Website hỗ trợ giảng dạy và chăm sóc trẻ em
www.mamnon.com
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Về việc tổ chức tốt “Mái Nhà Xanh” giúp trẻ làm quen
với
trường lớp mới, giảm ‘Sốc’ khi lần đầu đi học.
HỌ TÊN
: PHẠM THỊ HIỆP HÒA
CHỨC VỤ
: HIỆU TRƯỞNG
ĐƠN VỊ CÔNG TÁC : TRƯỜNG MẦM NON RẠNG ĐÔNG 9-Q.6
I/ ĐẶT VẤN ĐỀ :
Một trong những công tác đổi mới quản lý nhằm nâng cao chất lượng
giáo dục tại trường Mầm non nói chung, chúng ta không thể không nói
đến việc tổ chức tốt “Mái nhà xanh” sẽ giúp cho các trẻ mầm non lần
đầu đi học giảm “Sốc” chuẩn bị tốt tâm lý cho trẻ thích ứng và làm quen
với trường lớp, đây là một công tác rất quan trọng đòi hỏi Hiệu trưởng
và Giáo viên mầm non phải cần quan tâm, nếu không sẽ làm ảnh hưởng
đến sự phát triển của trẻ trong quá trình chăm sóc giáo dục trẻ tại nhà
trường. Trường Mầm non Rạng Đông 9 đã có quá trình xây dựng “Mái
nhà xanh” được trên 3 năm và đã được lãnh đạo Phòng GD, phụ huynh
khen ngợi nhận định: các cháu ngày càng ít khóc hơn qua từng năm
Trẻ em hôm nay – Thế giới ngày mai
Website hỗ trợ giảng dạy và chăm sóc trẻ em
www.mamnon.com
khai giảng, trẻ phát triển mạnh dạn tự tin hơn trong giao tiếp, và đó là
nền tảng, là cơ sở để giúp trẻ phát triển mọi mặt.
Thật vậy, vai trò của nhà trường mầm non là giúp trẻ phát triển các mối
liên hệ tâm lý, việc làm này còn quan trọng hơn là đối với sự phát triển
kiến thức cho trẻ. “Trẻ em không thể tồn tại một mình” , ở mỗi trẻ sinh
ra đều có một nền tảng sinh học khác nhau, một tâm lý khác nhau, dẫn
đến có một ứng xử khác nhau, những tác động xung quanh của môi
trường sẽ ảnh hưởng rất quan trọng đối với sự phát triển của trẻ, nên trẻ
cần có môi trường an toàn, cảm giác an toàn “bên trong” thì trẻ mới
khám phá thế giới tốt được, do vậy chăm sóc giáo dục trẻ phải đáp ứng
nhu cầu an toàn của trẻ, đây là yếu tố đầu tiên mà người làm công tác
quản lý giáo dục, những giáo viên Mầm non cần phải xác định và phải
có kế hoạch tổ chức cho tốt ngay từ khi bước vào đầu năm học. Vậy
làm thế nào để tạo cho trẻ có một môi trường an toàn, một cảm giác an
toàn về tâm lý để trẻ giảm “Sốc” khi lần đầu đến trường?
