1
lêi më ®Çu
Trong c«ng cuéc ®æi míi ®Êt níc, cïng víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa
hiÖn ®¹i hãa c¸c doanh nghiÖp ®ang tõng bíc më réng quan hÖ hµng hãa, tiÒn
tÖ nh»m t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm ®¸p øng tèt nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi.Môc
tiªu cuèi cïng cña mäi doanh nghiÖp lµ lîi nhuËn. §Ó ®¹t ®îc lîi nhuËn ngµy
cµng cao, c¸c doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc s¶n xuÊt tiªu thô ®îc s¶n phÈm, hµng
hãa mét c¸ch tèt nhÊt. §©y chÝnh lµ vÊn ®Ò lín hÕt søc quan träng vµ cÊp
b¸ch ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ kinh doanh. NhËn thøc râ ®îc vai
trß quan träng cña ho¹t ®éng tiªu thô c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn t¹i C«ng ty Cæ
phÇn ¤ t« VËn t¶i Hµ T©y.
XuÊt ph¸t tõ tÇm quan träng cña viÖc tiªu thô trong c¸c doanh nghiÖp nãi
chung vµ C«ng ty Cæ phÇn ¤ t« VËn t¶i Hµ T©y nãi riªng, trong qu¸ tr×nh thùc
tËp vµ t×m hiÓu t¹i C«ng ty em ®· hoµn thµnh luËn v¨n víi ®Ò tµi: “KÕ to¸n
tiªu thô hµng hãa vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô ë C«ng ty Cæ phÇn ¤ t«
VËn t¶i Hµ T©y”.
Ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn, luËn v¨n gåm 3 Ch¬ng:
Ch¬ng I:
C¬ së lý luËn vÒ h¹ch to¸n tiªu thô hµng hãa vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô t¹i
c¸c doanh nghiÖp kinh doanh.
Ch¬ng II:
T×nh h×nh thùc tÕ kÕ to¸n tiªu thô hµng hãa vµ x¸c ®Þnh kÕt qña tiªu thô
ë C«ng ty Cæ phÇn ¤ t« VËn t¶i Hµ T©y.
Ch¬ng III:
Mét sè ý kiÕn nhËn xÐt vµ gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn kÕ to¸n tiªu thô
hµng hãa vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô t¹i C«ng ty Cæ phÇn ¤ t« VËn t¶i Hµ
T©y.
2
V× thêi gian thùc tËp ng¾n vµ b¶n th©n em cßn bÞ h¹n chÕ nªn ®Ò
tµi kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em mong nhËn ®îc sù gãp ý, chØ
®¹o ch©n t×nh cña C« gi¸o ®Ó ®Ò tµi cña em ®îc hoµn thiÖn h¬n.
§Ó lµm ®îc ®Ò tµi nµy, em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù híng dÉn tËn
t×nh cña c« gi¸o TrÇn ThÞ Dung cïng c¸c c« chó, anh chÞ trong c«ng ty ®·
gióp ®ì chØ b¶o em trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn chuyªn ®Ò nµy.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n !
Sinh viªn
TrÇn ThÞ Ph¬ng Th¶o
3
Ch¬ng I
c¬ së lý luËn vÒ h¹ch to¸n tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt
qu¶ tiªu thô t¹i c¸c doanh nghiÖp kinh doanh
1.1 Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶
tiªu thô trong c¸c doanh nghiÖp kinh doanh
1.1.1 §Æc ®iÓm, vai trß cña tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô trong c¸c
doanh nghiÖp kinh doanh
1.1.1.1 Kh¸i niÖm vÒ tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô
- Kh¸i niÖm vÒ tiªu thô
Tiªu thô lµ qu¸ tr×nh ®¬n vÞ cung cÊp thµnh phÈm, hµng hãa vµ c«ng t¸c
lao vô, dÞch vô cho ®¬n vÞ mua, qua ®ã ®¬n vÞ mua thanh to¸n tiÒn hµng hoÆc
chÊp nhËn thanh to¸n tiÒn hµng theo gi¸ ®· tháa thuËn gi÷a ®¬n vÞ mua vµ ®¬n
vÞ b¸n. Thµnh phÈm, hµng hãa ®îc coi lµ tiªu thô khi ngêi mua thanh to¸n
hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n cho ngêi b¸n.
- Kh¸i niÖm kÕt qu¶ tiªu thô hµng hãa
KÕt qu¶ tiªu thô lµ kÕt qu¶ cuèi cïng vÒ mÆt tµi chÝnh cña ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh. Nãi c¸ch kh¸c, kÕt qu¶ tiªu thô lµ phÇn chªnh lÖch gi÷a
doanh thu b¸n hµng,c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu víi trÞ gi¸ vèn hµng b¸n,
chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. §©y lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng
hîp quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp.
1.1.1.2 Vai trß, ý nghÜa cña ho¹t ®éng tiªu thô hµng hãa vµ x¸c ®Þnh kÕt
qu¶ tiªu thô trong kinh doanh
Môc tiªu cña doanh nghiÖp lµ tèi ®a hãa lîi nhuËn. Trong khi ®ã, thµnh
phÈm, hµng hãa tiªu thô ®îc th× doanh nghiÖp míi cã lîi nhuËn. V× thÕ cã thÓ
nãi tiªu thô cã quan hÖ mËt thiÕt víi kÕt qu¶ kinh doanh. Tiªu thô tèt thÓ hiÖn
uy tÝn s¶n phÈm cña doanh nghiÖp trªn thÞ trêng, thÓ hiÖn søc c¹nh tranh còng
nh kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu thÞ trêng cña doanh nghiÖp.
KÕt thóc qu¸ tr×nh tiªu thô lµ khÐp kÝn mét vßng chu chuyÓn vèn. NÕu
qu¸ tr×nh tiªu thô thùc hiÖn tèt, doanh nghiÖp sÏ t¨ng nhanh vßng quay cña
vèn, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Ó tháa m·n nhu cÇu ngµy cµng lín cña
x· héi. Còng qua ®ã, doanh nghiÖp thùc hiÖn ®îc gi¸ trÞ lao ®éng thÆng d
ngoµi viÖc bï ®¾p nh÷ng chi phÝ bá ra ®Ó tiªu thô s¶n phÈm hµng hãa. §©y
chÝnh lµ nguån ®Ó doanh nghiÖp nép ng©n hµng Nhµ Níc, lËp c¸c qòy cÇn
thiÕt vµ n©ng cao ®êi sèng cho ngêi lao ®éng.
