ĐẮC TRUNG
Từ MỘT CUỘC ĐỜI
suy ngẫm về
ĐẠO LÀM NGƯỜI
III
rii NHÀ XUẤT BẢN HÀ NỘI
TỪ MỘT CUỘC ĐỜI
SUY NGÂM VỀ
ĐẠO LÀM NGƯỜI
NHÀ XUẤT BẢN HÀ NỘI
4 - Tống Duy Tân, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội.
ĐT: (024) 38252916 - E-mail:
[email protected]
TỪ MỘT CUỘC ĐỜI
SUY NGẪM VỀ
ĐẠO LÀM NGƯỜI
ĐẮC TRƯNG
(Tác giả giữ bản quyền)
(Liên hệ tác giả qua số ĐT: 0913236372;
địa chỉ Email
[email protected])
Chịu trách nhiệm xuất bản:
Tổng Giám đốc - Tổng Biên tập
LÊ TIẾN DŨNG
Biên tập:
PHẠM THỊ THU TRANG
PHẠM THỊ ANH MINH
Bìa:
Tuto HOÀNG vũ
Trình bày:
MAI NGỌC
Sửa bản in:
THU ANH
978-604-55-4471-6
In 4.000 bản, khổ 16x24 cm. In tại Công ty TNHH Sản xuất Thương
mại Hưng Hà, số 9, Tập thể Điện tử Sao Mai, Nghĩa Đô, cầu Giấy,
Hà Nội. Quyết định xuất bản số: 761/QĐ-HN ngày 15/7/2019. Xác
nhận đăng ký xuất bản: 2504 - 2019/CXBIPH/02 - 143/HN. In xong
và nộp lưu chiểu Quý III/2019.
ĐẮC TRUNG
TỪ MỘT CUỘC ĐỜI
SUY NGẪM VỀ
ĐẠO LÀM NGƯỜI
ĐỒNG CHÍ NGÔ THỊ THANH HÀNG
ỦY VIÊN TRUNG ƯƠNG ĐẢNG
PHÓ Bí THU THƯỞNG TRỤC THÀNH ỦY
NHÀ XUẤT BẢN HÃ NỘI - 2019
Đại tướng
VÕ NGUYÊN GIÁP
4
LỜI GIỚI THIỆU
Danh tướng quản sự - Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Người
Anh Cả của Quân đội nhân dân Việt Nam, là đề tài cỏ sức hấp
dân mãnh liệt với các nhà quân sự, nhà văn, nhà thơ, nhà nghiên
cứu... cả trong và ngoài nước.
Qua những lần được tiếp xúc Đại tướng, cùng nhiều năm tìm
hiểu, nghiên cứu, Nhà văn Đắc Trung rất mong muốn viết về Đại
tướng với lòng tôn kính, biết ơn và từ đó suy ngẫm về triết lý nhân
sinh. Tuy nhiên để thê hiện trung thực và sâu sắc một trong "10
nhà quân sự lỗi lạc nhất của mọi thời đại"^ quả không dề...
Nhưng sau "Lễ Quốc tang" đặc biệt, hiểm có, cùng hàng
triệu đồng bào thành tăm tiễn đưa Đại tướng về cõi vĩnh hằng
với nồi tiếc thương vô hạn đã thôi thúc nhà văn quyết thực hiện
ước nguyện của mình.
Cuốn sách này tác giả thể hiện hai chủ đề song song: viết
về Đạo làm người được minh chứng bằng cuộc đời Đại tưóng
Võ Nguyên Giáp. Viết về cuộc đời Đại tưởng Võ Nguyên Giáp
đê chứng minh Đạo làm người giúp bạn đọc thêm nhiều kiến
thức góp phần hoàn thiện mình và những kinh nghiệm ứng xử
trong cuộc sống.
Đây cũng là cuốn sách mang tỉnh lịch sử với nhiều tài liệu
phong phú cùng phân tích, nhận định, đảnh giả. Đặc biệt từ góc
nhìn độc đáo - góc nhìn qua triết học phương Đông, Phật giảo,
Nho giáo, Lão giáo và tinh hoa truyền thống vàn hóa dân tộc...
nhà văn không chi đúc kết, mà còn phản tích, luận giải, lý giải,
diễn giải khá sâu sắc các khải niệm và yếu tố đẫ tạo nền tảng
(1). "Tân hách khoa toàn thư Anh quốc” tái bản lần thứ 15.