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
Bước 1: Xác định vai trò của nhà trường giúp trẻ phát triển tốt các mối
quan hệ về tâm lý và đó là nền tảng tạo cảm giác an toàn cho trẻ
Trước hết chúng ta cần xác định vai trò quan trọng của nhà trường mầm
non là giúp trẻ phát triển các mối liên hệ về tâm lý chứ không phải chỉ
giúp trẻ phát triển về kiến thức, bởi vì việc khám phá và học tập cần gắn
với mối liên hệ tâm lý của trẻ, tâm lý có cân bằng ổn định và an toàn thì
mới làm cơ sở cho sự phát triển về các mặt khám phá và học tập, cho
nên sự chăm sóc trẻ phải đáp ứng nhu cầu an toàn của trẻ, nếu làm trẻ
sợ hãi hoặc bỏ mặt trẻ trong môi trường xa lạ, trẻ sẽ có những rối nhiễu
Trẻ em hôm nay – Thế giới ngày mai
Website hỗ trợ giảng dạy và chăm sóc trẻ em
www.mamnon.com
về tâm lý, làm ảnh hưởng đến sự phát triển các mối liên hệ gắn bó với
người lớn, và đây là yếu tố rất quan trọng, vì nếu làm tốt sẽ giúp trẻ
phát triển cảm xúc, nhà trường và cô giáo phải hiểu được cảm xúc của
trẻ, đồng cảm với trẻ và nên giúp trẻ hết sợ hãi, để tìm lại cảm giác an
toàn khi phải rời xa vòng tay của bố mẹ trong lần đầu đi học: Sự quan
tâm chia sẽ cảm xúc sợ hãi khi gặp người lạ, nơi lạ, bằng sự trả lời nhẹ
nhàng của cô giáo với ánh mắt, cử chỉ vỗ về âu yếm trẻ về những nhu
cầu đòi hỏi ở trẻ chính là sự chia sẽ, đáp ứng nhu cầu của cô giáo một
cách hợp lý, hay là sự giải thích khi chưa có thể đáp ứng được cho trẻ
cũng làm cho trẻ tìm lại được cảm giác an toàn hơn, bớt khóc hơn, việc
tạo cho trẻ một môi trường có mái nhà xanh giống như ngôi nhà thân
yêu của trẻ, có những đồ chơi mới lạ thu hút trẻ, trẻ sẽ được chơi và có
bố mẹ bên cạnh, có các bạn cùng tuổi vui hát chơi đùa với cô giáo , Ô!
Thích quá, bé sẽ quên bố mẹ bên cạnh một lúc, và từ từ, dần dần bé sẽ
cảm thấy quen với mái nhà xanh có đồ chơi nhiều, quen với các bạn để
cùng chơi, quen với cô giáo đẹp “dễ thương” như mẹ của mình, và rồi
bé sẽ hết khóc thôi. Chính vì vậy việc xây dựng “Mái nhà xanh” tại
trường mầm non là một việc làm rất cần thiết.
Bước 2: Tổ chức xây dựng mái nhà xanh thân thiện như ngôi nhà thân
yêu của bé tạo môi trường an toàn cho bé:
a. Trang bị cơ sở vậy chất và các điều kiện an toàn nhà trường nói
chung và “Mái nhà xanh” nói riêng:
-
Tâm lý của trẻ thường thích sự mới lạ và màu sắc nên khi trang
bị đầu tư cơ sở vật chất cho nhà trường, mỗi năm tôi đều chú ý đến sự
thay đổi, để tạo sự hấp dẫn mới lạ đối với trẻ, như năm nay tôi làm mới
Trẻ em hôm nay – Thế giới ngày mai
Website hỗ trợ giảng dạy và chăm sóc trẻ em
www.mamnon.com
góc sân vườn Nam Bộ với vịệc tăng cường thảm xanh của cây tre, cây
trúc, cỏ rau má,… mọc sát tường bên cạnh những cây cau bụng có
những dây leo trầu bà uốn quanh, them vào đó là một cái xích đu bằng
tre rất môc mạc dễ thương, bé có thể ngồi trên xích đu đong đưa và
nghe tiếng nước chảy trong ống tre xuống cái lu nhỏ xinh xinh có cái
gáo dừa bé xíu, ngắm nhìn những hoa sung màu hồng luôn đọng nước;
còn với vườn cổ tích thì cũng mới lạ hơn năm rồi, bé được vào chơi
thỏa thích và đóng kịch tại vườn cổ tích này như trong tháng 9 vừa qua,
cô và bé đã biểu diễn cho các bạn trong trường xem về “sự tích Cây Đa”
trong ngày Lễ hội Trung thu, và bé sẽ còn được biểu diễn nữa trong các
tuần lễ hội khác trong năm; Riêng với “Mái nhà xanh” năm nay cũng
được trang bị thêm các kệ tủ đồ chơi lắp ráp cao cấp rất phong phú, đa
dạng và nhiều đồ chơi bổ sung lạ mắt khác, có búp bê, có tivi, có ghế
salon nho nhỏ, có góc đọc sách dễ thương hình con mèo, có tiểu cảnh
xinh xinh được đặt ngay dưới kiếng có thác nước chảy với dòng chữ
“Trường Mầm non là ngôi nhà của bé”…, đó là tất cả những điều tốt
nhất tôi luôn muốn dành cho trẻ để trẻ luôn yêu thích đến trường như
một ngôi nhà hạnh phúc của bé, một môi trường an toàn giúp trẻ giảm
“Sốc” vậy. Nhưng muốn cho “Mái nhà xanh” được hoạt động có hiệu
quả tôi cần phải xây dựng thời gian hoạt động như thế nào cho phù
hợp?.
