Tác phẩm:
hồi ký Tâm “Si-đa”
Tác giả:
Trương Thị Hồng Tâm
Bản quyền © 2012 Trương Thị Hồng Tâm
Công ty First News – Trí Việt giữ bản quyền xuất bản và phát hành ấn
bản tiếng Việt trên toàn thế giới theo thỏa thuận với tác giả Trương
Thị Hồng Tâm.
Bất cứ sự sao chép nào không được sự đồng ý của First News đều là
bất hợp pháp và vi phạm Luật xuất bản Việt Nam, Luật Bản quyền
Quốc tế và Công ước Bảo hộ Bản quyền Sở hữu Trí tuệ Berne.
CÔNG TY VĂN HÓA SÁNG TẠO TRÍ VIỆT - FIRST NEWS
11 H Nguyễn Thị Minh Khai, Quận 1, TP. Hồ Chí Minh
Tel: (84.8) 38227979 - 38227980 - 38233859 - 38233860
Fax: (84.8) 38224560; Email:
[email protected]
Website: www.firstnews.com.vn
FIRST NEWS
NHÀ XUẤT BẢN TRẺ
Cảm ơn em,
“Tâm si-đa”!
Tôi biết Tâm từ những lớp tập huấn về HIV/AIDS
do Trung tâm Truyền thông – Giáo dục Sức khỏe Tp. HCM
tổ chức. Tâm xanh xao, ốm yếu, gầy nhom, nhưng mạnh
mẽ, quyết liệt, thẳng thắn và trung thực. Tôi đánh giá cao
sự đóng góp tích cực của Tâm trong chương trình Phòng
chống HIV/AIDS, đặc biệt trong các hoạt động giáo dục
đồng đẳng. Sau này tôi quý mến Tâm hơn khi biết em
đang nuôi dưỡng, bảo vệ, chăm sóc cho các bé nhiễm HIV.
5
V ượt
lên cái chết
Khi có những ưu tư, thất vọng, nản lòng, lại thấy
Tâm… gõ cửa. Có khi Tâm hớt hải xin một cái giấy giới
thiệu, một lá thư tay để kịp đưa một bé vào bệnh viện; có
khi Tâm kêu cho ít tiền để mua vé xe đò cho một bé gái
vừa thoát khỏi ổ mại dâm… Những lúc như thế, bao giờ
trong tôi cũng có cái cảm giác mến phục cô gái nhỏ bé mà
rắn rỏi này.
Tôi mừng vì nay Tâm đã có được một tập Hồi Ký.
Điều rất đáng quý, Tâm viết Hồi ký như là một cơ hội để
kiếm chút đỉnh tiền nuôi các “con” nheo nhóc của mình.
Từ chuyện đời thực của mình – qua lời kể chân thành của
Tâm – nhiều khi làm cho chúng ta phải lặng người, phải
giật mình, sửng sốt…
Như một nhắn gửi, một cảnh báo.
Đọc, thấy rưng rưng…
Tôi nghĩ như có cái gì đó - một cái “nghiệp”- đã thúc
đẩy Tâm tự đem thân mình trải nghiệm nỗi gian truân của
cuộc đời để rồi từ đó mà có tấm lòng vị tha, có bàn tay
nhân ái, cưu mang bao cảnh đời tăm tối, nghiệt ngã.
6
H ồi
ký
T âm “ si - đa ”
Nhà xuất bản muốn tôi viết đôi dòng để giới thiệu
tập Hồi Ký này, tôi thấy chỉ cần nói một câu: Cảm ơn em,
“Tâm si-đa”!
– BS Đỗ Hồng Ngọc
(Nguyên Giám đốc Trung tâm Truyền thông
– Giáo dục Sức khỏe Tp.HCM)
7
Lời mở đầu
Đầu năm 2010 là thời gian tôi thấy mình hạnh
phúc nhất. Không hạnh phúc sao được khi bỗng dưng
các con, trai có gái có, đem về tặng má Tâm đủ thứ quà
ngày Tết. Nào hoa, nào trái cây, ôi thôi thì các loại bánh
mứt. Rồi nữa, nào là bạn bè, ân nhân đến thăm viếng,
tặng quà. Tất cả đều đến với tôi bằng những tình cảm yêu
thương, đầy ắp nghĩa tình. Đối với tôi như thế là quá đủ!
