Giáo H i Ph t Giáo Vi t Nam
Ph t L ch 2539 – 1995
DANH T NG VI T NAM
TI U S
DANH T NG VI T NAM TH K XX
-T PI -
Thành H i Ph t Giáo TP. H Chí Minh n hành
Ch biên: Thích ng B n
2
M C L C N I DUNG THEO B N I N T
L i Gi i Thi u ............................................................................................................................................................... 5
Ý ki n v b ti u s danh t ng Vi t Nam ...................................................................................................................... 6
L i Nói u................................................................................................................................................................... 6
BAN BIÊN T P............................................................................................................................................................ 8
C V N CÔNG TRÌNH: ......................................................................................................................................... 8
C NG TÁC VIÊN CÔNG TRÌNH ........................................................................................................................... 8
I. GIAI O N TI N CH N H NG ........................................................................................................................... 10
THÍCH NGUYÊN BI U (1836 - 1906).............................................................................................. 10
01.T B
02.HÒA TH NG HO NG ÂN - MINH KHIÊM (1850 - 1914)............................................................................. 11
03.HÒA TH NG MINH HÒA - HOAN H (1846 - 1916) .................................................................................... 12
04.HÒA TH NG THÍCH V NH GIA (1840 - 1918) ............................................................................................... 14
05.HÒA TH NG THÍCH CHÁNH H U (1852 - 1923) ......................................................................................... 15
06.HÒA TH NG NH PHÒNG - HO NG NGH A (1867 - 1929) ....................................................................... 17
II. GIAI O N CH N H NG PH T GIÁO VI T NAM........................................................................................ 19
07.T PHI LAI THÍCH CHÍ THI N (1861 - 1933) ................................................................................................... 19
08.HÒA TH NG THÍCH M T KH (1904 - 1935)............................................................................................... 21
09.T V NH NGHIÊM HÒA TH NG-THÍCH THANH HANH (1840 - 1936).................................................... 22
10.HÒA TH NG THÍCH GIÁC TIÊN (1880 - 1936) ............................................................................................. 23
11.HÒA TH NG THÍCH T PHONG (1864 - 1938)............................................................................................. 25
12.HÒA TH NG AN L C-THÍCH MINH ÀNG (1874 - 1939).......................................................................... 26
13.T TRUNG H U HÒA TH NG-THÍCH TR NG THANH (1861 - 1940) ..................................................... 28
14.T B NG S HÒA TH
NG-THÍCH TRUNG TH (1871-1942)................................................................... 29
15.HÒA TH NG THÍCH TRÍ THI N (1882 - 1943).............................................................................................. 30
16.QU C S THÍCH PH C HU (1869-1945)..................................................................................................... 31
17.HÒA TH NG THÍCH HU PHÁP (1891-1946)................................................................................................ 33
18.HÒA TH NG THÍCH KHÁNH HÒA (1877 - 1947) ......................................................................................... 35
19.HÒA TH NG THÍCH B U CHUNG (1881-1947) ........................................................................................... 37
20.HÒA TH NG V N AN-THÍCH CHÁNH THÀNH (1872-1949) ..................................................................... 38
21.HÒA TH NG THÍCH THI N PH
NG (1879 - 1949) ................................................................................... 40
22.HÒA TH NG BÍCH LIÊN-THÍCH TRÍ H I (1876 - 1950) ............................................................................. 41
III. GIAI O N TH NG NH T PH T GIÁO
U TIÊN..................................................................................... 43
23.HÒA TH NG LIÊN TÔN-THÍCH HUY N Ý (1891 - 1951) ........................................................................... 43
NG (1873 - 1953) ............................................................................................ 45
24.HÒA TH NG THÍCH HU
25.HÒA TH NG THÍCH KHÁNH THÔNG (1870-1953) ..................................................................................... 46
IV. PH T GIÁO GIAI O N CHIA ÔI
TN
C........................................................................................ 48
26.HÒA TH NG BÍCH KHÔNG-THÍCH GIÁC PHONG (1894 - 1954) .............................................................. 48
27.T MINH
NG QUANG (1923-1954) .............................................................................................................. 50
28.HÒA TH NG THÍCH HU QUANG (1888 - 1956) ......................................................................................... 52
29.HÒA TH NG THÍCH M T NG (1889-1957) ................................................................................................ 53
30.HÒA TH NG T XUYÊN-THÍCH DOÃN HÀI (1874 - 1958) ........................................................................ 54
31.HÒA TH NG TU T NG - THÍCH TÂM THI (1889 - 1959) ......................................................................... 55
32.HÒA TH NG THÍCH KHÁNH ANH (1895 - 1961) ......................................................................................... 56
33.HÒA TH NG THÍCH PHÁP H I (1895 - 1961)............................................................................................... 58
!
"
#
$
%
#
&
'
(
(
)
$
*
+
,
!
-
(
.
!
/
.
(
&
"
(
$
+
0
3
34.HÒA TH NG THÍCH M T TH (1912 - 1961) ............................................................................................... 59
35.HÒA TH NG THÍCH PH C NHÀN (1886 - 1962)....................................................................................... 60
C (1897 - 1963)......................................................................................... 61
36.HÒA TH NG THÍCH QU NG
37.HÒA TH NG H I
C-THÍCH PH C HU (1875 - 1963)........................................................................ 63
38.HÒA TH NG S N V NG (1886 - 1963) ......................................................................................................... 65
39.HÒA TH NG THÍCH THANH TÍCH (1881 - 1964)......................................................................................... 67
40.HÒA TH NG THÍCH THI N TÒNG (1891 - 1964)......................................................................................... 68
41.HÒA TH NG T NG NÊ (N ) (1899 - 1965).................................................................................................... 70
42.HÒA TH NG H U NHIÊM (1917 - 1966)....................................................................................................... 71
43.HÒA TH NG GIÁC QUANG (1895 - 1967)..................................................................................................... 72
44.HÒA TH NG H
NG TÍCH - THÍCH V N ÂN (1886 - 1967) ..................................................................... 72
45.HÒA TH NG THÍCH HU CHI U (1895 - 1970) ........................................................................................... 73
C (1902 - 1971)............................................................................................. 75
46.HÒA TH NG THÍCH MINH
47.HÒA TH NG THÍCH BÍCH LÂM (1924 - 1971) ............................................................................................. 76
48.HÒA TH NG THÍCH M T NGUY N (1911 - 1972) ...................................................................................... 77
49.HÒA TH NG THÍCH H I TRÀNG (1884 - 1972) ........................................................................................... 78
50.HÒA TH NG THÍCH THI N HOA (1918 - 1973) ........................................................................................... 79
51.HÒA TH NG THÍCH T NH KHI T (1890 - 1973) .......................................................................................... 81
52.HÒA TH NG THÍCH TÂM GIÁC (1917 - 1973) ............................................................................................. 83
53.HÒA TH NG THÍCH THI N CHI U (1898 - 1974)........................................................................................ 85
V. PH T GIÁO GIAI O N TH NG NH T
TN
C ..................................................................................... 88
54.HÒA TH NG THÍCH TRÍ TH NG (1891-1975).............................................................................................. 88
55.HÒA TH NG THÍCH VIÊN GIÁC (1911 - 1976)............................................................................................. 90
O (1906 - 1977) ......................................................................................... 91
56.HÒA TH NG THÍCH THÀNH
57.HÒA TH NG THÍCH T LIÊN (1903 - 1977) ................................................................................................. 93
58.HÒA TH NG THÍCH HOÀN THÔNG (1917 - 1977) ...................................................................................... 94
59.HÒA TH NG THÍCH THI N HÒA (1907 - 1978) ........................................................................................... 95
60.HÒA TH NG THÍCH THI N MINH (1922 - 1978) ......................................................................................... 97
61.HÒA TH NG B U CH N (1911 - 1979) ....................................................................................................... 100
62.HÒA TH NG THÍCH TRÍ
(1894 - 1979).................................................................................................. 101
63.HÒA TH NG LÂM – EM (1898 - 1979) ......................................................................................................... 103
64.HÒA TH NG THÍCH TRÍ H I (1906 - 1979) ................................................................................................ 104
65.HÒA TH NG THÍCH GIÁC NHIÊN (1877 - 1979)........................................................................................ 107
66.HÒA TH NG THÍCH HUY N TÂN (1911 - 1979)........................................................................................ 108
VI. GIAI O N TH NG NH T PH T GIÁO VI T NAM L N TH 2............................................................ 110
67.HÒA TH NG THÍCH GIÁC H NH (1880 - 1981)......................................................................................... 110
68.HÒA TH NG H TÔNG (1893- 1981) ........................................................................................................... 112
69.HÒA TH NG THÍCH TÂM HOÀN (1924 - 1981) ......................................................................................... 113
70.HÒA TH NG N LÂM (1898 - 1982) ............................................................................................................ 115
71.HÒA TH NG THÍCH THÁI KHÔNG (1902 - 1983) ...................................................................................... 115
72.HÒA TH NG THÍCH TRÍ TH (1909 - 1984) ............................................................................................... 117
73.HÒA TH NG THÍCH THI N T NG (1917 - 1984).................................................................................... 120
74.HÒA TH NG T NH S (1913 - 1984) ............................................................................................................ 121
75.HÒA TH NG THÍCH PHÁP TRÀNG (1898 - 1984) ...................................................................................... 122
'
+
+
&
&
'
(
*
(
.
(
*
$
(
"
&
(
+
(
"
(
"
!
,
0
$
(
(
)
*
+
,
!
-
$
(
4
76.HÒA TH NG THÍCH THANH TRÍ (1919 - 1984).......................................................................................... 124
77.HÒA TH NG THÍCH HÀNH TR (1904 - 1984) .......................................................................................... 125
78.HÒA TH NG GI I NGHIÊM (1921 - 1984) .................................................................................................. 127
79.HÒA TH NG THÍCH PHÚC H (1904 - 1985) ............................................................................................. 128
80.HÒA TH NG THÍCH TH LONG (1909 - 1985) ........................................................................................... 130
81.HÒA TH NG THÍCH MINH NGUY T (1907 - 1985)................................................................................... 132
82.HÒA TH NG THÍCH TRÍ H NG (1908 - 1986)............................................................................................ 133
T (1911 - 1987)............................................................................................ 135
83.HÒA TH NG THÍCH V NH
84.HÒA TH NG THÍCH GIÁC TÁNH (1911 - 1987) ......................................................................................... 136
85.HÒA TH NG NG CHÂN T (1901 - 1988) ................................................................................................ 138
86.HÒA TH NG THÍCH BÌNH MINH (1924 - 1988) ......................................................................................... 139
87.HÒA TH NG THÍCH PH C QUANG (1908 - 1988).................................................................................. 141
88.HÒA TH NG THÍCH THANH CHÂN (1905 - 1989)..................................................................................... 143
89.HÒA TH NG THÍCH HU H NG (1917 - 1990).......................................................................................... 144
90.HÒA TH NG THÍCH B U LAI (1901 - 1990) .............................................................................................. 146
91.HÒA TH NG THÍCH TÂM NGUY N (1917 - 1990) .................................................................................... 148
92.HÒA TH NG THÍCH B U HU (1914 - 1991) ............................................................................................. 149
93.HÒA TH NG THÍCH H NG T (1911 - 1991)............................................................................................. 150
94.HÒA TH NG THÍCH THI N CH N (1914 - 1992)....................................................................................... 151
95.HÒA TH NG THÍCH HO NG
C (1888 - 1992)....................................................................................... 152
96.HÒA TH NG THÍCH ÔN H U (1905-1992) .............................................................................................. 154
97.HÒA TH NG THÍCH M T HI N (1907 - 1992) ........................................................................................... 156
98.HÒA TH NG THÍCH THI N TÂM (1925 - 1992) ......................................................................................... 158
99.HÒA TH NG THÍCH NH T MINH (1908 - 1993)........................................................................................ 159
100.HÒA TH
NG THÍCH
C NHU N (1897 - 1993)..................................................................................... 160
PH L C:.................................................................................................................................................................... 164
C S THI U CH U- NGUY N H U KHA (1902 - 1954) .................................................................................. 164
C S TÂM MINH - LÊ ÌNH THÁM(1897 - 1969).............................................................................................. 166
C S CHÁNH TRÍ - MAI TH TRUY N (1905 - 1973) ...................................................................................... 168
C S NGUY N V N HI U (1896 - 1979) ............................................................................................................ 170
L I CU I SÁCH ...................................................................................................................................................... 171
CONTENT SYNOPSIS............................................................................................................................................. 171
'
"
(
$
)
(
)
(
)
(
#
(
*
&
'
)
&
.
