Tài liệu Thiết kế bài giảng địa lí 12 - tập 1 (cơ bản)

vò quèc lÞch ThiÕt kÕ bμi gi¶ng Nhμ xuÊt b¶n Hμ néi 1 Lêi nãi ®Çu Néi dung ch−¬ng tr×nh §Þa lÝ líp 12 ®Ò cËp mét c¸ch toμn diÖn ®Æc ®iÓm tù nhiªn vμ kinh tÕ − x· héi cña ®Êt n−íc ta. ViÖc n¾m b¾t ®−îc c¸c kiÕn thøc nμy cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng nh»m t¹o ra c¸c líp häc sinh (HS) cã kh¶ n¨ng lμm chñ thiªn nhiªn x· héi còng nh− vËn héi ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc hiÖn nay. Dùa vμo néi dung ch−¬ng tr×nh, s¸ch gi¸o khoa (SGK) vμ thùc tiÔn gi¶ng d¹y, chóng t«i ®· biªn so¹n cuèn s¸ch nμy. S¸ch ThiÕt kÕ bμi Gi¶ng §Þa lÝ 12 ®−îc viÕt theo tinh thÇn ®æi míi. Trong ®ã chóng t«i ®−a ra c¸c ph−¬ng ¸n d¹y kh¸c nhau ®Ó gi¸o viªn cã thÓ lùa chän, ®−a ra nh÷ng c©u hái dÉn d¾t ®Ó gi¸o viªn (GV) cã thÓ tæ chøc h−íng dÉn häc sinh tÝch cùc, chñ ®éng khai th¸c c¸c kªnh ch÷, kªnh h×nh vμ n¾m kiÕn thøc ®−îc tèt. Trong qu¸ tr×nh biªn so¹n s¸ch, chóng t«i ®· nhËn ®−îc rÊt nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c chuyªn gia lμ t¸c gi¶ s¸ch gi¸o khoa, cña c¸c thÇy c« gi¸o ®ång nghiÖp ®ang trùc tiÕp gi¶ng d¹y ë c¸c tr−êng trung häc phæ th«ng trªn c¶ n−íc, ®Æc biÖt lμ c¸c thÇy c« ë c¸c tr−êng thùc hiÖn d¹y thÝ ®iÓm ch−¬ng tr×nh §Þa lÝ 12. Chóng t«i xin ch©n thμnh c¶m ¬n sù hîp t¸c vμ nh÷ng gãp ý rÊt quan träng vμ hiÖu qu¶ ®ã. ThiÕt thùc phôc vô cho viÖc d¹y vμ häc ch−¬ng tr×nh §Þa lÝ líp 12 võa ®−îc triÓn khai ®¹i trμ trªn toμn quèc, chóng t«i xin tr©n träng giíi thiÖu cuèn ThiÕt kÕ bμi gi¶ng §Þa lÝ 12 cïng b¹n ®äc. T¸c gi¶ rÊt mong tiÕp tôc nhËn ®−îc nhiÒu ý kiÕn gãp ý cña c¸c b¹n ®ång nghiÖp, c¸c b¹n sinh viªn vμ c¸c em häc sinh ®Ó néi dung cuèn s¸ch ngμy cμng ®−îc hoμn thiÖn h¬n. Xin ch©n thμnh c¶m ¬n! T¸c gi¶ 2 ®Þa lÝ viÖt nam Bμi 1 ViÖt Nam trªn ®−êng ®æi míi vμ héi nhËp I. Môc tiªu cña bμi häc Sau bµi häc, HS cÇn: 1. VÒ kiÕn thøc − N¾m ®−îc c¸c thµnh tùu to lín cña c«ng cuéc §æi míi ë ®Êt n−íc ta. − HiÓu ®−îc t¸c ®éng cña bèi c¶nh quèc tÕ vµ khu vùc ®èi víi c«ng cuéc §æi míi vµ qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña n−íc ta. − N¾m ®−îc mét sè ®Þnh h−íng chÝnh ®Ó ®Èy m¹nh c«ng cuéc §æi míi. 2. VÒ kÜ n¨ng − BiÕt liªn hÖ c¸c kiÕn thøc ®Þa lÝ víi c¸c kiÕn thøc vÒ lÞch sö, gi¸o dôc c«ng d©n trong lÜnh héi tri thøc míi. − BiÕt liªn hÖ s¸ch gi¸o khoa (SGK) víi c¸c vÊn ®Ò cña thùc tiÔn cuéc sèng, khi t×m hiÓu c¸c thµnh tùu cña c«ng cuéc §æi míi. 3. VÒ th¸i ®é X¸c ®Þnh tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña mçi ng−êi ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc. II. ph−¬ng tiÖn d¹y häc − Mét sè h×nh ¶nh, t− liÖu, video... vÒ c¸c thµnh tùu cña c«ng cuéc §æi míi. − Mét sè dÉn liÖu vÒ sù héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc. 3 III. Ho¹t ®éng trªn líp Më bµi: NÒn kinh tÕ – x· héi n−íc ta ®· vµ ®ang cã nh÷ng b−íc ph¸t triÓn nhanh chãng, lµm thay ®æi c¬ b¶n diÖn m¹o ®Êt n−íc vµ b¾t nhÞp víi xu thÕ ph¸t triÓn míi cña thêi ®¹i – Xu thÕ Héi nhËp ®Ó t¹o ra mét ThÕ Giíi Ph¼ng. Trong bµi häc h«m nay chóng ta sÏ nghiªn cøu tiÕn tr×nh ViÖt Nam trªn con ®−êng ®æi míi vµ héi nhËp. Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung chÝnh Ho¹t ®éng 1: T×m hiÓu vÒ c«ng cuéc 1. C«ng cuéc ®æi míi lµ mét §æi míi nÒn kinh tÕ – x· héi ViÖt cuéc c¶i c¸ch toµn diÖn vÒ Nam kinh tÕ – x∙ héi a) Bèi c¶nh CH: Dùa vµo néi dung SGK vµ sù hiÓu biÕt cña m×nh, em h·y cho biÕt c«ng cuéc §æi míi trªn ®Êt n−íc ta ®−îc tiÕn hµnh trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ – x· héi nh− thÕ nµo? Sau ngµy ®Êt n−íc thèng nhÊt 30–4− − MiÒn Nam ®−îc gi¶i phãng, ®Êt n−íc 1975, c¶ n−íc tËp trung vµo hµn g¾n thèng nhÊt. vÕt th−¬ng chiÕn tranh vµ x©y dùng mét n−íc ViÖt Nam hoµ b×nh, thèng nhÊt, ®éc lËp, d©n chñ vµ giµu m¹nh. − N−íc ta ph¸t triÓn tõ nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp lµ chñ yÕu, l¹i chÞu hËu qu¶ nÆng nÒ do chiÕn tranh. (Nh÷ng n¨m cuèi thËp kØ 70, ®Çu thËp − T×nh h×nh trong n−íc vµ quèc tÕ phøc kØ 80 cña thÕ kØ XX) t¹p. L¹m ph¸t cã thêi k× lu«n ë møc 3 con − NÒn kinh tÕ ®Êt n−íc khñng ho¶ng, sè. l¹m ph¸t trÇm träng. b) DiÔn biÕn CH: C«ng cuéc §æi míi trªn ®Êt n−íc ta ®−îc diÔn ra nh− thÕ nµo? − C«ng cuéc §æi míi ®−îc manh nha tõ n¨m 1979. 4 Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung chÝnh GV: Nh÷ng ®æi míi ®Çu tiªn lµ tõ lÜnh vùc n«ng nghiÖp víi chÝnh s¸ch "kho¸n 100" vµ "kho¸n 10", sau ®ã lan ra c¸c lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. − §−êng lèi §æi míi ®−îc kh¼ng ®Þnh tõ §¹i héi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø VI n¨m 1986. CH: Dùa vµo néi dung SGK, em h·y cho biÕt 3 xu thÕ næi bËt ®Ó ®æi míi nÒn kinh tÕ – x· héi ViÖt Nam ®−îc x¸c ®Þnh t¹i §¹i héi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø VI n¨m 1986 lµ g×? 3 xu thÕ: + D©n chñ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ – x· héi. + Ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa. + T¨ng c−êng giao l−u vµ hîp t¸c víi c¸c n−íc trªn thÕ giíi. c) C«ng cuéc §æi míi ®· ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu to lín CH: Sau hai m−¬i n¨m thùc hiÖn c«ng cuéc §æi míi, nÒn kinh tÕ – x· héi n−íc ta ®· ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu quan träng nµo? (Møc l¹m ph¸t tr−íc ®©y cã thêi k× − N−íc ta ®· tho¸t khái t×nh tr¹ng th−êng xuyªn 3 con sè th× nay ®−îc khñng ho¶ng kinh tÕ – x· héi kÐo dµi, kiÒm chÕ ë møc 1 con sè) kiÒm chÕ ®−îc l¹m ph¸t. CH: Quan s¸t h×nh 1.1, em h·y nªu râ nh÷ng thµnh c«ng trong viÖc kiÒm chÕ l¹m ph¸t, h¹n chÕ chØ sè gi¸ tiªu dïng ë n−íc ta. 5 Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung chÝnh Ta thÊy chØ sè gi¸ tiªu dïng n−íc ta: − Giai ®o¹n 1986− 1989 lu«n ë møc 3 con sè, ®Æc biÖt n¨m 1986 ®¹t gÇn 500%. §Ó hiÓu ý nghÜa con sè l¹m ph¸t nµy, GV nªu vÝ dô cïng mét sè tiÒn nÕu ®Çu n¨m mua ®−îc 5 cuèn vë th× cuèi n¨m chØ mua ®−îc 1 cuèn mµ th«i. HoÆc ®Çu n¨m nÕu b¸n 5 con gµ ®−îc mét sè tiÒn th× sè tiÒn ®ã cuèi n¨m chØ cã thÓ mua ®−îc mét con gµ... − Giai ®o¹n 1990 – 1992 chØ sè gi¸ tiªu dïng ®· gi¶m xuèng møc 2 con sè. − Tõ 1996 ®Õn nay chØ sè gi¸ tiªu dïng c¬ b¶n ®−îc kiÒm chÕ ë møc mét con sè. ThËm chÝ hai n¨m 2000, 2001 cã møc t¨ng chØ sè gi¸ tiªu dïng lµ ©m. − Tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ kh¸ cao. Cô thÓ tèc ®é t¨ng GDP: (So víi giai ®o¹n 1975 – 1980 chØ t¨ng + 1988: 6,0% 0,2%) + 1995: 9,5% + 1999 t¨ng 4,8% (Do chÞu ¶nh h−ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc) + 2005: 8,4% Trong 10 n−íc ASEAN, n−íc ta cã tèc + Trung b×nh giai ®o¹n 1987 – 2004 lµ ®é t¨ng tr−ëng GDP ®øng thø hai sau 6,9%. Xingapo (7,0%) − C¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. CH:Sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu GDP theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë n−íc ta ®−îc thÓ hiÖn cô thÓ nh− thÕ nµo? 6 Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung chÝnh + TØ träng khu vùc n«ng, l©m, ng− nghiÖp ngµy cµng gi¶m. + TØ träng khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ngµy cµng t¨ng. Cho tíi ®Çu thËp kØ 90 cña thÕ kØ XX tØ träng khu vùc n«ng, l©m, ng− nghiÖp vÉn chiÕm tØ träng cao nhÊt trong GDP. Nh−ng sau ®ã t×nh h×nh ®· thay ®æi ng−îc trë l¹i. + §Õn n¨m 2005: N«ng − l©m − ng− nghiÖp cßn 21% C«ng nghiÖp vµ x©y dùng ®¹t 41% DÞch vô ®¹t 38% − C¬ cÊu kinh tÕ theo l·nh thæ còng cã nh÷ng chuyÓn biÕn râ nÐt. + H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm, c¸c vïng chuyªn canh quy m« lín, c¸c trung t©m c«ng nghiÖp vµ dÞch vô lín. + C¸c vïng s©u, vïng xa, vïng nói vµ biªn giíi h¶i ®¶o ®−îc −u tiªn ph¸t triÓn. − Thµnh c«ng lín trong xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n. GV h−íng dÉn HS ph©n tÝch b¶ng 1 trang 9 SGK. Tr−íc hÕt GV gi¶i thÝch chuÈn ®ãi nghÌo do Tæng côc thèng kª vµ Ng©n hµng ThÕ giíi phèi hîp ®−a ra dùa trªn thu nhËp cña ng−êi d©n. 7 Ho¹t ®éng cña GV vµ HS + ë møc thÊp lµ ng−ìng nghÌo l−¬ng thùc – thùc phÈm øng víi thu nhËp vµ chi tiªu ®Ó ®¶m b¶o 2100 calo mçi ngµy cho mét ng−êi. + Ng−ìng nghÌo chung khi thu nhËp vµ chi tiªu ®ñ ®¸p øng nhu cÇu l−¬ng thùc – thùc phÈm vµ phi l−¬ng thùc. Ta thÊy tõ 1993 ®Õn 2004: − TØ lÖ nghÌo chung gi¶m tõ 58,1% xuèng 19,5% (gi¶m 3 lÇn). − TØ lÖ nghÌo l−¬ng thùc gi¶m tõ 24,9% xuèng 6,9% (gi¶m 3,6 lÇn) GV chèt l¹i c¸c vÊn ®Ò chÝnh, vµ nhÊn m¹nh lµ §¶ng ta ®· l·nh ®¹o nh©n d©n tiÕn hµnh §æi míi thµnh c«ng, t¹o ra sù æn ®Þnh kinh tÕ – x· héi vµ sù ph¸t triÓn ngµy cµng tèt h¬n trªn ®Êt n−íc ta. §Þnh h−íng trong ®Èy m¹nh ®æi míi mµ §¶ng ta x¸c ®Þnh lµ nh»m môc tiªu ph¸t triÓn bÒn v÷ng c¶ vÒ kinh tÕ, x· héi vµ m«i tr−êng. ChuyÓn ý: Bªn c¹nh thµnh c«ng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, n−íc ta ®· ngµy cµng b¾t nhÞp ®−îc tèt vµo xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ trªn thÕ giíi hiÖn nay. Sù ®æi míi kinh tÕ – x· héi cña ®Êt n−íc kh«ng t¸ch rêi viÖc héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc. §Ó hiÓu râ h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy, chóng ta h·y cïng t×m hiÓu môc 2 sau ®©y. 8 Néi dung chÝnh Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung chÝnh Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu vÒ sù héi 2. N−íc ta trong héi nhËp quèc nhËp cña n−íc ta vµo quèc tÕ vµ khu tÕ vµ khu vùc vùc a) Bèi c¶nh − Toµn cÇu ho¸ lµ mét xu thÕ tÊt yÕu hiÖn nay. GV: Xu thÕ toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ võa t¹o ra thêi c¬ míi, võa t¹o ra nh÷ng th¸ch thøc. − Thêi c¬: Tranh thñ ®−îc c¸c nguån lùc bªn ngoµi, ®Æc biÖt lµ nguån vèn, c«ng nghÖ vµ thÞ tr−êng. − Th¸ch thøc: + §Æt nÒn kinh tÕ n−íc ta vµo thÕ bÞ c¹nh tranh quyÕt liÖt bëi c¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn h¬n trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. + ViÖc gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸, truyÒn thèng d©n téc ®Ó "hoµ nhËp chø kh«ng hoµ tan" còng lµ mét th¸ch thøc lín... CH: Dùa vµo néi dung SGK vµ sù hiÓu biÕt cña m×nh, em