LuËn v¨n tèt nghiÖp
Môc lôc
Lêi më ®Çu
PhÇn 1: C¬ së lý luËn vÒ c¸c kho¶n dù phßng vµ kiÓm to¸n c¸c
kho¶n dù phßng trong kiÓm to¸n tµi chÝnh
I. Néi dung c¸c kho¶n dù phßng
1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm c¸c kho¶n dù phßng
1.1 Kh¸i niÖm
1.2 §Æc ®iÓm c¸c kho¶n dù phßng
2. C¸c quy ®Þnh cã liªn quan ®Õn viÖc trÝch lËp dù phßng
2.1 Thêi ®iÓm lËp vµ hoµn nhËp dù phßng
2.2 §èi tîng trÝch lËp
2.3 §iÒu kiÖn trÝch lËp
2.4 Ph¬ng ph¸p lËp dù phßng
2.5 H¹ch to¸n c¸c kho¶n dù phßng
3. HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®èi víi c¸c kho¶n dù phßng
3.1 Môc ®Ých cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé
3.2 C¸c thñ tôc kiÓm so¸t néi bé ®èi víi c¸c kho¶n dù phßng
II. Quy tr×nh kiÓm to¸n c¸c kho¶n dù phßng trong kiÓm to¸n tµi
chÝnh
1. Môc tiªu kiÓm to¸n
1.1 Môc tiªu kiÓm to¸n chung
1.2 Môc tiªu kiÓm to¸n ®Æc thï
2. §Æc ®iÓm kiÓm to¸n c¸c kho¶n dù phßng
3. Tr×nh tù kiÓm to¸n c¸c kho¶n dù phßng
3.1 LËp kÕ ho¹ch vµ thiÕt kÕ ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n
3.2 Thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n
3.3 KÕt thóc kiÓm to¸n
PhÇn II: Thùc tr¹ng kiÓm to¸n c¸c kho¶n dù phßng trong kiÓm to¸n
tµi chÝnh do C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam thùc hiÖn
I. Kh¸i qu¸t chung vÒ C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam
1. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn
2. C¸c lo¹i h×nh dÞch vô cña C«ng ty
3. KÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh
II. Quy tr×nh kiÓm to¸n c¸c kho¶n dù phßng trong kiÓm to¸n tµi
chÝnh do C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam thùc hiÖn
1. Quy tr×nh kiÓm to¸n chung BCTC
2. KiÓm to¸n c¸c kho¶n dù phßng t¹i kh¸ch hµng A vµ B do C«ng ty kiÓm
to¸n ViÖt Nam thùc hiÖn
2.1 LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n
2.2 Thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n
2.3 KÕt thóc kiÓm to¸n
PhÇn III: Bµi häc kinh nghiÖm vµ ph¬ng híng hoµn thiÖn quy tr×nh
kiÓm to¸n c¸c kho¶n dù phßng t¹i C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam
I. NhËn xÐt chung vµ bµi häc kinh nghiÖm vÒ quy tr×nh kiÓm to¸n t¹i
C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam
1. Bµi häc kinh nghiÖm tõ kiÓm to¸n c¸c kho¶n dù phßng t¹i C«ng ty
kiÓm to¸n ViÖt Nam
2. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc trong c«ng t¸c kiÓm to¸n t¹i C«ng ty kiÓm
to¸n ViÖt Nam
3
5
5
5
5
6
7
7
8
8
9
11
15
15
15
16
16
16
18
19
20
21
27
36
37
37
37
39
42
44
44
49
49
61
79
82
82
82
84
LuËn v¨n tèt nghiÖp
3. Nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc míi trong lÜnh vùc kiÓm to¸n
II. Ph¬ng híng hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n c¸c kho¶n dù phßng
trong kiÓm to¸n tµi chÝnh t¹i C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam
1. Sù cÇn thiÕt ph¶i hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n c¸c kho¶n dù
phßng
2. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n c¸c kho¶n
dù phßng t¹i C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam
2.1 ThiÕt kÕ ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n
2.2 T×m hiÓu vµ ®¸nh gi¸ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé
2.3 §¸nh gi¸ møc träng yÕu
2.4 ¸p dông thñ tôc ph©n tÝch
2.5 Mét sè kiÕn nghÞ víi Nhµ níc nh»m hoµn thiÖn ho¹t ®éng kiÓm
to¸n ®éc lËp t¹i ViÖt Nam
KÕt luËn
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
84
83
85
86
87
87
89
89
90
91
92
LuËn v¨n tèt nghiÖp
LỜI MỞ ĐẦU
DÞch vô kiÓm to¸n ®îc coi lµ mét trong nh÷ng dÞch vô cã tÝnh chuyªn
nghiÖp cao vµ cã ý nghÜa lín trong viÖc t¹o lËp m«i trêng kinh doanh lµnh m¹nh
vµ hiÖu qu¶ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña c¸c tæ chøc
kiÓm to¸n ®éc lËp lµ xu híng tÊt yÕu, kh¸ch quan cã tÝnh quy luËt cña kinh tÕ
thÞ trêng. Ho¹t ®éng kiÓm to¸n ®éc lËp kh«ng chØ t¹o niÒm tin cho nh÷ng ngêi
quan t©m ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp mµ cßn gióp c¸c ®¬n vÞ ®îc
kiÓm to¸n cñng cè nÒn nÕp ho¹t ®éng tµi chÝnh kÕ to¸n vµ c¸c ho¹t ®éng ®îc
kiÓm to¸n, ®ång thêi gãp phÇn n©ng cao n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ qu¶n lý.
ë ViÖt Nam, kiÓm to¸n ®· h×nh thµnh vµ ®i vµo ho¹t ®éng ®îc h¬n 10
n¨m trë l¹i ®©y. Sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp
trong nh÷ng n¨m qua ë níc ta ®· chøng minh cho sù cÇn thiÕt cña ho¹t ®éng
nµy. Mét trong nh÷ng lo¹i h×nh chñ yÕu mµ c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp
cung cÊp cho kh¸ch hµng lµ kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh (BCTC), ®ã lµ viÖc
kiÓm to¸n viªn ®éc lËp x¸c minh vµ bµy tá ý kiÕn vÒ BCTC ®îc kiÓm to¸n.
BCTC lµ tÊm g¬ng ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp xÐt
trªn mäi khÝa c¹nh cña qu¸ tr×nh kinh doanh vµ ®îc t¹o nªn bëi mét lo¹t c¸c
kho¶n môc. V× vËy, ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých kiÓm to¸n BCTC, kiÓm to¸n viªn cÇn
xem xÐt, kiÓm tra tõng bé phËn cña chóng.
C¸c kho¶n dù phßng lµ mét bé phËn cña BCTC ®ång thêi còng lµ mét
vÊn ®Ò míi ®èi víi kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n ViÖt Nam. NÒn kinh tÕ thÞ trêng më
ra cho doanh nghiÖp nhiÒu c¬ héi míi nhng còng ®ång thêi ®em l¹i nhiÒu
th¸ch thøc míi, cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp ph¸t triÓn vît bËc nhng
còng cã thÓ khiÕn cho doanh nghiÖp nhanh chãng ®i ®Õn thua lç ph¸ s¶n. Dù
phßng lµ mét gi¶i ph¸p tµi chÝnh h÷u hiÖu gióp doanh nghiÖp h¹n chÕ thiÖt h¹i,
gi¶m thiÓu rñi ro, gãp phÇn t¹o ra m«i trêng kinh doanh lµnh m¹nh vµ an toµn
h¬n cho c¸c doanh nghiÖp.
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò trªn, nªn trong thêi gian thùc
tËp t¹i C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam, em ®· chän ®Ò tµi cho luËn v¨n tèt nghiÖp
cña m×nh lµ:
“KiÓm to¸n c¸c kho¶n dù phßng trong kiÓm to¸n tµi chÝnh do C«ng
ty kiÓm to¸n ViÖt Nam thùc hiÖn.”.