Đúng ra tôi không dám viết cuốn hồi ký này, bởi cuộc
đời tôi không lấy gì tốt đẹp. Những khó khăn và tồi tệ
nhất trên đời, tôi đều đã trải qua. Chỉ mới 10 tuổi đầu, tôi
đã ở đợ hết nơi này đến nơi khác, cực khổ trăm bề. Rồi
những năm tháng sống cùng dì ghẻ phải chịu cảnh đòn
roi, khiến tôi thêm hận người, hận đời. Hận thù và nông
9
V ượt
lên cái chết
nổi đã giết chết tuổi trẻ của tôi! 14 tuổi tôi đã nghiện
bạch phiến, lớn một chút thì bán “trinh”, rồi làm gái mại
dâm… Tôi sống cuộc sống không phải của con người. Mãi
cho đến năm 34 tuổi, lúc tôi đã không còn hình người,
bất ngờ tôi được gặp một nhóm thanh niên trẻ. Ngay trên
vỉa hè đường phố, họ dần “gột rửa” tôi, giúp tôi tìm lại
chính mình. Tất nhiên, bản thân tôi cũng phải cố gắng
vươn lên, nỗ lực rất nhiều để có thể trở về cuộc sống và để
được sống như bao phụ nữ bình thường khác.
Tôi từng có dịp gặp chị Petra người Đức, trong dịp chị
sang Việt Nam làm việc tại Ủy Ban Phòng Chống AIDS
thành phố Hồ Chí Minh. Biết được quá khứ của tôi, chị
Petra động viên tôi nên viết hồi ký. Chị còn nói nếu tôi
viết xong, chị sẽ cho in thành sách với nhiều thứ tiếng, chị
sẽ bán giùm tôi, để tôi có tiền mua một căn nhà nhỏ cho
tôi và các con cùng ở. Tôi không biết có đạt đến điều như
chị Petra nói hay không. Nhưng dẫu sao tôi cũng muốn kể
những gì xảy ra trong cuộc đời của tôi, bởi tôi hy vọng có
thể giúp được ai đó tránh những va vấp như tôi trước đây.
Các bạn tôi ai cũng khuyến khích khi nghe tôi nói về
dự định viết hồi ký. Vậy là tôi bắt đầu ôn lại quá khứ để
viết những trang hồi ký này. Dù lời văn còn vụng về, còn
sai nhiều lỗi chính tả (phải nhờ bạn bè sửa giúp), nhưng
đó là sự thật câu chuyện đời tôi – một con người từ tận
cùng dưới đáy xã hội, đã may mắn được những tấm lòng
nhân ái dang tay giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi làm lại
10
H ồi
ký
T âm “ si - đa ”
cuộc đời. Khi tôi viết lời kết cho quyển hồi ký này, tôi tin
là linh hồn cô Nguyễn Thị Oanh vui lắm, vì khi còn sống
cô từng nói với anh Nguyễn Văn Hùng – bạn tôi rằng:
“Nếu Hồng Tâm chịu khó viết nhật ký công tác ngày, cô
tin Tâm sẽ giỏi trong công tác xã hội”. Giờ đây, cô không
còn nữa, anh Hùng cũng đã đi xa mãi không về. Và với
những người còn lại, tôi tin là Cha Lê Ngọc Thanh, em
Trần Công Bình… cũng sẽ hài lòng về tôi. Bởi hai mươi
năm nay, tôi vẫn cố gắng sống tốt, làm tốt công tác xã hội
mà cuộc đời đã giao trọng trách.
Trong suốt quãng thời gian tham gia công tác xã hội,
trực tiếp tiếp cận với trẻ em đường phố, tôi tổng hợp một
vài nguyên nhân khiến cho đường phố ngày càng nhiều
trẻ em sống lang thang như sau:
Một là: Cha, mẹ nuông chiều con quá mức. Họ không
nhận ra con mình đang dần có những thay đổi bất thường:
kết bạn xấu, đua đòi, ăn chơi trác táng... tất cả đều để
chứng tỏ với bạn bè rằng mình là con cưng của gia đình,
muốn gì được nấy và có quyền xài tiền như nước.
Hai là: Cha, mẹ lo làm giàu và cho con mình xài tiền
quá sớm. Họ cho tiền mà không cần biết con sử dụng
đồng tiền đó như thế nào. Đa phần họ cho rằng, trước đây
gia đình khó khăn, con cái thiệt thòi, vì thế khi có của ăn
của để, họ cần tạo mọi điều kiện để con cái không bị thua
kém bạn bè. Có nhiều tiền một cách dễ dàng, trẻ nhanh
11
V ượt
lên cái chết
chóng rơi vào con đường xấu, tụ tập hút chích ma túy…
Đến khi cha mẹ phát hiện ra thì quá muộn!