4
Tiªu thô chØ ®îc thùc hiÖn khi s¶n phÈm hµng hãa ®¸p øng nhu cÇu tiªu
thô cña kh¸ch hµng. §èi tîng phôc vô cã thÓ lµ c¸ nh©n hay ®¬n vÞ cã nhu
cÇu. C¸ nh©n ngêi tiªu thô chÊp nhËn mua s¶n phÈm hµng hãa v× nã tháa m·n
nhu cÇu tÊt yÕu.Khi s¶n phÈm ®îc chuyÓn giao quyÒn së h÷u cho ngêi tiªu
dïng th× s¶n phÈm sÏ h÷u Ých, sù tháa m·n cña kh¸ch hµng víi s¶n phÈm cµng
cao. §èi víi ®¬n vÞ tiªu thô s¶n phÈm cña doanh nghiÖp th× s¶n phÈm ®ã trùc
tiÕp phôc vô qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. ViÖc tiªu thô kÞp thêi,
nhanh chãng gãp phÇn lµm cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña ®¬n vÞ ®îc liªn tôc.
Nh vËy, tiªu thô lµ ho¹t ®éng hÕt søc quan träng ®èi víi mçi doanh
nghiÖp nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh nãi riªng. Trong c¬ chÕ thÞ
trõ¬ng b¸n hµng lµ mét nghÖ thuËt, khèi lîng s¶n phÈm tiªu thô lµ nh©n tè
quyÕt ®Þnh lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Nã thÓ hiÖn søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng vµ lµ c¬ së quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é qu¶n lý, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt
kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Nh÷ng th«ng tin tõ kÕt qu¶ h¹ch to¸n tiªu thô lµ th«ng tin rÊt cÇn thiÕt
®èi víi c¸c nhµ qu¶n trÞ trong viÖc t×m híng ®i cho doanh nghiÖp. Mçi doanh
nghiÖp tïy thuéc vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh vµ t×nh h×nh
tiªu thô trªn thÞ trêng mµ ®Ò ra kÕ ho¹ch s¶n xuÊt tiªu thô cho phï hîp. ViÖc
thèng kª c¸c kháan doanh thu, chi phÝ vµ kÕt qu¶ kinh doanh chÝnh x¸c, tØ mØ
vµ khoa häc sÏ gióp c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cã ®îc c¸c th«ng tin chi
tiÕt vÒ t×nh h×nh tiªu thô còng nh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña tõng mÆt hµng tiªu
dïng trªn thÞ trêng kh¸c nhau. Tõ ®ã, nhµ qu¶n trÞ cã thÓ tÝnh ®îc møc ®é
hoµn thµnh kÕ ho¹ch, xu híng tiªu dïng, hiÖu qu¶ qu¶n lý chÊt lîng còng nh
nhîc ®iÓm trong c«ng t¸c tiªu thô cña tõng lo¹i s¶n phÈm hµng hãa. Trªn c¬
së ®ã, doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®îc kÕt qu¶ kinh doanh, thùc tÕ l·i còng nh sè
thuÕ nép ng©n s¸ch Nhµ Níc. Vµ cuèi cïng nhµ qu¶n trÞ sÏ ®Ò ra ®îc kÕ ho¹ch
s¶n xuÊt cña tõng lo¹i s¶n phÈm trong kú h¹ch to¸n tíi, t×m ra biÖn ph¸p kh¾c
phôc nh÷ng yÕu ®iÓm ®Ó hoµn thiÖn c«ng t¸c tiªu thô s¶n phÈm trong doanh
nghiÖp.
1.1.1.3 Thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu
Theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam (chuÈn mùc 14), doanh thu b¸n hµng
®ù¬c ghi nhËn khi ®ång thêi tháa m·n n¨m ®iÒu kiÖn sau:
-Ngêi b¸n ®· chuyÓn giao phÇn lín rñi ro vµ lîi Ých g¾n liÒn víi quyÒn së h÷u
s¶n phÈm , hµng hãa cho ngêi mua
5
-Ngêi b¸n kh«ng cßn n¾m d÷ quyÒn qu¶n lý hµng hãa nh ngêi së h÷u hµng
hãa hoÆc kiÓm so¸t hµng hãa.
-Doanh thu ®uîc x¸c ®Þnh t¬ng ®èi ch¾c ch¾n.
-Ngêi b¸n ®· thu ®îc hoÆc sÏ thu ®îc lîi Ých kinh tÕ tõ giao dÞch bµn hµng.
-X¸c ®Þnh ®îc chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc b¸n hµng.
Nh vËy, thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu (tiªu thô) lµ thêi ®iÓm chuyÓn
giao quyÒn së h÷u vÒ hµng hãa, lao vô tõ ngêi b¸n sang ngêi mua. Nãi c¸ch
kh¸c,thêi ®iÓm ghi nhËn doanh thu lµ thêi ®iÓm ngêi mua tr¶ tתn hay chÊp
nhËn nî vÒ lîng hµng hãa, dÞch vô mµ ngêi b¸n chuyÓn giao.
1.1.2.NhiÖm vô cña kÕ to¸n tiªu thô hµng hãa vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu
thô
1.1.2.1.NhiÖm vô cña kÕ to¸n b¸n hµng
Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, c¸c ®¬n vÞ mua b¸n hµng
ho¸ trong níc ph¶i b¸m s¸t thÞ trêng, tiÕn hµnh ho¹t ®éng mua b¸n hµng ho¸
theo c¬ chÕ tù h¹ch to¸n kinh doanh. Trong ho¹t ®éng kinh doanh, c¸c ®¬n vÞ
ph¶i thêng xuyªn t×m hiÓu thÞ trêng, n¾m b¾t nhu cÇu vµ thÞ hiÕu cña d©n c ®Ó
cã t¸c ®éng tíi ph¸t triÓn s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt lîng hµng ho¸.
Hµng ho¸ cña doanh nghiÖp gåm nhiÒu lo¹i, nhiÒu thø phÈm cÊp nhiÒu
thø hµng cho nªn yªu cÇu qu¶n lý chóng vÒ mÆt kÕ to¸n kh«ng gièng nhau.
VËy nhiÖm vô chñ yÕu cña kÕ to¸n hµng ho¸ lµ:
- Ph¶n ¸nh gi¸m ®èc t×nh h×nh thu mua, vËn chuyÓn b¶o qu¶n vµ dù tr÷
hµng ho¸, t×nh h×nh nhËp xuÊt vËt t hµng ho¸. TÝnh gi¸ thùc tÕ mua vµo cña
hµng ho¸ ®· thu mua vµ nhËp kho, kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch thu
mua, dù tr÷ vµ b¸n hµng nh»m thóc ®Èy nhanh tèc ®é lu©n chuyÓn hµng ho¸.
