CÖÍ THI TAÁC DÕCH
1
Muåc luåc
Lúâi ngûúâi dõch ..............................................................................6
Lúâi ngûúâi dõch ..............................................................................8
Thú böën cêu................................................................................10
Lyá Thûúâng Kiïåt ......................................................................10
Àöî Phaáp Thuêån......................................................................11
Ngö Chên Lûu........................................................................12
Lêm Khu.................................................................................13
Dûúng Khöng Löå ....................................................................14
Lyá Caân Àûác.............................................................................15
Àoaân Vùn Khêm ....................................................................16
Kiïìu Trñ Huyïìn.....................................................................17
Tûâ Löå .......................................................................................18
Hoaâng Viïn Hoåc .....................................................................20
Kiïìu Phuâ.................................................................................21
Êu Àaåo Huï............................................................................23
Hûáa Àaåi Xaä.............................................................................25
Nguyïîn Quaãng Nghiïm........................................................26
Trêìn Caãnh ..............................................................................27
Trêìn Tung ..............................................................................34
Trêìn Hoaãng............................................................................42
Trêìn Khêm.............................................................................50
http://ebooks.vdcmedia.com
CÖÍ THI TAÁC DÕCH
2
Trêìn Thò Kiïën ........................................................................64
Trêìn Quang Triïìu .................................................................65
Àöìng Kiïn Cûúng ..................................................................68
Lyá Àaåo Taái ..............................................................................70
Maåc Kyá ....................................................................................85
Trûúng Haán Siïu ...................................................................86
Nguyïîn Sûúãng........................................................................88
TRêìn Maånh ............................................................................89
Trêìn Hiïåu Khaã .......................................................................92
Phaåm Ngöå...............................................................................93
Phaåm Maåi ...............................................................................94
Nguyïîn Tûã Thaânh .................................................................95
Nguyïîn ÛÁc............................................................................100
Chu Vùn An..........................................................................105
Phaåm Sû Maånh....................................................................109
Lï Quaát .................................................................................113
Trêìn Nguyïn Àaán................................................................116
Trêìn Phuã ..............................................................................122
Trêìn Àònh Thêm..................................................................124
Trêìn Cöng Cêín.....................................................................125
Chu Àûúâng Anh...................................................................126
Vuä Thïë Trung.......................................................................127
Trêìn Quan............................................................................128
Lï Liïm.................................................................................129
Taå Thiïn Huên.....................................................................130
Trêìn Ngaåc .............................................................................133
Nguyïîn Phi Khanh..............................................................134
Nguyïn Traäi .........................................................................147
Nguyïîn Bónh Khiïm ...........................................................156
http://ebooks.vdcmedia.com
CÖÍ THI TAÁC DÕCH
3
Nguyïîn Nùng Nhûúång......................................................159
Àùång Àïì ...............................................................................162
Lûu Àònh Chêët .....................................................................165
Phaåm Quñ Thñch ..................................................................166
Nguyïîn Àònh Saách ..............................................................181
Nguyïîn quyá àûác ...................................................................183
Àùång Àònh Tûúâng................................................................184
Ngö Thò ÛÁc ...........................................................................190
Lï Caãnh Tuên......................................................................191
Lï Thaánh Töng.....................................................................194
Nguyïîn Trung Ngaån ...........................................................220
Àöî Cêån ..................................................................................223
Phuâng Khùæc Khoan .............................................................224
Nguyïîn Tiïën Saách ...............................................................230
Nguyïîn Cöng Haäng.............................................................232
Khuyïët danh ........................................................................233
Lï Quang Viïån .....................................................................234
Àoaân Nguyïîn Tuêën .............................................................235
Ngö Thò Nhêåm .....................................................................237
Nguyïîn Haânh.......................................................................245
Trõnh Hoaâi Àûác ...................................................................262
Nguyïîn Du ...........................................................................263
Nguyïîn Khuyïën ...................................................................276
Phan Huy Chuá .....................................................................278
Phan Thanh Giaãn ................................................................281
Buâi Dõ....................................................................................282
Cao Baá Quaát .........................................................................283
Nguyïîn Thûúång Hiïìn..........................................................288
Thú taám cêu .............................................................................292
http://ebooks.vdcmedia.com
CÖÍ THI TAÁC DÕCH
4
Àoaân Vùn Khêm ..................................................................292
Lyá Ngoåc Kiïìu........................................................................294
Vaån Trò Baát ..........................................................................295
Trêìn Caãnh ............................................................................296
Trêìn Tung ............................................................................304
Trêìn Hoaãng..........................................................................312
Trêìn Quang Khaãi ................................................................315
Höì Quñ Ly.............................................................................321
Phaåm Nhên Khanh .............................................................322
Trêìn Thuêën Du....................................................................329
Àùång Dung...........................................................................331
Lï Caãnh Tuên......................................................................332
Phaåm Nhûä Dûåc ....................................................................338
Nguyïîn Nhên An.................................................................350
Nguyïîn Nùng Nhûúång ........................................................352
Àùång Àïì ...............................................................................353
Lï Thaánh Töng.....................................................................356
Nguyïîn Tûã Thaânh ...............................................................381
Nguyïîn ÛÁc ............................................................................384
Chu Vùn An..........................................................................390
Phaåm Sû Maånh....................................................................396
Trêìn Nguyïn Àaán...............................................................408
Trêìn Phuâ ..............................................................................431
Nguyïîn Quñ Ûng.................................................................433
Doaän Ên Phuã ........................................................................434
Nguyïîn Phi Khanh.............................................................435
Nguyïîn Traäi .........................................................................467
Nguyïîn Bónh Khiïm ...........................................................510
Phuâng Khùæc Khoan .............................................................543
http://ebooks.vdcmedia.com
CÖÍ THI TAÁC DÕCH
5
Trêìn Lö.................................................................................567
Vuä Caán ..................................................................................568
Nguyïîn Thiïën ......................................................................572
Lï Baá Ly ...............................................................................574
Buâi Baá Chiïën........................................................................575
Àaâo Nghiïîm .........................................................................576
Giaáp Haãi ...............................................................................581
Vuä Cêín ..................................................................................586
Nguyïîn Thûåc ........................................................................597
Nguyïîn Danh Thïë ...............................................................598
Nguyïîn Àùng.......................................................................599
Phaåm Quñ Thñch ..................................................................600
http://ebooks.vdcmedia.com
CÖÍ THI TAÁC DÕCH
6
Lúâi ngûúâi dõch
(Lêìn in àêìu 1998, NXB Vùn Hoåc)
Töi thuöåc lúáp ngûúâi hêåu sinh, Têy hoåc, mêëy chuåc nùm qua
chó chuyïn dõch vùn thú phûúng Têy, maäi gêìn àêy múái bùæt àêìu àoåc
nhiïìu vaâ thêëm thña dêìn caái àeåp, caái sêu lùæng cuãa thú cöí phûúng
Àöng, àùåc biïåt laâ thú chûä haán Lyá Trêìn cuãa Viïåt Nam vaâ thú Àûúâng
Töëng cuãa Trung Quöëc. Àoá laâ möåt sûå thiïåt thoâi vaâ laâ löî höíng lúán vïì
kiïën thûác cuãa töi. Dêîu khöng biïët chûä Haán vaâ sûå hiïíu biïët vïì vöën cöí
cuäng haån chïë, caâng àoåc, töi caâng nung nêëu yá nghô phaãi laâm möåt
caái gò àoá lúán hún sûå thûúãng thûác àún thuêìn cuãa ngûúâi àoåc àöëi vúái
maãng thú tuyïåt vúâi naây. Têåp thú caác baån àang cêìm trïn tay laâ kïët
quaã cuãa yá àõnh àoá.
