Tài liệu Hệ thống phòng thủ tên lửa của mỹ

1 SVTH BUÂI HAÃI THIÏM BÖÅ NGOAÅI GIAO HOÅC VIÏÅN QUAN HÏÅ QUÖËC TÏË KHOA CHÑNH TRÕ QUÖËC TÏË VAÂ NGOAÅI GIAO --------------------------------------------------------------- Luêån vùn töët nghiïåp AÃNH HÛÚÃNG CUÃA HÏÅ THÖËNG PHOÂNG THUÃ TÏN LÛÃA QUÖËC GIA (NMD) TÚÁI QUAN HÏÅ MYÄ -TRUNG QUÖËC Giaáo viïn hûúáng dêîn : T.S Àöî Sún Haãi Sinh viïn thûåc hiïån : Buâi Haãi Thiïm Lúáp/Khoaá : D – K25 Haâ Nöåi – 2002 http://www.ebooks.vdcmedia.com 2 SVTH BUÂI HAÃI THIÏM MUÅC LUÅC Lúâi caãm ún .................................................................................... 4 Danh muåc tûâ viïët tùæt................................................................... 5 Lúâi múã àêìu ................................................................................... 7 Chûúng I: Vêën àïì vuä khñ chiïën lûúåc trong quan hïå Myä-Trung ............................................................................................................... 10 1. Khaái quaát vïì quan hïå Myä-Trung ..................................... 10 1.1. Quan hïå Myä-Trung trong thúâi kyâ chiïën tranh laånh 10 1.2. Quan hïå Myä-Trung tûâ sau chiïën tranh laånh àïën nay ....................................................................................................... 12 2. Vai troâ cuãa vuä khñ haåt nhên chiïën lûúåc trong quan hïå Myä-Trung.......................................................................................... 15 2.1. Nhên töë rùn àe - kiïìm chïë lêîn nhau......................... 15 2.2. Nhên töë thuác àêíy húåp taác........................................... 18 Chûúng II: AÃnh hûúãng cuãa hïå thöëng NMD túái möåt söë vêën àïì trong quan hïå Myä-Trung.................................................................... 22 1. Trung Quöëc - àöëi tûúång chuã yïëu cuãa hïå thöëng NMD ..... 22 1.1. Khaã nùng àaãm baão an ninh vaâ caác lúåi ñch chiïën lûúåc cho nûúác Myä cuãa hïå thöëng NMD................................................ 22 1.2. Nhên töë Trung Quöëc trong böë trñ hïå thöëng NMD cuãa Myä.................................................................................................. 26 2. Nguy cú phaá vúä thïë cên bùçng khaã nùng rùn àe haåt nhên ........................................................................................................... 28 http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 3 2.1. Quan àiïím cuãa Trung Quöëc vïì khaã nùng rùn àe haåt nhên àöëi vúái Myä ........................................................................... 28 2.2. Möëi àe doaå cuãa hïå thöëng NMD àöëi vúái khaã nùng rùn àe haåt nhên cuãa Trung Quöëc...................................................... 32 3. NMD caãn trúã quaá trònh thöëng nhêët Àaâi Loan ................ 35 3.1. Khaái quaát vïì vêën àïì Àaâi Loan trong quan hïå MyäTrung ............................................................................................ 35 3.2. Taác àöång cuãa hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa túái vêën àïì thöëng nhêët Àaâi Loan................................................................... 38 4. NMD thuác àêíy möåt cuöåc chaåy àua vuä trang múái............ 40 Chûúng III: Chiïìu hûúáng quan hïå Myä-Trung trûúác sûå xuêët hiïån cuãa hïå thöëng NMD ..................................................................... 46 1. Xu hûúáng têåp húåp lûåc lûúång cuãa Myä vaâ Trung Quöëc xung quanh vêën àïì NMD......................................................................... 46 2. Triïín voång quan hïå Myä-Trung trûúác sûå xuêët hiïån cuãa hïå thöëng NMD....................................................................................... 51 Kïët luêån ...................................................................................... 54 Chuá thñch.................................................................................... 57 http://www.ebooks.vdcmedia.com 4 SVTH BUÂI HAÃI THIÏM LÚÂI CAÃM ÚN Töi xin baây toã loâng biïët ún sêu sùæc àöëi vúái Thêìy giaáo – Tiïën syä Àöî Sún Haãi, ngûúâi àaä têån tònh hûúáng dêîn töi hoaân thaânh baãn luêån vùn naây vaâ àaä cho chuáng töi nhûäng baâi giaãng böí ñch trong suöët khoaá hoåc. Àöìng thúâi töi muöën guãi lúâi caãm ún chên thaânh túái caác thêìy, caác cö trong Khoa Chñnh trõ quöëc tïë vaâ Ngoaåi giao. Töi cuäng xin caãm ún caác chuyïn viïn cuãa Ban nghiïn cûáu Êu - Myä: cö Lï Linh Lan (Trûúãng ban), cö Nguyïîn Thaái Yïn Hûúng, cö Nguyïîn Thu Hùçng vaâ anh Lï Àònh Tônh vïì nhûäng baâi giaãng trong khoaá hoåc vïì chñnh saách àöëi ngoaåi cuãa Myä, vïì nhûäng taâi liïåu vaâ nhûäng chó dêîn quñ baáu àaä giuáp àúä töi trong quaá trònh laâm luêån vùn. Töi cuäng xin gûãi lúâi caãm ún àïën Thû viïån Hoåc viïån quan hïå quöëc tïë, Thû viïån Quên àöåi vïì nhûäng taâi liïåu tham khaão cho baãn luêån vùn. Cuöëi cuâng töi rêët biïët ún gia àònh, nhûäng ngûúâi thên vaâ baån beâ àaä hïët loâng àöång viïn, giuáp àúä töi trong quaá trònh viïët luêån vùn. Haâ Nöåi, thaáng 7 nùm 2002 Buâi Haãi Thiïm http://www.ebooks.vdcmedia.com 5 SVTH BUÂI HAÃI THIÏM DANH MUÅC TÛÂ VIÏËT TÙÆT ABM (Anti-Ballistic Missile) : Tïn lûãa chöëng tïn lûãa àaån àaåo ALBM (Air-Launched Ballistic Missile): Tïn lûãa àaån àaåo phoáng tûâ maáy bay chiïën lûúåc BMD (Ballistic Missile Defense) : Phoâng thuã tïn lûãa àaån àaåo CHND: Cöång hoaâ nhên dên CTBT (Comprehensive Test Ban Treaty): Hiïåp ûúác cêëm thûã vuä khñ haåt nhên toaân diïån DF (Dong Feng) : Àöng Phong–Loaåi tïn lûãa àaån àaåo vûúåt àaåi chêu cuãa Trung Quöëc GPALS (Global Protection Against Limited Strikes) : Phoâng thuã toaân cêìu chöëng laåi caác cuöåc tiïën cöng haån chïë EKV (Exoatmosphere-Kill-Vehicle) : Thiïët bõ àaánh vaâ tiïu diïåt tïn lûãa ngoaâi khñ quyïín FDI (Foreign Direct Investment): Àêìu tû trûåc tiïëp tûâ nûúác ngoaâi GDP (Gross Domestic Product): Töíng saãn phêím quöëc nöåi HÀBA: Höåi àöìng Baão an ICBM (Inter-Continental Ballistic Missile) : Tïn lûãa àaån àaåo xuyïn luåc àõa JL (Julang) : Soáng Lúán - Loaåi tïn lûãa àaån àaåo phoáng tûâ taâu ngêìm cuãa Trung Quöëc LHQ: Liïn Húåp quöëc MAD (Mutual Assured Destruction) : Sûå huyã diïåt lêîn nhau möåt caách chùæc chùæn MD (Missile Defense) : Phoâng thuã tïn lûãa http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 6 MIRV (Multiple Independently-targetable Re-entry Vehicle): Phûúng tiïån mang caác àaån àaåo haåt nhên àaánh vaâo nhiïìu muåc tiïu àöåc lêåp coá thïí quay trúã laåi khñ quyïín MRBM (Medium Range Ballistic Missile): Tïn lûãa àaån àaåo têìm trung MTCR (Missile Technology Control Regime): Cú chïë kiïím soaát cöng nghïå tïn lûãa NMD (National Missile Defense): Phoâng thuã tïn lûãa quöëc gia NPT (Non-Proliferation Treaty): Hiïåp ûúác khöng phöí biïën vuä khñ haån nhên SALT (Strategic Arms Limitation Talks): Àaâm phaán haån chïë vuä khñ tiïën cöng chiïën lûúåc SDI (Strategic Defense Initiative) : Saáng kiïën phoâng thuã chiïën lûúåc SLBM (Submarine-Launched Ballistic Missile) : Tïn lûãa àaån àaåo phoáng tûâ taâu ngêìm SRBM (Short Range Ballistic Missile) : Tïn lûãa àaån àaåo têìm ngùæn START (Strategic Arms Reduction Treaty): Hiïåp ûúác cùæt giaãm vuä khñ tiïën cöng chiïën lûúåc TMD (Theater Missile Defense) : Phoâng thuã tïn lûãa chiïën trûúâng WMD (Weapon of Mass Destruction) : Vuä khñ huyã diïåt haâng loaåt http://www.ebooks.vdcmedia.com 7 SVTH BUÂI HAÃI THIÏM LÚÂI MÚÃ ÀÊÌU Nhûäng biïën àöång cuãa quan hïå Myä-Trung luön laâ möåt àïì taâi hêëp dêîn àöëi vúái nhûäng ngûúâi quan têm, nghiïn cûáu quan hïå quöëc tïë. Möëi quan hïå naây laâ möåt trong nhûäng quan hïå song phûúng quan troång nhêët trïn thïë giúái, coá aãnh hûúãng lúán àïën an ninh, öín àõnh vaâ phöìn vinh cuãa khu vûåc chêu A'-Thaái Bònh Dûúng cuäng nhû xu hûúáng chñnh trõ vaâ kinh tïë thïë giúái trong tûúng lai. Trong khi xem xeát quan hïå Myä-Trung, möåt vêën àïì luön thu huát àûúåc sûå quan têm theo doäi cuãa thïë giúái laâ vuä khñ chiïën lûúåc vaâ khaã nùng rùn àe haåt nhên. Àêy laâ yïëu töë cêëu thaânh quan troång cuãa sûác maånh vaâ àõa võ nûúác lúán cuãa Myä vaâ Trung Quöëc. Têìm quan troång cuãa vêën àïì naây thïí hiïån úã chöî noá duy trò sûå öín àõnh chiïën lûúåc trong quan hïå hai nûúác: vûâa rùn àe, kiïìm chïë vûâa húåp taác vúái nhau. Tuy nhiïn, sûå xuêët hiïån cuãa hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa quöëc gia (NMD) coá nhiïìu khaã nùng àe doaå nghiïm troång sûå öín àõnh chiïën lûúåc trïn. Kïë hoaåch triïín khai möåt hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa cuãa Myä laâ möåt yïëu töë khöng múái. Trûúác àêy, caác chñnh quyïìn Myä àaä tûâng coá kïë hoaåch triïín khai caác hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa nhû hïå thöëng Sentinel (1967), hïå thöëng Safeguard (1969) vaâ àùåc biïåt laâ Saáng kiïën phoâng thuã chiïën lûúåc (SDI) (1983), hïå thöëng phoâng thuã toaân cêìu chöëng laåi caác cuöåc têën cöng haån chïë (GPALS) (1991). Nhûäng kïë hoaåch trïn cuöëi cuâng àïìu khöng thûåc hiïån àûúåc hoùåc chïët yïíu. Tuy nhiïn hiïån nay kïë hoaåch phoâng thuã tïn lûãa laåi àang àûúåc chñnh quyïìn Myä “hêm noáng” laåi, trúã thaânh tiïu àiïím trong quan hïå giûäa caác nûúác lúán, trong àoá coá quan hïå Myä-Trung. Trïn cú súã Àaåo luêåt phoâng thuã tïn lûãa quöëc gia nùm 1999, Töíng thöëng Myä G.W. Bush àaä toã roä quyïët têm triïín khai hïå thöëng NMD bùçng viïåc ruát khoãi Hiïåp ûúác chöëng tïn lûãa àaån àaåo (ABM) vaâ rêìm röå thûåc hiïån chiïën dõch tuyïn truyïn vêån àöång cho kïë hoaåch NMD. Viïåc triïín khai hïå thöëng NMD seä àe doaå nghiïm troång àïën nhûäng lúåi ñch quöëc gia, trong àoá coá khaã nùng rùn àe haåt nhên, cuãa Trung Quöëc, nïn Trung Quöëc laâ möåt trong nhûäng nûúác phaãn àöëi kõch http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 8 liïåt nhêët yá àöì triïín khai NMD cuãa Myä. Vêën àïì NMD coá nguy cú phuã möåt boáng àen lïn quan hïå Myä-Trung. Ài sêu tòm hiïíu aãnh hûúãng cuãa hïå thöëng NMD àöëi vúái lúåi ñch cuãa Trung Quöëc, Myä cuäng nhû töíng thïí quan hïå Myä-Trung seä giuáp coá möåt caái nhòn àêìy àuã hún vaâ àaánh giaá chñnh xaác hún vïì quan hïå Myä-Trung cuäng nhû vêën àïì NMD. Xuêët phaát tûâ nhûäng lyá do trïn, ngûúâi viïët àaä choån àïì taâi: “aãnh hûúãng cuãa hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa quöëc gia (NMD) túái quan hïå Myä-Trung”. Tuy nhiïn, luêån vùn khöng coá tham voång nghiïn cûáu toaân diïån têët caã caác mùåt aãnh hûúãng maâ coá nhûäng giúái haån nhêët àõnh. Luêån vùn têåp trung nhiïn cûáu möåt söë vêën àïì cú baãn laâ khaã nùng rùn àe haåt nhên, vêën àïì thöëng nhêët Àaâi Loan vaâ tùng cûúâng vuä trang. Yïëu töë kyä thuêåt - quên sûå seä khöng àûúåc àïì cêåp nhiïìu maâ phêìn lúán laâ nhûäng taác àöång vïì mùåt an ninh - chñnh trõ vaâ têm lyá trïn cú súã nhûäng àïì xuêët hiïån taåi cuãa chñnh quyïìn Myä vïì hïå thöëng NMD. Cho àïën nay, vêën àïì NMD trong quan hïå Myä-Trung àang gêy nhiïìu tranh luêån vaâ thu huát sûå chuá yá cuãa nhiïìu hoåc giaã trïn thïë giúái nïn cuäng àaä coá nhiïìu baâi viïët phên tñch vêën àïì naây, chuã yïëu laâ cuãa Trung Quöëc vaâ Myä. Tuy nhiïn, phêìn lúán nhûäng baâi viïët àoá coân leã teã, chûa hïå thöëng hoùåc chó àûáng trïn lêåp trûúâng cuãa Trung Quöëc hay Myä vaâ phên tñch theo quan àiïím cuãa chñnh möåt trong hai nûúác naây. úã nûúác ta cuäng chûa xuêët hiïån nhiïìu baâi viïët hay baâi nghiïn cûáu coá liïn quan, caác taâi liïåu tham khaão phêìn lúán chó mang tñnh töíng húåp thöng tin. Do àoá baãn luêån vùn coá mong muöën tòm hiïíu vêën àïì naây àïí coá thïí àoáng goáp möåt taâi liïåu tham khaão coá ñch cho nhûäng ai quan têm. Vïì mùåt phûúng phaáp luêån nghiïn cûáu, caác phên tñch, àaánh giaá àïìu dûåa trïn quan àiïím cuãa chuã nghôa duy vêåt biïån chûáng vaâ duy vêåt lõch sûã. Àöìng thúâi caác phûúng phaáp nghiïn cûáu chuã yïëu àûúåc sûã duång laâ phûúng phaáp phên tñch-töíng húåp, so saánh-àöëi chiïëu kïët húåp vúái phûúng phaáp lögic-lõch sûã àïí têåp trung laâm roä yïu cêìu cuãa àïì taâi. Vúái nhûäng muåc àñch vaâ yïu cêìu àaä nïu, luêån vùn, ngoaâi phêìn Múã àêìu vaâ phêìn Kïët luêån, àûúåc böë cuåc nhû sau: * Chûúng I: Khaái quaát möåt söë neát vïì quan hïå Myä -Trung trong vaâ sau chiïën tranh laånh, phên tñch vai troâ cuãa vuä khñ chiïën lûúåc - nïìn taãng cuãa hïå thöëng NMD - trong quan hïå Myä-Trung. http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 9 * Chûúng II: Trûúác hïët tòm hiïíu nhûäng khaã nùng NMD àaãm baão lúåi ñch cho Myä, nhên töë Trung Quöëc trong böë trñ hïå thöëng NMD, sau àoá têåp trung phên tñch nhûäng aãnh hûúãng cuãa hïå thöëng naây àöëi vúái lúåi ñch cuãa Trung Quöëc vaâ ruát ra nhûäng nhêån xeát vïì aãnh hûúãng cuãa noá àöëi vúái quan hïå Myä-Trung. * Chûúng III: Tûâ kïët quaã phên tñch nhûäng aãnh hûúãng túái quan hïå ài àïën nhûäng àaánh giaá vïì taác àöång cuãa hïå thöëng NMD àöëi vúái xu hûúáng têåp húåp lûåc lûúång cuãa Myä vaâ Trung Quöëc; phên tñch chiïìu hûúáng phaát triïín cuãa möëi quan hïå naây trong thúâi gian túái. Àêy laâ möåt àïì taâi múái meã vaâ khoá àöëi vúái trònh àöå, kinh nghiïåm coân haån chïë cuãa sinh viïn àöìng thúâi do àiïìu kiïån taâi liïåu coá liïn quan cuäng rêët haån chïë nïn mùåc duâ àaä coá nhiïìu cöë gùæng, luêån vùn chùæc chùæn khöng traánh khoãi nhûäng thiïëu soát nhêët àõnh. Rêët mong nhêån àûúåc sûå chó baão cuãa thêìy cö vaâ sûå àoáng goáp yá kiïën cuãa caác baån. Haâ Nöåi, thaáng 7 nùm 2002 Buâi Haãi Thiïm http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 10 CHÛÚNG I: VÊËN ÀÏÌ VUÄ KHÑ CHIÏËN LÛÚÅC TRONG QUAN HÏÅ MYÄ -TRUNG 1. Khaái quaát vïì quan hïå Myä-Trung Myä vaâ Trung Quöëc laâ hai nûúác lúán coá têìm quan troång àùåc biïåt trong nïìn chñnh trõ thïë giúái. Kïí tûâ sau chiïën tranh thïë giúái thûá hai àïën nay, Myä luön giûä àûúåc àõa võ siïu cûúâng caã vïì kinh tïë, chñnh trõ vaâ quên sûå coá aãnh hûúãng to lúán trïn phaåm vi toaân cêìu. Coân nhên töë Trung Quöëc kïí tûâ khi xuêët hiïån nûúác Cöång hoaâ nhên dên Trung Hoa (1/10/1949) khöng nhûäng bao truâm lïn chêu AÁ maâ ngaây caâng àoáng vai troâ quan troång trïn phaåm vi toaân thïë giúái. Do àoá quan hïå MyäTrung luön laâ möåt truåc rêët quan troång trong quan hïå quöëc tïë, ngay caã trong thúâi kyâ chiïën tranh laånh khi quan hïå Xö-Myä chiïëm àõa võ chi phöëi nïìn chñnh trõ thïë giúái. Quan hïå Myä-Trung àaä traãi qua nhiïìu giai àoaån thùng trêìm cuãa lõch sûã gùæn liïìn vúái möîi thay àöíi sêu sùæc cuãa tònh hònh thïë giúái, quan hïå giûäa caác nûúác lúán vaâ nhûäng biïën cöë nöåi böå tûâng nûúác. Quan hïå hai nûúác ài tûâ thúâi kyâ àöëi àêìu cùng thùèng dêìn dêìn ài àïën giai àoaån thùm doâ, lúåi duång nhau vaâ àiïìu chónh theo hûúáng vûâa tiïëp xuác-húåp taác vûâa àêëu tranh-kiïìm chïë lêîn nhau. 1.1. Quan hïå Myä-Trung trong thúâi kyâ chiïën tranh laånh Nûúác CHND Trung Hoa ra àúâi nùm 1949 trong böëi caãnh thïë giúái àaä hònh thaânh thïë cên bùçng “hai cûåc” Myä-Xö. Quan hïå giûäa Trung Quöëc vaâ Myä coá nhûäng bûúác phaát triïín cú baãn sau: Tûâ nùm 1949 àïën cuöëi thêåp kyã 60 laâ giai àoaån cùng thùèng nhêët trong quan hïå hai nûúác. Myä vaâ Trung Quöëc àïìu bõ cuöën vaâo cuöåc chiïën tranh laånh vaâ úã trong traång thaái àöëi àêìu nhau. Sau khi àûúåc thaânh lêåp, vò caác lyá do kinh tïë, an ninh vaâ hïå tû tûúãng, Trung Quöëc àaä quyïët àõnh choån con àûúâng coá lúåi nhêët cho mònh laâ “nhêët biïn àaão” ngaã theo Liïn Xö, chöëng laåi Myä. Trong khi àoá, Myä xem Trung Quöëc laâ möëi àe doaå cöång saãn úã chêu AÁ nïn àaä thûåc hiïån möåt chñnh saách àöëi http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 11 ngoaåi rêët thuâ àõch vúái nûúác Trung Quöëc. Myä bao vêy, phong toaã Trung Quöëc caã vïì chñnh trõ, kinh tïë vaâ quên sûå nhû khöng cöng nhêån Trung Quöëc, ngùn khöng cho Trung Quöëc vaâo Liïn Húåp quöëc, cêëm vêån thûúng maåi, kyá caác hiïåp ûúác liïn minh quên sûå vúái Nhêåt Baãn (1951), Nam Triïìu Tiïn (1953) vaâ Àaâi Loan (1954). Cuöåc chiïën tranh Triïìu Tiïn (1950-53) àaä dêîn àïën sûå àöëi àêìu quên sûå giûäa Myä vaâ Trung Quöëc khiïën quan hïå Myä-Trung trúã nïn hïët sûác cùng thùèng. Trong thêåp kyã 60, khi Xö-Trung phên liïåt, Trung Quöëc chuyïín sang “têën cöng hai mùåt”, chöëng caã Myä vaâ Liïn Xö. Quan hïå hai nûúác tiïëp tuåc trong traång thaái “àoáng bùng”. Tûâ àêìu thêåp kyã 70 àïën àêìu thêåp kyã 80, quan hïå Myä-Trung coá nhûäng bûúác caãi thiïån àaáng kïí, thêåm chñ ài àïën cêu kïët chùåt cheä trong möåt mùåt trêån chung chöëng Liïn Xö. Chuyïën thùm cuãa Töíng thöëng