b. Xây dựng lịch hoạt động của “Mái nhà xanh” :
-
Ban giám hiệu chúng tôi đã xây dựng lịch hoạt động cụ thể
giúp cho các bé và phụ huynh sau khi đã có đủ các thủ tục nhập học
(lưu ý hồ sơ sức khỏe của bé không bị bệnh truyền nhiễm và được bác
Trẻ em hôm nay – Thế giới ngày mai
Website hỗ trợ giảng dạy và chăm sóc trẻ em
www.mamnon.com
sĩ kết luận đủ sức khỏe đi học) sẽ đến làm quen theo lịch như: ngày đầu
cho bé chơi hai tiếng cùng với cô giáo của nhóm trẻ đã được ban giám
hiệu xếp vào học, và sau mỗi ngày sẽ tăng dần như: ngày thứ hai bé
chơi 3 tiếng, ngày thứ 3 chơi một buổi sáng cho đến khi bé đi học chính
thức, ngoài ra nhà trường chúng tôi còn bố trí vào ngày đầu khai giảng
tại “Mái nhà xanh” một dãy bàn ăn sáng dành cho phụ huynh của các bé
mới đút cho con ăn, và vừa cho con chơi ở mái nhà xanh khoảng 2 tiếng
mới cho bé vào lớp, nhằm để bé không bị ảnh hưởng nhiều về giảm sụt
cân trong những ngày đầu chưa thích nghi với môi trường mới. (Bé
không bỏ ăn sáng do khóc khi đến trường).
c. Tổ chức thực hiện và rút kinh nghiệm sau mỗi học kỳ:
-
Ngay từ đầu năm học, BGH chúng tôi có thành lập ban tuyển
sinh và có kế hoạch tuyển sinh cụ thể và chia ra làm nhiều đợt, mỗi đợt
nhận 5 cháu, do nhà trường rất được sự tín nhiệm của phụ huynh và có
nguồn đăng kí học thường xuyên qua sổ dự bị nên nhà trường có nguồn
dự trữ để kịp thời bổ sung những trẻ nghĩ học luôn, do đó nhà trường rất
thuận lợi cho việc ổn định sỉ số cháu ngay từ đầu năm học cho đến cuối
năm học, và việc ổn định nề nếp cháu cũng đươc nhanh không gặp khó
khăn nhiều. Tuy nhiên, Hiệu trưởng phải lưu ý đến việc phân công giáo
viên vào nhóm lớp tránh thay đổi liên tục và phải có cô giáo cũ khi
chuyển nhóm, chuyển lớp cho bé, tránh làm cháu bị “Sốc” vì cô giáo lạ,
đối với cô giáo nên quan tâm tôn trọng cảm xúc của bé để xếp bé vào
nhóm có cô mà bé yêu thích, tránh cô chọn cháu mà cháu không muốn,
khi chia nhóm cũng lưu ý có cháu mới và cháu cũ, cháu trai, cháu gái,
Trẻ em hôm nay – Thế giới ngày mai
Website hỗ trợ giảng dạy và chăm sóc trẻ em
www.mamnon.com
cháu suy dinh dưỡng và cháu dư cân cũng phải được phân bổ đều giữa
các nhóm.