Thú chûä Haân Viïåt Nam vaâ thú Àûúâng Töëng Trung Quöëc laâ di
saãn chung cuãa moåi ngûúâi, moåi thúâi àaåi. Xin haäy xem cöng trònh lao
àöång naây cuãa töi - dêîu coân nhiïìu àiïìu chûa thoãa àaáng, thêåm chñ coá
thïí khoá chêëp nhêån - nhû têëm loâng, tiïëng noái vaâ caách àoåc hiïíu cuãa
möåt thïë hïå àöëi vúái di saãn àoá. Vò khöng biïët ngön ngûä nguyïn baãn,
têët nhiïn töi phaãi dûåa vaâo baãn dõch nghôa vaâ dõch thú cuãa ngûúâi
khaác. Töi àöëi chiïëu nhiïìu baãn khaác nhau, tûâ àoá choån cho mònh möåt
caách hiïíu vaâ diïîn àaåt riïng. Noái chung, nhûäng ngûúâi dõch trûúác töi
àïìu cöë gùæng trung thaânh töëi àa vúái cêu chûä nguyïn baãn. Àoá laâ möåt
quan àiïím àuáng vaâ cêìn thiïët cuãa nghïì dõch, tuy nhiïn, caái giaá
khöng traánh khoãi laâ nhiïìu khi baãn dõch chûa àaåt àûúåc sûå trong
saáng vaâ chêët thú mong muöën. Töi coá thïí laâm tûúng tûå vaâ chùæc cuäng
khoá traánh nhûúåc àiïím àoá. Do vêåy, töi quyïët àõnh ài theo möåt hûúáng
khaác, laâ têåp trung truyïìn àaåt tûá thú, hònh aãnh vaâ êën tûúång. Nghôa
laâ trong trûúâng húåp cêìn thiïët, sùén saâng boã khöng dõch hoùåc thay
http://ebooks.vdcmedia.com
CÖÍ THI TAÁC DÕCH
7
àöíi möåt söë tûâ vaâ yá phuå. Noái nöm na, töi hêìu nhû khöng dõch maâ
viïët laåi. Vò thïë maâ töi maån pheáp, bùæt chûúác caái nhaâ thú cöí, xin àûúåc
àùåt tïn cho têåp thú naây laâ "Cöí thi taác dõch". Àïí so saánh, töi in keâm
theo baãn phiïn êm cuãa tûâng baâi. Coá leä àêy laâ möåt thïí nghiïåm seä
gêy tranh caäi, vêåy töi coá mêëy lúâi chên thaânh maâo trûúác, mong àûúåc
baån àoåc lûúång thûá.
Cuäng nhùçm muåc àñch so saánh nhûng úã goác àöå lúán hún, töi in
keâm úã phêìn phuå luåc cuöën saách naây nhûäng baâi thú böën cêu cuãa Oma
Khayam vaâ Baba Takhi, hai taác giaã lúán cuãa möåt nïìn thú khaác,
cuäng phûúng Àöng vaâ khöng xa mêëy vïì thúâi gian so vúái thú Lyá
Trêìn Viïåt Nam vaâ Àûúâng Töëng Trung Quöëc àûúåc giúái thiïåu trong
têåp naây, laâ nïìn thú cöí Ba Tû.
Cuöëi cuâng, töi chên thaânh caãm ún taác giaã caác cöng trònh
nghiïn cûáu, caác baãn dõch nghôa vaâ dõch thú maâ töi tham khaão
trong quaá trònh laâm viïåc, cuäng nhû caác chuyïn gia vùn hoåc, ngön
ngûä vaâ baån beâ àaä nhiïåt tònh giuáp àúä töi. Têåp thú naây chó göìm
nhûäng baâi tuyïåt cuá böën cêu. Sau naây, nïëu àiïìu kiïån cho pheáp, töi seä
"taác dõch" caác têåp tiïëp theo, göìm nhûäng baâi Àûúâng luêåt taám cêu
cuãa caã hai nûúác Viïåt Nam vaâ Trung Quöëc.