Myä R.Nixon àïën Trung Quöëc nùm 1972 àaánh dêëu möåt möëc lõch sûã trong quan hïå Myä-Trung, hai bïn xñch laåi gêìn nhau. Quan hïå hai nûúác àaä àûúåc khai thöng sau baãn Thöng caáo chung Thûúång Haãi 1972. Tuy nhiïn cho àïën cuöëi thêåp kyã 70, quan hïå Myä-Trung vêîn chûa coá thïm bûúác tiïën naâo do Myä –Xö hoaâ dõu, chiïën tranh Viïåt Nam kïët thuác (1975) khiïën Trung Quöëc mêët ài laá baâi mùåc caã vaâ têìm quan troång chiïën lûúåc cuãa Trung Quöëc àöëi vúái Myä giaãm, thïm vaâo àoá laâ tònh hònh phûác taåp trong nöåi böå cuãa möîi nûúác. Vaâo cuöëi nhûäng nùm 1970, quan hïå Myä-Trung àaä coá bûúác phaát triïín múái. Quan hïå Xö-Myä bûúác vaâo giai àoaån cùng thùèng trúã laåi. Myä vaâ Trung Quöëc coá chung lúåi ñch trong viïåc cuâng bùæt tay chöëng laåi sûå múã röång aãnh hûúãng cuãa Liïn Xö. Thúâi kyâ “trùng mêåt” giûäa hai bïn àûúåc àaánh dêëu bùçng sûå kiïån ngaây 16/12/1978, Myä vaâ Trung Quöëc kñ Thöng caáo chung thiïët lêåp quan hïå ngoaåi giao vaâ tuyïn böë chñnh thûác quan hïå ngoaåi giao tûâ ngaây 1/1/1979. Sûå kiïån Myä vaâ Trung Quöëc kyá Thöng caáo chung Thûúång Haãi II ngaây 17/8/1982 vïì viïåc Myä haån chïë baán vuä khñ cho Àaâi Loan laâ möåt minh chûáng cuå thïí hún cho thúâi kyâ töët àeåp cuãa quan hïå hai nûúác. Tûâ giûäa thêåp kyã 80, Trung Quöëc àaä thi haânh chñnh saách ngoaåi giao “toaân phûúng võ”, “àöåc lêåp, tûå chuã” thûåc chêët laâ ngoaåi giao “khöng liïn kïët” nïn dêìn tiïën túái caãi thiïån quan hïå vúái Liïn Xö, duy trò quan hïå töët vúái Mô. Tuy nhiïn luác naây Myä cuäng àaä caãi thiïån quan hïå vúái Liïn Xö nïn têìm quan troång chiïën lûúåc cuãa Trung Quöëc àöëi vúái http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 12 Myä cuäng bùæt àêìu giaãm àùåc biïåt laâ vaâo cuöëi thêåp kyã 80 khi quan hïå Xö-Myä hoaâ dõu àónh cao coân vêën àïì Cam-pu-chia cuäng àaä xuêët hiïån giaãi phaáp. Sûå kiïån Thiïn An Mön (1989) àaä àaánh dêëu sûå kïët thuác cho thúâi kyâ töët àeåp vaâ sûå quay laåi tònh traång cùng thùèng trong quan hïå Myä-Trung. Myä bùæt àêìu thûåc hiïån chñnh saách trûâng phaåt rêët cûáng rùæn àöëi vúái Trung Quöëc: bao vêy, cö lêåp vïì chñnh trõ vaâ cêëm vêån vïì kinh tïë. Quan hïå hai nûúác xêëu ài nghiïm troång. Sûå kiïån Liïn Xö suåp àöí vaâ chiïën tranh laånh kïët thuác Myä àaä phaãi nhòn nhêån laåi võ trñ vaâ vai troâ cuãa Trung Quöëc trong böëi caãnh thïë giúái múái. Myä dêìn àiïìu chónh chñnh saách àöëi vúái chêu AÁ-Thaái Bònh Dûúng noái chung vaâ chñnh saách Trung Quöëc noái riïng. Quan hïå MyäTrung tûâ àêy bûúác sang möåt chûúng múái, mang nhûäng àùåc àiïím múái vaâ diïîn biïën hïët sûác phûác taåp. 1.2. Quan hïå Myä-Trung tûâ sau chiïën tranh laånh àïën nay Sau khi Liïn Xö tan raä, cú súã “chöëng Xö” cuãa quan hïå Myä-Trung hay möëi àe doaå cuãa Liïn Xö khöng coân töìn taåi nûäa. Myä trúã thaânh siïu cûúâng duy nhêët vúái tham voång thiïët lêåp möåt trêåt tûå thïë giúái do Myä laänh àaåo vaâ muåc tiïu chiïën lûúåc laâ ngùn chùån àöëi thuã tiïìm taâng thaách thûác võ trñ àoá cuãa Myä. Trung Quöëc luác naây chûa bao giúâ coá àûúåc têìm quan troång chiïën lûúåc àöëi vúái Myä lúán nhû thïë. Myä khöng coân xem Trung Quöëc laâ laá baâi àïí mùåc caã àûúåc nûäa maâ têìm quan troång chiïën lûúåc cuãa Trung Quöëc àöëi vúái Myä thïí hiïån trïn hai goác àöå : vûâa laâ àöëi thuã tiïìm taâng coá thïí gêy ra thaách thûác lúán nhêët túái àõa võ siïu cûúâng cuãa Myä, vûâa laâ àöëi taác quan troång trong caác lônh vûåc chñnh trõ cuäng nhû kinh tïë, trong caác vêën àïì khu vûåc cuäng nhû toaân cêìu. Àöìng thúâi cuäng chûa bao giúâ Myä coá võ trñ chiïën lûúåc quan troång àöëi vúái an ninh, öín àõnh vaâ phaát triïín kinh tïë cuãa Trung Quöëc nhû hiïån nay, búãi leä trong têët caã caác nûúác lúán coân laåi chó duy nhêët coá Myä laâ coá khaã nùng vûúåt tröåi àïí kiïìm chïë, àe doaå trûåc tiïëp túái an ninh vaâ phaát triïín cuãa Trung Quöëc. Trïn goác àöå laâ àöëi thuã tiïìm taâng, Myä vaâ Trung Quöëc coá mêu thuêîn vïì chiïën lûúåc. Myä laâ cûúâng quöëc muöën duy trò nguyïn traång, ngùn chùån sûå xuêët hiïån cuãa möåt siïu cûúâng nöíi lïn thaách thûác võ trñ cuãa Myä. Ngûúåc laåi, Trung Quöëc sau möåt thúâi gian daâi kinh tïë tùng trûúãng cao vaâ öín àõnh, sûác maånh töíng húåp tùng lïn àaáng kïí trúã http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 13 thaânh cûúâng quöëc àang tröîi dêåy, muöën phaá boã caác “luêåt chúi” do Myä chi phöëi, chöëng laåi sûå “àöåc tön” cuãa Myä trong hïå thöëng quöëc tïë. Trung Quöëc caâng lúán maånh thò tham voång caâng cao trong viïåc múã röång phaåm vi aãnh hûúãng ra khu vûåc vaâ thïë giúái. Vúái sûác maånh kinh tïë ngaây caâng tùng theo chiïìu hûúáng phaát triïín kinh tïë hiïån nay, quên àöåi Trung Quöëc àûúåc hiïån àaåi hoaá dêìn vûúåt tröåi caác nûúác trong khu vûåc, caâng tùng khaã nùng Trung Quöëc sûã duång vuä lûåc hoùåc àe doaå duâng vuä lûåc giaãi quyïët tranh chêëp, nhêët laâ tranh chêëp laänh thöí vúái caác nûúác laáng giïìng. Mêu thuêîn trïn laâ mêu thuêîn cú baãn chi phöëi toaân böå tiïën trònh quan hïå Myä-Trung cuäng nhû caác chñnh saách cuãa Myä àöëi vúái Trung Quöëc kïí tûâ chñnh quyïìn Bush I, Clinton cho àïën Bush II, cho duâ àoá laâ chñnh saách “can dûå tñch cûåc”, “ngùn chùån vaâ kiïìm chïë” hay höîn húåp theo kiïíu “kiïìm chïë mïìm” nhû hiïån nay. Tuy nhiïn mêu thuêîn chiïën lûúåc trïn chûa thïí trûåc tiïëp laâm buâng nöí xung àöåt giûäa hai bïn maâ noá phaãi biïíu hiïån thöng qua möåt hoùåc nhiïìu vêën àïì cuå thïí naâo àoá nhû vêën àïì Àaâi Loan, dên chuã nhên quyïìn, kiïím soaát vuä khñ chiïën lûúåc, hïå tû tûúãng, caác giaá trõ vaâ nïìn vùn hoaá... Trong têët caã caác vêën àïì trïn, mêu thuêîn vïì vêën àïì Àaâi Loan luön laâ nguy cú tiïìm taâng laâm buâng nöí xung àöåt xung àöåt giûäa hai bïn lúán nhêët. Trung Quöëc vúái sûác maånh töíng húåp ngaây möåt tùng, àõa võ nûúác lúán ngaây möåt maånh thò quyïët têm thöëng nhêët Àaâi Loan ngaây möåt lúán, nhêët laâ trong böëi caãnh Àaâi Loan ngaây caâng coá xu hûúáng àöåc lêåp vaâ dûúâng nhû muöën trò hoaän vö thúâi haån viïåc thöëng nhêët vaâo àaåi luåc. Trung Quöëc luön àïí ngoã khaã nùng sûã duång vuä lûåc mùåc duâ nïëu duâng àïën vuä lûåc coá nghôa laâ thaách thûác cam kïët baão vïå àöìng minh cuãa Myä cuäng nhû àõa võ siïu cûúâng cuãa Myä. Roä raâng vêën àïì Àaâi Loan vêîn vaâ seä laâ vêën àïì gai goác gêy trúã ngaåi lúán nhêët cho quan hïå Myä-Trung. Trïn goác àöå laâ àöëi taác quan troång hay “àöëi taác chiïën lûúåc”, giûäa Myä vaâ Trung Quöëc coá nhiïìu àiïím àöìng vïì lúåi ñch nhû duy trò hoaâ bònh vaâ öín àõnh, thiïët lêåp quan hïå öín àõnh lêu daâi, tòm caách traánh xung àöåt quên sûå trûåc diïån coá thïí laâm phûúng haåi àïën an ninh vaâ ûu tiïn phaát triïín kinh tïë cuãa möîi nûúác. Myä vaâ Trung Quöëc chia seã lúåi ñch trong viïåc húåp taác giaãi quyïët hoùåc ngùn chùån nhûäng àiïím noáng tiïìm taâng coá thïí gêy xaáo àöång lúán cho khu vûåc vaâ thïë giúái (chùèng haån nhû vêën àïì thöëng nhêët baán àaão Triïìu Tiïn, vêën àïì biïín Àöng...), àöëi http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 14 phoá vúái nhûäng vêën àïì toaân cêìu nhû kiïím soaát vuä khñ, khuãng böë quöëc tïë, möi trûúâng, ma tuyá, dên söë, lûúng thûåc, nùng lûúång... Ngoaâi ra hai nûúác coân coá lúåi ñch chung trong viïåc húåp taác cuãng cöë cú chïë caác nûúác lúán trong caác töí chûác, diïîn àaân quöëc tïë, àùåc biïåt laâ cú chïë P5 trong Höåi àöìng Baão an Liïn Húåp quöëc, “cêu laåc böå” caác cûúâng quöëc haåt nhên àïí aáp àùåt yá chñ cuãa mònh lïn caác nûúác vûâa vaâ nhoã. Thïm vaâo àoá quan hïå Myä-Trung laåi coá möåt cú súã àaãm baão vûäng chùæc laâ lúåi ñch kinh tïë rêët to lúán cuãa hai bïn. Trung Quöëc luön xuêët siïu sang Myä vaâ xuêët khêíu sang Myä chiïëm túái 28,5% töíng kim ngaåch xuêët khêíu cuãa Trung Quöëc. Hiïån nay Myä laâ baån haâng söë 1 vaâ thõ trûúâng xuêët khêíu söë 1 cuãa Trung Quöëc. Haâng nùm trao àöíi thûúng maåi giûäa hai nûúác tùng vúái töëc àöå 15% (nùm 2000 àaåt 84 tó àö-la) coân àêìu tû trûåc tiïëp cuãa nûúác ngoaâi (FDI) cuãa Myä vaâo Trung Quöëc chiïëm 10% töíng vöën FDI vaâo Trung Quöëc, àùåc biïåt laâ nhûäng ngaânh khoa hoåc muäi nhoån, kyä thuêåt cao. Trong tiïën trònh giaãi quyïët nhûäng vêën àïì giûäa hai bïn, tuyâ tûâng thúâi àiïím vaâ tûâng trûúâng húåp cuå thïí, lúåi ñch cuãa Trung Quöëc vaâ Myä coá thïí tûúng àöìng hay xung àöåt nhûng vò lúåi ñch toaân cuåc lêu daâi, Trung Quöëc tòm caách thoaã hiïåp, traánh thaách thûác lúåi ñch chiïën lûúåc cuãa Myä. Ngûúåc laåi, Myä cuäng tñnh toaán tön troång lúåi ñch chiïën lûúåc cuãa Trung Quöëc. Hai bïn luön cöë gùæng tñch cûåc tòm kiïëm àiïím àöìng vïì lúåi ñch, tñnh àïën lúåi ñch cuãa bïn kia nhùçm xûã lyá thoaã àaáng caác vêën àïì mêu thuêîn, bêët àöìng vúái tinh thêìn “cêìu àöìng töìn dõ” nhùçm traánh àöí vúä quan hïå. Viïåc xûã lyá caác sûå kiïån gay cêën trong quan hïå hai nûúác nhû cuöåc khuãng hoaãng eo biïín Àaâi Loan 3/1996, viïåc maáy bay Myä neám bom vaâo Àaåi sûá quaán Trung Quöëc taåi Belgrade (1999) hay vuå va chaåm giûäa maáy bay Trung Quöëc vaâ maáy bay do thaám EP-3 cuãa Myä (4/2001) àïìu thïí hiïån nhûäng àùåc àiïím trïn. Quan hïå Myä-Trung töìn taåi lúåi ñch chung àan xen mêu thuêîn nïn coá àùåc àiïím nöíi bêåt laâ vûâa húåp taác-dñnh lñu vûâa àêëu tranh-kiïìm chïë lêîn nhau, laâm cho quan hïå naây luön thùng trêìm, luác xêëu luác töët, nhûng khöng dêîn àïën àöí vúä. Trong böëi caãnh quan hïå Myä-Trung tiïìm taâng nhûäng mêu thuêîn coá thïí buâng nöí thaânh xung àöåt nhû hiïån nay, lônh vûåc vuä khñ haåt nhên chiïën lûúåc chiïëm möåt võ trñ rêët quan troång trong khi xem xeát http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 15 quan hïå Myä-Trung búãi leä quan hïå giûäa hai nûúác lúán naây trûúác hïët laâ quan hïå giûäa hai cûúâng quöëc haåt nhên. Noá goáp phêìn rêët lúán vaâo viïåc quyïët àõnh tñnh chêët vaâ àùåc àiïím cuãa truåc quan hïå naây. 2. Vai troâ cuãa vuä khñ haåt nhên chiïën lûúåc trong quan hïå MyäTrung Vuä khñ haåt nhên chiïën lûúåc vaâ khaã nùng rùn àe haåt nhên laâ biïíu tûúång quan troång cho sûác maånh vaâ àõa võ nûúác lúán nïn noá luön giûä möåt têìm quan troång àùåc biïåt trong quan hïå giûäa caác nûúác lúán trong àoá coá quan hïå Myä-Trung. Noá coá àûúåc võ trñ nhû vêåy laâ nhúâ hai phûúng diïån: möåt mùåt àoáng vai troâ laâ nhên töë rùn àe, kiïìm chïë lêîn nhau, mùåt khaác laåi laâ nhên töë thuác àêíy sûå húåp taác giûäa hai nûúác. Do àoá trïn thûåc tïë chñnh vuä khñ haåt nhên àaä àoáng goáp vaâo viïåc duy trò quan hïå chiïën lûúåc öín àõnh giûäa Myä vaâ Trung Quöëc, ngùn ngûâa xung àöåt haåt nhên giûäa hai nûúác. 2.1. Nhên töë rùn àe - kiïìm chïë lêîn nhau Möåt thûåc tïë khöng thïí phuã nhêån laâ vuä khñ haåt nhên coá àùåc tñnh huyã diïåt vö cuâng khuãng khiïëp nïn bêët cûá nûúác naâo súã hûäu noá àïìu coá thïí möåt mùåt ngùn ngûâa hûäu hiïåu möåt cuöåc chiïën tranh xêm lûúåc, kiïìm chïë möåt loaåt caác möëi àe doaå trong àoá coá vuä khñ huyã diïåt haâng loaåt vaâ nhûäng lûåc lûúång thöng thûúâng lúán nhûng mùåt khaác àöìng thúâi laåi laâ möëi àe doaå thûúâng trûåc cho caác àöëi thuã. Caách töët nhêët àïí möîi nûúác ngùn àöëi thuã sûã duång chuáng chöëng laåi mònh laâ sûã duång chñnh möëi àe doaå haåt nhên àïí àöëi phoá laåi. Noái möåt caách khaác laâ “dô àöåc trõ àöåc”. Sûå rùn àe bùçng vuä khñ haåt nhên laâm cho caái giaá phaãi traã cho viïåc sûã duång vuä khñ haåt nhên cuãa àöëi thuã cao àïën mûác keã àoá seä quyïët àõnh khöng sûã duång chuáng trong bêët cûá tònh huöëng naâo, ngay caã trûúâng húåp khuãng hoaãng trêìm troång hay xung àöåt gay gùæt. Àùåc àiïím naây coá thïí thêëy rêët roä trong quan hïå giûäa caác cûúâng quöëc haåt nhên noái chung vaâ quan hïå Myä - Trung Quöëc noái riïng: vuä khñ haåt nhên laâ sûác maånh mang tñnh àe doaå, kiïìm chïë lêîn nhau. Trûúác àêy trong thúâi kyâ chiïën tranh laånh, hai siïu cûúâng Xö-Myä möîi bïn súã hûäu möåt kho vuä khñ haåt nhên lúán túái haâng ngaân àêìu àaån coá khaã nùng àaánh túái laänh thöí cuãa nhau, àuã sûác huyã diïåt toaân nhên loaåi àïën haâng chuåc lêìn. Do àoá vuä khñ haåt nhên àoáng vai troâ laâ nhên http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 16 töë rùn àe hûäu hiïåu àöëi vúái caã hai siïu cûúâng vaâ traánh àûúåc möåt cuöåc chiïën tranh haåt nhên do nhêån thûác vïì sûå huyã diïåt lêîn nhau möåt caách chùæc chùæn (MAD). Nïëu hai siïu cûúâng àïìu sûã duång vuä khñ haåt nhên àïí têën cöng nhau hoùåc möåt bïn têën cöng möåt bïn traã àuäa thò kïët cuåc àïìu laâ sûå tûå saát cuãa caã hai bïn maâ khöng coá keã chiïën thùæng. Chiïën tranh haåt nhên traánh àûúåc möåt phêìn quan troång nhúâ coá traång thaái “cên bùçng súå haäi” (Balance of Terror) giûäa hai bïn. Trong böëi caãnh quan hïå Myä-Trung hiïån nay, mùåc duâ chïnh lïåch rêët lúán trong so saánh lûåc lûúång haåt nhên chiïën lûúåc giûäa Myä vaâ Trung Quöëc vúái ûu thïë vûúåt tröåi cuãa Myä, nhûng khöng vò thïë maâ vuä khñ haåt nhên chiïën lûúåc trong quan hïå Myä-Trung giaãm mêët vai troâ rùn àe kiïìm chïë àöëi vúái ngay caã Myä. Vúái hiïåp àõnh cùæt giaãm vuä khñ haåt nhên chiïën lûúåc kyá vúái Nga (5/2002), Myä dûå àõnh àïën nùm 2012 seä chó duy trò tûâ 1700-2200 àêìu àaån haåt nhên úã tû thïë sùén saâng chiïën àêëu so vúái mûác hiïån coá laâ 7013 àêìu àaån. Sûå cùæt giaãm naây nùçm trong àiïìu chónh hoåc thuyïët haåt nhên vaâ chiïën lûúåc rùn àe múái cuãa Myä nhùçm tùng cûúâng tñnh linh hoaåt, àöå chñnh xaác vaâ sûác maånh tiïën cöng cuãa lûåc lûúång haåt nhên Myä. Vúái lûåc lûúång haåt nhên tinh nhuïå phöëi húåp “böå ba chiïën lûúåc” göìm tïn lûãa àaån àaåo xuyïn luåc àõa (ICBM), tïn lûãa àaån àaåo àùåt trïn taâu ngêìm (SLBM) vaâ tïn lûãa àaån àaåo phoáng tûâ caác maáy bay neám bom haåt nhên têìm xa (ALBM), Myä coá khaã nùng àaánh àoân quyïët àõnh tiïu diïåt hoaân toaân àöëi thuã. Viïåc Myä cöng khai hoaá sûác maånh haåt nhên khöíng löì• cuãa mònh taåo nïn hiïåu quaã rêët maånh “thuyïët phuåc” vaâ rùn àe caác àöëi thuã tiïìm taâng. Caác àöëi thuã tiïìm taâng cuãa Myä, trong àoá coá Trung Quöëc, seä thêëy rùçng têën cöng Myä khöng khaác naâo tûå saát. Trung Quöëc tuy chó coá möåt lûåc lûúång haåt nhên khiïm töën hún nhiïìu vaâ khöng thïí aáp duång hoåc thuyïët haåt nhên kiïíu Myä, nhûng laåi coá caách riïng àïí duy trò khaã nùng rùn àe haåt nhên àöëi vúái Myä. Mùåc duâ Trung Quöëc chûa bao giúâ cöng böë roä raâng lûåc lûúång haåt nhên cuãa mònh nhûng theo àaánh giaá cuãa tònh baáo Myä, Trung Quöëc coá khoaãng trïn 20 tïn lûãa àaån àaåo xuyïn luåc àõa (ICBM) nhiïn liïåu loãng, àùåt cöë àõnh úã caác hêìm chûáa vaâ coá khaã nùng àaánh túái laänh thöí Myä. Söë 20 ICBM naây cuãa Trung Quöëc àaä àûúåc tònh baáo Myä phaát hiïån vaâ xaác àõnh nïn seä coá rêët ñt khaã nùng söëng soát trûúác möåt cuöåc têën cöng haåt http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 17 nhên phuã àêìu cuãa Myä. Tuy nhiïn do Trung Quöëc khöng hïì xaác nhêån hay baác boã bêët cûá ûúác tñnh naâo cuãa nûúác ngoaâi vïì qui mö cuãa lûåc lûúång haåt nhên têìm xa cuãa mònh nïn Myä rêët khoá maâ loaåi trûâ àûúåc sai soát nhêët àõnh trong tñnh toaán. Khaã nùng rùn àe haåt nhên cuãa Trung Quöëc do àoá dûåa trïn sûå mêåp múâ vïì söë lûúång caác ICBM vaâ Trung Quöëc chó cêìn duy trò möåt kho vuä khñ haån nhên nhoã cuäng àuã àïí rùn àe hiïåu quaã àöëi phûúng. Chñnh do viïåc khöng xaác àõnh àûúåc chñnh xaác söë lûúång ICBM cuãa Trung Quöëc àaä ngùn caãn, rùn àe Myä trong viïåc hoaåch àõnh möåt cuöåc têën cöng haåt nhên vaâo Trung Quöëc. Coá thïí coá nhiïìu caách ûúác tñnh khaác nhau vïì söë lûúång àêìu àaån haåt nhên cêìn thiïët àïí gêy cho Myä nhûäng töín thêët “khöng thïí chõu àûång nöíi” nhûng möåt caách àún giaãn coá thïí ruát ra khi xem xeát lõch sûã nhûäng cuöåc chiïën tranh thöng thûúâng maâ ngûúâi Myä tiïën haânh gêìn àêy. Trong nûãa sau thïë kyã XX, Myä kïët thuác hai cuöåc chiïën tranh maâ khöng giaânh àûúåc thùæng lúåi laâ chiïën tranh Triïìu Tiïn vaâ chiïën tranh Viïåt Nam àöìng thúâi chõu nhûäng töín thêët to lúán, gêy nhûác nhöëi lêu daâi trong loâng xaä höåi Myä do haâng chuåc ngaân ngûúâi Myä àaä thiïåt maång trong möîi cuöåc chiïën tranh. Myä nhêån thûác roä rùçng hêåu quaã cuãa cuöåc têën cöng haåt nhên àöëi vúái Trung Quöëc seä laâ cuöåc tiïën cöng haåt nhên traã àuäa keáo theo con söë thûúng vong lúán hún nhiïìu lêìn con söë haâng chuåc ngaân. Theo tñnh toaán cuãa caác nhaâ khoa hoåc, möåt quaã bom haåt nhên coá sûác nöí tûúng àûúng möåt triïåu têën thuöëc nöí TNT nïëu àaánh vaâo möåt thaânh phöë