Môc ®Ých nghiªn cøu cña luËn v¨n lµ trªn c¬ së lý thuyÕt kiÓm to¸n vËn
dông vµo ph©n tÝch thùc tiÔn c«ng t¸c kiÓm to¸n cña C«ng ty, tõ ®ã rót ra
LuËn v¨n tèt nghiÖp
nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vµ ®a ra mét sè ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c
kiÓm to¸n c¸c kho¶n dù phßng trong kiÓm to¸n BCTC do C«ng ty thùc hiÖn.
KÕt cÊu cña luËn v¨n, ngoµi lêi nãi ®Çu vµ kÕt luËn bao gåm c¸c néi
dung chÝnh sau:
PhÇn I: C¬ së lý luËn vÒ c¸c kho¶n dù phßng vµ kiÓm to¸n c¸c
kho¶n dù phßng trong kiÓm to¸n tµi chÝnh.
PhÇn II: Thùc tr¹ng kiÓm to¸n c¸c kho¶n dù phßng trong kiÓm
to¸n tµi chÝnh do C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam thùc hiÖn.
PhÇn III: Bµi häc kinh nghiÖm vµ ph¬ng híng hoµn thiÖn kiÓm
to¸n c¸c kho¶n dù phßng t¹i C«ng ty kiÓm to¸n ViÖt Nam.
Do h¹n chÕ vÒ thêi gian còng nh hiÓu biÕt thùc tÕ vÒ kiÓm to¸n, nªn bµi
viÕt cña em sÏ kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt. V× vËy, em rÊt mong nhËn ®îc sù
®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c«, vµ c¸c b¹n ®Ó cã thÓ hoµn thiÖn ®îc luËn v¨n
tèt nghiÖp cña m×nh.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
PhÇn I: C¬ së lý luËn vÒ c¸c kho¶n dù phßng vµ kiÓm
to¸n c¸c kho¶n dù phßng trong kiÓm to¸n tµi chÝnh
I. Néi dung c¸c kho¶n dù phßng
1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm c¸c kho¶n dù phßng
1.1 Kh¸i niÖm
Trong kinh doanh, ®Ó h¹n chÕ bít thiÖt h¹i vµ ®Ó chñ ®éng h¬n vÒ tµi
chÝnh trong c¸c trêng hîp x¶y ra rñi ro do c¸c t¸c nh©n kh¸ch quan nh gi¶m
gi¸ vËt t, gi¶m gi¸ c¸c kho¶n ®Çu t trªn thÞ trêng chøng kho¸n, thÞ trêng vèn
hoÆc bÞ thÊt thu c¸c kho¶n nî ph¶i thu cã thÓ ph¸t sinh..., doanh nghiÖp cÇn
thùc hiÖn chÝnh s¸ch dù phßng gi¶m gi¸ gi¸ trÞ thu håi cña vËt t, tµi s¶n, tiÒn
vèn.
Dù phßng lµ viÖc ghi nhËn tríc mét kho¶n chi phÝ thùc tÕ cha chi vµo
chi phÝ kinh doanh, chi phÝ ®Çu t tµi chÝnh cña niªn ®é b¸o c¸o ®Ó cã nguån tµi
chÝnh cÇn thiÕt bï ®¾p nh÷ng thiÖt h¹i cã thÓ sÏ x¶y ra trong niªn ®é sau.
C¸c kho¶n dù phßng bao gåm: dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t tµi chÝnh, dù
phßng ph¶i thu khã ®ßi vµ dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho.
Dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n ®Çu t trong ho¹t ®éng tµi chÝnh (dù
phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n ®Çu t ng¾n h¹n, dµi h¹n) lµ dù phßng phÇn gi¸ trÞ
bÞ tæn thÊt do gi¶m gi¸ c¸c lo¹i chøng kho¸n cña doanh nghiÖp x¶y ra trong
n¨m kÕ ho¹ch.
Dù phßng gi¶m gi¸ c¸c lo¹i hµng tån kho (vËt t, hµng ho¸, s¶n phÈm
hoµn thµnh ®ang tån ®äng theo nhu cÇu thùc tÕ hoÆc chê thanh lý, xö lý...) lµ
dù phßng phÇn gi¸ trÞ bÞ tæn thÊt do gi¶m gi¸ vËt t, thµnh phÈm, hµng ho¸ tån
kho cã thÓ x¶y ra trong n¨m kÕ ho¹ch.
Dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi lµ dù phßng phÇn gi¸ trÞ bÞ tæn thÊt cña
c¸c kho¶n nî ph¶i thu, cã thÓ kh«ng ®ßi ®îc do kh¸ch hµng hay ngêi mua
kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n.
1.2. §Æc ®iÓm c¸c kho¶n dù phßng
1.2.1 B¶n chÊt c¸c kho¶n dù phßng
VÒ mÆt kÕ to¸n, dù phßng lµm t¨ng tæng chi phÝ, do vËy nã ®ång nghÜa
víi viÖc t¹m thêi lµm gi¶m thu nhËp rßng cña niªn ®é b¸o c¸o - niªn ®é lËp dù
phßng. MÆt kh¸c, hµnh vi dù phßng cho phÐp doanh nghiÖp lu«n thùc hiÖn ®îc
nguyªn t¾c h¹ch to¸n tµi s¶n theo gi¸ phÝ, l¹i võa cã thÓ ghi nhËn trªn c¸c
LuËn v¨n tèt nghiÖp
BCTC cña m×nh gi¸ trÞ thùc tÕ cña tµi s¶n, ®iÒu nµy ®¶m b¶o ®¸p øng ®îc
nguyªn t¾c thËn träng trong kÕ to¸n ®ång thêi cho phÐp ph¶n ¸nh trung thùc
vµ s¸t thùc t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp.
VÒ mÆt kinh tÕ còng nh tµi chÝnh, dù phßng t¹o lËp cho mçi doanh
nghiÖp mét quü tiÒn tÖ ®Ó ®ñ søc kh¾c phôc nh÷ng thiÖt h¹i cã thÓ x¶y ra trong
kinh doanh.
Trªn gãc ®é qu¶n lý nhµ níc, dù phßng vµ nh÷ng lîi Ých cña nã ph¶i ®îc nh×n nhËn nh mét ®èi s¸ch tµi chÝnh cÇn thiÕt ®Ó duy tr× doanh nghiÖp, t¹o
nguån thu l©u dµi vµo ng©n s¸ch nhµ níc.
1.2.2 Môc ®Ých trÝch lËp c¸c kho¶n dù phßng
Môc ®Ých trÝch lËp dù phßng:
§Ò phßng gi¶m gi¸ gi¸ trÞ thu håi ®îc cña vËt t, tµi s¶n, tiÒn vèn.
§Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc cña tµi s¶n cña doanh nghiÖp khi lËp
BCTC.
Cô thÓ ®èi víi tõng lo¹i dù phßng, môc ®Ých trÝch lËp nh sau:
Môc ®Ých trÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t chøng kho¸n:
§Ò phßng vÒ tµi chÝnh cho nh÷ng trêng hîp chøng kho¸n ®ang ®Çu t
cã thÓ bÞ gi¶m gi¸ khi thu håi, chuyÓn nhîng, b¸n.
§Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ cña c¸c chøng kho¸n ®ang ®Çu t khi lËp
b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n.
Môc ®Ých trÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho:
§Ò phßng vËt t gi¶m gi¸ so víi gi¸ gèc trªn sæ ®Æc biÖt khi chuyÓn
nhîng, cho vay, xö lý, thanh lý.
X¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ cña hµng tån kho trªn hÖ thèng b¸o c¸o kÕ
to¸n.