h·y nªu c¸c dÊu mèc quan träng thÓ hiÖn qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc cña ViÖt Nam. − Mét sè dÊu mèc quan träng: + B×nh th−êng ho¸ quan hÖ víi Hoa K× vµo ®Çu n¨m 1995. ASEAN trë thµnh mét liªn kÕt kinh tÕ + Gia nhËp ASEAN th¸ng 7 – 1995. khu vùc víi 10/11 n−íc vµ lµ mét nh©n tè quan träng thóc ®Èy sù hîp t¸c ngµy cµng toµn diÖn gi÷a c¸c n−íc trong khèi, gi÷a c¸c n−íc trong khèi víi c¸c n−íc ngoµi khu vùc... 9 Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung chÝnh + Tham gia DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ ch©u ¸ − Th¸i B×nh D−¬ng (APEC). + Trë thµnh thµnh viªn thø 150 cña Tæ chøc Th−¬ng m¹i thÕ giíi (WTO), th¸ng 1 − 2007. b) C«ng cuéc héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc ®· ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu to lín CH: Dùa vµo néi dung SGK vµ sù hiÓu biÕt cña m×nh, em h·y nªu mét sè nh÷ng thµnh tùu quan träng trong c«ng cuéc héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc ë n−íc ta. − GDP cã b−íc t¨ng tr−ëng nhanh c¶ tæng sè vµ tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. GV h−íng dÉn HS ph©n tÝch biÓu ®å h×nh 1.2. Qua ®ã ta thÊy: − N¨m 2005 tæng GDP ®¹t 393 ngh×n tØ ®ång, t¨ng 3,6 lÇn so víi n¨m 1986 (109,2 ngh×n tØ ®ång). − Thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi Nhµ n−íc chiÕm tØ träng cao nhÊt (n¨m 2005 chiÕm 47,3% GDP) − Thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn nhê ®Çu t− n−íc ngoµi cã sù t¨ng tr−ëng nhanh nhÊt (n¨m 2005 t¨ng 26,4 lÇn so víi n¨m 1989). − N−íc ta ®· thu hót m¹nh c¸c nguån ®Çu t− n−íc ngoµi nh− vèn ODA, FDI, FPI... C¸c nguån vèn nµy ®· vµ ®ang cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc. 10 Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung chÝnh GV gi¶i thÝch: + ODA: Nguån vèn Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc. + FDI: §Çu t− trùc tiÕp cña n−íc ngoµi. + FPT: §Çu t− gi¸n tiÕp cña n−íc ngoµi. − Hîp t¸c kinh tÕ, khoa häc kÜ thuËt, khai th¸c tµi nguyªn, b¶o vÖ m«i tr−êng, an ninh khu vùc... ®−îc ®Èy m¹nh. − Ngo¹i th−¬ng ®−îc ph¸t triÓn ë tÇm Cô thÓ: + Tæng trÞ gi¸ xuÊt nhËp khÈu tõ n¨m cao míi. 1986 ®Õn 2005 ®· t¨ng tõ 3 tØ USD lªn 69,2 tØ USD. + Møc t¨ng b×nh qu©n trong c¶ giai ®o¹n 1986 – 2005 lµ 17,9 %/n¨m. + ViÖt Nam trë thµnh n−íc xuÊt khÈu kh¸ lín vÒ mét sè mÆt hµng nh− dÖt may, thiÕt bÞ ®iÖn tö, tµu biÓn, g¹o, cµ phª, ®iÒu, hå tiªu, thuû s¶n c¸c lo¹i,... ChuyÓn ý: C«ng cuéc §æi míi ®· thËt sù mang l¹i nguån sinh khÝ míi trªn ®Êt n−íc ta. VËy lµm thÕ nµo ®Ó ®Èy m¹nh h¬n n÷a c«ng cuéc §æi míi? Chóng ta sÏ cïng nghiªn cøu môc 3 sau ®©y. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu mét sè ®Þnh 3. Mét sè ®Þnh h−íng chÝnh ®Ó h−íng chÝnh ®Ó ®Èy m¹nh c«ng cuéc ®Èy m¹nh c«ng cuéc §æi míi §æi míi vµ Héi nhËp CH: Dùa vµo néi dung SGK, em h·y nªu mét sè ®Þnh h−íng chÝnh ®Ó ®Èy m¹nh c«ng cuéc §æi míi trªn ®Êt n−íc ta. 11 Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung chÝnh − Thùc hiÖn chiÕn l−îc toµn diÖn vÒ t¨ng tr−ëng vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. − Hoµn thiÖn vµ thùc hiÖn ®ång bé thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa. − §Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ g¾n víi ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tri thøc. − §Èy