5
L i Gi i Thi u
N i dung tiêu chu n c a Ph t giáo là Tam B o: Ph t b o, Pháp b o và T ng b o. Ph t b o, c Ph t Thích Ca Mâu Ni, giáo
ch c a o Ph t; Pháp b o, giáo pháp ã
c c Ph t nói ra; T ng b o, t c a Ph t, n ng vào l i d y c a Ph t tu
hành, truy n trì m nh m ch c a giáo pháp. Tam b o c ng còn là b n ch t c a Ph t giáo. Ph t b o là bi u hi n cho m c ích
t giác, hoàn thành hai ph n Bi Trí
tr thành nhân cách t i cao. Pháp b o là khái ni m nh n th c v h t th y ch pháp
u không tánh, duyên sinh, bi u hi n cho ph n gi i thoát kh não, chuy n vào c nh gi i an l c. T ng b o, n ng vào ph n
ki n l p xã h i hòa bình, nhân gian T nh .
t giác c a pháp làm c s
Tam b o
c hình thành t ngày c Ph t còn t i th , và v n
c truy n trì phát tri n, t n t i liên t c th gian cho t i
hi n nay và mãi mãi sau này, ó là n ng vào o t i nhân ho ng, n ng vào s nghi p tuyên d ng chánh pháp c a l ch
i T S . Do v y, T ng b o
c coi là thành ph n tr ng y u, nh có T ng ho ng mà Ph t pháp
c r ng m trên kh p
th gi i nh ngày nay. Trong m i t n c b t c n i âu, n u có các b c cao T ng xu t hi n m i giai o n nào thì Ph t
c phát tri n h ng long. Th nên, o Ph t th nh hay suy là c n c
con ng i, không gi i h n n i qui,
pháp n i y
nh th i chánh pháp, t ng pháp hay m t pháp.
o Ph t
c truy n vào Vi t Nam, ã tr i qua g n 2.000 n m l ch s , qua nhi u th i i có lúc th nh lúc suy, ó chính là
ghi l i nh ng trang s v s nghi p ho ng truy n o
ph n nh c a các Cao T ng có xu t hi n hay không xu t hi n.
kh i b th t l c phai m trong quá kh , và c ng
bi u th nh ng t m
pháp c a các v danh T ng y qua các th i i
g ng trong sáng y ph n chi u cho i hi n t i và t ng lai, nên cu n “Ti u S Danh T ng Vi t Nam” do i c Thích
ng B n ch biên
c xu t hi n, ra m t c gi l n u tiên t i Vi t Nam.
Ph t giáo Trung Qu c,
i L ng, c ng ã có b “Danh T ng Truy n” c a Sa môn Thích B o X ng và “Cao T ng
Truy n” c a Sa môn Thích Tu C o biên so n. Ti p ó là i
ng l i có “T c Cao T ng Truy n” c a Sa môn Thích o
Tuyên ã xu t hi n. Trong “Cao T ng Truy n” c a Tu C o, so n gi có phê phán v ch “Danh” và ch “Cao” trong
m c: “N u ph n th c hành, ho t ng cao v i, thì trong cao t t có danh; còn có danh, v t t ã có cao”. Do v y mà so n gi
dùng ch “Cao” thay cho ch “Danh”.
Cao T ng Truy n c a Tu C o và T c Cao T ng Truy n c a o Tuyên, c hai so n gi
u trình bày v n i dung c n c
theo 10 khoa, bi u hi n thích ng cho t ng nhân v t. 10 khoa là: 1- D ch kinh, 2- Ngh a gi i, 3- T p Thi n, 4- Minh lu t,
c t ng, 9- H ng phúc, 10- T p khoa. Hi u qu c a các khoa D ch kinh,
5- H pháp, 6- C m thông, 7- Di thân (c t) 8Ngh a gi i, T p thi n, Minh lu t là c s tu o; các khoa H pháp, C m thông, Di thân, c t ng, H ng phúc, T p khoa là
s nghi p ti p v t l i sinh.
Cu n “Ti u S Danh T ng Vi t Nam”, t Danh T ng
c dùng trong
m c, ch “Danh” ng ngh a v i ch “Cao” nên
Danh T ng
ây c ng ng ngh a là Cao T ng, không gi ng v i ý ngh a phân tích c a Sa Môn Tu C o. N i dung cu n
c ghi chép g m 100 v Danh T ng Vi t Nam và 4 nhân v t C S tiêu bi u, ã viên t ch th
“ Ti u S Danh T ng” này,
k th XX này. Trong m i ti u s , Ban Biên T p u ghi y : Danh hi u, t c tính, n i sinh, hành tr ng s nghi p tu hành,
n i tham h c, ho ng o và n i chùa tr trì, ngày tháng n m th t ch, tu i th , h l p, tháp hi u, và trình bày t ng quát v s
nghi p ho ng o, truy n o, không phân tích thành t ng khoa nh trên,
ng i c và kê c u t tìm hi u v kh n ng
tuyên d ng giáo pháp c a m i v .
ây là tác ph m vi t v “Ti u S Danh T ng Vi t Nam” l n u tiên
c ra m t c gi . Tuy nhiên, vi c hoàn thành
c
tác ph m này không ph i là vi c làm d dàng, mà so n gi cùng v i Ban Biên T p và r t nhi u c ng tác viên nhi t tâm ã
ph i t n bao công s c, bao c g ng nghiên c u s u t m kh p ó ây trong c n c. Nay xin chân thành gi i thi u cu n
“Ti u S Danh T ng Vi t Nam” t i T ng Ni nh b chúng, các hàng Ph t t , và các nhà Thi n tri th c.
Thành ph H Chí Minh, ngày m ng m t, tháng Quí ông, n m Giáp Tu t (01-01-1995).
Hòa Th ng THÍCH THANH KI M
6
Ý ki n v b ti u s
danh t ng Vi t Nam
Ph t Giáo Vi t Nam cùng v i v n m nh t n c ã tr i qua bao h ng suy th ng tr m c a l ch s . N u nh N c nhà th i
nào c ng có anh hùng, thì Ph t giáo giai o n nào, n i âu c ng có Danh T ng d ng
o giúp n c. ó là nh ng t m
g ng sáng giá góp ph n t o nên l ch s , c bi t là trong giai o n c n và hi n i v i công cu c ch n h ng và phát tri n
Ph t giáo song song v i s v n lên c a dân t c.
Công lao c a các b c Cao T ng ti n b i, các v S gi Nh lai, nh ng Danh T ng h qu c kiên trì gi
o, tinh ti n tu hành,
ã
c s u t m qua công trình biên so n b Ti u s Danh T ng Vi t Nam th k XX này. Dù ch a th g i là hoàn h o và
còn m t s ti u s Danh t ng còn thi u c n s u kh o thêm, tác ph m này c ng ã cô ng
c t t c nét ch y u c a t ng
cu c i riêng l , t ng s nghi p c thù m i h nh nguy n cá bi t
úc k t thành b i c nh l ch s c m t giai o n. B
sách ã ph n ánh
c bao nhân cách, chí h ng, t t ng có giá tr cho chúng ta h c h i noi g ng. ó là s óng góp có
ý ngh a nh t c a tác ph m vào kho báu V n hóa - l ch s c a Ph t Giáo Vi t Nam.
Tr
ng Ban V n Hóa Trung
ng GHPGVN
C s Võ ình C ng
L i Nói
u
L ch s nhân lo i
c vi t nên b i nhi u th h nhân sinh. M i ti n nhân v i thân t
i c a m t con ng i r i s khu t
l i, ch ng tích y
c truy n t ng n i sau t nh ng s li u ghi chép,
chìm vào cát b i, ch còn s nghi p, ti ng t t
khi n h s ng mãi trong tâm t ng v i th i gian.
Nên vi t ti u s danh nhân ã khó, vi t v các thi n s l i càng khó h n. B i l làm sao chúng ta kh ng nh
c Thánh
Gióng sau khi th ng gi c Ân, lên núi Sóc, r i ng i i v nh ng âu n a?! Và dù là ng u hay trung niên xu t gia, Thi n
tông hay T nh , Th o
ng ho c Trúc Lâm v.v..., dù t th thành hay ru ng ng, s n lâm, h i giác, thi n s
n r i i;
chúng ta th y bi t r t ít v h . Có v nh bóng n ng ông hàn, c n m a mùa h , ráng chi u mùa thu! Thoáng qua nh ánh
ch p M t Kh , dài lâu nh Giác H nh v.v... T t c
u nh
hoàn t t m t s ngu n ban u, t t i hành o tháng
ngày khi còn tr th , r i an nhiên lên
ng nh m t l hành rong ch i qua tam gi i.
làm nh ng bài h c cao quí, nh ng t m g ng trong sáng l u truy n cho h u th kính th , noi theo, chúng tôi ã c g ng
s u t m t tro tàn quá kh , nh ng d âm truy n t ng ó ây, ho c nh ng bút tích, sách v có ghi l i ôi nét v công h nh
c a ch v Cao T ng ti n b i có công v i o pháp và Dân t c Vi t Nam các giai o n v a qua c a l ch s c n i.
Chúng tôi t ng h p ch v Cao T ng ti n b i h u công c a c ba mi n t n c, không phân bi t S n môn, Pháp phái hay
chính ki n nào, mà chung nh t u là nh ng ng i con Ph t tiêu bi u trong s nghi p ho ng pháp l i sinh,
l i cho Ph t
giáo và l ch s n c nhà nh ng công h nh cao quý không th b phai nhòa theo n m tháng vô tình.
T tr c n nay c ng ã có nhi u công trình t ng t c a các nhà làm s Ph t giáo, nh ng nh ng góc
khác h n.