Môc ®Ých trÝch lËp dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi
§Ò phßng nî ph¶i thu thÊt thu khi kh¸ch hµng kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî.
X¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc cña mét kho¶n tiÒn nî ph¶i thu tån trong thanh
to¸n khi lËp BCTC.
2. C¸c quy ®Þnh cã liªn quan ®Õn viÖc trÝch lËp dù phßng
Dù phßng lµ mét néi dung míi trong chÕ ®é kÕ to¸n tµi chÝnh so víi c¸c
chÕ ®é kÕ to¸n tríc ®©y. Ngµy 15/09/1997, Bé Tµi chÝnh ban hµnh Th«ng t sè
65/TC/TCDN híng dÉn chÕ ®é trÝch lËp vµ sö dông dù phßng gi¶m gi¸ hµng
LuËn v¨n tèt nghiÖp
tån kho, dù phßng c«ng nî khã ®ßi, dù phßng phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n t¹i
doanh nghiÖp Nhµ níc vµ Th«ng t híng dÉn sè 33/1998/TT- BTC ngµy
17/03/1998 vÒ trÝch lËp vµ h¹ch to¸n c¸c kho¶n dù phßng.
§Ó t¹o m«i trêng kinh doanh b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp thuéc
mäi thµnh phÇn kinh tÕ, phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña LuËt doanh nghiÖp Nhµ
níc, LuËt doanh nghiÖp, LuËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam, Bé Tµi chÝnh ban
hµnh Th«ng t sè 107/2001/TT- BTC ngµy 31/12/2001 “VÒ viÖc híng dÉn chÕ
®é trÝch lËp vµ sö dông c¸c kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho, gi¶m gi¸
chøng kho¸n, dù phßng nî khã ®ßi t¹i doanh nghiÖp”. Theo th«ng t nµy, viÖc
trÝch lËp vµ hoµn nhËp dù phßng ph¶i tu©n theo c¸c quy ®Þnh sau:
2.1 Thêi ®iÓm lËp vµ hoµn nhËp dù phßng
ViÖc trÝch lËp vµ hoµn nhËp c¸c kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho,
dù phßng nî thu khã ®ßi, dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n trong ho¹t ®éng tµi
chÝnh ®Òu ®îc thùc hiÖn ë thêi ®iÓm kho¸ sæ kÕ to¸n ®Ó lËp BCTC n¨m. Trêng
hîp doanh nghiÖp ®îc Bé Tµi chÝnh chÊp thuËn ¸p dông n¨m tµi chÝnh kh¸c
víi n¨m d¬ng lÞch (b¾t ®Çu tõ ngµy 01/01 vµ kÕt thóc 31/12 hµng n¨m) th× thêi
®iÓm lËp dù phßng lµ ngµy cuèi cïng cña n¨m tµi chÝnh ®ã.
2.2 §èi tîng trÝch lËp
§èi tîng trÝch lËp dù phßng bao gåm:
Nguyªn vËt liÖu, dông cô dïng cho s¶n xuÊt, vËt t hµng ho¸, thµnh
phÈm tån kho mµ gi¸ trªn thÞ trêng thÊp h¬n gi¸ ®ang h¹ch to¸n trªn sæ
kÕ to¸n.
C¸c chøng kho¸n do doanh nghiÖp ®Çu t bÞ gi¶m gi¸ so víi gi¸ ®ang
h¹ch to¸n trªn sæ kÕ to¸n
C¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi
2.3 §iÒu kiÖn trÝch lËp
Theo Th«ng t 107/2001/TT- BTC cña Bé Tµi chÝnh ngµy 31/12/2001 vÒ
dù phßng, viÖc trÝch lËp c¸c kho¶n dù phßng ph¶i cã c¸c ®iÒu kiÖn sau:
2.3.1 §èi víi vËt t hµng ho¸ tån kho
Ph¶i cã ho¸ ®¬n chøng tõ hîp ph¸p theo quy ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh
hoÆc c¸c b»ng chøng kh¸c chøng minh gi¸ vèn vËt t hµng ho¸ tån kho.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Lµ nh÷ng vËt t thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp tån kho t¹i thêi
®iÓm lËp BCTC cã gi¸ trÞ thu håi hoÆc gi¸ thÞ trêng thÊp h¬n gi¸ ghi
trªn sæ kÕ to¸n.
VËt t hµng ho¸ tån kho bÞ gi¶m gi¸ so víi gi¸ trÞ ghi trªn sæ kÕ to¸n bao
gåm: vËt t hµng hãa tån kho bÞ h háng kÐm mÊt phÈm chÊt, bÞ lçi thêi hoÆc gi¸
b¸n bÞ gi¶m theo mÆt b»ng chung trªn thÞ trêng.
Trêng hîp vËt t hµng ho¸ tån kho cã gi¸ trÞ bÞ gi¶m so víi gi¸ trÞ ghi
trªn sæ kÕ to¸n nhng gi¸ b¸n s¶n phÈm dÞch vô ®îc s¶n xuÊt tõ vËt t hµng ho¸
nµy kh«ng bÞ gi¶m gi¸ th× kh«ng ®îc trÝch lËp dù phßng gi¶m gi¸ vËt t hµng
hãa tån kho.
2.3.2 §èi víi c¸c lo¹i chøng kho¸n gi¶m gi¸:
Lµ chøng kho¸n cña doanh nghiÖp ®îc doanh nghiÖp ®Çu t theo ®óng
quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
§îc tù do mua b¸n trªn thÞ trêng mµ t¹i thêi ®iÓm kiÓm kª, lËp BCTC
cã gi¸ trÞ trêng gi¶m so víi gi¸ ®ang h¹ch to¸n trªn sæ kÕ to¸n.
Nh÷ng chøng kho¸n kh«ng ®îc phÐp mua b¸n tù do trªn thÞ trêng th×
kh«ng ®îc lËp dù phßng gi¶m gi¸.
2.3.3 §èi víi c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi:
Ph¶i cã tªn, ®Þa chØ, néi dung cña tõng kho¶n nî, sè tiÒn thu cña tõng
®¬n vÞ nî hoÆc ngêi nî, trong ®ã ghi râ sè nî ph¶i thu khã ®ßi.
§Ó cã c¨n cø lËp dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi, doanh nghiÖp ph¶i cã
chøng tõ gèc hoÆc x¸c nhËn cña ®¬n vÞ nî hoÆc ngêi nî vÒ sè tiÒn cßn
nî cha tr¶, bao gåm: hîp ®ång kinh tÕ, khÕ íc vay nî, b¶n thanh lý hîp
®ång, cam kÕt nî, ®èi chiÕu c«ng nî,..
C¨n cø ®Ó ghi nhËn c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi lµ:
Nî ph¶i thu ®· qu¸ h¹n thanh to¸n tõ 2 n¨m trë lªn, kÓ tõ ngµy ®Õn h¹n
thu nî ®îc ghi trong hîp ®ång kinh tÕ, c¸c khÕ íc vay nî hoÆc cam kÕt
nî, doanh nghiÖp ®· ®ßi nhiÒu lÇn nhng vÉn cha thu ®îc nî.
Trong trêng hîp ®Æc biÖt, tuy thêi gian qu¸ h¹n cha ®Õn 2 n¨m, nhng ®¬n
vÞ nî ®ang trong thêi gian xem xÐt gi¶i thÓ, ph¸ s¶n hoÆc ngêi nî cã c¸c
dÊu hiÖu kh¸c nh bá trèn, ®ang bÞ c¸c c¬ quan ph¸p luËt truy tè, giam gi÷,
xÐt xö... th× còng ®îc ghi nhËn lµ kho¶n nî khã ®ßi.