5
cho những phẩm giá cao quý về nhản cách, đạo đức, lối sổng;
về tài năng quăn sự mà trong đó có sự chăm lo giáo dục rèn
luyện của Đảng và Bác Hồ đổi với Đại tướng Võ Nguyên Giáp.
Đồng thời chủng ta cũng thấy vai trò quan trọng và cống hiến
của Đại tướng trong lịch sử quân sự Việt Nam hiện đại.
Bằng thủ pháp nghệ thuật lẩy xa nói gần, dùng xưa nói nay,
mượn ngoài nói trong, trực tiếp và gián tiếp; dẫn chứng từ triết
học, điển tích, văn học, lịch sử Đông, Tây, kim, cổ và những câu
chuyên thực tiễn cuộc đời, đặc biệt cuộc đời Đại tướng Võ
Nguyên Giáp; cùng vốn sống và ngôn ngữ phong phủ, lập luận
chặt, triết lý sâu, tác giả dẫn dắt người đọc cùng với ông nhìn
nhận, đánh giá, suy ngẫm về Đại tướng để từ đó rút ra những
bài học về thế giới quan và nhân sinh quan...
Cuốn sách rất cỏ ích và đáng được chào đón.
Chủng tôi trân trọng giới thiệu.
Rất mong nhận được nhiều góp ý của quỷ độc giả.
NHÀ XUẤT BẢN HÀ NỘI
6
LỜI BẠCH
7- _ 7~ 7- ' •
• r?__ _
TA J? J
___ __ >>
_____ _ >> 7 2 7_ r?
Cớ' ba
khái niệm:
Suy- >> , < < Đôi
và' u T7
Vong
. íế TZVong
là hệ
quả tất yếu của “Suy” và “Đồi”. Giữa “Suy” và “Đồi” thì
“Đồi ” nguy hại hơn. Đặc biệt nếu để “Đồi ” về đạo đức, lối sống
thì nhảt định con đường dân đên “Vong” là khó tránh khỏi. Với
từng con người, từng gia đình, từng dòng tộc và môi quốc gia
đêu thê. Vì vậy điều đó luôn là mối lo lớn của mọi thời đại và
hiện tại chủng ta đang đứng trước thử thách nghiêm trọng này.
Nguyên nhân nào dẫn đến “Đồi ” về đạo đức, lối sổng?
Nhiều, nhưng một trong những lý do quan trọng là mỗi thành
viên trong xã hội không hiêu hêt “Đạo làm người”, không tu rèn
theo “Đạo làm người ” và không biết sống theo “Đạo làm người ”.
Vậy “Đạo làm người” là gì?
“Đạo làm người ” là khải niệm hình thành rất lâu được đúc
kêt từ những tinh hoa truyên thông dân tộc, từ các chủ thuyêt
như Lão giáo, Phật giáo, Không giáo... Dù có những khía cạnh
khác nhau (như cốt lõi của Phật giáo là “Thiện ”, của Không
giáo là “Nhân ”, của Lão giáo là “Vô vi”, của tinh hoa truyền
thông dân tộc là tông hợp những ưu việt mà các thế hệ tiền bối
chủng ta đã chọn lọc, tiếp thu, kế thừa...), nhưng nội hàm cơ bản
đêu thê hiện nhừng chuân mực, những tiêu chỉ, những quy phạm
được ước định với các chế tài pháp lý và tự nguyện về moi quan
hệ giữa con người với thiên nhiên, với Tô quôc, với quê hương,
với xã hội, với cộng đồng, với gia đình, dòng tộc và với chính
mình. Nội dung “Đạo làm người ” bao gom phạm vi rất rộng
vừa cụ thê, vừa trừu tượng liên quan chặt chẽ với nhau, tác động
qua lại biện chứng với nhau, cùng những phương pháp tu tập,
rèn luyện đòi hỏi ý chí, nghị lực, sự kiên trì, dám chịu đựng và
biết hy sinh. Tất cả những gì liên quan đến “Đạo làm người ”
7
đòi hỏi mọi thành viên trong xã hội đều phải học, phải đọc, phải
nghe, đặc biệt phải suy ngẫm để thấu hiểu sâu sắc, tu tập nghiêm
chỉnh, sống theo điều đã tu nhằm trở thành người chân chính.