- Tæ chøc tèt kÕ to¸n chi tiÕt vËt t hµng ho¸ theo tõng lo¹i tõng thø theo
®óng sè lîng vµ chÊt lîng hµng ho¸. KÕt hîp chÆt chÏ gi÷a kÕ to¸n chi tiÕt víi
h¹ch to¸n nghiÖp vô ë kho, ë quÇy hµng, thùc hiÖn ®Çy ®ñ chÕ ®é kiÓm kª
hµng ho¸ ë kho, ë quÇy hµng ®¶m b¶o sù phï hîp sè hiÖn cã thùc tÕ víi sè ghi
trong sæ kÕ to¸n.
- X¸c ®Þnh ®óng ®¾n doanh thu b¸n hµng, thu ®Çy ®ñ thu kÞp thêi tiÒn b¸n
hµng, ph¶n ¸nh kÞp thêi kÕt qu¶ mua b¸n hµng ho¸. Tham gia kiÓm kª vµ ®¸nh
gi¸ l¹i vËt t, hµng ho¸.
1.1.2.2.NhiÖm vô c«ng t¸c tiªu thô hµng hãa
6
Ghi chÐp, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c, kÞp thêi ®µy ®ñ khèi lîng hµng hãa b¸n ra,
sè hµng ®· giao cho c¸c cöa hµng tiªu thô, sè hµng göi b¸n, chi phÝ b¸n hµng,
c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu, tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n chi tiÕt b¸n hµng
vÒ sè lîng, chñng lo¹i, gi¸ trÞ.
Cung cÊp th«ng tin kÞp thêi t×nh h×nh tiªu thô phôc vô cho viÖc ®iÒu hµnh
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. B¸o c¸o thêng xuyªn kÞp
thêi t×nh h×nh thanh to¸n víi kh¸ch hµng, theo lo¹i hµng, theo hîp ®ång.
Ph¶n ¸nh kiÓm tra ph©n tÝch tiÕn ®é thùc hiÖn kÕ ho¹ch tiªu thô hµng
hãa , kÕ ho¹ch lîi nhuËn, vµ lËp b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh.
1.1.3. C¸c ph¬ng thøc tiªu thô hµng hãa trong doanh nghiÖp kinh doanh
Ph¬ng thøc tiªu thô còng lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng trong kh©u
b¸n hµng, ®Ó ®Èy nhanh ®îc tèc ®é tiªu thô, ngoµi viÖc n©ng cao chÊt lîng, c¶i
tiÕn mÉu m·... lùa chän cho m×nh nh÷ng ph¬ng ph¸p tiªu thô hµng hãa sao
cho cã hiÖu qu¶ lµ ®iÒu tèi quan träng trong kh©u lu th«ng, hµng hãa ®Õn ®ù¬c
ngêi tiªu dïng mét c¸ch nhanh nhÊt, hiÖu qu¶ nhÊt. ViÖc ¸p dông linh ho¹t
c¸c ph¬ng thøc tiªu thô gãp phÇn thùc hiÖn ®îc kÕ ho¹ch tiªu thô cña doanh
nghiÖp. Sau ®©y lµ mét sè ph¬ng thøc tiªu thô chñ yÕu mµ doanh nghiÖp hay
sö dông.
* Tiªu thô hµng hãa theo ph¬ng thøc xuÊt kho göi hµng ®i b¸n :
Theo ph¬ng thøc nµy, doanh nghiÖp xuÊt hµng ( hµng hãa ) göi ®i b¸n
cho kh¸ch hµng theo hîp ®ång ®· ký kÕt gi÷a hai bªn.
Khi xuÊt hµng göi ®i b¸n th× hµng cha ®îc x¸c ®Þnh tiªu thô, tøc lµ cha
®îc h¹ch to¸n vµo doanh thu. Hµng göi ®i b¸n chØ ®îc h¹ch to¸n khi kh¸ch
hµng chÊp nhËn thanh to¸n.
* Tiªu thô hµng hãa theo ph¬ng thøc bªn mua ®Õn nhËn hµng trùc tiÕp
C¨n cø vµo hîp ®ång mua b¸n ®· ®îc ký kÕt, bªn mua cö c¸n bé ®Õn
nhËn hµng t¹i kho cña doanh nghiÖp. Khi nhËn hµng xong, ngêi nhËn hµng ký
x¸c nhËn vµo hãa ®¬n b¸n hµng vµ hµng ®ã ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô vµ ®îc
h¹ch to¸n vµo doanh thu.
Chøng tõ b¸n hµng trong ph¬ng thøc nµy còng lµ phiÕu xuÊt kho kiªm
hãa ®¬n b¸n hµng, trªn chøng tõ b¸n hµng ®ã cã ch÷ ký cña kh¸ch hµng nhËn
hµng.
* Tiªu thô hµng hãa theo ph¬ng thøc b¸n hµng giao th¼ng ( kh«ng qua kho):
7
Ph¬ng thøc nµy chñ yÕu ¸p dông ë c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i .Theo
ph¬ng thøc nµy , doanh nghiÖp mua hµng cña ngêi cung cÊp b¸n th¼ng cho
kh¸ch hµng kh«ng qua kho cña doang nghiÖp .Nh vËy, nghiÖp vô mua vµ b¸n
x¶y ra ®ång thêi .Trong ph¬ng thøc nµy cã thÓ chia thµnh hai trêng hîp :
-Trêng hîp b¸n th¼ng cho ngêi mua : tøc lµ khi göi hµng ®i b¸n th× hµng
®ã cha ®îc x¸c ®Þnh lµ tiªu thô (gièng nh ph¬ng thøc xuÊt kho göi hµng ®i b¸n
).
-Trêng hîp b¸n hµng giao tay ba :tøc lµ c¶ bªn cung cÊp (bªn b¸n ),
doanh nghiÖp vµ ngêi mua cµng giao nhËn hµng mua, b¸n víi nhau .Khi bªn
mua hµng nhËn hµng vµ ký x¸c nhËn vµo hãa ®¬n b¸n hµng th× hµng ®ã ®îc
x¸c ®Þnh lµ tiªu thô .Chøng tõ b¸n hµng trong ph¬ng thøc nµy lµ Hãa ®¬n b¸n
hµng giao th¼ng .
*Ph¬ng thøc b¸n lÎ:
Lµ h×nh thøc b¸n hµng trùc tiÕp cho ngêi tiªu dïng, hµng hãa sÏ kh«ng
tham gia vµo qu¸ tr×nh lu th«ng ,thùc hiÖn hoµn toµn gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông
cña hµng hãa .