2.4 Ph¬ng ph¸p lËp dù phßng
2.4.1 LËp dù phßng gi¶m gi¸ c¸c lo¹i chøng kho¸n
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Doanh nghiÖp ph¶i lËp dù phßng cho tõng lo¹i chøng kho¸n ®Çu t, cã biÕn
®éng gi¶m gi¸ t¹i thêi ®iÓm lËp BCTC cña n¨m b¸o c¸o theo c«ng thøc sau:
Møc dù phßng gi¶m
gi¸ ®Çu t chøng
kho¸n cho n¨m kÕ =
ho¹ch
Sè lîng chøng
kho¸n bÞ gi¶m gi¸
t¹i thêi ®iÓm lËp x
BCTC n¨m
Gi¸ chøng
kho¸n h¹ch
to¸n trªn sæ kÕ to¸n
Gi¸ thùc tÕ trªn
thÞ trêng t¹i thêi
®iÓm lËp BCTC
n¨m
Doanh nghiÖp ph¶i lËp dù phßng riªng cho tõng lo¹i chøng kho¸n bÞ
gi¶m gi¸ vµ tæng hîp vµo b¶ng kª chi tiÕt dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n ®Çu
t, lµm c¨n cø h¹ch to¸n vµo chi phÝ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp.
2.4.2 LËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi
Trªn c¬ së nh÷ng ®èi tîng vµ ®iÒu kiÖn lËp dù phßng vÒ nî ph¶i thu khã
®ßi, doanh nghiÖp ph¶i dù kiÕn møc tæn thÊt cã thÓ x¶y ra trong n¨m kÕ ho¹ch
cña c¸c kho¶n nî vµ tiÕn hµnh lËp dù phßng cho tõng kho¶n nî ph¶i thu khã
®ßi, kÌm theo c¸c chøng tõ chøng minh c¸c kho¶n nî khã ®ßi nãi trªn. Dù
phßng cã thÓ lËp theo c¸c c¸ch sau:
C¸ch 1:
Sè dù phßng ph¶i lËp ®îc íc tÝnh theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh (theo kinh
nghiÖm) trªn tæng doanh sè thùc hiÖn b¸n chÞu:
Sè dù phßng ph¶i lËp
=
Doanh sè ph¶i thu
x
Tû lÖ íc tÝnh
C¸ch tÝnh nµy tuy ®¬n gi¶n nhng thiÕu chÝnh x¸c nªn rÊt Ýt khi ®îc c¸c ®¬n
vÞ sö dông. Trªn thùc tÕ, c¸c doanh nghiÖp thêng dïng c¸ch tÝnh thø 2.
C¸ch 2:
Dùa trªn tµi liÖu h¹ch to¸n chi tiÕt tõng kho¶n nî ph¶i thu kh¸ch hµng,
ph©n lo¹i theo thêi h¹n thu nî, c¸c kh¸ch hµng qu¸ h¹n ®îc xÕp lo¹i kh¸ch
hµng nghi ngê. Doanh nghiÖp cÇn th«ng b¸o cho kh¸ch hµng vµ trªn c¬ së
th«ng tin ph¶n håi tõ kh¸ch hµng, kÓ c¶ b»ng ph¬ng ph¸p x¸c minh, ®Ó x¸c
®Þnh sè dù phßng cÇn lËp theo sè % khã thu.
Dù phßng cÇn lËp = % mÊt nî khã thÓ x Nî ph¶i thu kh¸ch hµng nghi ngê
Ph¬ng ph¸p thø 2 cho kÕt qu¶ chÝnh x¸c h¬n nhng cÇn ph¶i mÊt nhiÒu
thêi gian, c«ng søc ®Ó h¹ch to¸n chi tiÕt, ph©n lo¹i nî, ®èi chiÕu, x¸c nhËn nî
víi tõng kh¸ch hµng.
Sau khi lËp dù phßng cho tõng kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi, doanh nghiÖp
tæng hîp toµn bé kho¶n dù phßng vµo b¶ng kª chi tiÕt lµm c¨n cø h¹ch to¸n
vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Tæng møc lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi tèi ®a b»ng 20% tæng sè d nî
ph¶i thu cña doanh nghiÖp t¹i thêi ®iÓm lËp BCTC n¨m.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
2.4.3 LËp dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho
Doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo t×nh h×nh gi¶m gi¸, sè lîng tån kho thùc
tÕ cña tõng lo¹i vËt t hµng hãa ®Ó x¸c ®Þnh møc dù phßng theo c«ng thøc sau:
Møc dù phßng
gi¶m gi¸ vËt t
hµng ho¸ cho
n¨m kÕ ho¹ch
Lîng vËt t hµng ho¸
tån kho gi¶m gi¸ t¹i
x
= thêi ®iÓm lËp BCTC
n¨m
Gi¸ gèc cña
vËt t hµng hãa
tån kho -
Gi¸ trÞ thuÇn cã
thÓ thùc hiÖn ®îc
cña hµng tån
kho
Theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam sè 02 “Hµng tån kho”, gi¸ trÞ thuÇn
cã thÓ thùc hiÖn ®îc lµ gi¸ b¸n íc tÝnh cña hµng tån kho trong k× s¶n xuÊt
kinh doanh b×nh thêng trõ ®i (-) chi phÝ íc tÝnh ®Ó hoµn thµnh s¶n phÈm vµ chi
phÝ íc tÝnh ®Ó tiªu thô chóng.
ViÖc lËp dù phßng ph¶i tiÕn hµnh riªng cho tõng lo¹i vËt t hµng hãa bÞ
gi¶m gi¸ vµ tæng hîp toµn bé kho¶n dù phßng gi¶m gi¸ vËt t hµng ho¸ cña
doanh nghiÖp vµo B¶ng kª chi tiÕt. B¶ng kª lµ c¨n cø ®Ó h¹ch to¸n c¸c kho¶n
dù phßng vµo gi¸ vèn hµng b¸n.
2.5 H¹ch to¸n c¸c kho¶n dù phßng
2.5.1 H¹ch to¸n dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n
Cuèi k× kÕ to¸n n¨m, khi gi¸ thùc tÕ trªn thÞ trêng cña chøng kho¸n nhá
h¬n gi¸ chøng kho¸n h¹ch to¸n trªn sæ kÕ to¸n th× doanh nghiÖp cÇn ph¶i lËp
dù phßng. Sè dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n ®îc lËp lµ sè chªnh lÖch gi÷a
gi¸ thùc tÕ trªn thÞ trêng cña chøng kho¸n lín h¬n gi¸ h¹ch to¸n trªn sæ kÕ
to¸n cña chóng.
Nî TK 635 - Chi phÝ tµi chÝnh
Cã TK 129, 229 - Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t ng¾n h¹n, dµi h¹n
§Õn n¨m sau, nÕu sè dù phßng gi¶m gi¸ ph¶i trÝch lËp cho n¨m kÕ
ho¹ch b»ng sè d kho¶n dù phßng n¨m tríc ®· trÝch th× doanh nghiÖp kh«ng
ph¶i trÝch lËp dù phßng n÷a.
NÕu sè dù phßng gi¶m gi¸ ph¶i trÝch lËp cao h¬n sè d kho¶n dù phßng
n¨m tríc ®· trÝch th× doanh nghiÖp trÝch thªm vµo chi phÝ chi phÝ tµi chÝnh
phÇn chªnh lÖch gi÷a sè ph¶i trÝch lËp cho n¨m kÕ ho¹ch vµ sè d kho¶n dù
phßng ®· trÝch lËp n¨m tríc.
Nî TK 635 - Chi phÝ tµi chÝnh (chªnh lÖch)
Cã TK 129, 229 - Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t NH, DH (chªnh lÖch)
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Ngîc l¹i, nÕu sè dù phßng ph¶i trÝch thÊp h¬n sè d kho¶n dù phßng n¨m
tríc ®· trÝch th× doanh nghiÖp ph¶i hoµn nhËp phÇn chªnh lÖch gi÷a sè ph¶i trÝch
lËp cho n¨m kÕ ho¹ch vµ sè d kho¶n dù phßng ®· trÝch lËp n¨m tríc.