Chúng tôi t nh n th y r ng s li u v cu c i c a các b c Cao c c n i c n
c vi t trung th c theo tinh th n s h c
sao cho mang m t nh ph quát, công b ng v
o nghi p, gi a b i c nh Ph t giáo n c nhà trong t ng giai o n l ch s
c th . Nh t là ph i ít nhi u nhanh chóng ghi l i hành tr ng c a ch Tôn c viên t ch ch a lâu, v n còn có nhi u nhân
ch ng hi u bi t cu c i các v y, ho c ch a b n m tháng quá dày làm lãng quên,
ch còn trong cõi nh nên tr thành
huy n tho i, i u mà nguyên t c s h c g i là thi u c li u xác áng quy t nh tính trung th c c a s ki n l ch s .
Khi l p nên
án cho công trình này, chúng tôi c ng
c r t nhi u ý ki n óng góp ng viên c a các b c Tôn c, th c
gi . ó là ngu n h tr khuy n khích chúng tôi ph i hoàn thành d án ã ra. Dù r ng th t s có r t nhi u khó kh n trong
vi c s u t m, có nh ng tài li u ti u s thi u c nh ng nguyên t c s h c c b n, cho n thi u logic trong ngày tháng n m
m t v i n m tu hay n m sinh... Và có nh ng khi chúng tôi tìm n a i m l ch s lúc ti n b i còn sinh th i tìm t li u,
7
thì h u nh c
a ph ng c ng không còn ai l u tr hay bi t gì ngoài m t m truy n thuy t n th n tho i. Vì th ,
cho
b s hoàn toàn khách quan và úng b n ch t s h c, chúng tôi không a vào ây các giai tho i ho c các c m nh n, ánh
giá, ph m bình thu c l nh v c chuyên khác c a b t c ai.
Chúng tôi ch m i th c hi n ph n I c a ch ng trình s u t m s li u này, c ng là ph n chính c a công trình v i m c n
nh là th k XX (1900- n nay-1993). Trong t p I ph n I là nh ng Cao T ng ti n b i ã viên t ch trong kho ng th i gian
này mà chúng tôi có
c t li u. Còn l i các ti u s khác, chúng tôi ti p t c s u t m và s
a vào t p II ph n I. ng th i,
hoàn ch nh các ti u s c a th k tr c s p x p vào ph n II.
c d ki n tu n t nh sau:
Ch ng trình này
Ph n I: Danh T ng th k XX t p I-II.
Ph n II: Danh T ng th k XIX (1 t p).
Ph n III: Ch Ni ti n b i h u công (1 t p).
Ph n IV: C s ti n b i h u công (1 t p).
Vi c s p x p danh m c cho quy n ti u s có nhi u ý ki n khác nhau trong ban th c hi n và các b c Tôn c. Cu i cùng,
chúng tôi quy t nh ch n cách s p t theo biên niên s , l y n m m t làm c s . V nào m t tr c thì t tr c, v nào viên
t ch sau thì sau, d u v viên t ch sau có công h nh, tu i o, tu i i l n h n v m t tr c. Vì r ng th i i m viên t ch là
th i i m t ng k t quá trình c ng hi n c a i ng i, d u ôi khi có v cao niên h n v n còn
i, l i là ng i t ng k t quá
trình c a v i tr c nh h n mình nh ng ã s m hoàn thành s nghi p c a l n có m t y.
Chúng tôi vô cùng bi t n s ng h tinh th n, góp ý r t chân tình c a ch Tôn c g n xa, c a các T nh h i, Thành h i
Ph t giáo trong c n c và c a b n bè thân h u các n i, h ng quan tâm n công trình: h tr công tác s u t m, g i cho
chúng tôi các s li u có
c và nh ng ngh xác áng liên quan. Chúng tôi c ng tán thán công c to l n c a l c l ng
c ng tác viên ã cùng chúng tôi hoàn thành s li u này và chân thành tri ân các b c tác gi s li u Ph t giáo ti n b i ã
l i t li u hi m quí trong c c tác ph m, công trình mà chúng tôi có tham kh o.
Hàng h u t n chúng tôi dù tài trí thô thi n nh ng tr c dòng l ch s ang bi n d ch, s không gì h u ích cho i sau, nên
c Tôn S , vì th có r t nhi u s su t, sai l m. R t
chúng tôi m nh d n suy t m ghi chép nh ng công h nh c a các Cao
mong
c s tha th t nh ng t m lòng l ng c bao dung c a ch Tôn c th c gi g n xa, cùng góp ý ch bày nh ng
thi u sót t ng b cho l n tái b n
c hoàn h o h n.
quy n u, chúng tôi xin
c gi i thi u 100 ti u s Cao T ng th c c và ph l c 04 ti u s c s có công u i n hình
trong vi c ch n h ng và phát tri n Ph t giáo Vi t Nam trong th k XX. Công trình này không là riêng cá nhân chúng tôi
vi t
c, nó hình thành t s
u t r t nhi u công s c, tâm huy t c a ban th c hi n và c a các c ng tác viên. B n th o sau
nhi u l n tu ch nh, chúng tôi trình qua các thành viên trong Ban c v n góp ý tr c khi t ng k t, nghi m thu
c phép
ra m t quí c gi .
ngh , b sung, chúng tôi mong
c ti p t c thâu nh n
hoàn b h n v sau và ti p t c th c hi n ph n còn
M i ý ki n
l i nh ã d
nh khi h i
nhân duyên. Và m t l n n a, r t mong ón nh n thêm nh ng thông tin, t li u ti u s còn sót
mà chúng tôi ch a k p s u t m, hi n ang còn l i trong các t vi n, a ph ng hay dân gian.
V i n l c s m hoàn thành nh ng gì ã
ra nh tâm nguy n, chúng tôi hy v ng góp ph n vào n n v n hóa l ch s Ph t
Giáo n c nhà. Và m t lòng kính dâng lên ch ti n b i Ph t môn b n sao hành tr ng c a quí Ngài, mong áp n n tri ng ,
nhi p d n chúng h u lai trên
ng gi i thoát. Ng ng mong thùy t gia h c a li t v ti n nhân có m t trong b s này và
công c tùy h h tr c a ch Tôn c T ng Ni, Ph t t dành lòng u ái i v i chúng tôi và v i kho tàng v n hóa l ch s
Ph t Giáo Vi t Nam.
Thay m t Ban th c hi n công trình.
Thích ng B n
%
8
BAN BIÊN T P
C
V N CÔNG TRÌNH:
- HÒA TH
NG THÍCH THANH KI M.
- TH NG T A THÍCH TRÍ QU NG.
- TH NG T A THÍCH GIÁC TOÀN.
- TH NG T A THÍCH THI N NH N.
- C S VÕ ÌNH C NG.
CH BIÊN:
- THÍCH
NG B N.
NHÓM BIÊN SO N:
Thích Trung H u - Thích ng B n - Thích B o Nghiêm - B u Chánh - Danh Sol - Nguy n ình T - Tr
- Lê T Ch - Tr n H ng Liên - Ph m Th B ch Tuy t - Nguy n V n Du.
HÌNH NH:
Võ V n T ng, Thích ng B n, Nguy n Bá Tri t,
Võ V n Bình, Thích H i n, Thích Nguyên Ph c,
V ng Anh Vi t, inh T n L .
+
(
*
$
C NG TÁC VIÊN CÔNG TRÌNH
01. HÒA TH
NG THÍCH HI N TU
02. HÒA TH
NG THÍCH
NG QUÁN (QUI NH N)
NG THÍCH QUANG KH I
03. HÒA TH
04. TH NG T A THÍCH CH N L C
05. TH NG T A THÍCH MINH THÀNH
06. TH NG T A THÍCH VIÊN THÀNH (HÀ TÂY)
07. TH NG T A THÍCH H I N (HU )
I
C THÍCH GIA QUANG (HÀ N I)
08.
09.
I
C B U CHÁNH ( NG NAI)
10.
I
C THÍCH L H NG ( NG THÁP)
11.
I
C THÍCH GIÁC THI N (TI N GIANG)
12.
I
C THÍCH L TRANG
13.
I
C THÍCH PH C MINH (TRÀ VINH)
14.
I
C THÍCH QU NG TÙNG (H I PHÒNG)
15.
I
C THÍCH MINH THÔNG (NHA TRANG)
16. TH NG T A THÍCH NGUYÊN PH
C (BÌNH NH)
17.
I
C THÍCH THI N TOÀN ( À N NG)
18.
I
C THÍCH THANH GIÁC (H I PHÒNG)
19.
I
C THÍCH TÔN TH T
C THÍCH MINH THI N (LONG AN)
20. I
21.
I
C THÍCH MINH HI N (HÀ TÂY)
*
+
*
$
+
"
$
&
$
&
$
&
$
&
$
&
$
&
$
&
(
'
+
+
$
&
$
&
$
&
$
(
(
$
$
&
)
(
&
(
&
+
'
ng Ng c T
ng
9
22.
I
C THÍCH MINH LÝ
23.
I
C THÍCH
NG NH
I
C THÍCH TRÍ MINH (TRÀ VINH)
24.
25. S TH Y THÍCH ÀM ÁNH (HÀ N I)
26. NI S THÍCH N
ÀM HU
27. S CÔ THÍCH N MINH TÂM
28. S CÔ THÍCH MINH TÂM (HÀ N I)
29. S CÔ THÍCH ÀM LAN (HÀ N I)
30. S CÔ THÍCH N M
C (NINH THU N)
31. TI N S PHAN L C TUYÊN (C V N)
32. ÔNG HU NH NG C TR NG
34. C S QU NG TI N
35. C S PH C H U
36. C S TÂM QUANG
$
&
$
&
$
&
(
&
"
$
+
+
"
'
10
I. GIAI O N TI N CH N H NG
01. T B
02. Hòa Th
03. Hòa Th
04. Hòa Th
05. Hòa Th
06. Hòa Th
01.T
Hòa Th ng Thích Nguyên Bi u (1835-1906)
ng Ho ng Ân - Minh Khiêm (1850-1914)
ng Minh Hòa - Hoan H (1846-1916)
ng V nh Gia (1840-1918)
ng Thích Chánh H u (1852-1923)
ng Nh Phòng - Ho ng Ngh a (1867-1929)
B
THÍCH NGUYÊN BI U (1836 - 1906)
Hòa th ng h Ph m, pháp danh Thích Nguyên Bi u, hi u Nh t Thi t, sinh n m Bính Thân (1836) tri u vua Minh M ng
th 17 t i huy n Nga S n, t nh Thanh Hóa. Thân ph là Ph m t ng công, húy Quang T , hi u Trung Tín, t Khoan Bình.
Thân m u là c bà Tr n th Ng c, hi u T Ni m. Ngài thu c dòng ba i khoa b ng.
o Ph t, nên s m
c gia ình cho xu t gia u Ph t, Ngài
c th phát quy y t i T ình
Ngay t nh Ngài ã m n m
Phù Lãng Võ Giàng, t nh B c Ninh.
B y gi T ình V nh Nghiêm xã
c La, huy n Yên D ng, t nh B c Giang, nay là xã Trí Yên, t nh Hà B c, là trung tâm
Ph t giáo c a phái Trúc Lâm t i mi n B c, có Hòa th ng Tâm Viên là v cao T ng tinh thâm kinh i n, o h nh cao dày,
c B n s chùa Phù Lãng
an tr thuy t gi ng Ph t pháp. T ng t c kh p n i quy v tu h c r t ông. N m 17 tu i, Ngài
cho sang ây tham h c và th Sa Di gi i. N m 20 tu i (1855) Ngài
c th C Túc gi i c ng t i chùa V nh Nghiêm v i
T Tâm Viên.