Haâ Nöåi 30.9.1997
Thaái Baá Tên
http://ebooks.vdcmedia.com
CÖÍ THI TAÁC DÕCH
8
Lúâi ngûúâi dõch
(cho lêìn in thûá hai)
Àêy laâ baãn in thûá hai cuöën "Cöí thi taác dõch" nùm 1998, coá
sûãa chûäa, böí sung möåt söë baâi tûá tuyïåt vaâ thêët ngön baát cuá cuãa caác
taác giaã cöí àiïín Viïåt Nam. Ngoaâi ra, àïí baån àoåc coá caái nhòn töíng
quaát hún, lêìn naây töi cuäng àûa vaâo àêy caác phêìn thú böën cêu cuãa
Oma Khayyam vaâ Ba ba Takhi, cuäng nhû thú nùm cêu tûâ têåp
Manhiöxû, Nhêåt Baãn, vaâ thú saáu cêu Triïìu Tiïn àaä in trong têåp
Thú cöí phûúng àöng caách àêy khöng lêu.
Gêìn àêy töi quyïët àõnh chia tay vúái thú, caã thú viïët lêîn thú
dõch, àïí têåp trung saáng taác vùn xuöi, trûúác mùæt laâ truyïån ngùæn. Do
vêåy, nhûäng dûå àõnh to lúán vïì dõch àïìu phaãi boã giûäa chûâng. Töi múái
chó laâm xong giaâ nûãa cöng viïåc cuãa cuöën "Cöí thi taác dõch" têåp hai,
dûå àõnh khoaãng 1000 baâi thú taám cêu caác taác giaã cöí àiïín Viïåt
Nam. Sau àoá seä àïën têåp 1000 baâi taám cêu Àûúâng Töëng. Thú tûá
tuyïåt cuäng muöën àûúåc böí sung vaâ in laåi. Tuy nhiïn, bêy giúâ têët caã
chó coân trong yá àõnh. Mong ûúác thò nhiïìu maâ sûác laåi coá haån, àaânh
phaãi daânh cho nhûäng yá àõnh khaác cuäng khöng keám phêìn thöi thuác.
Vêåy àêy laâ "chuyïën taâu veát" caác taác phêím dõch cuãa töi vïì thú
cöí Viïåt Nam vaâ Trung Quöëc, göìm nhûäng gò àaä in úã têåp trûúác vaâ
baãn dõch múái thú taám cêu (vaâ möåt ñt thú böën cêu) cuãa caác nhaâ thú
cöí àiïín Viïåt Nam. Vò söë trang coá haån, baãn in lêìn naây khöng coá
phêìn phiïn êm tiïëng Haán. Möåt söë baâi cuä àûúåc chûäa laåi àöi chuát,
chuã yïëu vïì niïm luêåt vaâ vêìn àiïåu. Cuäng do dang dúã, viïåc tuyïín
http://ebooks.vdcmedia.com
CÖÍ THI TAÁC DÕCH
9
choån taác giaã, taác phêím chûa tiïu biïíu, phêìn chuá thñch sú saâi vaâ tuây
tiïån, nhiïìu chöî coân soát. Mong àûúåc lûúång thûá.
Nhên dõp naây, xin lêìn nûäa caãm ún baån àoåc gêìn xa vò nhûäng
tònh caãm vaâ sûå khñch lïå àaä daânh cho töi suöët mêëy chuåc nùm qua
vúái tû caách möåt ngûúâi dõch.
Haâ Nöåi, ngaây 13.4.2001
Thaái Baá Tên
http://ebooks.vdcmedia.com
CÖÍ THI TAÁC DÕCH
10
Thú böën cêu
LYÁ THÛÚÂNG KIÏÅT
Taác giaã: (1019-1105) võ anh huâng dên töåc, tïn thêåt laâ Ngö
Tuêën, Thûúâng Kiïåt laâ tïn tûå, sau àûúåc ban quöëc tñnh hoå Lyá, thaânh
Lyá Thûúâng Kiïåt; quï úã Thùng Long; coá taâi thao lûúåc, gioãi vùn thú;
coá cöng lúán trong viïåc xêy dûång àêët nûúác, àaánh Töëng, bònh Chiïm.
1
N u ái s ö n g n û ú ác N a m
Vua Nam cai trõ nûúác Nam naây,
Saách trúâi ghi roä thïë xûa nay.