Nî TK 129, 229 - Dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t NH, DH (chªnh lÖch)
Cã TK 635 - Chi phÝ tµi chÝnh (chªnh lÖch)
2.5.2 H¹ch to¸n dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi
Cuèi k× kÕ to¸n, khi c¸c kho¶n nî ph¶i thu ®îc x¸c ®Þnh lµ khã ®ßi,
doanh nghiÖp ph¶i trÝch lËp dù phßng.
Nî TK 642 - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp
Cã TK 139 - Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi
§Õn n¨m sau, nÕu sè dù phßng ph¶i trÝch lËp cho n¨m kÕ ho¹ch b»ng
sè d kho¶n dù phßng n¨m tríc ®· trÝch th× doanh nghiÖp kh«ng ph¶i trÝch lËp
dù phßng n÷a.
NÕu sè ph¶i trÝch lËp cao h¬n sè d kho¶n dù phßng ph¶i thu khã ®ßi
n¨m tríc ®· trÝch th× doanh nghiÖp trÝch thªm vµo chi phÝ qu¶n lý doanh
nghiÖp phÇn chªnh lÖch gi÷a sè ph¶i trÝch lËp cho n¨m kÕ ho¹ch vµ sè d kho¶n
dù phßng ®· trÝch lËp n¨m tríc.
Nî TK 642 - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp (Chªnh lÖch)
Cã TK 139 - Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi (Chªnh lÖch)
Ngîc l¹i, nÕu sè dù phßng ph¶i trÝch cho n¨m kÕ ho¹ch thÊp h¬n sè d
kho¶n dù phßng n¨m tríc ®· trÝch th× doanh nghiÖp ph¶i hoµn nhËp phÇn
chªnh lÖch gi÷a sè ph¶i trÝch lËp cho n¨m kÕ ho¹ch vµ sè d kho¶n dù phßng ®·
trÝch lËp n¨m tríc.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Nî TK 139 - Dù phßng ph¶i thu khã ®ßi (Chªnh lÖch)
Cã TK 642 - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp (Chªnh lÖch)
Xö lý xo¸ sæ c¸c kho¶n nî kh«ng thu håi ®îc:
i) Kho¶n nî kh«ng thu håi ®îc, khi xö lý xo¸ sæ ph¶i cã:
Biªn b¶n cña Héi ®ång xö lý nî cña doanh nghiÖp trong ®ã ghi râ gi¸ trÞ
tõng kho¶n nî ph¶i thu, gi¸ trÞ nî ®· thu håi ®îc, gi¸ trÞ thiÖt h¹i thùc tÕ
(sau khi ®· trõ ®i c¸c kho¶n thu håi ®îc).
B¶ng kª chi tiÕt c¸c kho¶n nî ph¶i thu ®· xo¸ ®Ó lµm c¨n cø h¹ch to¸n
QuyÕt ®Þnh cña Toµ ¸n cho xö lý ph¸ s¶n doanh nghiÖp theo LuËt ph¸ s¶n
hoÆc quyÕt ®Þnh cña ngêi cã thÈm quyÒn vÒ gi¶i thÓ ®èi víi ®¬n vÞ nî.
GiÊy x¸c nhËn cña chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ®èi víi ngêi nî ®· chÕt nhng
kh«ng cã tµi s¶n thõa kÕ ®Ó tr¶ nî.
GiÊy x¸c nhËn cña chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ®èi víi ngêi nî cßn sèng nhng kh«ng cã kh¶ n¨ng ®Ó tr¶ nî.
LÖnh truy n· hoÆc x¸c nhËn cña c¬ quan ph¸p luËt ®èi víi ngêi nî bá
trèn hoÆc ®ang bÞ truy tè, ®ang thi hµnh ¸n nhng qu¸ thêi h¹n 2 n¨m kÓ
tõ ngµy nî.
QuyÕt ®Þnh cña cÊp cã thÈm quyÒn vÒ xö lý nî kh«ng thu håi ®îc cña
doanh nghiÖp.
ii) ThÈm quyÒn xö lý nî
Héi ®ång qu¶n trÞ, Héi ®ång thµnh viªn, Tæng gi¸m ®èc, Gi¸m ®èc hoÆc
chñ doanh nghiÖp c¨n cø vµo c¸c b»ng chøng liªn quan ®Õn c¸c kho¶n nî ®Ó
quyÕt ®Þnh xãa nh÷ng kho¶n nî kh«ng thu håi ®îc, vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ
quyÕt ®Þnh cña m×nh tríc Nhµ níc vµ ph¸p luËt.
iii) Møc ®é tæn thÊt thùc tÕ
Møc ®é tæn thÊt thùc tÕ cña tõng kho¶n nî kh«ng thu håi ®îc lµ phÇn cßn
l¹i sau khi lÊy sè d nî ph¶i thu ghi trªn sæ kÕ to¸n trõ ®i sè nî ®· thu håi ®îc (do
ngêi g©y thiÖt h¹i ®Òn bï, do ph¸t m¹i tµi s¶n cña ®¬n vÞ nî hoÆc ngêi nî hoÆc ®îc
chia tµi s¶n theo quyÕt ®Þnh cña tßa ¸n hoÆc c¬ quan cã thÈm quyÒn kh¸c).
iv) Xö lý h¹ch to¸n
Gi¸ trÞ tæn thÊt thùc tÕ cña kho¶n nî kh«ng thu håi ®îc cho phÐp xãa nî
doanh nghiÖp h¹ch to¸n vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ®ång thêi ghi vµo
tµi kho¶n Nî khã ®ßi ®· xö lý:
Nî TK 642 - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Cã TK 131 - Ph¶i thu kh¸ch hµng
Nî TK 004 - Nî khã ®ßi ®· xö lý
C¸c kho¶n nî sau khi ®· xãa nî, doanh nghiÖp vÉn ph¶i tiÕp tôc theo
dâi trong thêi h¹n tèi thiÓu 5 n¨m vµ ph¶i cã biÖn ph¸p ®Ó tiÕp tôc thu håi nî.
NÕu thu håi ®îc kho¶n nî ®· xãa sæ th× doanh nghiÖp h¹ch to¸n vµo thu nhËp
kh¸c sau khi ®· trõ ®i c¸c chi phÝ cã liªn quan ®Õn viÖc thu håi kho¶n nî ®ã.
Nî TK 111, 112,...
Cã TK 711 - Thu nhËp kh¸c
2.5.3 H¹ch to¸n dù phßng gi¶m gi¸ vËt t hµng tån kho
Cuèi k× kÕ to¸n n¨m, khi gi¸ trÞ thuÇn cã thÓ thùc hiÖn ®îc cña hµng tån
kho nhá h¬n gi¸ gèc th× ph¶i lËp dù phßng. Sè dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån
kho ®îc lËp lµ sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ gèc hµng tån kho lín h¬n gi¸ trÞ thuÇn
cã thÓ thùc hiÖn ®îc cña chóng.
Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n
Cã TK 159 - Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho
§Õn n¨m sau, nÕu sè dù phßng gi¶m gi¸ ph¶i trÝch lËp cho n¨m kÕ
ho¹ch b»ng sè d kho¶n dù phßng n¨m tríc ®· trÝch th× doanh nghiÖp kh«ng
ph¶i trÝch lËp dù phßng n÷a.
NÕu sè dù phßng gi¶m gi¸ ph¶i trÝch lËp cao h¬n sè d kho¶n dù phßng
n¨m tríc ®· trÝch th× doanh nghiÖp trÝch thªm vµo gi¸ vèn hµng b¸n phÇn
chªnh lÖch gi÷a sè ph¶i trÝch lËp cho n¨m kÕ ho¹ch vµ sè d kho¶n dù phßng ®·
trÝch lËp n¨m tríc.