Tïy tõng trêng hîp b¸n hµng theo ph¬ng thøc nµy mµ doanh nghiÖp lËp
hãa ®¬n b¸n hµng hoÆc kh«ng lËp hãa ®¬n b¸n hµng .NÕu doanh nghiÖp lËp
hãa ®¬n b¸n hµng th× cuèi ca hoÆc cuèi ngµy ngêi b¸n hµng sÏ lËp B¶ng kª
hãa ®¬n b¸n hµng vµ lËp b¸o c¸o b¸n hµng .NÕu kh«ng lËp hãa ®¬n b¸n hµng
th× ngêi b¸n hµng c¨n cø vµo sè tiÒn b¸n hµng thu ®îc vµ kiÓm kª hµng tån
kho, tån quÇy ®Ó x¸c ®Þnh lîng hµng ®· b¸n trong ca ,trong ngµy ®Ó lËp b¸o
c¸o b¸n hµng .B¸o c¸o b¸n hµng vµ giÊy nép tiÒn b¸n hµng lµ chøng tõ ®Ó
h¹ch to¸n sau nµy cña kÒ to¸n .
*Ph¬ng thøc b¸n hµng tr¶ gãp:
B¸n hµng tr¶ gãp lµ viÕc b¸n hµng thu tiÒn nhiÒu lÇn .S¶n phÈm hµng hãa
khi giao cho ngêi mua th× ®îc coi lµ tiªu thô, ngêi mua sÏ thanh to¸n lÇn ®Çu
ngay t¹i thêi ®iÓm mua mét phÇn, sè tiÒn thanh to¸n chËm ph¶i chÞu mét tû lÖ
l·i nhÊt ®Þnh .
Tãm l¹i, khi mµ nÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn th× cµng xuÊt hiÖn nhiÒu ph¬ng thøc tiªu thô kh¸c nhau mçi ph¬ng thóc ®Òu cã u vµ nhîc ®iÓm cña nã
.Do ®ã, mçi doanh nghiÖp c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm hµng hãa, quy m«, vÞ trÝ cña
doanh nghiÖp mµ lùa chän cho m×nh nh÷ng ph¬ng thøc tiªu thô hîp lý, sao
cho chi phÝ thÊp nhÊt mµ vÉn ®¹t hiÖu qu¶ tèi u .
1.1.4. KÕt qu¶ tiªu thô
8
KÕt qu¶ tiªu thô cung cÊp cho kh¸ch hµng vµ c¸c bªn quan t©m nh ng©n
hµng, cæ ®«ng, c¸c nhµ ®Çu t ...nh÷ng th«ng tin vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh cña
doanh nghiÖp .Tõ ®ã thiÕt lËp mèi quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp vµ kh¸ch hµng
vµ c¸c ®èi tîng liªn quan, lµ c¬ së cho sù hîp t¸c l©u dµi vµ bÒn chÆt .
KÕt qu¶ ho¹t ®éng tiªu thô lµ chi tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cuèi cïng vÒ tiªu
thô s¶n phÈm hµng hãa, lao vô, dÞch vô cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
chÝnh vµ kinh doanh phô ®îc thÓ hiÖn qua chØ tiªu l·i vµ lç .Nãi c¸ch kh¸c,
®©y lµ phÇn chªnh lÖch gi÷a mét bªn lµ doanh thu thuÇn cña tÊt c¶ c¸c ho¹t
®éng víi mét bªn lµ toµn bé chi phÝ ®· bá ra Sè chªch lÖch sÏ lµ chi tiªu cuèi
cïng .
KÕt qu¶ ho¹t ®éng tiªu thô ®îc x¸c ®Þnh nh sau :
L·i (lç)
= Tæng doanh thu b¸n hµng – Tæng chi phÝ liªn quan
Tæng chi phÝ = Tæng sè thuÕ - Gi¶m gi¸ - Doanh thu hµng
TT§B
hµng b¸n
bÞ tr¶ l¹i
= Tæng gi¸ vèn - Chi phÝ b¸n - Chi phÝ qu¶n lý
hµng b¸n
hµng
doanh nghiÖp
= Tæng doanh - Tæng gi¸ vèn - Chi phÝ b¸n - Chi phÝ qu¶n lý
thu thuÇn
hµng b¸n
hµng
doanh nghiÖp
= Tæng lîi
- Chi phÝ b¸n - Chi phÝ qu¶n lý
nhuËn gép
hµng
doanh nghiÖp
H¹ch to¸n tiªu thô vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh chÝnh x¸c t¹o ®iÒu
kiÖn ®Ó ®¸nh gi¸, thèng kª t×nh h×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n ,t×nh
h×nh thÞ trêng vµ tiªu dïng .Th«ng qua kÕt qu¶ tõ ho¹t ®éng kinh doanh cña
doanh nghiÖp, c¸c nhµ l·nh ®¹o cã thÓ t×m ra híng ph¸t triÓn ngµnh nghÒ, cã
chÝnh s¸ch u ®·i hay h¹n chÕ sù ph¸t triÓn ®èi víi tõng ho¹t ®éng kinh doanh
trªn tõng lÜnh vùc cô thÓ .MÆt kh¸c, th«ng qua kÕt qua kinh doanh, Nhµ níc
t¹o ra sù c«ng b»ng trong viÖc thùc hiÖn nghÜa vô nép ng©n s¸ch Nhµ níc cña
tõng doanh nghiÖp .
1.1.5.C¸c chØ tiªu kinh tÕ c¬ b¶n trong tiªu thô vµ x¸c ®Þnh tiªu thô :
* Doanh thu b¸n hµng:
Lµ tæng gi¸ trÞ ®îc thùc hiÖn qqua viÖc b¸n hµng hãa, s¶n phÈm, cung cÊp
lao vô, dÞch vô cho kh¸ch hµng .Nãi c¸ch kh¸c doanh thu chØ gåm tæng gi¸ trÞ
cña c¸c lîi Ých kinh tÕ doanh nghiÖp ®· thu hoÆc sÏ thu trong kú kÕ to¸n, ph¸t
sinh tõ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th«ng thêng cña c¸c doanh nghiÖp,
9
gãp phÇn lµm t¨ng vèn chñ së h÷u. Doang thu b¸n hµng trong c¸c doang
nghiÖp th¬ng m¹i chØ gåm doang thu vÒ tiªu thô hµng hãa, dÞch vô.