m¹nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®Ó t¨ng tiÒm lùc kinh tÕ quèc gia. − Cã c¸c gi¶i ph¸p h÷u hiÖu b¶o vÖ tµi nguyªn, m«i tr−êng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. − §Èy m¹nh ph¸t triÓn gi¸o dôc, y tÕ, ph¸t triÓn nÒn v¨n ho¸ míi, chèng l¹i c¸c tÖ n¹n x· héi, mÆt tr¸i cña kinh tÕ thÞ tr−êng. IV. §¸nh gi¸ 1. Bèi c¶nh quèc tÕ nh÷ng n¨m cuèi thÕ kØ XX cã ¶nh h−ëng nh− thÕ nµo ®Õn c«ng cuéc §æi míi ë n−íc ta? 2. H·y t×m c¸c dÉn chøng vÒ thµnh tùu cña c«ng cuéc §æi míi ë n−íc ta. V. Ho¹t ®éng nèi tiÕp S−u tÇm c¸c tµi liÖu vÒ thµnh tùu trong c«ng cuéc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë ViÖt Nam. §äc tr−íc bµi VÞ trÝ ®Þa lÝ, ph¹m vi l·nh thæ ViÖt Nam. VI. Phô lôc 1. GI¶I THÝCH C¸C THUËT NG÷ ODA, FDI, FPI ODA (tiÕng Anh: Official Development Assistance) mét h×nh thøc ®Çu t− gi¸n tiÕp th«ng qua tÝn dông quèc tÕ, ®−îc thùc hiÖn d−íi h×nh thøc viÖn trî kh«ng hoµn l¹i hay c¸c kho¶n vèn vay víi nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt −u ®·i. ë 12 n−íc ta, c¸c nhµ tµi trî chÝnh cung cÊp ODA lµ NhËt B¶n, Ng©n hµng ThÕ Giíi, Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸, Liªn minh ch©u ¢u, chÝnh phñ c¸c n−íc Ph¸p, ¤xtr©ylia, Thuþ §iÓn, c¸c tæ chøc Liªn hîp quèc... FDI (tiÕng Anh: Foreign Direct Investment) lµ h×nh thøc ®Çu t− trùc tiÕp cña n−íc ngoµi, mµ nhµ ®Çu t− bá vèn ®Çu t− vµ tham gia qu¶n lÝ ho¹t ®éng ®Çu t− (trùc tiÕp tham gia ®iÒu hµnh ®èi t−îng mµ hä bá vèn ®Çu t−). Cã nhiÒu h×nh thøc thùc hiÖn FDI nh− hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh (vÝ dô nh− hîp t¸c kinh doanh trong t×m kiÕm, th¨m dß, khai th¸c dÇu khÝ), xÝ nghiÖp liªn doanh, xÝ nghiÖp 100% vèn n−íc ngoµi; hîp ®ång x©y dùng – kinh doanh − chuyÓn giao BOT hay BTO, BT; khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp tËp trung, khu kinh tÕ, khu c«ng nghÖ cao,... FPI (tiÕng Anh: Foreign Portfolio Investment) lµ h×nh thøc ®Çu t− gi¸n tiÕp cña n−íc ngoµi. Theo ®Þnh nghÜa cña Quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF), FPI lµ ho¹t ®éng mua chøng kho¸n (cæ phiÕu hoÆc tr¸i phiÕu) ®−îc ph¸t hµnh bëi mét c«ng ti hoÆc c¬ quan ChÝnh phñ cña mét n−íc kh¸c trªn thÞ tr−êng tµi chÝnh trong n−íc hoÆc n−íc ngoµi. MÆc dï dßng vèn FPI ®· vµo ViÖt Nam ngay tõ sau khi cã LuËt §Çu t− n−íc ngoµi (n¨m 1987), nh−ng sau nhiÒu n¨m khã kh¨n tr¶i qua, ph¶i ®Õn n¨m 2003 th× dßng vèn FPI míi t¨ng m¹nh. 2. NH÷NG THμNH TùU CHñ YÕU VÒ KINH TÕ, X· HéI, AN NINH, QUèC PHßNG, §èI NGO¹I CñA N¦íC TA SAU GÇN 20 N¡M §æI MíI 1. VÒ ph¸t triÓn kinh tÕ − NÒn kinh tÕ ®· v−ît qua giai ®o¹n suy gi¶m tèc ®é t¨ng tr−ëng, ®¹t møc t¨ng tr−ëng kh¸ cao; chÊt l−îng, hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña mét sè lÜnh vùc vµ s¶n phÈm cã chuyÓn biÕn. − C¬ cÊu cña nÒn kinh tÕ tiÕp tôc cã b−íc chuyÓn dÞch theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸ vµ tõng b−íc hiÖn ®¹i ho¸. − TiÕp tôc thùc hiÖn cã kÕt qu¶ chñ tr−¬ng gi÷ v÷ng ®éc lËp, tù chñ vÒ kinh tÕ, cã tiÕn bé ®¸ng kÓ trong viÖc ph¸t huy c¸c nguån néi lùc cña ®Êt n−íc, cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cho ®Çu t− ph¸t triÓn; ®ång thêi tiÕp tôc më réng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. − ThÓ chÕ kinh tÕ tiÕp tôc ®−îc ®æi míi, ®ang tiÕp tôc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c