Ba là: Chính cha, mẹ có cuộc sống ăn chơi buông thả.
Bày ra trước cặp mắt ngây thơ của con cái họ là những
cảnh rượu chè, cờ bạc, trai gái, đĩ điếm... Cuộc sống của
họ là “tấm gương” để con cái họ bắt chước làm theo, thậm
chí chính họ còn hướng con cái theo lối sống của họ - một
lối sống bệ rạc, thích tiêu xài và lười lao động.
Bốn là: Cha, mẹ hành nghề bất chính. Người ta gọi
đó là nghề “cha truyền con nối”. Những “nghề” buôn bán
ma túy, chứa mại dâm… của cha mẹ được “truyền” lại
cho con cháu họ một cách cố ý, hoặc giả không muốn thì
cũng khó tránh việc chúng học theo bởi “gương treo trước
mắt”. Tôi từng tiếp cận một gia đình trong khu vực “Cây
Da Sà”, Quận 6. Cả nhà toàn làm chủ chứa mại dâm: từ
cha, mẹ đến con trai, con dâu, con gái, con rể… tất cả đều
“nổi danh” trong lĩnh vực này. Những người dân bình
thường sống gần đều dè chừng gia đình họ. Không ai dám
đụng chạm vì sợ vạ lây.
Năm là: Cha, mẹ ly hôn. Cha và mẹ lo tìm hạnh phúc
riêng, mạnh ai nấy sống, con cái mất điểm tựa. Mái ấm
gia đình không còn chính là nguyên nhân đẩy các em
ra đường phố. Các em lấy vỉa hè làm nhà; làm bạn với
những đứa trẻ giống mình; “cha mẹ” là ma cô, chủ chứa;
“nghề nghiệp” là trộm cướp, mại dâm... Vào tù ra khám là
12
H ồi
ký
T âm “ si - đa ”
chuyện bình thường. Và càng vào tù ra khám, các em càng
lọc lõi hơn, nhiều mánh khóe hơn để tồn tại trong cuộc
sống nơi vỉa hè, đường phố.
Ngoài năm nguyên nhân trên – đó là theo cách nghĩ
của tôi – có thể còn những nguyên nhân khác nữa. Nhưng
điều tôi muốn nói ở đây là: Rồi từ đây, cuộc sống các em
sẽ đi về đâu?
Sống trên đường phố bữa đói, bữa no, mạnh được,
yếu thua. Các em phải sống dựa vào những tay anh chị,
rồi tập tành hút chích, rồi trở thành đệ tử “nàng tiên nâu”
lúc nào không hay. Trộm cướp, giựt dọc, giết người... là
những hành vi khó tránh. Con đường các em gái dễ dàng
bước vào là con đường mại dâm. Và như một điều tất yếu,
các em nhiễm các căn bệnh xã hội, dẫu tuổi đời chỉ mới
mười bốn, mười lăm.
Tôi từng chăm sóc nhiều em bị bệnh AIDS giai đoạn
cuối đang sống ở vỉa hè hay công viên. Các em chỉ có một
mơ ước duy nhất là khi chết đi có người thân bên cạnh.
Dù nguyên nhân nào khiến các em rời bỏ gia đình, dù các
em có cố gắng che giấu cảm xúc bằng vẻ mặt bất cần đời,
thì các em vẫn không thể giấu đi niềm khao khát: khao
khát được yêu thương trong mái ấm gia đình.
Và đây chính là lý do tôi quyết không bỏ cuộc. Tôi
muốn các em có một “mái nhà”, được có giây phút sống
trong không khí gia đình dẫu rằng cuộc đời của các em
13
V ượt
lên cái chết
ngắn ngủi. Vì thế, tôi vẫn và sẽ tiếp tục công việc này, tiếp
tục nuôi dạy những đứa trẻ bị AIDS và mồ côi vì AIDS.
Xã hội đã dang rộng vòng tay bảo bọc tôi, tôi không có gì
để đền đáp ơn nghĩa ấy. Tôi chỉ biết là mình phải cố gắng
làm tốt công việc hiện tại. Đó là cách tôi trả ơn đời!