* Doanh thu thuÇn :
Lµ sè chªnh lÖch gi÷a tæng doanh thu víi c¸c kho¶n ghi gi¶m doanh thu
(chiÕt khÊu th¬ng m¹i, gi¶m gi¸ hµng hãa, doanh thu cña sè hµng b¸n bÞ tr¶
l¹i, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thÕu xuÊt khÈu ph¶i nép vÒ lîng hµng ®· tiªu thô vµ
thÕu GTGT cña hµng ®· tiªu thô – nÕu doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo
ph¬ng ph¸p trùc tiÕp ).
Doanh thu thuÇn = Tæng doanh thu – C¸c kho¶n gi¶m trõ
* ChiÕt khÊu thanh to¸n :
Lµ sè tiÒn mµ ngêi b¸n thëng cho ngêi mua do ngêi mua thanh to¸n tiÒn
hµng tríc thêi h¹n thanh to¸n theo hîp ®ång tÝnh trªn tæng sè tiÒn hµng mµ hä
®· thanh to¸n .
* Gi¶m gi¸ hµng hãa :
Lµ sè tiÒn gi¶m trõ cho kh¸ch hµng ngaßi hãa ®¬n hay hîp ®ång cung
cÊp dÞch vô cho c¸c nguyªn nh©n ®Æc biÖt nh : hµng kÐm phÈm chÊ , kh«ng
®óng quy c¸ch , giao hµng kh«ng ®óng thêi gian, ®Þa ®iÓm trong hîp ®ån,
hµng l¹c hËu ...(do chñ quan cña ngêi b¸n ).
* ChiÕt khÊu th¬ng m¹i :
Lµ kho¶n mµ ngêi b¸n thëng cho ngêi mua do trong mét kho¶n thêi gian
®· tiÕn hµnh mua mét khèi lîng lín hµng hãa (h«× khÊu) vµ kho¶n gi¶m trõ
trªn gi¸ b¸n niªm yÕt v× mua khèi lîng lín hµng hãa trongmét ®ît (bít gi¸).
ChiÕt khÊu th¬nh m¹i ®îc ghi trong c¸c hîp ®ång mua b¸n vµ cam kÕt vÒ mua
b¸n hµng .
* GÝa vèn hµng b¸n :
Lµ trÞ gi¸ vèn cña s¶n phÈm , vËt t, hµng hãa, lao vô, dÞch vô ®· tiªu dïng
.§èi víi s¶n phÈm , lao vô, dÞch vô tiªu thô, gi¸ vèn hµng b¸n lµ gi¸ thµnh s¶n
xuÊt (gi¸ thµnh c«ng xëng) hay chi phÝ s¶n xuÊt .Víi hµng hãa tiªu thô, gi¸
vèn hµng b¸n bao gåm trÞ gi¸ mua cña hµng ®· tiªu thô céng víi chi phÝ thu
mua ph©n bæ cho hµng tiªu thô .
* Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i:
Lµ sè hµng ®· ®îc coi lµ tiªu thô (®· chuyÓn giao quyÒn së h÷u, ®· thu
tiÒn hay ®îc ngêi mua chÊp nhËn) nhng bÞ ngêi mua tr¶ l¹i va tõ chèi thanh
to¸n,T¬ng øng víi hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i lµ gi¸ vèn cña hµng bÞ tr¶ l¹i (tÝnh theo
10
gi¸ vèn khi b¸n) vµ doanh thu cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i cïng víi thuÕ gi¸ trÞ t¨ng
®Çu ra ph¶i nép cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i(nÕu cã).
* Lîi nhuËn gép (cßn gäi lµ l·i th¬ng m¹i hay lîi tøc gép):
Lµ sè chªnh lÖch gi÷a doanh thu thuÇn víi gi¸ vèn hµng b¸n.
* KÕt qu¶ tiªu thô hµng hãa dÞch vô (lîi nhuËn hay lç vÒ tiªu thô hµng hãa,
dÞch vô).
Lµ sè chªnh lÖch gi÷a doanh thu thuÇn víi gi¸ trÞ vèn cña hµng b¸n, chi
phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp.
1.1.6.Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hµng hãa
Theo QuyÕt ®Þnh sè 149/2001/Q§ - BTC ra ngµy 31/12/2001 vÒ viÖc ban
hµnh vµ c«ng bè 4 chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam, c¸c doanh nghiÖp (c¨n cø
vµo ®Æc ®iÓm cô thÓ hµng tån kho vµ yªu cÇu cña qu¸ tr×nh h¹ch to¸n) cã thÓ
¸p dông mét trong ph¬ng ph¸p sau ®Ó x¸c ®Þnh trÞ gi¸ hµnh xuÊt b¸n:
* §¸nh gi¸ theo gi¸ mua thùc tÕ
- Ph¬ng ph¸p nhËp tríc, xuÊt tríc (FIFO)
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông dùa trªn gi¶ ®Þnh lµ hµng hãa nµo nhËp tríc th×
®îc xuÊt tríc vµ hµng tån cuèi kú lµ hµng ®îc nhËp gÇn thêi ®iÓm cuèi kú.
Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ trÞ hµng xuÊt kho ®îc tÝnh theo gi¸ thùc tÕ cña hµng
nhËp kho ë thêi ®iÓm ®Çu kú hoÆc gÇn ®Çu kú vµ do vËy gi¸ trÞ cña hµng tån
kho sÏ lµ gi¸ cña hµng nhËp kho ë thêi ®iÓm cuèi kú hoÆc gÇn cuèi kú cßn tån
kho.
- Ph¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tríc(LIFO)
Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông dùa trªn gi¶ ®Þnh lµ hµng hãa nhËp sau th×
xuÊt tríc vµ hµng tån kho cuèi kú lµ hµng tån kho ®îc xuÊt tríc ®ã. Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ trÞ hµng xuÊt kho ®îc tÝnh theo gi¸ cña hµng nhËp sau hoÆc
gÇn sau cïng, gi¸ trÞ cña hµng tån kho ®îc tÝnh theo gi¸ cña hµng nhËp kho
®Çu kú hoÆc gÇn ®Çu kú cßn tån kho.
- Ph¬ng ph¸p thùc tÕ ®Ých danh
Theo ph¬ng ph¸p thùc tÕ ®Ých danh (cßn gäi ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ trùc
tiÕp), gi¸ trÞ cña hµng hãa ®îc x¸c ®Þnh theo ®¬n chiÕc hay tõng l« hµng vµ gi÷
nguyªn tõ lóc nhËp vµo cho ®Õn lóc xuÊt dïng ( trõ trêng hîp cã ®iÒu chØnh).
- Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn
Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ thùc tÕ cña hµng hãa xuÊt ®îc tÝnh nh sau:
Gi¸ thùc tÕ
= Sè lîng hµng
* Gi¸ ®¬n vÞ
hµng hãa xuÊt
hãa xuÊt
b×nh qu©n
11
Trong ®ã, gi¸ ®¬n vÞ b×nh qu©n cã thÓ tÝnh theo mét trong ba c¸ch sau:
12
+ Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n c¶ kú dù tr÷
Gi¸ ®¬n
TrÞ gi¸ mua thùc tÕ
+ TrÞ gi¸ mua thùc tÕ cña
vÞ b×nh =
cña hµng cßn ®Çu kú
hµng nhËp trong kú
qu©n
Sè lîng hµng cßn + Sè lîng hµng nhËp
®Çu kú
trong kú
+Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n cuèi kú tríc
Gi¸ ®¬n vÞ =
Gi¸ thùc tÕ hµng hãa tån ®Çu kú (hoÆc cuèi kú tríc)
b×nh qu©n
Lîng hµng hãa thùc tÕ tån ®Çu kú (hoÆc cuèi kú tríc)
+ Ph¬ng ph¸p b×nh qu©n sau mçi lÇn nhËp
Gi¸ ®¬n vÞ =
Gi¸ thùc tÕ hµng hãa tån kho sau mçi lÇn nhËp
b×nh qu©n
Lîng hµng hãa thùc tÕ tån kho sau mçi lÇn nhËp
* §¸nh gi¸ hµng hãa theo gi¸ h¹ch to¸n
Theo ph¬ng ph¸p nµy, toµn bé hµng hãa biÕn ®éng trong kú ®îc tÝnh theo
gi¸ h¹ch to¸n (gi¸ kÕ ho¹ch hoÆc mét gi¸ æn ®Þnh trong kú). Cuèi kú, kÕ to¸n
tiÕn hµnh ®iÒu chØnh tõ gi¸ h¹ch to¸n sang gi¸ thùc tÕ theo c«ng thøc:
Gi¸ thùc tÕ = Gi¸ h¹ch to¸n * HÖ sè gi¸
hµng hãa xuÊt
hµng hãa xuÊt
hµng hãa
HÖ sè gi¸ cã thÓ tÝnh cho tõng lo¹i, tõng nhãm hoÆc tõng mÆt hµng chñ
yÐu tïy theo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý, tr×nh ®é kÕ to¸n t¹i doanh nghiÖp.
1.1.7.H¹ch to¸n hµng ho¸:
1.1.7.1 KÕ to¸n chi tiÕt hµng ho¸:
* Chøng tõ sö dông:
Mäi nghiÖp vô biÕn ®éng cña hµng ho¸ ®Òu ph¶i ®îc ph¶n ¸nh, ghi chÐp
vµo chøng tõ ban ®Çu phï hîp theo ®óng néi dung quy ®Þnh.
C¸c chøng tõ chñ yÕu: Ho¸ ®¬n kiªm phiÕu xuÊt kho, ho¸ ®¬n b¸n hµng,
phiÕu nhËp kho, biªn b¶n kiÓm kª...
Trªn c¬ së chøng tõ kÕ to¸n vÒ sù biÕn ®éng cña hµng ho¸ ®Ó ph©n lo¹i
tæng hîp vµ ghi sæ kÕ to¸n cho thÝch hîp.
*Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi tiÕt hµng ho¸: lµ c«ng viÖc kh¸ phøc t¹p, ®ái hái
ph¶i tiÕn hµnh ghi chÐp hµng ngµy c¶ vÒ sè lîng vµ gi¸ trÞ theo tõng thø hµng
ho¸ ë tõng kho trªn c¶ hai lo¹i chØ tiªu: HiÖn vËt vµ gi¸ trÞ.
Tæ chøc h¹ch to¸n chi tiÕt hµng ho¸ ®îc thùc hiÖn ë kho vµ ë phßng kÕ
to¸n, doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ, tr×nh
®é nghiÖp vô kÕ to¸n cña doanh nghiÖp ®Ó lùa chän, vËn dông ph¬ng ph¸p
13
h¹ch to¸n chi tiÕt sao cho phï hîp. HiÖn nay cã 3 ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi
tiÕt hµng ho¸:
-
Ph¬ng ph¸p ghi sæ song song.
-
Ph¬ng ph¸p ghi sæ sè d.
- Ph¬ng ph¸p ghi sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn.
§Æc ®iÓm chung cña ba ph¬ng ph¸p nµy lµ c«ng viÖc ghi chÐp cña thñ
kho lµ gièng nhau, ®îc thùc hiÖn trªn thÎ kho (theo chØ tiªu sè lîng).
14
- Ph¬ng ph¸p sæ sè d
S¬ ®å 1
ThÎ kho
Chøng tõ xuÊt
Chøng tõ nhËp
B¶ng kª nhËp
Sæ sè d
B¶ng kª xuÊt
B¶ng lòy kÕ
B¶ng lòy kÕ
B¶ng kª tæng hîp
nhËp xuÊt, tån
Ghi chó:
Ghi hµng ngµy
Sæ kÕ to¸n tæng
Ghi cuèi th¸ng
hîp
§èi chiÕu
Ph¬ng ph¸p nµy tr¸nh ®îc sù ghi chÐp trïng lÆp gi÷a kho vµ phßng kÕ
to¸n, c«ng viÖc ®îc tiÕn hµnh ®Òu trong th¸ng
Thñ kho dïng thÎ kho ®Ó theo dâi sù biÕn ®éng cña hµng hãa, mçi hµng
hãa ®îc ghi vµo mét the kho. Khi nhËn ®îc phiÕu xuÊt kho hµng hãa, thñ kho
kiÓm tra tÝnh hîp ph¸p hîp lÖ cña chøng tõ ®ã sau ®ã tiÕn hµnh nhËp xuÊt kho
vµ c¨n cø vµo phiÕu nhËp xuÊt kho ghi vµo thÎ kho t¬ng øng, mçi chøng tõ ghi
vµo mét dßng theo chØ tiªu sè lîng. Sau mçi nghiÖp vô thñ kho ph¶i tÝnh ra sè
lîng tån kho, cuèi th¸ng tÝnh ra sè tån kho ®Ó ghi vµo sæ sè d ë cét sè lîng.
Sæ sè d ®îc kÕ to¸n më theo tõng kho chung cho c¶ n¨m ®Ó ghi chÐp sù biÕn
®éng hµng hãa c¶ sè lîng vµ gi¸ trÞ vµo cuèi th¸ng. Khi nhËn sæ sè d thñ kho
göi lªn kÕ to¸n c¨n cø vµo sè tån cuèi th¸ng vµ ®¬n gi¸ cña tõng hµng hãa ®Ó
tÝnh ra gi¸ tån kho vµ ghi vµo cét thµnh tiÒn trªn sæ sè d ë phßng kÕ to¸n cuèi
th¸ng ghi nhËn sè d do thñ kho göi lªn, kÕ to¸n c¨n cø vµo sè tån cuèi th¸ng
15
do thñ kho tÝnh trªn sæ sè d vµ ®¬n gi¸ thùc tÕ tÝnh ra gi¸ trÞ tån kho ®Ó ghi vµo
cét sè tiÒn trªn sæ sè d vµ b¶ng kª tæng hîp nhËp xuÊt tån vµ sæ kÕ to¸n tæng
hîp.