Cúá sao ngoaåi giùåc liïìu xêm phaåm,
Ta quyïët khöng dung luä chuáng maây!
http://ebooks.vdcmedia.com
CÖÍ THI TAÁC DÕCH
11
ÀÖÎ PHAÁP THUÊÅN
Taác giaã: (915-990), khöng roä tïn thêåt vaâ quï quaán, laâ nhaâ thú
thïë hïå thûá 10 doâng thiïìn Nam Phûúng, coá kiïën thûác uyïn baác, gioãi
thú vùn, tñch cûåc tham gia phoâ nhaâ Tiïìn Lï, àûúåc vua Lï Àaåi Haânh
phong laâm Phaáp sû.
2
T r a ã l ú âi n h a â v u a ( 1 ) h o ãi v ï ì n g ö i n û ú ác
Ngöi nûúác nhû röìng cuöën,
Vua vö vi(2), anh minh.
Àêët nûúác hïët loaån laåc,
Núi núi hûúãng thaái bònh.
http://ebooks.vdcmedia.com
CÖÍ THI TAÁC DÕCH
12
NGÖ CHÊN LÛU
Taác giaã: tûác Khuöng Viïåt (933-1011), ngûúâi Caát Lúåi, huyïån
Thûúâng Laåc, nay laâ Tônh Gia, Thanh Hoáa, luác nhoã hoåc àaåo, lúán lïn
ài tu. Do nöíi tiïëng tinh thöng Thiïìn hoåc nïn àûúåc Àinh Tiïn
Hoaâng ban cho hiïåu laâ Khuöng Viïåt àaåi sû.
3
L y á d o c o á l û ãa
Trong göî luön coá lûãa,
Vêîn thïë bao àúâi nay.
Nïëu göî khöng coá lûãa,
Sao chaáy àûúåc thïë naây?
http://ebooks.vdcmedia.com
CÖÍ THI TAÁC DÕCH
13
LÊM KHU
Taác giaã: tûác Huïå Sinh (?-1063), ngûúâi laâng Àöng Phuâ Liïåt,
huyïån Long Àaâm, nay thuöåc ngoaåi thaânh Haâ Nöåi, 19 tuöíi ài tu.
Öng tûâng truå trò nhiïìu núi, àûúåc vua Lyá Thaái Töng yïu mïën,
phong àïën chûác Taã nhai àö tùng thöëng.
4
T r a ã l ú âi L y á T h a ái T ö n g k h i à û ú åc h o ãi v ï ì t ê m
Vaån vêåt khöng maâ coá,
Coá maâ laåi nhû khöng.
Khi hiïíu àûúåc àiïìu àoá,
Ngûúâi vaâ Phêåt tûúng àöìng.
http://ebooks.vdcmedia.com
n g u y ï ån
CÖÍ THI TAÁC DÕCH
14
DÛÚNG KHÖNG LÖÅ
Taác giaã: Khöng roä nùm sinh, chó biïët mêët 1119, ngûúâi hûúng
Haãi Thanh, nay thuöåc tónh Haâ Nam, töí tiïn vöën laâm nghïì chaâi
lûúái, sau öng boã ài tu. Öng chuyïn nghiïn cûáu vïì Thiïìn Töng vaâ
Mêåt Töng, cuâng Thiïìn sû Giaác Haãi thûúâng du ngoaån nhûäng núi
danh lam thùæng caãnh.
5
C a ái n h a ân c u ãa d ê n c h a âi
Söng xanh muön dùåm, trúâi muön dùåm,
Möåt xoám dêu gai, möåt xoám mêy.
Öng chaâi nguã quïn, trûa tónh dêåy,
Tuyïët phuã trïn ghe möåt lúáp daây.
http://ebooks.vdcmedia.com
CÖÍ THI TAÁC DÕCH
15
LYÁ CAÂN ÀÛÁC
Taác giaã: Tûác Lyá Nhên Töng (1066-1128), laâ con trûúãng cuãa Lyá
Thaánh Töng vaâ yã Lan Phu nhên, lïn ngöi nùm 7 tuöíi, laâm vua 56
nùm, àûúåc xem laâ öng vua nhên aái vaâ coá taâi.