cuãa Myä nhêët àõnh seä gêy thiïåt maång cho haâng chuåc vaån ngûúâi. Vò lyá do àoá cuöåc tiïën cöng traã àuäa cuãa Trung Quöëc chó bùçng vaâi àêìu àaån haåt nhên cuäng àuã àïí ngùn àe möåt cuöåc têën cöng haåt nhên cuãa Myä. Toám laåi, khaã nùng rùn àe haåt nhên Trung Quöëc laâ “khaã nùng rùn àe töëi thiïíu” dûåa trïn sûå khöng roä raâng vïì qui mö cuãa lûåc lûúång haåt nhên vaâ khaã nùng söëng soát àïí àaánh traã cuãa lûåc lûúång haåt nhên Trung Quöëc khi bõ têën cöng trûúác. Àiïìu àoá coá nghôa laâ Trung Quöëc bùçng lûåc lûúång haåt nhên chiïën lûúåc tuy coá phêìn khiïm töën cuãa mònh cuäng vêîn hoaân toaân coá khaã nùng rùn àe vaâ kiïìm chïë àöëi vúái Myä. http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 18 2.2. Nhên töë thuác àêíy húåp taác Trong kyã nguyïn nguyïn tûã, vuä khñ haåt nhên töìn taåi laâ möåt thûåc tïë khaách quan maâ khöng thïí loaåi boã noá ra khoãi cuöåc söëng con ngûúâi bùçng mong muöën chuã quan. Vuä khñ haåt nhên trúã thaânh möåt möëi àe doaå thûúâng trûåc àöëi vúái caác quöëc gia noái riïng vaâ nhên loaåi noái chung. Caác cûúâng quöëc haåt nhên coá thïí rùn àe, kiïìm chïë lêîn nhau àïí traánh cuöåc chiïën tranh haåt nhên nhûng thêåt khoá maâ loaåi trûâ hoaân toaân khaã nùng coá nhûäng vuå phoáng do nhêìm lêîn, ngêîu nhiïn hay khöng àuáng thêím quyïìn quyïët àõnh hoùåc khaã nùng “roâ ró” vuä khñ haåt nhên vaâo tay nhûäng thûåc thïí phi nhaâ nûúác hiïëu chiïën, caác töí chûác khuãng böë quöëc tïë. Nguy cú àoá àùåt ra yïu cêìu bûác thiïët phaãi coá sûå húåp taác giûäa caác cûúâng quöëc haåt nhên búãi vò sûå húåp taác àoá phuåc vuå cho lúåi ñch quöëc gia cua chñnh hoå cuäng nhû lúåi ñch cuãa nhên loaåi. Hai nûúác Myä vaâ Trung Quöëc cuäng àaä súám nhêån thûác àûúåc lúåi ñch chung cuãa sûå húåp taác trong lônh vûåc kiïím soaát vuä khñ vaâ haån chïë phöí biïën vuä khñ haåt nhên. Trûúác hïët, hai bïn thûúâng xuyïn duy trò caác cuöåc tiïëp xuác quên sûå, cöë gùæng minh baåch hoaá chñnh saách haåt nhên vaâ caác “yá àõnh” cuãa mònh, taåo ra nhûäng cú höåi húåp taác töët hún nhùçm traánh sûå hiïíu nhêìm dêîn àïën xung àöåt haåt nhên khöng àaáng coá giûäa hai bïn. Trïn thûåc tïë viïåc duy trò caác cuöåc trao àöíi chuyïën thùm cuãa caác àoaân quên sûå cêëp cao giûäa Myä vaâ Trung Quöëc cuäng nhû viïåc minh baåch hoaá chñnh saách haåt nhên cuãa möîi bïn àaä giuáp “giaãm búát khaã nùng tñnh toaán sai”. Cuöåc khuãng hoaãng eo biïín Àaâi Loan thaáng 3/1996 àùåt Myä vaâ Trung Quöëc bïn búâ vûåc cuãa möåt cuöåc xung àöåt vuä trang: Trung Quöëc têåp trêån vaâ bùæn thûã tïn lûãa úã eo biïín Àaâi Loan coân Myä phaái hai taâu sên bay USS Independence vaâ Nimitz àïën khu vûåc àïí rùn àe Trung Quöëc. Tuy nhiïn, hai bïn àaä nhêån thûác roä hêåu quaã khön lûúâng cuãa möåt cuöåc xung àöåt vuä trang giûäa hai nûúác, hiïíu roä yá àöì cuäng nhû haânh àöång cuãa bïn kia nïn àaä kiïìm chïë àïí traánh viïåc phaãi sûã duång hay àe doaå sûã duång vuä khñ haåt nhên àöëi vúái nhau. Möåt vêën àïì khaác khöng keám phêìn quan troång àöëi vúái lúåi ñch an ninh cuãa möîi bïn, àùåc biïåt laâ Myä - nûúác vöën vêîn àûúåc hai àaåi dûúng che trúã vaâ rêët nhaåy caãm vúái thûúng vong - àoá laâ traánh phaát taán möëi àe doaå haåt nhên. Caâng nhiïìu chuã thïí súã hûäu vuä khñ haåt nhên thò möëi nguy cú àöëi vúái an ninh quöëc gia cuãa caã Myä vaâ Trung Quöëc caâng tùng http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 19 lïn. Chñnh vò vêåy húåp taác Myä-Trung trong lônh vûåc haån chïë phöí biïën cöng nghïå tïn lûãa, vuä khñ haåt nhên vaâ caác loaåi vuä khñ huyã diïåt haâng loaåt khaác coá yá nghôa rêët quan troång. Myä laâ nûúác luön ài àêìu vaâ tham gia khúãi xûúáng phêìn lúán caác àiïìu ûúác quöëc tïë vaâ caác cú chïë liïn quan àïën lônh vûåc kiïím soaát vuä khñ huyã diïåt, cêëm phöí biïën cöng nghïå tïn lûãa vaâ vuä khñ haåt nhên: Hiïåp ûúác cêëm phöí biïën vuä khñ haåt nhên (NPT), Chïë àöå kiïím soaát cöng nghïå tïn lûãa (MTCR), Cöng ûúác vïì vuä khñ hoaá hoåc (CWC), vuä khñ sinh hoåc (BWC), Hiïåp ûúác cêëm thûã vuä khñ haåt nhên toaân diïån (CTBT)... Trûúác àêy Trung Quöëc dûúâng nhû khöng hûúãng ûáng sûå húåp taác vúái Myä cuäng nhû caác àïì nghõ cuãa Myä liïn quan àïën lônh vûåc naây vò caác lyá do kinh tïë vaâ chñnh trõ. Trung Quöëc laâ möåt trong nhûäng nûúác chuã yïëu baán caác loaåi cöng nghïå vaâ thiïët bõ tïn lûãa àaån àaåo, caác nguyïn liïåu cêìn thiïët àïí chïë taåo vuä khñ haåt nhên cho nhiïìu nûúác nhû Pa-kix-tan, I-ran, Xi-ri, Arêåp Xï-uát... Möåt mùåt viïåc xuêët khêíu caác mùåt haâng àoá giuáp Trung Quöëc thu àûúåc nhûäng nguöìn ngoaåi tïå maånh, böí sung cho nguöìn vöën phaát triïín kinh tïë cuãa àêët nûúác. Mùåt khaác noá giuáp Trung Quöëc nêng cao võ thïë chñnh trõ vaâ múã röång têìm aãnh hûúãng ra ngoaâi khu vûåc. Tuy nhiïn sau khi àaåt àûúåc nhiïìu thaânh tûåu phaát triïín kinh tïë àaáng kïí trong thêåp kyã 80 vaâ 90, Trung Quöëc ñt phuå thuöåc hún vaâo thu nhêåp tûâ xuêët khêíu vuä khñ vaâ vai troâ chñnh trõ trïn trûúâng quöëc tïë àaä àûúåc nêng cao. Tûâ sau chiïën tranh laånh, Trung Quöëc tham gia ngaây caâng tñch cûåc vaâo caác cú chïë kiïím soaát vuä khñ haåt nhên toaân cêìu àöìng thúâi húåp taác chùåt cheä hún vúái Myä. Nùm 1992, Trung Quöëc àaä gûãi Myä baãn cam kïët bùçng vùn baãn tön troång chïë àöå kiïím soaát cöng nghïå tïn lûãa. Cuâng nùm àoá Trung Quöëc tham gia Hiïåp ûúác NPT. Trung Quöëc àaä kyá cöng ûúác vïì vuä khñ hoaá hoåc nùm 1993, kyá Hiïåp ûúác CTBT nùm 1996. Thaáng 10/1994, Trung Quöëc vaâ Myä àaä kyá möåt tuyïn böë chung vïì cêëm saãn xuêët caác chêët phoáng xaå cêìn cho viïåc chïë taåo vuä khñ haåt nhên. Trung Quöëc coân àoáng vai troâ quan troång cuâng Myä giaãi quyïët vêën àïì haåt nhên úã Nam aá hay thuyïët phuåc Bùæc Triïìu Tiïn ngûâng tiïën haânh thûã tïn lûãa. Toám laåi, sûå húåp taác Myä-Trung trong lônh vûåc kiïím soaát vuä khñ haåt nhên àaä goáp phêìn àaáng kïí vaâo viïåc haån chïë söë lûúång thaânh viïn cuãa “cêu laåc böå” caác cûúâng quöëc haåt nhên, ngùn chùån sûå “roâ ró” vaâ phaát taán cuãa möëi nguy cú haåt nhên, trúã thaânh möåt àiïím saáng trong http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 20 quan hïå Myä-Trung. Vuä khñ haåt nhên àaä àoáng möåt vai troâ quan troång thuác àêíy húåp taác vaâ duy trò quan hïå töët giûäa hai nûúác. Qua caác phên tñch úã trïn coá thïí thêëy vuä khñ chiïën lûúåc àoáng vai troâ rêët quan troång trong viïåc duy trò sûå öín àõnh chiïën lûúåc cuãa quan hïå Myä-Trung vò noá vûâa rùn àe - kiïìm chïë vûâa thuác àêíy húåp taác vúái nhau. Vuä khñ chiïën lûúåc trïn thûåc tïë bao göìm vuä khñ tiïën cöng vaâ vuä khñ phoâng thuã. Do àùåc tñnh huyã diïåt khuãng khiïëp cuãa vuä khñ haåt nhên cuäng nhû sûå khoá khùn trong viïåc chïë taåo vuä khñ phoâng thuã chöëng laåi noá nïn caác cûúâng quöëc haåt nhên thûúâng chó chuá troång têåp trung phaát triïín thêåt maånh caác loaåi vuä khñ tiïën cöng chiïën lûúåc maâ khöng chuá yá thñch àaáng àïën phaát triïín vuä khñ phoâng thuã haåt nhên. Chñnh vò vêåy khi àïì cêåp àïën vuä khñ chiïën lûúåc trong quan hïå MyäTrung noái riïng vaâ caác quan hïå chiïën lûúåc noái chung ngûúâi ta thûúâng chó ngêìm hiïíu àoá laâ vuä khñ tiïën cöng. Sûå öín àõnh chiïën lûúåc trong quan hïå Myä-Trung cuäng dûåa trïn khaã nùng rùn àe haåt nhên vúái cú súã laâ sûác maånh cuãa lûåc lûúång tiïën cöng chiïën lûúåc vaâ khaã nùng traã àuäa haåt nhên cuãa noá àöëi vúái keã thuâ. Vúái yá nghôa àoá, vuä khñ phoâng thuã haåt nhên hay caác hïå thöëng phoâng thuã chöëng tïn lûãa àûúåc coi laâ khöng hiïån thûåc vaâ gêy mêët öín àõnh àöëi vúái caác quan hïå chiïën lûúåc àaä àûoåc xaác àõnh trong àoá coá quan hïå Myä-Trung. Hiïåp ûúác chöëng tïn lûãa àaån àaåo (ABM)• kyá nùm 1972 giûäa Myä vaâ Liïn Xö àaä phaáp àiïín hoaá quan niïåm phöí biïën trïn vïì haån chïë phaát triïín vuä khñ phoâng thuã haåt nhên bùçng viïåc cêëm hai bïn kyá kïët triïín khai möåt hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa baão vïå toaân böå laänh thöí quöëc gia mònh. Hiïåp ûúác ABM vò thïë àûúåc Trung Quöëc coi laâ nïìn taãng cuãa sûå öín àõnh chiïën lûúåc toaân cêìu, bao göìm caã quan hïå Myä-Trung. Tuy nhiïn, trong quy luêåt phaát triïín vuä khñ bao giúâ cuäng diïîn ra àöìng thúâi hai quaá trònh (mùåc duâ töëc àöå nhanh chêåm khaác nhau): vûâa chïë taåo vuä khñ vuä khñ tiïën cöng vûâa nghiïn cûáu chïë taåo vuä khñ phoâng thuã àïí vö hiïåu hoaá vuä khñ tiïën cöng àoá. Trong quan hïå MyäTrung àaä xuêët hiïån möåt nhên töë múái seä gêy nhûäng aãnh hûúãng to lúán, àoá laâ hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa quöëc gia (NMD) cuãa Myä. Tûâ sau chiïën tranh laånh, Myä àaä khöng ngûâng tñch cûåc àêíy maånh viïåc nghiïn cûáu chïë taåo hïå thöëng NMD. Ngaây 13/12/2001, Töíng thöëng Myä George http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 21 W. Bush àaä tuyïn böë chñnh thûác nûúác Myä ruát khoãi Hiïåp ûúác ABM, doån àûúâng cho viïåc triïín khai hïå thöëng NMD theo kïë hoaåch bùæt àêìu tûâ nùm 2004. Hïå thöëng NMD möåt khi àûúåc triïín khai seä laâm thay àöíi sêu sùæc caác nhên töë vöën duy trò sûå öín àõnh chiïën lûúåc cuãa quan hïå Myä-Trung àaä àïì cêåp úã phêìn trïn vaâ taác àöång maånh àïën nhûäng lúåi ñch cuãa Trung Quöëc. Phêìn dûúái àêy seä phên tñch cuå thïí nhûäng aãnh hûúãng àoá. http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 22 CHÛÚNG II: AÃ NH HÛÚÃNG CUÃA HÏÅ THÖËNG NMD TÚÁI MÖÅT SÖË VÊËN ÀÏÌ TRONG QUAN HÏÅ MYÄ- TRUNG 1. Trung Quöëc - àöëi tûúång chuã yïëu cuãa hïå thöëng NMD 1.1. Khaã nùng àaãm baão an ninh vaâ caác lúåi ñch chiïën lûúåc cho nûúác Myä cuãa hïå thöëng NMD Sau chiïën tranh laånh, nûúác Myä àûáng trûúác möåt möi trûúâng an ninh quöëc tïë thay àöíi sêu sùæc. Tuy Liïn Xö - àöëi thuã lúán nhêët vaâ nguy hiïím nhêët cuãa Myä- khöng coân nhûng Myä laåi phaãi àöëi mùåt vúái nhiïìu àöëi thuã tiïìm êín khöng sao xaác àõnh àûúåc vaâ nguöìn göëc dêîn àïën xung àöåt tiïìm êín cuäng rêët àa daång. Nûúác Nga vúái kho vuä khñ haåt nhên khöíng löì àûúåc thûâa kïë tûâ Liïn Xö vêîn laâ möëi àe doaå lúán nhêët vïì mùåt quên sûå àöëi vúái Myä. Trung Quöëc tuy coá kho vuä khñ haåt nhên khiïm töën hún nhiïìu nhûng cuäng laâ möëi lo ngaåi thûúâng trûåc àöëi vúái Myä trong böëi caãnh quan hïå Myä-Trung tiïìm êín nhiïìu nhên töë buâng nöí xung àöåt vaâ coá thïí trúã nïn thuâ àõch cöng khai trong tûúng lai. Ngoaâi ra Nga vaâ Trung Quöëc cuäng laâ nguöìn göëc chuã yïëu cuãa tònh traång “roâ ró”, phaát taán vuä khñ haåt nhên vaâ cöng nghïå tïn lûãa àaån àaåo túái nhiïìu nûúác khaác nhau trïn thïë giúái trong àoá coá caã nhûng nûúác thuâ àõch vúái Myä nhû Bùæc Triïìu Tiïn, I-ran, I-rùæc. Nguy hiïím hún, ngay caã nhûäng thûåc thïí phi nhaâ nûúác, caác töí chûác khuãng böë quöëc tïë thuâ àõch vúái Myä cuäng àang tòm caách coá àûúåc vuä khñ haåt nhên. Roä raâng tònh hònh trïn laâm cho vai troâ siïu cûúâng söë möåt thïë giúái cuãa Myä bõ thaách thûác. Myä coá thïí bõ troái buöåc trong haânh àöång khi muöën can thiïåp quên sûå vaâo caác cuöåc xung àöåt khu vûåc coá liïn quan àïën caác nûúác coá khaã nùng têën cöng nûúác Myä bùçng vuä khñ haåt nhên. Àïí àöëi phoá vúái möåt loaåt nguy cú àöëi vúái an ninh cuäng nhû baão vïå àõa võ siïu cûúâng cuãa mònh, Myä àaä quyïët têm theo àuöíi kïë hoaåch xêy dûång hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa quöëc gia (NMD). Hïå thöëng NMD nùçm trong chûúng trònh töíng thïí xêy dûång hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa àaån àaåo (BMD) cuãa Myä. Chûúng trònh naây http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 23 göìm coá hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa quöëc gia (NMD) coá nhiïåm vuå baão vïå laänh thöí nûúác Myä trûúác caác cuöåc tiïën cöng bùçng tïn lûãa têìm xa vaâ hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa chiïën trûúâng (TMD) coá nhiïåm vuå baão vïå caác cùn cûá quên sûå cuãa Myä úã nûúác ngoaâi vaâ caác àöìng minh cuãa Myä trûúác caác cuöåc têën cöng bùçng tïn lûãa têìm ngùæn vaâ trung (dûúái 3500 km). Hiïån nay chñnh quyïìn Bush aáp duång quan àiïím cho rùçng khöng nïn phên biïåt raåch roâi giûäa phoâng thuã quöëc gia vaâ phoâng thuã chiïën trûúâng. Chñnh quyïìn Myä coá xu hûúáng laâm múâ ài ranh giúái giûäa NMD vaâ TMD vaâ gùæn chuáng vúái nhau chó coân möåt goåi chung laâ phoâng thuã tïn lûãa. NMD khöng chó gùæn vúái nhau, böí sung cho nhau maâ coân khöng thïí taách rúâi nhau. Sûå kïët húåp giûäa caác hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa naây seä taåo cho Myä nhûäng khaã nùng to lúán hún nûäa, ûu thïë khöëng chïë tuyïåt àöëi àöëi vúái keã thuâ. Hïå thöëng NMD coá 3 böå phêån cú baãn àöìng thúâi göìm nhiïìu têìng, seä àûúåc triïín khai àöìng thúâi trïn mùåt àêët, trïn biïín, trïn khöng vaâ trong vuä truå. - Hïå thöëng baáo àöång súám, göìm 5 traåm ra àa mùåt àêët kïët húåp vúái hïå thöëng vïå tinh do thaám höìng ngoaåi vaâ hïå thöëng ra àa bùng têìn röång (X-Band radar), vúái chûác nùng laâ con mùæt cuãa NMD coá thïí theo doäi, xaác àõnh haânh trònh cuãa têët caã caác tïn lûãa tiïën cöng, phên biïåt àêìu àaån thêåt, àêìu àaån nhûã, maãnh taách cuãa tïn lûãa... trïn toaân böå khöng gian traái àêët vaâ truyïìn kõp thúâi vïì hïå thöëng chó huy. - Hïå thöëng chó huy àiïìu haânh, vúái chûác nùng laâ böå naäo cuãa NMD, coá nhiïåm vuå xûã lyá thöng tin, xaác àõnh tñnh chêët möëi àe doaå, nhêån daång tïn lûãa, xaác àõnh àiïìu kiïån cho pheáp coá thïí àaánh chùån, ra lïånh àaánh chùån vaâ chó huy kiïím soaát caác cuöåc àaánh chùån tïn lûãa. - Hïå thöëng tïn lûãa àaánh chùån, vúái chûác nùng laâ quaã àêëm theáp cuãa NMD, bao göìm caác töí húåp tïn lûãa àaánh chùån àûúåc lùæp àùåt thiïët bõ EKV phoáng tûâ mùåt àêët coá khaã nùng tiïu diïåt caác tïn lûãa àûúâng àaån töëc àöå cao tûâ ngoaâi khñ quyïín traái àêët. Theo kïë hoaåch trong giai àoaån 1 (2007), trïn mùåt àêët Myä dûå àõnh triïín khai töí húåp göìm 100 tïn lûãa àaánh chùån taåi Alaska àïí coá thïí tiïu diïåt àûúåc vaâi chuåc ICBM. Trïn biïín, caác tuêìn dûúng haåm Aegis cuäng seä àûúåc lùæp àùåt caác hïå thöëng chöëng tïn lûãa têìm xa; coân http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 24 trïn khöng, hïå thöëng thiïët bõ la-de chöëng tïn lûãa àaån àaåo seä àûúåc trang bõ cho maáy bay phaãn lûåc Boeing-747. Giai àoaån 2 (2010-2011) hïå thöëng seä àûúåc triïín khai thïm caác tïn lûãa àaánh chùån lïn túái 250 hoùåc hún, tùng cûúâng caác hïå thöëng ra àa vaâ vïå tinh do thaám höìng ngoaåi. Ngoaâi ra hïå thöëng NMD coân àûúåc lùæp àùåt thïm caác thiïët bõ vuä truå bay trïn quyä àaåo thêëp, khöng chó phaát hiïån viïåc phoáng caác tïn lûãa àûúâng àaån maâ coân baám saát quyä àaåo bay cuãa tïn lûãa, coá khaã nùng xaác àõnh chñnh xaác kõp thúâi khu vûåc maâ tïn lûãa seä àaánh phaá tûâ àoá chó huy tïn lûãa àaánh chùån tiïu diïåt chuáng. Khi giai àoaån naây hoaân thaânh, theo caác chuyïn gia quên sûå Myä, hïå thöëng NMD coá àuã khaã nùng tin cêåy àïí baão vïå toaân böå laänh thöí nûúác Myä trûúác möåt cuöåc têën cöng cuãa vaâi chuåc ICBM. Biïån phaáp phoâng thuã àaánh chùån tïn lûãa tûâ ngoaâi khñ quyïín laâ troång têm cuãa hïå thöëng NMD. Caác vïå tinh caãnh baáo súám phaát hiïån viïåc phoáng tïn lûãa. Möåt khi tïn lûãa phoáng ài àaä bõ phaát hiïån, trung têm kiïím soaát lïånh cho caác thiïët bõ vïå tinh caãm biïën (göìm caác traåm raàa mùåt àêët, hïå thöëng raàa bùng têìn röång, hïå thöëng vïå tinh do thaám höìng ngoaåi) theo doäi haânh trònh cuãa tïn lûãa, caác àêìu àaån haåt nhên, àêìu àaån nhûã àöìng thúâi phên biïåt chuáng. Caác thöng tin vïì haânh trònh cuãa tïn lûãa àûúåc caác thiïët bõ caãm biïën thu nhêån seä àûúåc sûã duång àïí àiïìu khiïín caác tïn lûãa àaánh chùån. Sau khi thiïët bõ EKV àûúåc phoáng ài, caác thiïët bõ caãm biïën höìng ngoaåi trïn EKV seä àiïìu khiïín noá àaánh vaâo muåc tiïu. Xaác suêët tiïu diïåt muåc tiïu cuãa tïn lûãa àaánh chùån coân tuyâ thuöåc vaâo tñnh nùng kyä chiïën thuêåt cuãa tûâng loaåi tïn lûãa vaâ trung bònh àaåt 0,85. Do vêåy àïí àaãm baão chùæc chùæn àûúåc khaã nùng tiïu diïåt muåc tiïu, hiïån taåi Myä aáp duång chiïën thuêåt phoáng àöìng thúâi möåt lêìn hai tïn lûãa àaánh chùån vaâ coá thïí phoáng tiïëp lêìn hai ngay nïëu cêìn. Kïë hoaåch xêy dûång hïå thöëng NMD àêìy tham voång trïn nùçm trong nhûäng àiïìu chónh chiïën lûúåc rùn àe cuãa Myä. Nûúác naây cho rùçng chiïën lûúåc rùn àe dûåa nhiïìu vaâo vuä khñ haåt nhên tiïën cöng chiïën lûúåc thúâi chiïën tranh laånh nay àaä löîi thúâi: Vuä khñ haåt nhên tiïën cöng chiïën lûúåc tuy vêîn àoáng vai troâ thiïët yïëu nhûng phaãi böí sung thïm caác khaã nùng phoâng ngûå tïn lûãa àïí àöëi phoá vúái caác möëi àe doaå tiïìm taâng, chùån àûáng caác cuöåc tiïën cöng cuãa keã thuâ. Ngaây 1/5/2001, phaát http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 25 biïíu taåi trûúâng Àaåi hoåc Quöëc phoâng (Washington D.C.), Töíng thöëng Myä Bush àaä tuyïn böë : “ Chuáng ta cêìn coá quan niïåm múái vïì rùn àe dûåa trïn caã lûåc lûúång têën cöng vaâ phoâng thuã. Rùn àe khöng coân chó cùn cûá theo möëi àe doaå traã àuäa haåt nhên. Caác hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa coá thïí tùng sûác maånh rùn àe bùçng caách giaãm búát sûå khñch lïå phöí biïën vuä khñ”. Vúái quan àiïím naây, àiïím xuêët phaát trong quy hoaåch lûåc lûúång haåt nhên chiïën lûúåc cuãa Myä àaä thay àöíi. Trûúác àêy noá chuã yïëu nhùçm àöëi phoá möëi àe doaå cuãa Liïn Xö, dûåa hùèn vaâo lûåc lûúång haåt nhên tiïën cöng chiïën lûúåc khiïën Myä quy hoaåch lûåc lûúång haåt nhên cùn cûá vaâo “möëi àe doaå”. Do àoá phoâng ngûå tïn lûãa vêîn bõ coi laâ khöng hiïån thûåc vaâ phaá hoaåi sûå öín àõnh. Chñnh quyïìn Bush II cho rùçng chiïën lûúåc trïn thiïëu sûå linh hoaåt vaâ khaã nùng thñch ûáng. Xuêët phaát àiïím quy hoaåch lûåc lûúång chiïën lûúåc cuãa Myä hiïån nay laâ: rêët khoá biïët àûúåc seä phaãi sûã duång lûåc lûúång chiïën lûúåc trong tònh hònh naâo, nhùçm vaâo àöëi tûúång naâo vaâ úã mûác àöå naâo. Àiïìu àoá buöåc Myä phaãi tñnh toaán xem cêìn möåt “nùng lûåc” thïë naâo àïí chöëmg laåi àöëi thuã tiïìm taâng hiïån nay vaâ trong tûúng lai. Myä seä cùn cûá caâo moåi khaã nùng cuãa keã thuâ tiïìm êín àïí àõnh ra chiïën lûúåc quên sûå thñch húåp. Phaát triïín hïå thöëng NMD laâ kïët quaã têët yïëu cuãa viïåc chuyïín quy hoaåch lûåc lûúång chiïën lûúåc Myä tûâ mö hònh “cùn cûá vaâo möëi àe doaå” sang mö hònh “cùn cûá vaâo khaã nùng”. Vúái hïå thöëng NMD Myä àùåt vaâo àêy kyâ voång coá àûúåc nhiïìu khaã nùng to lúán. Trûúác hïët NMD cung cêëp khaã nùng quaãn lyá khöng gian vuä truå röång lúán. Myä cho rùçng nùæm vûäng quyïìn kiïím soaát khöng gian vuä truå coá yá nghôa rêët quan troång àöëi vúái viïåc duy trò àõa võ siïu cûúâng toaân cêìu cêìu cuãa Myä vò khöng gian vuä truå laâ chiïën trûúâng cuãa thïë kyã 21. Caác chuyïn gia quên sûå tñnh toaán rùçng hïå thöëng NMD coá thïí quaãn lyá khöng gian vuä truå àïën àöå cao 2000 km i. Ngoaâi ra hïå thöëng NMD seä goáp phêìn kiïìm chïë caác quöëc gia coá vuä khñ haån nhên khaác, taåo cho Myä ûu thïë tuyïåt àöëi vïì sûác maånh quên sûå. Noái caách khaác, noá seä tûúác àoaåt khaã nùng tiïën cöng bùçng tïn lûãa àûúâng àaån cuãa caác àöëi thuã vaâ giaânh cho Myä khaã nùng duy nhêët coá thïí rùn àe hoùåc tiïën cöng caác quöëc gia khaác bùçng tïn lûãa àûúâng àaån chiïën lûúåc. http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 26 Thûåc tïë mùåc duâ hïå thöëng NMD theo thiïët kïë seä coá nhûäng khaã nùng to lúán hún khaã nùng cuãa keã thuâ tiïìm taâng cuãa Myä nhûng khöng phaãi laâ têëm khiïn phoâng thuã tïn lûãa naây khöng coá löî höíng. Chñnh möåt söë chuyïn gia khoa hoåc Myä àaä chó ra nhûäng haån chïë cuãa hïå thöëng naây vïì phûúng diïån kyä thuêåt. Cho duâ hïå thöëng naây coá hoaåt àöång hiïåu quaã thò noá cuäng chó àaánh chùån àûúåc caác tïn lûãa àún, coân vúái loaåi tïn lûãa coá nhiïìu àêìu àaån (MIRV) thò hïå thöëng naây àaânh boá tay. Thêåm chñ caã àöëi phoá vúái nhûäng loaåi tïn lûãa àún nhêët khöng phên taách àûúåc thò hïå thöëng naây cuäng khöng thïí àaãm baão àaánh chùån thaânh cöng hoaân toaân. Àöëi phûúng coá thïí sûã duång àêìu àaån haåt nhên vúái ni-tú loãng laâm laånh seä khiïën cho hïå thöëng NMD duâng thiïët bõ caãm biïën àuöíi bùæt nhûäng muåc tiïu coá nhiïåt àöå cao trúã nïn vö duång •. Tuy nhiïn àïí khai thaác àûúåc nhûäng àiïím yïëu cuãa hïå thöëng NMD cêìn phaãi coá möåt trònh àöå cöng nghïå rêët cao vaâ nguöìn kinh phñ àêìu tû rêët lúán maâ khöng phaãi quöëc gia naâo cuäng coá àûúåc. Toám laåi, vúái hïå thöëng NMD , Myä coá thïí àöëi phoá vúái caác khaã nùng cuãa keã thuâ tiïìm êín. Myä seä trúã thaânh quöëc gia duy nhêët tin tûúãng vaâo sûå rùn àe haåt nhên cuãa mònh àöëi vúái caác àöëi thuã búãi vò khi àoá caác cuöåc têën cöng haåt nhên vaâo Myä duâ laâ àaánh trûúác hay traã àuäa àïìu seä bõ vö hiïåu hoaá. Nhúâ àoá Myä seä coá caãm giaác an toaân tuyïåt àöëi, khöng coân súå bõ àaánh bêët ngúâ hay bõ baáo thuâ vaâ Myä coá thïí tûå do haânh àöång, sûã duång vuä lûåc, thêåm chñ caã vuä khñ haåt nhên trong caác cuöåc xung àöåt hay khuãng hoaãng. Chñnh vò vêåy, Böå trûúãng Quöëc phoâng Myä D. Rumsfeld àaä tuyïn böë : “NMD duâ khöng hoaân thiïån nhûng cuäng àuã àïí buöåc keã thuâ tiïìm taâng phaãi do dûå hún trong haânh àöång” . 1.2. Nhên töë Trung Quöëc trong böë trñ hïå thöëng NMD cuãa Myä Tòm hiïíu möåt söë neát nhû trïn vïì hïå thöëng NMD cho thêëy tiïìm nùng rêët lúán cuãa hïå thöëng naây. Vúái khaã nùng to lúán nhû vêåycuãa noá, lyá do maâ Myä àûa ra biïån höå cho viïåc triïín khai NMD thêåt khoá coá thïí thuyïët phuåc àûúåc Trung Quöëc. NMD khöng chó coá thïí àöëi phoá vúái möåt vaâi tïn lûãa têìm xa cuãa nhûäng nûúác thuâ àõch vúái Myä nhû Bùæc Triïìu Tiïn, Iran hay Irùæc hoùåc möåt tïn lûãa phoáng ài do nhêìm lêîn, ngêîu nhiïn, khöng àuáng thêím quyïìn quyïët àõnh tûâ Nga, Trung Quöëc hay bêët cûá möåt nûúác àöëi thuã naâo khaác nhû Myä luön tuyïn böë. Theo àaánh giaá cuãa chñnh Myä thò hiïån taåi chûa coá möåt quöëc gia “bêët haão” naâo coá http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 27 àûúåc khaã nùng têën cöng nûúác Myä bùçng tïn lûãa àaån àaåo vaâ trong voâng thêåp kyã túái thò coá thïí Bùæc Triïìu Tiïn seä coá àûúåc khaã nùng naây. Tuy nhiïn nhûäng nûúác naây trong vaâi thêåp kyã túái cuäng chûa thïí coá quaá con söë möåt vaâi ICBM vaâ chûa thïí coá khaã nùng uy hiïëp laänh thöí nûúác Myä. Coân àöëi vúái Nga, hïå thöëng NMD duâ hoaåt àöång coá hiïåu quaã àïën àêu cuäng khöng thïí àöëi phoá nöíi vúái kho vuä khñ haåt nhên khöíng löì cuãa Nga. Hún nûäa quan hïå vúái Nga laåi àûúåc Myä xïëp vaâo loaåi quan hïå “baån beâ” vaâ khöng coá nhên töë tiïìm êín xung àöåt naâo lúán giûäa hai nûúác. Thûåc tïë àoá cho thêëy hïå thöëng NMD maâ Myä dûå àõnh triïín khai phêìn nhiïìu coá muåc tiïu laâ àöëi phoá vúái toaân böå lûåc lûúång haåt nhên têìm xa cuãa Trung Quöëc. Sau chiïën tranh laånh, giûäa Myä vaâ Trung Quöëc töìn taåi mêu thuêîn chiïën lûúåc giûäa möåt siïu cûúâng muöën duy trò nguyïn traång vaâ möåt cûúâng quöëc àang tröîi dêåy coá muåc tiïu phaá boã nguyïn traång àoá nïn Myä cho rùçng trong söë caác nûúác lúán trïn thïë giúái hiïån nay chó coá Trung Quöëc laâ nûúác coá khaã nùng trúã thaânh möëi àe doaå lúán nhêët àöëi vúái lúåi ñch cuãa Myä, thêåm chñ coá khaã nùng xaãy ra xung àöåt trûåc diïån giûäa hai nûúác xung quanh vêën àïì Àaâi Loan. Trong khi àoá quan hïå Myä-Nga laåi töët àeåp vaâ khöng coá nhûäng nguy cú naây. Tûâ nùm 1995, Cuåc phoâng ngûå tïn lûãa Böå Quöëc phoâng Myä àaä khùèng àõnh tïn lûãa àaån àaåo têìm xa cuãa Trung Quöëc àaä trúã thaânh möëi uy hiïëp chuã yïëu maâ hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa quöëc gia cuãa Myä phaãi àöëi phoá. Trong cuöåc gùåp Töíng thöëng Nga Putin thaáng 6/2001, Töíng thöëng Myä Bush tuyïn böë rùçng vïì lêu daâi thò thaách thûác lúán nhêët àöëi vúái Myä seä àïën tûâ Trung Quöëc vaâ vaâo thaáng 5/2001 öng àaä tuyïn böë chuyïín 50% söë ICBM cuãa Myä trûúác àêy hûúáng vaâo caác muåc tiïu úã Nga sang caác muåc tiïu úã Trung Quöëc •. Tuy nhiïn möëi lo ngaåi vïì möëi àe doaå tïn lûãa cuãa Trung Quöëc khöng phaãi maäi gêìn àêy múái coá úã Myä. Ngay tûâ khi lûåc lûúång haåt nhên cuãa Trung Quöëc coân rêët non treã, Myä àaä coá kïë hoaåch àöëi phoá. Tûâ nùm 1967, Myä àaä theo àuöíi kïë hoaåch xêy dûång hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa Sentinel vúái muåc tiïu vö hiïåu hoaá caác cuöåc tiïën cöng haån chïë bùçng tïn lûãa cuãa Trung Quöëc vaâo möåt söë thaânh phöë nhêët àõnh úã Myä. Myä cho rùçng Trung Quöëc àaä coi Myä laâ àöëi thuã chuã yïëu cuãa hoå, hiïån taåi Trung Quöëc àang taåm thúâi êín nhêîn chúâ àúåi thúâi cú àïí tùng cûúâng sûác maånh nïn Myä cêìn phaãi “lúåp laåi nhaâ trûúác khi trúâi mûa” àïí traánh hêåu hoaå khön lûúâng sau naây. Hïå thöëng NMD chñnh laâ möåt “böå http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 28 maái lúåp” hûäu ñch maâ Myä cho rùçng mònh cêìn phaãi súám trang bõ àïí rùn àe hiïåu quaã Trung Quöëc. Chó cêìn möåt hïå thöëng NMD haån chïë cuäng taåo cho Myä khaã nùng baão vïå nhûäng taâi saãn chiïën lûúåc vaâ nhûäng võ trñ troång yïëu. Caác àöëi thuã cuãa Myä seä caãm thêëy khöng chùæc chùæn laâ cuöåc tiïën cöng haåt nhên cuãa mònh (àaánh trûúác hay traã àuäa) coá hiïåu quaã hay khöng búãi vò caác muåc tiïu maâ hoå muöën àaánh seä àûúåc baão vïå. Nhû vêåy NMD seä thaách thûác nghiïm troång khaã nùng rùn àe haåt nhên cuãa Trung Quöëc vúái Myä àöìng thúâi laåi tùng hiïåu quaã sûå rùn àe cuãa Myä. Hún nûäa, chñnh àõa àiïím böë trñ hïå thöëng hïå thöëng NMD cuãa Myä trûúác hïët vaâ chuã yïëu úã khu vûåc Alaska, gêìn Bùæc cûåc vaâ khöng xa Trung Quöëc, caâng khiïën ngûúâi ta cho rùçng Trung Quöëc laâ àöëi tûúång chuã yïëu cuãa hïå thöëng naây. Caác nûúác úã Bùæc Baán cêìu muöën tiïën cöng Myä bùçng tïn lûãa têìm xa hoùåc ICBM, àûúâng àaån ngùæn lyá tûúãng nhêët laâ bay qua vuâng trúâi Bùæc cûåc. Coá nghôa laâ nïëu muöën túái laänh thöí Myä, caác ICBM trûúác hïët phaãi bay qua vuâng phña trïn Alaska. Búãi vêåy, böë trñ tïn lûãa àaánh chùån úã àêy coá thïí múã röång tuyïën phoâng thuã ra phña trûúác, sau àoá laåi xêy dûång caác cùn cûá tïn lûãa àaánh chùån trïn àêët Myä, coá thïí nêng cao hún nûäa khaã nùng ngùn chùån caác ICBM. Tïn lûãa àaån àaåo chiïën lûúåc cuãa Trung Quöëc nïëu phoáng tûâ phña àûúâng xñch àaåo vïì phña Bùæc àïí hûúáng vaâo laänh thöí nûúác Myä phaãi vûúåt qua vuâng Bùæc cûåc. Do àoá àïí chöëng laåi caác tïn lûãa naây cuãa Trung Quöëc thò viïåc triïín khai hïå thöëng caác tïn lûãa àaánh chùån úã Alaska laâ hiïåu quaã nhêët. Toám laåi, nhên töë Trung Quöëc àoáng vai troâ rêët quan troång trong yá àöì triïín khai hïå thöëng NMD cuãa Myä. Duâ Myä coá tuyïn böë laâ hïå thöëng NMD khöng coá muåc àñch tûúác boã toaân böå khaã nùng rùn àe haåt nhên cuãa Trung Quöëc thò thûåc tïë vêîn cho thêëy Trung Quöëc laâ àöëi tûúång chuã yïëu maâ hïå thöëng NMD nhùçm túái. Vúái tû caách laâ àöëi tûúång chuã yïëu cuãa NMD, Trung Quöëc seä chõu nhûäng taác àöång khöng nhoã trong möåt loaåt lônh vûåc liïn quan àïën lúåi ñch saát sûúân cuãa nûúác naây vaâ tûâ àoá dêîn àïën nhûäng aãnh hûúãng to lúán àöëi vúái quan hïå Myä-Trung. 2. Nguy cú phaá vúä thïë cên bùçng khaã nùng rùn àe haåt nhên 2.1. Quan àiïím cuãa Trung Quöëc vïì khaã nùng rùn àe haåt nhên àöëi vúái Myä http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 29 Quan àiïím cuãa Trung Quöëc vïì khaã nùng rùn àe haåt nhên àöëi vúái Myä àûúåc phaát triïín dûåa trïn nhûäng phên tñch vïì sûác maånh cuãa àöëi phûúng, nhûäng àiïím yïëu vaâ thûåc lûåc cuãa chñnh lûåc lûúång haåt nhên cuãa Trung Quöëc. Caác nhaâ chiïën lûúåc quên sûå Trung Quöëc thûâa nhêån sûå ûu viïåt hún hùèn vïì sûác maånh quên sûå cuäng nhû vuä khñ haåt nhên cuãa Myä búãi vò khöng möåt nûúác naâo trïn thïë giúái coá thïí àêìu tû cho phaát triïín sûác maånh quên sûå lúán àûúåc nhû Myä. Àïën nay, chi phñ quên sûå cuãa Myä chiïëm 40% söë tiïìn daânh cho vuä trang thïë giúái. Dûå kiïën ngên saách quöëc phoâng cuãa Myä trong nùm 2003 vúái 379 tyã àö-la seä cao hún ngên saách quên sûå göåp chung cuãa 15 nûúác chi tiïu quên sûå nhiïìu nhêët thïë giúái (sau Myä). Chó riïng 48 tó àö-la dûå kiïën tùng möîi nùm àaä lúán hún toaân böå ngên saách quên sûå cuãa Nga vaâ Trung Quöëc. Coân vïì sûác maånh haåt nhên, chó àún cûã lûåc lûúång haåt nhên trïn biïín cuãa Myä àaä vûúåt xa toaân böå nùng lûåc cuãa lûåc lûúång haåt nhên Trung Quöëc. Hiïån taåi Myä coá 18 chiïëc taâu ngêìm haåt nhên tïn lûãa chiïën lûúåc lúáp “Ohio” àoáng vai troâ àaãm baão quan troång trong chiïën lûúåc uy hiïëp haåt nhên àöëi vúái caác nûúác khaác àùåc biïåt laâ Nga vaâ Trung Quöëc. Möîi taâu mang tûâ 8-24 tïn lûãa, 192 àêìu àaån, trong nûãa tiïëng àöìng höì coá thïí huyã diïåt gêìn 200 thaânh phöë cúä trung vaâ cúä lúán hoùåc caác muåc tiïu chiïën lûúåc quan troång •. Chïnh lïåch lúán vïì so saánh sûác maånh haåt nhên giûäa Myä vaâ Trung Quöëc nhû vêåy taåo ra sûå khöng àöëi xûáng vïì sûác maånh giûäa hai bïn vaâ buöåc Trung Quöëc phaãi tòm caách tiïëp cêån “khöng àöëi xûáng” cuãa mònh àïí coá thïí töìn taåi vaâ chiïën thùæng. Trung Quöëc àaä tòm caách phaát triïín sûác maånh haåt nhên cuãa mònh cho phuâ húåp vúái chiïën thuêåt chiïën tranh “phi àöëi xûáng”. Loaåi hònh chiïën tranh “phi àöëi xûáng” thûúâng àûúåc caác àöëi thuã yïëu hún hoùåc laåc hêåu hún vïì mùåt cöng nghïå aáp duång àïí àaánh vaâo nhûäng àiïím yïëu cuãa keã thuâ vúái tû tûúãng cöët loäi laâ sûã duång nhûäng phûúng phaáp vaâ thuã àoaån taác chiïën khöng thöng thûúâng, hoaân toaân bêët ngúâ àïí àöëi phûúng khöng coá khaã nùng àöëi phoá trong khi traánh khöng phaãi àûúng àêìu vúái sûác maånh cuãa keã thuâ. Caác nhaâ chiïën lûúåc quên sûå Trung Quöëc àaä chó ra nhûäng àiïím yïëu trong sûác maånh quên sûå Myä maâ hoå coá thïí khai thaác àïí taåo ra möåt khaã nùng rùn àe haåt nhên tin cêåy àöëi vúái Myä mùåc duâ chó coá möåt lûåc http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 30 lûúång haåt nhên coá khaã nùng àe doaå laänh thöí nûúác Myä rêët khiïm töën. Theo Trung Quöëc, nhûäng àiïím yïëu cuãa Myä göìm khaã nùng dïî bõ têën cöng bùçng tïn lûãa cuãa caác cùn cûá vaâ taâi saãn quên sûå chiïën lûúåc cuãa Myä, sûå phuå thuöåc nhiïìu vaâo khöng gian, nhu cêìu tùng viïån nhanh cho khu vûåc trong thúâi gian nöí ra xung àöåt, khaã nùng dïî bõ bùæt giûä laâm “con tin” cuãa caác thaânh phöë cuãa Myä vaâ sûå nhaåy caãm vúái thûúng vong cuãa ngûúâi Myä. Vúái möåt lûåc lûúång haåt nhên têìm xa nhoã beá, nïëu Trung Quöëc àaánh àoân haåt nhên trûúác, nûúác naây seä khöng thïí triïåt tiïu hoaân toaân àûúåc lûåc lûúång haåt nhên khöíng löì cuãa Myä do àoá seä phaãi hûáng chõu àoân traã àuäa öì aåt cuãa Myä vaâ nhûäng hêåu quaã huyã diïåt thaãm khöëc. Nïëu liïìu lônh têën cöng Myä trûúác, Trung Quöëc khöng khaác gò seä tûå saát. Do àoá hoåc thuyïët haåt nhên cuãa Trung Quöëc aáp duång nguyïn tùæc àêìu tiïn laâ khöng sûã duång vuä khñ haåt nhên trûúác vaâ chó daânh cho mònh quyïìn traã àuäa haåt nhên khi bõ têën cöng bùçng vuä khñ haåt nhên. Do sûå nhaåy caãm àöëi vúái thûúng vong cuãa ngûúâi Myä rêët lúán vaâ khaã nùng dïî bõ têën cöng bùçng tïn lûãa cuãa caác cùn cûá vaâ taâi saãn quên sûå chiïën lûúåc nïn hiïåu quaã rùn àe cuãa Trung Quöëc àöëi vúái Myä bùçng möåt cuöåc traã àuäa haåt nhên seä rêët cao. Khi traã àuäa haåt nhên, Trung Quöëc seä têåp trung àaánh vaâo caác thaânh phöë lúán cuãa Myä àïí gêy ra thûúng vong lúán cho dên thûúâng hoùåc àaánh vaâo caác taâi saãn quên sûå chiïën lûúåc àïí gêy nhûäng thiïåt haåi àaáng kïí cho lûåc lûúång haåt nhên Myä. Àiïìu naây seä ngùn Myä khöng tiïën haânh têën cöng haåt nhên àöëi vúái Trung Quöëc. Tûâ àoá Trung Quöëc phaát triïín quan àiïím vïì sûå “rùn àe töëi thiïíu”, tûác laâ chó cêìn möåt söë lûúång ICBM vûâa àuã laâ coá thïí àaåt àûúåc hiïåu quaã rùn àe haåt nhên àöëi vúái Myä. Caác nhaâ chiïën lûúåc quên sûå Trung Quöëc khi xem xeát khaã nùng xung àöåt haåt nhên vúái Myä àaä phaát triïín quan àiïím trïn cùn cûá vaâo sûác maånh thûåc tïë cuãa lûåc lûúång haåt nhên têìm xa cuãa Trung Quöëc. Trong nhûäng nùm 1950, nhêët laâ thúâi kyâ chiïën tranh Triïìu Tiïn, Trung Quöëc vaâ Myä laâ keã thuâ trûåc tiïëp cuãa nhau nïn Trung Quöëc phaãi àöëi mùåt vúái möëi àe doaå haåt nhên thûúâng trûåc tûâ Myä. Caác nhaâ laänh àaåo Trung Quöëc àûáng àêìu laâ Mao Traåch Àöng cho rùçng chó coá thïí loaåi trûâ nguy cú naây bùçng khaã nùng rùn àe haåt nhên. Caách tiïëp cêån cuãa Mao Traåch Àöng àöëi vúái vuä khñ haåt nhên phuâ húåp vúái cêu http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 31 chêm ngön cuãa öng “Quyïìn lûåc chñnh trõ àeã ra tûâ noâng suáng”, do àoá öng chó ra rùçng: “Trong thïë giúái ngaây nay, chuáng ta khöng thïí khöng bõ doaå naåt nïëu khöng coá bom nguyïn tûã”. Trung Quöëc lo ngaåi rùçng nïëu khöng coá vuä khñ haån nhên, hai siïu cûúâng seä khöng e súå gò khi xêm haåi lúåi ñch quöëc gia cuãa Trung Quöëc. Giúái laänh àaåo Trung Quöëc tin rùçng möåt lûåc lûúång haåt nhên khiïm töën cuäng coá thïí vö hiïåu hoaá sûå àe