Ở nước ta nhiều tiền nhân trong lịch sử đã để lại những tấm
gương trong sáng về “Đạo làm người”. Đó là các bậc chân tu
như Đại sư Khuông Việt, Đại sư Vạn Hạnh, Đại sư Minh Không;
các bậc minh vương như: Lý Thái Tổ, Lỷ Thảnh Tông, Trần Thái
Tông, Trần Nhân Tông; Chủ tịch Hồ Chỉ Minh; các bậc chỉ sĩ như
Tô Hiến Thành, Trần Nhật Duật, Chu Văn An, Nguyễn Bỉnh
Khiêm, Lương Thế Vinh, Nguyên Thiếp, Phạm Văn Nghị, Trường
Chinh, Phạm Văn Đồng, Lê Duẩn, Vô Nguyên Giáp...
Cuộc đời Đại tướng Võ Nguyên Giáp khá trọn vẹn với đầy
đủ tiêu chỉ, chuẩn mực của “Đạo làm người”, giống như viên
ngọc quỷ đa diện, chiếu mặt nào cũng thấy long lanh ánh sáng.
Khi Ông qua đời, “Le Quốc tang” đặc biệt hiếm có mà Đảng,
Nhà nước, lòng dân và lịch sử dành cho Ông đã khẳng định điều
đó. Nhờ đâu Ông đạt được vinh hạnh ẩy? Đó là do Ông hiểu
“Đạo làm người ”, tu rèn theo “Đạo làm người ” và biết song
theo “Đạo làm người ”.
Tác giả cuốn sách này có may mắn được tiếp xúc Đại tướng
nhiều lần, được hiếu về Ông, tôn kinh Ông và rất mong muon
được viết về “Đạo làm người ” có Ông làm minh chứng; được
viết về Ông để chứng minh “Đạo làm người ” với hy vọng cùng
bạn đọc suy ngâm rút ra cho mình những điều quý giả và hữu
ích về triết lý nhân sinh.
Đây là đề tài lớn và rất khó, mong bạn đọc rộng lượng tiếp
nhận tẩm lòng và sự đỏng góp nhỏ bé của một nhà văn đã ở
tuổi 80.
ĐẮC TRUNG
8
Chương I
NHẬP ĐÈ
9
Suy ngẫm để hiểu mình, hiểu người, hiểu đời.
Sống hay tồn tại?
Ông tà Đại tướng của tòng dân - Tôn vinh Danh tướng.
Đê hiêu bản chât con người, sự vật và chân lý cuộc sông,
phải trải qua quá trình gian nan, vất vả, lao tâm, khổ trí: từ nhận
thức chủ quan, đến nhận thức khách quan; từ tư duy cảm tính,
đến tư duy lý tính. Mọi điều chúng ta học được, đọc được, nghe
rao giảng được mới chỉ là nhận thức, thế thôi thì chưa đủ, còn
phải suy ngẫm để biến những điều đó thành tri thức và đạo lý
sống. Muốn hiểu quy luật của vạn vật, bách tính trước hết ta cần
suy ngẫm để hiểu mình, hiểu người và hiểu đời. Có suy ngẫm
về mình mới hiểu mình, mới sống được với mình và mới biết
dùng mình. Có suy ngẫm về người mới hiểu người, mới sống
được với người và mới biết dùng người. Có suy ngẫm về đời
mới hiểu đời, mới sống được ở đời và mới tạo ra ý nghĩa cuộc
đời. Rất tiếc do suy ngẫm là việc khó nên không phải ai cũng
chịu khó suy ngẫm.
Thế gian có người tham sống sợ chết, nhưng cũng không ít
kẻ không sợ chết mà sợ sống. Có người không còn sống nhưng
không bao giờ chết. Có không ít kẻ vẫn sờ sờ đấy mà chẳng khác
chết rồi. Có người khi qua đời để lại bao ân tình và nỗi xót
thưong vô hạn. Có kẻ chết rồi vẫn phải gánh chịu bao oán hận.
Vậy thế nào là sống và thế nào là chết? sống thế nào và chết
thế nào? Đó là những câu hỏi muôn thuở cho mỗi chúng ta.
Sống nhiều không phải sống lâu, mà là suy ngẫm nhiều và
biết suy ngẫm. Suy ngẫm mới biến thành đạo lý để soi sáng
cho hành động. Suy ngẫm xuất phát từ thiện tâm thì hành động
11
mới trên nền chính đức. Nếu chưa tìm được lý tưởng cao cả để
có thể sẵn sàng hy sinh vì nó thì chưa hẳn đúng nghĩa là sống.