lo¹i thÞ tr−êng. 2. VÒ gi¸o dôc − ®µo t¹o, khoa häc c«ng nghÖ, ph¸t triÓn v¨n ho¸ x∙ héi − Gi¸o dôc, ®µo t¹o vµ khoa häc c«ng nghÖ cã b−íc ph¸t triÓn míi. N−íc ta ®· ®¹t chuÈn quèc gia vÒ xo¸ n¹n mï ch÷ vµ phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc. − Ph¸t triÓn v¨n ho¸, x©y dùng ®êi sèng v¨n ho¸ vµ nÕp sèng v¨n minh cã tiÕn bé ë tÊt c¶ c¸c tØnh, thµnh trong c¶ n−íc. 13 − C«ng t¸c ch¨m sãc søc khoÎ nh©n d©n ®· ®−îc chó träng h¬n. C«ng t¸c d©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh ®¹t kÕt qu¶ tèt. Phong trµo toµn d©n rÌn luyÖn tËp thÓ dôc thÓ thao ®−îc ®Èy m¹nh. − C«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo tiÕp tôc ®¹t kÕt qu¶ quan träng, gi¶i quyÕt viÖc lµm cã tiÕn bé, møc sèng cña c¸c tÇng líp d©n c− ë c¸c vïng, miÒn trong c¶ n−íc tiÕp tôc ®−îc c¶i thiÖn. C«ng t¸c ®Êu tranh phßng chèng téi ph¹m, tiªu cùc, tÖ n¹n x· héi ®−îc ®Èy m¹nh, kiªn quyÕt cã hiÖu qu¶ h¬n. 3. VÒ quèc phßng an ninh − T×nh h×nh chÝnh trÞ − x· héi c¬ b¶n æn ®Þnh; quèc phßng vµ an ninh ®−îc t¨ng c−êng. C¸c lùc l−îng vò trang vµ nh©n d©n lµm tèt nhiÖm vô b¶o vÖ ®éc lËp chñ quyÒn, toµn vÑn l·nh thæ, b¶o ®¶m an ninh quèc gia. Tæ chøc qu©n ®éi vµ c«ng an ®−îc ®iÒu chØnh theo yªu cÇu míi. ViÖc kÕt hîp quèc phßng vµ an ninh víi ph¸t triÓn kinh tÕ vµ c«ng t¸c ®èi ngo¹i cã tiÕn bé. − B¶o ®¶m sù l·nh ®¹o tuyÖt ®èi, trùc tiÕp vÒ mäi mÆt cña §¶ng ®èi víi lùc l−îng vò trang; t¹o c¬ së ph¸p lÝ cho thùc hiÖn nhiÖm vô quèc phßng vµ an ninh. − TiÕp tôc x©y dùng qu©n ®éi nh©n d©n vµ c«ng an nh©n d©n theo h−íng c¸ch m¹ng, chÝnh quy, tinh nhuÖ, tõng b−íc hiÖn ®¹i, v÷ng vµng vÒ chÝnh trÞ, tuyÖt ®èi trung thµnh víi Tæ quèc, §¶ng vµ nh©n d©n. − X©y dùng ®−îc thÕ trËn quèc phßng toµn d©n g¾n víi thÕ trËn an ninh nh©n d©n, nhÊt lµ ë nh÷ng vïng träng ®iÓm. − Ng¨n chÆn vµ lµm thÊt b¹i ©m m−u chèng ph¸ cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch; gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ c¸c vô viÖc ®ét xuÊt, phøc t¹p, ®Èy m¹nh cuéc ®Êu tranh phßng chèng téi ph¹m, gãp phÇn b¶o ®¶m an ninh chÝnh trÞ vµ trËt tù an toµn x· héi. 3. VÒ ®èi ngo¹i − §· cñng cè vµ t¨ng c−êng quan hÖ ®oµn kÕt, hîp t¸c vµ h÷u nghÞ víi c¸c n−íc x· héi chñ nghÜa, c¸c n−íc l¸ng giÒng cã chung biªn giíi; gãp phÇn tÝch cùc cñng cè sù g¾n kÕt, gi÷ v÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ASEAN, thóc ®Èy quan hÖ hîp t¸c néi khèi vµ víi bªn ngoµi. − TiÕp tôc më réng vµ t¨ng c−êng quan hÖ hîp t¸c, ph¸t triÓn æn ®Þnh, l©u dµi víi nhiÒu n−íc kh¸c trªn thÕ giíi. − TÝch cùc tham gia gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò toµn cÇu nh− xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, phßng chèng c¸c dÞch bÖnh hiÓm nghÌo, chèng khñng bè, phßng chèng thiªn tai, b¶o vÖ m«i tr−êng, ñng hé vµ tÝch cùc tham gia vµo cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n thÕ giíi chèng chiÕn tranh. − Quan hÖ ®èi ngo¹i cña §¶ng, ho¹t ®éng ®èi ngo¹i nh©n d©n sèng ®éng h¬n. Xö lÝ kÞp thêi, cã hiÖu qu¶ c¸c vÊn ®Ò phøc t¹p n¶y sinh trong quan hÖ ®èi ngo¹i víi c¸c n−íc. 14 §Þa lÝ tù nhiªn vÞ trÝ ®Þa lÝ vμ lÞch sö ph¸t triÓn l·nh thæ Bμi 2 VÞ trÝ ®Þa lÝ, ph¹m vi l·nh thæ I. Môc tiªu Sau bµi häc, HS cÇn: 1. VÒ kiÕn thøc − Tr×nh bµy ®−îc vÞ trÝ ®Þa lÝ, ph¹m vi l·nh thæ n−íc ta: C¸c ®iÓm cùc B¾c, Nam, §«ng, T©y