doaå haåt nhên cuãa hai siïu cûúâng vaâ rùn àe caác cuöåc têën cöng haåt nhên chöëng Trung Quöëc. Thaáng 10-1964, Trung Quöëc thûã thaânh cöng bom nguyïn tûã vaâ àïën thaáng 6-1967 àaä phoáng thaânh cöng tïn lûãa nhiïåt haåch nhiïìu têìng vaâ coá àûúåc bom khinh khñ. Ngay sau khi coá àûúåc vuä khñ haåt nhên Trung Quöëc àaä tuyïn böë hoåc thuyïët haåt nhên cuãa mònh tuên thuã nguyïn tùæc khöng sûã duång trûúác (no-first-use) vuä khñ haåt nhên àïí chöëng laåi möåt quöëc gia khaác maâ chó sûã duång trong trûúâng húåp bõ têën cöng haåt nhên. Tuy nhiïn àïën cuöëi thêåp kyã 70 thûåc chêët khaã nùng rùn àe haåt nhên cuãa Trung Quöëc vêîn chó mang tñnh chêët tûúång trûng, hònh thûác búãi vò Trung Quöëc chûa coá àûúåc caác phûúng tiïån phoáng têìm xa mang àêìu àaån haåt nhên. Nhûäng nùm 1980, Trung Quöëc àaä phoáng thûã thaânh cöng caác ICBM mang àêìu àaån haåt nhên vaâ bûúác àêìu thûåc sûå coá khaã nùng rùn àe haåt nhên àöëi vúái Myä. Cho àïën nay, Trung Quöëc àaä coá khoaãng hún 20 ICBM DF-5 (Myä goåi loaåi tïn lûãa àaån àaåo naây laâ CSS-4) nhiïn liïåu loãng coá thïí àe doaå laänh thöí nûúác Myä. Hún nûäa nûúác naây àang phaát triïín khaã nùng “rùn àe töëi thiïíu” tin cêåy bùçng caách àaãm baão cho lûåc lûúång haåt nhên Trung Quöëc khöng thïí bõ tiïu diïåt hoaân toaân trûúác àoân têën cöng haåt nhên phuã àêìu cuãa Myä. Chùèng haån, ñt nhêët phaãi möåt vaâi ICBM hay SLBM coá khaã nùng söëng soát sau möåt cuöåc tiïën cöng giaã àõnh nhû vêåy vaâ söë tïn lûãa àoá coá thïí àûúåc sûã duång àïí têën cöng traã àuäa Myä, duâ cho Myä coá tñnh toaán àûúåc töíng söë vuä khñ haån nhên cuãa Trung Quöëc chñnh xaác àïën mûác naâo ài nûäa. Trung Quöëc coá hai sûå lûåa choån àïí phaát triïín khaã nùng rùn àe tin cêåy vaâ hiïåu quaã laâ tùng söë lûúång vuä khñ haån nhên hoùåc tùng khaã nùng söëng soát cuãa lûåc lûúång haåt nhên têìm xa. Trong hai thêåp kyã vûâa qua qui mö cuãa lûåc lûúång haåt nhên têìm xa Trung Quöëc àûúåc àaánh giaá laâ tûúng àöëi öín àõnh vaâ Trung Quöëc àang tiïën haânh phaát triïín caác ICBM di àöång vaâ caác SLBM. Nïëu phaát triïín thaânh cöng caác loaåi tïn lûãa naây, Trung Quöëc seä khöng nhêët http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 32 thiïët phaãi tùng maånh söë lûúång vuä khñ haån nhên têìm xa. Thûåc tïë laâ Trung Quöëc àang lûåa choån caách tùng khaã nùng söëng soát cuãa caác ICBM chûá khöng phaãi laâ tùng söë lûúång chuáng nhùçm xêy dûång khaã nùng rùn àe haåt nhên hiïåu quaã hún àöëi vúái Myä. Vñ duå vaâo nùm 1999 vaâ 2000, Trung Quöëc àaä phoáng thûã thaânh cöng loaåi tïn lûãa DF-31 coá têìm bùæn 8000 km. Loaåi tïn lûãa naây sûã duång nhiïn liïåu thïí rùæn, thúâi gian chuêín bõ phoáng ngùæn, coá thïí vêån chuyïín bùçng xe, tñnh cú àöång maånh . Toám laåi, sûå phaát triïín cuãa lûåc lûúång haåt nhên têìm xa cuãa Trung Quöëc trong mêëy thêåp kyã qua àaä taåo cho Trung Quöëc möåt sûác maånh haåt nhên àaáng kïí. Tûâ thûåc lûåc àoá, Trung Quöëc àaä coá àûúåc khaã nùng “rùn àe töëi thiïíu” àaáng tin cêåy àöëi vúái Myä dûåa trïn quan àiïím vïì khaã nùng traã àuäa haåt nhên vaâ chiïën thuêåt cuãa nhûäng khaã nùng “phi àöëi xûáng”. Quan àiïím naây àaä trúã thaânh tû tûúãng chó àaåo hoåc thuyïët haåt nhên vaâ chi phöëi sûå phaát triïín cuãa lûåc lûúång haåt nhên Trung Quöëc suöët mêëy thêåp kyã qua. Tuy nhiïn hiïån nay quan àiïím naây àang gùåp phaãi möåt thaách thûác nghiïm troång vaâ coá thïí seä khöng coân àûáng vûäng àûúåc nûäa vúái sûå xuêët hiïån cuãa hïå thöëng NMD maâ Myä seä triïín khai. 2.2. Möëi àe doaå cuãa hïå thöëng NMD àöëi vúái khaã nùng rùn àe haåt nhên cuãa Trung Quöëc Hïå thöëng NMD cho pheáp Myä thiïët lêåp möåt têëm khiïn phoâng thuã chöëng tïn lûãa àaån àaåo che chùæn toaân böå laänh thöí nûúác Myä, àaánh bêåt caác “muäi kiïëm haåt nhên cuãa keã thuâ àêm vaâo nûúác Myä”. NMD taåo cho Myä khaã nùng àaánh chùån vaâi chuåc ICBM têën cöng nûúác Myä. Ngay trong giai àoaån àêìu vúái dûå kiïën triïín khai 100 tïn lûãa àaánh chùån, nïëu cûá tñnh hiïåu xuêët àaánh chùån úã mûác thêëp cuãa hïå thöëng naây laâ 4:1 thò NMD àaä tiïu diïåt àûúåc 25 ICBM àaánh túái Myä. Nhû vêåy söë lûúång caác ICBM maâ hïå thöëng NMD cuãa Myä àûúåc thiïët kïë àïí tiïu diïåt ngay tûâ trong giai àoaån àêìu àaä tûúng àûúng vúái qui mö cuãa toaân böå lûåc lûúång tiïën cöng haåt nhên têìm xa cuãa Trung Quöëc (giaã àõnh laâ nïëu Trung Quöëc àõnh têën cöng trûúác) vaâ lúán hún söë ICBM maâ Trung Quöëc coá thïí sûã duång àïí traã àuäa Myä (trong trûúâng húåp giaã àõnh Trung Quöëc bõ Myä têën cöng trûúác). http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 33 Nhû phêìn trïn àaä phên tñch, khaã nùng Trung Quöëc têën cöng haåt nhên trûúác àöëi vúái Myä laâ hêìu nhû khöng xaãy ra nhûng duâ àiïìu àoá coá xaãy ra ài chùng nûäa thò ngay lêåp tûác noá cuäng seä bõ hïå thöëng NMD vö hiïåu hoaá. Khi möåt hïå thöëng NMD, thêåm chñ laâ haån chïë, àûúåc triïín khai Myä seä coá khaã nùng baão vïå àûúåc nhûäng taâi saãn chiïën lûúåc troång yïëu, lûåc lûúång haåt nhên chiïën lûúåc, caác phûúng tiïån chó huy vaâ kiïím soaát, caác thaânh phöë lúán... Do àoá caác nhaâ laänh àaåo Trung Quöëc seä khöng chùæc chùæn laâ cuöåc tiïën cöng bùçng vuä khñ haåt nhên cuãa mònh coá hiïåu quaã hay khöng búãi vò caác muåc tiïu maâ hoå muöën àaánh seä àûúåc baão vïå. Nïëu nhû hoå khöng tin vaâo hiïåu quaã vaâ taác duång rùn àe Myä cuãa cuöåc têën cöng àoá thò hoå khöng bao giúâ quyïët àõnh àaánh trûúác, phaát àöång möåt cuöåc chiïën tranh maâ mònh chùæc chùæn seä thêët baåi. Caác quöëc gia chó phaát àöång chiïën tranh khi hoå tin chùæc vaâo chiïën thùæng hay hiïåu quaã nhêët àõnh cuãa cuöåc têën cöng. Ngoaâi ra, hïå thöëng NMD maâ Myä àõnh triïín khai thûåc tïë khöng chó haån chïë trong viïåc baão vïå möåt söë taâi saãn chiïën lûúåc troång yïëu hay möåt söë thaânh phöë lúán giöëng nhû hïå thöëng Sentinel do Töíng thöëng Johnson àïì xuêët ngaây trûúác maâ laâ baão vïå toaân böå laänh thöí quöëc gia trûúác möåt cuöåc têën cöng cuãa vaâi chuåc tïn lûãa àaån àaåo. Hïå thöëng NMD coá khaã nùng àöëi phoá vúái toaân böå lûåc lûúång haåt nhên têìm xa cuãa Trung Quöëc. Àiïìu àoá caâng laâm cho Trung Quöëc thiïëu tin tûúãng vaâo khaã nùng rùn àe haåt nhên cuãa mònh. yá nghô rùçng cuöåc têën cöng nûúác Myä bùçng vuä khñ haåt nhên seä chùèng maãy may laâm töín thûúng nûúác Myä seä laâm cho laänh àaåo Trung Quöëc khöng bao giúâ ra quyïët àõnh têën cöng. Do vêåy, hïå thöëng NMD àoáng vai troâ laâ nhên töë rùn àe àêìy hiïåu quaã cuãa Myä àöëi vúái yá àõnh tiïën cöng cuãa Trung Quöëc vaâ caâng laâm cho khaã nùng Trung Quöëc tiïën cöng Myä khoá xaãy ra hún nûäa. Trong trûúâng húåp Trung Quöëc bõ Myä têën cöng bùçng vuä khñ haåt nhên trûúác thò hïå thöëng NMD seä caâng tûúác boã khaã nùng rùn àe haåt nhên cuãa Trung Quöëc möåt caách hûäu hiïåu hún. Khi àoá Trung Quöëc chó coá thïí coân laåi möåt vaâi ICBM àïí taåo thaânh khaã nùng traã àuäa haåt nhên àöëi vúái Myä vúái giaã thiïët rùçng Trung Quöëc chûa múã röång àaáng kïí quy mö cuãa lûåc lûúång haåt nhên têìm xa trong thúâi gian túái. Do àoá thêåm chñ chó cêìn möåt hïå thöëng NMD haån chïë vúái möåt vaâi tïn lûãa àaánh chùån cuäng àaä coá khaã nùng vö hiïåu hoaá hiïåu quaã möåt cuöåc traã àuäa haåt nhên cuãa Trung Quöëc. Duâ cho chñnh quyïìn Myä coá tuyïn böë roä yá àõnh triïín http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 34 khai NMD khöng phaãi laâ nhùçm vaâo Trung Quöëc thò NMD tûå noá vêîn mang khaã nùng àaánh baåi hoaân toaân nhûäng ICBM cuãa Trung Quöëc. Khaã nùng rùn àe cuãa Trung Quöëc coân trûåc tiïëp dûåa vaâo nhêån thûác cuãa ngûúâi Myä vïì khaã nùng traã àuäa haåt nhên cuãa Trung Quöëc. Viïåc triïín khai NMD seä laâm thay àöíi nhêån thûác naây. Nïëu khöng coá sûå höî trúå cuãa hïå thöëng NMD, Myä seä luön luön phaãi lo ngaåi vïì möåt söë ICBM coân laåi cuãa Trung Quöëc sau khi bõ têën cöng trûúác vaâ Trung Quöëc sau àoá seä traã àuäa Myä bùçng söë ICBM naây. Coá hïå thöëng NMD seä laâm cho Myä tin tûúãng rùçng möåt vaâi ICBM coân laåi cuãa Trung Quöëc seä bõ NMD àaánh chùån hïët. Nïëu Myä tin laâ möåt cuöåc têën cöng haåt nhên phuã àêìu cöång vúái sûå trúå giuáp cuãa hïå thöëng NMD seä tûúác boã khaã nùng traã àuäa cuãa Trung Quöëc, Myä coá thïí seä liïìu lônh sûã duång vuä lûåc hoùåc thêåm chñ tiïën cöng haåt nhên Trung Quöëc trong trûúâng húåp khuãng hoaãng trêìm troång hay xung àöåt gay gùæt giûäa hai nûúác. Vúái hïå quaã nhû vêåy, hïå thöëng NMD seä phaá vúä thïë öín àõnh chiïën lûúåc giûäa Myä vaâ Trung Quöëc àöìng thúâi tùng nguy cú cuãa möåt cuöåc chiïën tranh haåt nhên úã khu vûåc Àöng AÁ - Thaái Bònh Dûúng. Tûâ àoá coá thïí thêëy röång ra laâ NMD seä trúã thaânh möåt nhên töë gêy bêët öín cho quan hïå Myä – Trung noái riïng vaâ möi trûúâng an ninh quöëc tïë noái chung. Ngoaâi ra, khi xem xeát caách Myä böë trñ hïå thöëng NMD, möåt àiïìu dïî nhêån thêëy úã àêy laâ hïå thöëng naây àûúåc thiïët kïë àùåt troång têm hûúáng vaâo Àöng AÁ - Thaái Bònh Dûúng ngay tûâ úã giai àoaån àêìu cuãa viïåc triïín khai. Trong giai àoaån naây caác hïå thöëng ra àa doâ tòm tïn lûãa múái seä àûúåc lùæp àùåt úã Shemya (thuöåc quêìn àaão Aleutian cuãa Myä) àïí theo doäi nhûäng tïn lûãa tûâ Àöng AÁ bao göìm vuâng Viïîn Àöng cuãa Nga, Bùæc Triïìu Tiïn vaâ Trung Quöëc. Cùn cûá phoáng tïn lûãa àaánh chùån duy nhêët àùåt úã trung têm Alaska, tûác laâ gêìn vúái Àöng AÁá hún nhiïìu so vúái Trung Àöng hay phêìn thuöåc chêu Êu cuãa Nga. Võ trñ böë phoâng nhû vêåy cuãa hïå thöëng NMD vïì mùåt kyä thuêåt laâ hiïåu quaã àaánh chùån cao nhêët vaâ laâm cho caác tïn lûãa àaánh chùån àúä mêët thúâi gian hún vaâ khöng cêìn coá têìm bùæn quaá xa àïí tiïu diïåt caác ICBM bay àïën tûâ vuâng Àöng AÁ - Thaái Bònh Dûúng. Biïån phaáp naây coá thïí tùng khaã nùng àaánh chùån cuãa hïå thöëng NMD vaâ cho pheáp noá hoaåt àöång hiïåu quaã hún nhiïìu. Thïm vaâo àoá, viïåc àùåt hïå thöëng NMD hûúáng vaâo khu vûåc Àöng AÁ, nhêët laâ Trung Quöëc, taåo cho ngûúâi Myä êën tûúång maånh rùçng nhûäng tïn lûãa àaån àaåo têën cöng Myä tûâ Àöng AÁ seä khöng coá khaã nùng http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 35 xuyïn thuãng àûúåc têëm laá chùæn phoâng thuã tïn lûãa cuãa Myä. ÊËn tûúång naây laåi caâng cuãng cöë cho nhêån thûác cuãa ngûúâi Myä vïì an ninh tuyïåt àöëi cuãa mònh vaâ caâng tûå do haânh àöång hún, khöng e súå gò sûå traã àuäa haåt nhên cuãa Trung Quöëc nûäa. Ngay caã àöëi vúái Trung Quöëc, möåt hïå thöëng nhû vêåy cuäng laâm hoå thiïëu tin tûúãng vaâo tñnh hiïåu quaã cuãa sûå rùn àe haåt nhên àöëi vúái Myä. Chñnh hoå cuäng caãm thêëy khöng chùæc chùæn laâ liïåu caác ICBM cuãa mònh coá xuyïn thuãng nöíi têëm khiïn phoâng thuã tïn lûãa cuãa nûúác Myä khöng. Toám laåi, hïå thöëng NMD tûå noá mang trong mònh nhûäng khaã nùng tiïìm taâng àe doaå nghiïm troång àïën hiïåu quaã cuãa möåt cuöåc têën cöng haåt nhên traã àuäa cuãa Trung Quöëc. Noá laâm tùng sûå tin tûúãng cuãa Myä vïì sûå an toaân cuãa mònh vaâ laâm giaãm sûå chùæc chùæn cuãa Trung Quöëc vïì khaã nùng rùn àe haåt nhên cuãa mònh. Khi coá hïå thöëng NMD, caã hai bïn seä àïìu ài àïën möåt nhêån thûác chung laâ noá seä vö hiïåu hoaá cuöåc traã àuäa haåt nhên cuãa Trung Quöëc nïëu nhû trûúâng húåp àoá xaãy ra. Trûúác möåt hïå thöëng NMD cuãa Myä, sûå “rùn àe töëi thiïíu” cuãa Trung Quöëc dûåa trïn tñnh khöng roä raâng vïì quy mö lûåc lûúång ICBM do àoá coá nguy cú seä khöng coân cú súã àïí töìn taåi. 3. NMD caãn trúã quaá trònh thöëng nhêët Àaâi Loan 3.1. Khaái quaát vïì vêën àïì Àaâi Loan trong quan hïå Myä-Trung Àaâi Loan laâ möåt hoân àaão lúán nùçm úã Àöng Nam Trung Quöëc coá võ trñ chiïën lûúåc quan troång do nùçm úã phêìn kïët húåp giûäa àaåi luåc AÁ á-Êu vaâ Thaái Bònh Dûúng, àuáng vaâo phêìn giao tiïëp cuãa hai trung têm quyïìn lûåc chñnh trõ àõa duyïn lúán laâ quyïìn lûåc luåc àõa vaâ quyïìn lûåc biïín. Do àoá Àaâi Loan coá taác duång an ninh chiïën lûúåc trong viïåc khöëng chïë caã vuâng Têy Thaái Bònh Dûúng vaâ aán ngûä nhûäng tuyïën àûúâng giao thöng haâng haãi vaâ haâng khöng huyïët maåch cuãa caã vuâng Àöng AÁThaái Bònh Dûúng. Ngoaâi giaá trõ vïì mùåt an ninh, Àaâi Loan coân coá giaá trõ vïì mùåt kinh tïë rêët to lúán. Vúái dên söë hún 21 triïåu ngûúâi (söë liïåu nùm 1995), hoân àaão naây àaä àaåt àûúåc nhûäng thaânh tûåu kinh tïë àaáng khêm phuåc. Àaâi Loan àaä trúã thaânh möåt trong nhûäng NIEs (nïìn kinh tïë múái cöng nghiïåp hoaá) cuãa thïë giúái vaâ àûúåc xem laâ möåt trong “böën con röìng” cuãa chêu AÁ (cuâng vúái Haân Quöëc, Höìng Köng vaâ Singapo) vúái nïìn ngoaåi thûúng rêët phaát triïín. Hiïån nay, quan hïå thûúng maåi vaâ àêìu tû giûäa Àaâi Loan vúái Trung Quöëc vaâ Myä àïìu rêët lúán nïn Àaâi http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 36 Loan trúã thaânh baån haâng vaâ àöëi taác kinh tïë quan troång cuãa caã Trung Quöëc vaâ Myä. Chñnh vò caác lyá do àoá Àaâi Loan trúã thaânh tiïu àiïím cuãa quan hïå Myä-Trung. Cuöåc caånh tranh quyïìn lûåc vaâ tranh giaânh lúåi ñch giûäa hai nûúác lúán naây chuã yïëu xoay quanh vêën àïì Àaâi Loan. Àaâi Loan vöën laâ möåt böå phêån laänh thöí cuãa Trung Quöëc nhûng sau khi nöåi chiïën Quöëc-Cöång úã Trung Quöëc kïët thuác nùm 1949, têåp àoaân Quöëc Dên àaãng thua chaåy ra hoân àaão naây vaâ biïën Àaâi Loan thaânh nûúác Trung Hoa dên quöc àöëi àõch vúái nûúác CHND Trung Hoa do Àaãng Cöång saãn laänh àaåo úã àaåi luåc. Suöët thúâi kyâ chiïën tranh laånh, Àaâi Loan laâ möåt àöìng minh chiïën lûúåc cuãa Myä trong vaânh àai “ngùn chùån cöång saãn” úã Àöng AÁ - Thaái Bònh Dûúng. Àaâi Loan trúã thaânh “chiïëc haâng khöng mêîu haåm khöng thïí chòm” cuãa Myä nùçm saát naách kiïìm chïë Trung Quöëc. Trong giai àoaån Myä vaâ Trung Quöëc coá nhu cêìu cêìn nhau àïí cuâng chöëng laåi Liïn Xö, Àaâi Loan trúã thaânh laá baâi quan troång àïí Myä mùåc caã vúái Trung Quöëc. Thaáng 10/1971, àûúåc sûå uãng höå cuãa Myä, Trung Quöëc àaä thay ghïë cuãa Àaâi Loan taåi Liïn Húåp quöëc vaâ Höåi àöìng Baão an LHQ. Nùm 1972, Myä vaâ Trung Quöëc kyá thöng caáo Thûúång Haãi vúái nöåi dung chuã yïëu laâ Myä hûáa ruát quên khoãi Àaâi Loan àïí àöíi lêëy sûå húåp taác cuãa Trung Quöëc giuáp Myä ruát khoãi chiïën tranh Viïåt Nam vaâ chöëng Liïn Xö. Sau khi thiïët lêåp quan hïå ngoaåi giao vúái Trung Quöëc (1/1979), Myä coi Àaâi Loan laâ möåt böå phêån laänh thöí cuãa Trung Quöëc, thûâa nhêån nguyïn tùæc “möåt nûúác Trung Quöëc” vaâ àònh chó Hiïåp àõnh quên sûå song phûúng vúái Àaâi Loan. Nùm 1982, hai nûúác kyá tiïëp Thöng caáo Thûúång Haãi lêìn II vïì viïåc haån chïë söë lûúång vaâ tñnh nùng vuä khñ Myä baán cho Àaâi Loan. Tuy nhiïn mùåc duâ coá nhûäng cam kïët vúái Trung Quöëc vïì vêën àïì Àaâi Loan, Myä vêîn tiïëp tuåc giaânh cho Àaâi Loan möåt khöng gian quöëc tïë nhêët àõnh, duy trò quan hïå trïn thûåc tïë vúái Àaâi Loan cuäng nhû cam kïët baão vïå àöìng minh cuãa mònh. Myä duy trò Àaâi Loan nhû laâ nhên töë kiïìm chïë chiïën lûúåc vaâ gêy sûác eáp àöëi vúái Trung Quöëc khi cêìn thiïët. Vai troâ naây cuãa Àaâi Loan caâng chûáng toã têìm quan troång àöëi vúái Myä sau sûå kiïån Thiïn An Mön (1989) vaâ sûå kïët thuác chiïën tranh laånh. Trong nhûäng nùm 80 vaâ 90, nïìn kinh tïë Trung Quöëc phaát triïín nhanh, sûác maånh töíng húåp quöëc gia àûúåc nêng cao, Trung Quöëc trúã thaânh cûúâng quöëc àang tröîi dêåy vaâ laâ “àöëi thuã tiïìm taâng” thaách thûác vai troâ cuãa Myä. úã nûúác Myä bùæt http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 37 àêìu xuêët hiïån thuyïët vïì “möëi àe doaå tûâ Trung Quöëc”. Chñnh saách ngùn chùån vaâ kiïìm chïë Trung Quöëc cuãa Myä thïí hiïån trong vêën àïì Àaâi Loan. Trong quan hïå vúái Trung Quöëc, thûåc chêët Myä chúi hai con baâi “möåt Trung Quöëc, möåt Àaâi Loan”. Trïn cú súã Àaåo luêåt quan hïå vúái Àaâi Loan (1979), Myä tiïëp tuåc baán vuä khñ cho Àaâi Loan vaâ thûåc hiïån chñnh saách cên bùçng lûåc lûúång giûäa hai búâ àïí keáo daâi tiïën trònh thöëng nhêët, duy trò nguyïn traång. Myä nöëi laåi viïåc baán vuä khñ kyä thuêåt cao cho Àaâi Loan, göìm 150 maáy bay chiïën àêëu F-16 nùm 1992, nêng cêëp vùn phoâng àaåi diïån Àaâi Loan taåi Washington (1994), cêëp visa cho Töíng thöëng Àaâi Loan Lyá Àùng Huy ài thùm Myä vúái tû caách caá nhên (6/1995), thöng qua dûå luêåt vïì tùng cûúâng an ninh cho Àaâi Loan (1/2/2000), baán söë vuä khñ trõ giaá 6 tyã àö-la cho Àaâi Loan (22/4/2001) ii. Àöëi vúái Trung Quöëc, thöëng nhêët Àaâi Loan laâ möåt muåc tiïu chiïën lûúåc rêët quan troång vaâ Trung Quöëc khöng loaåi trûâ khaã nùng sûã duång vuä lûåc giaãi