Sau khi
c gi i châu viên mãn, Ngài l i “ph ng Ph t s S ” thêm 5 n m n a, t i ây lo s m t i tu h c, gi i lu t
nghiêm thân. Chính trong th i gian này, Ngài ã thay m t nghi p s dìu d t s
Thích Thanh Hanh t chùa Hòe Nhai
c g i v ây tham h c. Hòa th ng Thanh Hanh sau này là Thi n gia Pháp ch c a H i B c K Ph t h c.
Khi l c h c ã kh kham, Ngài
c nghi p s cho xu t vi n i ho ng pháp các n i. B c u du hóa, Ngài t i vùng ông
sinh, r i qua trú trì chùa H Lôi huy n An Lãng, t nh Phúc Yên. T i n i ây, Ngài ã ào t o
c
du thuy t pháp
nhi u
t danh ti ng
ng th i nh Hòa th ng Trung H u, Hòa th ng Thông Toàn là v trú trì
t t i chùa Bà á
(Linh Quang T ) Hà N i.
N m 1874, Ngài v a 38 tu i, nhân trong cu c du hóa truy n giáo vùng Gia Lâm, Ngài t i b n B
trên b sông H ng
nhìn qua bên kia thành Th ng Long. Nh n th y n i ây c nh trí thiên nhiên thanh nhã, a danh B
l i ng danh v i
qu v mà m i ng i tu Ph t u mong t t i. V l i ây c ng là dinh c c a vua Lê trong nh ng ngày kháng chi n ch ng
quân Minh. Th t là m t n i a linh, áng có m t ngôi Tam B o
ho ng d ng chánh pháp, c u
chúng sinh. Do ó,
Ngài quy t nh l i, t mình khai s n phá th ch, d ng lên ngôi chùa t tên là Thiên S n C Tích T . Nh ng vì chùa n m
trên b n B
nên t chúng th ng g i là chùa B
.
Sau khi xây xong chánh di n và gi ng
ng, Ngài li n khai tràng thuy t pháp, thu n p t ti p chúng
nhân. T ng t c
lui t i tham h c nghe pháp r t ông. Chùa B
tr nên m t o tràng s m u t n i c ô Th ng Long. Trong s
t c a
Ngài, nhi u v ã tr thành các b c l ng ng trong các T ình trên mi n B c, c v h c th c l n o h nh nh T Qu ng
Gia, T Qu ng Yên chùa B
, T Ph T
chùa T Xuyên, T Doãn Hài chùa T Cát, T Thanh Kh i chùa a B o.
Su t ba th p k trú trì Thiên S n C Tích T t ngày sáng l p cho n ngày th t ch, Ngài ã công tô i m cho ngôi chùa
tr thành m t tùng lâm quy mô v i chánh i n, gi ng
ng, trai
ng, pháp
ng. C ng trong th i gian này Ngài còn
cho kh c ván in b kinh Hoa Nghiêm, kinh Pháp Hoa, lu t T Ph n, các sách L c Ký Ni, Th Gi i Nghi Ph m, Nh t T ng
B
(2 t p).
11
Ngày m ng 2 tháng 10 n m Bính Ng (1906) Ngài không m au gì c mà an nhiên th t ch, h ng th 70 tu i i, 50 tu i
h .
Thiên S n, ào t o nhi u T ng tài
Hòa th ng Thích Nguyên Bi u là m t v cao T ng ã có công khai s n T ình B
làm h t gi ng cho phong trào ch n h ng Ph t giáo trên mi n B c. Tuy Ngài không còn tr th khi phong trào
c phát
ng, nh ng s
c a Ng i nh Hòa th ng Thanh Hanh, t c a Ngài nh Hòa th ng Trung H u, s i t c a Ngài nh
Hòa th ng Trí H i, Hòa th ng Tâm T ch u là nh ng cây i th c a phong trào. Chùa B
c a Ngài là m t trong hai
Ph t h c
ng Trung h c Ph t giáo u tiên c a mi n B c.
02.HÒA TH
NG HO NG ÂN - MINH KHIÊM (1850 - 1914)
T Ho ng Ân th danh Nguy n V n Khiêm, húy Minh Khiêm, pháp hi u Li u Khiêm-Di u Ngh a. Sinh ngày r m tháng 07
n m Canh Tu t (1850) t i làng Bà i m, t nh Gia nh. Ngài sinh ra trong m t gia ình nông dân, hai v thân sinh do tham
gia vào cu c n i d y ch ng s u cao thu n ng c a tri u ình nhà Nguy n n i M i Tám Thôn V n Tr u và B ng T m L c,
nên g i Ngài l i nh bà con nuôi giúp lánh m t, tránh nh ng t truy lùng g t gao c a h ng hào a ch .
N m 1859, lúc v a
c 9 tu i, th c dân Pháp sau khi ánh chi m thành Gia nh ã c binh n n i ây, nông dân l i n i
d y, k ó ngh a binh Tr ng nh sau khi ánh n Thu n Ki u ã kéo quân v ây và
c nhân dân trao thanh ki m
Bình Tây i Nguyên So i(1). Gi a lúc tình th nhi u bi n i y, Ngài không th tìm l i
c song thân. Vì th tên tu i
c, s ng ch t nh th nào, t i âu?
c a hai ng i cho n mãi v sau v n không bi t
Ch a th y có s li u nào ghi l i ngày tháng Ngài xu t gia lúc bao nhiêu tu i. Ch bi t Ngài ã n chùa Giác Lâm (Nay
qu n Tân Bình - Sài Gòn) xin xu t gia v i T H i T nh.
Khi ã tr thành m t v xu t gia, Ngài h t lòng h c h i, tham c u t t c các pháp y u n i thi n môn. V i trí tu và t ch t
thông minh, Ngài ã s m v t xa các pháp l ã xu t gia tr c mình trong m t kho ng th i gian r t ng n. Do ó Ngài ã
c B n s ch ý và ch m sóc t n tình. Ngoài s h c uyên thâm, Ngài còn có phong thái nhanh nh n mà i m m, vóc
ng i cao ráo, thanh thoát, h i các t ng h o m t v T kheo xu t tr n vi th ng s .
c trao nhi m v tr trì chùa Giác Viên khi v a úng 20 tu i. ây là m t tr ng h p cá bi t, r t hi m
N m 1870, Ngài
th y n i l ch s các v T
c x a.
kh ng nh hoài bão mà B n s Ngài ã t , qu ch ng u ng.
N m 1876
tu i 26, Ngài l i
c c làm Giáo th và ã
c T ng chúng kính tr ng do s tinh t n và uyên thâm Ph t
pháp. Cùng n m ó, T Minh Vi - M t H nh (tr trì chùa Giác Lâm) c m th y s c kh e suy y u và nh n bi t m t v T ng
tr nh Ngài l i có nhi u n l c, y trách nhi m, nên ã giao cho Ngài cùng lúc tr trì hai chùa Giác Viên và Giác Lâm.
N m 1899, v i trách nhi m c a mình, Ngài ã cho ti n hành trùng tu l i ngôi chùa Giác Viên. ây là l n trùng tu l n nh t
trong l ch s chùa này. Trong ó Ngài cho m r ng m t b ng chùa và ch nh trang l i chánh i n theo úng s nguy n ch
T
i tr c ch a có d p th c hi n
c.
C ng nh các v T trong tông môn, Ngài c ng không có t nhi u ngoài hai Ngài Nh Nhu - Ch n Không và Nh Phòng
- Ho ng Ngh a. Vì th th i gian k ti p Ngài ã c Ngài Ch n Không tr trì chùa Giác Viên, giúp cho Ngài có th i gian lo
vi c khác (Ch c tr trì n i này khi Ngài Ch n Không t ch thì
c trao cho Ngài Nh Phòng ti p n i)(2).
S ki n n i b t trong vi c ho ng o c a Ngài là vi c sao chép kinh sách, b ng cách cho kh c b n g kinh, lu t và di n nôm
m t s sách Ph t giáo khác. S l ng công trình biên t p di n nôm và các lo i sách khác do Ngài ch ng minh r t nhi u
nh ng ã th t l c c ng không ít. Hi n t i ch còn l u l i m t s nh b n chép tay b Kinh Pháp Hoa,
c chép vào n m
Bính Tu t (1886) m i ph m óng thành m t t p.
N m 1880, tác ph m b ng th l c bát d i d ng ch Nôm, t p “H a S Vãn Truy n” c ng
c Ngài cho kh c g
in l i.
N m 1894, b sách Thi n Môn Tr ng Hàng Lu t b ng ch Hán,
c Ngài ch nh biên tóm l c l i b ng ch nôm và t
tên là T NI NH T D NG Y U L C cùng cho kh c in ph bi n r ng rãi.
ti n hành kh c in b Lu t nói trên cùng nhi u lo i sách khác, Ngài ã nh
n s tr l c c a Ngài t Lý - Hu L u (tr
trì Chùa Huê Nghiêm, Th
c), giúp ph n sao chép kh c vào b n g .
"
12
V i kh i l ng b dày c a m i quy n sách thì c ng b y nhiêu s l ng b n g . Và nh th , ngay t i chùa Giác Viên, Ngài
cho m i các th kh c v n t i chùa th c hi n công trình.
c r ng ó s là b sách giáo
Ngài ã b công và m nh d n th c hi n công trình in b Lu t quan tr ng y. Ngài ý th c
khoa u tiên c p s h c, r t c n thi t cho các chùa Nam B . K t qu là ã tr thành giáo trình h c t p n i các cu c
kh o thí c a nh ng Tr ng H ng, Tr ng K th i b y gi .
N m 1898, m t s kinh ch y u nh Nh n Qu Th c L c Toàn B n, L ng Nghiêm Kinh Tán, Thí Th c Khoa v.v...
c
Ngài ch ng minh d i b n kh c v i tên Di u Ngh a, và di n nôm T ng àn T ng.
N m 1912, Ngài còn ng ra hi u ính cho b Quy Nguyên Tr c Ch do t là Ngài T Phong- Nh Nhãn di n nôm.
Trong s kinh sách chép tay l u l i, hi n còn th bút c a Ngài b ng hai câu i. Trong ó nêu lên Pháp danh, Pháp hi u và
tên chùa Giác Viên:
GIÁC ng
n HO NG ÂN, ân m c Nh Lai th ký.
VIÊN thông minh DI U NGH A, ngh a tùng Bát Nhã nghiên c u”.
Ngoài vi c th c hi n các công trình in kh c kinh trên, Ngài còn dành r t nhi u th i gian du hóa kh p n i. B c chân Ngài
ã t ng tr i su t c
ng b ng sông C u Long nh M Tho, ng Tháp, C u Long, An Giang, Hà Tiên v.v... Ngài i b ng
t t c ph ng ti n, có lúc ph i i b , k c trèo èo b ng su i nh khi qua vùng hi m tr Th t S n. c bi t, t i Ti n Giang
và An Giang, Ngài ã tr l i m t th i gian khá dài t n m 1905 cho n khi viên t ch.
Trong th i gian Ti n Giang, Ngài ã tu t p t i am Viên Giác, cách chùa B u Lâm không xa, do
t là Thiên Tr ng
d ng. C ng t i n i này, kho ng n m t Mùi (1895) Ngài ã ng ra v ki u và ch ng minh cho vi c xây d ng ngôi chùa
V nh Tràng, m t ngôi chùa l n nh t Nam B hi n nay.