Nî TK 632 - Gi¸ vèn hµng b¸n (chªnh lÖch)
Cã TK 159 - Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho (chªnh lÖch)
Ngîc l¹i, nÕu sè dù phßng ph¶i trÝch thÊp h¬n sè d kho¶n dù phßng n¨m
tríc ®· trÝch th× doanh nghiÖp ph¶i hoµn nhËp phÇn chªnh lÖch gi÷a sè ph¶i trÝch
lËp cho n¨m kÕ ho¹ch vµ sè d kho¶n dù phßng ®· trÝch lËp n¨m tríc.
Nî TK 159 - Gi¸ vèn hµng b¸n (chªnh lÖch)
Cã TK 632 - Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho (chªnh lÖch)
3. HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®èi víi c¸c kho¶n dù phßng
3 .1 Môc ®Ých kiÓm so¸t néi bé
Theo VSA 400 “§¸nh gi¸ rñi ro vµ kiÓm so¸t néi bé”, “HÖ thèng kiÓm
so¸t néi bé lµ c¸c quy ®Þnh vµ thñ tôc do ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n x©y dùng vµ ¸p
dông nh»m ®¶m b¶o cho ®¬n vÞ tu©n thñ ph¸p luËt vµ c¸c quy ®Þnh ®Ó kiÓm
tra, kiÓm so¸t, ng¨n ngõa vµ ph¸t hiÖn c¸c gian lËn vµ sai sãt ®Ó lËp BCTC
LuËn v¨n tèt nghiÖp
trung thùc vµ hîp lý nh»m b¶o vÖ vµ qu¶n lý sö dông cã hiÖu qu¶ tµi s¶n cña
®¬n vÞ.”.
Theo ®ã, hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ®îc thiÕt lËp nh»m 4 môc tiªu sau:
B¶o vÖ tµi s¶n cña ®¬n vÞ
B¶o ®¶m ®é tin cËy cña c¸c th«ng tin
B¶o ®¶m viÖc thùc hiÖn c¸c chÕ ®é ph¸p lý
B¶o ®¶m hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
3.2 C¸c thñ tôc kiÓm so¸t néi bé ®èi víi c¸c kho¶n dù phßng
Nh»m gi¶m thiÓu rñi ro tiÒm tµng ®èi víi c¸c kho¶n dù phßng, ban qu¶n
lý cã thÓ thiÕt lËp hÖ thèng c¸c thñ tôc kiÓm so¸t nh sau:
Cö nh÷ng nh©n viªn cã kinh nghiÖm vµ tr×nh ®é thùc hiÖn viÖc trÝch lËp
dù phßng.
Cö ra ngêi qu¶n lý thÝch hîp cã tr¸ch nhiÖm so¸t xÐt xem viÖc thùc hiÖn
trÝch lËp cã phï hîp víi c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh vµ phï hîp víi c¸c
chÝnh s¸ch cña doanh nghiÖp hay kh«ng.
ViÖc trÝch lËp dù phßng thêng dùa trªn c¸c d÷ liÖu do hÖ thèng th«ng
tin tµi chÝnh cña doanh nghiÖp xö lý vµ cung cÊp, do ®ã hÖ thèng kiÓm
so¸t néi bé ph¶i ®¶m b¶o ®îc tÝnh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, h÷u hiÖu cña
nh÷ng d÷ liÖu nµy.
Thùc hiÖn ®èi chiÕu c¸c kho¶n dù phßng ®· trÝch lËp trong k× tríc víi
kÕt qu¶ k× nµy xem cã nh÷ng biÕn ®éng bÊt thêng hay kh«ng vµ t×m
hiÓu nguyªn nh©n cña c¸c biÕn ®éng ®ã.
§¶m b¶o hÖ thèng sæ kÕ to¸n ph¶i ®îc ghi chÐp ®Çy ®ñ th«ng tin theo
yªu cÇu cña c«ng ty trªn c¬ së chøng tõ gèc vµ ph¶i ®îc lu tr÷ ®Çy ®ñ.
C¸c kho¶n ph¶i thu, t¨ng gi¶m tµi s¶n cÇn ph¶i ®îc h¹ch to¸n chÝnh x¸c
kÞp thêi.
B¸o c¸o c«ng nî hµng th¸ng ph¶i ®îc göi cho ®¬n vÞ nî vµ ngêi nî x¸c
nhËn.
ViÖc xo¸ sæ c¸c kho¶n nî khã ®ßi ph¶i ®îc ban l·nh ®¹o phª duyÖt.
C¸c tµi kho¶n c«ng nî ph¶i ®îc kiÓm tra ®Þnh k× ®Ó ®¶m b¶o sè d cña
chóng phï hîp víi gi¸ trÞ cña chóng trªn thùc tÕ.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
II. Quy tr×nh kiÓm to¸n c¸c kho¶n dù phßng trong kiÓm to¸n
tµi chÝnh
1. Môc tiªu kiÓm to¸n
1.1 Môc tiªu kiÓm to¸n chung
Lµ mét phÇn cña kiÓm to¸n tµi chÝnh, kiÓm to¸n c¸c kho¶n dù phßng
còng híng tíi c¸c môc tiªu kiÓm to¸n chung. Môc tiªu kiÓm to¸n chung l¹i
chia thµnh môc tiªu hîp lý chung vµ c¸c môc tiªu chung kh¸c.
Môc tiªu hîp lý chung bao hµm viÖc xem xÐt, ®¸nh gi¸ tæng thÓ sè tiÒn
ghi trªn c¸c kho¶n môc trªn c¬ së cam kÕt chung vÒ tr¸ch nhiÖm cña nhµ qu¶n
lý vµ th«ng tin thu thËp ®îc qua kh¶o s¸t thùc tÕ ë kh¸ch thÓ kiÓm to¸n trong
quan hÖ víi viÖc lùa chän c¸c môc tiªu chung kh¸c trªn c¬ së ®ã cã thÓ ®¸nh
gi¸ kh¶ n¨ng ®¹t ®îc c¸c môc tiªu kh¸c. NÕu kiÓm to¸n viªn kh«ng nhËn thÊy
môc tiªu chung hîp lý ®· ®¹t ®îc th× tÊt yÕu ph¶i dïng ®Õn c¸c môc tiªu
chung kh¸c. Tõ ®ã kiÓm to¸n viªn sÏ lËp kÕ ho¹ch thu thËp b»ng chøng chi tiÕt
h¬n trªn c¸c kho¶n môc hay phÇn hµnh cô thÓ víi nh÷ng môc tiªu ®· x¸c ®Þnh.
C¸c môc tiªu chung kh¸c ®îc ®Æt ra t¬ng øng víi cam kÕt cña nhµ qu¶n
lý lµ hiÖu lùc, tÝnh trän vÑn, quyÒn vµ nghÜa vô, chÝnh x¸c c¬ häc, ph©n lo¹i vµ
tr×nh bµy.
Môc tiªu hiÖu lùc lµ híng x¸c minh vµo tÝnh cã thËt cña sè tiÒn trªn c¸c
kho¶n môc. Cã thÓ xem môc tiªu nµy lµ híng tíi tÝnh ®óng ®¾n vÒ néi dung
kinh tÕ cña kho¶n môc trong quan hÖ víi c¸c nghiÖp vô, c¸c bé phËn cÊu
thµnh kho¶n môc ®ã. Tõ ®ã kh¼ng ®Þnh sè tiÒn ghi trªn BCTC lµ cã thùc. Nh
vËy, môc tiªu hiÖu lùc lµ híng x¸c minh bæ sung vµo cam kÕt sù tån t¹i hay
x¶y ra cña nhµ qu¶n lý.