quyïët vêën àïì naây. Trung Quöëc ngaây möåt gia tùng sûác eáp àöëi vúái Àaâi Loan: triïín khai hún 400 tïn lûãa têìm ngùæn vaâ trung àöëi diïån vúái Àaâi Loan, liïn tiïëp têåp trêån thõ uy vaâ bùæn thûã tïn lûãa úã eo biïín (àónh cao laâ cuöåc khuãng hoaãng eo biïín 1995-1996), trong nùm 2000 nhiïìu lêìn àûa saách trùæng vïì vêën àïì Àaâi Loan. Myä àaä nhiïìu lêìn khùèng àõnh roä chñnh saách phaãn àöëi bêët cûá nöî lûåc naâo cuãa Trung Quöëc muöën giaãi quyïët vêën àïì Àaâi Loan bùçng vuä lûåc. Tuy nhiïn, Myä cho rùçng Trung Quöëc trong tûúng lai duâ maånh hay yïëu ài thò khaã nùng sûã duång vuä lûåc àöëi vúái Àaâi Loan àïìu rêët lúán. Àïí ngùn chùån Trung Quöëc “maåo hiïím”, Myä gêëp ruát triïín khai voâng vêy chiïën lûúåc úã khu vûåc Viïîn Àöng, bao göìm viïåc xêy dûång hïå thöëng NMD vaâ hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa chiïën trûúâng (TMD). Sau khi lïn cêìm quyïìn, chñnh quyïìn Bush II tiïëp tuåc baán vuä khñ kyä thuêåt cao cho Àaâi Loan, kïu goåi baão vïå Àaâi Loan bùçng “têët caã nhûäng gò coá thïí”, thay àöíi “chiïën lûúåc mú höì” thaânh chiïën lûúåc roä raâng”. Chñnh saách cuãa Myä laâ duy trò nguyïn traång àïí Àaâi Loan töìn taåi nhû möåt thûåc thïí chñnh trõ àöåc lêåp trïn thûåc tïë, tûâ àoá múã röång taác duång ngùn chùån chiïën lûúåc cuãa yïëu töë Àaâi Loan àöëi vúái Trung Quöëc. Trûúác kia, Trung Quöëc chó coi Myä laâ yïëu töë bïn ngoaâi khi giaãi quyïët vêën àïì Àaâi Loan vaâ chó àùåt troång têm vaâo nhaâ cêìm quyïìn Àaâi http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 38 Loan. Hiïån nay, khi vêën àïì Àaâi Loan àaä “noáng” lïn, trúã thaânh con baâi giuáp Myä kiïìm chïë Trung Quöëc thò Trung Quöëc coi loaåi trûâ sûå kiïìm chïë chiïën lûúåc, ngùn chùån baá quyïìn cuãa Myä trong khu vûåc laâ chiïën lûúåc haâng àêìu vaâ rùn àe thïë lûåc Àaâi Loan àoâi àöåc lêåp, gêy sûác eáp buöåc Myä tön troång caác cam kïët vïì vêën àïì Àaâi Loan, thuác àêíy tiïën trònh thöëng nhêët laâ biïån phaáp cú baãn. Roä raâng yïëu töë Myä laâ trúã ngaåi lúán nhêët cho Trung Quöëc khi giaãi quyïët vêën àïì Àaâi Loan. Nïëu giaãi quyïët àûúåc vêën àïì Àaâi Loan, cuåc diïån chiïën lûúåc úã chêu aá-Thaái Bònh Dûúng seä coá thay àöíi cú baãn: àõa võ chiïën lûúåc cuãa Trung Quöëc tùng lïn coân võ thïë cuãa Myä seä yïëu ài vaâ voâng vêy Thaái Bònh Dûúng cuãa Myä àöëi vúái Trung Quöëc seä bõ chùåt àûát. Do coá aãnh hûúãng to lúán àöëi vúái lúåi ñch chiïën lûúåc cuãa caã Myä vaâ Trung Quöëc, Àaâi Loan luön luön laâ troång àiïím trong quan hïå Myä-Trung. 3.2. Taác àöång cuãa hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa túái vêën àïì thöëng nhêët Àaâi Loan Hïå thöëng NMD khiïën khaã nùng thöëng nhêët Àaâi Loan cuãa Trung Quöëc, nhêët laâ àöëi vúái biïån phaáp vuä lûåc, bõ àe doaå nghiïm troång. Khi Myä triïín khai thaânh cöng hïå thöëng NMD, khaã nùng rùn àe haåt nhên cuãa Trung Quöëc àöëi vúái Myä bõ vö hiïåu hoaá nïn Myä coá thïí tûå do haânh àöång maâ khöng e súå Trung Quöëc traã àuäa, sùén saâng can thiïåp vuä trang vaâo vêën àïì Àaâi Loan, thêåm chñ sûã duång caã vuä khñ haåt nhên àïí rùn àe Trung Quöëc khöng duâng vuä lûåc thöëng nhêët Àaâi Loan. Àûúåc chiïëc “ö an ninh” cuãa Myä baão höå vûäng chùæc, Àaâi Loan caâng tin tûúãng vaâo khaã nùng Trung Quöëc khöng daám sûã duång vuä lûåc, hiïåu quaã rùn àe cuãa Trung Quöëc àöëi vúái Àaâi Loan seä mêët vaâ xu hûúáng àöåc lêåp cuãa Àaâi Loan caâng àûúåc khuyïën khñch phaát triïín maånh meä. Trûúác tònh thïë àoá cöng cuöåc thöëng nhêët Àaâi Loan vaâo àaåi luåc seä rêët khoá thûåc hiïån àûúåc vaâ ngay caã trûúâng húåp Trung Quöëc quyïët àõnh sûã duång vuä lûåc giaãi quyïët thò khaã nùng thaânh cöng caâng thêëp. Khi hïå thöëng NMD àûúåc triïín khai thaânh cöng, ài keâm böí sung vaâ höî trúå cho noá hïå thöëng TMD cuäng seä àûúåc lùæp àùåt vaâ Àaâi Loan vúái võ trñ chiïën lûúåc vaâ vai troâ àöìng minh quan troång cuãa Myä seä laâ möåt àñch ngùæm àïí triïín khai. Trong viïåc triïín khai TMD Myä coá hai caách lûåa choån: möåt laâ àïí Àaâi Loan cuâng tham gia nghiïn cûáu chïë taåo TMD vaâ sau khi thaânh cöng seä lùæp àùåt trûåc tiïëp taåi Àaâi Loan; hai laâ khöng http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 39 àïí cho Àaâi Loan tham gia nghiïn cûáu chïë taåo nhûng coá thïí sau khi thaânh cöng, cùn cûá vaâo thoaã thuêån Myä-Àaâi Loan, baán cho Àaâi Loan hïå thöëng TMD coá khaã nùng àaáp ûáng “nhu cêìu quöëc phoâng” cuãa Àaâi Loan. Myä àaä tûâ chöëi àaãm baão vúái Trung Quöëc laâ cöng nghïå phoâng thuã tïn lûãa seä khöng àûúåc chuyïín giao cho Àaâi Loan. Trong böëi caãnh Trung Quöëc phaãn àöëi gay gùæt kïë hoaåch triïín khai TMD cuãa Myä, àùåc biïåt laâ yá àöì àûa Àaâi Loan vaâo hïå thöëng naây, thò tñnh khaã thi cuãa viïåc Myä löi keáo Àaâi Loan cuâng tham gia nghiïn cûáu chïë taåo hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa laâ thêëp. Tuy nhiïn khaã nùng sau naây Myä baán cho Àaâi Loan cöng nghïå cuãa hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa laâ rêët lúán. Kïët cuåc cuöëi cuâng cuãa caã hai caách thûác naây àïìu giöëng nhau laâ Àaâi Loan seä àûúåc trang bõ hïå thöëng phoâng thuã chöëng tïn lûãa. Möëi uy hiïëp chuã yïëu cuãa Trung Quöëc àöëi vúái Àaâi Loan vaâ rùn àe xu hûúáng àöåc lêåp cuãa hoân àaão naây laâ lûåc lûúång tïn lûãa. Nïëu Àaâi Loan coá àûúåc hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa, tuy khöng thïí dïî daâng vö hiïåu hoaá lûåc lûúång tïn lûãa cuãa Trung Quöëc nhûng hiïåu quaã rùn àe cuãa möëi àe doaå tïn lûãa tûâ Trung Quöëc àöëi vúái Àaâi Loan giaãm xuöëng, yá àöì giaãi phoáng Àaâi Loan “chúáp nhoaáng” vaâ àùåt Myä trûúác “sûå àaä röìi” khöng thûåc hiïån àûúåc vaâ taåo cho Myä thúâi gian vaâ àiïìu kiïån thuêån lúåi àïí can thiïåp vuä trang. Àiïìu naây seä caâng khuyïën khñch caác lûåc lûúång àoâi àöåc lêåp úã Àaâi Loan, nhêët laâ khi sûå tùng cûúâng húåp taác an ninh - quên sûå giûäa Myä vaâ Àaâi Loan trong khuön khöí hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa coá thïí laâm tùng sûå àöåc lêåp cuãa Àaâi Loan trïn thûåc tïë. Nhû vêåy, hïå thöëng NMD seä cung cêëp cho Myä möåt con baâi múái àïí mùåc caã, gêy sûác eáp vúái Trung Quöëc – khaã nùng chuyïín giao cöng nghïå phoâng thuã tïn lûãa cho Àaâi Loan. Trong caác cuöåc àaâm phaán, Myä seä coá thïí gêy aáp lûåc buöåc Trung Quöëc phaãi cùæt giaãm lûåc lûúång tïn lûãa triïín khai bïn búâ eo biïín nhùçm uy hiïëp Àaâi Loan nïëu Trung Quöëc khöng muöën cöng nghïå phoâng thuã tïn lûãa àûúåc chuyïín giao cho Àaâi Loan. Trung Quöëc do úã vaâo thïë yïëu nïn laåi khöng thïí ngùn chùån àûúåc tònh traång cöng nghïå phoâng thuã tïn lûãa àûúåc chuyïín giao dêìn dêìn cho Àaâi Loan theo tûâng phêìn vaâ tûâng giai àoaån. Toám laåi, vúái viïåc Myä triïín khai caác hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa trong àoá coá hïå thöëng NMD, khaã nùng giaãi quyïët vêën àïì Àaâi Loan, thöëng nhêët àêët nûúác cuãa Trung Quöëc ngaây caâng khoá khùn hún. Hïå http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 40 thöëng phoâng thuã tïn lûãa cuãa Myä seä àe doaå àïën lúåi ñch chiïën lûúåc cuãa Trung Quöëc vaâ xêm haåi nghiïm troång àïën an ninh chuã quyïìn quöëc gia cuãa Trung Quöëc. 4. NMD thuác àêíy möåt cuöåc chaåy àua vuä trang múái Trïn thûåc tïë laâ sûác maånh quên sûå cuãa Trung Quöëc àang gia tùng vaâ nûúác naây àang trong quaá trònh phaát triïín caác loaåi tïn lûãa àaån àaåo múái duâ coá hay khöng coá hïå thöëng NMD cuãa Myä. Viïåc hiïån àaåi hoaá lûåc lûúång vuä trang laâ möåt muåc tiïu quan troång cuãa Trung Quöëc, nùçm trong chiïën lûúåc “Böën hiïån àaåi hoaá”. Nhûng Trung Quöëc theo àuöíi muåc tiïu naây nhû laâ möåt chûúng trònh daâi haån chûá khöng phaãi laâ möåt yïu cêìu cêëp baách. Tuy nhiïn vúái muåc àñch vûúåt qua hïå thöëng NMD Trung Quöëc seä phaãi àêíy nhanh töëc àöå hiïån àaåi hoaá vuä trang vaâ tùng cûúâng phaát triïín lûåc lûúång haåt nhên. Trung Quöëc khöng muöën lùåp laåi sai lêìm cuãa Liïn Xö, tûác laâ àùåt gaánh nùång quaá taãi lïn nïìn kinh tïë bùçng viïåc chi phñ quaá nhiïìu cho lûåc lûúång quên sûå (mûác chi cho quöëc phoâng cuãa Liïn Xö thúâi kyâ àêìu thêåp kyã 80 chiïëm túái 15% GDP). Gaánh nùång vïì quöëc phoâng cuãa Trung Quöëc vêîn coân nheå duâ cho chi phñ quöëc phoâng mêëy nùm gêìn àêy àaä tùng rêët nhiïìu (Ngên saách quöëc phoâng nùm 2001 cuãa Trung Quöëc tùng 17,7% so vúái nùm 2000 ). Hiïån nay tyã lïå chi cho nghiïn cûáu vaâ phaát triïín laâ rêët thêëp, chó bùçng 0,5% GDP trong khi àoá tyã lïå naây úã Myä laâ 2,7% •. Tuy nhiïn Trung Quöëc cuäng khöng muöën theo gûúng Nhêåt Baãn trong viïåc haån chïë khaã nùng quên sûå cuãa mònh túái möåt mûác quaá thêëp so vúái mûác maâ nïìn kinh tïë coá thïí àaãm baão. Roä raâng nïëu Trung Quöëc coá àûúåc möåt nïìn kinh tïë quy mö nhû cuãa Myä thò hoå cuäng seä mong muöën coá möåt khaã nùng quên sûå tûúng àûúng. Nhòn chung, vïì mùåt cöng nghïå quöëc phoâng, quên àöåi Trung Quöëc hiïån nay tuåt hêåu rêët xa so vúái lûåc lûúång vuä trang cuãa Myä. Quên giaãi phoáng nhên dên Trung Quöëc (PLA) cöìng kïình, ñt àûúåc huêën luyïån vaâ trang bõ laåc hêåu. Rêët nhiïìu hïå thöëng vuä khñ haãi, luåc, khöng quên cuãa Trung Quöëc dûåa trïn kyä thuêåt cuãa Liïn Xö àaä cuä haâng thêåp kyã. Theo àaánh giaá cuãa caác chuyïn gia, caác ICBM cuãa Trung Quöëc mang àêìu àaån àún vaâ nhiïn liïåu dûúâng nhû àûúåc cêët taách biïåt vúái tïn lûãa, khöng coá hïå thöëng caãm biïën caãnh baáo súám, thúâi gian chuêín bõ http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 41 phoáng tïn lûãa àaån àaåo phaãi mêët nhiïìu giúâ. Do àoá lûåc lûúång haåt nhên cuãa Trung Quöëc rêët thiïëu linh hoaåt vaâ keám cú àöång. Àïí vûúåt qua nhûäng yïëu keám vïì quên sûå so vúái Myä, Trung Quöëc àaä thûåc hiïån möåt kïë hoaåch göìm hai hûúáng àêìy tham voång – kïët húåp mua sùæm úã nûúác ngoaâi vúái phaát triïín trong nûúác. Phaát triïín trong nûúác àûúåc trúå giuáp búãi caác hoaåt àöång tònh baáo, giaán àiïåp - àaánh cùæp cöng nghïå vaâ caác sú àöì vïì vuä khñ- vaâ bñ mêåt mua nhûäng phuå tuâng haån chïë xuêët khêíu. (Coá thïí khöng phaãi ngêîu nhiïn maâ trong baãn baáo caáo Cox nùm 1999, Myä àaä buöåc töåi Trung Quöëc àaánh cùæp cöng nghïå haåt nhên vaâ thiïët kïë àêìu àaån W-88 cuãa Myä). Nhúâ caác biïån phaáp trïn, Trung Quöëc àaä coá khaã nùng thûåc hiïån caác chûúng trònh phaát triïín tïn lûãa, trong àoá coá viïåc nêng cêëp vaâ chïë taåo múái caác ICBM, àïí tùng cûúâng sûác maånh quên sûå. Trung Quöëc coá hai sûå lûåa choån àïí coá möåt lûåc lûúång haåt nhên àuã sûác choåc thuãng hïå thöëng NMD. Àoá laâ tùng maånh söë lûúång ICBM cuâng caác àêìu àaån haåt nhên hoùåc nêng cao khaã nùng söëng soát cuãa lûåc lûúång haåt nhên têìm xa (caác ICBM cú àöång vaâ caác SLBM) àöìng thúâi vúái quaá trònh phaát triïín nhûäng àêìu àaån tiïn tiïën cho caác tïn lûãa vaâ tùng àöå chñnh xaác cho caác hïå thöëng. Quaá trònh hiïån àaåi hoaá lûåc lûúång haåt nhên cuãa Trung Quöëc hiïån nay göìm viïåc phaát triïín möåt ICBM cú àöång múái- tïn lûãa DF-31 nhiïn liïåu rùæn, àaä àûúåc phoáng thûã- vaâ möåt loaåi ICBM tiïn tiïën khaác laâ DF-41. Khaã nùng rùn àe haåt nhên hiïån taåi cuãa Trung Quöëc dûåa trïn sûå khöng roä raâng vïì söë lûúång caác ICBM vaâ àêìu àaån haåt nhên cuãa Trung Quöëc trong nhêån thûác cuãa caác àöëi thuã, cuå thïí úã àêy laâ Myä. Hïå thöëng NMD cuãng cöë sûå tin tûúãng cuãa Myä vaâo khaã nùng àöëi phoá sûå traã àuäa cuãa Trung Quöëc. Àïí vûúåt qua hïå thöëng NMD, Trung Quöëc àang tòm caách phaát triïín caác loaåi tïn lûãa àaån àaåo àùåt trïn phûúng tiïån mang caác àêìu àaån coá khaã nùng bùæn phaá nhiïìu muåc tiïu àöåc lêåp coá thïí quay trúã laåi khñ quyïín (MIRV). Nïëu khöng coá hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa, Trung Quöëc coá thïí duy trò sûå rùn àe haåt nhên bùçng sûå mêåp múâ vïì söë lûúång àêìu àaån trûúác khi Trung Quöëc coá thïí triïín khai àûúåc caác loaåi vuä khñ haåt nhên coá khaã nùng söëng soát cao khi bõ àaánh chùån. Nïëu coá hïå thöëng NMD, hiïåu quaã cuãa sûå mêåp múâ vïì söë lûúång àêìu àaån naây seä biïën mêët, Trung Quöëc seä phaãi tòm caách coá àûúåc khaã nùng rùn àe tin cêåy hún. Trung Quöëc cho rùçng seä rêët töën keám vïì mùåt kinh tïë àöëi maâ laåi ñt hiïåu quaã nïëu nûúác naây tiïëp tuåc chó tùng söë lûúång ICBM àùåt cöë àõnh úã caác hêìm http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 42 ngêìm àïí àöëi phoá laåi sûå triïín khai hïå thöëng NMD cuãa Myä. Trung Quöëc tin laâ seä húåp lyá hún nïëu choån caách choåc thuãng hïå thöëng NMD bùçng caác ICBM cú àöång hoaân toaân, caác SLBM coá khaã nùng söëng soát cao hoùåc caác MIRV khi caác àiïìu kiïån vïì mùåt cöng nghïå cho pheáp. Trong thúâi gian trûúác mùæt khi àiïìu kiïån cöng nghïå chûa sùén saâng, Trung Quöëc seä phaát triïín kïët húåp caác loaåi vuä khñ haåt nhên têìm xa vaâ nêng quy mö cuãa lûåc lûúång haåt nhên duâng àïí traã àuäa lïn lúán hún töíng söë àêìu àaån haåt nhên maâ hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa cuãa Myä àaánh chùån àûúåc vaâ söë àêìu àaån naây phaãi àuã sûác gêy cho Myä nhûäng töín thêët lúán. Söë lûúång àêìu àaån haåt nhên Trung Quöëc cêìn àïí vûúåt qua hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa tïn lûãa cuãa Myä seä phaãi tûâ haâng trùm àïën vaâi nghòn. Viïåc tùng khaã nùng söëng soát cuãa caác loaåi vuä khñ haåt nhên tuy khöng thïí trûåc tiïëp àaánh baåi hïå thöëng NMD nhûng laåi laâm cho caác biïån phaáp khaác coá hiïåu quaã hún. Vñ duå Trung Quöëc seä cêìn ñt àêìu àaån haåt nhên àïí choåc thuãng têëm laá chùæn phoâng thuã tïn lûãa cuãa Myä hún nïëu Trung Quöëc triïín khai àûúåc caác ICBM cú àöång vaâ caác SLBM coá khaã nùng söëng soát cao chûá khöng phaãi laâ caác ICBM cöë àõnh trong caác hêìm chûáa. Khi coá nhên töë NMD, caác biïån phaáp tùng cûúâng sûác maånh cuãa lûåc lûúång haåt nhên naây seä àûúåc Trung Quöëc tñnh toaán kïët húåp vúái nhau vaâ laâm cho tûúng lai phaát triïín cuãa lûåc lûúång haåt nhên cuãa Trung Quöëc rêët khoá àoaán àõnh. Hiïån nay, cuâng vúái viïåc thuyïët phuåc Trung Quöëc laâ hïå thöëng NMD cuãa mònh khöng nhùçm tiïu diïåt khaã nùng rùn àe haåt nhên cuãa Trung Quöëc, Myä coá thïí seä taán thaânh möåt sûå gia tùng haån chïë söë lûúång ICBM cuãa Trung Quöëc àïí àöëi phoá laåi hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa. Chñnh quyïìn Bush cho rùçng Trung Quöëc seä tùng àaáng kïí lûåc lûúång haåt nhên chiïën lûúåc trong hai thêåp kyã túái cuâng vúái viïåc sûác maånh kinh tïë Trung Quöëc seä tùng lïn, bêët kïí Myä coá triïín khai hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa tïn lûãa hay khöng. Möåt khi hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa àaä àûúåc triïín khai xong, Myä seä coá thïë àïí nêng cêëp sûác maånh àaánh chùån cuãa hïå thöëng NMD nïëu muöën. Trung Quöëc seä khöng coá lûåa choån naâo khaác laâ phaãi chêëp nhêån thûåc tïë laâ khaã nùng rùn àe cuãa mònh cûá dêìn dêìn bõ xoái moân hoùåc phaãi tham gia vaâo möåt cuöåc chaåy àua vuä trang àêìy töën keám àïí bùæt kõp vúái khaã nùng sûác maånh àaánh chùån cuãa hïå thöëng NMD. Viïåc chaåy àua nhû thïë cuöëi http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 43 cuâng cuäng khöng thïí àem laåi cho Trung Quöëc sûå tin tûúãng hún vaâo khaã nùng rùn àe cuãa mònh. Hún nûäa, giaã thiïët laâ àïí àöíi laåi möåt thoaã thuêån vïì phoâng thuã tïn lûãa giûäa Myä vaâ Trung Quöëc (chùèng haån thoaã thuêån Trung Quöëc thöi khöng phaãn àöëi viïåc triïín khai hïå thöëng NMD, Myä chêëp nhêån Trung Quöëc gia tùng vuä khñ tiïën cöng chiïën lûúåc), Myä seä yïu cêìu Trung Quöëc minh baåch hoaá kho vuä khñ haåt nhên vaâ nhûäng khaã nùng cuãa noá. Thûåc tïë laâ duâ Trung Quöëc coá phaãn àöëi viïåc triïín khai hïå thöëng NMD nhû thïë naâo thò Myä vêîn quyïët têm tiïën haânh kïë hoaåch nïn viïåc àöëi thoaåi vaâ chêëp nhêån möåt thoaã thuêån nhû vêåy vúái Myä xem ra coá veã coá lúåi cho Trung Quöëc. Nhûng thûåc chêët àoá laåi laâ möåt caái bêîy. Bêët kyâ möåt sûå minh baåch hoaá naâo vïì kho vuä khñ haåt nhên cuãa Trung Quöëc trong khi Myä laåi coá ûu thïë vûúåt tröåi vïì sûác maånh haåt nhên so vúái Trung Quöëc seä chó caâng laâm phaá vúä cú súã cuãa sûå rùn àe haåt nhên hiïån taåi cuãa Trung Quöëc. Nhû vêåy, yïu cêìu phaãi hiïån àaåi hoaá vuä trang àïí vûúåt qua hïå thöëng NMD coá nguy cú àêíy Trung Quöëc vaâo voâng xoaáy cuãa cuöåc chaåy àua vuä trang chiïën lûúåc maâ hêåu quaã cuãa noá laâ cöng cuöåc “böën hiïån àaåi hoaá” cuãa Trung Quöëc seä bõ aãnh hûúãng rêët lúán. Lö gic kinh tïë àùåc thuâ cuãa cuöåc