Sau khi r i Ti n Giang, Ngài i sang m t s t nh khác và tr l i chùa Tây An (Núi Sam - Châu c). n âu Ngài c ng
l i ni m kính m n sâu xa trong lòng T ng chúng và Ph t t . Cho n hôm nay, khi nh c n Ngài, Ph t t n i này v n còn
g i Ngài là “T N i Sam”. Th i gian t i chùa Tây An, Ngài trong m t am nh sau chùa do S bà NH THÀNH - DI U
DANH (3) là
t c a Ngài d ng nên và th ng xuyên công qu lo c m n c cho Ngài. T i ây, Ngài còn hai th gi n a
là Thi n Di u (chùa Châu Viên) và m t v là th ký nên g i là Ký Viên (chùa Pháp Võ).
Nh ng ngày cu i cùng, Ngài không c m th y au nh c nh các b c lu ng tu i, m c dù Ngài ã i su t c m t th i gian dài
nh th . Ng c l i, nh ng ngày này Ngài càng tráng ki n và minh m n h n. Do ó, Ngài t n d ng nh ng giây phút hi m
hoi còn l i khuyên nh các t , nh n g i v Giác Lâm, Giác Viên ch m lo gi gìn ngôi chùa T v.v...
Vào gi Thìn, ngày 29 tháng Giêng n m Giáp D n (1914) Ngài ã thâu th n th t ch t i chùa Tây An (Núi Sam - Châu
c)(4). H ng th 64 tu i. Nh c thân Ngài sau ó
c a v nh p tháp t i chùa Giác Lâm (Sài Gòn). T i chùa Tây An
tháp v ng c ng
c d ng l n kính th Ngài.
V i hành tr ng nh th Ngài th t qu x ng áng là ng i h u du
i th 38 dòng Lâm T (B n Ng n) và truy n th a cho
t sau này nh Ngài t Lý - Hu L u (chùa Huê Nghiêm, Th
c), Nh L i (chùa Giác Lâm), Nh Nhu - Ch n
các
Không, Nh Phòng - Ho ng Ngh a (chùa Giác Viên), Nh Nhãn - T Phong (chùa Giác H i, Q.6 - TP. HCM) và chùa Thi n
Lâm (Tây Ninh).
Chú thích:
1) TP. CCT - Thanh Giang - NXB TP. HCM 1980.
(PTS
2) Sau ó, Ngài l p m t am trong khuôn viên chùa Giác Lâm (v trí là bót Nguy n v n C sau này) ó là am Giác
Tr n H ng Liên).
3) nh và bàn th S Bà hi n t t i chùa Th i Hòa (Gò V p).
4) Có ý ki n cho r ng Ngài t ch t i am Viên Giác (PTS Tr n H ng Liên).
(
(
+
03.HÒA TH
Hòa th
NG MINH HÒA - HOAN H (1846 - 1916)
ng Minh Hòa - Hoan H , th danh là Nguy n Thiên H , sinh n m Bính Ng (1846), t i p Gi ng Cám, làng
c
13
Hòa, qu n
c Hòa, t nh Ch L n (nay thu c t nh Long An). Trong m t gia ình h ng kính tin o Ph t, Ngài ã h ng
ngu n ân phúc y n i song thân t thu nh . Do Ngài sinh ra gi a lúc cao trào ch ng Pháp c a các phong trào bùng n d
c v i cu c n i d y c a Tr ng nh. Hai c thân sinh c a Ngài c ng nh p cu c, gi a
d i, và nh t là gi a tri u ình T
m t b i c nh y nhi u nh ng, v a ch y gi c v a ch ng gi c nh m i gia ình nông dân khác, nên ngu n g c và tên tu i
c a hai v n nay ch a có s li u nào ghi l i
c.
N m y (1846), Ngài sinh úng vào n m Nguy n ình Chi u ra Hu h c thêm
ch khoa thi H i,
r i sau ó bao bi n
c c a gia ình và xã h i p n làm ti n
cho con ng i tài hoa y c m tác nên nh ng áng v n ch ng b t h . Ngài l n
c thâm nh p vào nh ng giá tr tinh th n ó, nên ý chí và lòng yêu n c ã b c l t r t s m.
lên,
N m 1862, lúc 17 tu i, Ngài ã có
nh n xét tr c s ki n Quan Kinh L c S Phan Thanh Gi n, Lâm Duy Hi p vâng
l nh vua T
c ký hòa c Nhâm Tu t (1862) nh ng ba t nh mi n ông cho Pháp. Do ó, tr c và sau s ki n này, Ngài
bi t n và tìm g p Phan V n t, Lê Cao Dõng vùng Tân An, ang lãnh o phong trào ch ng Pháp n i ây th hi n
lòng bi ph n tr c th i cu c.
Do s ng trong hoàn c nh nghèo kh n, xa cha m , l i ch ng ki n bi t bao n i kh c a ng bào trong chi n tranh. Cho nên
trong khi liên l c và theo dõi các phong trào kháng Pháp, Ngài v n tìm n T Tiên C n - T Nh ng t i chùa Long Th nh
(hi n này là xã Tân T o, huy n Bình Chánh, Thành ph H Chí Minh) xin xu t gia h c o gi i thoát.
Cùng xu t gia tu h c v i Ngài còn có Ngài Ho ng Chi u-Minh Nhiên và Ch n Nh -Minh Ngh a tr thành huynh
ng
s và s ng tu h c r t lâu v i Ngài n i mái chùa này.
i v i tình hình Ph t giáo th i b y gi , Ngài c ng nh các v
ng môn th ng hay
c Th y mình d y b o t n t ng,
c t ng l p T ng tài, dù là trong th i gian s kh i còn khó kh n m i phía. Cho
th ng hay b c l ni m ao c ào t o
nên truy n th ng Tông môn tr thành i u c b n nh t có th truy n trao gi i pháp.
Mang hoài bão thi t tha y c a Th y, sau khi B n s Tiên C n-T Nh ng viên t ch, Ngài cùng các v
ng môn ã quy t
c các T ng s t nhi u h ng, v i ý
thành l p tr ng Ph t h c và ã
c s h ng ng ng tình c a r t nhi u v
Tôn c th i b y gi . K t qu ã không ph lòng mong m i chính áng c a Ngài, ngôi chùa Long Th nh ã nghi m nhiên
c T ng s kh p n i n tu h c.
tr thành m t trung tâm ho ng pháp danh ti ng toàn Nam k l c t nh, thu hút
Trong s nh ng v ã
c ào luy n t i ây, dù th ng xuyên ho c gián o n, có th k
n các v Hòa th ng chùa
Ph c Long (Sa éc), chùa Linh Ph c (M Tho) v.v... xu t thân tu h c t i ây. Ngoài ra, theo m t vài ngu n tin truy n
c, thì chính Ph t Th y Tây An, v giáo ch sáng l p giáo phái B u S n K H ng, không rõ th gi i
kh u t các v T
v i T nào nh ng mang pháp hi u Minh Huyên, th ng xuyên lui t i n i này h c o.
Song song v i nhi m v tu h c và ho ng d ng, Ngài v n cùng vài pháp l khác dành nhi u th i gian, bàn b c trao i
ho c tr c ti p tham gia vào các phong trào ch ng Pháp.
T tu i niên thi u n lúc tr ng thành, Ngài ã ch ng ki n quá nhi u s ki n không vui cho t n c. Sau này khi xu t gia
y
r i, Ngài còn có thêm m t n i au n a là Ph t giáo - m t tôn giáo v n là ngu n s ng h nh phúc c a dân An Nam l i b
d n vào tàn l i, s ng âm th m nh ng n i s n cùng th y t n. T t c
u qua bàn tay và thâm ý b o h vay m n t th c
dân. u tiên vào n m M u Ng (1858), Ngài c ng nh hàng tri u thi u niên khác ch ng ki n vi c Pháp ánh chi m ( u
tiên) thành Gia nh. Ngài c ng ghi m hình nh i n Chí Hòa Phú Th th t th , Nguy n Duy t tr n, Nguy n Tri
Ph ng rút v Biên Hòa; r i vi c H Hu n Nghi p lãnh quy n Tri ph Bình D ng (Sài gòn - Ch L n) l p nên do t ch c
bí m t c a các ngh a s , tiêu bi u nh t v n là hình nh Tr ng nh,
c m nh danh “Hai ng i Vi t Nam yêu n c” v.v...
(1)
Do ó, Ngài mang chí c c a các b c T x a d n thân giúp n c c u i. Nh t là th i gian sau khi ba t nh mi n Tây b
chi m, các cao trào ch ng Pháp càng r m r , chia thành b n vùng rõ r t (B n Tre -V nh Long - Trà Vinh, R ch Giá - Cà
Mau - C n Th , Th t S n - Châu c - Long Xuyên - Sa éc và Bà i m - H c Môn). Ngài tham gia vào vùng th t , t c
vùng Bà i m - H c Môn. T i n i ây, n m 1885 hình thành “H i kín” do Nguy n v n B ng, Ph m v n H n (Qu n H n)
ch huy. T ch c này liên l c
c v i anh em Phan Liêm (C u Ba), Phan Tôn (C u N m) hai con c a Phan Thanh Gi n
(N i lên v i kh u hi u: C n V ng c u qu c, 5 tháng sau khi c Phan tu n ti t). R i Th Khoa Huân M Tho, Nguy n
14
Trung Tr c R ch Giá v.v...
Có th nói r ng, chi ti t quan tr ng trong vi c d n thân tr c ti p c a Ngài vào phong trào ch ng Pháp H i Kín, ng c
thúc y m nh m nh t i v i m t ng i vì o và yêu n c nh Ngài là t th v n Nguy n ình Chi u, Nguy n Thông
và c bi t là Phan V n Tr (C Tr ) v i bài th Chùa H , m n th c c nh chuyên ch t m lòng yêu quí quê h ng dân
t c; ng th i kêu g i s phu cùng góp s c, ã nung n u trong Ngài thành hành ng.
Dù Nguy n v n B ng c m u ngh a binh ánh vào Sài Gòn ã b b t tr c khi kh i ngh a, nh ng tr c ó ã n i lên và
chi m
c H c Môn êm 30.1.1882, cùng v i Nguy n
ng Hòa, Phan V n H n, t cháy ph
ng H c Môn. Ngài
ng gi t ch t
c Ph Ca (Tr n T Ca). Do
c Ph Ca r t tàn ác, l p công v i
cùng ngh a quân t nh p vào t n ph
Pháp, b t tr th , con cháu c a nh ng ng i “ ng c u” ánh Tây, b vào c i gi g o, l y chày qu t nát x ng, gây nên bi t
bao oán h n au xót trong nhân dân. Lý do ó, sau khi
c Ph Ca b gi t, ng i dân còn ch a nguôi c m h n, ã c t u
em treo lên c t èn ch H c Môn(2). Vi c tr (b ng bi n pháp trên)
c m t ng i hung ác có t i l n v i n c v i dân
nh th , sau này
c nh c nh nh m t g ng nh p th tích c c n i Ngài trong s hy sinh cho phép “sát nh t miêu, c u
v n th ”.