-
Các cháu mới thì được phụ huynh cho học hè nên nhà trường
và cô giáo có bố trí bé vào “ Mái nhà xanh” và thực hiện các biện pháp
tâm lý có rút kinh nghiệm qua từng đợt nhóm trẻ, từng học kỳ nên
những năm gần đây nhà trường rất thuận lợi để giúp trẻ sớm thích nghi
và giảm “sốc”, phụ huynh an tâm và tín nhiệm ngày càng đông .
Vậy những biện pháp tâm lý nào mà nhà trường và cô giáo đã vận dụng
trong những năm qua để giúp trẻ sớm thích nghi và giảm “sốc” khi lần
đầu đi học?
Bước 3: Vận dụng kiến thức tâm lý để giải quyết các khủng hoảng tâm
lý của trẻ khi lần đầu đi học giúp trẻ giảm “sốc”:
Như chúng ta đã biết, trong thực tế: Nhà trường mầm non, bố mẹ và cô
giáo thường gặp những khó khăn khi không đáp ứng được nhu cầu của
trẻ rất nhiều, nhưng thường tập trung vào các trường hợp phổ biến nhất
mà tôi đã quan sát trong thời gian như sau:
1.Khi đưa bé đến trường học bố mẹ cũng khóc khi thấy con khóc và
phải ra về giao con lại cho cô giáo.
2. Bé không chịu ăn cơm ở nhà trường và đòi bú bình.
3. Bé không chịu vào lớp mà khóc ré lên khi cô giáo bế bé rời xa mẹ.
4.Bé khóc suốt không ngủ và hay giật mình ban đêm khiến cho bố mẹ lo
sợ và cho bé nghỉ học.
5. Bé khóc hoài và tay cứ ôm cái khăn, hay chú gấu nhồi bông.. đem từ
nhà vào và không cho cô giáo cất vào ngăn tủ của bé.
Trẻ em hôm nay – Thế giới ngày mai
Website hỗ trợ giảng dạy và chăm sóc trẻ em
www.mamnon.com
Để giải quyết hiệu quả các trường hợp trên của trẻ, nhà trường và cô
giáo cần phải nắm rõ khái niệm về sự phát triển các mốc cơ bản của trẻ
và sự rối nhiễu tâm lý của trẻ để có kế hoạch tổ chức và đề ra các biện
pháp tâm lý thích hợp cụ thể:
-
Ở trường hợp thứ nhất và trường hợp thứ hai: Nhà trường nên
giải thích và tư vấn cho Bố mẹ của em bé là nên tạo cho mình cảm giác
an toàn tin tưởng vào nhà trường thì mới giúp bé an tâm, điều này đã
được các nhà tâm lý kết luận: Lần đầu tiên đi học, đa số sự sợ hãi đều
bắt nguồn từ tâm lý bất ổn của cha mẹ mình. Vì vậy bố mẹ không nên
khóc khi giao bé cho cô giáo, mà phải đưa trẻ đến trường bằng nụ cười
và sự tin tưởng vào nhà trường và cô giáo. Muốn vậy, bố mẹ phải đến
tham quan trường trước khi cho bé đi học và tham khảo những chế độ
sinh hoạt và ăn uống trong nhà trường để tập cho bé ở nhà làm quen dần
ít nhất 3 tuần hoặc 1 tháng, sau đó cho bé đến trường làm quen với
trường ít nhất là một tuần: ngày đầu chơi với bé khoảng 2 tiếng, ngày
thứ 2: 3 tiếng, ngày thứ 3: 1 buổi sáng và nếu bé đã quen dần thích ứng
được với trường lớp, với cô giáo thì cho bé ở lại ngũ trưa, trong thời
gian đầu bố mẹ nên dành thời gian đưa bé đi học và ở lại chơi với bé và
tránh lén ra về đột ngột làm cháu sợ hãi, sợ bị bỏ rơi, đây là một hành vi