chaåy àua vuä trang thûúâng taåo ra möåt àöång lûåc tûå nhiïn cho viïåc múã röång lûåc lûúång haåt nhên möåt khi quaá trònh àoá àûúåc khúãi àöång. Trung Quöëc seä tùng töëc àöå saãn xuêët vaâ khöëi lûúång caác ICBM vaâ SLBM àïí giaá thaânh saãn suêët trïn möåt àún võ seä giaãm xuöëng vaâ àaåt hiïåu quaã kinh tïë nhúâ quy mö. Chi phñ cho quöëc phoâng cuãa Trung Quöëc seä phaãi tùng maånh theo xu hûúáng tùng cûúâng vuä trang haåt nhên vaâ trúã thaânh möåt gaánh nùång cho nïìn kinh tïë laâm cho nhiïìu muåc tiïu khaác seä khoá àaåt àûúåc nïëu nïìn kinh tïë khöng coân giûä àûúåc mûác tùng trûúãng cao. Trung Quöëc seä phaãi traánh dêîm phaãi “vïët xe àöí” cuãa Liïn Xö khi trûúác nïëu muöën vûún lïn thaânh möåt cûúâng quöëc ngang haâng vúái Myä. Quan hïå Myä-Trung vöën chûáa nhiïìu mêu thuêîn vaâ biïën àöång thêët thûúâng. Hïå thöëng NMD caâng laâm phûác taåp thïm caác mêu thuêîn giûäa Myä vaâ Trung Quöëc, gêy trúã ngaåi lúán cho viïåc phaát triïín quan hïå giûäa hai nûúác. Taác àöång tiïu cûåc cuãa hïå thöëng NMD àöëi vúái quan hïå Myä-Trung thïí hiïån trûúác hïët úã viïåc noá coá nguy cú phaá vúä thïë cên http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 44 bùçng khaã nùng rùn àe haåt nhên giûäa hai bïn. Vúái hïå thöëng NMD, Myä coá khaã nùng àaãm baão an ninh cho laänh thöí quöëc gia, khöng lo bõ möåt söë nûúác ñt nhiïìu vuä khñ haåt nhên traã àuäa bùçng vuä khñ haåt nhên chiïën lûúåc. Àöëi vúái Myä, vai troâ rùn àe múã röång cuãa vuä khñ haåt nhên caâng maånh hún vaâ àaáng tin cêåy hún. Myä seä hònh thaânh lûåc lûúång rùn àe vûâa tiïën cöng vûâa phoâng thuã, thaách thûác nghiïm troång lûåc lûúång rùn àe haåt nhên coá haån cuãa nhûäng nûúác khaác. Khaã nùng Myä duâng vuä khñ haåt nhên têën cöng nhûäng nûúác naây cuäng tùng lïn nhiïìu. Coân àöëi vúái Trung Quöëc, hïå thöëng NMD laåi vö hiïåu hoaá khaã nùng rùn àe haåt nhên àöëi vúái Myä. Hiïåu quaã vaâ vai roâ rùn àe cuãa vuä khñ haåt nhên chiïën lûúåc cuãa Trung Quöëc seä giaãm xuöëng thêëp vaâ khöng coân àaáng tin cêåy. Hún nûäa, hïå thöëng NMD coân aãnh hûúãng nghiïm troång àïën lúåi ñch chiïën lûúåc cuãa Trung Quöëc trong vêën àïì Àaâi Loan. Noá seä caãn trúã quaá trònh thöëng nhêët Àaâi Loan cuãa Trung Quöëc. Ngoaâi ra, hïå thöëng naây coân thuác àêíy möåt cuöåc chaåy àua vuä trang múái. Trung Quöëc cöë gùæng tùng cûúâng khaã nùng têën cöng àïí àaãm baão sûác maånh rùn àe. Coân Myä laåi cöë gùæng nêng cêëp, phaát triïín khaã nùng phoâng thuã àaánh chùån tïn lûãa. Möåt cuöåc chaåy àua nhû thïë seä aãnh hûúãng xêëu àïën quan hïå Myä-Trung. Nïëu hïå thöëng NMD àûúåc triïín khai thaânh cöng noá coá thïí giuáp Myä duy trò vaâ cuãng cöë àõa võ siïu cûúâng aáp àaão trïn thïë giúái vaâ trong vuâng chêu AÁ- Thaái Bònh Dûúng nhûng laåi laâm giaãm vai troâ vaâ aãnh hûúãng cuãa Trung Quöëc vúái tû caách laâ möåt cûúâng quöëc quan troång úã khu vûåc chêu AÁ- Thaái Bònh Dûúng. Trong quan hïå song phûúng nïëu möåt bïn bõ thua thiïåt lúåi ñch thò quan hïå àoá khoá coá thïí phaát triïín töët àeåp àûúåc. Hïå thöëng NMD coá haåi cho lúåi ñch cuãa Trung Quöëc, möåt bïn trong quan hïå song phûúng, nïn quan hïå Myä-Trung seä xuêët hiïån nhiïìu cùng thùèng. Trung Quöëc laâ möåt nûúác lúán coá vai troâ vaâ aãnh hûúãng rêët quan troång àöëi vúái hoaâ bònh, an ninh vaâ öín àõnh cuãa caã khu vûåc chêu AÁ- Thaái Bònh Dûúng. Caác bûúác phaát triïín cuãa Trung Quöëc theo chiïìu hûúáng naâo laâ möåt trong nhûäng nhên töë quyïët àõnh doâng chuã lûu cuãa khu vûåc nïn caác àöång thaái chñnh saách phaãn ûáng laåi nhûäng aãnh hûúãng tiïu cûåc cuãa hïå thöëng NMD seä àûúåc caác “diïîn viïn” trïn sên khêëu chñnh trõ thïë giúái chùm chuá theo doäi. Quan hïå quöëc tïë seä coá nhiïìu biïën àöång lúán vúái nhûäng hiïìu hûúáng têåp húåp lûåc lûúång http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 45 múái diïîn ra vaâ quan hïå Myä-Trung cuäng seä biïën àöíi, gùåp thïm nhiïìu soáng gioá vaâ coá nguy cú bûúác vaâo möåt chûúng cùng thùèng múái. http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 46 CHÛÚNG III: CHIÏÌU HÛÚÁNG QUAN HÏÅ MYÄ -TRUNG TRÛÚÁC SÛÅ XUÊËT HIÏÅN CUÃA HÏÅ THÖËNG NMD 1. Xu hûúáng têåp húåp lûåc lûúång cuãa Myä vaâ Trung Quöëc xung quanh vêën àïì NMD Sau chiïën tranh laånh, têåp húåp lûåc lûúång theo yá thûác hïå àaä löîi thúâi. Ngaây nay tiïu chñ têåp húåp lûåc lûúång trong böëi caãnh thïë giúái múái laâ lúåi ñch quöëc gia. Caác quöëc gia thûåc hiïån thûåc hiïån chñnh saách têåp húåp lûåc lûúång theo tûâng vêën àïì vaâ tûâng thúâi àiïím cuå thïí. Hiïån nay kïë hoaåch triïín khai hïå thöëng NMD laâ möåt vêën àïì àang thu huát sûå chuá yá àùåc biïåt trong quan hïå quöëc tïë maâ Myä vaâ Trung Quöëc àïìu cöë gùæng têåp húåp lûåc lûúång phuåc vuå lúåi ñch chiïën lûúåc cuãa mònh: möåt bïn têåp húåp sûå uãng höå coân bïn kia têåp húåp lûåc lûúång chöëng àöëi noá. Hïå thöëng NMD coá nguy cú taåo ra sûå chia reä ngêìm giûäa caác quöëc gia àöìng minh nùçm dûúái chiïëc “ö phoâng thuã tïn lûãa” cuãa Myä vaâ nhûäng nûúác àûáng ngoaâi noá. Hïå thöëng naây seä coá nhiïìu taác àöång trong viïåc taái cêëu truác laåi caác möëi quan hïå giûäa caác cûúâng quöëc trong khu vûåc chêu aá-Thaái Bònh Dûúng. Àöëi vúái Trung Quöëc, hïå thöëng NMD coá nhûäng aãnh hûúãng rêët tiïu cûåc àöëi vúái lúåi ñch chiïën lûúåc cuãa nûúác naây nïn têåp húåp lûåc lûúång chöëng àöëi, tranh thuã sûå uãng höå quöëc tïë àöëi vúái lêåp trûúâng cuãa mònh coá yá nghôa hïët sûác quan troång. Àöëi tûúång àêìu tiïn vaâ quan troång nhêët àïí Trung Quöëc tranh thuã laâ Nga. Mùåc duâ NMD khöng aãnh hûúãng trûåc tiïëp àïën khaã nùng rùn àe haåt nhên cuãa Nga nhûng Nga hïët sûác lo ngaåi yá àöì cuãa Myä àùçng sau möåt hïå thöëng NMD “haån chïë”: Myä coá thïí nêng cêëp dêìn hïå thöëng NMD, tûâng bûúác laâm àaão löån thïë cên bùçng haåt nhên Nga-Myä tûâng àûúåc duy trò trong nhiïìu thêåp kyã qua, taåo cho Myä ûu thïë tuyïåt àöëi vïì sûác maånh quên sûå. Khi Myä coá trong tay hïå thöëng NMD, Nga buöåc phaãi duy trò vaâ cuãng cöë lûåc lûúång rùn àe haåt nhên chiïën lûúåc àïí àaãm baão khaã nùng xuyïn thuåc têëm laá chùæn tïn lûãa cuãa Myä. Khi àoá Nga bõ rúi vaâo möåt tònh thïë bêët lúåi, phaãi àêìu http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 47 tû tiïìn cuãa vaâo nhûäng chûúng trònh quên sûå àêìy töën keám trong khi nïìn kinh tïë Nga coân gùåp nhiïìu khoá khùn. Myä “tiïìn nhiïìu thïë maånh” coân Nga thûåc lûåc laåi tûúng àöëi yïëu keám nïn khöng thïí lao vaâo möåt cuöåc chaåy àua haåt nhên khöng cên sûác vúái Myä cuäng nhû khöng thïí vò àoá maâ ài túái cuåc diïån àöëi khaáng vúái Myä. Nga cuäng coá cuâng quan àiïím vúái Trung Quöëc trong viïåc coi Hiïåp ûúác ABM laâ nïìn taãng cuãa sûå cên bùçng vaâ öín àõnh chiïën lûúåc toaân cêìu. Viïåc Myä xoaá boã Hiïåp ûúác ABM seä laâm àaão löån thïë cên bùçng vaâ öín àõnh àoá, kñch thñch möåt cuöåc chaåy àua vuä trang haåt nhên giûäa caác quöëc gia àöìng thúâi phaá hoaåi nghiïm troång caác tiïën trònh giaãi trûâ quên bõ vaâ cêëm phöí biïën vuä khñ haåt nhên trïn thïë giúái. Trung Quöëc vaâ Nga àaä tòm àûúåc tiïëng noái chung trong vêën àïì phaãn àöëi kïë hoaåch triïín khai NMD cuãa Myä. Trong cuöåc gùåp thûúång àónh Nga-Trung ngaây 18-7-2000 taåi Bùæc Kinh, laänh àaåo hai nûúác àaä chó trñch maånh meä kïë hoaåch NMD cuãa Myä vaâ àûa vêën àïì naây vaâo tuyïn böë chung. Kïë hoaåch NMD cuãa Myä ngoaâi viïåc thuác àêíy sûå “phöëi húåp chiïën lûúåc” trïn cú súã lêåp trûúâng chung vaâ lúåi ñch chung coân coá khaã nùng tùng cûúâng caác möëi quan hïå húåp taác trïn vêën àïì an ninh-chñnh trõ vaâ kyä thuêåtquên sûå giûäa hai nûúác. Hiïån taåi hún möåt nûãa söë vuä khñ xuêët khêíu cuãa Nga laâ xuêët sang Trung Quöëc vaâ Trung Quöëc hïët sûác quan têm àïën caác cöng nghïå quên sûå cuãa Nga. Tuy nhiïn cuäng cêìn phaãi nhêån thêëy rùçng quan hïå Nga-Trung seä xñch laåi gêìn nhau do vêën àïì NMD nhûng khaã nùng vïì möåt liïn minh chùåt cheä giûäa hai nûúác laâ khöng hiïån thûåc. Trong quan hïå Nga-Trung coân töìn taåi nhiïìu mêu thuêîn vaâ yá àöì caånh tranh, hai nûúác cêìn nhau quan troång laâ àïí laâm àöëi troång vúái aãnh hûúãng cuãa Myä, tùng sûác mùåc caã vaâ võ thïë cuãa mònh trong quan hïå vúái Myä. Ngoaâi àöëi tûúång chuã yïëu trong chñnh saách têåp húåp lûåc lûúång cuãa Trung Quöëc trïn vêën àïì NMD laâ Nga, Trung Quöëc coân lúåi duång vêën àïì naây àïí tranh thuã sûå uãng höå cuãa caác àöëi tûúång quan troång khaác, goáp phêìn phaá thïë bao vêy kiïìm chïë cuãa Myä. Àöåt phaá khêíu trûúác hïët cuãa Trung Quöëc laâ úã biïn giúái phña Têy. Trung Quöëc àaä têåp húåp àûúåc sûå uãng höå cuãa Pakistan phaãn àöëi kïë hoaåc NMD cuãa Myä, taåo cú súã cho viïåc cuãng cöë quan hïå gêìn guäi vaâ húåp taác chùåt cheä vúái Pakistan. Àöìng thúâi Trung Quöëc coân tranh thuã lûåc lûúång caác nûúác Trung AÁ trong Töí chûác húåp taác Thûúång Haãi baân phûúng aán àöëi phoá NMD. Vaâo thaáng http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 48 7/2000 nhoám naây ra tuyïn böë chung kïu goåi sûå tuên thuã Hiïåp ûúác ABM, cho rùçng viïåc thiïët lêåp caác khöëi vaâ xêy dûång hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa seä phaá hoaå hoaâ bònh, öín àõnh úã khu vûåc chêu AÁ-Thaái Bònh Dûúng. Ngoaâi ra, Trung Quöëc coân lúåi duång sûå bêët àöìng giûäa Myä vaâ caác nûúác àöìng minh trïn vêën àïì NMD àïí têåp húåp sûå chöëng àöëi kïë hoaåch naây cuãa Myä vaâ tùng cûúâng quan hïå vúái nhûäng nûúác trïn. Haân Quöëc, àöìng minh thên cêån cuãa Myä úã Àöng AÁ àaä cöng khai baây toã thaái àöå phaãn chûúng trònh phoâng thuã tïn lûãa cuãa Myä. Caác àöìng minh Têy Êu cuãa Myä, nhêët laâ Phaáp vaâ Àûác, cuäng toã ra deâ dùåt vaâ khöng uãng höå chûúng trònh NMD cuãa Myä. Hoå cuäng lo ngaåi vïì möåt cuöåc chaåy àua vuä trang, vïì viïåc Myä mûu cêìu an ninh àún phûúng, vïì viïåc phaãi chi nhiïìu hún vaâo mua sùæm thiïët bõ quên sûå vaâ tiïën haânh caác chûúng trònh nghiïn cûáu-triïín khai hïët sûác töën keám àïí tûå baão vïå. Àöìng thúâi nhûäng nûúác naây cuäng khöng muöën vò hïå thöëng NMD maâ quan hïå MyäTrung trúã nïn thuâ àõch, aãnh hûúãng àïën nhûäng lúåi ñch cuãa chñnh hoå. Àöëi phoá vúái nhûäng toan tñnh tranh thuã vêën àïì NMD àïí têåp húåp lûåc lûúång cuãa Trung Quöëc, Myä cuäng ra sûác thuyïët phuåc caác àöìng minh, caác àöëi taác, ngay caã Nga vaâ Trung Quöëc, uãng höå kïë hoaåch NMD cuãa mònh. Àöëi tûúång quan troång àêìu tiïn maâ Myä cêìn sûå hêåu thuêîn laâ Nhêåt Baãn. Sau chiïën tranh laånh, liïn minh an ninh chiïën lûúåc Myä-Nhêåt àûúåc cuãng cöë vaâ tùng cûúâng chùåt cheä hún, thïí hiïån trûúác hïët qua viïåc hai bïn khùèng àõnh laåi Hiïåp ûúác an ninh nùm 1996 vaâ thöng qua “phûúng chêm húåp taác phoâng thuã” nùm 1997. Nhêåt Baãn laâ àöìng minh quan troång bêåc nhêët cuãa Myä úã Àöng AÁ nïn viïåc Nhêåt húåp taác vúái Myä trong viïåc phaát triïín caác hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa nùçm trong nhûäng lúåi ñch chiïën lûúåc cuãa Myä. Nùm 1998, chñnh phuã Nhêåt àaä quyïët àõnh tham gia cuâng Myä phaát triïín hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa chiïën trûúâng vaâ àaä phên böí ngên saách cho chûúng trònh naây haâng nùm. Mùåc duâ haâng nùm Nhêåt chi cho quên sûå khöng quaá 1% GDP, nhûng ngên saách quên sûå cuãa Nhêåt laåi lúán thûá hai thïë giúái, sau Myä. Hai cûúâng quöëc giaâu coá nhêët thïë giúái naây cuâng nhau húåp taác vaâ chi nhûäng khoaãn tiïìn khöíng löì cho caác hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa caâng thiïët chùåt thïm liïn minh Myä-Nhêåt. Tònh hònh àoá khöng khoãi laâm cho Trung Quöëc lo ngaåi do möåt àöëi tûúång quan troång maâ liïn minh naây nhùçm vaâo chñnh laâ Trung Quöëc. Nhêåt Baãn coá khaã nùng taái vuä http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 49 trang àïí höî trúå Myä trong caác cuöåc xung àöåt khu vûåc maâ trong àoá khöng loaåi trûâ cuöåc xung àöåt tiïìm taâng úã eo biïín Àaâi Loan. Liïn minh an ninh Myä-Nhêåt àûúåc Myä sûã duång àïí kiïìm chïë Trung Quöëc, ngùn chùån nûúác naây nöíi lïn thaách thûác àõa võ cuãa Myä vaâ laâm cên bùçng lûåc lûúång thay àöíi bêët lúåi cho Trung Quöëc. Trung Quöëc rêët lo ngaåi àiïìu naây seä xêm haåi lúåi ñch an ninh cuãa mònh àùåc biïåt laâ khi caác hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa trong àoá coá hïå thöëng NMD àûúåc triïín khai, liïn minh Myä-Nhêåt seä mùåc sûác “laâm mûa laâm gioá” vaâ taåo ra möåt “kõch baãn Kosovo úã chêu AÁ-Thaái Bònh Dûúng”. Sau Nhêåt Baãn, möåt nûúác lúán khaác úã khu vûåc nùçm trong tñnh toaán têåp húåp lûåc lûúång cuãa Myä laâ êën Àöå nhên cú höåi NMD trúã thaânh möåt vêën àïì nöíi bêåt trong quan hïå giûäa caác nûúác lúán. Tùng cûúâng löi keáo êën Àöå seä giuáp Myä phaá vúä yá àöì cuãa Trung Quöëc muöën liïn kïët vúái êën Àöå, têåp húåp lûåc lûúång trong tam giaác Nga-Trung- êën àïí àöëi troång laåi aãnh hûúãng cuãa Myä. Myä chuã trûúng tranh thuã ÊËn Àöå àïí haån chïë caác bûúác tiïën cuäng nhû aãnh hûúãng cuãa Trung Quöëc úã Nam AÁ vaâ ÊËn Àöå Dûúng; cuâng vúái caác àöìng minh úã Àöng Bùæc AÁ, Àöng Nam AÁ taåo thaânh thïë goång kòm bao vêy - kiïìm chïë Trung Quöëc àöìng thúâi laåi lêëy ÊËn Àöå laâm àöëi troång vaâ mùåc caã vúái Trung Quöëc trong caác vêën àïì song phûúng vaâ quöëc tïë. Coân ÊËn Àöå thò tûâ lêu àaä tòm kiïëm vai troâ cûúâng quöëc khu vûåc vaâ thïë giúái, saánh ngang cuâng caác cûúâng quöëc haåt nhên khaác. êën Àöå muöën Myä uãng höå àïí coá thïí nhanh choáng trúã thaânh uyã viïn thûúâng trûåc cuãa Höåi àöìng Baão an LHQ; muöën thay thïë Pakistan trúã thaânh àöëi taác chiïën lûúåc cuãa Myä úã khu vûåc Nam AÁ. Möåt trong nhûäng muåc tiïu chiïën lûúåc quan troång khaác cuãa ÊËn Àöå khi tùng cûúâng quan hïå vúái Myä laâ do nhên töë Trung Quöëc, àöëi thuã lêu àúâi vaâ saát sûúân cuãa ÊËn Àöå. Mùåc duâ quan hïå ÊË n Àöå-Trung Quöëc àaä àûúåc caãi thiïån trong mêëy nùm gêìn àêy nhûng hai nûúác vêîn chûa kyá àûúåc hiïåp àõnh biïn giúái, möëi nghi kyå giûäa hai bïn vêîn töìn taåi tûâ sau cuöåc àuång àöå biïn giúái nùm 1962. êën Àöå vêîn lo ngaåi nguy cú haåt nhên tûâ Trung Quöëc cuäng nhû möëi quan hïå gùæn boá giûäa Trung Quöëc vaâ Pakistan, àöëi thuã chuã chöët cuãa êën Àöå taåi Nam AÁ. Do coá nhûäng àiïím àöìng vïì lúåi ñch chiïën lûúåc nhû vêåy giûäa Myä vaâ ÊË n Àöå, vêën àïì NMD àaä taåo cho hai bïn möåt cú höåi àïí xñch laåi gêìn nhau. Vêën àïì NMD àaä àûúåc ÊËn Àöå vaâ Myä tranh thuã khai thaác àïí tùng cûúâng quan hïå vúái bïn kia, nêng cao võ thïë cuãa mònh vaâ phuåc vuå http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 50 nhûäng muåc tiïu chiïën lûúåc. Chñnh viïåc ÊËn Àöå cöng khai tuyïn böë uãng höå kïë hoaåch triïín khai hïå thöëng NMD cuãa Töíng thöëng Bush laâ möåt trong nhûäng tñn hiïåu laâm cú súã cho Myä àêíy maånh quan hïå vúái ÊËn Àöå trong chñnh saách têåp húåp lûåc lûúång cuãa Myä. êën Àöå cuäng àaä kheáo leáo lûåa choån vêën àïì NMD àïí bùæn tñn hiïåu vïì sûå thay àöíi thaái àöå trong quan hïå vúái Myä nhùçm taåo sûå chuá yá vaâ tranh thuã sûå uãng höå cuãa Myä. Ngoaåi trûúãng ÊËn Àöå mùåc duâ trûúác àoá vêîn phaãn àöëi maånh meä viïåc quên sûå hoaá vuä truå nhûng sau chuyïën thùm Myä thaáng 4/2001 àaä thay àöíi quan àiïím, trúã thaânh möåt trong nhûáng quan chûác cêëp cao àêìu tiïn cuãa ÊËn Àöå hoan nghïnh kïë hoaåch NMD cuãa Myä. Ngaây 2-52001, chó möåt ngaây sau baâi phaát biïíu cuãa Töíng thöëng Myä Bush vïì hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa, chñnh phuã cuãa Thuã tûúáng ÊË n Àöå Vajpayee àaä ra tuyïn böë nöìng nhiïåt hoan nghïnh nhûäng thöng söë múái vïì phoâng thuã chiïën lûúåc maâ öng Bush àûa ra. Toám laåi, hïå thöëng NMD coá nhûäng taác àöång nhêët àõnh àöëi vúái xu hûúáng têåp húåp lûåc lûúång cuãa Myä vaâ Trung Quöëc noái riïng vaâ vïì töíng thïí laâ “vaán baâi” cên bùng lûåc lûúång maâ caác nûúác lúán àang chúi úã khu vûåc chêu AÁ-Thaái Bònh Dûúng. Do vêën àïì NMD, nhiïìu ngûúâi tñnh àïën möåt khaã nùng têåp húåp lûåc lûúång theo khöëi, möåt bïn laâ Myä-Nhêåt vaâ möåt bïn laâ Trung-Nga coân ÊËn Àöå àûáng giûäa laâm nhên töë cên bùçng chiïën lûúåc. Tuy nhiïn khaã nùng trïn laâ khöng mêëy hiïn thûåc búãi kõch baãn trïn laâ sûå àöëi àêìu toaân diïån giûäa caác nûúác lúán, àiïìu seä khöng phuåc vuå cho lúåi ñch quöëc gia cuãa chñnh hoå. Cêu noái nöíi tiïëng cuãa nhaâ ngoaåi giao aáo thïë kyã XIX Metternic xeát cho trûúâng húåp naây àïën nay vêîn coân nguyïn giaá trõ: “Khöng coá àöìng minh vônh viïîn, cuäng khöng coá keã thuâ vônh viïîn, chó coá lúåi ñch laâ vônh viïîn”. Thûåc tïë trong quan hïå caác nûúác lúán