6
K h e n t h i ï ìn s û G i a ác H a ãi v a â à a åo n h ê n T h ö n g H u y ï ì n
Giaác Haãi loâng nhû biïín,
Thöng Huyïìn àaåo rêët huyïìn.
Thêìn thöng vaâ biïën hoáa,
Möåt Phêåt, möåt thêìn tiïn.
http://ebooks.vdcmedia.com
CÖÍ THI TAÁC DÕCH
16
ÀOAÂN VÙN KHÊM
Taác giaã: Khöng roä nùm sinh, nùm mêët, thên thïë sûå nghiïåp
cuäng khöng roä, chó biïët laâm túái Thûúång thû böå Cöng dûúái triïìu Lyá
Nhên Töng (1072-1128).
7
T ù ån g t h i ï ìn s û Q u a ã n g T r ñ
Chöëng gêåy lïn cao, ruä buåi trêìn,
Àïí ngùæm mêy trúâi ngùæm sùæc xuên.
Rêët muöën maâ khöng theo àûúåc Phêåt,
Vò aáo quan trûúâng troát vûúáng chên.
http://ebooks.vdcmedia.com
CÖÍ THI TAÁC DÕCH
17
KIÏÌU TRÑ HUYÏÌN
Taác giaã: Khöng roä nùm sinh, nùm mêët, chó biïët söëng cuâng thúâi
vaâ laâ baån cuãa Tûâ Àaåo Haånh. Baãn thên öng cuäng laâ möåt thiïìn sû.
8
T r a ã l ú âi T û â À a åo H a ån h
k h i à û ú åc h o ãi v ï ì c h ê n t ê m
Caái thiïìn, caái àeåp, caã lúâi ca
Àïìu tûâ tay mùæt Phêåt maâ ra.
Caã vuä truå naây àêu cuäng Phêåt,
Sao lêìm, cûá tûúãng Phêåt àêu xa?
http://ebooks.vdcmedia.com
CÖÍ THI TAÁC DÕCH
18
TÛÂ LÖÅ
Taác giaã: tûác Tûâ Àaåo Haånh, khöng roä núi, nùm sinh, mêët 1117.
Öng laâ nhaâ sû thïë hïå thûá 12 doâng thiïìn Nam Phûúng, tu úã chuâa
Thiïn Phuác trïn nuái Phêåt Tñch, chêu Quöëc Oai, nay laâ huyïån Quöëc
Oai, Haâ Têy.
9
C o áv a âk h ö n g
Coá, tûâ haåt buåi nhoã,
Khöng, caái gò cuäng khöng.
Nhû hònh trùng dûúái nûúác,
Coá, maâ thûåc tònh khöng.
http://ebooks.vdcmedia.com
CÖÍ THI TAÁC DÕCH
1 0
L ú iâ n h ù næ n h u ã h o cå t r o â t r û ú ác k h i c h ï ët
Thu vïì, khöng baáo nhaån cuâng bay,
Cúá sao quyïën luyïën coäi àúâi naây?
Mön àïå àûâng buöìn ta sùæp mêët:
Thêìy xûa chïët àïí hoáa thêìy nay.
http://ebooks.vdcmedia.com
19
CÖÍ THI TAÁC DÕCH
20
HOAÂNG VIÏN HOÅC
Taác giaã: (1072-1136), ngûúâi àêët Nhû Nguyïåt, coá leä nay laâ Bùæc
Giang, tu úã chuâa Àaåi An, thuöåc huyïån Tïë Giang xûa, coá nhiïìu hoåc
troâ theo hoåc.
1 1
N g h e t i ï ën g c h u ö n g
Luåc thûác(1) laâm ta vûúáng sûå àúâi,
Caái döët khöng cho thêëy mùåt trúâi.
Chuöng chuâa duy nhêët laâm ta tónh,
Xua caái vö minh(2), caã caái lûúâi.
http://ebooks.vdcmedia.com
- Xem thêm -