Tôi chỉ có một nỗi lo duy nhất: Các con tôi sẽ ra sao
nếu một mai không có má Tâm bên cạnh? Tôi rất lo vì tôi
biết sức khỏe của mình. Tôi cố gắng che đậy bằng những
nụ cười khi ở bên các con. Tôi muốn quên đi nỗi đau
của chính mình. Càng buồn, tôi càng tìm đến với những
trẻ em thiếu may mắn. Tôi sẵn sàng chia sẻ những gì tôi
có được với các em. Nhìn các em vui, tôi thấy lòng mình
ấm áp lạ kỳ. Mặc kệ người đời, có kẻ nói vô người nói ra,
có kẻ quan tâm có người ghét bỏ. Tôi chỉ nghĩ đơn giản:
tôi dùng ruột gan tôi, kinh nghiệm xương máu cuộc đời
tôi để dạy cho các em – những đứa trẻ bị bỏ rơi – tự biết
cách đề phòng, bảo vệ cuộc sống của chính mình, không
để người khác xâm hại đến thân thể mình, dù vì bất kỳ lý
do gì.
14
Phần I
LẠC MẤT
TUỔI THƠ
15
Gia đình ly tán
Có những người lớn lên không hề nhớ lúc nhỏ
mình như thế nào, riêng tôi vẫn nhớ như in cảnh tượng
gia đình mình ngày ấy. Từ những tháng ngày hạnh phúc
ấm êm bên ba, bên má cho đến những đổ vỡ, tan nát,
chia lìa.
Má tôi là vợ thứ. Nếu không tính anh, chị con của má
lớn thì tôi là chị Hai trong gia đình – gồm tôi và ba đứa
em trai. Lúc nhỏ, tôi là đứa èo uột khó nuôi, trông như
con mèo ốm. Chị em tôi thật hạnh phúc vì có ba má săn
sóc yêu thương. Rồi biến cố xảy ra năm tôi lên bảy. Ba
tôi có người đàn bà khác. Má tôi vì ghen tuông đã đánh
chửi nhau với ba như cơm bữa. Tôi không biết ai phải ai
trái giữa ba với má, nhưng những lúc như vậy, chị em tôi
chính là cái cớ để người lớn trút giận.
17
V ượt
lên cái chết
Ba liên tục vắng nhà. Còn má tối ngày bận đi rình tìm
xem ba tôi quen những ai, rồi giở trò đánh ghen hoặc tới
tận nơi ba tôi làm việc la lối om sòm. Má không còn thời
gian để chăm sóc chị em tôi như trước nữa. Dạo ấy, ba
tôi đóng quân tại Vĩnh Long, nhưng để xoa dịu má, ba lại
đổi qua tỉnh Phong Dinh. Dĩ nhiên cả nhà chúng tôi phải
theo ba về Cần Thơ. Ở Cần Thơ, ba lại giở thói trăng hoa.
Má tôi ghen lồng ghen lộn vì ba cứ bỏ nhà đi đêm. Tôi
không biết do má có lỗi hay tại người đàn bà mới “quyến
rũ” ba? Nhưng cứ mỗi lần ba đi làm về là ba má lại đánh
chửi nhau. Và cứ mỗi lần như vậy, chị em tôi phải chui
xuống gầm giường mà trốn, núp sau tủ mà xem.
Đánh nhau chán chê, má lại đem chị em tôi ra mà
rủa mắng, bảo tại chị em tôi nên ba mới bỏ má đi tìm
vợ khác. Có phải tại chị em tôi mà ba đi tìm người đàn
bà khác không? Có phải chúng tôi là nguyên nhân khiến
ba má đánh chửi nhau không? Tôi cũng không biết nữa!
Nhưng nếu vậy tại sao ba má sinh chị em tôi ra làm gì?
Người lớn sao khó hiểu quá…
Khi đứa em trai nhỏ nhất của tôi còn nằm trên võng
chưa biết ăn, ba má tôi chia tay. Ba bỏ nhà đi theo dì ghẻ.