úã khu vûåc chêu AÁ-Thaái Bònh Dûúng seä khöng hònh thaânh liïn minh (alliance) múái, maâ chó coá sûå liïn kïët (alignment) vïì caác vêën àïì chñnh saách cuå thïí maâ vêën àïì NMD laâ möåt bùçng chûáng sinh àöång. Do àoá, quan hïå Myä-Trung seä khoá coá thïí àaåt àûúåc traång thaái cên bùçng öín àõnh maâ seä laâ traång thaái cên bùçng àöång, khöng öín àõnh. http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 51 2. Triïín voång quan hïå Myä-Trung trûúác sûå xuêët hiïån cuãa hïå thöëng NMD Hïå thöëng NMD laâ vêën àïì gêy bêët àöìng sêu sùæc trong quan hïå Myä-Trung. Trung Quöëc phaãn àöëi gay gùæt kïë hoaåch triïín khai caác hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa cuãa Myä vò noá taác àöång tiïu cûåc àïën an ninh vaâ lúåi ñch chiïën lûúåc cuãa Trung Quöëc. Chñnh vò thïë, trong tûúng lai, vêën àïì NMD seä laâ möåt trong nhûäng nguöìn göëc quan troång cuãa nhûäng àúåt soáng gioá trong quan hïå Myä-Trung. Nïëu nhû Myä vêîn tiïëp tuåc kiïn quyïët triïín khai hïå thöëng NMD maâ phúát lúâ caác lúåi ñch vaâ möëi lo ngaåi chñnh àaáng cuãa Trung Quöëc, nhiïìu khaã nùng quan hïå hai nûúác seä bûúác vaâo möåt chûúng cùng thùèng múái. Myä vaâ Trung Quöëc seä ngaây caâng mùæc keåt trong cuöåc tranh caäi vïì kïë hoaåch xêy dûång hïå thöëng NMD vaâ töë caáo nhau caãn trúã nhûäng tiïën böå trong caác cuöåc àaâm phaán vïì vêën àïì kiïím soaát vuä khñ. Trung Quöëc coá thïí coá möåt söë phaãn ûáng tiïu cûåc, bêët húåp taác vúái Myä trïn möåt söë vêën àïì quan troång nhû giaãi trûâ quên bõ vaâ khöng phöí biïën vuä khñ haåt nhên. Hïå thöëng NMD cuäng seä buöåc Trung Quöëc tham gia vaâo möåt cuöåc chaåy àua vuä trang vúái trïn möåt quy mö vaâ mûác àöå nhêët àõnh. Hai bïn seä thûåc sûå coi nhau laâ “àöëi thuã chiïën lûúåc” vaâ àöëi tûúång taác chiïën chuã yïëu, caác chñnh saách cuãa hai bïn àöëi vúái nhau seä ngaây caâng trúã nïn cûáng rùæn hún. Khaã nùng trïn seä àêíy quan hïå Myä-Trung dêìn dêìn vaâo tònh traång thuâ àõch. Myä vaâ Trung Quöëc seä nöî lûåc têåp húåp lûåc lûúång theo khöëi chöëng nhau. Tuy nhiïn, kõch baãn àöëi àêìu Myä-Trung nhû vêåy seä laâ möåt taái baãn cuãa chiïën tranh laånh, àiïìu rêët khoá coá thïí xaãy ra. Bêët chêëp nhûäng taác àöång bêët lúåi cuãa hïå thöëng NMD, Trung Quöëc àöëi khaáng toaân diïån vúái Myä seä aãnh hûúãng nghiïm troång àïën lúåi ñch quöëc gia töëi cao cuãa nûúác naây. Trong voâng vaâi thêåp kyã túái, hoaâ bònh öín àõnh àïí phaát triïín vaâ thûåc hiïån “Böën hiïån àaåi hoaá” vêîn laâ lúåi ñch cao nhêët cuãa Trung Quöëc. Àïí àaåt àûúåc àiïìu àoá, húåp taác-phaát triïín quan hïå vaâ traánh xung àöåt vúái Myä laâ yïu cêìu cêìn thiïët. Giûäa Myä vaâ Trung Quöëc töìn taåi nhûäng mêu thuêîn, coå saát àöi khi quyïët liïåt laâ khöng thïí traánh khoãi nhûng phaãi xûã lyá sao cho khöng àöí vúä quan hïå. Khi xûã lyá caác vêën àïì cuå thïí Trung Quöëc seä phaãi nhòn vaâo “àaåi cuåc”, xuêët phaát tûâ lúåi ñch quöëc gia töëi cao coá thïí taåm thúâi thoaã hiïåp hay gaác laåi mêu thuêîn. Àùåc àiïím naây coá thïí thêëy roä trong viïåc xûã lyá vêën àïì NMD cuãa Trung Quöëc. Biïët rùçng khöng thïí àaão ngûúåc àûúåc quyïët http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 52 àõnh triïín khai hïå thöëng NMD cuãa Myä, Trung Quöëc seä tòm caách tûå thñch ûáng vúái sûå coá mùåt cuãa hïå thöëng naây. Mûác àöå quyïët liïåt trong viïåc phaãn àöëi kïë hoaåch NMD àaä vaâ seä giaãm dêìn, caác phaãn ûáng cuãa Trung Quöëc cuäng toã ra hïët sûác kiïìm chïë, traánh khiïu khñch Myä. Trung Quöëc cöë gùæng tòm kiïëm àöëi thoaåi vúái Myä vïì vêën àïì NMD àïí Myä phaãi quan têm àïën nhûäng lo ngaåi vaâ tñnh àïën nhûäng lúåi ñch cuãa Trung Quöëc. Àöëi vúái Myä, möåt nûúác Trung Quöëc thuâ àõch cuäng seä khöng phuâ húåp vúái lúåi ñch cuãa hoå. Nguyïn tùæc trong chñnh saách cuãa Myä “khöng àïí nûúác maånh trúã thaânh thuâ àõch” vaâ “khöng àïí nûúác thuâ àõch trúã thaânh nûúác maånh” nïn trong xu thïë Trung Quöëc ngaây caâng trúã nïn huâng maånh, coá aãnh hûúãng lúán trong khu vûåc chêu AÁ-Thaái Bònh Dûúng cuäng nhû trïn thïë giúái, chñnh saách cuãa Myä seä khöng vûúåt ra ngoaâi khuön khöí “can dûå tñch cûåc” ài àöi vúái kiïìm chïë sûác maånh cuãa Trung Quöëc. Myä seä khöng àïí vêën àïì NMD laâm aãnh hûúãng àïën nhûäng lúåi ñch to lúán hún cuãa Myä. Nïëu vò vêën àïì NMD maâ àêíy Trung Quöëc vaâo thïë thuâ àõch thò nhûäng lúåi ñch an ninh cuãa chñnh Myä cuäng seä trûåc tiïëp bõ töín haåi khöng nhoã. Sûå bêët húåp taác cuãa Trung Quöëc vúái Myä trong caác vêën àïì kiïím soaát vuä khñ haåt nhên vaâ khöng phöí biïën caác loaåi vuä khñ huyã diïåt haâng loaåt seä laâm tùng thïm caác möëi nguy cú cho an ninh cuãa nûúác Myä. Myä cuäng lo ngaåi Trung Quöëc tùng cûúâng vuä trang haåt nhên, tòm kiïëm nhûäng caách thûác hiïåu quaã àïí àaánh baåi hïå thöëng NMD seä gêy töín haåi àïën lúåi ñch an ninh cuãa Myä cuäng nhû laâm àaão löån thïë cên bùçng quên sûå trong khu vûåc, uy hiïëp caác àöìng minh cuãa Myä. Lêëy lyá do Myä triïín khai hïå thöëng NMD, trïn mùåt trêån chñnh trõ-ngoaåi giao, Trung Quöëc coân coá thïí tùng cûúâng têåp húåp lûåc lûúång, kïí caã nhûäng nûúác àöìng minh cuãa Myä àïí cö lêåp lêåp trûúâng cuãa Myä vïì NMD. Trûúác tònh hònh àoá chñnh quyïìn Myä seä phaãi tiïën haânh nghiïn cûáu toaân diïån àöëi vúái caái giaá phaãi traã vaâ lúåi ñch thu àûúåc trïn vêën àïì NMD. Mùåc duâ hiïån nay dûúâng nhû Trung Quöëc buöåc phaãi chêëp nhêån thûåc tïë laâ hïå thöëng NMD seä àûúåc Myä triïín khai bêët chêëp Trung Quöëc coá phaãn àöëi nhû thïë naâo nhûng Myä cuäng seä phaãi tñnh toaán húåp lyá àïën nhûäng lúåi ñch cuãa Trung Quöëc. Àïí traánh àûúåc nhûäng kõch baãn xêëu, khöng coá haåi cho lúåi ñch cuãa hai nûúác, Myä vaâ Trung Quöëc seä tiïën haânh àaâm phaán chiïën lûúåc vïì vêën àïì NMD. Hai nûúác vêîn coá thïí lúåi duång http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 53 thúâi cú hiïån nay àïí tòm ra phûúng aán thoaã hiïåp trong vêën àïì böë tñ NMD traánh töín haåi cho quan hïå Myä-Trung. Nhiïìu khaã nùng hai bïn coá thïí àaåt àûúåc thoaã hiïåp vïì böë trñ hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa coá giúái haån trong tònh hònh quan hïå Myä-Trung chûa gùåp phaãi nguy cú gò lúán. Myä vaâ Trung Quöëc seä tiïën haânh àaâm phaán nhùçm öín àõnh chiïën lûúåc àöìng thúâi giaãi thñch roä caác möëi lo ngaåi cuãa nhau vaâ tön troång lúåi ñch an ninh cuãa nhau. Trung Quöëc coá thïí ngêìm thoaã thuêån cho Myä böë trñ hïå thöëng NMD nhûng àöíi laåi laâ möåt cam kïët cuå thïí coá tñnh khaã thi vïì mùåt kyä thuêåt vaâ thûåc tiïîn laâ hïå thöëng NMD seä khöng ngùn chùån lûåc lûúång rùn àe haåt nhên maâ Trung Quöëc dûå àõnh triïín khai. Vïì phêìn mònh Trung Quöëc cuäng seä phaãi toã ra tön troång caác lúåi ñch an ninh cuãa Myä, taåm thúâi chêëp nhêån caác “luêåt chúi” cuãa Myä vaâ hoaâ nhêåp vaâo hïå thöëng quöëc tïë, kiïìm chïë caác haânh àöång quên sûå àöëi vúái Àaâi Loan vaâ chêëp nhêån chñnh saách Àaâi Loan cuãa Myä. Myä roä raâng àûáng úã võ thïë nùæm quyïìn chuã àöång chiïën lûúåc trong quan hïå vúái Trung Quöëc nïn buöåc phaãi coá nhûäng nhûúång böå nhêët àõnh. Myä seä tiïëp tuåc duy trò hiïån traång Àaâi Loan “khöng thöëng nhêët, khöng àöåc lêåp, khöng chiïën tranh”, ngùn chùån “ngoâi nöí” Àaâi Loan nhùçm muåc àñch traánh cùng thùèng vaâ xung àöåt nhûng àöìng thúâi vêîn kiïìm chïë àûúåc Trung Quöëc. Cuöëi cuâng, phaãi noái rùçng vêën àïì NMD tuy coá thïí àûa hai bïn àïën àöëi thoaåi chiïën lûúåc nhûng vêîn khöng thïí xoaá ài àûúåc nhûäng mêu thuêîn lúåi ñch sêu sùæc. Trung Quöëc seä nhûúång böå, cöë gùæng duy trò cùng thùèng úã mûác àöå thêëp vúái Myä coân Myä cuäng cöë gùæng thuyïët phuåc Trung Quöëc húåp taác trïn vêën àïì naây nhûng àöå tin cêåy lêîn nhau chûa coá àûúåc. Trïn vêën àïì NMD sûå nghi kyå lêîn nhau vêîn rêët lúán, dêîn àïën sûå khöng öín àõnh trong quan hïå. Quan hïå Myä-Trung vêîn vêån àöång theo hûúáng vûâa húåp taác vûâa àêëu tranh kiïìm chïë lêîn nhau, caã hai àïìu coi troång têåp húåp lûåc lûúång röång raäi nïn möëi quan hïå naây lïn xuöëng thêët thûúâng, luác xêëu luác töët. Doâng chuã lûu cuãa quan hïå Myä-Trung vêîn laâ phöëi húåp vaâ caånh tranh chûá khöng phaãi laâ àöëi khaáng vaâ xung àöåt. Vêën àïì NMD seä vêîn laâ möåt trong nhûäng troång àiïím cuãa quan hïå Myä-Trung vaâ thïí hiïån têåp trung nhûäng àùåc àiïím cuãa quan hïå naây trong thúâi gian túái. http://www.ebooks.vdcmedia.com 54 SVTH BUÂI HAÃI THIÏM KÏËT LUÊÅN Trong hún nûãa thïë kyã kïí tûâ khi nûúác CHND Trung Hoa bûúác lïn vuä àaâi chñnh trõ quöëc tïë, quan hïå Myä-Trung àaä traãi qua rêët nhiïìu biïën àöång phûác taåp: luác baån luác thuâ, luác húåp taác chùåt cheä, luác àêëu tranh gay gùæt. Sau chiïën tranh laånh, nhûäng mùåt trïn laåi àan quyïån vaâo nhau, taåo nïn hònh thaái quan hïå vûâa húåp taác vûâa caånh tranh. Àùåc àiïím naây biïíu hiïån rêët têåp trung úã möåt lônh vûåc coá vai troâ rêët quan troång trong quan hïå Myä-Trung: lônh vûåc vuä khñ chiïën lûúåc vaâ rùn àe haåt nhên. Vuä khñ chiïën lûúåc àaä goáp phêìn giûä cho quan hïå MyäTrung duâ thùng trêìm àïën mûác naâo vêîn nùçm trong khuön khöí cuãa sûå öín àõnh chiïën lûúåc. Sûå öín àõnh àoá töìn taåi vaâ àûúåc duy trò trong möåt thïë giúái vöën chó coá vuä khñ tiïën cöng chiïën lûúåc maâ khöng coá phoâng thuã haåt nhên, caác quöëc gia rêët dïî bõ töín thûúng trûúác caác cuöåc têën cöng haåt nhên cuãa àöëi phûúng. Tuy nhiïn vúái quyïët àõnh triïín khai hïå thöëng NMD cuãa Myä, tònh hònh trïn seä thay àöíi sêu sùæc, thïë cên bùçng vaâ öín àõnh giûäa caác nûúác lúán seä bõ àaão löån. Hïå thöëng NMD trang bõ böí sung cho Myä möåt “têëm khiïn” phoâng thuã haåt nhên coá thïí àaánh bêåt toaân böå nhûäng ICBM cuãa Trung Quöëc. Myä vûâa coá “thanh kiïëm” haåt nhên maånh khöng ai bùçng laåi coá thïí àûúåc trang bõ thïm “têëm khiïn” phoâng thuã chùæc chùæn, trong khi Trung Quöëc laåi “trú troåi” khöng coá gò höå thên àöìng thúâi thanh kiïëm úã trong tay coá thïí trúã nïn vö duång trûúác têëm khiïn cuãa àöëi thuã. Myä seä trúã thaânh cûúâng quöëc haåt nhên duy nhêët tin tûúãng vaâo sûå rùn àe cuãa mònh àöëi vúái àöëi thuã khi vûâa coá sûác maånh haåt nhên têën cöng vûúåt tröåi laåi vûâa coá hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa che chùæn. Hïå thöëng NMD coá khaã nùng àêíy Trung Quöëc vaâo thïë bõ àöëi phûúng aáp àaão hoaân toaân maâ khöng coá caách gò chöëng laåi àûúåc, tûâ àoá nhûäng lúåi ñch an ninh quöëc gia cuãa Trung Quöëc coá thïí bõ àe doaå nghiïm troång. Ngoaâi khaã nùng laänh thöí bõ têën cöng haåt nhên, sûå nghiïåp thöëng nhêët Àaâi Loan vaâo Trung Quöëc coá thïí khöng thûåc hiïån àûúåc, cöng cuöåc “böën hiïån àaåi hoaá” trong àoá rêët quan troång laâ hiïån àaåi hoaá vuä trang haåt nhên seä bõ aãnh hûúãng nhêët àõnh, vai troâ vaâ àõa võ nûúác lúán cuãa Trung Quöëc coá nguy cú bõ àe doaå. http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 55 Àöëi mùåt vúái khaã nùng nhûäng lúåi ñch chiïën lûúåc cuãa mònh bõ àe doaå, Trung Quöëc coá nhûäng phaãn ûáng àöëi phoá laåi hïå thöëng NMD. Vïì mùåt quên sûå, Trung Quöëc nhiïìu khaã nùng seä tùng cûúâng phaát triïín lûåc lûúång haåt nhên, tòm nhûäng biïån phaáp hiïåu quaã nhêët àïí àaánh baåi NMD. Noái möåt caách hònh aãnh, nïëu Trung Quöëc khöng thïí trang bõ cho mònh àûúåc “têëm giaáp sùæt” höå thên thò nûúác naây seä cöë gùæng àïí coá thïm nhiïìu “kiïëm” hoùåc coá àûúåc nhûäng “thanh kiïëm thêåt sùæc”, àuã sûác choåc thuãng bêët kyâ têëm laá chùæn phoâng thuã kiïn cöë naâo cuãa Myä. Vïì mùåt chñnh trõ ngoaåi giao, Trung Quöëc cuäng phaãi tòm caách têåp húåp lûåc lûúång chöëng laåi kïë hoaåch NMD cuãa Myä. Àïí ngùn Trung Quöëc khöng trúã thaânh “Röìng thïm vêy, Höí thïm caánh”, Myä ngoaâi viïåc quyïët têm triïín khai NMD cuäng tùng cûúâng têåp húåp lûåc lûúång, tòm caách ngùn chùån-kiïìm chïë sûå tröîi dêåy Trung Quöëc. Xu hûúáng têåp húåp lûåc lûúång trong khu vûåc chêu AÁ -Thaái Bònh Dûúng thöng qua vêën àïì NMD seä vêån àöång rêët phûác taåp. Nïëu Myä àêíy Trung Quöëc vaâo thïë thuâ àõch do kïë hoaåch NMD thò hêåu quaã laâ gêy töín haåi cho lúåi ñch an ninh chñnh Myä, cuãa khu vûåc vaâ caã thïë giúái. Lö-gñc cuãa tònh traång tiïën thoaái lûúäng nan vïì an ninh (security dilemma) vêîn rêët àùæc duång. Möåt quöëc gia caâng cöë gùæng tòm kiïëm an ninh cho mònh bùçng viïåc phaát triïín caác loaåi vuä khñ phoâng thuã thò caác quöëc gia khaác caâng cöë gùæng chïë taåo caác vuä khñ tiïën cöng maånh hún àïí chöëng laåi, vaâ kïët quaã cuãa nöî lûåc tòm kiïëm an ninh laåi laâ caâng mêët an ninh hún. Nûúác Myä tuyïn böë triïín khai hïå thöëng NMD laâ àïí àöëi phoá vúái möëi àe doaå tïn lûãa àaån àaåo cuãa nhûäng quöëc gia “bêët haão” nhû Bùæc Triïìu Tiïn, Iran vaâ Irùæc nhûng NMD laåi mang trong mònh khaã nùng àöëi phoá vúái caã lûåc lûúång rùn àe haåt nhên Trung Quöëc vaâ aãnh hûúãng àïën möåt loaåt nhûäng lúåi ñch chiïën lûúåc khaác cuãa nûúác naây. Myä sûã duång möëi àe doaå tûâ caác quöëc gia “bêët haão” (rogue states) àïí laâm caái cúá cho viïåc xêy dûång möåt hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa chöëng laåi sûå thaách thûác thûåc sûå trong tûúng lai tûâ Trung Quöëc. Do àoá rêët coá khaã nùng vúái viïåc triïín khai NMD, Myä seä lêm vaâo tònh traång nguy hiïím “àêåp ruöìi trïn lûng höí ”, coá haåi cho an ninh cuãa chñnh nûúác Myä. Hïå thöëng NMD seä taåo ra möåt sûå chia reä ngêëm ngêìm giûäa nhûäng nûúác nùçm dûúái caái “ö phoâng thuã tïn lûãa” cuãa Myä (caác àöìng minh cuãa Myä, trong àoá coá Àaâi Loan) vúái nhûäng nûúác nùçm ngoaâi caái ö àoá. Theo yá nghôa naây, chñnh saách haåt nhên dûåa trïn hïå thöëng NMD cuãa Myä http://www.ebooks.vdcmedia.com SVTH BUÂI HAÃI THIÏM 56 khöng phaãi laâ tû duy hêåu chiïën tranh laånh maâ laâ möåt thûá tû duy tiïëp tuåc cuãa chiïën tranh laånh. Nïëu Myä cöë baám lêëy tû duy theo kiïíu àoá thò Myä chùæc chùæn seä bõ cö lêåp. Quan hïå Myä-Trung seä bõ aãnh hûúãng rêët xêëu búãi kïë hoaåch NMD. Tuy nhiïn xu thïë chuã àaåo cuãa thïë giúái ngaây nay laâ hoaâ bònh, húåp taác àïí phaát triïín chûá khöng phaãi laâ caånh tranh quên sûå. Quan hïå giûäa caác nûúác lúán diïîn ra trong möåt khuön khöí: vûâa húåp taác, vûâa àêëu tranh trong cuâng töìn taåi hoaâ bònh, coân àöëi khaáng vaâ thuâ àõch nhau seä àem àïën nhiïìu bêët lúåi hún laâ thuêån lúåi. Ngûúâi ta thûúâng noái “keã thûác thúâi múái laâ tuêën kiïåt”. Myä laâ siïu cûúâng duy nhêët cuãa thïë giúái vaâ muåc tiïu chiïën lûúåc laâ duy trò àõa võ àoá thò phaãi nhêån thûác ra àûúåc thúâi cuöåc vaâ haânh àöång khoá coá thïí ài ngûúåc laåi xu thïë chung. Myä chùæc chùæn seä phaãi tòm caách traánh nhûäng töín haåi àöëi vúái lúåi ñch cuãa mònh vaâ tònh thïë bõ cö lêåp do kïë hoaåch NMD àûa àïën. Myä vaâ Trung Quöëc seä tòm caách àöëi thoaåi vúái nhau, thoaã hiïåp trïn vêën àïì NMD àïí àöi bïn vêîn tön troång nhûäng lúåi ñch cuãa nhau. Vêën àïì NMD trïn thûåc tïë khoá coá thïí àêíy quan hïå Myä-Trung trïåch ra khoãi quyä àaåo àaä xaác àõnh cuãa noá. Trong thïë cên bùçng lûåc lûúång àöång giûäa caác nûúác lúán úã chêu AÁ-Thaái Bònh Dûúng, seä khöng coá cûúâng quöëc naâo laâm baá chuã, Myä vaâ Trung Quöëc tiïëp tuåc giûä vai troâ nöíi tröåi. Hai nûúác trong thúâi gian túái seä vêîn vûâa húåp taác vûâa àêëu tranh sao cho phuåc vuå töët nhêët lúåi ñch quöëc gia cuãa mònh. Àöëi vúái Viïåt Nam, lúåi ñch quöëc gia laâ hoaâ bònh vaâ öín àõnh trong khu vûåc àïí coá thïí têåp trung phaát triïín àêët nûúác. Hïå thöëng NMD coá nguy cú gêy nhûäng cùng thùèng trong quan hïå Myä-Trung vaâ nhûäng xaáo tröån trong khu vûåc, do àoá seä khöng coá lúåi cho Viïåt Nam. Quan àiïím cuãa Viïåt Nam àöëi vúái caác hïå thöëng phoâng thuã tïn lûãa cuãa Myä laâ khöng uãng höå. Àiïím 14 Tuyïn böë chung Viïåt Nam vaâ Liïn bang Nga ngaây 1-3-2001 cho rùçng viïåc Myä “triïín khai caác hïå thöëng phoâng thuã chöëng tïn lûãa chiïën trûúâng (TMD) kheáp kñn úã chêu AÁ-Thaái Bònh Dûúng seä coá taác àöång tiïu cûåc àïën an ninh vaâ öín àõnh cuãa khu vûåc, gêy ra möåt cuöåc chaåy àua vuä trang múái”. http://www.ebooks.vdcmedia.com 57 SVTH BUÂI HAÃI THIÏM CHUÁ THÑCH + Chûúng trònh phoâng thuã tïn lûãa àûúâng àaån cuãa Myä. Sûå phaát triïín tûâ ABM túái NMD. Taâi liïåu àaä dêîn. + Ngaây 24/4/2002, Töíng thöëng Myä Bush cöng böë quyïët àõnh baán cho Àaâi Loan 8 taâu ngêìm diezel, 12 maáy bay chöëng ngêìm P-3, 4 têìu khu truåc lúáp Kidd. – Nhûäng thay àöíi trong chiïën lûúåc quên sûå vaâ xêy dûång lûåc lûúång quên àöåi Myä. Kiïën thûác quöëc phoâng hiïån àaåi, söë 8-2001. http://www.ebooks.vdcmedia.com