Ở đời có những điều không trường lớp thầy cô nào dạy, mà phải
do chính mình suy ngẫm rút ra. Vì thế có khi già mà sống đom
giản, nông cạn, nhưng trẻ lại sâu sắc, chín chắn. Hãy xem mình
là người khác, xem người khác là mình. Xem người khác là
người khác, xem mình là mình. Bằng cách ấy sẽ giúp ta hiểu
người khác và hiểu chính mình. Vì vậy, ta cần tránh tư duy theo
đám đông, phải có chính kiến riêng trên cơ sở nhìn nhận phân
tích khoa học kết hợp với thực tiễn bằng chính bộ óc và trái tim
mình. Trong cuộc sống chỉ nên tin những gì mình đã suy ngẫm,
trải nghiệm và điều đó có lợi cho mình và cho người khác. Nhiều
người thường chỉ quen hoạt động ỷ lại vào những giáo lý và
phương pháp hướng dẫn có sẵn. Do đó rất dễ bị sai lạc, lầm lẫn.
Phải tự mình tìm lấy con đường cho chính mình. Bởi giải thoát
bản ngã để đến với vị tha đòi hỏi sự can đảm, nỗ lực cá nhân và
không con đường nào giống con đường nào. Lão Tử dạy: "Con
đường ngàn dặm bắt đầu từ bước đầu tiên. Bước đầu tiên là xuất
phát bởi chính mình chứ không phải người khác, vì người khác
không phải là mình" ("Đạo đức kinh"). Trước khi làm việc gì,
nói lời gì hãy tự hỏi: Thiện hay ác? Chính hay tà? Đúng hay sai?
Tốt hay xấu? Thật hay giả? Được hay mất? Trên cơ sở những
trả lời mà quyết định. Bất luận hoàn cảnh dẫu khác nhau thì mọi
người đều được tiếp thu hai thứ giáo dục: một do người khác tạo
ra, một quan trọng hơn do mình tạo ra. Tự giáo dục giúp ta hiểu
được bản thân và không đánh mất mình, mà phải làm liên tục
không lúc nào ngưng nghỉ tới khi qua đời. Cho nên dù là nhà
giáo dục thì cũng rất cần được giáo dục. Bởi vậy muốn sống theo
đúng nghĩa của SỐNG và không phải chết theo đúng nghĩa của
CHẾT thì dù khó cũng cần phải suy ngẫm.
12
*
*
*
"Vạn vật đều tồn tại hữu hạn, có khởi đầu và kết thúc, không
gì vĩnh hằng cả Đó là câu cuối cùng của Phật Tổ trước khi nhập
Niết Bàn. (Trích "Du hành kinh" trong sách "Lịch sử Phật giáo
thế giới" - Nxb. Khoa học - Xã hội - 2008)
Với con người, khởi đầu là sinh và kết thúc là tử. Khoảng
cách ấy dài hay ngắn là do mệnh không ai làm chủ được. Tuy
nhiên ta có thể làm cho khoảng thời gian từ sinh đến tử ý nghĩa
hay vô nghĩa, xứng đáng ngẩng đầu tự hào hay phải gục mặt hổ
thẹn. Quan trọng không phải ở dài, ngắn, mà là giá trị cuộc sống.
Giá trị ấy phụ thuộc vào bản năng và nhân cách.
Cặp từ con người có hai nghĩa: phần con và phần người. Con
là bản năng tự nhiên của mọi sinh vật. Có bản năng hiền, tốt và
bản năng nham hiểm, hung dữ, thấp hèn. Phần người là nhân
cách, chủ yếu nhờ tu dưỡng, rèn luyện.
Ở đời có thể chia thành hai loại người chính.
Loại thứ nhất rất trọng nhân cách, coi nhân cách là thước đo
giá trị cả kiếp người. Bởi thế họ luôn ý thức việc suy ngẫm, tu
rèn, bổ sung, hoàn thiện, nâng cao, bảo vệ nhân cách, hướng tới
làm người chân chính, thà mất tất cả chứ nhất định không để
mất nhân cách. Còn nhân cách là sống và ngược lại. Giữ được
nhân cách đã khó, để mất rồi lấy lại còn khó hon. Nó giống thời
gian đã qua đi là hết. Áo quần bẩn có thể dùng hóa chất tẩy sạch,
chứ nhân cách đã hoen ố thì không. Bản thân và cả gia đình cũng
mất đi sự tôn trọng của mọi người. Nỗi đau xót tủi hổ sẽ đeo
bám suốt cuộc đời. Cái giá phải trả quả không nhỏ.
