Tài liệu Luận văn kinh tế : nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của các trang trại ở huyện đồng hỷ tỉnh thái nguyên

§¹i häc th¸i nguyªn Tr-êng ®¹i häc kinh tÕ vµ qu¶n trÞ kinh doanh ----------------------------------------------- Nguyễn Thị Phương Hảo NÂNG CAO HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KINH DOANH CỦA CÁC TRANG TRẠI Ở HUYỆN ĐỒNG HỶ TỈNH THÁI NGUYÊN Chuyên ngành: Kinh tế Nông nghiệp Mã số: 60 - 31 - 10 Luận văn thạc sỹ kinh tế Ng-êi h-íng dÉn khoa häc: TS. Ng« Xu©n Hoµng Thái nguyên, năm 2007 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 2 Më §Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Tr¶i qua c¸c thêi kú c¸ch m¹ng, §¶ng ta lu«n kh¼ng ®Þnh vai trß to lín vµ vÞ trÝ quan träng cña vÊn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n. C«ng cuéc ®æi míi cña §¶ng ta trong nh÷ng n¨m qua còng lÊy n«ng nghiÖp, n«ng th«n lµm ®Þa bµn träng ®iÓm, lµ kh©u ®ét ph¸ vµ ®· giµnh ®-îc nhiÒu thµnh tùu to lín. Sau h¬n 20 n¨m ®æi míi (1986 -2007), N«ng nghiÖp, n«ng th«n n-íc ta ®· cã nhiÒu thay ®æi: tõ mét n-íc ph¶i nhËp khÈu l-¬ng thùc, nay ®· trë thµnh n-íc cã s¶n l-îng g¹o xuÊt khÈu cao trªn thÕ giíi vµ xuÊt khÈu thªm nhiÒu hµng ho¸ n«ng s¶n kh¸c. Hµng n«ng s¶n chiÕm tû trong lín trong tæng sè hµng xuÊt khÈu. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu N«ng, L©m, Thuû s¶n chiÕm trªn 40% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, n-íc ta ®· liªn tôc gi÷ v÷ng vÞ trÝ xuÊt khÈu n«ng s¶n hµng ®Çu trªn thÕ giíi: ®øng ®Çu vÒ xuÊt khÈu hå tiªu, ®øng thø hai vÒ xuÊt khÈu g¹o, cµ phª, ®øng thø n¨m vÒ diÖn tÝch trång chÌ… ChÝnh ®iÒu nµy ®· lµm thay ®æi bé mÆt kinh tÕ cña x· héi n«ng th«n ViÖt Nam, tõ nÒn s¶n xuÊt tiÓu n«ng l¹c hËu, tù cung tù cÊp dÇn trë thµnh mét nÒn n«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸. Ngµnh n«ng nghiÖp n-íc ta ph¸t triÓn vµ ®¹t ®-îc nhiÒu thµnh tùu to lín nh- vËy lµ sù héi tô cña nhiÒu yÕu tè, trong ®ã cã sù ®ãng gãp cña c¸c m« h×nh trang tr¹i. Kinh tÕ trang tr¹i trªn kh¾p c¶ n-íc ®· ®ãng gãp mét phÇn kh«ng nhá vµo sù ph¸t triÓn v-ît bËc nµy. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i lµ xu h-íng tÊt yÕu trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, phï hîp víi quy luËt tù nhiªn. Kinh tÕ trang tr¹i lµ mét h×nh thøc s¶n xuÊt míi ë n-íc ta, nã më ra mét h-íng ®i kh¶ quan cho viÕc chuyÓn nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp theo h-íng hµng hãa. Nh÷ng n¨m qua, kinh tÕ trang tr¹i ®· h×nh thµnh vµ t¨ng nhanh vÒ sè l-îng víi nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tham gia, nh-ng chñ yÕu vÉn lµ trang tr¹i hé gia ®×nh. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr-êng, kinh tÕ trang tr¹i thÓ hiÖn sù -u viÖt h¬n h¼n kinh tÕ hé n«ng d©n vÒ khai th¸c tiÒm n¨ng ®Êt ®ai, lao ®éng, huy ®éng nguån vèn trong d©n, ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 3 N«ng - L©m nghiÖp vµ Thuû s¶n, t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu trong n-íc vµ xuÊt khÈu; Thu hót mét lùc l-îng lao ®éng d- thõa ®¸ng kÓ ë n«ng th«n, n©ng cao thu nhËp vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cho ng-êi lao ®éng. Thùc tÕ ë tØnh Th¸i Nguyªn cho thÊy, m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i lµ mét kiÓu tæ chøc s¶n xuÊt phï hîp víi ®Æc thï kinh tÕ n«ng th«n, lµ mét h-íng ®i ®óng ®¾n cña qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp - n«ng th«n Th¸i Nguyªn hiÖn nay. Tuy nhiªn, trang tr¹i ë tØnh Th¸i Nguyªn nãi chung vµ huyÖn §ång Hû nãi riªng ph¸t triÓn nhanh nh-ng lµ ph¸t triÓn tù ph¸t. §Æc biÖt lµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña c¸c trang tr¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ch-a cao, ch-a t-¬ng xøng víi tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña c¸c trang tr¹i. H¬n n÷a, trang tr¹i lµ lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng hãa trong n«ng th«n nh-ng viÖc s¶n xuÊt hµng hãa vµ vÊn ®Ò tiªu thô s¶n phÈm vÉn cßn h¹n chÕ, n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c trang t¹i trªn thÞ tr-êng cßn yÕu. Do vËy, chç yÕu nhÊt cña c¸c trang tr¹i lµ thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm, chñ yÕu vÊn lµ s¶n xuÊt hµng hãa th« t-¬i sèng, ch-a g¾n víi ph¸t triÓn ngµnh nghÒ vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn ë n«ng th«n. §ång Hû lµ mét huyÖn trung du miÒn nói cña tØnh Th¸i Nguyªn, cã tiÒm n¨ng lín vÒ ®Êt n«ng, l©m nghiÖp. Ph¸t triÓn m« h×nh trang tr¹i lµ h-íng ®i ®óng ®¾n, cÇn ®-îc quan t©m gióp ®ì b»ng nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lý. §Ó c¸c m« h×nh trang tr¹i ë huyÖn §ång Hû ph¸t triÓn ®óng h-íng, bÒn v÷ng th× viÖc nghiªn cøu lý luËn vµ kh¶o s¸t thùc tiÔn vÒ trang tr¹i ë huyÖn §ång Hû, tõ ®ã ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh cña c¸c trang tr¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, nh»m ph¸t triÓn lo¹i h×nh trang tr¹i trªn ®Þa bµn HuyÖn §ång Hû cã ý nghÜa rÊt quan träng. V× vËy, t«i ®· chän nghiªn cøu ®Ò tµi “N©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i ë huyÖn §ång Hû, tØnh Th¸i Nguyªn”. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 4 2. Môc tiªu nghiªn cøu Môc tiªu chung: §¸nh gi¸ ®-îc thùc tr¹ng s¶n xuÊt, kinh doanh cña c¸c trang tr¹i trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr-êng ë huyÖn §ång Hû, tØnh Th¸i Nguyªn nh»m ph¸t hiÖn ra c¸c tiÒm n¨ng ch-a ®-îc khai th¸c. Tõ ®ã, ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cho c¸c trang tr¹i, t¨ng thu nhËp, n©ng cao ®êi sèng cña nh©n d©n trong vïng gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n trªn ®Þa bµn. Môc tiªu cô thÓ: - HÖ thèng ho¸ nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt lý luËn vµ thùc tiÔn liªn quan ®Õn trang tr¹i vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i. - §¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸i qu¸t ®iÒu kiÖn tù nhiªn, t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi cña huyÖn §ång Hû vµ ¶nh h-ëng cña chóng ®Õn s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i trªn ®Þa bµn. - Ph©n tÝch thùc tr¹ng s¶n xuÊt kinh doanh, x¸c ®Þnh nh÷ng yÕu tè ¶nh h-ëng ®Õn ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i trªn ®Þa bµn huyÖn §ång Hû. - §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh cho c¸c trang tr¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ë huyÖn §ång Hû. 3. §èi t-îng nghiªn cøu vµ Ph¹m vi nghiªn cøu §èi t-îng nghiªn cøu: Nghiªn cøu thùc tr¹ng vµ xu h-íng ph¸t triÓn cña c¸c trang tr¹i ë huyÖn §ång Hû. Ph¹m vi nghiªn cøu: VÒ kh«ng gian: 89 trang tr¹i ®ñ tiªu chuÈn theo tiªu chÝ ®¸nh gi¸ thuéc huyÖn §ång Hû, tØnh Th¸i Nguyªn. VÒ thêi gian: Sè liÖu lÞch sö: chñ yÕu giai ®o¹n 2003-2006. Sè liÖu s¬ cÊp vÒ trang tr¹i ®-îc ®iÒu tra n¨m 2007. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 5 4. §ãng gãp míi cña luËn v¨n VÒ lý luËn: ®Ò tµi hoµn thiÖn thªm phÇn lý luËn vÒ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, trang tr¹i vµ s¶n phÈm hµng hãa (s¶n phÈm hµng hãa vµ ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm hµng hãa n«ng nghiÖp cña c¸c trang tr¹i). Vai trß, ý nghÜa kinh tÕ, x· héi, m«i tr-êng cña trang tr¹i ë ViÖt Nam. VÒ thùc tiÔn: ®Ò tµi ®Ò xuÊt ®-îc mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c m« h×nh trang tr¹i theo tõng vïng sinh th¸i, hiÖu qu¶ trong sö dông vèn vay vµ kh©u tiªu thô s¶n phÈm. 5. Bè côc cña luËn v¨n Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, luËn v¨n gåm 3 ch-¬ng: Ch-¬ng 1: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn, thùc tiÔn vÒ hiÖu qu¶, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i vµ ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu. Ch-¬ng 2: Thùc tr¹ng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i ë huyÖn §ång Hû tØnh Th¸i Nguyªn Ch-¬ng 3: Gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i ë huyÖn §ång Hû tØnh Th¸i Nguyªn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 6 Ch-¬ng 1 Mét sè vÊn ®Ò lý luËn, thùc tiÔn vÒ hiÖu qu¶, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i vµ ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu 1.1 mét sè vÊn ®Ò lý luËn, thùc tiÔn vÒ trang tr¹i vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i 1.1.1 Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ trang tr¹i vµ kinh tÕ trang tr¹i 1.1.1.1 Kh¸i niÖm vÒ trang tr¹i vµ kinh tÕ trang tr¹i Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ë n-íc ta nhiÒu c¬ quan nghiªn cøu, c¬ quan qu¶n lý nhµ n-íc vµ nhiÒu nhµ khoa häc, nhµ qu¶n lý ®· quan t©m nghiªn cøu vÒ kinh tÕ trang tr¹i. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò ®-îc ®Ò cËp nhiÒu lµ kh¸i niÖm kinh tÕ trang tr¹i. §Ó lµm râ kh¸i niÖm kinh tÕ trang tr¹i, tr-íc hÕt cÇn ph©n biÖt c¸c thuËt ng÷ “trang tr¹i” vµ “kinh tÕ trang tr¹i”. Trang tr¹i lµ c¬ së, lµ doanh nghiÖp kinh doanh n«ng nghiÖp cña mét hoÆc mét sè nhãm nhµ kinh doanh.[19] §èi víi kh¸i niÖm kinh tÕ trang tr¹i, c¸c nhµ nghiªn cøu ®-a ra c¸c quan ®iÓm sau: Quan ®iÓm 1: “Kinh tÕ trang tr¹i lµ h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ c¬ së cña nÒn s¶n xuÊt x· héi dùa trªn c¬ së hiÖp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi, bao gåm mét sè ng-êi lao ®éng gia ®×nh vµ lao ®éng lµm thuª ®-îc chñ trang tr¹i tæ chøc trang bÞ nh÷ng t- liÖu s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh phï hîp víi yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®­îc nhµ n­íc b¶o hé”. Quan ®iÓm trªn kh¼ng ®Þnh trang tr¹i lµ mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt hµng hãa trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng vµ vai trß cña ng-êi chñ trang tr¹i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Quan ®iÓm 2 cho r»ng: “Kinh tÕ trang tr¹i lµ kinh tÕ hé n«ng d©n s¶n xuÊt hµng hãa ë møc ®é cao”. Quan ®iÓm nµy cho thÊy ®Æc tr-ng c¬ b¶n quyÕt ®Þnh cña kinh tÕ trang tr¹i lµ s¶n xuÊt hµng hãa nh-ng ch-a thÊy ®-îc vÞ trÝ, vai trß quan träng cña kinh tÕ trang tr¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng vµ ch-a thÊy ®-îc vai trß cña ng-êi chñ trang tr¹i. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 7 Quan ®iÓm 3 l¹i cho r»ng: “Kinh tÕ trang tr¹i lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt hµng hãa trong n«ng, l©m, ng- nghiÖp cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ë n«ng th«n, cã søc ®Çu t- lín, cã n¨ng lùc qu¶n lý trùc tiÕp qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, cã ph-¬ng thøc t¹o ra tû suÊt sinh lêi cao trªn ®ång vèn bá ra, cã tr×nh ®é ®-a thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ míi kÕt tinh trong hµng hãa, t¹o ra søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao”. Quan ®iÓm trªn kh¼ng ®Þnh nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng lµ tiÒn ®Ò chñ yÕu cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. §ång thêi, kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ, vai trß cña chñ trang tr¹i trong qu¸ tr×nh qu¶n lý kinh doanh cña trang tr¹i. Trong nghÞ quyÕt TW sè 06/NQ-TW ngµy 10/11/1998 còng ®· kh¼ng ®Þnh: “Trang tr¹i gia ®×nh, thùc chÊt lµ kinh tÕ s¶n xuÊt hµng hãa víi quy m« lín h¬n, sö dông lao ®éng, tiÒn vèn cña gia ®×nh lµ chñ yÕu ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶”. XuÊt ph¸t tõ c¸c quan ®iÓm trªn, theo kh¸i niÖm chung nhÊt vÒ kinh tÕ trang tr¹i lµ: Kinh tÕ trang tr¹i lµ mét h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ c¬ së trong n«ng nghiÖp, lµ doanh nghiÖp tæ chøc s¶n xuÊt ra n«ng s¶n hµng ho¸ dùa trªn c¬ së hiÖp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi bao gåm c¶ lao ®éng gia ®×nh vµ lao ®éng lµm thuª. ë c¸c trang tr¹i, chñ trang tr¹i ®Çu t- vèn, thuª m-ín phÇn lín lao ®éng, thuª m-ín hoÆc mua s¾m c¸c t- liÖu s¶n xuÊt ®Ó ho¹t ®éng kinh doanh theo yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, ®-îc nhµ n-íc b¶o hé theo luËt ®Þnh.[tr.9-10, 19] 1.1.1.2 §Æc tr-ng cña kinh tÕ trang tr¹i Kinh tÕ trang tr¹i ë n-íc ta ®-îc quan niÖm kh¸c h¼n víi kinh tÕ hé n«ng d©n. Kinh tÕ hé n«ng d©n th-êng ®-îc hiÓu lµ kinh tÕ tiÓu n«ng, sö dông lao ®éng gia ®×nh lµ chÝnh, chñ yÕu nh»m tho¶ m·n c¸c nhu cÇu tiªu dïng cña hé gia ®×nh. Kinh tÕ trang tr¹i lµ mét h×nh thøc kinh tÕ n«ng nghiÖp mang tÝnh s¶n xuÊt hµng ho¸, cã sö dông lao ®éng thuª ngoµi, s¶n xuÊt víi môc tiªu chÝnh ®Ó phôc vô thÞ tr-êng. Kinh tÕ trang tr¹i cã nh÷ng ®Æc tr-ng sau:[tr.19- 22, 1] Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 8 a. S¶n xuÊt mang tÝnh hµng ho¸: Kinh tÕ trang tr¹i chñ yÕu lµ s¶n xuÊt ra hµng ho¸ vµ dÞch vô ngµy cµng nhiÒu ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ tr-êng ®Ó thu ®-îc lîi nhuËn, tÝch luü vèn nh»m ph¸t triÓn më réng ®-îc quy m« s¶n xuÊt. Cßn hé tiÓu n«ng chØ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ chñ yÕu ®Ó tù ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu hµng ngµy cña gia ®×nh. Th«ng th-êng, ng-êi n«ng d©n ph¶i trÝch mét l-îng s¶n phÈn lµm ra cña m×nh ®em b¸n ®Ó cã tiÒn chi tiªu cho c¸c nhu cÇu t¸i s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t th-êng ngµy cña gia ®×nh nh-ng phÇn b¸n ®ã kh«ng nh»m môc ®Ých kinh doanh thu lîi nhuËn vµ më réng ph¸t triÓn s¶n xuÊt. b. Tr×nh ®é chuyªn m«n ho¸, tËp trung ho¸: HiÖn nay, trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chia ra lµm 3 cÊp ®é: C¸c xÝ nghiÖp, l©m tr-êng, n«ng tr-êng s¶n xuÊt hµng ho¸ theo h-íng chuyªn m«n ho¸, tËp trung ho¸ cao nhÊt. Kinh tÕ hé n«ng nghiÖp s¶n xuÊt chØ nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña gia ®×nh, ®©y lµ kiÓu s¶n xuÊt manh món, nhá lÎ kh«ng mang tÝnh chuyªn m«n ho¸. Kinh tÕ trang tr¹i thuéc lo¹i gi÷a, ph¸t triÓn s¶n xuÊt víi môc ®Ých kinh doanh. Quy m« s¶n xuÊt, vèn ®Çu t-, trang thiÕt bÞ, lao ®éng… lín h¬n nhiÒu víi kinh tÕ hé. Do vËy, sÏ t¹o ra khèi l-îng s¶n phÈm v-ît nhu cÇu cña gia ®×nh ®Ó thµnh hµng ho¸ cung cÊp cho thÞ tr-êng. MÆt kh¸c, do môc tiªu lµ lîi nhuËn nªn s¶n xuÊt kinh doanh ë trang tr¹i ph¶i ®i vµo chuyªn m«n ho¸, tËp trung ho¸. c. Tr×nh ®é ¸p dông khoa häc kü thuËt: So víi kinh tÕ n«ng hé, kinh tÕ trang tr¹i víi môc tiªu lµ s¶n xuÊt hµng ho¸ b¸n ra thÞ tr-êng ®Ó thu l·i. Do vËy, ®Çu t- ®Ó trang bÞ vµ ¸p dông nh÷ng kü thuËt míi cho viÖc s¶n xuÊt kinh doanh n»m n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l-îng cho s¶n phÈm. ChØ cã nh- vËy, kinh tÕ trang tr¹i míi s¶n xuÊt ra khèi l-îng hµng ho¸ cã søc c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng. Râ rµng, ®Ó chuyÓn tõ kinh tÕ hé n«ng d©n b×nh th-êng sang lµm chñ trang tr¹i lµ mét b-íc chuyÓn biÕn vÒ chÊt trªn nhiÒu lÜnh vùc, tõ t- duy ®Õn tr×nh ®é kü thuËt, qu¶n lý vµ phong c¸ch lµm ¨n míi trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng ®¸p øng nhu cÇu tÊt yÕu cña c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 9 d. Mèi quan hÖ víi thÞ tr-êng: §èi víi kinh tÕ trang tr¹i, viÖc h¹ch to¸n d-íi h×nh thøc gi¸ trÞ lµ tèi cÇn thiÕt. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i lu«n g¾n chÆt víi thÞ tr-êng, lÊy thÞ tr-êng vµ lîi nhuËn lµ môc tiªu, lµ ®Ých cuèi cïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. Do vËy, chñ trang tr¹i ph¶i lu«n t×m hiÓu, nghiªn cøu thÞ tr-êng trong vµ ngoµi vïng, tõ ®ã t×m ra xu h-íng nhu cÇu cña thÞ tr-êng ®Ó cã chiÕn l-îc s¶n xuÊt kinh doanh vµ marketing cho s¶n phÈm hµng ho¸ cña trang tr¹i m×nh. e. Chñ trang tr¹i - nhµ kinh doanh: Tuy kh«ng h×nh thµnh bé m¸y tæ chøc qu¶n lý, chñ yÕu lµ sö dông lao ®éng cña gia ®×nh, viÖc thuª m-ín lao ®éng chØ ph¸t sinh khi thùc sù cÇn thiÕt víi quy m« h¹n chÕ (tuy hiÖn nay mét sè trang tr¹i quy m« t-¬ng ®èi lín ®· thuª lao ®éng th-êng xuyªn). Chñ trang tr¹i lµ ng-êi cã ®Çu ãc tæ chøc, biÕt ho¹ch to¸n lç, l·i, cã khao kh¸t vµ tham väng lµm giµu. 1.1.1.3 Trang tr¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng a. C¸c ®iÒu kiÖn ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng [tr.25-33, 11] * §èi víi c¸c ®iÒu kiÖn vÒ m«i tr-êng kinh tÕ vµ ph¸p lý: Thø nhÊt, Cã sù t¸c ®éng tÝch cùc vµ phï hîp cña nhµ n-íc. Sù t¸c ®éng cña nhµ n-íc cã vai trß to lín trong viÖc t¹o m«i tr-êng kinh tÕ vµ ph¸p lý ®Ó c¸c m« h×nh trang tr¹i h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. Sù t¸c ®éng tÝch cùc cña nhµ n-íc sÏ thóc ®Èy lµm cho kinh tÕ trang tr¹i ra ®êi vµ ph¸t triÓn. Sù t¸c ®éng cña nhµ n-íc ®-îc thùc hiÖn th«ng qua: - §Þnh h-íng cho sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i th«ng qua quy ho¹ch ph¸t triÓn vµ ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, x· héi theo h-íng khuyÕn khÝch kinh tÕ trang tr¹i. Trong hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch th× chÝnh s¸ch vÒ ruéng ®Êt, thÞ tr-êng, khoa häc c«ng nghÖ, ®Çu t- cã vai trß hÕt søc quan träng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 10 - KhuyÕn khÝch sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i qua biÖn ph¸p ®ßn bÈy kinh tÕ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i vµ khuyÕn khÝch c¸c h×nh thøc liªn kÕt kinh tÕ phôc vô cho kinh tÕ trang tr¹i. - Hç trî nguån lùc cho sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i nh- hç trî kinh phÝ cho ®µo t¹o chñ trang tr¹i, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, hç trî chuyÓn giao tiÕn bé khoa häc kü thuËt… Thø hai, Cã quü ruéng ®Êt cÇn thiÕt vµ cã chÝnh s¸ch ®Ó tËp trung ruéng ®Êt. Nhµ n-íc ph¶i cã chÝnh s¸ch ®Êt ®ai hîp lý theo ph-¬ng ch©m: ®Êt ®ai ph¶i thuéc vÒ nh÷ng ng-êi sö dông chóng cã hiÖu qu¶, tøc lµ chÝnh s¸ch ruéng ®Êt cÇn ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho sù tËp trung ruéng ®Êt mét c¸ch hîp lý, vµo nh÷ng ng-êi cã kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn sö dông ruéng ®Êt cã hiÖu qu¶. Thø ba, cã sù hç trî cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n. Sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn lµ mét trong c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt vµ cã ý nghÜa hÕt søc quan träng ®èi víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i. Bëi v×, trang tr¹i lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh n«ng nghiÖp cã quy m« lín h¬n kinh tÕ n«ng hé, môc ®Ých s¶n xuÊt cña trang tr¹i lµ t¹o ra s¶n phÈm ®Ó b¸n, nÕu kh«ng cã sù hç trî ®¾c lùc cña cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn th× ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña trang tr¹i sÏ bÞ ¶nh h-ëng rÊt lín. Sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn lµ nh©n tè kÝch cung cña trang tr¹i, v× c«ng nghiÖp chÕ biÕn ph¸t triÓn sÏ t¹o thÞ tr-êng réng lín vµ æn ®Þnh cho c¸c trang tr¹i. Cã thÓ chñ ®éng t¹o ®iÒu kiÖn cho mèi quan hÖ qua l¹i, hç trî nhau gi÷a s¶n xuÊt n«ng nghiÖp víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn theo hai h-íng: - H×nh thµnh vïng chuyªn m«n hãa s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, trªn c¬ së ®ã x©y dùng c¸c c¬ së c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vïng chuyªn m«n hãa, viÖc gi¶i quyÕt nhu cÇu chÕ biÕn lóc ®Çu t¹m thêi th«ng qua c¸c c¬ së chÕ biÕn thñ c«ng hoÆc chuyÓn sang chÕ biÕn ë c¸c vïng kh¸c. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 11 - X¸c ®Þnh quy m« cña vïng nguyªn liÖu, tiÕn hµnh x©y dùng c¬ së chÕ biÕn. TÝnh to¸n tiÕn ®é x©y dùng c¸c nhµ m¸y ®Ó x©y dùng vïng nguyªn liÖu, sau khi nhµ m¸y x©y dùng xong cã nguyªn liÖu ngay ®Ó nhµ m¸y ho¹t ®éng. Thø t-, cã sù ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña kÕt cÊu h¹ tÇng, tr-íc hÕt lµ giao th«ng vµ thñy lîi. KÕt cÊu h¹ tÇng cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp bao gåm: ®-êng giao th«ng, thñy lîi, ®iÖn… lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt kü thuËt rÊt cÇn thiÕt ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Nã gãp phÇn quan träng ®Ó ng-êi s¶n xuÊt kh¾c phôc nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña tù nhiªn, ®¸p øng yªu cÇu sinh häc cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ yªu cÇu cña s¶n xuÊt hµng hãa, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr-êng. Thø n¨m, cã sù h×nh thµnh c¸c vïng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chuyªn m«n hãa. Sù h×nh thµnh c¸c vïng chuyªn m«n hãa s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã ¶nh h-ëng tÝch cùc râ rÖt tíi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c¸c trang tr¹i v× c¸c vïng chuyªn canh tËp trung lu«n g¾n liÒn víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc tiªu thô s¶n phÈm cña trang tr¹i. §Ó h×nh thµnh vïng chuyªn m«n hãa, ng-êi ta ph¶i tiÕn hµnh ph©n vïng ®Ó bè trÝ c©y trång, vËt nu«i thÝch hîp, t¹o c¸c ®iÒu kiÖn thùc hiÖn c¸c ph-¬ng ¸n s¶n xuÊt s¶n phÈm th«ng qua x©y dùng c¸c kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt vµ sö dông c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn theo h-íng chuyªn canh. Thø s¸u, cã sù ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña c¸c h×nh thøc liªn kÕt kinh tÕ trong n«ng nghiÖp. Sù liªn kÕt trong kinh doanh cña c¸c trang tr¹i ngµy cµng cã vai trß quan träng ®èi víi c¸c ho¹t ®éng cña chñ trang tr¹i. §Ó ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc liªn kÕt kinh tÕ trong n«ng nghiÖp, mét mÆt ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c¸c chñ thÓ kinh doanh n«ng nghiÖp d-íi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau theo h-íng ph¸t huy -u thÕ cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. MÆt kh¸c, ph¶i t¹o lËp m«i tr-êng thuËn lîi cho c¸c chñ thÓ kinh doanh liªn kÕt víi nhau trong c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, trong ®ã, ®Æc biÖt l-u ý tíi viÖc ph¸t triÓn c¸c hîp t¸c x· vµ c¸c h×nh thøc hîp t¸c tù nguyÖn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 12 trong lÜnh vùc dÞch vô hç trî n«ng nghiÖp, cã tÝnh ®Õn ®Æc thï cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trong c¬ chÕ thÞ tr-êng. Thø b¶y, cã m«i tr-êng ph¸p lý thuËn lîi cho trang tr¹i ra ®êi vµ ph¸t triÓn. * C¸c ®iÒu kiÖn ®èi víi trang tr¹i vµ chñ trang tr¹i: - Chñ trang tr¹i ph¶i lµ ng-êi cã ý chÝ vµ quyÕt t©m lµm giµu tõ nghÒ n«ng. N«ng nghiÖp lµ ngµnh s¶n xuÊt nÆng nhäc, phøc t¹p, møc sinh lêi thÊp, rñi ro cao. V× vËy, søc thu hót ®Çu t- cña n«ng nghiÖp kÐm h¬n c¸c ngµnh kh¸c. Trong khi ®ã, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp theo h-íng kinh tÕ trang tr¹i cÇn cã sù ®Çu t- tiÒn cña, tri thøc vµ c«ng søc lín h¬n nhiÒu so víi n«ng hé ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy, ®iÒu kiÖn trªn lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn quan träng cho sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trang tr¹i. ChØ cã nh÷ng ng-êi cã ý chÝ vµ quyÕt t©m lµm giµu tõ nghÒ n«ng míi d¸m ®Çu t- tiÒn cña, tri thøc vµ c«ng søc vµo nghÒ n«ng lêi Ýt, rñi ro nhiÒu. - Ng-êi chñ trang tr¹i ph¶i cã sù tÝch lòy nhÊt ®Þnh vÒ kinh nghiÖm s¶n xuÊt, vÒ tri thøc vµ n¨ng lùc tæ chøc s¶n xuÊt, kinh doanh. VÒ nguån gèc h×nh thµnh, ®a sè c¸c trang tr¹i h×nh thµnh tõ sù chuyÓn biÕn vÒ chÊt cña kinh tÕ n«ng hé. Qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn ®ã lµ qu¸ tr×nh tÝch lòy c¸c yÕu tè vËt chÊt ®Ó h×nh thµnh trang tr¹i, ®ång thêi còng lµ qu¸ tr×nh tÝch lòy kinh nghiÖm s¶n xuÊt, tÝch lòy tri thøc vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh. Trªn thùc tÕ, khi ng-êi chñ trang tr¹i cã kinh nghiÖm s¶n xuÊt, cã tr×nh ®é vµ n¨ng lùc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh n«ng nghiÖp th× míi d¸m ®Çu t- kinh doanh vµ míi biÕt ®Çu t- kinh doanh c©y, con nµo ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr-êng. §Ó ®¸p øng yªu cÇu trªn, ngoµi sù tÝch lòy cña b¶n th©n chñ trang tr¹i cÇn cã sù hç trî cña nhµ n-íc vÒ nguån lùc vµ tæ chøc ®Ó cã thÓ truyÒn t¶i c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt n«ng nghiÖp, kiÕn thøc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh… cho c¸c chñ trang tr¹i vµ c¸c chñ hé n«ng nghiÖp. - Cã sù tËp trung tíi quy m« nhÊt ®Þnh vÒ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt, tr-íc hÕt lµ ruéng ®Êt vµ tiÒn vèn. Trang tr¹i lµ mét ph-¬ng thøc kinh doanh n«ng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 13 nghiÖp, lµ mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh c¬ së trong n«ng nghiÖp cã quy m« lín h¬n n«ng hé. ChØ khi c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®-îc tËp trung tíi quy m« nhÊt ®Þnh th× míi cã s¶n xuÊt hµng hãa, míi cã trang tr¹i. - Qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i ph¶i dùa vµo c¬ së h¹ch to¸n vµ ph©n tÝch kinh doanh. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i lµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt hµng hãa víi môc ®Ých chñ yÕu lµ t¹o thu nhËp vµ cã lîi nhuËn cao. §iÒu ®ã chØ cã thÓ thùc hiÖn ®-îc khi trang tr¹i s¶n xuÊt s¶n phÈm víi gi¸ thµnh thÊp h¬n gi¸ b¸n trung b×nh cña x· héi. Muèn cã s¶n phÈm gi¸ thµnh h¹, mét mÆt trang tr¹i ph¶i lùa chän lo¹i s¶n phÈm mµ trang tr¹i cã -u thÕ s¶n xuÊt nhÊt (tøc cã lîi thÕ kinh doanh), ph¶i kÕt hîp gi÷a chuyªn m«n hãa víi ph¸t triÓn tæng hîp, mÆt kh¸c ph¶i tiÕn hµnh h¹ch to¸n vµ ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh doanh. Bëi v×, cã thùc hiÖn h¹ch to¸n vµ ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh doanh trang tr¹i míi tÝnh to¸n ®-îc gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó biÕt viÖc s¶n xuÊt cã l·i hay kh«ng, cã nªn tiÕp tôc s¶n xuÊt hay kh«ng? Th«ng qua thùc hiÖn h¹ch to¸n vµ ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh doanh trang tr¹i míi kiÓm so¸t ®-îc c¸c chi phÝ s¶n xuÊt, míi t×m ra c¸c kh©u ®Çu t- ch-a hîp lý, c¸c tiÒm n¨ng ch-a khai th¸c ®Ó cã biÖn ph¸p kh¾c phôc, nh»m h¹ gi¸ thµnh, t¨ng n¨ng suÊt vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó thùc hiÖn h¹ch to¸n kinh doanh trong c¸c trang tr¹i cÇn chó ý hai vÊn ®Ò: - CÇn tæ chøc viÖc ®µo t¹o kiÕn thøc h¹ch to¸n vµ ph©n tÝch kinh doanh cho c¸c chñ trang tr¹i còng nh- ng-êi qu¶n lý trang tr¹i. - CÇn cã chÕ ®é kÕ to¸n thèng nhÊt cho c¸c trang tr¹i, phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña trang tr¹i, lµm c¬ së cho c¸c trang tr¹i tiÕn hµnh h¹ch to¸n kinh doanh. b. Trang tr¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng vµ s¶n phÈm hµng hãa C¸c trang tr¹i trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr-êng C¸c trang tr¹i ë c¸c n-íc cã nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®-îc chuyªn m«n hãa, cã sù liªn kÕt chÆt chÏ tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu thô s¶n phÈm theo c¬ chÕ thÞ tr-êng më, biÓu hiÖn: Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 14 - C¸c trang tr¹i lùa chän mua vËt t-, m¸y mãc vµ b¸n n«ng s¶n phÈm cña m×nh ra thÞ tr-êng theo h-íng cã lîi nhÊt. - Cã sù hç trî cña c¸c hîp t¸c x· trang tr¹i, c¸c trang tr¹i tiÕn hµnh s¶n xuÊt, cßn hîp t¸c x· lo c¸c dÞch vô ®Çu vµo, ®Çu ra. - Nhµ n-íc cã c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc can thiÖp gi¸n tiÕp vµo thÞ tr-êng n«ng s¶n th«ng qua c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ t¹o sù c©n b»ng vÒ cung cÇu trªn thÞ tr-êng nh»m ®iÒu tiÕt chèng khñng ho¶ng. B»ng nh÷ng biÖn ph¸p ®ã, nhµ n-íc h-íng dÉn c¸c trang tr¹i t¨ng hoÆc gi¶m s¶n xuÊt c¸c lo¹i n«ng s¶n. Trong tr-êng hîp gi¶m s¶n xuÊt, nhµ n-íc sÏ ®Òn bï kho¶n thiÖt h¹i t-¬ng øng, nhµ n-íc cßn mua c¸c n«ng s¶n thõa cña c¸c trang tr¹i theo gi¸ ®¶m b¶o. Kh¸i niÖm vÒ S¶n phÈm hµng hãa [tr.77-85, 13] Khi nãi vÒ s¶n phÈm hµng hãa theo quan niÖm th«ng th-êng ng-êi ta th-êng quy nã vÒ mÆt h×nh thøc tån t¹i cô thÓ, víi ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè c¬, lý, hãa tÝnh cña nã. Hay nãi kh¸c ®i, s¶n phÈm hµng hãa lµ c¸i mµ ta cã thÓ quan s¸t ®-îc, c©n, ®o, ®ong ®Õm ®-îc vµ ®-îc trao ®æi trªn thÞ tr-êng. Nã cã thÓ lµ s¶n phÈm cña tù nhiªn hoÆc lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh lao ®éng s¸ng t¹o cña con ng-êi. Theo quan ®iÓm cña Marketing, s¶n phÈm hµng hãa ®-îc hiÓu theo mét quan ®iÓm réng h¬n nhiÒu. Theo quan ®iÓm nµy, s¶n phÈm hµng hãa ®-îc hiÓu lµ: “c¸i g× ®ã” nh»m ®Ó tháa m·n nhu cÇu vÒ mong muèn cña con ng­êi vµ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua qu¸ tr×nh trao ®æi trªn thÞ tr­êng. “C¸i g× ®ã” ë ®©y bao gåm c¶ yÕu tè vËt chÊt vµ phi vËt chÊt, ®ång thêi ngay c¶ trong s¶n phÈm hµng hãa vËt chÊt còng chøa ®ùng c¸c yÕu tè phi vËt chÊt trong nã. Trªn thùc tÕ s¶n phÈm hµng hãa ®-îc x¸c ®Þnh b»ng c¸c ®¬n vÞ s¶n phÈm hµng hãa. §¬n vÞ s¶n phÈm hµng hãa lµ mÆt chÝnh thÓ riªng biÖt, ®-îc ®Æc tr-ng bëi c¸c th-íc ®o nh-: ®é lín, gi¸ c¶, h×nh thøc bªn ngoµi vµ c¸c ®Æc tÝnh kh¸c cña s¶n phÈm hµng hãa. S¶n phÈm hµng hãa n«ng nghiÖp lµ “c¸i g× ®ã” ®­îc t¹o ra tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp theo nghÜa réng (bao gåm c¶ s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 15 vô) ®-îc trao ®æi trªn thÞ tr-êng nh»m tháa m·n nhu cÇu tiªu dïng cña con ng-êi vµ s¶n xuÊt kinh doanh n«ng nghiÖp. CÊp ®é vµ yÕu tè cÊu thµnh s¶n phÈm hµng hãa §¬n vÞ s¶n phÈm hµng hãa vèn lµ mét chØnh thÓ hoµn chØnh chøa ®ùng nh÷ng yÕu tè, ®Æc tÝnh vµ th«ng tin kh¸c nhau vÒ mÆt s¶n phÈm hµng hãa. Theo quan ®iÓm Marketing ng-êi ta s¾p xÕp c¸c yÕu tè, ®Æc tÝnh, th«ng tin theo ba cÊp ®é víi c¸c chøc n¨ng marketing kh¸c nhau. - CÊp ®é c¬ b¶n cña hµng hãa: s¶n phÈm c¬ b¶n (s¶n phÈm ý t-ëng). - CÊp ®é s¶n phÈm hiÖn thùc: ®ã lµ cÊp ®é thÓ hiÖn nh÷ng thuéc tÝnh ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm hµng hãa ph¶n ¸nh sù cã mÆt trªn thùc tÕ cña s¶n phÈm hµng hãa. C¸c yÕu tè ®ã th-êng lµ c¸c chØ tiªu vÒ chÊt l-îng s¶n phÈm, kiÓu d¸ng, bao gãi, nh·n hiÖu… - CÊp ®é s¶n phÈm bæ sung: lµ cÊp ®é ë ®ã s¶n phÈm ®-îc bæ sung thªm nh÷ng dÞch vô nh»m tháa m·n h¬n n÷a sù mong ®îi cña kh¸ch hµng. CÊp ®é nµy th-êng thÓ hiÖn c¸c dÞch vô nh-: l¾p ®Æt, b¶o hµnh, dÞch vô thanh to¸n… - CÊp ®é s¶n phÈm tiÒm n¨ng: lµ cÊp ®é mµ ë ®ã s¶n phÈm chøa ®ùng c¸c yÕu tè g©y sù chó ý, thu hót kh¸ch hµng vµ xóc tiÕn b¸n hµng. §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm hµng hãa n«ng nghiÖp - §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm tiªu dïng cuèi cïng: S¶n phÈm tiªu dïng cuèi cïng lµ s¶n phÈm ®-îc b¸n cho ng-êi mua nh»m ®Ó tháa m·n nhu cÇu lîi Ých c¸ nh©n cña hä. §èi víi lo¹i s¶n phÈm nµy cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chÝnh sau: + §a d¹ng vÒ s¶n phÈm, ®a d¹ng vÒ phÈm cÊp ®Ó ®¸p øng nhu cÇu kh¸c nhau cña ng-êi tiªu dïng. + NhiÒu s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng thay thÕ cho nhau trong qu¸ tr×nh tiªu dïng. + ThÞ tr-êng ph©n bè réng. + S¶n phÈm n«ng s¶n Ýt co d·n. + Mét bé phËn lín n«ng s¶n ®-îc tiªu dïng d-íi d¹ng t-¬i sèng nhrau, qu¶, trøng, s÷a… liªn quan ®Õn vËn chuyÓn, b¶o qu¶n… Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 16 + C¸c n«ng s¶n chñ yÕu lµ tiªu dïng cho con ng-êi, do vËy vÊn ®Ò chÊt l-îng, an toµn s¶n phÈm ph¶i tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh nhÊt ®Þnh. + S¶n phÈm cã tÝnh mïa vô. - §Æc ®iÓm cña hµng hãa tiªu dïng trung gian: N«ng s¶n tiªu dïng trung gian lµ n«ng s¶n tiªu dïng qua chÕ biÕn hoÆc qua mét sè dÞch vô cña tæ chøc trung gian. Lo¹i n«ng s¶n nµy th-êng cã c¸c ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau: + §é ®ång ®Òu vÒ chÊt l-îng s¶n phÈm cao. + Gi¸ c¶ t-¬ng ®èi æn ®Þnh. + Gi¸ trÞ cña n«ng s¶n ®-îc t¨ng thªm do bæ sung c¸c dÞch vô vµo trong s¶n phÈm. + ThÞ tr-êng tËp trung h¬n víi n«ng s¶n tiªu dïng cuèi cïng. + C¸c s¶n phÈm th-êng cã sù kh¸c biÖt ®Ó ®Þnh vÞ trªn thÞ tr-êng. - §Æc ®iÓm n«ng s¶n lµ t- liÖu s¶n xuÊt: Mét bé phËn n«ng s¶n quay trë l¹i víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sau víi t- c¸ch lµ t- liÖu s¶n xuÊt (h¹t gièng, con gièng) cùc kú quan träng. TÝnh chÊt quan träng thÓ hiÖn ë nh÷ng vÊn ®Ò sau: + N«ng s¶n ®ßi hái nh÷ng tiªu chuÈn chÊt l-îng cao. + QuyÕt ®Þnh ®Õn kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sau. + ThÝch nghi víi ®iÒu kiÖn cña tõng vïng sinh th¸i. + Lu«n chÞu ¸p lùc cña sù thay thÕ. + C¬ héi thµnh c«ng vµ rñi ro lín trong kinh doanh. 