* Ph¬ng ph¸p ghi thÎ song song
- ë kho : thñ kho sö dông thÎ kho ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh nhËp xuÊt tån
kho tõng hµng hãa theo tõng kho vµ chØ ghi chØ tiªu sè lîng. Hµng ngµy khi cã
nghiÖp vô xuÊt kho hµng hãa, thñ kho kiÓm tra tÝnh hîp ph¸p cña tõng chøng
tõ nhËp xuÊt råi tiÕn hµnh nhËp xuÊt sau ®ã ghi vµo thÎ kho. Mçi nghiÖp vô
ghi vµo mét dßng theo chØ tiªu sè lîng. Khi ph¶n ¸nh xong ghi vµo chøng tõ
nhËp xuÊt råi giao cho kÕ to¸n.
-Phßng kÕ to¸n: khi nhËn ®îc chøng tõ nhËp xuÊt, kÕ to¸n kiÓm tra tÝnh
hîp ph¸p hîp lÖ vµ ghi vµo sæ kÕ to¸n chi tiÕt theo gi¸ trÞ vµ hiÖn vËt. Cuèi
th¸ng céng sæ chi tiÕt vµ ®èi chiÕu víi thÎ kho.
16
S¬ ®å 2
ThÎ kho
PhiÕu xuÊt kho
PhiÕu nhËp kho
Sæ chi tiÕt vËt t
hµng hãa
B¶ng kª nhËp
xuÊt, tån
Ghi chó:
Ghi hµng ngµy
Ghi cuèi th¸ng
Sæ kÕ to¸n tæng
§èi chiÕu, kiÓm trahîp
* Ph¬ng ph¸p ghi sæ ®èi chiÐu lu©n chuyÓn
ThÎ
kho ph¸p ghi thÎ song song, kÕ tãan
ViÖc ghi chÐp sæ thÎ t¬ng øng nh
ph¬ng
sö dông sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn ®Ó ghi chÐp t×nh h×nh nhËp xuÊt tån kho c¶
vÒ sè lîng vµ gi¸ trÞ. KÕ to¸n chØ ghi sæ mét lÇn vµo cuèi th¸ng trªn c¬ së c¸c
xuÊt
b¶ng PhiÕu
kª nhËp
xuÊt, b¶ng nµy ®îc c¨n cø vµo chøng tõ nhËp xuÊt PhiÕu
®Þnh kú
göi
nhËp
lªn cho phßng kÕ tãan. Cuèi th¸ng tiÕn hµnh ®èi chiÕu víi thÎ kho vµ sè liÖu
kÕ to¸n tæng hîp. sæ ®èi chiÕu lu©n chuyÓn më cho tõng kho theo c¶ n¨m vµ
mçi th¸ng mét tê sæ.
B¶ng kª xuÊt
B¶ng kª nhËp
nhËp
S¬ ®å 3
Sæ ®èi chiÕu lu©n
chuyÓn
Sæ kÕ to¸n tæng
hîp
17
Ghi chó:
Ghi hµng ngµy
Ghi cuèi th¸ng
§èi chiÕu, kiÓm tra
1.1.7.2. KÕ to¸n tæng hîp hµng ho¸:
Hµng ho¸ lµ tµi s¶n lu ®éng thuéc nhãm hµng tån kho cña doanh
nghiÖp.ViÖc më tµi kho¶n tæng hîp ghi chÐp sæ kÕ to¸n hµng tån kho, x¸c
®Þnh gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt kho,tån kho tuú thuéc vµo doanh nghiÖp ¸p dông
ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tæng hîp hµng ho¸ theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn
hay ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú.
- Ph¬ng ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn lµ ph¬ng ph¸p ph¶n ¸nh ghi
chÐp thêng xuyªn liªn tôc c¸c tµi kho¶n vµ sæ kÕ to¸n tæng hîp. Ph¬ng ph¸p
nµy ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c t×nh h×nh biÕn ®éng cña hµng ho¸.
- Ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú lµ ph¬ng ph¸p kÕ to¸n kh«ng ph¶i theo dâi
thêng xuyªn liªn tôc t×nh h×nh nhËp xuÊt, tån kho trªn c¸c tµi kho¶n hµng tån
kho, mµ chØ theo dâi ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng tån kho ®Çu kú vµ cuèi kú. Cuèi
th¸ng kÕ to¸n tiÕn hµnh kiÓm kª vµ x¸c ®Þnh sè thùc tÕ cña hµng ho¸ ®Ó ghi
vµo tµi kho¶n hµng tån kho.
Hai ph¬ng ph¸p tæng hîp hµng ho¸ nªu trªn ®Òu cã nh÷ng u ®iÓm vµ h¹n
chÕ, cho nªn tuú vµo ®Æc ®iÓm SXKD cña doanh nghiÖp mµ kÕ to¸n lùa chän
mét trong hai ph¬ng ph¸p ®Ó ®¶m b¶o viÖc theo dâi, ghi chÐp trªn sæ kÕ to¸n.
1.2. H¹ch to¸n tiªu thô hµng hãa
1.2.1. Tµi kho¶n sö dông
§Ó h¹ch to¸n giai ®o¹n tiªu thô hµng hãa t¹i c¸c doanh nghiÖp kinh
doanh kÕ to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n sau:
* TK 156 – Hµng hãa :
TK 156 – Hµng hãa : gåm 2 tµi kho¶n cÊp 2
+ TK 1561 - TrÞ gi¸ mua hµng hãa
18
+ TK 1562 – Chi phÝ mua hµng hãa
* TK 157 – Hµng göi ®i b¸n
* TK 511- Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô:
TK 511: TK nµy gåm 4 TK cÊp 2
+ TK 5111 – Doanh thu b¸n hµng hãa
+ TK 5112 - Doanh thu b¸n c¸c s¶n phÈm
+ TK 5113 – Doanh thu cung cÊp dÞch vô
+ TK 5114 – Doanh thu trî cÊp, trî gi¸
* TK 512 – Doanh thu b¸n hµng néi bé
TK 512 : Gåm 3 TK cÊp 2
+ TK5121 – Doanh thu b¸n hµng hãa
+ TK 5122 – Doanh thu b¸n c¸c s¶n phÈm
+ TK 4123 – Doanh thu cung cÊp dÞch vô
* TK 521 - ChiÕt khÊu th¬ng m¹i
TK 521 : Gåm 3 TK cÊp 2
+ TK 5211 – ChiÕt khÊu hµng hãa
+ TK 5212 – ChiÕt khÊu thµnh phÈm
+ TK 5213 – ChiÕt khÊu dÞch vô
* TK 531 – Hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i
* TK 532 – Gi¶m gi¸ hµng b¸n
* TK 632 – Gi¸ vèn hµng b¸n
1.2.2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n
HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp thêng ¸p dông hai ph¬ng ph¸p b¸n hµng:
B¸n hµng theo ph¬ng thøc göi hµng vµ b¸n hµng theo ph¬ng thøc giao hµng
trùc tiÕp.