Loại người thứ hai rất coi thường nhân cách, trọng bản năng.
Bằng mọi thủ đoạn, cốt thỏa mãn tham vọng, dục vọng. Để nuôi
13
thân xác họ sẵn sàng bán rẻ nhân cách, cam tâm thà mất nhân
cách để được tẩt cả.
Tuy nhiên, cả hai loại người này lại luôn cùng ở trong mỗi
chúng ta. Bất cứ nghĩ gì, nói gì, làm gì, nhân cách chỉ đạo và
quyết định là sổng. Nếu để tham vọng, dục vọng chi phối là tồn
tại. Bởi thế trong tu dưỡng, rèn luyện phải luôn tự hỏi: "Ta đang
sống hay tồn tại? Những ngày qua, thời gian qua, ta song hay
tồn tại? Và, sắp tới ta sẽ sống hay tồn tại? Muốn thế thì cần phải
nghĩ gì, nói gì, làm gì? Người Hy Lạp có câu: "Nếu ta không
làm chủ và khống chế được tham vọng, dục vọng, thì tham vọng
và dục vọng sẽ khống chế ta". Cho nên phải mau bước ra ánh
sáng để không bị bóng tối nuốt chửng.
Một tử tù bị nhốt trong phòng biệt giam. Những tháng cuối
cùng chờ ngày hành quyết hắn bắt đầu biết suy ngẫm và nhận ra
trước đó không phải hắn sống, mà chỉ tồn tại như một thú dữ
gây biết bao tội ác. Hắn thành tâm sám hối và quyết chí vượt
ngục. Một đêm mưa bão hắn thoát khỏi phòng giam, trèo tường
trốn trong rừng, rồi ra quốc lộ. Lợi dụng tắc đường xe đậu nối
dài, hắn chui dưới gầm và lọt được vào thành phố. Tránh truy nã
hắn trốn lủi khắp nơi, trong đầu luôn nung nấu một ý nghĩ.
Không phải tính toán việc trả thù hoặc gieo rắc thêm tội ác, mà
chỉ mong có dịp làm việc thiện. Nghĩa là hắn muốn được sống,
dù chỉ trong giây phút. Thời khắc đó đến. Một vụ hỏa hoạn lớn
xảy ra, lửa khói ngút trời. Cả dãy nhà đổ sập. Quang cảnh hỗn
loạn. Có tiếng trẻ con gào khóc. Bất chấp nguy hiểm, hắn xông
vào, vất vả lắm mới ôm được cháu bé lao ra. Cháu bé được cứu
sống, nhưng hắn bị bỏng nặng. Mọi người tìm cách chạy chữa,
mà vô vọng. Trước khi trút hơi thở cuối cùng, ánh mắt hắn toát
lên vẻ mãn nguyện và cầu xin tha thứ. Hắn cố tìm cho mình một
chút ý nghĩa khi chết. Đó là nhờ suy ngẫm.
Mới biết sống và tồn tại khác nhau nhiều lắm.
14
Cho nên làm thế nào để sống, không quan trọng bằng sống
thế nào.
Cổ nhân có câu: "Khi chào đời ta khóc, mọi người cười. Khi
qua đời ta cười, mọi người khóc".
Được thế thì thật viên mãn.
*
*
*
Hiếm có vị tướng như Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Thắng
kẻ thù mà lại được chính kẻ thù hết lời ca ngợi, thậm chí còn tự
hào vì được ông đánh bại. Trong hồi ký của mình, Tướng Đờ
Catxtơri (Christian de Castries) bị bắt ở Điện Biên Phủ, viết:
"Tôi hân hạnh được làm đối thủ của Tướng Giáp, được làm kẻ
chiến bại trực tiếp của một người tài giỏi như Tướng Giáp. Tôi
ngưỡng mộ và kính phục ông", về phần mình, dù là người chiến
thắng, nhưng với bản chất khiêm nhường, không bao giờ ông
đánh giá thấp đối thủ mà luôn tôn trọng họ. Có lần trả lời nhà
báo Pháp Daniel Roussel, Đại tướng Võ Nguyên Giáp nói:
"Nava là tướng tài. Thua trận không phải lỗi của ông ta, mà lỗi
của những người bắt đầu cuộc chiến". Hầu hết các đối thủ của
ông đã lần lượt "về thế giới thế bên kia", trong khi ở tuổi hơn
một trăm ông vẫn sống thanh thản, minh mẫn. Tính đến khi qua
đời ông là một trong số ít người thọ nhất trong tất cả các danh
tướng của lịch sử quân sự thế giới.