Má tôi ghen quá hóa bệnh. Tôi không biết má mắc bệnh
gì, chỉ thấy tối ngày má cứ ngồi chải tóc soi gương, rồi
cười khóc một mình, miệng thì lảm nhảm câu gì không
rõ. Má như người vô hồn, chẳng buồn ngó ngàng đến chị
18
H ồi
ký
T âm “ si - đa ”
em tôi. Tôi nghe người lớn nói với nhau, má tôi bị bệnh tà
ma, chỉ có thầy chùa mới chữa được bệnh của má. Nhiều
người tốt bụng đi tìm thầy về chữa bệnh cho má, nhưng
bệnh má vẫn không bớt. Rồi cho đến một ngày, ông thầy
ấy dẫn má tôi đi biệt luôn, bỏ lại bốn chị em tôi trong căn
nhà nửa trên bờ nửa dưới sông. Má đi mất tiêu, bốn chị
em tôi đói la liệt, không có ai nấu cơm cho ăn, không còn
ai chăm sóc.
Đói thì đầu gối phải bò. Tôi đi xin lối xóm cơm để ăn,
xin sữa về cho em Ngọc bú. Nhưng cũng chỉ được vài ba
bữa, người ta không ai cho nữa. Chị em tôi không dám
lượm mót ăn vì nhớ lời ba má dạy. Vậy mà cuối cùng cái
đói đã “dạy” tôi biết ăn cắp. Mỗi buổi trưa, tôi đi rình nhà
hàng xóm để ăn cắp cơm nguội về mấy chị em cùng ăn
với muối hột. Còn thằng Ngọc thì đành chịu vì tôi không
thể ăn cắp sữa cho nó bú. Đói, thằng nhỏ la khóc om sòm
khiến hàng xóm không ngủ được. Người ta đành lấy nước
cơm cho nó bú đỡ.
Ngày qua ngày, chị em tôi chờ má về, nhưng chờ hoài
không thấy. Tự nhiên chị em tôi vắng cả ba lẫn má, thành
bơ vơ. Mỗi lần đói bụng, thằng Châu vừa khóc vừa hỏi
tôi: “Chị Tâm ơi! Má đi đâu mất tiêu rồi? Sao má không về
nấu cơm cho tụi mình ăn hả chị? Em đói quá, anh Dũng
cũng đói, chị có đói bụng không hả chị?”. Thằng Dũng
cũng thút thít khóc: “Em nhớ má lắm! Tối ngủ không có
19
V ượt
lên cái chết
má, em sợ ma…”. Cả bốn chị em tôi ôm nhau khóc vì
đói, vì không có má ở nhà, và vì sợ ma. Sợ nhất là vào ban
đêm, khi tiếng mèo hoang kêu vang vọng, kéo dài nức nở
như ai đang vừa khóc vừa gọi má ơi, má hỡi. Chị em tôi sợ
tím tái, chỉ biết trùm mền kín mít, cầu mong con ma đừng
thấy mà bắt chị em tôi đi vì chị em tôi sợ không được gặp
má nữa. Càng ngày tôi càng khôn hơn trong việc đi ăn
cắp cơm. Tôi chờ hàng xóm ngủ trưa là tôi đi ăn cắp cơm
nguội đem về. Cũng may nơi tôi ở, người ta nấu cơm bằng
rơm, trấu hoặc củi nên chái bếp đặt phía sau nhà, không
có cửa nẻo gì. Chỉ tội thằng Ngọc, hễ đói là khóc… Khóc
đến lả người rồi ngủ. Tôi không biết ẵm nên để nó nằm
võng suốt ngày. Đái ỉa, hết ướt rồi khô, trở thành một lớp
dày trên võng. Có lần, tôi bị bắt quả tang tại trận khi đang
mở nắp nồi nhà hàng xóm bốc cục cơm nguội bự chảng.
Một trận đòn cùng những lời chửi rủa phủ lên thân thể
còm nhom bé xíu của tôi: “Đồ trôi sông lạc chợ. Cha mẹ
không biết dạy để con cái mới bây lớn đã đi ăn cắp cơm!
Lớn chút nữa còn ăn cắp tới thứ gì nữa hả?”. Về nhà, tôi
chỉ biết ôm các em mà khóc. Sau trận đòn, tôi luôn thắc
mắc mà không tìm ra lời giải đáp: Tại sao ba thương dì
ghẻ rồi đi theo dì ghẻ luôn? Còn má nữa, ông thầy chùa
biểu là dẫn má đi chữa bệnh điên, bây giờ má ở đâu sao
cũng bỏ chị em tôi luôn?...
Nhiều lúc thấy mấy đứa nhỏ hàng xóm được ba má
cưng chiều, tôi thèm được như tụi nó. Thèm để rồi tủi
20