu " Gian l~n thu'dng m<;~.i" con moi me thl a cac nu'oc da tra nen qua quen thUQC. T~ n<;~.n gian l~n thu'dng m<;~.i da phat sinh phat tri€n a h§u he't cac khu vlfc tren the' giOi. M6i nguy hi€m cila gian l~n thu'dng m<;~.i du'QC xem nhu' mQt tham ho<;t cila thi tru'ong the' giOi va tra thanh m6i quan tam chung cila cac qu6c gia va t5 chuc qu6c te' . D€ ch6ng l<;ti t~ n<;~.n the' ky nay chinh phil cac nu'oc da b5 sung cac bi~n phap cung r~n xie't chi;it cac hang rao hai quan hil'u hlnh va vo hlnh. Nhu'ng gian l~n thu'dng m<;~.i vfin khong h~ thuyen giam va ngtt<;1c l<;~.i cttong d9 va thil do<;~.n cang tinh vi hdn. M9t di~u dn htu y la trong the' gioi hi~n d<;~.i tQi ph<;~.m n6i chung va tQi ph<;~.m gian l~n thu'dng m<;~.i n6i rieng cfing bie'n chuy€n len a mQt t§m muc cao. Ch~ng h<;~.n g§n day, V\1 gian l~n thttdng m<;~.i "mua giay m{)t chan" xay ra a m{)t nu'oc Chau My La tinh da chung minh cho tlnh hlnh gian l~n thu'dng m<;~.i da len de'n dinh cao. Nttoc nay c6 chi~u dai tu B~c chi Nam khoang 10.000 cay s6 dQc bo bi€n Thai Blnh Du'dng . Ndi day kha n5i tie'ng v~ san phffm giay dep. Giay dep hQ san xua't nhi~u, t6t va dtfp. Vl v~y chinh phil ca'm nh~p khffu lo<;~.i hang nay. Nhttng, mQt hang huon N. Vfin tim each d€ nh~p mi;ic du hQ bie't ch~c ch~n se bi hcli quan tich thu dem ban da'u gia. Thil do<;~.n cila hQ la v~n chuy€n 16 hang giay dep brtng 2 con tau: tau A c~p cang phia B~c chi cha giay dep chan trai; tau B c~p cang clfc Nam, chi cha giay dep chan phai. Dung nhtt dlf doan trttoc, hai 1o hang nay d~u nhien Hai quan phia B~c khong hay bie't gl v~ lo hang bi tich thu. Tuy bi b~t giu a phia Nam, va cu the' m6i ndi d~u dem ban da'u gia 16 hang rna mlnh thu giu. Kh5 n6i 1a giay dep rna chi c6 m9t chan thl ai mua ! ! ! the' 1a danh phai ban ra't re nhtt 1a d6 phe' 8 phffm v~y. Va chi cho c6 the', hang huon N. Li@n tung ngu'oi ra d phia Nam mua gQn ca phia B~c va ca hai 1o hang trong m9t ngay voi gia'y tO hai quan dffy du. The' 1a 2 10 hang (rna thlfc cha't chl1a m9t cua hang huon N.) Da trd thanh h<;lp phap. Sau d6 hQ hi m~t rap giay dep chan trai va chan phai 1~i thanh nhung doi giay dep hoan chinh ciing c6 da'u hai quan. L~p rap xong hQ ban 1~i cho dan trong mtoc voi gia hQ mua cao ga'p hdn 10 1ffn gia hQ mua cua hai quan. T6ng s6 1o hang nay c6 hdn m9t tri~u doi giay dep. "phi vv" nay 1ai it hay nhi@u c6 1e chi c6 chu hang huon N moi bie't du'<;lc r5 rang, chinh xac nha't. Con Hai quan sau khi bie't du'<;lc thl dang ng6i ... suy ngfim. Ciing nhu' quy 1u~t phat tri~n va chuy~n huang cua ho~t d9ng kinh te' thu'dng m~i theo hlnh chay cua dong nu'oc. Cac nu'oc ch~m phat tri~n voi n@n kinh te' tang tru'dng d mile tha'p da va dang 1a mvc tieu ta'n cong cua gian 1~n thu'dng m~i. M6i nguy hi~m cua gian 1~n thu'dng m~i 1a m6i quan tam hang dffu cua t6 chile hai quan the' giOi. f)~ c6 bi~n phap ch6ng gian 1~n thu'dng m~i hi~u qua , thang 6 nam 1992 