TẤM CÁM
(Truyện cổ tích)
A-MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức:
- Những mâu thuẫn, xung đột giữa dì ghẻ và con chồng trong gia đình phụ
quyền thời cổ, giữa thiện và ác trong xã hội. Sức sống mãnh liệt của con người
và niềm tin của nhân dân.
- Kết cấu của truyện cổ tích: người nghèo khổ, bất hạnh trải qua nhiều hoạn nạn
cuối cùng được hưởng hạnh phúc. Sử dụng hợp lí, sáng tạo các yếu tố thần kì.
2. Kĩ năng:
- Biết cách đọc-hiểu một truyện cổ tích thần kì, nhận biết truyện cổ tích thần kì
qua đặc trưng thể loại.
3. Tư duy, thái độ, phẩm chất:
- Có được tình yêu đối với người lao động, củng cố niềm tin vào sự chiến thắng
của cái thiện, của chính nghĩa trong cuộc sống. Biết yêu lẽ phải, công bằng, biết
đấu tranh để bảo vệ cái thiện, chính nghĩa, biết lên án diệt trừ cái ác, cái xấu.
4. Định hướng phát triển năng lực
- Năng lực tự chủ và tự học, năng lực hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và
sáng tạo; năng lực thẩm mỹ, năng lực tư duy; năng lực sử dụng ngôn ngữ.
B-CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
GV: SGK, SGV Ngữ văn 10, Tài liệu tham khảo, Thiết kế bài giảng
HS: SGK, vở soạn, tài liệu tham khảo
C- PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN
Gv kết hợp phương pháp đọc sáng tạo, đối thoại, trao đổi, nêu vấn đề, thảo luận,
tích hợp.
D- TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Ổn định tổ chức lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
- Tóm tắt truyện cổ tích “Tấm Cám”.
3. Bài mới:
Hoạt động 1. Khởi động
Dịu dàng là thế Tấm ơi
Mà sao em phải thiệt thòi, vì sao?
Phận nghèo hôm sớm dãi dầu
Hóa bao nhiêu kiếp, ngọt ngào, đa đoan.
Người ngoan ở với người gian
Dẫu hiền như bụt cũng tan nát lòng.
Truyện cổ tích “Tấm Cám” đã phản ánh những mâu thuẫn, xung đột trong XH
xưa. Vậy cuộc đấu tranh giữa cái thiện và cái ác diễn ra ntn? Chúng ta tiếp tục
tìm hiểu.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung cần đạt
Hoạt động 2. Hình thành kiến thức II. Đọc – hiểu văn bản
mới GV hd hs tìm hiểu văn bản.
2. Diễn biến của mâu thuẫn - xung đột giữa Tấm
Nhóm 4: Mâu thuẫn- xung đột giữa Tấm và mẹ con Cám
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
và mẹ con Cám phát triển ntn ở chặng Chặng 2: Cuộc đấu tranh không khoan nhượng để
này ?
giành lại hạnh phúc
- Mâu thuẫn: Tấm- Cám và dì ghẻ ngày càng gay
gắt, quyết liệt hơn, phát triển thành mâu thuẫn mang
tính quan hệ xã hội, mâu thuãn một mất một còn giữa
Nhóm 5: Tấm trải qua những hình thức thiện >< ác.
hóa thân nào? Thái độ, hành động của + Mẹ con Cám: Tìm đủ mọi cách độc ác hòng tiêu
Tấm ntn khi ở trong những hình thức diệt Tấm, chiếm ngôi hoàng hậu, hưởng vinh hoa phú
hóa thân? So sánh với các phản ứng của quý.
cô trong chặng 1?
- Cuộc đấu tranh ko khoan nhượng để giành lại
? Sau mỗi lần Tấm bị giết, em có thấy hạnh phúc: Tấm: 4 lần bị giết 4 lần hóa thân.
tác giả dân gian miêu tả tiếng khóc của
Tấm như trước ko? Bốn lần hóa thân của Tấm
Mẹ con Cám
Tấm nói lên điều biến đổi gì trong tính - Trèo cau
- Chặt cây giết
cách, sức sống của nhân vật
- thành chim vàng Tấm
Nhóm 6: Vai trò của các yếu tố thần kì anh
- Giết vàng
(chim vàng anh, cây xoan đào, khung - Thành cây xoan anh
cửi, quả thị) trong quá trình biến hóa của đào
- Chặt xoan
Tấm?
- Thành khung cửi
đào
-Thành cây thị - quả - Đốt khung
thị
cửi
- Trở lại thành
người, sống hạnh - Bị trừng trị
phúc
đích đáng
? Nếu đôi giày là vật trao duyên thì cái
gì là vật nối duyên? Vì sao?
-> Từ một cô gái yếu đuối, thụ động, chỉ biết khóc
khi gặp khó khăn, bị đày đọa, Tấm đã trở nên mạnh
mẽ, quyết liệt hơn, luôn tìm cách báo hiệu sự có mặt
của mình trong các hình thức hóa thân, tuyên chiến
? Trước những hành động độc ác của với kẻ thù, ko chịu chết một cách oan ức trong im
Cám, vua đều ko nói gì. Em có suy nghĩ lặng.
gì về nhân vật này?