Sau ó, tr thù s ki n trên, th c dân Pháp ã không ng ng b ráp, tìm th tiêu nh ng ng i có liên quan n ngh a binh
êm kh i ngh a. Cai qu n H n ã b gi t t i H c Môn. H i Kín coi nh tan rã, m t s s phu yêu n c s ng sót t tán tìm
n i n náu. Ngài c ng th , ph i lánh xa chùa, xa nh ng ng i thân khá lâu. Trong th i gian lánh n n ó, Ngài th c s
chuyên tâm tr v v i công vi c m t T ng s : t nh tu, lo chuy n nghi p.
N m 1915 ( t Mão), do tu i cao s c y u và nh n th y tr c c n gió vô th ng s p tho ng qua, Ngài ã di chúc, trao quy n
th a k l i cho Ngài Thiên Quang -Nh Hào.
N m 1916 (Bính Thìn) ngày 26 tháng giêng, Ngài th t ch, th 71 tu i i, 54 tu i o.
Do công c truy n th a i th 38, chi phái Lâm T (dòng B n Ng n), hi n nay bài v c a Ngài còn
c t th t i các
chùa Long Th nh, chùa T Ân (Q.6 - Thành ph H Chí Minh), chùa Th nh Hòa (C n Giu c - Long An), chùa Kim S n
(Phú Nhu n); chùa
c Lâm (qu n Tân Bình)...
c qu , có tám v n b n ngàn ph ng cách (con
ng) tu trì khác nhau. M i hành gi
u tùy nhân duyên mà t o tác
(theo tinh th n Hành X c a i th a), Ngài Minh Hòa ã có m t th t r c r trong cu c th và ã tích c c giúp ch m d t
m t ác nghi p b ng s nh n ch u nh n qu
i ãi mai sau v mình. Ngài ã th hi n m t c h nh c thù v y.
Chú thích:
1) T p V n yêu n c Nam B - B o nh Giang.
2) Có t li u cho r ng: ó là ngày 25 tháng ch p n m Giáp Thân (1884) (PTS Tr n H ng Liên).
04.HÒA TH
NG THÍCH V NH GIA (1840 - 1918)
Ngài h
oàn tên Nh c, quán làng Th D ng, qu n Th ng Bình, t nh Qu ng Nam, sinh vào n m th 21, tri u vua Minh
M ng (1840).
Xu t thân trong m t gia ình nho phong, b m ch t thông minh hi u h c, lúc Ngài
c 18 tu i thì thân sinh ã m ng chung.
T ó Ngài vân du ó ây h u m r ng ki n th c. n t nh Thu n Hóa, Ngài g p c B Chính Nguy n Khoa Luân (V sau
t c Viên Giác Thi n s ) t i chùa Ba La M t. Sau m y ngày àm o, các Ngài nh n th y thân m ng là vô th ng, tam gi i
nh nhà l a, ch có l i tu h c chánh pháp c a Nh Lai m i là con
ng gi i thoát chân chánh.
N m 1859,
c 19 tu i Ngài phát tâm t m s h c o. Lúc b y gi t i t nh Qu ng Nam, n i quê quán c a Ngài, có Hòa
Th ng Quán Thông, m t v danh T ng, vào hàng th n m dòng Lâm T , làm trú trì chùa Ph c Lâm. Ngài m i xin th
phát u s v i Hòa Th ng. Th Sa Di gi i
c 6 n m, Ngài t ra là m t T ng s xu t chúng. Hòa Th ng B n s Quán
Thông t cho Ngài pháp danh là n B n, t T Nguyên, hi u V nh Gia.
c 25 tu i Ngài n c u o v i Ngài Hu Quang t i chùa Tam Thai (Ng Hành S n) Qu ng Nam. T i ây,
N m 1865,
Ngài th tam àn C Túc gi i.
15
N m 1893 (Quý T - tri u Thành Thái) Ngài cùng Hòa th ng Chí Thành m
i gi i àn t i T ình Chúc Thánh (Qu ng
Nam) và Ngài nh n ch c Giáo Th A Xà Lê t i gi i àn này.
c th nh làm
nh Tôn ch ng cho i gi i àn t i T ình Báo Qu c (Thu n Hóa).
N m 1894 (Giáp Ng ), Ngài
N m 1906 (Bính Ng ), Ngài nh n làm Y t Ma cho i gi i àn t i T ình Th p Tháp Di à (Bình nh).
N m 1908 M u Thân, Ngài
c th nh làm àn u Hòa th ng i gi i àn t i chùa Ph c Lâm (Qu ng Nam).
n n m 1910 (Canh Tu t - tri u Duy Tân) Ngài khai i gi i àn t i T ình Ph c Lâm, H i An, và làm àn u Hòa
Th ng. Gi i àn này quy t g n 200 gi i t , trong ó sau này có Hòa th ng Thích T nh Khi t, nh t T ng Th ng Giáo
H i Ph t Giáo Vi t Nam Th ng Nh t. Hòa th ng Thích Giác Nhiên chùa Thuy n Tôn là nh T ng Th ng... V ph n t i
gia thì có Miên Trinh Tuy Lý V ng, c ô Th ng Lê Vi t Nghiêm v.v... và nhi u hoàng thân qu c thích khác u là t
c a Ngài.
Ngài có công l n trong vi c i trùng tu T ình Ph c Lâm, chú tr ng vi c ào t o T ng tài, giáo hóa h u lai. Nh th dân
chúng th m nhu n nh h ng o c c a Ngài, không nh ng i v i Ph t giáo
Qu ng Nam mà còn i v i c Ph t giáo
mi n Trung. V i s nghi p cao dày c a Ngài, tr n i hi n thân cho vi c ph c h ng Ph t giáo, c Th ng th Hi p bi n
i h c s Nguy n Hà ình ( t c a Ngài) m t nhà thâm nho và c ng thâm uyên giáo lý ã dâng t ng Ngài hai câu i
b ng g tr m h ng, hi n nay còn treo t i chùa Ph c Lâm:
T ng l th b i h ng h a xã,
Cao tình du ái th y vân h ng.
Ngài th ng c n d n
t : “Gi i lu t là th m ng c a Ph t pháp, n u phá gi i thì ph i hoàn l i y bát, ra kh i già lam,
cho trong c rõ ràng, tà chánh phân chia có v y, n c Thi n nh m i khai thông, èn tri giác thêm sáng t ”. Trên 40 n m
tu h c và h nh o, Ngài am t ng gi i lu t, hành trì nghiêm t nh, o h nh ngày càng vang d i.
n n m 1918, tu i già s c y u, Ngài g i
chúng d y b o l n cu i r i an nhiên th t ch. Ngài th 79 tu i v i 54 h l p,
c xây c t trang nghiêm c kính phía t T ình Ph c Lâm, H i An, Qu ng Nam - à N ng.
tháp c a Ngài
Hàng n m n ngày 20 tháng 3 âm l ch, T ng tín
t t u l i T ình Ph c Lâm, thành kính l Húy k t ng ni m công
c Ngài. o phong cao v i c a Ngài t a sáng mãi trong T ng tín h u th .
05.HÒA TH
NG THÍCH CHÁNH H U (1852 - 1923)
Hòa th ng Thích Chánh H u, th danh là Trà Xuân T n, g c ng i Minh H ng, sinh n m Nhâm Tý (1852) t i làng i u
Hòa, t nh nh T ng, nay thu c t nh Ti n Giang.
Ngài xu t thân t m t gia ình th gia v ng t c. Thân ph Ngài làm ch c Tri Ph , nh ng khi Ngài l n lên thì gia ình g p
lúc suy vi vì th c dân Pháp b t u xâm chi m n c ta. Tuy nhiên Ngài v n
c giáo d c chu áo t thu nh .
N m 18 tu i, Ngài vâng l nh song thân k t hôn v i cô Phan Th Lê, con quan Th H p(1) nh T ng cùng làng.
c
ng i v tr
p, oan trang, con quan, t ng âu Ngài s
c s ng h nh phúc i th ng. Không ng n m Ngài 22 tu i
(1874), cha m
u qua i, l i g p lúc th i cu c ang bu i r i ren, Ngài c m th u lu t “sanh lão b nh t ” c a ki p ng i
và l “vô th ng” c a t o v t, bèn giao gia tài c nghi p l i cho ng i anh, khuyên v v bên gia ình cha m , r i Ngài
c t m t cái am t tên là “Thi n Lâm Ti u Vi n”, t tu hành báo hi u cha m .
Ngài th c hi n n chay n m t kho ng hai n m, ng i ngoài không rõ Ngài tu theo pháp môn nào, vì không có b n s
h ng d n. M t hôm có Hòa th ng Hu nh Ch n Giác chùa B u H ng (Sa éc) v T ình B u Lâm (M Tho) nghe
chuy n này bèn r Y t Ma Nguy n Huy n D ng cùng t i vi ng th m Thi n Lâm Ti u Vi n. Sau khi trò chuy n trao i,
th y Ngài d c lòng tu, nh ng không úng h ng, hai v l y l i gi ng gi i và thuy t ph c Ngài nên i theo con
ng Chánh
pháp.
Theo l i khuyên c a hai v chân tu, n m 24 tu i (1876) Ngài n T ình B u Lâm nh l quy y th gi i v i Hòa th ng
Minh Ph c (t c Nguyên Ph c), hi u T Trung. Hòa th ng T Trung c ng là ng i Minh H ng, nên ban cho Ngài
pháp danh Qu ng Ân, pháp hi u Chánh H u (Theo m t dòng k phái Lâm T ph bi n trong gi i Hoa ki u).
16
N m Ngài 27 tu i (1879)
c Hòa th ng B n s ban cho bài k truy n th a nh sau:
Tùng lai ti n ni m s kinh dinh
L y niên d ch ng d ni m tình
H u vi” th pháp tâm b t li u
t c “vô vi” pháp th m “minh”.
T m d ch:
Dò theo ngh l i chuy n kinh dinh
N m thâm, ch ng l p, l i thêm tình
H u vi” là pháp tâm nào
c
t
c “vô vi” pháp th t “minh”.
N m sau Hòa th ng B n s c Ngài làm Th t a chùa S c T Linh Th u g n M Tho là m t danh lam c t có tr c
th i Gia Long(2).
Còn bà Phan Th Lê, lúc u tr v nhà cha m , cùng ch ng tuy không ph i t bi t nh ng th c s ã sinh ly. D n d n nh
b n bè khuyên gi i, bà v i
c n i au bu n c ng xin xu t gia u Ph t tìm con
ng gi i thoát. (Sau thành T kheo ni
hi u Di u Tín,
c Ngài An L c tr trì chùa V nh Tràng th
chùa này).