1.2.2.1 B¸n hµng theo ph¬ng thøc göi hµng:
Theo ph¬ng thøc nµy, ®Þnh kú doanh nghiÖp göi hµng cho kh¸ch hµng
trªn c¬ së cña tho¶ thuËn trong hîp ®ång mua b¸n hµng gi÷a hai bªn vµ giao
hµng t¹i ®Þa ®iÓm ®· quy íc trong hîp ®ång. Khi xuÊt kho göi ®i, hµng vÉn
thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp, chØ khi nµo kh¸ch hµng ®· tr¶ tiÒn hoÆc
chÊp nhËn thanh to¸n th× khi Êy hµng míi chuyÒn quyÒn së h÷u vµ ®îc ghi
nhËn doanh thu b¸n hµng.
19
*. §èi víi doanh nghiÖp h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn (KKTX)
Tr×nh tù h¹ch to¸n theo ph¬ng thøc göi hµng theo s¬ ®å:
TK155,156
TK 157
TK 632
XuÊt kho thµnh phÈm,
hµng hãa göi ®i b¸n
KÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn
sè hµng ®· b¸n
TK 331
Hµng hãa mua göi b¸n th¼ng
kh«ng qua kho
TK155,156
Hµng göi ®i kh«ng
®îc chÊp nhËn
*. §èi víi c¸c ®¬n vÞ h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh
kú.
§Çu kú, kÕt chuyÓn trÞ gi¸ thµnh phÈm göi ®i b¸n cuèi kú tríc nhng cha
®îc chÊp nhËn thanh to¸n, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 632: Gi¸ vèn hµng b¸n
Cã TK 157: Hµng göi ®i b¸n
Cuèi kú, c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª thµnh phÈm göi ®i b¸n nhng cha ®îc
x¸c ®Þnh lµ b¸n, kÕ to¸n ghi:
Nî TK 157: Hµng göi ®i b¸n
Cã TK 632: Gi¸ vèn hµng b¸n
1.2.2.2. B¸n hµng vµ kÕ to¸n b¸n hµng theo ph¬ng ph¸p giao hµng trùc
tiÕp:
Theo ph¬ng thøc nµy bªn kh¸ch hµng uû quyÒn cho c¸n bé nghiÖp vô ®Õn
nhËn hµng t¹i kho cña doanh nghiÖp b¸n hoÆc giao nhËn hµng tay ba. Ngêi
nhËn hµng sau khi ký vµo chøng tõ b¸n hµng cña doanh nghiÖp th× hµng ho¸ ®îc x¸c ®Þnh lµ b¸n (hµng ®· chuyÓn quyÒn së h÷u)
§Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh b¸n hµng theo ph¬ng thøc giao hµng trùc tiÕp, kÕ
to¸n sö dông TK 632 (gi¸ vèn hµng b¸n).
§èi víi ®¬n vÞ kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng
xuyªn.
TK155,156
TK 632
TK 911
XuÊt kho TP,hµng hãa
giao trùc tiÕp cho kh¸ch hµng hµng
KÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn
xuÊt kho ®· b¸n cuèi k×
20
TK 331
B¸n hµng giao tay ba
(DNTM, dÞch vô)
TK154
S¶n phÈm hoµn thµnh kh«ng
nhËp kho chuyÓn b¸n ngay
Ngoµi ra c¸c trêng hîp b¸n lÎ hµng ho¸, b¸n hµng tr¶ gãp còng sö dông TK
632 (gi¸ vèn hµng b¸n) ®Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh gi¸ vèn cña hµng xuÊt kho ®·
b¸n.
1.2.3. KÕ to¸n doanh thu b¸n hµng vµ c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu
1.2.3.1. Néi dung doanh thu b¸n hµng vµ c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu:
- Doanh thu b¸n hµng lµ sè tiÒn thu ®îc do b¸n hµng. ë c¸c doanh nghiÖp
¸p dông tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ th× doanh thu b¸n hµng
kh«ng bao gåm thuÕ GTGT, cßn ë c¸c doanh nghiÖp ¸p dông ph¬ng ph¸p tÝnh
thuÕ trùc tiÕp th× doanh thu b¸n hµng lµ trÞ gi¸ thanh to¸n cña sè hµng ®· b¸n.
Ngoµi ra doanh thu b¸n hµng cßn bao gåm c¶ c¸c kho¶n phô thu.
- NÕu kh¸ch hµng mua víi khèi lîng hµng ho¸ lín sÏ ®îc doanh nghiÖp
gi¶m gi¸, nÕu kh¸ch hµng thanh to¸n sím tiÒn hµng sÏ ®îc doanh nghiÖp chiÕt
khÊu, cßn nÕu hµng ho¸ cña doanh nghiÖp kÐm phÈm chÊt th× kh¸ch hµng cã
thÓ kh«ng chÊp nhËn thanh to¸n hoÆc yªu cÇu doanh nghiÖp gi¶m gi¸. C¸c
kho¶n trªn sÏ ph¶i ghi vµo chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh hoÆc gi¶m trõ trong
doanh thu b¸n hµng ghi trªn ho¸ ®¬n.
1.2.3.2. Chøng tõ, c¸c tµi kho¶n kÕ to¸n vµ nghiÖp vô chñ yÕu:
1.2.3.2.1. Chøng tõ kÕ to¸n:
C¸c chøng tõ thêng dïng lµ:
PhiÕu nhËp kho, phiÕu xuÊt kho, thÎ kho.
Hãa ®¬n GTGT.
PhiÕu thu, chi tiÒn mÆt, giÊy b¸o nî, cã cña ng©n hµng.
1.2.3.2.2. S¬ ®å h¹ch to¸n
*§èi víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ.
- Xem thêm -
.DOC 
96 
35 
135 