cña phÇn ®Êt liÒn, trªn biÓn, vïng trêi vµ diÖn tÝch l·nh thæ. − Ph©n tÝch ®Ó thÊy ®−îc vÞ trÝ ®Þa lÝ, ph¹m vi l·nh thæ n−íc ta lµ c¸c yÕu tè ®Þa lÝ cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi ®Æc ®iÓm ®Þa lÝ tù nhiªn, ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ − x· héi vµ vÞ thÕ cña n−íc ta trªn thÕ giíi. 2. VÒ kÜ n¨ng X¸c ®Þnh ®−îc trªn b¶n ®å ViÖt Nam hoÆc b¶n ®å thÕ giíi vÞ trÝ vµ ph¹m vi l·nh thæ cña n−íc ta. 3. VÒ th¸i ®é Cñng cè thªm lßng yªu quª h−¬ng, ®Êt n−íc, s½n sµng x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc. II. ph−¬ng tiÖn d¹y häc − B¶n ®å C¸c n−íc trªn thÕ giíi. − B¶n ®å C¸c n−íc §«ng Nam ¸. − B¶n ®å C¸c khu vùc giê trªn thÕ giíi. − B¶n ®å ViÖt Nam. − S¬ ®å vÒ ®−êng c¬ së vµ ®−êng ph©n ®Þnh vÞnh B¾c Bé. 15 III. Ho¹t ®éng trªn líp KiÓm tra bµi cò: 1. Bèi c¶nh quèc tÕ nh÷ng n¨m cuèi thÕ kØ XX cã ¶nh h−ëng nh− thÕ nµo ®Õn c«ng cuéc §æi míi ë n−íc ta? 2. H·y t×m c¸c dÉn chøng vÒ thµnh tùu cña c«ng cuéc §æi míi ë n−íc ta. Më bµi: VÞ trÝ ®Þa lÝ cã mét ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng, ¶nh h−ëng quyÕt ®Þnh ®Õn diÖn m¹o tù nhiªn cña l·nh thæ. Vµ ë chõng mùc nhÊt ®Þnh, nã cßn ¶nh h−ëng ®Õn kh¶ n¨ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ – x· héi ®Êt n−íc. Trong bµi häc h«m nay chóng ta sÏ nghiªn cøu nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña vÞ trÝ ®Þa lÝ vµ ph¹m vi l·nh thæ cña ViÖt Nam. Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung chÝnh Ho¹t ®éng 1: T×m hiÓu ®Æc ®iÓm vÞ 1. VÞ trÝ ®Þa lÝ trÝ ®Þa lÝ n−íc ta GV: VÞ trÝ ®Þa lÝ lµ mét nguån lùc quan träng võa cã ¶nh h−ëng trùc tiÕp, võa cã ¶nh h−ëng gi¸n tiÕp ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi ®Êt n−íc. CH: Dùa vµo b¶n ®å C¸c n−íc §«ng Nam ¸, b¶n ®å §Þa lÝ tù nhiªn ViÖt Nam vµ néi dung SGK, em h·y nªu c¸c ®Æc ®iÓm chÝnh vÒ vÞ trÝ ®Þa lÝ cña n−íc ta. − R×a phÝa ®«ng b¸n ®¶o §«ng D−¬ng, gÇn trung t©m khu vùc §«ng Nam ¸. − Võa g¾n liÒn víi lôc ®Þa ¸ − ¢u, võa më réng ra Th¸i B×nh D−¬ng réng lín. GV cho HS x¸c ®Þnh trªn b¶n ®å biªn giíi trªn ®Êt liÒn vµ ®−êng bê biÓn n−íc ta, ®äc tªn c¸c n−íc tiÕp gi¸p sau ®ã giíi thiÖu hÖ to¹ ®é ®Þa lÝ n−íc ta: 16 Ho¹t ®éng cña GV vµ HS §iÓm cùc Trªn ®Êt liÒn Néi dung chÝnh Trªn biÓn B¾c 23o23’ B (x· Lòng Có, §ång V¨n, Hµ Giang) Nam 8o34’ B (x· §Êt Mòi, Ngäc HiÓn, Cµ Mau) Kho¶ng 6o50’ B T©y 102o09’ § (x· SÝn ThÇu, M−êng NhÐ, §iÖn Biªn) Kho¶ng 101o § §«ng 109o24’ § (x· V¹n Thanh, V¹n Ninh, Kh¸nh Hoµ) Trªn 117o20’ § CH: Quan s¸t b¶n ®å c¸c khu vùc giê trªn Tr¸i §Êt hoÆc sù hiÓu biÕt cña m×nh, h·y cho biÕt n−íc ta n»m trong khu vùc giê thø mÊy? (Kinh tuyÕn 105o§ c¾t qua gÇn chÝnh gi÷a phÇn l·nh thæ trªn ®Êt liÒn cña n−íc ta) ChuyÓn ý: Ph¹m vi l·nh thæ n−íc ta gåm cã c¸c bé phËn nµo, chóng ta sÏ nghiªn cøu ë môc 2 sau ®©y. Ho¹t ®éng 2: X¸c ®Þnh ph¹m vi l·nh thæ n−íc ta − §¹i bé phËn l·nh thæ n−íc ta n»m trong khu vùc giê thø 7 (giê quèc tÕ – GMT) 2. Ph¹m vi l∙nh thæ GV: L·nh thæ ViÖt Nam lµ mét khèi thèng nhÊt vµ toµn vÑn bao gåm vïng ®Êt, vïng biÓn vµ vïng trêi. a) Vïng ®Êt (Theo niªn gi¸m thèng kª 2006) * DiÖn tÝch 331.212 km2. GV yªu cÇu HS lªn b¶ng x¸c ®Þnh trªn b¶n ®å ph¹m vi "vïng ®Êt" cña ViÖt Nam. 17 Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung chÝnh * Gåm 2 phÇn: − §Êt liÒn víi h¬n 4600 km ®−êng biªn giíi trªn ®Êt liÒn vµ 3260 km bê biÓn. C¶ n−íc cã 28/64 tØnh vµ thµnh phè gi¸p biÓn më ra triÓn väng ph¸t triÓn kinh tÕ biÓn, khai th¸c nh÷ng tiÒm n¨ng to lín cña biÓn §«ng. Trong h¬n 4600 km ®−êng biªn giíi trªn ®Êt liÒn th× phÇn gi¸p víi: + Trung Quèc dµi h¬n 1400 km. + Lµo gÇn 2100 km. + Campuchia dµi h¬n 1100 km. GV l−u ý: − PhÇn lín biªn giíi n−íc ta n»m ë miÒn nói, th−êng ®−îc ph©n ®Þnh theo ranh giíi tù nhiªn lµ c¸c ®Ønh nói, c¸c ®−êng chia n−íc, c¸c hÎm nói vµ c¸c thung lòng s«ng. − C¸c ®o¹n biªn giíi ë vïng ®ång b»ng cã tÝnh ®ång nhÊt h¬n. − ViÖc th«ng th−¬ng gi÷a n−íc ta víi c¸c n−íc l¸ng giềng th−êng tiÕn hµnh thuËn lîi ë mét sè cöa khÈu. CH: Em h·y kÓ tªn mét sè cöa khÈu quèc tÕ quan träng trªn ®−êng biªn giíi gi÷a n−íc ta vµ Trung Quèc, Lµo, Campuchia. (c¸c cöa khÈu quan träng víi c¸c n−íc: Trung Quèc: Lµo Cai, Thanh Thuû, Tµ Lïng, H÷u NghÞ. Lµo: T©y Trang, NËm C¾n, Cầu Treo, Cha Lo, Bê Y. 18 Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung chÝnh Campuchia: LÖ Thanh, VÜnh X−¬ng, Xµ Xía) − H¶i ®¶o. + N−íc ta cã h¬n 4000 ®¶o lín nhá. + PhÇn lín lµ c¸c ®¶o ven bê. HuyÖn Hoµng Sa thuéc thµnh phè §µ + Hai quÇn ®¶o lín lµ Tr−êng Sa vµ N½ng. HuyÖn Tr−êng Sa thuéc tØnh Hoµng Sa. Kh¸nh Hoµ. b) Vïng biÓn GV cho HS ®äc th«ng tin trong SGK ®Ó − Bao gåm phÇn néi thuû, l·nh h¶i, n¾m néi dung c¸c kh¸i niÖm nµy. vïng tiÕp gi¸p l·nh h¶i, vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ vµ thÒm lôc ®Þa. − Néi thuû lµ vïng n−íc tiÕp gi¸p víi ®Êt liÒn, phÝa trong ®−êng c¬ së. − L·nh h¶i lµ vïng biÓn thuéc chñ quyÒn quèc gia trªn biÓn. L·nh h¶i ViÖt Nam réng 12 h¶i lÝ (1 h¶i lÝ = 1852 m) tÝnh tõ ®−êng c¬ së. − Vïng tiÕp gi¸p l·nh h¶i lµ vïng biÓn ®−îc quy ®Þnh nh»m ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn chñ quyÒn cña c¸c n−íc ven biÓn. Vïng tiÕp gi¸p l·nh h¶i cña n−íc ta réng 12 h¶i lÝ. − Vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ lµ vïng tiÕp liÒn víi l·nh h¶i vµ hîp víi l·nh h¶i thµnh mét vïng biÓn réng 200 h¶i lÝ tÝnh tõ ®−êng c¬ së. − ThÒm lôc ®Þa lµ phÇn ngÇm d−íi biÓn vµ lßng ®Êt d−íi ®¸y biÓn thuéc phÇn lôc ®Þa kÐo dµi më réng ra ngoµi l·nh h¶i cho ®Õn bê ngoµi cña r×a lôc ®Þa, cã ®é s©u kho¶ng 200 m hoÆc h¬n n÷a. 19 Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung chÝnh − Vïng biÓn thuéc chñ quyÒn cña ViÖt Nam trªn BiÓn §«ng kho¶ng trªn 1 triÖu km2. c) Vïng trêi Lµ kho¶ng kh«ng bªn trªn vïng ®Êt, vïng biÓn n−íc ta. ChuyÓn ý: VÞ trÝ ®Þa lÝ cña n−íc ta cã ý nghÜa g× vÒ mÆt tù nhiªn, kinh tÕ, v¨n ho¸ − x· héi vµ quèc phßng? C©u hái nµy sÏ ®−îc lÝ gi¶i trong môc 3 sau ®©y. Ho¹t ®éng 3: T×m hiÓu vÒ ý nghÜa vÞ 3. ý nghÜa cña vÞ trÝ ®Þa lÝ VIÖt trÝ ®Þa lÝ cña ViÖt Nam Nam Ph−¬ng ¸n 1: GV chia líp thµnh 2 nhãm, mét nhãm t×m hiÓu vÒ ý nghÜa tù nhiªn, vµ mét nhãm t×m hiÓu vÒ ý nghÜa kinh tÕ, v¨n ho¸ − x· héi vµ quèc phßng, sau ®ã ®¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy ý kiÕn, c¸c HS kh¸c gãp ý bæ sung, GV chuÈn ho¸ kiÕn thøc. Ph−¬ng ¸n 2: GV h−íng dÉn HS t×m hiÓu lÇn l−ît tõng vÊn ®Ò theo tr×nh tù nh− SGK. a) ý nghÜa tù nhiªn CH: VÒ mÆt tù nhiªn, vÞ trÝ ®Þa lÝ n−íc ta cã ¶nh h−ëng quan träng nh− thÕ nµo? − VÞ trÝ ®Þa lÝ ®· quy ®Þnh ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thiªn nhiªn n−íc ta lµ mang tÝnh chÊt nhiÖt ®íi Èm giã mïa. 20