Môc tiªu ®Çy ®ñ lµ híng x¸c minh vµo tÝnh ®Çy ®ñ vÒ thµnh phÇn cÊu
thµnh nªn sè tiÒn ghi trªn c¸c kho¶n môc. Môc tiªu nµy bæ sung cho x¸c nhËn
vÒ tÝnh trän vÑn cña nhµ qu¶n lý.
Môc tiªu quyÒn vµ nghÜa vô lµ híng x¸c minh l¹i quyÒn së h÷u vµ
quyÒn sö dông l©u dµi ®îc ph¸p luËt thõa nhËn cña tµi s¶n vµ nghÜa vô ph¸p lý
cña c¸c kho¶n nî vµ vèn. Môc tiªu nµy bæ sung cho cam kÕt vÒ quyÒn vµ
nghÜa vô cña nhµ qu¶n lý.
Môc tiªu ®Þnh gi¸ lµ híng x¸c minh vµo c¸ch thøc vµ kÕt qu¶ biÓu hiÖn
cña tµi s¶n, vèn, chi phÝ vµ thu nhËp b»ng tiÒn. Môc tiªu nµy híng tíi viÖc thÈm
tra gi¸ trÞ thùc tÕ kÓ c¶ c¸ch thøc ®¸nh gi¸ theo nguyªn t¾c kÕ to¸n, thùc hiÖn
c¸c phÐp tÝnh sè häc. Tuy nhiªn môc tiªu nµy kh«ng lo¹i trõ qu¸ tr×nh xem xÐt
LuËn v¨n tèt nghiÖp
mèi liªn hÖ vÒ c¬ cÊu cã ¶nh hëng tíi sè tiÒn ph¶n ¸nh trªn BCTC. Môc tiªu
nµy bæ sung cho cam kÕt cña nhµ qu¶n lý vÒ ®Þnh gi¸ vµ ph©n bæ.
Môc tiªu ph©n lo¹i lµ híng x¸c minh vµo viÖc xem xÐt l¹i viÖc x¸c
®Þnh c¸c bé phËn, c¸c nghiÖp vô ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n cïng viÖc s¾p xÕp c¸c
tµi kho¶n ®ã trong BCTC theo b¶n chÊt kinh tÕ cña chóng ®îc thÓ chÕ b»ng
c¸c v¨n b¶n ph¸p lý cô thÓ ®ang cã hiÖu lùc.
Môc tiªu chÝnh x¸c c¬ häc lµ híng x¸c minh vÒ sù ®óng ®¾n tuyÖt ®èi
qua c¸c con sè, céng sæ, chuyÓn sæ, c¸c tiÓu kho¶n cÇn thèng nhÊt víi c¸c con
sè trªn sæ phô t¬ng øng vµ sè céng gép cña c¸c tµi kho¶n ph¶i khíp víi sè
tæng céng trªn c¸c sæ phô cã liªn quan vµ c¸c sè chuyÓn sæ sang trang ph¶i
thèng nhÊt, khíp nhau.
Môc tiªu tr×nh bµy lµ híng x¸c minh vµo c¸ch ghi vµ thuyÕt tr×nh c¸c
sè d (sè ph¸t sinh) trªn BCTC. §Ó thùc hiÖn môc tiªu nµy, kiÓm to¸n viªn ph¶i
®¶m b¶o ch¾c ch¾n r»ng tÊt c¶ c¸c tµi kho¶n trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, b¸o
c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cïng c¸c th«ng tin cã liªn quan ®îc tr×nh
bµy ®óng vµ thuyÕt minh râ rµng trong c¸c b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ b¸o c¸o
kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ c¸c gi¶i tr×nh kÌm theo. Víi ý nghÜa ®ã, môc
tiªu nµy lµ phÇn bæ sung cña kiÓm to¸n viªn vµo x¸c minh cña nhµ qu¶n lý vÒ
sù tr×nh bµy vµ thuyÕt minh.
1.2 Môc tiªu kiÓm to¸n ®Æc thï
C¸c môc tiªu kiÓm to¸n chung ®îc cô thÓ hãa vµo tõng kho¶n môc,
tõng phÇn hµnh cô thÓ, tõng chu tr×nh gäi lµ môc tiªu kiÓm to¸n ®Æc thï. Môc
tiªu ®Æc thï ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së môc tiªu kiÓm to¸n chung vµ ®Æc ®iÓm
cña kho¶n môc hay phÇn hµnh cïng c¸ch theo dâi chóng trong hÖ thèng kÕ
to¸n vµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé.
Môc tiªu kiÓm to¸n ®Æc thñ ®èi víi kiÓm to¸n c¸c kho¶n dù phßng ®îc
x¸c ®Þnh nh trong b¶ng sau:
B¶ng 1: Môc tiªu kiÓm to¸n c¸c kho¶n dù phßng
Môc tiªu kiÓm
Môc tiªu kiÓm to¸n c¸c kho¶n dù phßng
to¸n
TÊt c¶ c¸c kho¶n dù phßng ®Òu biÓu hiÖn hîp lý trªn
Hîp lý chung
c¸c Sæ chi tiÕt vµ trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n.
C¸c kho¶n dù phßng ghi trªn sæ ®Òu tån t¹i thùc tÕ (cã
HiÖu lùc
thËt) vµo ngµy lËp B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n.
Mäi kho¶n dù phßng ®Òu ®îc bao hµm trong B¶ng c©n
§Çy ®ñ
®èi kÕ to¸n (®îc trÝch lËp vµ ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ).
LuËn v¨n tèt nghiÖp
QuyÒn vµ nghÜa vô
§¸nh gi¸
ChÝnh x¸c c¬ häc
Ph©n lo¹i vµ
tr×nh bµy
C¸c kho¶n dù phßng ®îc trÝch lËp thùc sù thuéc quyÒn
së h÷u cña ®¬n vÞ.
ViÖc trÝch lËp vµ xö lý c¸c kho¶n dù phßng ph¶i tu©n
thñ theo c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh vµ ph¶n ¸nh ®óng gi¸
trÞ.
Sè tæng céng c¸c kho¶n dù phßng ph¶i thèng nhÊt
gi÷a Sæ chi tiÕt vµ Sæ c¸i.
Ph©n lo¹i ®óng ®¾n c¸c kho¶n dù phßng theo tõng ®èi
tîng gi¶m gi¸ chøng kho¸n ng¾n h¹n, dµi h¹n, gi¶m
gi¸ hµng tån kho, nî ph¶i thu khã ®ßi.
Do c¸c kho¶n dù phßng ®îc lËp trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kh«ng cã sù
ch¾c ch¾n vÒ kÕt qu¶ cña c¸c sù kiÖn sÏ ph¸t sinh nªn môc tiªu “§¸nh gi¸” ®îc coi lµ quan träng nhÊt ®èi trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n c¸c kho¶n dù phßng.
2. §Æc ®iÓm kiÓm to¸n c¸c kho¶n dù phßng
C¸c kho¶n dù phßng chØ lµ mét sè chØ tiªu cÊu thµnh nªn BCTC cña
doanh nghiÖp nªn kiÓm to¸n c¸c kho¶n dù phßng tu©n theo quy tr×nh chung
trong kiÓm to¸n BCTC, kh«ng cã ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n dµnh riªng cho c¸c
kho¶n dù phßng.