Bốn lần bị giết, Tấm đều tìm cách hoá thân sang kiếp
khác và đấu tranh quyết liệt với kẻ thù, tìm cách rủa
mắng, tố cáo tội ác giết chị, cướp chồng của Cám.
Tấm có một sức sống mãnh liệt.
*Vai trò của yếu tố thần kì:
+ Làm cho cốt truyện phát triển sinh động.
+ Là những vật Tấm gửi linh hồn để trở về đấu tranh
quyết liệt, triệt để với cái ác giành lại hạnh phúc.
+ Sức sống mãnh liệt, sự trỗi dậy mạnh mẽ của nhân
vật.
+ Thể hiện quan niệm luân hồi của đạo Phật nhào
nặn qua lí tưởng, thể hiện ước mơ công lí, tinh thần
lạc quan, tin tưởng vào lẽ tất thắng của cái thiện của
nhân dân lao động.
- Đôi giày vật trao duyên.
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
Gv nêu vấn đề để HS tranh luận: Đánh
giá việc Tấm trả thù mẹ con Cám, có
hai luồng ý kiến:
+ Đồng tình với cách trả thù của Tấm,
cho như thế là hợp lí, đích đáng.
+ Ko đồng tình, cho rằng cách trả thù
như thế trái với bản chất hiền hậu của
Tấm, làm giảm vẻ đẹp của nhân vật
khiến Tấm trở nên hẹp hòi, tàn nhẫn (ko
như kết thúc truyện Thạch Sanh).
- ý kiến của em ?
GV hd hs tổng kết giá trị nội dung và
nghệ thuật của tác phẩm.
- Đánh giá về giá trị nội dung và nghệ
thuật của truyện cổ tích Tấm Cám?
Yêu cầu HS đọc và học phần ghi nhớ
(sgk)
Hoạt động 3. Hoạt động thực hành
- GV nêu vấn đề, yêu cầu các nhóm thảo
luận và trình bày.
Hãy viết 1 đoạn văn với chủ đề: Thiện
và ác
- Yêu cầu: Trình bày bằng kĩ thuật
SĐTD hoặc khăn trải bàn.
Hoạt động 4. Hoạt động ứng dụng
- Tìm những dị bản khác và các môtip
khác của truyện Tấm Cám
- Theo em, cuộc đấu tranh giữa cái thiện
và cái ác trong xã hội ngày nay còn
không? Hãy lấy các VD minh họa?
Hoạt động 5. Hoạt động bổ sung
- Vật nối duyên: miếng trầu têm cánh phượng.
Sự khéo léo, đảm đang của người vợ hiền.
Là hình ảnh quen thuộc trong đời sống văn hóa,
gắn với phong tục hôn nhân của người Việt: nhận
trầu ăn trầu là giao ước kết đôi.
- Ông vua: Trước những hành động độc ác của Cám,
vua đều ko nói gì hoàn toàn như người ngoài cuộc.
Vua hiền lành và xa vời như ông Bụt.
Chặng 3: Trả thù - trừng trị kẻ thù độc ác, giành
lại hạnh phúc trọn vẹn nơi trần thế.
Việc trả thù quyết liệt của Tấm:
+ Phù hợp với quá trình chuyển biến tính cách nhân
vật: từ yếu đuối, thụ động chấp nhận đã trở nên mạnh
mẽ, quyết liệt hơn, kiên cường đấu tranh đến cùng
cho hạnh phúc của mình.
+ Thể hiện quan niệm về thiện- ác, ước mơ công lí,
tinh thần lạc quan, tin tưởng vào lẽ tất thắng của
chính nghĩa, của cái thiện của nhân dân.
III. Tổng kết
1. Nội dung
- Sự biến hoá của Tấm đã thể hiện sức sống, sức trỗi
dậy mãnh liệt của con ngưòi trước sự vùi dập của kẻ
ác. Đó là sức mạnh của cái thiện thắng cái ác qua
cuộc đấu tranh ko khoan nhượng.
- Mâu thuẫn và xung đột trong truyện phản ánh mâu
thuẫn và xung dột trong gia đình phụ quyền thời cổ,
mâu thuẫn xã hội thiện- ác.
2. Nghệ thuật
- Các yếu tố thần kì khiến câu chuyện li kì, hấp dẫn.
- Khắc họa sự chuyển biến tính cách của nhân vật
Tấm từ yếu đuối, thụ động đến kiên quyết đấu tranh
giành lại sự sống và hạnh phúc của mình.
HS trình bày theo các cách khác nhau nhưng phải
hợp lí, thuyết phục, hợp với chuẩn mực đạo đức.
HS thảo luận, trình bày theo các cách khác nhau
nhưng phải hợp lí, thuyết phục, phù hợp với chuẩn
mực đạo đức.
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
4. Củng cố:
- Mâu thuẫn, xung đột trong truyện cổ tích “Tấm Cám”. Quan niệm của nhân
dân về lẽ công bằng, sự chiến thắng của cái thiện, chính nghĩa.
5. Dặn dò
- Học bài cũ.
- Chuẩn bị bài : Miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự (Tự học có hướng dẫn).
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
- Xem thêm -