nên tránh vì theo các nhà giáo dục Pháp cho rằng “Cảm giác bị bỏ rơi là
cảm giác khủng khiếp nhất của đứa trẻ nên bố mẹ và cô giáo cần phải
giải thích cho trẻ biết là khi con đi học thì bố mẹ cũng đi làm và buổi
chiều bố mẹ sẽ đến đón con về. Phụ huynh cũng nên dành thời gian cho
trẻ đến chơi trong khuôn viên trường trước khi đi học chính thức. Ở đó,
trẻ có thể vui chơi với các bạn mà vẫn nhìn thấy mẹ. Có thể bắt đầu
khoảng 30 phút trong ngày đầu tiên, sau đó tăng dần thời lượng cho đến
Trẻ em hôm nay – Thế giới ngày mai
Website hỗ trợ giảng dạy và chăm sóc trẻ em
www.mamnon.com
ngày đi học. Điều này sẽ giúp trẻ quen thuộc dần với môi trường mới,
trẻ sẽ không cảm thấy xa lạ, bỡ ngỡ với trường lớp, cô giáo và các bạn
cùng tuổi với mình, như vậy sẽ giúp trẻ giảm đi sự lo lắng, căng thẳng
khi không có mẹ bên cạnh. Ngoài ra bố mẹ cũng không nên dọa con khi
bé không ngoan như “con không ăn bố mẹ sẽ cho đi học, cô giáo sẽ
đánh đòn” làm như vậy bé sẽ rất sợ đi học và có ấn tượng không tốt về
cô giáo.
-
Ở trường hợp thứ ba và thứ tư: Nhà trường và cô giáo cần phải
có những biện pháp phù hợp với tâm lý của trẻ như: Khi trẻ không có
cảm giác an toàn thì trẻ sẽ khóc, vì vậy bố mẹ và cô giáo phải vỗ về
không nên bỏ mặt trẻ, cho nên khi trẻ phân ly với bố mẹ để đi học lần
đầu, trẻ cần phải có cảm giác an toàn, không phải ở các trẻ đều có mối
liên hệ tình cảm gắn bó với tất cả người lớn. Do vậy, Cô giáo không nên
giật bế bé xa vòng tay ôm ấp của bố mẹ vì làm như vậy vô tình cô làm
cho trẻ ghét, sợ cô, và bị “Sốc” ngay, bé sẽ khủng hoảng về tâm lý, cô
chỉ nên trao đổi thân thiện với bố mẹ và thăm hỏi quan tâm đến bé, lấy
đồ chơi rủ bé cùng chơi với mẹ và cô, từ từ bé sẽ cảm thấy cô gần gũi
hơn, vì cô và mẹ nói chuyện với nhau vui vẽ và cùng quan tâm đến bé:
“Bé Lan ngoan lắm, cô giáo cho con đồ chơi nè, thích quá, cô thương
con quá”, hành động này sẽ hay hơn là bế bé trên tay của người mẹ, và
cô giáo sẽ thu phục tình cảm của bé nhanh hơn, bé sẽ bớt khóc và dần
dần quen với cô giáo và cũng trong thời gian này bố mẹ và cô giáo sẽ
cùng thống nhất tìm ra biện pháp tốt nhất để giúp trẻ thích nghi với môi
trường mới. Một trong những cái sợ hãi làm trẻ khóc ré lên là bị “nhốt”
trong một cái lớp có chắn song ở cửa, cho nên cô giáo nên cho bé ra sân
chơi cùng các bạn học sinh cũ để bé làm quen với khuôn viên trường có
Trẻ em hôm nay – Thế giới ngày mai
Website hỗ trợ giảng dạy và chăm sóc trẻ em
www.mamnon.com
cảnh đẹp, có nhiều đồ chơi và cô giáo sẽ tổ chức các trò chơi hấp dẫn
gây sự chú ý cho trẻ , tiếng khóc của bé sẽ hòa nhập với tiếng cười vui
của các bạn sẽ dần giúp bé quên khóc, mau sớm thích nghi chơi cùng
với cô giáo và các bạn.