T6 chile hai quan the' giOi (WCO) da thanh 1~p m9t uy ban chuyen trach nghien cilu t6ng h<;lp toan b9 cac hanh vi gian 1~n thu'dng m~i tren the' gioi va xay dvng cac bi~n phap ch6ng gian 1~n thu'dng m~i chung. D6ng thoi so~n thao cac Hi~p d!nh, cac thoa thu~n giii'a hai quan cac nu'oc thanh vien tren the' gioi d~ ph6i h<;lp h6 tr<;l 1fin hau chong gian 1~n thu'dng m~i d~t hi~u qua. Tinh ca'p thie't cua tlnh hlnh gian 1~n thu'dng m~i da chie'm hffu he't chu'dng trlnh ngh! sv hang nam cua WCO. Thang 10.1995 T6 chile hai quan the' giOi da t6 chuc H()i nghi ban dffy m~nh CUQC da'u tranh ch6ng gian l~n thu'dng m~i t~i Bruxe1 (Bi) voi sv c6 m~t cua d~i di~n hai quan 50 nu'oc va Cac t6 chuc qu6c te' . Xua't phat tit tinh da d~ng philc t~p va phat sinh phat tri~n lien tl}c cua gian l~n thu'dng m~i nen cac H()i ngh! vfin tie'p t\,tc t6ng h<;lp nh~n d~ng phan lo~i cac hanh vi gian l~n thu'dng m~i va trang hi nhfi'ng kie'n thilc dn thie't cho hai quan . 9 1.1.3. Cac hinh thuc gian ll)n thlidng m{li: Ho~t dong xua't nh~p khfiu ding phat tri~n thl gian l~n thu'dng m~i cung "xua't hi~n" voi nhi€u hlnh thuc ra't da d~ng va phuc t~p tuy nhien th~ x~p thanh 16 nh6m chung d6 la: - Buon l~u hang hoa c6 tinh cha't thu'dng m<,ti (bao g6m hang hoa thuoc d6i tu'<;fng ca'm xua't khfiu, ca'm nh~p khfiu va nhii'ng hang hoa thuoc d6i tu'Qng quan ly thea k~ ho~ch cua Nha nu'oc ) qua bien gioi ho~c du'a ra khoi khu Vl,l'C ho~c vung kho emu sl,l' quan ly cua Hai quan. - Mo ta sai d~c tinh va ly Itch cua hang hoa xua't nh~p khfiu . - Khai tha'p ho~c cao hdn gia tq thl,l'c te" cua hang hoa xua't nh~p khfiu. - LQi dt;mg ch~ do rieng quy dtnh u'U dai d6i voi hang hoa xua't nh~p khfiu. - LQi d1,mg che" do san xua't hang gia cong va nh~p khfiu nguyen li~u d~ san xua't hang xua't khfiu . - LQi dt;mg ch~ do hang t~m nh~p d~ tai xua't va hang t~m xua't d~ tai nh~p. - LQi d1;1ng ch~ do chuy~n khfiu va nhii'ng quy dtnh d6i voi nhung hang hoa thUOC linh Vl,l'C d~c bi~t . - LQi d1,mg ch~ do qua canh mu'Qn du'ong d~ nh~p hang ti~u thv trong nu'oc. - Khai bao gian d6i cha't lu'Qng va s6lu'Qng hang hoa xua't nh~p khfiu. - LQi dvng nhii'ng lo~i hlnh thu'dng m<,ti va xua't nh~p khfiu khac. - Xua't nh~p khfiu hang hoa gia m~o va hang hoa vi ph~m ban quy€n - Gia m~o gia'y to d~ h<;fp thuc hoa hanh vi xua't nh~p khfiu trai phep. - T~o chung ell' gia ho~c khai bao gian d6i d~ du'Qc hoan thue" ho~c cac khoan phi da nop cho hai quan. - Xua't nh~p khfiu hang hoa b~ng cota, gia'y phep mua ban trai phep. - Xua't nh~p khfiu ngo~i t~ trai phep va khai kh6ng ngo~i t~ khi nh~p canh. - Thanh l~p cong ty gia d~ lily danh nghia ho~t dong kinh doanh trai phep va lua dao. 10 Thong thu'ong d€ d<;1t du'Qc nhung l~ d<;tt du'<;Jc mvc dich cac d6i tU:<;Jng gian l~n thu'dng m<;ti khong tu mot thu do<;tn nao k~ ca mua chuoc va h6i lo can bo, nhung ngu'oi c6 trach nhi~m trong cac co quan nha nu'oc du'a hQ de'n con