Oét-mô-len (William Childs Westmoreland), Đại tướng Tổng Tư lệnh quân đội Mỹ ở miền Nam Việt Nam, viết trong
hồi ký: "Đại tướng Võ Nguyên Giáp là người hội tụ được tất cả
những phẩm chất làm nên một thống lĩnh quân sự vĩ đại" và gọi
ông là "VỊ tướng huyền thoại". Đó là sự ngưỡng mộ đáng quý
15
trọng. Tuy nhiên, suy ngẫm kỹ mới thấy cách gọi ấy không phù
hợp với tư chất của ông.
Thứ nhất: Đại tướng Võ Nguyên Giáp rất khiêm nhường,
không muốn đứng trước ai, trên ai, càng không muốn người khác
đề cao ca ngợi mình.
Vào giữa tháng 8 năm 1998, Giôn Kennơđi (John Kennedy),
con trai duy nhất của Tổng thống Mỹ Kennơđi (John F. Kennedy
- Tổng thống thứ 35 của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ, sinh ngày
29/5/1917, nhậm chức Tổng thống ngày 20/01/1961, bị ảm sát
ngày 22/11/1963 tại thành pho Dallas bang Texas, khi cùng phu
nhân đi trên chiếc xe hở mui đến địa điểm diễn thuyết) trở lại
thăm Việt Nam lần thứ hai. Giôn Kennơđi lên tận hang Pắc Bó,
ở lại trong hang một đêm. Hôm sau ông xuôi thuyền theo sông
Bằng Giang về thị xã Cao Bằng với mong muốn cảm nhận phần
nào tâm trạng các lãnh tụ tiền bối cộng sản cùng thời với Hồ Chí
Minh. Giôn Kennơđi khát khao được gặp và phỏng vấn Đại
tướng Võ Nguyên Giáp, để tỏ lòng ngưỡng mộ một nhà quân sự
mà tên tuổi lẫy lừng thế giới. Ông được toại nguyện. Buổi tiếp
xúc diễn ra thân tình, để lại cho Giôn Kennơđi ấn tượng sâu sắc
về một "Trí tuệ bậc thầy" như tên bài viết của ông đăng trên Tạp
chí Geogre, một tạp chí lớn của Mỹ, tháng 11 năm 1998. Khi
phỏng vấn, Giôn Kennơđi gọi Đại tướng Võ Nguyên Giáp là
"Thiên tài quân sự", ông liền giơ tay, lắc đầu: "Không. Thiên tài
quân sự là nhân dân Việt Nam". Đại tướng Võ Nguyên Giáp còn
nói thêm: "Tại đất nước chúng tôi có một câu: "Giặc đến nhà
đàn bà cũng đánh". Vì vậy khi được hỏi: "Ai là vị tướng Việt
Nam giỏi nhất?", tôi trả lời: "Đó là nhân dân Việt Nam".
Tạp chí Times Asia (Phiên bản tạp chí Time của Mỹ ấn hành
tại châu Á) đăng bài phỏng vấn Đại tướng Võ Nguyên Giáp khi
ông ở tuổi 95, rất ca ngợi sự khiêm nhường cao quý của ông.
16
Đại tướng bác bỏ những nhận định cho răng, chiên thăng quân
sự đã đưa ông thành người anh hùng. Ông nhấn mạnh: "Chính
dân tộc Việt Nam với tinh thần yêu nước sâu sắc mới là người
làm nên những điều phi thường".
Ở đời, bất kể nhân danh gì, nếu không biết khiêm nhường,
luôn coi mình hơn tất cả, đặt mình trên tất cả, thì không thể thu
phục được cảm tình của cộng đồng và xã hội.
Tư chất của Đại tướng chẳng khiến chúng ta phải suy ngẫm
hay sao?