Mùa hè n m Bính Tu t (1886) Ngài an c ki t h t i chùa Ph c H ng (Sa éc). Sau mùa an c có gi i àn, Ngài
cc
làm Y t ma A Xà Lê S . N m Canh D n (1890), ông Huy n Th là m t c s thu n thành cùng các tín
n chùa S c T
Linh Th u th nh Ngài v tr trì chùa V nh Tràng, m t ngôi chùa danh ti ng c a t M Tho ã b hoang ph vì n n binh l a.
c ph c h i sinh khí nh x a, b n o t i lui t p n p. N m t Mùi (1895) Ngài xây l i
T khi Ngài v làm tr trì, chùa
chùa V nh Tràng. N m K H i (1889) Ng i trùng tu chùa S c T Linh Th u. N m Giáp Thìn (1904) c n bão l n x y ra vào
h i tháng ba ã làm h h i n ng chùa V nh Tràng. T n m inh Mùi (1907) n n m Tân H i (1911) Ngài l i ph i khuy n
góp công góp c a trùng tu l i chùa. áng chú ý trong l n trùng tu này, Ngài ã nh ngh nhân iêu kh c tài hoa
giáo tín
Tài Công Nguyên m nh n ph n trang trí và t c toàn b t ng th trong chùa. Ngày nay, chùa V nh Tràng và Linh Th u là
hai th ng tích b c nh t t nh Ti n Giang, ph n l n nh vào công tu t o c a Ngài.
Th i gian Hòa th ng Chánh H u tr trì chùa V nh Tràng là th i gian kh p các n c ông Á kh i x ng phong trào ch n
h ng Ph t giáo. T Tích Lan, n
, qua Thái Lan, Mi n i n, n Nh t B n, Trung Hoa, âu âu c ng có các trung tâm,
các c quan ngôn lu n, các v tu s và h c gi ho t ng cho phong trào. c bi t t i Trung Hoa là n c g n v i Vi t Nam,
s giao l u ch t ch , các sách báo nói v vi c ch n h ng Ph t giáo ã
c các th ng buôn Hoa ki u du nh p vào n c ta,
nh t là Nam k , ã nh h ng sâu xa n các v Tôn túc Hòa th ng có o tâm, h ng u t v ti n
c a Ph t giáo Vi t
Nam.
Hòa th ng là ng i Minh H ng nên d dàng ti p c n và quan h ch t ch v i các b c th c gi Hoa ki u, có d p c các
bài nói v phong trào ch n h ng Ph t giáo c a Thái H Pháp S bên Trung Hoa. Trong thâm tâm Ngài ã m h t gi ng
ch n h ng
ch có c duyên là em gieo r c vun tr ng. Tuy Ngài ch a kh i x ng lên
c phong trào ch n h ng Ph t
ng ch n h ng. Ngài th ng xuyên m tr ng gia
giáo, nh ng vi c ho ng d ng Chánh pháp c a Ngài ã i úng con
giáo
ào t o T ng tài. Khi thì t Ngài làm Pháp S . Khi thì Ngài th nh Hòa th ng Giác H i. c bi t Ngài còn m l p
d y ch Nho, d y thu c. Ngài m i các b c túc nho, ph n nhi u là các chi n s V n Thân, C n V ng lánh n n n tích và các
b c l ng y trong vùng n d y. Trong s có c Tòng Am Phan V n Vi n cùng h v i c Phan ình Phùng Hà T nh ã
c chùa V nh Tràng nuôi hàng ch c n m.
R t ti c là công cu c ch n h ng Ph t giáo t i Nam k ang trong th i k manh nha, thai nghén thì ngày 29 tháng 7 n m
Quý H i (1923) Hòa th ng Chánh H u viên t ch, th 72 tu i v i 47 h l p.
S nghi p ki n l p trùng tu t vi n, khai m các l p gia giáo ào t o T ng tài và quan tâm n ti n
Ph t giáo c a Ngài,
c xem là b c tiên phong chân chính, vinh quang nh bình minh th k XX.
Chú thích:
1) Th h p là ch c quan gi kho ti n, kho lúa c a tri u ình t i các t nh, thành.
17
2) Chùa Linh Th u lúc u ch là am tranh, sau
c Hòa th ng Thi t Thanh - Nguy t Hi n (1759 - 1815) xây l i b ng
g ch ngói và t tên là chùa Long Tuy n. Trong th i gian t u qu c, có l n Nguy n Ánh tr n vào chùa này thoát n n, nên
n m Gia Long th 11 (1812) S c T Long Tuy n T . n tri u Thi u Tr n m th nh t (1841) i là S c T Linh Th u T .
06.HÒA TH
NG NH
PHÒNG - HO NG NGH A (1867 - 1929)
Hòa th ng Ho ng Ngh a, húy Nh Phòng, th danh Tr n V n Phòng, sinh ngày 29 tháng 9 n m inh Mão (1867) t i làng
Bình Th i, t nh Gia nh. Thu c dòng Lâm T B n Ng n, i th 39.
c th 19, b y n m sau khi thành Gia nh th t th , và ba n m sau khi Tr ng nh c tuy t
N m y là niên hi u T
m nh l nh tri u ình không ch u r i Gò Công, n i
c nhân dân phong t ng Bình Tây
i Nguyên Soái(1). T ng
Nguy n Tri Ph ng v i hai tr m kh u th n công ã không gi
c thành Gia nh, n Chí Hòa - Phú Th ... Và n m 1867
chính là n m Pháp v a chi m ba t nh mi n Tây, ch a k
n các s ki n ngh a quân n i d y kh p Nam k l c t nh v.v... Vì
v y, n i Ngài sinh ra chính là m t trong nh ng n i mà song thân c a mình ã d ng chân tha ph ng(2) trên
ng tìm t
s ng. Gi a th i bu i lo n l c y, ph n l n các gia ình u ly tán, sinh con r i g i l i ng i thân nuôi n ng ra i vì sinh
k ho c theo các phong trào ngh a binh n i d y ch ng th c dân. Ngài là m t trong s hoàn c nh ó. Vì th ngu n g c v
song thân c a Ngài, n nay v n ch a có s li u nào ghi l i
c(3).
Do nh ng hoàn c nh k trên, tu i th c a Ngài ã s m ch u s xa cha v ng m . Nh ng Ngài v n
c nh ng ng i b o h
c tính c n cù nh n n i và uyên bác trong tri th c.
cho h c hành t t và có ph n u ãi, b i t thân Ngài ã s m bi u l
Bên c nh ó là lòng th ng yêu ng i và c nh ng v t th chung quanh. Ngoài nh ng lúc làm vi c ph giúp ng i thân và
h c hành, Ngài hay theo các b n ng l a n chùa l Ph t, nghe Pháp.
N m Quý D u (1873), khi v a b y tu i, Ngài ã n chùa Giác Viên (Ch L n) xin
c th pháp xu t gia v i T Ho ng
Ân - Minh Khiêm.
Th i gian tu h c n i dây, Ngài
c các b n l h t lòng giúp
và khen ng i. T Ho ng Ân c ng r t hài lòng v
t m i
c a mình. T tr duyên tích c c ó Ngài ã t sách t n mình trong vi c h c hành, tu t p b ng t t c t ch t thông minh v n
c k t qu t t p.
có nên t
N m Quý Mão (1903), Hòa th ng Ch n Không- Nh Nhu (huynh v i T Nh Phòng) viên t ch. T Ho ng Ân li n giao
cho Ngài trách nhi m tr trì chùa Giác Viên.
lo
Sau khi nh n trách nhi m, Ngài ã t cách các ch c s trong chùa h p lý h n, ng th i hi p l c cùng các huynh
trùng tu chùa, lúc này ã xu ng c p, có nhi u kh n ng h ho i n ng. Nh ng vi c làm k p th i, úng lúc c a Ngài, ã
c
s tán tr nhi t thành c a m i ng i và Ph t t g n xa.
C ng t khi nh n trách nhi m tr trì, Ngài càng tinh t n h n trong n p s ng o h nh, b n chí tu h c và gi gìn gi i lu t
nghiêm t nh, h u làm g ng soi cho T ng chúng. Lúc này, d i s quan tâm tr c ti p c a Ngài, sinh ho t th ng nh t, oai
nghi t h nh trong chùa ã i vào n n p.
Ngoài vi c ch m lo cho chùa Giác Viên, Ngài còn quan tâm, óng góp nhi u công s c trong vi c trùng tu l n th hai ngôi
chùa Giác Lâm vào nh ng n m 1900 - 1909. Do ó, trong l ch s xây d ng và b o t n hai T ình quan tr ng này, Ngài là
m t trong nh ng v y n ng ng, nhi t thành có công r t l n.
N m Nhâm Tu t (1922), gi i àn quan tr ng
c m ra t i chùa Giác Lâm nh m truy n trao gi i pháp cho T ng s kh p
n i. Ngài
c suy tôn làm Hòa th ng àn u.
Nh ng n m k ti p, Ngài
c cung th nh vào các hàng Tôn Ch ng, A Xà Lê, Giáo Th v.v... nh ng gi i àn khác, do oai
c vang d i kh p n i, Ngài c ng ý th c
c s nghi p g y d ng nh ng t ng l p k th a, là nhi m v hàng u bu i
bình minh c a phong trào ch n h ng Ph t giáo. Ngài không quên d n lòng c ng nh khuy n hóa chúng T ng ph i gi v ng
o tâm, tuy s n sàng c u dân giúp n c, nh ng ch
th i cu c lôi kéo mà quên b n ph n c a m t hành gi : C u cánh
gi i thoát.
i u nh n ra tr c nh t là c
và lòng thi t tha v i o v i i n i Ngài luôn chan hòa và v ng ch c, và Ngài là m t
18
trong r t ít T ng s xu t gia r t s m. Do ó hành tr ng c a Ngài nh bông hoa b ng n , t a h ng.
ng th i c ng nh
công c ho ng h a c a Ngài mà n p s ng theo tinh th n Ph t giáo có m t m i n i trong xã h i. T p chí Kim Thi T p, ã
c
và vi c làm c a Ngài: “Ông Ho ng Ngh a th ng êm t ng Pháp Hoa kinh, th p ph ng thi n tín
có l i ca ng i v
ng i ng i u yêu m n, cho nên lúc trùng tu chùa Giác Lâm, thiên h h cúng t i b c muôn, c ng là nh có Ph t ân ph
chi u, áng t ng áng khen...”
Trong s các T ng s
t tài ba l i l c c a Ngài,
c bi t n nhi u sau này nh Ngài H ng H ng - Th nh o (tr trì
chùa Giác Lâm t n m 1910 - 1949), Ngài H ng Long - Thi n Ph c và H ng T - Tu Nh n (c ng chùa Giác Viên).
M t T ng s tài ba, su t c m t cu c i óng góp nhi u cho o pháp nh Ngài, luôn là kim ch nam cho không ít các b c
th c gi sau này. Khi cao trào ch n h ng Ph t giáo kh i s c, thì nh ng v
c ào t o chính qui và trang b h c thu t s n t
b y gi ch nh là nh ng nhân t r t c n thi t cho i cu c. Ngài ã làm
c vi c ó, x ng áng là h u du th 39 chi phái
Lâm T B n Ngu n. Và hai ngôi chùa Giác Lâm, Giác Viên n i ti ng
c bi t n nh nh ng v cao T ng nh th .
Khi c m th y nh ng ph c báu a n, c ng là lúc công vi c ho ng hóa ã n h i viên mãn. Không khi nào Ngài t ra t
c xem là pháp âm mà
mãn ho c t hào v chính mình. Ng c l i, Ngài t ra khiêm t n, hòa ái v i chung quanh. ó
Ngài mu n truy n cho h u th . C ng v y qua nh ng m u chuy n truy n kh u trong ch n già lam, vi c Ngài i b t chùa
Giác Lâm n Giác Viên và ng c l i, không h màng n các ph ng ti n di chuy n là ý khuy n hóa chúng T ng trong
chùa nên gi h nh kham nh n khiêm cung, c n tr ng i v i t s cúng d ng c a àn vi t và tình pháp h u ph i
c hòa
h p. ó là m t trong nh ng l trình n Ni t bàn gi i thoát, y lòng v tha.