du'ong sai ph<;tm. :E>6ng ti~n bfft chinh ciing lam nay sinh cac t~ n<;tn xa hoi. Khong it Vl} gian l~n thu'dng m<;ti da CO Sl,l' cffu ke't gifi'a cac phffn ttl' trong va ngoai nude mang y d6 chinh tri, pha ho<;ti kinh te', truy~n th6ng van hoa dan toe. Xu the' phat tri~n m<;tnh me cua n~n thu'dng m<;ti the' gidi va nhu cffu hoi nh~p vao cac t6 chuc thu'ong m<;ti khu vvc va qu6c te' dang tang len. Sau khi gia nh~p t6 chuc ASEAN va AFTA, Vi~t nam dang gffp rut tham gia chinh thuc T6 chuc Thu'dng m<;ti the' gidi (WTO). Vl v~y d6i tu'<;Jng ki~m tra ki~m soat cua hai quan Vi~t nam se tang len ca v~ kh6i lu'<;Jng lftn lo<;ti hlnh. Do d6 nhi~m V\1 ch6ng gian l~n thu'dng m<;ti n6i chung va ch6ng gian l~n v~ tri gia n6i rieng cua nganh hai quan rfft n~ng n€. Ne'u dffu tranh ch6ng gian l~n thu'ong m<;ti phuc t<;tp bao nhieu thl ch6ng gian l~n thu'dng m<;ti qua gia cang phuc t<;tp bffy nhieu. Mu6n thl,l'c hi~n du'<;Jc nhi~m Vl} kh6 khan nay ben C<;tnh nang cao trlnh do, na:m cha:c cac phuong phap tri gia, hai quan dn phai nghien cuu dffy du cac thu do<;tn gian l~n tri gia da va dang xay ra d~ c6 nhung d6i sach phu h<;Jp va mot trong nhung bi~n phap g6p phffn ch6ng gian l~n thu'dng m<;ti d6 chinh la ki~m toan hai quan 14 ,..? , ? ,...? " 1.2. KIEM TOAN HAl QUAN (KIEM TRA SAU THONG QUAN) 1.2.1. Khai ni?m : T6 chuc Hai quan the' giOi (Word Customs Organization -WCO) va Hai quan cac mtoc gQi la Ki~m toan sau thong quan (Post Clearance Audit - PCA) hol)c Ki~m toan Hai quan ( Customs Audit), Vi~t Nam hi~n nay gQi la ki~m tra sau thong quan. Trong d€ tai nay cac Cl;lm tU: Ki~m tra sau thong quan' Ki~m toan Hai quan, va ki~m toan sau thong quan duqc sit d1;1ng voi y nghia nhu nhau Theo quan di~m cua T6 chuc Hai quan the' giOi (World Customs Organization - WCO) thl : " Ki~m tmin Hili quan Ia qua trinh cac nhiin vien hai quan ki~m tra tinh chinh xac cua tO' khai hai quan thong qua vi~c ki~m tra sfi sach va ghi chep ke' toan, h~ thffng kinh doanh Va IDQi du li~U thtio'ng m~i hili quando chu hang niim giii, nhiing dii li~u nay c6 lien quan trl}.'c tie'p hay gian tie'p de'n thtio'ng m~i quo'c te'" Trong tai li~u do APEC bien so~;tn cho cac nlioc dang tri~n khai thlfc hi~n Hi~p Binh tri gia GATT thl dinh nghia "Ki~m toan sau thong quan Ia m()t qua trinh nhilm t~o di~u ki~n cho cac nhiin vien hai quan ki~m tra d() chinh xac trong khai bao hai quan, thong qua vi~c ki~m tra cac s6 sach 'h6 so' ltiU trii, h~ tho'ng kinh doanh va !itt ca cac dii li~u thtio'ng m~i v~ hai quan c6 ·lien quando cac ca nhiin I cong ty trl}.'c tie'p ho~c gian tie'p tham gia vao ho~t d()ng thtio'ng m~i quo'c te' niim gill. " d Vi~t nam, ki~m tra sau thong quan (Ki~m toan hai quan) la m()t thu~t ngu duqc trlnh bay r6 trong Nghi B!nh s6 102/2C01/NB-CP Ban hanh ngay 31 thang 12 nam 2001 t~;ti Bi€u 1 nhu sau: "Ki~m tra sau thong quan Ia ho~t d()ng, ki~m tra cua co' quan hai quan nhilm thlim - Xem thêm -