Tướng Mắc Namara (Robert Strange Me Namarà), "người
hùng" của quân đội Mỹ, hai nhiệm kỳ giữ chức Bộ trưởng Bộ
Quốc phòng. Bước vào Lầu Năm Góc, Mắc Namara đã gây chấn
động dư luận, bởi lần đầu tiên cho áp dụng hệ thống máy tính
vào thu thập, phân tích, xử lý các dữ liệu chiến tranh. Ông cũng
là tác giả chính các kế hoạch chiến lược của Hoa Kỳ đối với Việt
Nam từ những năm 60 thế kỷ XX như: chuyển từ "Chiến tranh
đặc biệt" sang "Chiến tranh cục bộ", cho không quân, hải quân
đánh phá miền Bắc, trực tiếp giám sát việc tác chiến, đề nghị và
được Chính phủ Mỹ chấp nhận chi 2 tỷ USD để xây dựng hàng
rào điện tử mang tên mình ở bờ Nam sông Ben Hải. Cũng chính
ông đã suýt bị chiến sĩ biệt động thành Sài Gòn Nguyễn Văn
Trồi đặt mìn ám sát trên cầu Công Lý ngày 02/5/1964 nhưng
không thành khi dẫn đầu đoàn quân sự cấp cao của Mỳ sang gặp
Chính phủ Việt Nam Cộng hòa. Năm 1968, Mắc Namara viết
hồi ký. Trong sách, ông thừa nhận thất bại ở chiến trường Việt
Nam và rút ra cho mình 11 bài học xương máu. Ket thúc chiến
tranh, mấy lần tướng Mắc Namara sang Việt Nam và ông hân
hạnh được Đại tướng Võ Nguyên Giáp tiếp kiến tại nhà riêng số
30 phố Hoàng Diệu, Hà Nội. Cuộc trò chuyện cởi mở. Võ
Nguyên Giáp lịch sự và hóm hỉnh. Mắc Namara nói: "Quân đội
17
Mỹ đã thắng hầu hết các trận lớn trên chiến trường". Võ Nguyên
Giáp cười: "Nhưng người Việt Nam lại thắng cả cuộc chiến
tranh". Mắc Namara muốn tìm kiếm câu trả lời cho những thảm
bại của mình, rằng "Vì sao không thể thắng được Việt Nam?".
Võ Nguyên Giáp đáp: "Mỹ xâm lược Việt Nam là sai lầm. Mỹ
không hiểu Việt Nam là dân tộc có tinh thần bất khuất hàng ngàn
năm chống giặc ngoại xâm... Kẻ nào nhòm ngó tới biên giới Việt
Nam hãy nên nhớ, nhân dân Việt Nam sẵn sàng đốt cháy cả dãy
Trường Sơn để bảo vệ Tổ quốc". Trong chiến tranh, một quân
đội nhất thời có thể thất bại chứ cả dân tộc thì không. Tại buổi
tiếp kiến, ngoài Mắc Namara còn có tướng Smith. Sau câu hỏi
của Smith, đại ý: Võ Nguyên Giáp là vị tướng được đánh giá
cao nhất của Việt Nam? Đại tướng Võ Nguyên Giáp xua tay:
"Quân đội nhân dân Việt Nam ở cả miền Nam và miền Bắc, như
Chủ tịch Hồ Chí Minh nói, là quân đội anh hùng, có tinh thần
chiến đấu rất cao, thông minh và sáng tạo. Còn vị tướng, dù công
lớn đến đâu cũng như giọt nước trong biển cả. Chỉ nhân dân Việt
Nam là người đánh thắng Mỹ. Có người gọi tôi là "Tướng huyền
thoại", nhưng tôi nghĩ, tôi bình đẳng với mọi người lính của
mình. Tôi hoàn thành nhiệm vụ cũng như những người lính hoàn
thành nhiệm vụ. Trên bình diện nhiệm vụ thì tôi cũng như người
lính, cho nên tôi rất tôn trọng họ".
Năm 1959, trong một bài chính luận, Đại tướng Võ Nguyên
Giáp viết: "Quân đội chúng ta các cấp bậc và chức trách khác
nhau, có sự phân biệt cấp trên và cấp dưới, nhưng sự phân biệt
ấy không bao giờ được làm hại đến những mối quan hệ bình
đẳng về chính trị giữa con người với nhau... Tổng Tư lệnh thật
sự của quân đội là Đảng. Chính Đảng và nhân dân quyết định
đường lối chung mà quân đội tuân theo" ợ Tổng tập luận văn" Võ Nguyên Giap - Nxb. Quân đội Nhân dân, 2006).
18