N m K T (1929) nh m ngày 23 tháng 11. Ngài ã an nhiên th t ch t i chùa Giác Viên, th 63 tu i.
c ghi l i r t chi ti t trong vài quy n sách xu t b n hai n m sau ó (1931) và cho bi t có h n m t ngàn
Tang l c a Ngài
ng i n th tang, ti n a nh c thân Ngài vào b o tháp.
Chú thích:
1) T p V n Yêu N c Nam B (NXB Gi i Phóng 1976).
2) t Gia nh x a - S n Nam (NXB TP. H Chí Minh 1984).
3) Có sách ghi Ngài sinh t i Bà i m, là con c a m t th y thu c gia truy n, và sinh vào n m 1857 (PTS Tr n H ng Liên).
19
II. GIAI O N CH N H NG PH T GIÁO VI T NAM
07. T Phi Lai Hòa Th ng Thích Chí Thi n (1861-1933)
08. Hòa Th ng Thích M t Kh (1904-1935)
09. T V nh Nghiêm HT. Thích Thanh Hanh (1840-1936)
10. Hòa Th ng Thích Giác Tiên (1880-1936)
11. Hòa Th ng Thích T Phong (1864-1938)
12. Hòa Th ng An L c - Thích Minh àng (1874-1939)
13. T Trung H u HT. Thích Tr ng Thanh (1861-1940)
14. T B ng S HT. Thích Trung Th (1871-1942)
15. Hòa Th ng Thích Trí Thi n (1882-1943)
16. Qu c S Thích Ph c Hu (1869-1945)
17. Hòa Th ng Thích Hu Pháp (1891-1946)
18. Hòa Th ng Thích Khánh Hòa (1877-1947)
19. Hoà Th ng Thích B u Chung (1881-1947)
20. Hòa Th ng V n An - Thích Chánh Thành (1872-1949)
21. Hòa Th ng Thích Thi n Ph ng (1879-1949)
22. Hòa Th ng Bích Liên - Thích Trí H i (1876-1950)
07.T
PHI LAI THÍCH CHÍ THI N (1861 - 1933)
T Phi Lai th danh là Nguy n V n Hi n, Pháp hi u Chí Thi n(1). Ngài sinh tháng 02 n m Tân D u (1861) t i Qu ng Nam,
xã Diêm S n, huy n Duy Xuyên, trong m t gia ình nhi u i làm quan tri u ình và có lòng kính tin Ph t pháp. Ông n i là
c,(2) thân ph Ngài là quan T ng Tr n Qu ng Nam, r t
c lòng
H Qu c Công Nguy n Công Thành, d i tri u T
dân(3).
Ngài l n lên trong s giáo d c nghiêm nh t theo úng truy n th ng gia phong, v n võ song toàn, trí c ng i sáng. Tuy
dinh T ng Tr n v i n p s ng quy n quý, nh ng Ngài v n b n tính hi n h u hay giúp
m i ng i. Gi a lúc thi u niên
ang c n s d y b o c a ph thân thì ông qua i. Ngài ph i n ng d a vào m và ti p t c ph n u h c hành ti n th .
N m M u D n (1878), khi Ngài 18 tu i, vua s c ch tr ng d ng con công th n làm quan, Ngài
c b nh m làm quan H u
B t i h t Khánh Hòa. Tuy làm quan, có tài kinh l c, nh ng Ngài v n không c m th y thích thú v i quan l nh truy n
th ng gia ình. Ngài bí m t tham gia phong trào kh i ngh a V n Thân. Khi phong trào tan rã, Ngài lánh n n vào mi n Nam
t Gia nh tránh s theo u i c a quan quân tri u ình và m t thám Pháp.
N m Tân T (1881) t i n i lánh n n này, Ngài c m nh n
c s vô th ng, danh l i nh chi c bóng thoáng qua, chiêm
nghi m th c c nh bi n dâu, th ng kh b y gi ch là gi c m ng, chí xu t tr n b c phát nên Ngài n chùa Giác Viên Ch
L n xin xu t gia h c o v i T Ho ng Ân - Minh Khiêm,
c T ban pháp hi u Chí Thi n, pháp danh Nh Hi n.
T ó, Ngài theo th y T
h c o, và noi g ng L c T Hu N ng phát nguy n b a c i, gánh n c, giã g o v.v... không
n gian lao kh c c su t m t th i gian dài. Sau ó Ngài phát nguy n óng chuông ngày sáu th i ròng rã su t ba tháng. Mãn
óng chuông ba tháng, Ngài phát tâm công qu
p n n chùa Giác Viên h ng ngày b ng 100 xe t cho n lúc thành t u.
Sau ó Ngài xin B n s cho nh p th t ba n m,
c Th y ban pháp n. Ba n m nh p th t c ng t s nguy n viên mãn,
Ngài l i cùng B n s lo xây d ng ngôi Tam b o Giác S n. Ngôi chùa
c khánh thành, B n s c Ngài làm Th t a coi
sóc trong ngoài chùa Giác S n. Cho n khi B n s viên t ch vào n m K T (1899), Ngài l i kiêm nhi m tr trì chùa Giác
Viên.
20
N m Giáp Thìn (1904), tr n bão l t l n nh t mi n Nam th i y, gây tai h a th m kh c cho nhân dân Gò Công. Ngài ích
thân quy n p ghe thuy n v i s tr s c c a T ng tín
t nh Gò Công, c u giúp g n m t v n ng i ang b n c cu n trôi.
Gi a tr n m a bão t i b i, hình nh T ng s v t l n v i thiên tai ã em l i lòng tin n i nh ng ng i c ng s và l i trong
lòng ng i dân t nh Gò Công m t hình nh h t s c t t p và cao quý. Nh t là n i vàm c Len ngay chính ghe c u n n c a
Ngài b l t úp, nh ng v i tinh th n t bi cao c và bình t nh sáng su t, Ngài ã nhanh chóng bi n nguy nan thành s c m nh
t t i, nh ó mà v t qua
c n n tai.
Sau tr n bão l t, ngoài vi c ti p t c lo tìm xác thu l m chôn c t và làm l c u siêu cho nh ng ng i x u s , Ngài còn v n
ng xây c t nhà c a, d n d p nh ng c n nhà
nát và c p phát thu c men ng a b nh. Ngày r m tháng ch p n m ó, Ngài
tr v quê c th m m u thân thì m ã qua i. Ngài lo an táng và c u siêu cho m
n chung th t m i tr l i chùa.
Sau khi s p t c t c m i vi c trong chùa xong, Ngài cùng m t th gi
n chùa Giác S n, t giã huynh
th ng
ng
n núi Sam - Châu c, n d t tu hành. Khi i ngang kênh V nh T , Ngài
c ông N m Thanh a sang b và h ng d n
n chùa Phi Lai C T l Ph t. ây là ngôi chùa vách t, v ng v hoang vu, do ó khi l Ph t xong Ngài cùng th gi i
th ng qua h ng Th ch ng, núi C m, yên chí tu hành nh ng không quên ngôi chùa v ng v ìu hiu y. Ông N m Thanh,
sau khi ti n Ngài lên núi, tr v bàn cùng h ng ch c và Ph t t
a ph ng cung th nh Ngài tr trì chùa Phi Lai và
c
Ngài h a kh . Chùa Phi Lai sau ó
c Ngài v tr trì. Nh uy c và h nh nguy n, Ngài ã bi n n i ây thành ch n già
lam ông úc T ng tín
n th pháp, cu c s ng ng i dân quanh vùng có bi n i m i m và chan hòa ý s ng tình o.
N m inh Mùi (1907), m t th m h a khác l i a n, do n c l ng p úng, cây c i hoa màu không sinh sôi n y n , mùa
màng t n th t. Ngài cho c u t kh p n i, em c l ng th c c a chùa ra phân phát, kêu g i dân chúng lên núi vào ngay
c nh ng tr n thiên tai a ách b ng lòng
trong chùa, i cho n khi n c rút m i thôi. Do ó mà ng i dân ã thoát qua
tin và cách s ng v tha c a Ngài. H ã ng sau l ng Ngài trong su t 49 ngày l p àn D c S c u nguy n. Sau nh ng
bi n ng thiên tai d n d p y, Ngài phát nguy n t ch c c, ch n rau trái, v i tâm nguy n ch u n i kh thay dân trong su t
m i hai n m li n.
Do nh ng ho t ng và tinh th n x thân vì chúng sanh, Ngài
c qu n chúng ng ng m và h t lòng quy thu n, nên m t
thám Pháp nghi ng Ngài làm qu c s và b t giam Ngài trong m i tháng.
Do nh ng ho t ng và tinh th n x thân vì chúng sanh, Ngài
c L c C chùa Tà L p Campuchia hi n cúng pho t ng
Ph t c hàng tr m n m b ng vàng, tôn trí t i chùa Phi Lai.
nói lên tinh th n và oai c c a Ngài ã v t ra kh i biên
gi i b n a, k t ch t thêm tình o cao sâu, gi a th i bu i chi n tranh lo n l c.
Th i i m m
u c a phong trào ch n h ng Ph t giáo, T Khánh Hòa cùng ch Hòa th ng ng tâm nguy n h p bàn
công vi c Ph t s t i chùa Linh S n Sàigòn, Ngài không n
c, ã g i cúng vào qu Ch n h ng ba tr m ng ti n ông
D ng.
N m inh M o (1927), Ngài ch ng minh l khai gi ng l p h c T ng chùa Giác Hoa t nh Sóc Tr ng. N m K T (1929),
Ngài ch ng minh i gi i àn chùa Trùng Khánh Phan Rang.
N m Nhâm Thân (1932), sau khi H i Nam K Nghiên C u Ph t H c
c thành l p, Ngài tham gia v n ng tr c ti p c
xúy cho H i, khuy n khích Ph t t tích c c ng h h u làm cho ngôi nhà Chánh pháp thêm v ng m nh, huy hoàng.
N m Quí D u (1933), Ngài th b nh và an d ng t i thi n sàng, Ngài ng h n vào vía Ph t nh p Ni t Bàn s viên t ch. Qu
úng nh th , n ngày r m tháng 02, sau khi d n dò các t , Ngài ch p tay nói bài k :
Nh t ni m viên quang t i tánh không
ng ng pháp gi i hàm thanh t nh.
r i an nhiên thâu th n th t ch. Ngài tr th
c 73 n m, hành o 52 n m. B o tháp c a Ngài
c xây t i chùa Phi Lai
Châu c.
Cu c i c a T Phi Lai còn r t nhi u hành tr ng bí m t trong vi c giúp
các phong trào yêu n c ch ng Pháp và nh ng
pháp thu t c u i. H c th c uyên thâm và c
c a Ngài ã c m hóa không bi t bao nhiêu ng i tr thành
t Ngài,
quy y theo Ph t, xu t gia h c o và th h k th a Ngài là nh ng v T ng tài xu t chúng óng góp cho s nghi p phát tri n
Ph t giáo Vi t Nam r ng r huy hoàng.
- Xem thêm -
.PDF 
173 
137 
101 