C¸c kho¶n dù phßng n»m trong c¸c lo¹i íc tÝnh kÕ to¸n, viÖc lËp dù
phßng thêng dùa vµo sù íc tÝnh, dùa trªn nh÷ng xÐt ®o¸n, trong c¸c ®iÒu kiÖn
kh«ng cã sù ch¾c ch¾n vÒ kÕt qu¶ cña c¸c sù kiÖn ph¸t sinh nªn chØ mang l¹i
gi¸ trÞ gÇn ®óng; vµ do ®ã, møc ®é rñi ro, sai sãt cña BCTC thêng lµ rÊt cao
khi cã c¸c kho¶n dù phßng. C¸c b»ng chøng cho c¸c kho¶n dù phßng thêng
khã thu thËp h¬n c¸c b»ng chøng chøng minh cho c¸c chØ tiªu kh¸c trong
BCTC. MÆt kh¸c, dù phßng liªn quan ®Õn chi phÝ, liªn quan trùc tiÕp ®Õn kÕt
qu¶ kinh doanh vµ nghÜa vô thuÕ thu nhËp cña doanh nghiÖp ®èi víi Nhµ níc
nªn dÔ bÞ xö lý chñ quan theo híng cã lîi cho ®¬n vÞ. V× nh÷ng lý do ®ã, viÖc
kiÓm tra c¸c kho¶n dù phßng lµ rÊt khã kh¨n.
ViÖc trÝch lËp vµ xö lý c¸c kho¶n dù phßng ®îc quy ®Þnh mét c¸ch chÆt
chÏ vµ cô thÓ nªn trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n c¸c kho¶n dù phßng, kiÓm to¸n
viªn cÇn dùa trªn c¸c chÝnh s¸ch, thñ tôc, quy ®Þnh cã liªn quan ®Ó kiÓm tra
®¸nh gi¸. §iÒu nµy kh«ng nh÷ng ®ßi hái kiÓm to¸n viªn cÇn ph¶i cã nh÷ng
hiÓu biÕt vÒ doanh nghiÖp mµ cßn cÇn ph¶i thêng xuyªn cËp nhËt vµ nghiªn
cøu kÜ c¸c quy ®Þnh cã liªn quan.
C¸c kho¶n dù phßng cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi mét sè kho¶n môc
kh¸c trªn BCTC nªn trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n cÇn chó ý:
LuËn v¨n tèt nghiÖp
§èi víi dù phßng gi¶m gi¸ ®Çu t cÇn liªn hÖ víi viÖc kiÓm to¸n c¸c
kho¶n ®Çu t ng¾n h¹n vµ dµi h¹n.
§èi víi dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi ph¶i xem xÐt trong mèi quan hÖ
víi c¸c kho¶n nî ph¶i thu khã ®ßi.
§èi víi dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho, kiÓm to¸n g¾n liÒn víi kiÓm
to¸n kho¶n môc hµng tån kho.
3. Tr×nh tù kiÓm to¸n c¸c kho¶n dù phßng
§Ó ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶, tÝnh kinh tÕ vµ tÝnh hiÖu lùc cña tõng cuéc
kiÓm to¸n còng nh ®Ó thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n ®Çy ®ñ, cã gi¸ trÞ lµm
c¨n cø cho kÕt luËn kiÓm to¸n, mét cuéc kiÓm to¸n thêng ®îc tiÕn hµnh theo
quy tr×nh gåm 3 giai ®o¹n sau:
S¬ ®å 1: Ba giai ®o¹n cña mét cuéc kiÓm to¸n BCTC
Giai ®o¹n I
LËp kÕ ho¹ch vµ thiÕt kÕ ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n
Giai ®o¹n II
Thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n
Giai ®o¹n III
Hoµn thµnh kiÓm to¸n vµ c«ng bè b¸o c¸o kiÓm to¸n
3.1 ChuÈn bÞ kiÓm to¸n - LËp kÕ ho¹ch vµ thiÕt kÕ ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n
Giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch vµ thiÕt kÕ ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n lµ giai ®o¹n cã
vai trß quan träng, t¹o ra ®iÒu kiÖn ph¸p lý còng nh c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt
kh¸c cho cuéc kiÓm to¸n ®ång thêi chi phèi tíi chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ chung
cña cuéc kiÓm to¸n. ViÖc lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n kh«ng chØ xuÊt ph¸t tõ yªu
cÇu cña chÝnh cuéc kiÓm to¸n mµ cßn lµ nguyªn t¾c c¬ b¶n trong c«ng t¸c
kiÓm to¸n ®· ®îc quy ®Þnh thµnh chuÈn mùc ®ßi hái c¸c kiÓm to¸n viªn ph¶i
tu©n theo.
ChuÈn mùc KiÓm to¸n thø 4 trong 10 ChuÈn mùc KiÓm to¸n ®îc thõa
nhËn réng r·i (GAAS) ®ßi hái “c«ng t¸c kiÓm to¸n ph¶i ®îc lËp kÕ ho¹ch ®Çy
®ñ vµ c¸c trî lý, nÕu cã, ph¶i ®îc gi¸m s¸t ®óng ®¾n”.
LuËn v¨n tèt nghiÖp
ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 300 - “KÕ ho¹ch kiÓm to¸n”, ®o¹n 2
nªu râ: “KiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n cÇn lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®Ó
cã thÓ ®¶m b¶o r»ng cuéc kiÓm to¸n cã thÓ tiÕn hµnh mét c¸ch cã hiÖu qu¶”.
Giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch vµ thiÕt kÕ ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n bao gåm 6 bíc c«ng viÖc nh trong s¬ ®å sau:
S¬ ®å 2: LËp kÕ ho¹ch vµ thiÕt kÕ ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n
ChuÈn bÞ cho kÕ ho¹ch kiÓm to¸n
Thu thËp th«ng tin c¬ së
Thu thËp th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch hµng
vµ thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch
§¸nh gi¸ träng yÕu vµ rñi ro kiÓm to¸n
T×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t
LËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n toµn diÖn vµ so¹n th¶o ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n
3.1.1 ChuÈn bÞ cho kÕ ho¹ch kiÓm to¸n
Giai ®o¹n c«ng viÖc nµy b¾t ®Çu b»ng viÖc ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÊp nhËn
kiÓm to¸n. §Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÊp nhËn kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn ph¶i
tiÕn hµnh xem xÐt hÖ thèng kiÓm so¸t chÊt lîng; xem xÐt tÝnh liªm chÝnh cña
Ban Gi¸m ®èc; liªn l¹c víi kiÓm to¸n viªn tiÒn nhiÖm tõ ®ã ®¸nh gi¸ xem viÖc
chÊp nhËn mét kh¸ch hµng míi hay tiÕp tôc mét kh¸ch hµng cò cã lµm t¨ng
rñi ro cho ho¹t ®éng kiÓm to¸n vµ ¶nh hëng ®Õn uy tÝn cña c«ng ty kiÓm to¸n
hay kh«ng.
§Ó x¸c ®Þnh sè lîng b»ng chøng ph¶i thu thËp vµ møc ®é chÝnh x¸c cña
c¸c ý kiÕn mµ kiÓm to¸n viªn ®a ra trong b¸o c¸o kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn
cÇn nhËn diÖn lý do kiÓm to¸n cña kh¸ch hµng b»ng viÖc x¸c ®Þnh ngêi sö
dông BCTC vµ môc ®Ých sö dông cña BCTC.
TiÕp theo, c«ng ty kiÓm to¸n cÇn ph¶i lùa chän ®éi ngò nh©n viªn kiÓm
to¸n thÝch hîp ®Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ cña cuéc kiÓm to¸n.
Khi ®· chÊp nhËn kiÓm to¸n cho kh¸ch hµng vµ xem xÐt c¸c vÊn ®Ò nªu
trªn, c«ng ty kiÓm to¸n ph¶i thùc hiÖn ký kÕt hîp ®ång kiÓm to¸n, ®©y lµ sù
tháa thuËn chÝnh thøc gi÷a c«ng ty kiÓm to¸n vµ kh¸ch hµng vÒ viÖc thùc hiÖn
kiÓm to¸n vµ c¸c dÞch vô cã liªn quan.
- Xem thêm -
.DOC 
84 
44 
74 