-
Ở trường hợp thứ năm: Đôi khi giáo viên cũng phải chấp nhận
các nhu cầu chưa hay của trẻ như việc bé đòi ngậm ti, bé không ăn đòi
bú bình, bé không chịu bỏ giày dép, ba lô quần áo vào ngăn tủ hay bé
cứ thích cầm gấu bông, hay gối ôm, khăn …trên tay và đứng ở cửa lớp
khóc đòi về, cô giáo không nên nóng vội bắt buộc trẻ phải cất những
thứ trên hay đưa cho mẹ bé đem về nhà, mà cô giáo cần phải đáp ứng
nhu cầu của trẻ ở thời gian đầu trẻ chưa quen, rồi dần dần khi trẻ đã
quen với cô thì cô giáo mới tập trẻ thực hiện theo quy định nề nếp lớp
của cô giáo, như vậy cô giáo mới thành công trong việc giúp bé sớm
thích nghi khi lần đầu đi học và giảm ‘sốc’.
III/ KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC:
Qua hơn ba năm thực hiện tốt “Mái nhà xanh” tại trường Mầm non
Rạng Đông 9, Trường đã đạt giấy khen của phòng GD về tổ chức tốt
“Mái nhà xanh”, uy tín của trường chúng tôi ngày càng được phụ huynh
và các cấp lãnh đạo khen ngợi khi mỗi lần đến dự khai giảng đầu năm
học, các cháu mới sớm thích nghi và giảm “Sốc” là cơ sở giúp trẻ phát
triển tốt các cảm xúc, các mối liên hệ tâm lý bền vững, và chắc chắn đó
là nền tảng sẽ giúp trẻ phát triển tốt ở mọi mặt và đạt được các mục tiêu
mà chương trình mới của bộ đề ra.
IV/ BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
Trẻ em hôm nay – Thế giới ngày mai
Website hỗ trợ giảng dạy và chăm sóc trẻ em
www.mamnon.com
Muốn tổ chức tốt “Mái nhà xanh” nhằm giúp bé giảm “sốc” khi lần đầu
đi học, Nhà trường và cô giáo nên:
1.
Xác định rõ vai trò quan trọng của nhà trường mầm non là phát
triển cảm xúc về các mối liên hệ tâm lý bền vững cho trẻ, và đó chính là
nền tảng phát triển toàn diện các mặt, chứ không phải chỉ là việc phát
triển kiến thức cho trẻ.
2.
Những người làm công tác giáo dục Mầm non phải nắm rõ các
cột mốc phát triển cơ bản của trẻ và các rối nhiễu về tâm lý của trẻ và
các trường hợp khó khăn của trẻ, giúp trẻ có cảm giác an toàn, vì chỉ khi
có cảm giác an toàn “bên trong’ thì trẻ mới khám phá thế giới tốt được.
3.
Hiệu trưởng và cô giáo cần phải quan tâm tổ chức môi trường
nhà trường, môi trường lớp luôn an toàn, mới lạ, thu hút trẻ với phương
châm: “Mỗi ngày đến trường là một ngày vui”, để hấp dẫn trẻ, giúp trẻ
có môi trường an toàn, bớt căng thẳng và giảm sốc, môi trường an toàn
chỉ có khi có sự liên kết giữa gia đình và nhà trường.
Trẻ em hôm nay – Thế giới ngày mai
- Xem thêm -