1.1.1.4 Nh÷ng tiªu chÝ ®Ó x¸c ®Þnh hé lµ trang tr¹i Ngµy 23/6/2000 Liªn Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n - Tæng côc Thèng kª ®· ký v¨n b¶n sè 69/TTLB/BNN-TCTK h-íng dÉn tiªu chÝ ®Ó x¸c ®Þnh kinh tÕ trang tr¹i. Néi dung v¨n b¶n nh- sau: [18] C¸c ®èi t-îng, ngµnh s¶n xuÊt ®-îc xem xÐt ®Ó x¸c ®Þnh lµ kinh tÕ trang tr¹i gåm: Hé n«ng d©n, hé c«ng nh©n Nhµ n-íc vµ lùc l-îng vò trang ®· nghØ h-u, c¸c lo¹i hé thµnh thÞ vµ c¸c c¸ nh©n chuyªn s¶n xuÊt (bao gåm n«ng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 17 nghiÖp, l©m nghiÖp, nu«i trång thuû s¶n) hoÆc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ chÝnh, cã kiªm nhiÖm c¸c ho¹t ®éng dÞch vô phi n«ng nghiÖp ë n«ng th«n. Tiªu chÝ ®Þnh l-îng ®Ó x¸c ®Þnh lµ kinh tÕ trang tr¹i: Mét hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, nu«i trång thuû s¶n ®-îc x¸c ®Þnh lµ trang tr¹i ph¶i ®¹t ®-îc hai tiªu chÝ ®Þnh l-îng sau ®©y: 1. Gi¸ trÞ s¶n l-îng hµng ho¸ vµ dÞch vô b×nh qu©n 1 n¨m: - §èi víi c¸c tØnh phÝa B¾c vµ Duyªn h¶i miÒn Trung tõ 40 triÖu trë lªn. - §èi víi c¸c tØnh phÝa Nam vµ T©y nguyªn tõ 50 triÖu trë lªn. 2. Quy m« s¶n xuÊt ph¶i t-¬ng ®èi lín vµ v-ît tréi so víi kinh tÕ n«ng hé t-¬ng øng víi tõng ngµnh s¶n xuÊt vµ vïng kinh tÕ. a. Trang tr¹i trång trät - Trang tr¹i trång c©y hµng n¨m: + Tõ 2 ha trë lªn ®èi víi c¸c tØnh phÝa B¾c vµ Duyªn h¶i miÒn Trung. + Tõ 3 ha trë lªn ®èi víi c¸c tØnh phÝa Nam vµ T©y nguyªn. - Trang tr¹i trång c©y l©u n¨m: + Tõ 3 ha trë lªn ®èi víi c¸c tØnh phÝa B¾c vµ Duyªn h¶i miÒn Trung. + Tõ 5 ha trë lªn ®èi víi c¸c tØnh phÝa Nam vµ T©y nguyªn. - Trang tr¹i l©m nghiÖp: + Tõ 10 ha trë lªn ®èi víi tÊt c¶ c¸c vïng trong c¶ n-íc. b. Trang tr¹i ch¨n nu«i - Ch¨n nu«i ®¹i gia sóc : + Ch¨n nu«i sinh s¶n, lÊy s÷a cã th-êng xuyªn tõ 10 con trë lªn. + Ch¨n nu«i lÊy thÞt cã th-êng xuyªn tõ 50 con trë lªn. - Ch¨n nu«i gia sóc: + Ch¨n nu«i sinh s¶n cã th-êng xuyªn ®èi víi lîn 20 con trë lªn, ®èi víi dª, cõu tõ 100 con trë lªn. + Ch¨n nu«i lîn thÞt cã th-êng xuyªn tõ 100 con trë lªn (kh«ng kÓ lîn s÷a), dª thÞt tõ 200 con trë lªn. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 18 - Ch¨n nu«i gia cÇm: gµ, vÞt, ngan, ngçng… + Cã th-êng xuyªn tõ 2000 con trë lªn (kh«ng tÝnh sè ®Çu con d-íi 7 ngµy tuæi). c. Trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n: DiÖn tÝch mÆt n-íc ®Ó nu«i trång thuû s¶n cã tõ 2 ha trë lªn (riªng ®èi víi nu«i t«m thÞt theo kiÓu c«ng nghiÖp tõ 1 ha trë lªn). d. §èi víi c¸c lo¹i s¶n phÈm n«ng l©m nghiÖp, nu«i trång thuû s¶n cã tÝnh chÊt ®Æc thï nh-: trång hoa, c©y c¶nh, trång nÊm, nu«i ong, gièng thñy s¶n vµ thuû ®Æc s¶n, th× tiªu chÝ x¸c ®Þnh lµ gi¸ trÞ s¶n l-îng hµng ho¸. 1.1.1.5 Nh÷ng yÕu tè ®¶m b¶o sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i a. §iÒu kiÖn vÒ kinh tÕ, x· héi vµ m«i tr-êng - Sù t¸c ®éng tÝch cùc vµ kÞp thêi cña Nhµ n-íc. Nhµ n-íc ®· cã nh÷ng chñ tr-¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa cã sù qu¶n lý cña Nhµ n-íc. Trong n«ng nghiÖp, c«ng nhËn hé n«ng d©n lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ ë n«ng th«n, thõa nhËn ®Þa vÞ ph¸p lý b×nh ®¼ng cña hä tr-íc ph¸p luËt, Nhµ n-íc giao quyÒn sö dông ®Êt l©u dµi cho c¸c hé n«ng d©n, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó trang tr¹i gia ®×nh ph¸t triÓn. - C¸c chÝnh s¸ch vÒ tÝn dông, trî gi¸ ®Çu vµo, ®Çu ra hoÆc t¹m tr÷ n«ng s¶n hµng ho¸, miÔn gi¶m thuÕ n«ng nghiÖp ®èi víi c¸c trang tr¹i ®· t¹o ra nh÷ng thuËn lîi thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ hé n«ng th«n, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. MÆt kh¸c, Nhµ n-íc cßn qu¶n lý, ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®óng h-íng, kh¾c phôc nh÷ng biÕn ®éng bÊt æn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng g©y thiÖt h¹i cho ng-êi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trong nh÷ng b-íc th¨ng trÇm cña nÒn kinh kÕ thÞ tr-êng, b¶o vÖ lîi Ých cña ng-êi n«ng d©n. - Sù h×nh thµnh nh÷ng trung t©m, c¬ së thua mua, chÕ biÕn n«ng s¶n. §©y lµ nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, tiªu thô khèi l-îng lín n«ng s¶n n«ng nghiÖp s¶n xuÊt ra ®Ó t¹o ra nh÷ng n«ng s¶n hµng ho¸ cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao h¬n. Tõ ®ã, sÏ thóc ®Èy c¸c trang tr¹i tËp trung vµo s¶n xuÊt hµng ho¸ theo Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 19 h-íng chuyªn m«n ho¸ xung quanh c¸c c¬ së s¶n xuÊt. Ch¼ng h¹n, trang tr¹i chuyªn trång mÝa xung quanh nhµ m¸y ®-êng, trang tr¹i trång chÌ xung quanh nhµ m¸y chÌ, trang tr¹i ch¨n nu«i bß s÷a xung quanh nhµ m¸y chÕ biÕn s÷a… ®· t¹o ra mét mèi liªn kÕt h÷u c¬, bÒn v÷ng n«ng - c«ng nghiÖp thóc ®Èy nhau cïng ph¸t triÓn. Cã nÒn n«ng nghiÖp ph¸t triÓn th× míi t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn ph¸t triÓn. Sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn l¹i dÉn ®Õn n¶y sinh nhu cÇu cung cÊp nguyªn liÖu. §ã lµ nh÷ng ®éng lùc thóc ®Èy m¹ng mÏ sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ cña c¸c trang tr¹i ë n-íc ta. - Sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng. Kh«ng gièng nh- c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®-îc ph©n bè trªn ®Þa bµn réng kh¾p trªn mäi vïng miÒn trong n-íc. Do vËy, c¬ së h¹ tÇng ®èi víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã vai trß rÊt quan träng, ®Æc biÖt ®-êng giao th«ng lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®èi víi nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ nãi chung, ®èi víi s¶n xuÊt cña trang tr¹i nãi riªng. Cã ®-êng giao th«ng th× vËt t- s¶n xuÊt (gièng, vËt nu«i, ph©n bãn…) míi ®-îc ®-a ®Õn s¶n xuÊt kÞp thêi vµ s¶n phÈn hµng ho¸ míi ®-îc ®-a ®i tiªu thô ®Õn c¸c nhµ m¸y, ®Õn thÞ tr-êng ®-îc nhanh chãng. §èi víi nh÷ng s¶n phÈm t-¬i sèng dÔ h- háng th× kh©u vËn chuyÓn gÇn nh- quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ kinh tÕ cña hµng ho¸. HÖ thèng giao th«ng ®a d¹ng vµ thuû lîi cßn lµ ®iÒu kiÖn t¹o ra mèi quan hÖ liªn kÕt gÇn gòi gi÷a c¸c c¬ së tiªu thô hµng ho¸ n«ng s¶n vµ c¸c trang tr¹i s¶n xuÊt. §èi t-îng cña c¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ c©y trång vµ vËt nu«i, mµ trong ®êi sèng cña chóng n-íc cã vÞ trÝ sè mét. Do vËy, trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, viÖc cung cÊp n-íc còng nh- viÖc phßng chèng lò lôt, ngËp óng lµ biÖn ph¸p quan träng hµng ®Çu ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn b×nh th-êng cña chóng. §Æc biÖt, s¶n xuÊt ë c¸c trang tr¹i, yªu cÇu ph¶i cã hÖ thèng thuû lîi ®¶m b¶o cho n¨ng suÊt c©y trång ®¹t cao, æn ®Þnh, n©ng cao diÖn tÝch gieo trång vµ cã kh¶ n¨ng h¹n chÕ ®-îc nh÷ng rñi ro. Môc ®Ých cuèi cïng cña trang tr¹i lµ thu ®-îc lîi nhuËn cao. Do vËy, yÕu tè thÞ tr-êng lµ yÕu Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 20 tè quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®-îc trong c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i, v× thÞ tr-êng lµ n¬i trao ®æi, giao l-u hµng ho¸. Tr-íc hÕt, chî lµ n¬i tËp trung nhiÒu ng-êi mua, ng-êi bu«n b¸n, v× vËy, sù h×nh thµnh nh÷ng khu chî t¹i nh÷ng côm x·, nh÷ng ®Çu mèi giao th«ng sÏ thóc ®Èy c¸c trang tr¹i s¶n xuÊt t¨ng khèi l-îng vµ t¨ng chÊt l-îng s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh. - Sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt. Quy m« vµ ®Æc ®iÓm ®Êt ®ai cña mçi trang tr¹i th-êng cã sù thay ®æi, tuy nhiªn sù thay ®æi nµy l¹i n»m trong mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh, viÖc t¨ng hÖ sè sö dông ®Êt còng cã giíi h¹n, con ®-êng më réng t¨ng khèi l-îng vµ chÊt l-îng s¶n phÈm cña c¸c trang tr¹i chÝnh lµ ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt, ¸p dông c«ng nghÖ míi, viÖc sö dông c¸c gièng míi ®· ®-a n¨ng suÊt c©y trång vËt nu«i t¨ng nhanh. Ngµy nay, viÖc ®-a c«ng nghÖ sinh häc vµo trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp sÏ cßn høa hÑn nh÷ng triÓn väng vµ kÕt qu¶ phi th-êng trong thùc tÕ s¶n xuÊt cña n-íc ta. b. Nguån lùc bªn trong cña trang tr¹i Trong mét m«i tr-êng kinh tÕ x· héi nh- nhau, kh«ng ph¶i bÊt cø hé n«ng d©n nµo còng ph¸t triÓn thµnh trang tr¹i. Con ®-êng khëi sù vµ æn ®Þnh cña mçi trang tr¹i cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng. §ã lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn riªng cña mçi trang tr¹i. Nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã bao gåm: PhÈm chÊt vµ n¨ng lùc cña chñ trang tr¹i: lµ ng-êi t¹o dùng vµ ®iÒu hµnh mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i, sù h-ng thÞnh hay thÊt b¹i cña trang tr¹i ®Òu phôc thuéc n¨ng lùc cña chñ trang tr¹i. Do vËy, ®ßi hái chñ trang tr¹i ph¶i: - Cã ý trÝ v-¬n lªn tho¸t khái nghÌo nµn, kiªn ®Þnh môc tiªu ®· ®Ò ra, ph¶i thùc sù th«i thóc bëi ý trÝ v-¬n lªn, chÊp nhËn gian khæ, m¹o hiÓm ®Ó t×m h-íng ®i lªn. Tuy nhiªn, còng kh«ng ®-îc bång bét, ®Ò ra nh÷ng kÕ ho¹ch kh«ng t-ëng, v-ît qu¸ víi ®iÒu kiÖn cña m×nh mµ ph¶i ®Æt ra nh÷ng kÕ ho¹ch cã tÝnh kh¶ thi. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 21 - Cã kh¶ n¨ng qu¶n lý: ng-êi chñ trang tr¹i ph¶i cã kh¶ n¨ng tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt: quy ho¹ch, bè trÝ ®Êt ®ai, s¾p xÕp vµ sö dông lao ®éng hîp lý. - Kinh doanh ph¶i ®¹t chÊt l-îng vµ hiÖu qu¶ cao: chñ trang tr¹i lµ ng-êi thùc hiÖn c«ng viÖc kinh doanh ®em l¹i hiÖu qu¶ cao, tõ ®ã, t¹o ra lîi thÕ so s¸nh t-¬ng ®èi vÒ s¶n phÈm cña m×nh trong vïng thÞ tr-êng ®ã. - Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch kinh doanh cña m×nh chñ trang tr¹i ph¶i cã nh÷ng kinh nghiÖm, hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ nh÷ng c«ng viÖc m×nh sÏ thùc hiÖn vµ còng cã nh÷ng kiÕn thøc nhÊt ®Þnh vÒ kü thuËt. Kinh nghiÖm vµ tri thøc cÇn ®-îc bæ xung, kÕt hîp hµi hoµ víi nhau. TÊt nhiªn, kh«ng ph¶i mçi chñ trang tr¹i khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt ®Òu ®¹t ®-îc nh÷ng tiªu chuÈn trªn mµ ph¶i tr¶i qua mét thêi gian phÊn ®Êu, häc hái, tÝch luü kinh nghiÖm ngay trªn trang tr¹i cña m×nh. Mçi b-íc ®i, mçi viÖc lµm, mçi thµnh c«ng, thÊt b¹i ®Òu gióp hä rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm bæ Ých vµ thiÕt thùc. Sù tÝch tô ®Êt ®ai, vèn, lùc l-îng lao ®éng. §Êt ®ai, vèn, lao ®éng lµ ba yÕu tè c¬ b¶n quan träng trong n«ng nghiÖp, thiÕu mét trong ba yÕu tè trªn th× kh«ng thÓ tiÕn hµnh s¶n xuÊt ®-îc. §èi víi trang tr¹i, viÖc tËp trung ruéng ®Êt lµ rÊt cÇn thiÕt, song l¹i phô thuéc vµo quü ®Êt tù nhiªn vµ tËp qu¸n cña ng-êi d©n tr-íc ®©y, ruéng ®Êt lu«n bÞ ph©n t¸n ë nhiÒu khu vùc. ViÖc chuyÓn nh-îng, tËp trung cÇn ph¶i cã thêi gian, dÉn ®Õn viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c trang tr¹i kh«ng ®Òu vÒ thêi gian vµ quy m«. NhËn thÊy ®iÒu nµy, n-íc ta ®· cã nhiÒu chÝnh s¸ch thÝch hîp t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c trang tr¹i cã ®ñ ®Êt ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh. Cã ®Êt ch-a ®ñ, c¸c trang tr¹i ph¶i cã l-îng vèn nhÊt ®Þnh ®Ó ®Çu t- ban ®Çu cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt: mua vËt t-, c«ng cô, m¸y mãc… Thùc hiÖn ho¹ch to¸n vµ ph©n tÝch kinh doanh. Trong s¶n xuÊt kinh doanh, doanh thu lµ kÕt qu¶ thu ®-îc, song môc ®Ých cuèi cïng lµ lîi nhuËn. Do vËy, viÖc h¹ch to¸n vµ ph©n tÝch ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ c¬ së ®Ó Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 22 chñ trang tr¹i n¾m v÷ng ho¹t ®éng tµi chÝnh thu chi vµ ®iÒu tiÕt mét c¸ch hîp lý, khoa häc ®Ó chi phÝ s¶n xuÊt ë møc thÊp nhÊt. Muèn h¹ch to¸n vµ ph©n tÝch ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ng-êi chñ trang tr¹i ph¶i lËp c¸c lo¹i sæ s¸ch cÇn thiÕt ®Ó ghi chÐp: sæ thu chi tõng kho¶n môc, sæ b¸n s¶n phÈm... Tãm l¹i, hai nhãm ®iÒu kiÖn trªn thùc chÊt lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vµ chñ quan cÇn thiÕt cho sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i. Mçi ®iÒu kiÖn cã tÇm quan träng vµ ý nghÜa nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn, còng kh«ng thÓ chê cã ®ñ nh÷ng ®iÒu kiÖn trªn th× míi tiÕn hµnh x©y dùng trang tr¹i mµ ng-êi chñ trang tr¹i ph¶i tÝch cùc vËn ®éng, tËn dông nh÷ng ®iÒu kiÖn cã s½n vµ thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó héi tô nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt kh¸c. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn võa x©y dùng võa bæ sung, cñng cè ®Ó c¸c trang tr¹i ngµy cµng héi tô ®ñ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ hiÖu qu¶ cao cña lo¹i h×nh kinh tÕ mang tÝnh -u viÖt nµy. 1.1.1.6 Vai trß, vÞ trÝ, ý nghÜa kinh tÕ, x· héi vµ m«i tr-êng cña trang tr¹i Trang tr¹i trªn thÕ giíi cã lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn l©u ®êi, kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ vµ vai trß cña nã ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, cã thÓ nãi mçi trang tr¹i lµ “tÕ bµo” quan träng cña nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸, lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng cña hÖ thèng n«ng nghiÖp. Kinh tÕ trang tr¹i ®· vµ ®ang kh¬i dËy nhiÒu vïng ®Êt hoang ho¸, ®åi nói träc, sö dông mét phÇn søc lao ®éng d- thõa t¹i chç ®Ó s¶n xuÊt ra n«ng s¶n hµng ho¸. Bªn c¹nh ®ã, nã cßn lµ vai trß quan träng trong viÖc chèng xãi mßn, gãp phÇn h¹n chÕ lò lôt vµ h¹n h¸n. Kinh tÕ trang tr¹i ®· ph¸ vì nÒn s¶n xuÊt tù cung tù cÊp, gãp phÇn tÝch cùc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ ®¸p øng c¸c nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña con ng-êi. Kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn t¹o ra s¶n phÈm cung cÊp ®Çu vµo cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp: c«ng nghiÖp chÕ biÕn, dÞch vô… mÆt kh¸c, tiªu thô s¶n phÈm ®Çu ra cña nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt: s¶n xuÊt vËt t-, ho¸ chÊt… gãp phÇn h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp - c«ng nghiÖp - dÞch vô. Bªn c¹nh ®ã, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cßn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 23 gãp phÇn g¾n kÕt nhiÒu ng-êi n«ng d©n l¹i víi nhau, tÝnh céng ®ång ®-îc cñng cè, h¹n chÕ tÖ n¹n x· héi, kÝch thÝch mäi ng-êi lµm ¨n ch©n chÝnh v-¬n lªn lµm giµu chÝnh ®¸ng. Trang tr¹i lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt quan träng trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp thÕ giíi. Ngµy nay, trang tr¹i gia ®×nh lµ lo¹i h×nh chñ yÕu trong n«ng nghiÖp c¸c n-íc. ë c¸c n-íc ph¸t triÓn, trang tr¹i gia ®×nh cã vai trß to lín vµ quyÕt ®Þnh trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Ở nh÷ng n-íc nµy, tuyÖt ®¹i bé phËn n«ng s¶n phÈm cung cÊp cho x· héi ®-îc s¶n xuÊt ra trong trang tr¹i gia ®×nh.[tr.16, 10] ë n-íc ta, kinh tÕ trang tr¹i (mµ chñ yÕu lµ trang tr¹i gia ®×nh) mÆc dï míi ph¸t triÓn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, song vai trß tÝch cùc vµ quan träng cña kinh tÕ trang tr¹i ®· thÓ hiÖn râ nÐt c¶ vÒ kinh tÕ còng nh- vÒ mÆt x· héi vµ m«i tr-êng. [tr.36-38, 11] VÒ mÆt kinh tÕ: c¸c trang tr¹i gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ph¸t triÓn c¸c lo¹i c©y trång, vËt nu«i cã gi¸ trÞ hµng hãa cao, kh¾c phôc dÇn t×nh tr¹ng s¶n xuÊt ph©n t¸n, manh món, t¹o nªn nh÷ng vïng chuyªn m«n hãa, tËp trung hãa vµ th©m canh cao. MÆt kh¸c qua thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, trang tr¹i gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ dÞch vô s¶n xuÊt ë n«ng th«n. Thùc tÕ cho thÊy, viÖc ph¸t triÓn trang tr¹i ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn bao giê còng ®i liÒn víi viÖc khai th¸c vµ sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n so víi kinh tÕ n«ng hé. Do vËy, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn tÝch cùc thóc ®Èy sù t¨ng tr-ëng vµ ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n. VÒ mÆt x· héi: Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn quan träng lµm t¨ng sè hé giµu trong n«ng th«n, t¹o thªm viÖc lµm vµ t¨ng thªm thu nhËp cho lao ®éng. §iÒu nµy rÊt cã ý nghÜa trong gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lao ®éng vµ viÖc lµm, mét trong nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc cña n«ng nghiÖp, n«ng th«n n-íc ta hiÖn nay. MÆt kh¸c, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cßn gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng trong n«ng th«n vµ t¹o tÊm g-¬ng trong c¸c hé n«ng d©n Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 24 vÒ c¸ch tæ chøc qu¶n lý vµ tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh… Do ®ã, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi vµ ®æi míi bé mÆt x· héi n«ng th«n n-íc ta. VÒ mÆt m«i tr-êng: do s¶n xuÊt kinh doanh tù chñ vµ v× lîi Ých thiÕt thùc, l©u dµi cña m×nh mµ c¸c chñ trang tr¹i lu«n cã ý thøc khai th¸c hîp lý vµ quan t©m b¶o vÖ c¸c yÕu tè m«i tr-êng, tr-íc hÕt lµ trong ph¹m vi kh«ng gian sinh th¸i trang tr¹i vµ sau n÷a lµ trong ph¹m vi tõng vïng. C¸c trang tr¹i ë trung du, miÒn nói ®· gãp phÇn quan träng vµo viÖc trång rõng, phñ xanh ®Êt trèng ®åi träc vµ sö dông hiÖu qu¶ tµi nguyªn ®Êt ®ai. Nh÷ng viÖc lµm nµy ®· gãp phÇn tÝch cùc c¶i t¹o vµ b¶o vÖ m«i tr-êng sinh th¸i trªn c¸c vïng ®Êt n-íc. 1.1.2 HiÖu qu¶ vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i 1.1.2.1 Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ hiÖu qu¶ [tr.177-181, 16] Kh¸i niÖm vÒ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh XuÊt ph¸t tõ c¸c gãc ®é xem xÐt, c¸c nhµ kinh tÕ ®· ®-a ra nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ (hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh). Quan ®iÓm thø nhÊt: hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ møc ®é h÷u Ých cña s¶n phÈm s¶n xuÊt ra tøc lµ gi¸ trÞ sö dông cña nã, hoÆc lµ doanh thu vµ nhÊt lµ lîi nhuËn. Quan ®iÓm nµy lÉn lén gi÷a hiÖu qu¶ víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Quan thø hai: HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ, ®-îc ph¶n ¸nh qua nhÞp ®é t¨ng cña c¸c chØ tiªu kinh tÕ. C¸ch hiÓu nµy lµ phiÕn diÖn, chØ ®øng trªn gi¸c ®é biÕn ®éng theo thêi gian. Quan ®iÓm thø ba: hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ c¸c chØ tiªu ®-îc x¸c ®Þnh b»ng tû lÖ so s¸nh gi÷a kÕt qu¶ víi chi phÝ. §Þnh nghÜa nh- vËy chØ ®Ò cËp ®Õn c¸ch x¸c lËp chØ tiªu, chø kh«ng to¸t lªn ý niÖm cña vÊn ®Ò. Quan ®iÓm thø t-: hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ møc ®é tiÕt kiÖm chi phÝ vµ møc t¨ng kÕt qu¶ kinh tÕ. §©y lµ biÓu hiÖn cña b¶n chÊt chø kh«ng ph¶i lµ kh¸i niÖm vÒ hiÖu qu¶. Quan ®iÓm lthø n¨m: hiÖu qu¶ lµ møc t¨ng cña kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh trªn mçi lao ®éng hay møc doanh lîi cña vèn s¶n xuÊt kinh doanh. Quan ®iÓm nµy muèn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 25 quy hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vÒ mét chØ tiªu tæng hîp cô thÓ nµo ®ã. NhvËy, cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ do ®ã viÖc x¸c ®Þnh kh¸i niÖm hiÖu qu¶ kinh tÕ cÇn ph¶i xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm triÕt häc M¸c xÝt vµ nh÷ng luËn ®iÓm cña lý luËn hÖ thèng ®Ó cã c¸ch nh×n nhËn vµ ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n. Tõ nh÷ng quan ®iÓm trªn ta thÊy cÇn mét kh¸i niÖm bao qu¸t vÒ hiÖu qu¶: hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ mét ph¹m trï kinh tÕ, biÓu hiÖn sù ph¸t triÓn kinh tÕ theo chiÒu s©u. Nã ph¶n ¸nh tr×nh ®é khai th¸c c¸c nguån lùc vµ tr×nh ®é chi phÝ c¸c nguån lùc ®ã trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh doanh. Ph©n lo¹i hiÖu qu¶ Căn cứ theo nội dung và bản chất có thể phân thành 3 phạm trù: hiệu qu¶ kinh tế, hiệu quả xã hội và hiệu quả môi trường. Hiệu quả kinh tế được hiểu là mối tương quan so sánh giữa lượng kết quả đạt được về mặt kinh tế và chi phí bỏ ra để đạt được kết quả đó. Hiệu quả kinh tế: được thể hiện ở mức đặc trưng quan hệ so sánh giữa lượng kết quả đạt được và lượng chi phí bỏ ra. Một giải pháp kỹ thuật quản lý có hiệu qu¶ kinh tế cao là một phương án đạt được tương quan tương đối giữa các kết quả đem lại và chi phí bỏ ra. Hiệu quả kinh tế ở đây được biểu hiện bằng: tổng giá trị sản phẩm, tổng thu nhập, lợi nhuận và tỷ suất lợi nhuận, mối quan hệ đầu vào và đầu ra. Hiệu quả xã hội: là mối tương quan so sánh về mặt xã hội như: tạo công ăn việc làm, tạo thu nhập ổn định và tạo ra sự cân bằng xã hội trong cộng đồng dân cư, cải thiện đời sống nông thôn, giảm tệ nạn xã hội... Hiệu quả môi trường: đây là hiệu quả mang tính chất lâu dài, vừa đảm bảo lợi ích trước mắt, vừa đảm bảo lợi ích lâu dài, nó gắn chặt với quá trình khai thác, sử dụng và bảo vệ tài nguyên đất, nước và môi trường sinh thái. C¸c chØ tiªu vÒ hiÖu qu¶ m«i tr-êng nh- phñ xanh ®Êt trèng ®åi träc, t¨ng ®é che phñ cña rõng, chèng xãi mßn röa tr«i ®Êt ®ai, c¶i t¹o ®é ph× cña ®Êt, ®iÒu hßa ®-îc n-íc, gãp phÇn x©y dùng m«i tr-êng sinh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 26 th¸i bÒn b÷ng cho s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t. Trong s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c trang tr¹i cÇn phÊn ®Êu ®¹t ®ång thêi c¸c lo¹i hiÖu qu¶ trªn. Cã nh- vËy míi ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña c¸c trang tr¹i. Có thể nói hiệu quả kinh tế là khâu trung tâm có vai trò quyết định nhất và nó được đánh giá một cách đầy đủ nhất khi kết hợp với hiệu quả xã hội. Để làm rõ phạm trù hiệu quả kinh tế có thể phân loại chúng theo các tiêu thức nhất định từ đó thấy được nội dung nghiên cứu của các loại hiệu quả kinh tế. Căn cứ vào các yếu tố cơ bản của sản xuất và phương hướng tác động vào sản xuất thì có thể phân chia hiệu quả kinh tế thành: hiệu quả sử dụng vốn, hiệu quả sử dụng lao động, hiệu quả sử dụng máy móc, thiết bị, hiệu quả sử dụng đất đai, năng lượng, hiệu quả áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật và quản lý. Theo ph¹m vi tÝnh to¸n, cã thÓ chia thµnh: hiÖu qu¶ toµn phÇn: lµ lo¹i chØ tiªu hiÖu qu¶ ®-îc tÝnh chung cho toµn bé kÕt qu¶ vµ toµn bé chi phÝ cña tõng yÕu tè hoÆc tÝnh chung cho tæng nguån lùc. HiÖu qu¶ ®Çu t- t¨ng thªm: chØ tÝnh cho phÇn ®Çu t- t¨ng thªm vµ kÕt qu¶ t¨ng thªm cña thêi kú tÝnh to¸n. Nã ®-îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch ®em so s¸nh phÇn kÕt qu¶ gia t¨ng do ®Çu t- t¨ng thªm ®em l¹i. HiÖu qu¶ cËn biªn: lµ kÕt qu¶ so s¸nh gi÷a kÕt qu¶ ®¹t ®-îc do ®ång ®Çu t- cuèi cïng ®em l¹i. §èi víi c¸c trang tr¹i hiÖn nay ch-a tÝnh ®-îc chØ tiªu hiÖu qu¶ cËn biªn. Theo h×nh th¸i biÓu hiÖn, chia thµnh: hiÖu qu¶ Èn vµ hiÖu qu¶ hiÖn. Trong thùc tÕ, c¸c trang tr¹i th-êng míi tÝnh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh d-íi d¹ng hiÖn. B¶n chÊt cña hiÖu qu¶ Theo quan ®iÓm triÕt häc M¸c xÝt th× b¶n chÊt cña hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ sù thùc hiÖn yªu cÇu cña quy luËt tiÕt kiÖm thêi gian, biÓu hiÖn tr×nh ®é sö dông nguån lùc cña x· héi. C¸c M¸c cho r»ng quy luËt tiÕt kiÖm thêi gian lµ quy luËt cã tÇm quan träng ®Æc biÖt, tån t¹i trong nhiÒu ph-¬ng thøc s¶n xuÊt. Mäi ho¹t ®éng cña con ng-êi ®Òu quan t©m ®Õn quy luËt nµy, nã quy ®Þnh ®éng lùc ph¸t Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 27 triÓn cña lùc l-îng s¶n xuÊt, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn ph¸t minh x· héi vµ n©ng cao ®êi sèng cña con ng-êi qua mäi thêi ®¹i. B¶n chÊt cña hiÖu qu¶ lµ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi vµ tiÕt kiÖm lao ®éng x· héi. §©y lµ hai mÆt cã quan hÖ mËt thiÕt cña vÊn ®Ò hiÖu qu¶, g¾n liÒn víi hai quy luËt t-¬ng øng cña nÒn s¶n xuÊt x· héi lµ quy luËt t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ quy luËt tiÕt kiÖm thêi gian lao ®éng. ChÝnh sù khan hiÕm nguån lùc vµ viÖc sö dông chóng cã tÝnh c¹nh tranh nh»m tháa m·n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña x· héi ®Æt ra yªu cÇu ph¶i khai th¸c, tËn dông triÖt ®Ó vµ tiÕt kiÖm c¸c nguån lùc. §Ó ®¹t ®-îc môc tiªu kinh doanh c¸c trang tr¹i ph¶i chó träng c¸c ®iÒu kiÖn néi t¹i, ph¸t huy n¨ng lùc, hiÖu n¨ng cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµ tiÕt kiÖm mäi chi phÝ. Ph-¬ng ph¸p vµ c«ng thøc tÝnh hiÖu qu¶ Trong kế hoạch, hiệu quả là quan hệ so sánh tối ưu giữa đầu vào và đầu ra, là lợi ích lớn nhất thu được với một chi phí nhất định hoặc một kết quả nhất định với chi phí sản xuất là nhỏ nhất. Trong phân tích kinh tế, hiệu quả kinh tế được phản ánh thông qua hệ thống các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật đặc trưng. Nó được xác định bằng các tỷ lệ so sánh giữa đầu vào và đầu ra của hệ thống sản xuất xã hội, phản ánh trình độ sử dụng nguồn lực và việc tạo ra lợi ích nhằm đạt mục tiêu kinh tế - xã hội. Như vậy, hiÖu qu¶ lµ chØ tiªu ®-îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch so s¸nh gi÷a kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh (yÕu tè ®Çu ra) víi chi phÝ (yÕu tè ®Çu vµo) cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®ã. HiÖn nay, cã nh÷ng c¸ch hiÓu kh¸c nhau vÒ viÖc so s¸nh gi÷a yÕu tè ®Çu vµo vµ yÕu tè ®Çu ra vµ tÊt nhiªn sÏ cã c¸c lo¹i chØ tiªu hiÖu qu¶ kh¸c nhau. NÕu so s¸nh ®Çu vµo vµ ®Çu ra b»ng phÐp trõ cã hiÖu qu¶ tuyÖt ®èi. NÕu so s¸nh ®Çu vµo vµ ®Çu ra b»ng phÐp chia cã hiÖu qu¶ t-¬ng ®èi. Theo quan ®iÓm chung cña héi nghÞ thèng kª c¸c n-íc cña khèi SEB t¹i héi nghÞ ë Praha 1985 cho r»ng: hiÖu qu¶ lµ chØ tiªu t-¬ng ®èi ®-îc biÓu hiÖn b»ng kÕt qu¶ s¶n xuÊt so víi chi phÝ s¶n Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 28 xuÊt (chØ tiªu hiÖu qu¶ thuËn), hoÆc ng-îc l¹i (chØ tiªu hiÖu qu¶ nghÞch). C¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cßn ®-îc gäi lµ c¸c chØ tiªu n¨ng suÊt. C«ng thøc tÝnh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh: ChØ tiªu hiÖu qu¶ thuËn: ChØ tiªu hiÖu qu¶ nghÞch: Víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cã thÓ sö dông c¸c chØ tiªu: sè l-îng s¶n phÈm s¶n xuÊt (tÝnh b»ng ®¬n vÞ hiÖn vËt), thu nhËp, thu nhËp thuÇn, GO, VA, NVA, lîi nhuËn (tÝnh b»ng ®¬n vÞ tiÒn tÖ). VÒ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cã thÓ sö dông 3 nhãm chØ tiªu: chi phÝ vÒ lao ®éng (sè lao ®éng lµm viÖc b×nh qu©n trong kú hoÆc tæng sè ngµy ng-êi lµm viÖc b×nh qu©n trong kú hoÆc tæng quü l-¬ng); chi phÝ vÒ vèn (tæng vèn cã b×nh qu©n trong kú, tæng gi¸ trÞ khÊu hao trong kú, tæng chi phÝ trung gian trong kú); chi phÝ vÒ ®Êt ®ai. ChØ tiªu H biÓu thÞ mçi ®¬n vÞ ®Çu vµo cã kh¶ n¨ng t¹o bao nhiªu ®¬n vÞ ®Çu ra. Nó phản ánh rõ hiệu quả sử dụng các nguồn lực sản xuất. Từ đây ta có thể tính được các chỉ tiêu tỷ suất như: tỷ suất giá trị sản xuất tính theo chi phí, chi phí trung gian hay một chi phí yếu tố đầu vào cụ thể nào đó. ChØ tiªu E cho biÕt ®Ó cã mét ®¬n vÞ ®Çu ra cÇn bao nhiªu ®¬n vÞ ®Çu vµo. Hai lo¹i chØ tiªu nµy cã vai trß kh¸c nhau. ChØ tiªu H ®-îc dïng ®Ó x¸c ®Þnh ¶nh h-ëng cña hiÖu qu¶ sö dông nguån lùc hay chi phÝ th-êng xuyªn ®Õn kÕt qu¶ kinh tÕ. Cßn chØ tiªu E lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh quy m« tiÕt kiÖm hay l·ng phÝ nguån lùc vµ chi phÝ th-êng xuyªn. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 29 1.1.2.2 N©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i N©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ sö dông hîp lý h¬n c¸c yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, víi chi phÝ kh«ng ®æi nh-ng t¹o ra ®-îc nhiÒu kÕt qu¶ h¬n. Nh- vËy, phÊn ®Êu n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh sÏ lµm gi¶m gi¸ thµnh, t¨ng n¨ng lùc c¹nh tranh cho c¸c trang tr¹i. Yªu cÇu cña viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ ph¶i ®¹t kÕt qu¶ tèi ®a víi chi phÝ tèi thiÓu, hay chÝnh x¸c h¬n lµ ®¹t kÕt qu¶ tèi ®a víi chi phÝ nhÊt ®Þnh hoÆc ng-îc l¹i ®¹t kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh víi chi phÝ tèi thiÓu. Chi phÝ ë ®©y ®-îc hiÓu theo nghÜa réng: chi phÝ t¹o ra nguån lùc vµ chi phÝ sö dông nguån lùc, ®ång thêi ph¶i bao gåm c¶ chi phÝ c¬ héi. C¸c yÕu tè ¶nh h-ëng tíi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh bao gåm: kÕt qu¶ ®Çu ra (gi¸ trÞ s¶n xuÊt - GO, gi¸ trÞ gia t¨ng - VA, doanh thu, lîi nhuËn, thu nhËp tr-íc thuÕ...), c¸c yÕu tè nguån lùc (lao ®éng, vèn, ®Êt ®ai, tiÒn tÖ...). BiÖn ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh: Đối với các trang trại thì tiêu chuẩn đánh giá hiệu quả kinh tế phải là thu nhập tối đa tính trên chi phí hoặc công lao động bỏ ra. Muèn n©ng cao ®-îc hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh tøc lµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån lùc vµ hiÖu qu¶ chi phÝ th-êng xuyªn. Do ®ã, ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cÇn ph¶i t¸c ®éng vµo c¸c yÕu tè nguån lùc nh- t¸c ®éng vµo lao ®éng, vèn, ®Êt ®ai ®Ó cã c¸c kÕt qu¶ ®Çu ra nh- gi¸ trÞ s¶n xuÊt, doanh thu, lîi nhuËn cao nhÊt cã thÓ ®¹t ®-îc... 1.1.3 S¬ l-îc qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i 1.1.3.1 Trªn thÕ giíi [tr.21-25, 10] Kinh tÕ trang tr¹i trªn thÕ giíi ®· h×nh thµnh vµ tån t¹i hµng tr¨m n¨m nay. Tuú theo tõng n-íc, tõng khu vùc, tõng thêi kú vµ quy m«, h×nh thøc tæ chøc cã sù kh¸c nhau. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 30 Mü vµ T©y ¢u: ë Mü lµ n¬i cã kinh tÕ trang tr¹i rÊt ph¸t triÓn. N¨m 1950, Mü cã 5.648.000 trang tr¹i vµ cã xu h-íng gi¶m dÇn vÒ sè l-îng. N¨m 1960 cßn 3.962.000, ®Õn n¨m 1970 cßn 2.954.000 vµ n¨m 1992 cßn 1.925.000 trang tr¹i. Sè l-îng trang tr¹i tõ 1950 ®Õn 1992 gi¶m b×nh qu©n lµ 2,6%. Trong khi ®ã diÖn tÝch b×nh qu©n cña trang tr¹i còng t¨ng lªn, n¨m 1950 lµ 86 ha, n¨m 1960 lµ 120 ha, n¨m 1970 lµ 151 ha vµ n¨m1992 lµ 198,7 ha. DiÖn tÝch trang tr¹i t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 2%. ë Ch©u ¢u: n-íc Anh n¨m 1950 cã 453.000 trang tr¹i, ®Õn n¨m 1987 gi¶m xuèng 254.000 trang tr¹i. Tèc ®é gi¶m b×nh qu©n hµng n¨m 2,1%. N-íc Ph¸p n¨m 1955 cã 2.285.000 trang tr¹i, n¨m 1993 cßn 801.400 trang tr¹i. Tèc ®é trang tr¹i gi¶m b×nh qu©n hµng n¨m lµ 2,7%. DiÖn tÝch b×nh qu©n cña c¸c trang tr¹i qua c¸c n¨m cã xu h-íng t¨ng lªn. ë n-íc Anh, n¨m 1950 diÖn tÝch trang tr¹i b×nh qu©n lµ 36 ha, n¨m 1987 lµ 71 ha. ë Ph¸p, n¨m 1955 lµ 14 ha, n¨m 1993 lµ 35,1 ha. ë §øc, n¨m 1949 lµ 11 ha, n¨m 1985 lµ 15 ha. ë Hµ Lan, n¨m 1950 lµ 7 ha, n¨m 1987 lµ 16 ha. Nh- vËy, ë c¸c n-íc t- b¶n T©y ¢u vµ Mü, sè l-îng trang tr¹i ®Òu cã xu h-íng gi¶m, quy m« trang tr¹i t¨ng lªn. ë Ch©u Á: Kinh tÕ trang tr¹i trong n«ng nghiÖp chÞu sù chi phèi cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn, d©n sè nªn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c víi nh÷ng trang tr¹i ë T©y ¢u vµ Mü vÒ nhiÒu mÆt, ®Æc biÖt lµ vÒ sè l-îng vµ quy m« trang tr¹i. ë NhËt B¶n: N¨m 1950, sè trang tr¹i lµ 6.176.000, n¨m 1993 lµ 3.691.000 trang tr¹i. Sè l-¬ng trang tr¹i gi¶m b×nh qu©n hµng n¨m la 1,2%. DiÖn tÝch trang tr¹i b×nh qu©n n¨m 1950 lµ 0,8ha, n¨m 1993 lµ 1,38ha. Tèc ®é t¨ng diÖn tÝch b×nh qu©n hµng n¨m lµ 1,3%. ë §µi Loan: n¨m 1955 sè trang tr¹i lµ 744.000, n¨m 1988 lµ 739.000 trang tr¹i. Tèc ®é trang tr¹i gi¶m b×nh qu©n 0,02%. DiÖn tÝch trang tr¹i n¨m 1955 lµ 1,12ha, n¨m 1988 lµ 1,21ha. Tèc ®é t¨ng diÖn tÝch lµ 0,2%. C¸c n-íc ë §«ng Nam Á vµ mét sè n-íc Ch©u Á kh¸c ®ang trong giai ®o¹n tiÕn hµnh c«ng nghiÖp hãa, trang tr¹i biÕn ®éng theo xu h-íng t¨ng sè Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 31 l-îng trang tr¹i vµ gi¶m diÖn tÝch b×nh qu©n cña trang tr¹i. In®«nªxia, n¨m 1963 cã 12.273.000 trang tr¹i, n¨m 1983 t¨ng lªn 18.560.000 trang tr¹i. Sè l-îng trang tr¹i t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 2,1%. Philippin, n¨m 1948 cã 1.639.000 trang tr¹i, n¨m 1980 t¨ng lªn 3.420.000 trang tr¹i. Sè l-îng trang tr¹i t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 2,3%. DiÖn tÝch trang tr¹i b×nh qu©n n¨m 1948 lµ 3,4ha, n¨m 1980 lµ 2,62ha. DiÖn tÝch b×nh qu©n cña trang tr¹i gi¶m 0,97%. Malaixia, hiÖn nay cã kho¶ng 600.000 trang tr¹i gia ®×nh víi quy m« trung b×nh tõ 2 ®Õn 3ha. Ấn §é, sè l-îng trang tr¹i t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 2,5%, diÖn tÝch b×nh qu©n gi¶m 2,1% . Nãi tãm l¹i, lÞch sö ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp nãi chung vµ lÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i nãi riªng ®· h×nh thµnh tõ rÊt sím. Tõ khi h×nh thµnh, kinh tÕ trang tr¹i ®· kh«ng ngõng ph¸t triÓn bëi tÝnh -u viÖt cña nã vÒ kinh tÕ, x· héi vµ m«i tr-êng. Ngµy nay, cïng víi sù ph¸t triÓn chung, kinh tÕ trang tr¹i ®ang trë thµnh mét bé phËn quan träng ®ãng gãp vµo sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu nh»m ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña con ng-êi. Qua nghiªn cøu vÒ sù ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i, ta thÊy: Trang tr¹i cã vai trß quan träng trong sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸ cña c¸c n-íc. Kinh tÕ trang tr¹i g¾n liÒn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ cña c¸c n-íc tõ thÊp ®Õn cao, chÝnh c«ng nghiÖp ho¸ ®Æt ra yªu cÇu kh¸ch quan ®Ó ph¸t triÓn trang tr¹i, c¬ chÕ thÞ tr-êng t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn. Trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, kinh tÕ trang tr¹i gi÷ vÞ trÝ xung kÝch cung cÊp n«ng s¶n hµng ho¸ cho xuÊt khÈu. Kinh tÕ trang tr¹i cã thÓ ph¸t triÓn ë tÊt c¶ c¸c khu vùc kh¸c nhau nh- ®ång b»ng, miÒn nói, ven biÓn. Trang tr¹i mµ chñ yÕu lµ trang tr¹i gia ®×nh ®· vµ vÉn lµ lùc l-îng chÝnh s¶n xuÊt ra c¸c lo¹i n«ng s¶n hµng ho¸. Kinh tÕ trang tr¹i cã thÓ vµ cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn ë c¸c quy m« s¶n xuÊt kh¸c nhau, c¶ quy m« s¶n xuÊt lín nh- c¸c n-íc Ch©u ¢u, Mü, quy m« s¶n xuÊt nhá nh- c¸c n-íc Ch©u ¸. Trong c¸c giai ®o¹n ban ®Çu, kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn theo h-íng kinh doanh tæng hîp b»ng c¸ch ®a Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 32 d¹ng ho¸ s¶n phÈm, cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng sÏ tõng b-íc ®i vµo chuyªn m«n ho¸. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i kh«ng hoµn toµn phô thuéc vµo quy m« ®Êt ®ai. ë Ch©u Á, c¸c n-íc ph¸t triÓn nh-: NhËt B¶n, Hµn Quèc, §µi Loan diÖn tÝch c¸c trang tr¹i nhá nh-ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt l¹i lín. VÊn ®Ò ®µo t¹o, båi d-ìng kiÕn thøc cho chñ trang tr¹i lµ mét trong nh÷ng nh©n tè gióp cho sù ph¸t triÓn vµ thµnh c«ng cña kinh tÕ trang tr¹i. Kinh tÕ trang tr¹i cã nhiÒu lo¹i h×nh kh¸c nhau, nh-ng phæ biÕn nhÊt lµ trang tr¹i gia ®×nh, cã nguån gèc tõ hé gia ®×nh v× nã ph¸t huy thÕ m¹nh vèn cã cña hé gia ®×nh. 1.1.3.2 ë ViÖt Nam Giai ®o¹n phong kiÕn: Tõ ®êi nhµ Lý ®Õn nhµ TrÇn ®· cã c¸c ®iÒn trang, th¸i Êp. Thêi Lª, thêi NguyÔn cã c¸c ®ån ®iÒn. C¸c ®iÒn trang, th¸i Êp hay ®ån ®iÒn ®Òu do nhµ vua ban cho c¸c quý téc, v-¬ng hÇu, quan l¹i… Tuy vËy, còng cã mét sè ®ån ®iÒn thêi Lª, NguyÔn lµ cña ®Þa chñ. C¸c ®iÒn trang, th¸i Êp, ®ån ®iÒn ®Òu cã quy m« t-¬ng ®èi lín tõ mét ®Õn hai lµng, sö dông nh÷ng n«ng d©n kh«ng cã ruéng cµy lµm n« lÖ. §iÒn trang, th¸i Êp lµ l-îc l-îng s¶n xuÊt cã vai trß to lín trong viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ cung cÊp l-¬ng thùc cho viÖc b¶o vÖ ®Êt n-íc. [tr.37-43, 9] Giai ®o¹n Ph¸p thuéc (1858 - 1945): Khi thùc d©n Ph¸p chiÕm xong n­íc ta chóng cho phÐp bän t­ b¶n thùc d©n thµnh lËp c¸c ®ån ®iÒn. “… N¨m 1972 chØ riªng B¾c Kú ®· cã 155 ®ån ®iÒn réng tõ 200 ha ®Õn h¬n 8.500 ha. ë Nam Kú vµ cao nguyªn Trung Kú nhiÒu tªn thùc d©n ®· cã nh÷ng ®ån ®iÒn réng hµng v¹n ha. §Õn n¨m 1930, sè ruéng ®Êt do thùc d©n Ph¸p chiÕm ®o¹t ®Ó lËp ®ån ®iÒn lµ 1,2 triÖu ha, b»ng 1/4 tæng diÖn tÝch ®Êt canh t¸c cña n-íc ta lóc bÊy giê…”. PhÇn lín ®ån ®iÒn dïng trång c©y l­¬ng thùc vµ c©y c«ng nghiÖp. N¨m 1930, c¸c ®ån ®iÒn trång lóa víi diÖn tÝch lµ 53,8 v¹n ha, ®ån ®iÒn trång cao su víi diÖn tÝch gÇn 99.700 ha, ®ån ®iÒn trång cµ phª 19.700 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 33 ha, 3.710 ha chÌ, chóng sö dông hµng v¹n nh©n d©n ta lµm lao ®éng khæ sai. [tr.37-43, 9] Giai ®o¹n 1945 - 1981: Trong giai ®o¹n nµy, c¸c ®ån ®iÒn ®-îc chuyÓn thµnh c¸c n«ng tr-êng quèc doanh, xÝ nghiÖp hoÆc c¸c hîp t¸c x·. Tuy nhiªn, do c¬ chÕ chÝnh s¸ch cßn nhiÒu bÊt cËp nh- viÖc b¾t buéc ng-êi d©n ph¶i tham gia vµo hîp t¸c x·, h¹n chÕ thÞ tr-êng… ®· lµm cho kinh tÕ hé n«ng d©n vµ kinh tÕ trang tr¹i kh«ng ph¸t triÓn ®-îc. Giai ®o¹n 1981 ®Õn nay: ChØ thÞ 100 CT/TW (1981), NghÞ quyÕt 10 cña Bé ChÝnh trÞ (th¸ng 4 n¨m 1988), c¸c v¨n kiÖn cña §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII (1996) ra ®êi ®· thõa nhËn vµ kh¼ng ®Þnh vai trß to lín cña kinh tÕ hé n«ng d©n trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ. C¸c hé n«ng d©n cã tiÒn vèn, lao ®éng, ®Êt vµ kinh nghiÖm s¶n xuÊt ®· b¾t ®Çu ph¸t triÓn ®Ó h×nh thµnh nh÷ng trang tr¹i gia ®×nh. HiÖn nay, kinh tÕ trang tr¹i ®· cã sù ph¸t triÓn kh¸ nhanh trªn quy m« toµn quèc. TÝnh ®Õn ngµy 1/10/2001, theo kÕt qu¶ s¬ bé ®iÒu tra n«ng nghiÖp, thuû s¶n vµo n¨m 2001 c¶ n-íc hiÖn cã 61.017 trang tr¹i, t¨ng 3948 trang tr¹i so víi n¨m 2000, gãp phÇn khai th¸c gÇn 300.000 ha ®Êt trèng ®åi nói träc vµ ®Êt hoang ho¸. [3] D-íi ®©y lµ sè liÖu vÒ sè l-îng trang tr¹i trªn c¶ n-íc qua c¸c n¨m: B¶ng 1.1: Sè l-îng trang tr¹i ë n-íc ta giai ®o¹n 2000 - 2005 CẢ NƯỚC Đồng bằng sông hồng Đông Bắc Tây Bắc Bắc Trung Bộ Duyên hải Nam Trung Bộ Tây Nguyên Đông Nam Bộ Đồng bằng sông Cửu Long 2000 2001 2002 2003 2004 2005 57069 1646 61017 1834 61787 1939 86141 5031 110832 8131 119586 11332 2793 282 4084 3122 3589 9586 31967 3201 135 3013 2904 6035 12705 31190 3210 163 3216 2943 6223 12126 31967 4859 367 4842 6509 6650 14938 42945 4984 400 5882 6936 9450 18921 56128 5502 414 6825 7070 8458 22537 57448 (Nguồn số liệu: tổng cục thống kê) Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 34 Qua b¶ng trªn ta thÊy, sè l-îng trang tr¹i ë n-íc ta t¨ng nhanh tõ n¨m 2000 ®Õn n¨m 2005. Trong ®ã, sè l-îng trang tr¹i t¨ng nhanh nhÊt ë §ång b»ng S«ng Hång. Sè l-îng trang tr¹i ë §ång b»ng s«ng Cöu Long chiÕm nhiÒu nhÊt (48%). ë B¾c Trung Bé, sè l-îng trang tr¹i n¨m 2005 chiÕm 5,7%. ë §«ng B¾c, n¨m 2005 sè l-îng trang tr¹i t¨ng 96,9% so víi n¨m 2000, sè l-îng trang tr¹i n¨m 2005 chiÕm 4,6%. §Ó thÊy râ h¬n ®-îc vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i trªn c¶ n-íc ta xem b¶ng 1.2 B¶ng 1.2: Trang tr¹i c¶ n-íc n¨m 2005 ph©n theo vïng l·nh thæ vµ lo¹i h×nh s¶n xuÊt Trong đó Tổng số Trang trại trồng cây hàng năm Trang trại trồng cây lâu năm Trang trại chăn nuôi Trang trại nuôi trồng thuỷ sản CẢ NƯỚC 119586 34224 22332 13651 35648 Đồng bằng sông Hồng Đông Bắc Tây Bắc Bắc Trung Bộ Duyên hải Nam Trung Bộ Tây nguyên Đông Nam Bộ Đồng bằng sông Cửu Long 11332 5502 414 6825 7070 8458 22537 57448 322 116 45 1622 1840 1290 2008 26981 623 1166 76 1206 988 5930 9732 2611 3419 542 104 797 616 714 5250 2209 2982 1095 17 1299 2665 63 3178 24349 (Nguồn số liệu: tổng cục thống kê) TÝnh trªn ph¹m vi c¶ n-íc, trong c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i th× trang tr¹i nu«i trång thñy s¶n vµ trang tr¹i trång c©y hµng n¨m chiÕm nhiÒu nhÊt, hai lo¹i h×nh nµy chiÕm tíi 58% trong tæng sè trang tr¹i cña c¶ n-íc. §èi víi vïng §«ng B¾c, trang tr¹i trång c©y l©u n¨m chiÕm nhiÒu nhÊt, trang tr¹i trång c©y hµng n¨m chiÕm mét tû lÖ nhá nhÊt. §èi víi vïng §ång b»ng S«ng Cöu Long th× trang tr¹i trång c©y hµng n¨m vµ trang tr¹i nu«i trång thñy s¶n chiÕm ®a sè. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 35 1.1.3.3 Trªn ®Þa bµn tØnh Th¸i Nguyªn Cïng víi sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp cña c¶ n-íc, c¸c m« h×nh trang tr¹i trªn ®Þa bµn tØnh Th¸i Nguyªn thùc sù ph¸t triÓn tõ khi cã NghÞ quyÕt 03/NQCP ngµy 02/02/2000 vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cña ChÝnh phñ. TØnh Th¸i Nguyªn cã diÖn tÝch ®Êt ®ai réng víi nhiÒu lo¹i h×nh vµ khÝ hËu kh¸c nhau: ®ång b»ng, trung du, miÒn nói, vïng cao. Nh÷ng n¨m qua, thùc hiÖn ®-êng lèi ®æi míi cña §¶ng, vËn dông vµo ®iÒu kiÖn thùc tÕ nÒn kinh tÕ cña Th¸i Nguyªn, nhÊt lµ s¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp chuyÓn dÞch theo h-íng tiÕn bé, h×nh thµnh mét sè m« h×nh s¶n xuÊt hiÖu qu¶, kh¾c phôc ®-îc t×nh tr¹ng s¶n xuÊt theo kiÓu tù cÊp, tù tóc, chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng hãa, lµm cho kinh tÕ x· héi n«ng th«n khëi s¾c. Thùc tÕ ®· cho thÊy, kinh tÕ trang tr¹i trªn ®Þa bµn tØnh Th¸i Nguyªn lµ m« h×nh s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶. Trong nh÷ng n¨m qua, c¸c m« h×nh trang tr¹i ®· gãp phÇn kh«ng nhá vµo sù t¨ng tr-ëng kinh tÕ cña tØnh Th¸i Nguyªn, nhÊt lµ trong khu vùc kinh tÕ n«ng, l©m nghiÖp, gãp phÇn to lín vµo chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong n«ng th«n, ®©y còng lµ n¬i ®¶m b¶o phÇn lín nguån nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu, t¹o viÖc lµm cho hµng ngh×n lao ®éng, t¨ng thu nhËp, n©ng cao kiÕn thøc khoa häc kü thuËt vµ qu¶n lý, b¶o vÖ m«i tr-êng sinh th¸i, gãp phÇn xãa ®ãi gi¶m nghÌo, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cho sè ®«ng n«ng d©n trong tØnh. N¨m 2001, tØnh Th¸i Nguyªn cã 381 trang tr¹i vµ 723 hé s¶n xuÊt giái. §Õn n¨m 2004, toµn tØnh cã 659 trang tr¹i, t¨ng 173% so víi n¨m 2001 vµ hé s¶n xuÊt giái cã 580 hé, ®©y lµ tiÒn ®Ò cho ph¸t triÓn thµnh kinh tÕ trang tr¹i. §Þa bµn cã nhiÒu trang tr¹i nhÊt lµ Thµnh phè Th¸i Nguyªn víi 193/659 trang tr¹i, chiÕm 29,2%. §øng thø hai lµ huyÖn §ång Hû víi 102 trang tr¹i chiÕm 15,4%. HuyÖn cã Ýt trang tr¹i nhÊt lµ §Þnh Hãa cã 23/659 trang tr¹i chiÕm 3,5%. TÝnh ®Õn thêi ®iÓm 1/7/2006 toµn tØnh cã 588 trang tr¹i, gi¶m 10,7%. Nguyªn nh©n lµ do mét sè trang tr¹i ®· chia nhá ruéng ®Êt hoÆc do chuyÓn h-íng kinh doanh do gi¸ c¶ n«ng s¶n gi¶m hoÆc do ¶nh h-ëng cña dÞch cóm Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 36 gia cÇm. C¸c trang tr¹i ë tØnh Th¸i Nguyªn cã 7 lo¹i h×nh ho¹t ®éng, cô thÓ nh- sau: [7] - Trang tr¹i trång c©y hµng n¨m cã 14/588 trang tr¹i, chiÕm 2,38%. - Trang tr¹i trång c©y l©u n¨m cã 70/588 trang tr¹i, chiÕm 11,9 %. - Trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶ cã 6/588 trang tr¹i, chiÕm 1,02%. - Trang tr¹i l©m nghiÖp cã 81/588 trang tr¹i, chiÕm 13,77%. - Trang tr¹i ch¨n nu«i 370/588 cã trang tr¹i, chiÕm 62,9%. - Trang tr¹i nu«i trång thñy s¶n cã 9/588 trang tr¹i, chiÕm 1,53%. - Trang tr¹i kinh doanh tæng hîp cã 38/588 trang tr¹i, chiÕm 6,46%. 1.2 Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu C¬ së ph-¬ng ph¸p luËn cña ®Ò tµi lµ Chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö. Chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng trang bÞ cho chóng ta thÕ giíi quan khoa häc, ®ã lµ c¸c quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö. 1.2.1 Ph-¬ng ph¸p chän ®Þa bµn nghiªn cøu - Chän vïng nghiªn cøu: §Ò tµi chän huyÖn §ång Hû lµm ®Þa bµn nghiªn cøu v× huyÖn §ång Hû lµ huyÖn cã sè l-îng trang tr¹i nhiÒu thø hai (chØ sau thµnh phè Th¸i Nguyªn) vµ còng lµ huyÖn cã tiÒm n¨ng lín ®Ó ph¸t triÓn trang tr¹i. - Chän x· nghiªn cøu: §ång Hû lµ huyÖn trung du, miÒn nói ®iÓn h×nh, cã ®Þa h×nh t-¬ng ®èi phøc t¹p, kh«ng ®ång nhÊt, chia lµm 3 khu vùc râ rÖt. ë c¸c khu vùc kh¸c nhau phï hîp cho ph¸t triÓn m« h×nh trang tr¹i theo h-íng s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c nhau, do ®ã ®Ò tµi chän nghiªn cøu trªn 17 x· vµ 3 thÞ trÊn. - Chän trang tr¹i ®iÒu tra: TÊt c¶ 89 trang tr¹i thuéc huyÖn §ång Hû ®-îc chän ®Ó nghiªn cøu. §©y lµ c¸c trang tr¹i cã ®Çy ®ñ c¸c tiªu chuÈn do Nhµ n-íc quy ®Þnh. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 37 1.2.2 Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu cô thÓ 1.2.2.1 Ph-¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu Thu thËp sè liÖu thø cÊp: Sè liÖu thø cÊp lµ sè liÖu ®-îc thu thËp tõ c¸c nguån cã s½n, ®ã chÝnh lµ sè liÖu ®· qua xö lý, tæng hîp. §Ó thu thËp sè liÖu thø cÊp, tiÕn hµnh ghi chÐp c¸c sè liÖu cã s½n tõ sæ s¸ch, v¨n b¶n, tµi liÖu ë c¬ së liªn quan ®Õn vÊn ®Ò nghiªn cøu nh- c¸c s¸ch b¸o, t¹p chÝ chuyªn ngµnh, c¸c nghÞ ®Þnh, chØ thÞ, chÝnh s¸ch cña nhµ n-íc cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò trang tr¹i, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc ®· ®-îc c«ng bè, c¸c trang web, c¸c sè liÖu vµ c¸c b¸o c¸o ®¸nh gi¸, tæng kÕt cña së N«ng nghiÖp, côc Thèng kª, cña c¸c x·, huyÖn, thµnh phè vµ tØnh. C¸c sè liÖu thø cÊp ®-îc thu thËp trong ®Ò tµi nµy lµ c¸c sè liÖu liªn quan ®Õn ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ x· héi cña tØnh Th¸i Nguyªn, huyÖn §ång Hû nh- khÝ hËu, ®Êt ®ai, d©n sè… C¸c sè liÖu thø cÊp ®-îc sö dông trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ó nªu lªn nh÷ng th«ng tin chung nhÊt vÒ ®Þa bµn nghiªn cø vµ kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn trang tr¹i cña tØnh Th¸i Nguyªn vµ HuyÖn §ång Hû qua c¸c n¨m. Thu thËp sè liÖu s¬ cÊp: Sè liÖu s¬ cÊp lµ sè liÖu ®-îc thu thËp trùc tiÕp ban ®Çu tõ ®èi t-îng nghiªn cøu. Cô thÓ, sè liÖu s¬ cÊp phôc vô cho ®Ò tµi ®-îc thu thËp tõ c¸c chñ trang tr¹i ë huyÖn §ång Hû. Nã ®-îc sö dông trong giai ®o¹n tiÕn hµnh ph©n tÝch thùc tr¹ng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i ë huyÖn §ång Hû. §Ó thu thËp ®-îc sè liÖu ph¶i tiÕn hµnh pháng vÊn trùc tiÕp b»ng phiÕu ®iÒu tra ®-îc lËp s½n. PhiÕu ®iÒu tra ®Ó ®iÒu tra tõng trang tr¹i ®-îc chuÈn bÞ tr-íc, bao gåm c¸c néi dung: - Nh÷ng th«ng tin vÒ t×nh h×nh c¬ b¶n cña trang tr¹i nh-: Hä tªn, tuæi, d©n téc, giíi tÝnh, tr×nh ®é v¨n ho¸, tr×nh ®é chuyªn m«n, khoa häc kü thuËt, lo¹i h×nh trang tr¹i, n¨m thµnh lËp, sè khÈu, sè lao ®éng, diÖn tÝch ®Êt ®ai, vèn s¶n xuÊt, t×nh h×nh trang bÞ t- liÖu s¶n xuÊt. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 38 - Nh÷ng th«ng tin vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i nh- c¸c yÕu tè s¶n xuÊt, vèn, kü thuËt, lao ®éng. T×nh h×nh c¸c kho¶n chi phÝ, c¸c kho¶n thu c¶ hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ. - Nh÷ng th«ng tin vÒ ý kiÕn, nguyÖn väng, nhu cÇu, thuËn lîi, khã kh¨n cña chñ trang tr¹i. Sù gióp ®ì cña chÝnh quyÒn ®Þa ph-¬ng, cña nh©n d©n víi vÊn ®Ò trang tr¹i, c¸c chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ nhµ n-¬c vÒ trang tr¹i. Ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ nhanh n«ng th«n (PRA): §Õn t¹i ®Þa bµn nghiªn cøu ®Ó quan s¸t thùc tÕ, pháng vÊn trang tr¹i vµ c¸n bé ®Þa ph-¬ng ®Ó thu thËp th«ng tin vÒ trang tr¹i vµ t×nh h×nh ®Þa ph-¬ng, tõ ®ã n¾m b¾t mét c¸ch t-¬ng ®èi th«ng tin vÒ t×nh h×nh c¬ b¶n nh- thu nhËp, nh©n khÈu, lao ®éng, ®Êt ®ai, chi phÝ s¶n xuÊt…cña trang tr¹i. Ph-¬ng ph¸p chuyªn kh¶o: §-îc dïng trong nghiªn cøu toµn diÖn vµ chi tiÕt c¸c trang tr¹i vµ c¸c mèi quan hÖ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ cña c¸c trang tr¹i. Tõ ®ã, lµm c¨n cø cho viÖc ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng vµ ®Þnh h-íng gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña trang tr¹i trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr-êng. Ph-¬ng ph¸p chuyªn gia: Lµ viÖc tranh thñ ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c chuyªn gia (nh÷ng ng-êi am hiÓu vÒ trang tr¹i), th«ng qua tµi liÖu nghiªn cøu vµ ý kiÕn trùc tiÕp cña hä trong ®¸nh gi¸ còng nh- ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cho c¸c trang tr¹i cña huyÖn §ång Hû. Ph-¬ng ph¸p chuyªn gia, chuyªn kh¶o ®-îc dïng trong giai ®o¹n ph©n tÝch thùc tr¹ng s¶n xuÊt cña c¸c trang tr¹i vµ giai ®o¹n ®Çu cña viÖc lùa chän ®Ó ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao s¶n xuÊt cña trang tr¹i. 1.2.2.2 Ph-¬ng ph¸p xö lý vµ tæng hîp sè liÖu Ph-¬ng ph¸p xö lý vµ tæng hîp sè liÖu lµ h×nh thøc xö lý ®¬n gi¶n c¸c sè liÖu ban ®Çu thu thËp ®-îc sau ®iÒu tra, pháng vÊn c¸c trang tr¹i. TiÕn hµnh ph©n lo¹i vµ tæng hîp c¸c sè liÖu ®ã theo c¸c chØ tiªu ®· ®Ò ra, gióp cho ta cã ®-îc nh÷ng nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ c¬ b¶n vÒ vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt cña c¸c trang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 39 tr¹i. KÕt qu¶ cña viÖc xö lý vµ tæng hîp sè liÖu ta ®-îc c¸c b¶ng th«ng kª vµ ®å thÞ thèng kª. 1.2.2.3 HÖ thèng chØ tiªu nghiªn cøu vµ ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch sè liÖu 1. HÖ thèng chØ tiªu nghiªn cøu a. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ s¶n xuÊt GO - Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt (Gross Output): lµ toµn bé gi¸ trÞ cña c¸c s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vô h÷u Ých ®-îc t¹o ra trong mét n¨m cña c¸c trang tr¹i. n GO   Pi Qi C«ng thøc tÝnh: i 1 Trong ®ã: Pi: gi¸ trÞ s¶n phÈm thø i, Qi: khèi l-îng s¶n phÈm thø i Néi dung cña GO bao gåm: Gi¸ trÞ cña s¶n phÈm trång trät: Gi¸ trÞ s¶n phÈm chÝnh thu ®-îc trong kú tÝnh to¸n nh- thãc, ng«, khoai, s¾n; Gi¸ trÞ s¶n phÈm phô cña c¸c lo¹i c©y trång cã thu ho¹ch trong kú. Gi¸ trÞ s¶n phÈm ch¨n nu«i: Gi¸ trÞ träng l-îng thÞt h¬i t¨ng thªm trong kú cña gia sóc, gia cÇm; Gi¸ trÞ con gièng b¸n ra; gi¸ trÞ c¸c lo¹i s¶n phÈm ch¨n nu«i thu ®-îc kh«ng ph¶i th«ng qua giÕt thÞt sóc vËt (s÷a, trøng, mËt ong…); Gi¸ trÞ c¸c lo¹i s¶n phÈm phô ch¨n nu«i thu ®-îc trong kú. Gi¸ trÞ cña c«ng viÖc khai th¸c gç vµ l©m s¶n trªn rõng trång vµ rõng tù nhiªn. Gi¸ trÞ c¸c ho¹t ®éng l©m nghiÖp kh¸c nh- -¬m c©y, lai t¹o gièng, qu¶n lý, b¶o vÖ rõng vµ thu l-îm c¸c l©m s¶n nhsa nh©n, nÊm, m¨ng vµ c¸c s¶n phÈm lµm d-îc liÖu. Gi¸ trÞ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô s¶n xuÊt cña trång trät, ch¨n nu«i vµ l©m nghiÖp. TiÒn thu ®-îc do cho thuª m¸y mãc, thiÕt bÞ. CP - ChÝ phÝ : lµ toµn bé chi phÝ vËt chÊt vµ dÞch vô th-êng xuyªn mµ trang tr¹i ®· sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vô cña trang tr¹i trong mét n¨m. C«ng thøc tÝnh: n CP   Ci , trong ®ã: Ci: kho¶n chi phÝ i i 1 Cô thÓ trong ®Ò tµi nµy, chi phÝ s¶n xuÊt bao gåm: Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 40 - Chi phÝ vËt chÊt nh-: chi phÝ vÒ h¹t gièng, con gièng, ph©n bãn c¸c lo¹i, v«i vµ c¸c chÊt c¶i t¹o ®ång ruéng, thuèc b¶o vÖ thùc vËt, thøc ¨n ch¨n nu«i, chi phÝ thuèc phßng trõ bÖnh cho sóc vËt; ®iÖn n¨ng, nhiªn liÖu, chÊt ®èt, vËt liÖu, chi phÝ qu¶n lý l©m nghiÖp; chi phÝ cho mua s¾m dông cô lao ®éng nhá dïng cho chu kú s¶n xuÊt, chi phÝ cho söa ch÷a th-êng xuyªn tµi s¶n cè ®Þnh, chi phÝ v¨n phßng phÈm, chi phÝ vËt chÊt kh¸c… - Chi phÝ dÞch vô: dÞch vô lµm ®Êt, dÞch vô t-íi n-íc, dÞch vô phun thuèc phßng trõ s©u bÖnh, dÞch vô tuèt lóa, thuû lîi phÝ, dÞch vô b¶o hiÓm nhµ n-íc, dÞch vô phÝ b-u ®iÖn, dÞch vô phÝ ng©n hµng, chi phÝ cho ®µo t¹o, båi d-ìng n©ng cao tay nghÒ thuª ngoµi, dÞch vô b¶o vÖ rõng, phßng ch¸y ch÷a ch¸y, dÞch vô y tÕ, b¶o vÖ m«i tr-êng, chi phÝ cho qu¶ng c¸o, chi phÝ cho viÖc thuª m¸y mãc, thiÕt bÞ phôc vô cho s¶n xuÊt vµ qu¶n lý s¶n xuÊt, chi phÝ dÞch vô kh¸c… GM - Thu nhËp biªn (Gross Margin) hay cßn gäi lµ l·i gép. §©y ®-îc coi lµ môc tiªu quan träng nhÊt cña trang tr¹i. ChØ tiªu nµy sö dông sÏ cã ®é chÝnh x¸c cao h¬n VA hay MI. C«ng thøc tÝnh: GM = GO - CP b. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt ChØ tiªu ph¶n ¸nh quy m« hiÖu qu¶ bao gåm: - Gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ (GV): GV   PHHi QHHi Trong ®ã: PHHi: gi¸ b¸n s¶n phÈm hµng hãa; QHHi: khèi l-îng s¶n phÈm hµng hãa tiªu thô - Tû suÊt hµng hãa (%) = GV/GO. ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh møc ®é tham gia vµo thÞ tr-êng cña trang tr¹i. ChØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ sö dông lao ®éng gåm: N¨ng suÊt lao ®éng (GO/L) (gi¸ trÞ s¶n xuÊt do mét lao ®éng t¹o ra). HoÆc GM/L (thu nhËp do mét lao ®éng t¹o ra). L: sè lao ®éng lµm viÖc b×nh qu©n trong kú. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 41 ChØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ sö dông ®Êt: Tû suÊt GM/ 1 ®vdt (ha): cho biÕt thu nhËp cña 1ha ®Êt canh t¸c. ChØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ sö dông chi phÝ bao gåm: - Tû suÊt l·i gép (GM/CP), chØ tiªu nµy ph¶n ¸nh nÕu bá ra 1 ®ång chi phÝ th× sÏ thu ®-îc l·i gép lµ bao nhiªu, chØ tiªu nµy cµng cao chøng tá thu nhËp cña trang tr¹i cµng cao. - Tû suÊt gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO/CP), nã ph¶n ¸nh chÊt l-îng s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i, víi møc ®é ®Çu t- 1 ®ång chi phÝ th× sÏ t¹o ra gi¸ trÞ s¶n xuÊt lµ bao nhiªu lÇn. - Chi phÝ trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch: chØ tiªu nµy cho thÊy møc ®é ®Çu t- cña trang tr¹i trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch lµ bao nhiªu. C«ng thøc tÝnh = tæng chi phÝ/§VDT (m2, 1ha ,1 sµo) hoÆc = CP/ha. 2. Ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch sè liÖu Ph-¬ng ph¸p so s¸nh: Sö dông ph-¬ng ph¸p nµy dïng ®Ó ®èi chiÕu c¸c sè liÖu thu thËp ®-îc sau ®iÒu tra theo c¸c chØ tiªu kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt ®Ó tõ ®ã cã ®-îc nh÷ng nhËn xÐt x¸c ®¸ng vÒ thùc tr¹ng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i ë huyÖn §ång Hû. Ph-¬ng ph¸p thèng kª m« t¶: Víi ph-¬ng ph¸p nµy, ®Ò tµi sö dông c¸c sè tuyÖt ®èi, sè t-¬ng ®èi, sè b×nh qu©n ®Ó so s¸nh, ®¸nh gi¸ vµ rót ra nhËn xÐt vÒ ®Æc ®iÓm vµ xu h-íng ph¸t triÓn cña c¸c trang tr¹i ë huyÖn §«ng Hû. Ph-¬ng ph¸p SWOT: §©y lµ ph-¬ng ph¸p ®-îc sö dông ®Ó ph©n tÝch ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu, c¬ héi vµ nguy c¬ cho tõng trang tr¹i. Th«ng qua ®ã, gióp c¸c trang tr¹i thÊy ®-îc ®©u lµ ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu cña m×nh ®Ó ph¸t huy ®iÓm m¹nh, khai th¸c triÖt ®Ó c¸c nguån lùc cña trang tr¹i. TËn dông triÖt ®Ó c¸c c¬ héi vµ kh¾c phôc, h¹n chÕ ®èi víi nh÷ng rñi ro, ®iÓm bÊt lîi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh. Ph-¬ng ph¸p ph©n tæ: Ph©n tæ lµ ph©n chia c¸c trang tr¹i cã cïng ph-¬ng h-íng s¶n xuÊt, cïng lîi thÕ gièng nhau vµo c¸c tæ hoÆc theo mét tiªu Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 42 thøc nµo ®ã nh- quy m« diÖn tÝch, lo¹i h×nh trang tr¹i, vèn… Trªn c¬ së ®ã, ®¸nh gi¸, so s¸nh xem trang tr¹i nµo cã kÕt qu¶ s¶n xuÊt tèt h¬n, hiÖu qu¶ h¬n. §ång thêi thÊy ®-îc c¸c yÕu tè ¶nh h-ëng ®Õn kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh cña c¸c trang tr¹i. Tõ ®ã, ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng phï hîp víi tõng lo¹i h×nh trang tr¹i, tõng nhãm trang tr¹i. Ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch hµm s¶n xuÊt Cobb- Douglas. §Ó ®o l-êng c¸c mèi liªn hÖ kinh tÕ cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt nh- tr×nh ®é cña chñ trang tr¹i, chi phÝ s¶n xuÊt, lao ®éng, quy m« diÖn tÝch, vèn… tíi thu nhËp cña trang tr¹i cã thÓ sö dông hµm s¶n xuÊt Cobb - Douglas ®Ó nghiªn cøu møc ®é ¶nh h-ëng cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®Õn thu nhËp cña c¸c trang tr¹i. Tõ ®ã, thÊy ®-îc ®©u lµ yÕu tè ¶nh h-ëng m¹nh, ®©u lµ yÕu tè ¶nh h-ëng yÕu ®Õn kÕt qu¶ vµ hiÖu s¶n xuÊt cña c¸c trang tr¹i, ®Ó cã biÖn ph¸p t¸c ®éng phï hîp nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña c¸c trang tr¹i. Hµm s¶n xuÊt cã d¹ng: Y  a0  X 1a1 ...  X iai ...  X na n .eb1 D1 ...e bjDj ...ebm Dm Trong ®ã: Y: (thu nhËp); X i : lµ møc ®Çu t- c¸c yÕu tè ®Çu vµo (chi phÝ, lao ®éng, diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp, vèn…); D j lµ c¸c biÕn gi¶ ®Þnh, th-êng nhËn c¸c gi¸ trÞ lµ 0 hoÆc 1 vµ còng lµ biÕn ®éc lËp. Hµm CD tÝnh to¸n ®¬n gi¶n v× cã thÓ chuyÓn vÒ d¹ng tuyÕn tÝnh ®¬n b»ng c¸ch logarit hãa 2 vÕ cña ph-¬ng tr×nh (1) nhsau: LnY  Lna 0  a1 Lnx1  a 2 Lnx 2  ...  a n Lnx n  b1 D1  b2 D2  ...  bm Dm Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 43 Ch-¬ng 2 Thùc tr¹ng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i ë huyÖn §ång hû tØnh Th¸i nguyªn 2.1. §Æc ®iÓm chung cña huyÖn §ång Hû, tØnh Th¸i Nguyªn 2.1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn 2.1.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý §ång Hû lµ mét huyÖn trung du - miÒn nói cña tØnh Th¸i Nguyªn, n»m ë phÝa §«ng B¾c cña thµnh phè Th¸i Nguyªn, huyÖn §ång Hû tiÕp gi¸p víi c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh: - PhÝa §«ng gi¸p víi tØnh B¾c Giang. - PhÝa T©y gi¸p víi huyÖn Phó L-¬ng. - PhÝa Nam gi¸p víi thµnh phè Th¸i Nguyªn vµ huyÖn Phó B×nh. - PhÝa B¾c gi¸p víi huyÖn Vâ Nhai. HuyÖn §ång Hû cã d©n sè lµ 125 811 ng-êi. Víi ®Æc tr-ng cña vïng ®Êt trung du miÒn nói, §ång Hû cã thÕ m¹nh vÒ n«ng l©m nghiÖp, ®Þa bµn l¹i tiÕp gi¸p víi thµnh phè Th¸i Nguyªn, cã ®-êng quèc lé 1B ®i qua, ®ã lµ ®iÒu kiÖn rÊt thuËn lîi ®Ó §ång Hû tiªu thô c¸c mÆt hµng n«ng, l©m s¶n cña m×nh. 2.1.1.2. §Þa h×nh, thæ nh-ìng HuyÖn §ång Hû cã diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn lµ 47 037,94 ha, cã 20 x· vµ thÞ trÊn, ®Þa h×nh phøc t¹p vµ kh«ng ®ång nhÊt, cã ®é cao trung b×nh xÊp xØ 100m, ®Þa h×nh ®åi nói dèc, dèc cao, nh÷ng c¸nh ®ång xen lÉn víi ®åi nói thÊp, do m-a lín xãi mßn röa tr«i m¹nh, kÕt qu¶ cña sù xãi mßn båi tô m¹nh ®· t¹o thµnh nhiÒu c¸nh ®ång dèc tô khe däc ph©n bè kh¾p mäi n¬i. §Êt canh t¸c chñ yÕu lµ ruéng bËc thang. PhÝa Nam cña huyÖn cã phÇn ®Êt ®ai t-¬ng ®èi b»ng ph¼ng. HuyÖn §ång Hû cã thÓ ph©n thµnh 3 vïng râ rÖt: - Vïng nói phÝa B¾c: chñ yÕu lµ lo¹i ®Êt ®åi dèc cßn c¸nh ®ång xen kÏ Ýt. Vïng nµy chñ yÕu trång c©y ¨n qu¶, c©y chÌ, ch¨n nu«i ®¹i gia sóc, tr¸m, Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 44 lóa n-¬ng… Gåm c¸c x· V¨n L¨ng, Hoµ B×nh, T©n Long, Quang S¬n, Ho¸ Trung, Minh LËp vµ thÞ trÊn S«ng CÇu. - Vïng trung t©m: Gåm c¸c x· Ho¸ Th-îng, Cao Ng¹n, §ång BÈm, Linh S¬n, Huèng Th-îng, Nam Hoµ vµ thÞ trÊn Chïa Hang. Vïng nµy chñ yÕu trång rau, mµu, ch¨n nu«i tiÓu gia sóc vµ dÞch vô. - Vïng nói phÝa Nam: vïng nµy chñ yÕu lµ ®åi nói dèc cao, Ýt ®Êt ruéng nªn chñ yÕu ph¸t triÓn c©y l©m nghiÖp, ch¨n nu«i ®¹i gia sóc vµ c©y ¨n qu¶, gåm c¸c x·: Khe Mo, C©y ThÞ, V¨n H¸n, T©n Lîi, Hîp TiÕn vµ trÞ trÊn Tr¹i Cau.[4] 2.1.1.3. §iÒu kiÖn thêi tiÕt khÝ hËu, thuû v¨n Theo sù ph©n vïng cña trung t©m khÝ t-îng Thµnh Phè Th¸i Nguyªn, huyÖn §ång Hû chÞu ¶nh h-ëng chung cña tiÓu khÝ hËu trong vïng. §ång Hû n»m trong vïng khÝ hËu mang tÝnh ®Æc tr-ng cña c¸c tØnh miÒn nói vµ trung du: NhiÖt ®é trung b×nh hµng n¨m tõ 220C - 240C; Èm ®é kh«ng khÝ trung b×nh thay ®æi tõ 75 - 85%. KhÝ hËu §ång Hû nãi chung nãng vµ Èm thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn ngµnh trång trät, l©m nghiÖp vµ ch¨n nu«i. Víi ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é cao cã thÓ lµm nhiÒu vô trong mét n¨m mµ vßng sinh tr-ëng cña c©y vÉn cã thÓ ®¶m b¶o, h¬n n÷a ®iÒu kiÖn m-a Èm thÝch hîp cho nhiÒu lo¹i c©y trång ph¸t triÓn. KhÝ hËu §ång Hû cã 2 mïa râ rÖt: Mïa nãng (m-a nhiÒu) tõ kho¶ng th¸ng 5 ®Õn th¸ng 10 vµ mïa l¹nh (m-a Ýt) tõ kho¶ng th¸ng 11 ®Õn th¸ng 4 n¨m sau. Vµo mïa hÌ nhiÖt ®é trung b×nh tõ 270C - 280C, cã lóc lªn tíi 300C - 310C. Mïa nµy th-êng cã m-a, m-a nhiÒu nhÊt lµ th¸ng 7, th¸ng 8, trung b×nh l-îng m-a trong 2 th¸ng nµy tõ 300 - 4000 mm vµ chiÕm kho¶ng 40 - 46% l-îng m-a c¶ n¨m. Mïa nµy nãi chung thêi tiÕt khÝ hËu thuËn lîi cho sinh tr-ëng, ph¸t triÓn cña c©y trång vµ gia sóc nh-ng thØnh tho¶ng cã b·o, cã nh÷ng c¬n b·o gi«ng m-a to giã lín g©y óng lôt lµm ¶nh h-ëng xÊu ®Õn s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp.[5] Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 45 Nh- vËy, ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña huyÖn §ång Hû rÊt phï hîp cho sù sinh tr-ëng, ph¸t triÓn cña c©y l©u n¨m nh- c©y chÌ, c©y ¨n qu¶ (v¶i, nh·n, na), ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm. §©y chÝnh lµ lîi thÕ cña huyÖn nãi riªng vµ tØnh Th¸i Nguyªn nãi chung cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. 2.1.1.4 T×nh h×nh sö dông ®Êt ®ai cña huyÖn §ång Hû Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®Êt ®ai lµ t- liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu, ®Æc biÖt vµ kh«ng thÓ thay thÕ ®-îc. Nã kh¸c víi t- liÖu s¶n xuÊt kh¸c ë chç nÕu ®-îc sö dông hîp lý th× nã kh«ng nh÷ng kh«ng bÞ hao mßn mµ cßn t¨ng ®é ph× nhiªu. §èi víi huyÖn §ång Hû, ®Ó n¾m râ quü ®Êt ®ai cña huyÖn ®-îc sö dông nh- thÕ nµo ta tiÕn hµnh nghiªn cøu b¶ng 2.1 Qua b¶ng 2.1, cã thÓ thÊy r»ng t×nh h×nh ®Êt ®ai vµ c¬ cÊu ®Êt ®ai cña huyÖn §ång Hû cã nhiÒu biÕn ®éng, sù biÕn ®éng nµy ®-îc ph¶n ¸nh cô thÓ nh- sau: HuyÖn §ång Hû cã tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn lµ 47.037,94 ha, ®-îc chia thµnh 5 lo¹i ®Êt. Trong ®ã diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp, n¨m 2004 chiÕm 25,2%, ®Õn n¨m 2005 chiÕm 25,33% vµ t¨ng lªn 25,82% n¨m 2006. DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp chiÕm tû lÖ thÊp nªn ph¶i c¶i t¹o, th©m canh, t¨ng vô ®Ó t¨ng hÖ sè sö dông ®Êt. Trong ®Êt canh t¸c n«ng nghiÖp, ®Êt trång c©y hµng n¨m vµ ®Êt trång c©y l©u n¨m ®Òu t¨ng qua c¸c n¨m, nh-ng tèc ®é t¨ng c©y l©u n¨m t¨ng chËm h¬n c©y hµng n¨m. Tèc ®é t¨ng b×nh qu©n qua 3 n¨m cña diÖn tÝch trång c©y hµng n¨m lµ 4,54%, c©y l©u n¨m lµ 3,37%. HuyÖn cã diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp chiÕm tû lÖ kh¸ lín, n¨m 2006 diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp chiÕm 50,41% tæng diÖn tÝch. DiÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp còng t¨ng ®¸ng kÓ qua 3 n¨m, n¨m 2005 t¨ng 8,2% so víi n¨m 2004, tèc ®é t¨ng b×nh qu©n qua 3 n¨m lµ 5,82%. Nguyªn nh©n t¨ng lµ do c¸c trang tr¹i tiÕn hµnh ®Çu t- trång míi vµo diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp cña c¸c trang tr¹i. DiÖn tÝch rõng trång n¨m 2006 ®¹t 11 753,23 ha chiÕm 49,57 5 trong diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp, tèc ®é ph¸t triÓn b×nh qu©n qua 3 n¨m ®¹t 112,92%, trong ®ã chñ yÕu lµ rõng lÊy gç lµm nguyªn liÖu giÊy t¨ng nhanh. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 46 B¶ng 2.1: T×nh h×nh ®Êt ®ai cña huyÖn §ång Hû qua c¸c n¨m (2004-2006) 2004 ChØ tiªu Tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn 1. DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp 1.1 §Êt trång c©y hµng n¨m 1.2 §Êt trång c©y l©u n¨m 2. §Êt l©m nghiÖp 2.1 Rõng tù nhiªn 2.2 Rõng trång 3. §Êt ë 4. §Êt chuyªn dïng 5. §Êt ch-a sö dông 5.1 Đất bằng chưa sử dụng 5.2 Đất đồi núi chưa sử dụng 5.3 Núi đá không có rừng cây Một số chỉ tiêu Diện tích đất NN/hộ NN (ha/hộ) Diện tích đất LN/hộ NN (ha/hộ) Sè l-îng (ha) 47 037,94 11 854,65 6 377,23 4 805,13 21 175,28 11 958,84 9 216,44 865 ,79 4 623,20 8 519,02 384,93 7 670,39 463,7 2005 C¬ cÊu (%) 100 25,2 53,8 40,53 45,02 56,48 43,52 1,84 9,83 18,11 4,52 90,04 5,44 0,63 1,12 Sè l-îng (ha) 47 037,94 11 914,24 6 377,23 5 114,33 22 912,07 11 958,84 10 953,23 956,18 4 653,00 6 602,45 561,87 5 362,70 677,88 0,63 1,20 2006 C¬ cÊu (%) 100 25,33 53,53 42,93 48,71 52,19 47,81 2,03 9,89 14,04 8,51 81,22 10,27 Sè l-îng (ha) 47 037,94 12 144,16 6 969,83 5 174,33 23 712,07 11 958,84 11 753,23 956,18 4 423,08 5 802,45 561,87 4 562,70 677,88 0,63 1,24 (Nguồn số liệu: Cục Thống kê tỉnh Thái Nguyên) Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn So s¸nh (%) C¬ cÊu (%) 2005/2004 2006/2005 100 100 100 25,82 100,5 101,93 57,39 100 109,29 42,61 106,43 101,17 50,41 108,2 103,49 50,43 100 100 49,57 118,84 107,3 2,03 110,44 100 9,4 100,64 95,06 12,34 77,5 87,88 9,68 145,97 100 78,63 69,91 85,08 11,68 146,19 100 BQ 100 101,21 104,54 103,37 105,82 100 112,92 105,09 0,98 0,83 120,8 0,77 120,9 47 B¶ng 2.1 cho thÊy, diÖn tÝch ®Êt ë t¨ng t-¬ng ®èi m¹nh tõ n¨m 2004 ®Õn n¨m 2005. §Êt chuyªn dïng n¨m n¨m 2005 so víi n¨m 2004 t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ (t¨ng 0,64%), n¨m 2006 so víi 2005 l¹i gi¶m nhÑ. DiÖn tÝch ®Êt ch-a sö dông cßn nhiÒu, tuy nhiªn ®Êt ch-a sö dông gi¶m m¹nh tõ 8519, 02 ha n¨m 2004 xuèng cßn 5802,45 ha n¨m 2006, b×nh qu©n qua 3 n¨m gi¶m 17%, tøc lµ ®· ®-a vµo sö dông 2716,57 ha. 2.1.2. §iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi 2.1.2.1. T×nh h×nh nh©n khÈu vµ lao ®éng cña huyÖn §ång Hû Lao ®éng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh cña mäi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ x· h«Þi quy tô l¹i lµ ë con ng-êi, con ng-êi víi lao ®éng s¸ng t¹o cña m×nh lµm thay ®æi kü thuËt, quy tr×nh s¶n xuÊt, lµm biÕn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt, tõ s¶n xuÊt tù cung, tù cÊp sang s¶n xuÊt hµng ho¸. §èi víi c¸c trang tr¹i kinh doanh n«ng nghiÖp ®ßi hái l-îng lao ®éng lín trong c¶ thêi kú s¶n xuÊt vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho nhiÒu lao ®éng ë n«ng th«n. T×nh h×nh biÕn ®éng vÒ nh©n khÈu vµ lao ®éng cña huyÖn ®-îc thÓ hiÖn trong b¶ng 2.2. Qua b¶ng 2.2, ta thÊy nh©n khÈu cña huyÖn cã sù biÕn ®éng t¨ng qua c¸c n¨m: N¨m 2004 lµ 123.276 ng-êi, n¨m 2005 lµ 124.566 ng-êi t¨ng so víi n¨m 2004 lµ 1,05%, n¨m 2006 lµ 125.811 ng-êi t¨ng so víi n¨m 2005 lµ 1%. B×nh qu©n qua 3 n¨m (2004 - 2006) d©n sè cña huyÖn t¨ng lªn 1,02%, ®©y lµ mét tû lÖ thÊp so víi tØ lÖ t¨ng d©n sè cña tØnh. Tuy nhiªn ®Ó æn ®Þnh vµ n©ng cao chÊt l-îng d©n sè, t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, huyÖn cÇn cã chÝnh s¸ch d©n sè kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh. §ång Hû lµ mét huyÖn chñ yÕu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, d©n sè trong huyÖn chñ yÕu lµm n«ng nghiÖp, mét phÇn nhá d©n sè lµ phi n«ng nghiÖp lµm dÞch vô, bu«n b¸n, cung cÊp hµng ho¸ ®¸p øng nhu cÇu hµng ngµy cña ng-êi d©n trong huyÖn. TÝnh ®Õn n¨m 2006, sè nh©n khÈu n«ng nghiÖp cña huyÖn lµ 88.368 ng-êi chiÕm 70,24% tæng sè nh©n khÈu, nh©n khÈu phi n«ng nghiÖp lµ 37.443 ng-êi chiÕm 29,76% tæng sè nh©n khÈu. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 48 B¶ng 2.2: T×nh h×nh nh©n khÈu vµ lao ®éng cña huyÖn §ång Hû qua 3 n¨m (2004-2006) 2004 ChØ tiªu 2005 2006 Tèc ®é ph¸t triÓn (%) §VT SL CC (%) SL SL 100 125.811 CC (%) 05/04 06/05 BQ 100 101,05 101,00 101,02 I. Tæng nh©n khÈu Ng-êi 123.276 1. Nh©n khÈu n«ng nghiÖp Ng-êi 87.526 71,00 88.232 70,83 88.368 70,24 100,81 100,15 100,48 2. Nh©n khÈu phi n«ng nghiÖp Ng-êi 35.750 29,00 36.334 29,17 37.443 29,76 101,63 103,05 102,34 II. Tæng sè hé Hé 27.070 100 27.611 100 28.177 100 102,00 102,05 102,02 1. Hé n«ng nghiÖp Hé 18.949 70,00 19.057 69,02 19.126 67,88 100,57 100,36 100,47 2. Hé phi n«ng nghiÖp Hé 8.121 30,00 8.554 30,98 9.051 32,12 105,33 105,81 105,57 III. Tæng sè lao ®éng L§ 66.322 100 67.119 100 67.879 100 101,20 101,13 101,17 1. Lao ®éng n«ng nghiÖp L§ 47.209 71,18 47.763 71,16 48.295 71,15 101,17 101,11 101,14 2. Lao ®éng phi n«ng nghiÖp L§ 19.113 28,82 19.356 28,84 19.584 28,85 101,27 101,18 101,22 IV. B×nh qu©n L§NN/hé NN L§/hé 2,49 - 2,51 - 2,53 - 100,60 100,75 100,67 V. B×nh qu©n NKNN/hé NN Ng/hé 4,62 - 4,63 - 4,62 - 100,24 99,79 100,01 VI. MËt ®é d©n sè Ng/km2 267 - 270 - 272 - 101,12 100,74 100,93 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 100 124.566 CC (%) http://www.lrc-tnu.edu.vn 49 (Nguån: Côc Thèng kª tØnh Th¸i Nguyªn) Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 50 Do sù gia t¨ng d©n sè trong nh÷ng n¨m tr-íc nªn sè ng-êi trong ®é tuæi lao ®éng t¨ng qua c¸c n¨m. Cô thÓ: sè ng-êi trong ®é tuæi lao ®éng n¨m 2004 lµ 66.322 ng-êi, n¨m 2005 lµ 67.119 ng-êi t¨ng 1,2% so víi n¨m 2004, n¨m 2006 lµ 67.879 ng-êi t¨ng 1,13% so víi n¨m 2005. §©y lµ nguån lùc dåi dµo phôc vô cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ c¶ ngµnh n«ng nghiÖp cña huyÖn. §©y còng chÝnh lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn c¸c m« h×nh trang tr¹i v× c¸c trang tr¹i cÇn nhiÒu lao ®éng th-êng xuyªn. ChÝnh v× sù gia t¨ng nhanh lao ®éng n«ng nghiÖp mµ diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp trªn mét lao ®éng cã sù biÕn ®éng gi¶m qua c¸c n¨m. §©y lµ mét trong nh÷ng khã kh¨n trong viÖc ®¶m b¶o møc thu nhËp cho mçi lao ®éng n«ng nghiÖp æn ®Þnh ngµy cµng t¨ng. Nh- vËy, cã thÓ thÊy r»ng lùc l-îng lao ®éng chñ yÕu cña huyÖn tËp trung vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, chØ cã mét bé phËn nhá tham gia vµo c¸c ngµnh kh¸c. §©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ ®Çy tiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn mét nÒn n«ng nghiÖp theo h-íng CNH - H§H n«ng nghiÖp n«ng th«n. 2.1.2.2. C¬ së h¹ tÇng cña huyÖn §ång Hû C¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn lµ ®iÒu kiÖn vËt chÊt quan träng phôc vô c¸c nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ còng nh- n©ng cao phóc lîi cña d©n c- n«ng th«n. Nã cßn lµ ®iÒu kiÖn gióp cho c¸c m« h×nh trang tr¹i ph¸t triÓn thuËn lîi. C¬ së h¹ tÇng n«ng th«n bao gåm nhiÒu hîp phÇn nh- giao th«ng, thñy lîi, hÖ thèng th«ng tin, ®iÖn, tr-êng häc, tr¹m y tÕ, chî. VÒ Giao th«ng: Nh×n chung, m¹ng l-íi giao th«ng cña huyÖn ®¶m b¶o ®-îc nhu cÇu cho viÖc ®i l¹i, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. HiÖn nay, huyÖn ®· cã tæng sè 654,1 km ®-êng giao th«ng. Trong ®ã: §-êng tØnh lé lµ 47,5 km. §-êng huyÖn lé lµ 56,6 km. §-êng x·, th«n, xãm, b¶n lé lµ 550,0 km. Riªng n¨m 2006, c«ng t¸c giao th«ng ®· më tíi 3,5 km ®-êng (Hîp TiÕn 1 km, V¨n L¨ng 2,5 km). §· n©ng cÊp 45 km ®-êng giao th«ng, di tu b¶o d-ìng 450 km ®-êng giao th«ng n«ng th«n. Tæng gi¸ trÞ ®¹t 16.228 triÖu ®ång. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 51 VÒ Thuû lîi: HuyÖn §ång Hû coi c«ng t¸c thñy lîi lµ nhiÖm vô hµng ®Çu trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, chØ ®¹o nh©n d©n tËp trung kiªn cè ho¸ kªnh m-¬ng, ®ãng gãp tiÒn, c«ng søc, tiÕp nhËn nhiÒu nguån vèn ®Ó ph¸t triÓn thuû lîi. KÕt qu¶ ®· x©y dùng, n©ng cÊp nhiÒu hå, tr¹m b¬m, ®-a kh¶ n¨ng chñ ®éng t-íi n-íc ®¹t 40% diÖn tÝch. Tæng diÖn tÝch cÊy lóa ®-îc t-íi b»ng c¸c c«ng tr×nh thuû lîi lµ kho¶ng 2000 ha, cßn c©y chÌ, c©y ¨n qu¶ chñ yÕu c¸c hé gia ®×nh t-íi b»ng n-íc b¬m giÕng. VÒ §iÖn: Toµn huyÖn cã 39 tr¹m biÕn ¸p tõ 35 KV trë xuèng, 20/20 x·, thÞ trÊn cã ®iÖn l-íi quèc gia, vÒ c¬ b¶n l-íi ®iÖn n«ng th«n ®· ®-îc bµn giao cho c¸c hîp t¸c x· dÞch vô ®iÖn qu¶n lý, kh«ng cßn t×nh tr¹ng n«ng d©n ph¶i mua ®iÖn qua cai thÇu, gi¸ b¸n ®¶m b¶o ®óng gi¸ quy ®Þnh. 2.1.2.3 V¨n hãa, gi¸o dôc VÒ Gi¸o dôc: Ho¹t ®éng gi¸o dôc cña huyÖn cã nhiÒu chuyÓn biÕn tÝch cùc. Duy tr× cñng cè tèt thµnh qu¶ phæ cËp gi¸o dôc TiÓu häc vµ phæ cËp trung häc c¬ së trong toµn huyÖn. Riªng n¨m 2006, ®-îc c«ng nhËn thªm 4 tr-êng ®¹t chuÈn quèc gia, ®· ®-a 89 phßng häc kiªn cè vµo sö dông. T×nh h×nh gi¸o dôc cña huyÖn ®-îc ph¶n ¸nh qua b¶ng 2.3 B¶ng 2.3 Sè tr-êng, líp, gi¸o viªn vµ häc sinh phæ th«ng ë huyÖn §ång Hû Chỉ tiêu Số trường Tiểu học Trung học cơ sở Phổ thông trung học Số phòng học Số lớp học Số giáo viên Số học sinh Tiểu học Trung học cơ sở Phổ thông trung học 2004 2005 2006 47 25 20 2 645 779 1232 23524 10.334 10.006 3.184 47 25 20 2 727 753 1336 22036 9.654 8.989 3.393 49 27 20 2 689 736 1230 21221 9.320 8.556 3.345 So s¸nh (%) 05/04 06/05 BQ 100 100 100 100 112,7 96,67 108,4 93,67 93,41 89,83 106,6 104,2 108 100 100 94,77 97,74 92,06 96,30 96,54 95,18 98,58 102,1 104 100 100 103,3 97,20 100,2 94,98 94,97 92,50 102,5 (Nguån sè liÖu: Phßng Thèng kª huyÖn §ång Hû) Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 52 2.1.2.4. T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ T×nh h×nh ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn: Gi¸ trÞ s¶n l-îng c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp n¨m 2006 (theo gi¸ cè ®Þnh 1994) ®¹t 166.166 triÖu ®ång, trong ®ã: Doanh nghiÖp trung -¬ng ®¹t 15.710 triÖu ®ång, Doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ®¹t 150.456 triÖu ®ång (trong ®ã c«ng nghiÖp c¸ thÓ lµ 23.346 triÖu ®ång). BiÓu ®å 01: Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cña huyÖn §ång Hû qua 3 n¨m (2004-2006) N¨m 2006, c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn huyÖn ho¹t ®éng vµ kinh doanh cã hiÖu qu¶, ®Òu v-ît kÕ ho¹ch, hç trî cho ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña huyÖn. Thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ víi Nhµ n-íc vµ gãp phÇn n©ng cao ®êi sèng cña c«ng nh©n. T×nh h×nh ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp: Gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh n«ng nghiÖp ®Òu t¨ng qua 3 n¨m (2004 - 2006), n¨m 2004 ®¹t 184,32 triÖu ®ång ®Õn n¨m 2006 ®¹t 189,005 triÖu ®ång, t«c ®é t¨ng b×nh qu©n qua 3 n¨m t¨ng 1,26%. Trong ®ã, gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh ch¨n nu«i t¨ng ®¸ng kÓ, n¨m 2004 gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh ch¨n nu«i chiÕm 24,1% ®Õn n¨m 2006 chiÕm tíi 29,9%. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 53 Gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh trång trät qua 3 n¨m gi¶m nh-ng vÉn gi÷ vai trß chñ ®¹o, chiÕm tû träng lín trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña ngµnh n«ng nghiÖp, n¨m 2006 chiÕm 68% trong tæng sè. 2.1.3 ThuËn lîi vµ khã kh¨n cña ph¸t triÓn trang tr¹i trªn ®Þa bµn huyÖn §ång Hû VÒ thuËn lîi: Cã nghÞ quyÕt 03/NQ-CP ngµy 02/02/2000 vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cña ChÝnh phñ, cã th«ng t- liªn tÞch sè 69 ngµy 23/6/2000 vµ sè 62 ngµy 20/5/2003 cña Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n - Tæng côc thèng kª vÒ h-íng dÉn tiªu chÝ ®Ó x¸c ®Þnh kinh tÕ trang tr¹i, cã chñ tr-¬ng vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cña TØnh ñy (t¹i NghÞ quyÕt sè 10/NQ-TU ngµy 16/12/2003), cã sù quan t©m chØ ®¹o cña TØnh ñy, UBND tØnh, huyÖn vÒ kinh tÕ trang tr¹i trong c¸c n¨m qua. Ngµnh n«ng nghiÖp vµ PTNT cã ch-¬ng tr×nh vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. PhÇn lín diÖn tÝch cña c¸c trang tr¹i ®· ®-îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt. NhiÒu trang tr¹i cã kinh nghiÖm vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ lµ c¬ së ®Ó c¸c trang tr¹i kh¸c ®Õn nghiªn cøu häc tËp. HuyÖn §ång Hû cã diÖn tÝch ®Êt n«ng, l©m nghiÖp lín thuËn lîi cho ph¸t triÓn c¸c m« h×nh trang tr¹i. ChÝnh quyÒn ®Þa ph-¬ng c¸c cÊp quan t©m, trùc tiÕp lµ Phßng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ®· cã nhiÒu ch-¬ng tr×nh, dù ¸n hç trî t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c hé lµm kinh tÕ trang tr¹i yªn t©m ph¸t triÓn s¶n xuÊt. C¸c trang tr¹i cã diÖn tÝch ®Êt n«ng, l©m nghiÖp lín, b×nh qu©n diÖn tÝch ®Êt trªn mét trang tr¹i t-¬ng ®èi lín (13,07ha). C¸c thµnh viªn trong trang tr¹i ®Òu cÇn cï, chÞu khã trong c«ng viÖc, ®oµn kÕt cïng nhau ph¸t triÓn. Chñ trang tr¹i lµ ng-êi cã ®Çu ãc tÝnh to¸n, d¸m chÞu m¹o hiÓm ®Ó g©y dùng trang tr¹i. NhiÒu trang tr¹i cã kinh nghiÖm vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Ó c¸c trang tr¹i kh¸c ®Õn häc tËp. VÒ khã kh¨n: VÒ vèn: c¸c chñ trang tr¹i ®Òu thiÕu vèn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt nh-ng viÖc vay vèn cña c¸c ng©n hµng cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n do kh«ng ®ñ tµi s¶n ®Ó thÕ chÊp. VÒ quy m«: ®a sè quy m« c¸c trang tr¹i cßn rÊt nhá, Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 54 nhÊt lµ c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i. VÒ kiÕn thøc chuyªn m«n, khoa häc kü thuËt vµ qu¶n lý kinh tÕ: phÇn lín c¸c chñ trang tr¹i thiÕu vÒ kiÕn thøc khoa häc kü thuËt, h¹n chÕ nhiÒu ®Õn viÖc ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt. ThiÕu kinh nghiÖm thÞ tr-êng, ThiÕu kiÕn thøc vÒ h¹ch to¸n vµ ph©n tÝch kinh doanh lµm cho hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i thÊp. VÒ thÞ tr-êng: gi¸ c¶ n«ng s¶n kh«ng æn ®Þnh. VÒ c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n: cßn thÊp kÐm, nhÊt lµ ë c¸c vïng s©u, vïng xa. 2.2 Kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c trang tr¹i ë huyÖn §ång Hû Nh÷ng n¨m qua, thùc hiÖn ®-êng lèi ®æi míi cña §¶ng, nÒn kinh tÕ cña huyÖn §ång Hû, nhÊt lµ trong lÜnh vù s¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp ®· cã b-íc ph¸t triÓn míi vµ v÷ng ch¾c, c¬ cÊu nhiÒu thµnh phÇn trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, n«ng th«n. §Æc biÖt lµ ®· xuÊt hiÖn nhiÒu m« h×nh trang tr¹i trªn ph¹m vi toµn huyÖn vµ ®· b¾t ®Çu chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng hãa cã sù h-íng dÉn cña nhµ n-íc vµ s¶n xuÊt kinh doanh ngµy cµng cã hiÖu qu¶. KÕt qu¶ thùc hiÖn ch-¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cña huyÖn §ång Hû nh- sau: N¨m 2001, toµn huyÖn cã 63 trang tr¹i víi nhiÒu lo¹i h×nh s¶n xuÊt nh-: s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp, l©m nghiÖp, trång c©y l©u n¨m, c©y hµng n¨m, ch¨n nu«i, nu«i trång thñy s¶n. Theo tiªu chÝ trang tr¹i míi söa ®æi n¨m 2003, sè l-îng m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i ®Õn n¨m 2004 cã 102 trang tr¹i, t¨ng 161,9% (thªm 39 trang tr¹i). HiÖn nay, tæng sè trang tr¹i hiÖn cã cña huyÖn lµ 89 trang tr¹i, gi¶m 12,7%.so víi n¨m 2004. X· cã nhiÒu trang tr¹i nhÊt lµ x· Hîp tiÕn víi 20 trang tr¹i chiÕm 22,5%, x· cã Ýt trang tr¹i nhÊt lµ x· T©n Lîi chØ cã mét trang tr¹i chiÕm 1,12%. Trang tr¹i ®-îc ph©n bè ë tÊt c¶ c¸c vïng trong huyÖn, nh-ng trang tr¹i l©m nghiÖp chñ yÕu cã ë khu vùc miÒn nói (vïng nói phÝa b¾c vµ vïng nói phÝa nam), c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i ph©n bè ë vïng trung t©m n¬i cã ®Þa h×nh b»ng ph¼ng h¬n. C¸c trang tr¹i kinh doanh tæng hîp, c©y ¨n qu¶, c©y l©u n¨m ph©n bè ë nh÷ng n¬i cßn l¹i. T×nh h×nh biÕn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 55 ®éng vÒ sè l-îng trang tr¹i vµ biÕn ®éng vÒ c¸c lo¹i h×nh ho¹t ®éng cña trang tr¹i trªn ®Þa bµn huyÖn §ång Hû qua c¸c n¨m ®-îc thÓ hiÖn qua b¶ng 2.4. Ta thÊy sè l-îng trang tr¹i trªn ®Þa bµn huyÖn qua ba n¨m gi¶m, tèc ®é gi¶m b×nh qu©n lµ 6,59%. Trong c¸c m« h×nh trang tr¹i th× trang tr¹i ch¨n nu«i vµ trang tr¹i l©m nghiÖp t¨ng lªn. Cô thÓ: qua 3 n¨m trang tr¹i l©m nghiÖp t¨ng 76%, trang tr¹i ch¨n nu«i t¨ng 20%. Cßn l¹i c¸c m« h×nh trang tr¹i kh¸c ®Òu gi¶m qua 3 n¨m. B¶ng 2.4: Sè l-îng vµ lo¹i h×nh trang tr¹i giai ®o¹n 2004 - 4006 §VT: trang tr¹i Chỉ tiêu 2004 2005 So sánh (%) 2006 05/04 06/05 BQ 101,9 85,57 93,41 Số trang trại hiện có trên địa bàn có đến thời điểm 1/7 hàng năm 102 104 89 Tr.đó:- Trang trại cây hàng năm 0 0 1 - - - - Trang trại cây lâu năm, CAQ 26 26 3 100 11,5 33,96 - Trang trại chăn nuôi 34 36 49 - Trang trại lâm nghiệp 10 10 31 100 310 176 - Trang trại nu«i trång thuû s¶n 2 2 0 100 0 0 - Trang trại SXKD tæng hîp 30 30 5 100 16,7 40,86 105,8 136,1 120 Nguồn số liệu: Cục Thống kê tỉnh Thái Nguyên Quy m« s¶n xuÊt cña trang tr¹i diÕn biÕn qua c¸c n¨m nh- sau: VÒ lao ®éng: n¨m 2004 huyÖn cã 102 trang tr¹i ®· t¹o viÖc lµm cho 355 lao ®éng, trong ®ã lao ®éng cña chñ trang tr¹i lµ 286 lao ®éng, thuª ngoµi 69 lao ®éng. §Õn n¨m 2006, tæng sè lao ®éng cña c¸c trang tr¹i chØ cßn 304 lao ®éng, gi¶m 14,4% so víi n¨m 2004. VÒ tæng diÖn tÝch ®Êt sö dông cña c¸c trang tr¹i: n¨m 2004, tæng diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp lµ 222,1 ha, b×nh qu©n 2,17ha/trang tr¹i. §Õn n¨m 2006 tæng diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp cßn 71,12 ha gi¶m 67% so víi n¨m 2004. Tæng diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp n¨m 2004 lµ 291 ha, b×nh qu©n 2,85 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 56 ha/trang tr¹i. N¨m 2006, tæng diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp lµ 1086 ha, b×nh qu©n 12,2 ha/trang tr¹i, t¨ng 273%. Së dÜ diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp cña c¸c trang tr¹i cã sù chuyÓn biÕn lín lµ do sè trang tr¹i l©m nghiÖp t¨ng 17 trang tr¹i (t¨ng 170%), c¸c trang tr¹i nµy ®Çu t- vµo diÖn tÝch trång míi rõng lín lµm cho tæng diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp cña c¸c trang tr¹i t¨ng cao. VÒ quy m« ®Çu tvèn: n¨m 2004 b×nh qu©n mét trang tr¹i cã vèn ®Çu t- h¬n 41,8 triÖu ®ång. Trong ®ã, vèn tù cã chiÕm 84%, vèn vay ng©n hµng chiÕm 13,6%, vèn cña c¸c dù ¸n chiÕm 2,4%. Nãi chung, vèn ®Çu t- ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña c¸c trang tr¹i cßn nhá. N¨m 2006 b×nh qu©n mét trang tr¹i cã vèn ®Çu t- lµ 103 triÖu ®ång t¨ng 114% so víi n¨m 2004. VÒ t×nh h×nh ®Çu t-, m¸y mãc thiÕt bÞ: n¨m 2004, m¸y kÐo nhá cã 5 c¸i, m¸y ph¸t ®iÖn cã 34 c¸i, m¸y tuèt lóa cã 3 c¸i, m¸y chÕ biÕn chÌ cã 45 c¸i, m¸y b¬m n-íc cã 100 c¸i trong ®ã cã 62 c¸i phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. VÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i trong nh÷ng n¨m qua: c¸c trang tr¹i ë huyÖn tuy míi h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong mÊy n¨m gÇn ®©y nh-ng ®· t¹o ra mét khèi l-îng s¶n phÈm hµng hãa t-¬ng ®èi lín. Tæng gi¸ trÞ hµng hãa b¸n ra cña c¸c trang tr¹i n¨m 2004 ®¹t h¬n 5,9 tû ®ång. Tæng thu nhËp n¨m 2004 cña c¸c trang tr¹i h¬n 3,5 tû ®ång. B×nh qu©n mét trang tr¹i cã thu nhËp lµ 35,2 triÖu ®ång. Nguån thu chñ yÕu cña c¸c trang tr¹i tõ n«ng nghiÖp, chiÕm 87% trong tæng sè. Trong n«ng nghiªp, nguån thu tõ ch¨n nu«i chiÕm 68%, ngµnh l©m nghiÖp chØ chiÕm 5%. B×nh qu©n thu nhËp mét nh©n khÈu/th¸ng cña chñ trang tr¹i lµ 490 ngh×n ®ång. 2.3 Thùc tr¹ng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i ë huyÖn §ång Hû 2.3.1 §Æc ®iÓm cña c¸c trang tr¹i ë huyÖn §ångHû 2.3.1.1. Sè l-îng vµ c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i chñ yÕu §Ó trë thµnh trang tr¹i c¸c hé ph¶i cã quy m« ®Êt ®ai vµ gi¸ trÞ s¶n l-îng hµng hãa ®¹t theo tiªu chÝ nh- trong v¨n b¶n sè 69/TLLB/BNN-TCTK Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 57 ngµy 23/6/2000 vµ sè 62/TTLB/BNN-TCTK ngµy 20/5/2003 cña Liªn bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n - Tæng côc thèng kª. Qua tæng hîp kÕt qu¶ ®iÒu tra cña Côc thèng kª tØnh Th¸i Nguyªn cho thÊy: tØnh Th¸i Nguyªn cã 3.406 hé cã diÖn tÝch ®Êt canh t¸c tõ 01 ha trë lªn (chiÕm 25% tæng sè hé lµm n«ng, l©m nghiÖp). Nh-ng chØ cã 659 trang tr¹i (n¨m 2005) vµ 580 hé lao ®éng giái trªn ®Þa bµn toµn tØnh. Trong sè 381 trang tr¹i ®· ®-îc x¸c ®Þnh n¨m 2001 theo tiªu chÝ cò th× ®Õn thêi ®iÓm 1/11/2003 chØ cong 183 trang tr¹i, 198 trang tr¹i chØ ®¹t lµ hé lao ®éng giái. TÝnh ®Õn thêi ®iÓm 1/7/2006 toµn tØnh Th¸i Nguyªn cã 588 trang tr¹i ®¹t tiªu chuÈn theo tiªu chÝ míi. §èi víi huyÖn §ång Hû th¸ng 12/2004 huyÖn cã 102 trang tr¹i cã ®Çy ®ñ c¸c tiªu chuÈn do nhµ n-íc quy ®Þnh, ®øng thø hai toµn tØnh. Nh-ng tÝnh ®Õn thêi ®iÓm 1/7/2006 th× chØ cßn 89 trang tr¹i. Nguyªn nh©n lµ do sè trang tr¹i ®· ph©n chia nhá ruéng ®Êt do chñ trang tr¹i qu¸ giµ hoÆc chuyÓn h-íng kinh doanh do gi¸ c¶ n«ng s¶n gi¶m nhanh vµ do ¶nh h-ëng cña dÞch cóm gia cÇm. Nh- vËy, xu h-íng tÝch tô ruéng ®Êt cña c¸c trang tr¹i ®Ó tiÕn tíi quy m« lín ®· kh«ng ph¸t triÓn. Sè l-îng vµ c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i cña huyÖn §ång Hû ®-îc thÓ hiÖn qua b¶ng 2.5 B¶ng 2.5: Sè l-îng vµ c¬ cÊu c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i ë huyÖn §ång Hû n¨m 2006 STT Lo¹i h×nh trang tr¹i Sè l-îng C¬ cÊu (%) Tæng sè trang tr¹i 89 100 1 TT C©y hµng n¨m 1 1,12 2 TT C©y l©u n¨m 1 1,12 3 TT C©y ¨n qu¶ 2 2,25 4 TT L©m nghiÖp 31 34,83 5 TT Ch¨n nu«i 49 55,05 6 TT SXKD tæng hîp 5 5,63 7 TT Nu«i trång thuû s¶n 0 0 (Nguån: sè liÖu ®iÒu tra ) Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 58 Tuú thuéc vµo tõng vïng sinh th¸i vµ ®Þa h×nh huyÖn gåm cã c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i sau: Trang tr¹i trång c©y hµng n¨m cã 01 trang tr¹i, chiÕm 1,12% trong tæng sè. Trang tr¹i trång c©y l©u n¨m cã 01 trang tr¹i chiÕm 1,12 % trong tæng sè. So víi c¸c n¨m tr-íc th× sè l-îng trang tr¹i trång c©y l©u n¨m (quy m« diÖn tÝch > 3 ha) gi¶m sót chñ yÕu do nhiÒu chñ hé ®· chia nhá diÖn tÝch ®Êt cho con hoÆc chuyÓn h-íng kinh doanh. Trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶ cã 02 trang tr¹i, chiÕm 2,25% trong tæng sè. Trang tr¹i trång c©y l©m nghiÖp cã 31 trang tr¹i, chiÕm 34,83%. Trang tr¹i ch¨n nu«i cã 49 trang tr¹i, chiÕm 55,05% trong tæng sè. So víi n¨m 2005 trang tr¹i ch¨n nu«i gi¶m do ¶nh h-ëng cña dÞch cóm gia cÇm nhiÒu trang tr¹i ®· ngõng ho¹t ®éng. Trang tr¹i kinh doanh tæng hîp cã 5 trang tr¹i, chiÕm 5,63% trong tæng sè. Sè l-îng trang tr¹i nµy còng gi¶m do xÐt trªn nhiÒu tiªu chÝ. §©y lµ nh÷ng trang tr¹i cã gi¸ trÞ s¶n l-îng hµng ho¸ tæng hîp tõ ba ngµnh n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n ®Òu ®¹t tiªu chÝ 40 triÖu ®ång trë lªn. Trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n kh«ng cã trang tr¹i nµo. V× c¸c hé s¶n xuÊt kinh doanh giái ch-a ®¹t vÒ quy m« diÖn tÝch. Gi¸ trÞ s¶n l-îng hµng ho¸ vµ dÞch vô b×nh qu©n trong mét n¨m cßn ch-a cao t-¬ng xøng. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ nhµ n-íc cÇn cã kÕ ho¹ch trî gióp vÒ khoa häc kü thuËt vµ c©y trång cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trªn nh÷ng diÖn tÝch nµy. M« h×nh trang tr¹i ®-îc ph©n bè ë kh¾p c¸c ®Þa bµn trong huyÖn. Tuy nhiªn chñ yÕu ®-îc ph©n bè ë khu vùc miÒn nói, vïng s©u, vïng xa ®èi víi c¸c trang tr¹i trång trät vµ l©m nghiÖp. Vïng trung du chñ yÕu lµ c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i, s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp, c¸c trang tr¹i ®Æc thï nh-: nu«i ong, nu«i baba, ®µ ®iÓu... Sè l-îng vµ lo¹i h×nh trang tr¹i ph©n bè ë tõng vïng ®-îc thÓ hiÖn qua b¶ng sau: Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 59 B¶ng 2.6: Sè l-îng vµ lo¹i h×nh trang tr¹i ph©n theo vïng n¨m 2006 C¬ cÊu (%) Sè l-îng Vïng 89 100 Vïng phÝa b¾c 22 24.7 Vïng trung t©m 16 18.0 Vïng phÝa nam 51 57.3 Tæng sè Lo¹i h×nh trang tr¹i c©y hµng n¨m c©y l©u n¨m C©y ¨n qu¶ L©m nghiÖp Ch¨n nu«i SXKD TH 5 12 5 1 15 1 2 26 22 5 (Nguån: sè liÖu ®iÒu tra) Vïng nói phÝa b¾c cã ®Þa h×nh ®Êt ®åi dèc, c¸nh ®ång xen kÏ Ýt. Vïng nµy sè l-îng trang tr¹i chiÕm 24,7% tæng sè trang tr¹i cña toµn huyÖn. Trong ®ã, trang tr¹i ch¨n nu«i cã 12 trang tr¹i, trong toµn huyÖn cã 5 m« h×nh trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp ®Òu ph©n bè ë ®©y. Vïng trung t©m cã ®Þa h×nh b»ng ph¼ng h¬n víi 16 trang tr¹i, trong ®ã cã tíi 15 m« h×nh trang tr¹i ch¨n nu«i. Vïng nói phÝa nam cã ®Þa h×nh ®Êt ®åi nói dèc cao, trong ®ã m« h×nh trang tr¹i l©m nghiÖp nhiÒu nhÊt víi 26 trang tr¹i, tiÕp ®Õn lµ trang tr¹i ch¨n nu«i víi 22 trang tr¹i. M« h×nh trang tr¹i trång c©y l©u n¨m vµ c©y ¨n qu¶ ®Òu tËp trung ë ®©y. 2.3.1.2 Quy m« diÖn tÝch s¶n xuÊt cña c¸c trang tr¹i ®iÒu tra B¶ng 2.7: Quy m« diÖn tÝch cña c¸c trang tr¹i ®iÒu tra n¨m 2006 DiÖn tÝch 1 trang tr¹i Sè l-îng C¬ cÊu DiÖn tÝch b×nh qu©n (ha) (TT) (%) (ha) 1 <5 ha 50 56,18 1,49 2 Tõ 5 ®Õn <10 ha 8 8,99 5,68 3  10ha 31 34,83 33,68 4 Tæng sè 89 100 13,07 STT (Nguån: tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra) Víi tæng sè 89 trang tr¹i ®-îc chän tiÕn hµnh ®iÒu tra cã quy m« diÖn tÝch b×nh qu©n lµ 13,08 ha. Tuy vËy, diÖn tÝch trang tr¹i phæ biÕn lµ d-íi 5 ha Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 60 víi 50 trang tr¹i. Nghiªn cøu quy m« diÖn tÝch tõng lo¹i h×nh trang tr¹i nhsau: §èi víi c¸c trang tr¹i c©y ¨n qu¶: diÖn tÝch b×nh qu©n lµ 8,46 ha. Nh×n chung, c¸c trang tr¹i c©y ¨n qu¶ cho gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ kh«ng cao. §èi víi c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp, diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp b×nh qu©n cña mét trang tr¹i lµ 32,8 ha. §èi víi trang tr¹i ch¨n nu«i, theo sè liÖu ®iÒu tra th× tæng ®µn tr©u cña c¸c trang tr¹i lµ 49 con, bß 19 con, lîn 1970 con, gia cÇm (gµ, vÞt, ngan, ngçng) 13701 con. HuyÖn §ång Hû ch-a h×nh thµnh trang tr¹i ch¨n nu«i tr©u bß hµng ho¸. Nh÷ng trang tr¹i ch¨n nu«i tr©u bß cho gi¸ trÞ s¶n l-îng hµng ho¸ mét n¨m kh«ng cao. Tãm l¹i, b×nh qu©n quü ®Êt cña trang tr¹i huyÖn §ång Hû cã quy m« t-¬ng ®èi lín, diÖn tÝch cã quy m« lín tËp trung ë trang tr¹i c©y l©u n¨m, c©y ¨n qu¶ hoÆc l©m nghiÖp. 2.3.1.3 Quy m« vÒ lao ®éng cña c¸c trang tr¹i ®iÒu tra HiÖn nay, c¸c trang tr¹i th-êng sö dông lao ®éng tiÒm n¨ng ngay trong néi bé gia ®×nh. C¸c trang tr¹i còng cã thuª lao ®éng, sè l-îng lao ®éng tïy thuéc vµo quy m« trang tr¹i lín hay nhá còng nh- tÝnh chÊt c¸c kh©u c«ng viÖc cña trang tr¹i. C¸c trang tr¹i chñ yÕu thuª lao ®éng ®Ó thu h¸i chÌ, c©y ¨n qu¶, lµm ®Êt, ch¨m sãc, b¶o vÖ ®Õn lóc thêi vô. Lao ®éng thuª m-ín chñ yÕu lµ lao ®éng phæ th«ng ch-a qua ®µo t¹o, lµm nh÷ng c«ng viÖc gi¶n ®¬n. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra, tæng sè lao ®éng th-êng xuyªn cña trang tr¹i lµ 304 ng-êi, trong ®ã lao ®éng cña hé chñ trang tr¹i lµ 228 ng-êi, lao ®éng thuª m-ín lµ 76 ng-êi. Tæng sè lao ®éng th-êng xuyªn cña vïng phÝa b¾c lµ 64 lao ®éng, b×nh qu©n 2,9 lao ®éng/trang tr¹i, vïng trung t©m lµ 57 lao ®éng, b×nh qu©n 3,6 lao ®éng/trang tr¹i, vïng phÝa nam lµ 183 lao ®éng, b×nh qu©n 3,6 lao ®éng/trang tr¹i. Quy m« trang tr¹i vÒ lao ®éng cßn nhá, b×nh qu©n mçi trang tr¹i cã 3,41 lao ®éng, cao h¬n møc b×nh qu©n chung cña toµn tØnh vµ thÊp h¬n møc b×nh qu©n chung cña toµn quèc (b×nh qu©n chung cña toµn tØnh lµ 3,08 lao ®éng/ trang tr¹i, cña toµn quèc lµ 6,2 lao ®éng/ trang tr¹i), trong ®ã lao Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 61 ®éng thuª ngoµi ch-a nhiÒu (0,85 lao ®éng/ trang tr¹i). Do tÝnh chÊt thêi vô cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nªn lao ®éng thuª m-ín cña trang tr¹i chñ yÕu lµ lao ®éng thêi vô, lao ®éng thuª m-ín ë thêi ®iÓm cao nhÊt lµ 196 ng-êi, trong khi ®ã lao ®éng thuª ngoµi th-êng xuyªn míi cã 76 ng-êi. M« h×nh trang tr¹i ®· gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho 304 lao ®éng cña c¸c chñ hé trang tr¹i vµ cña x· héi. Trang tr¹i trång c©y l©u n¨m (chÌ), c©y ¨n qu¶ cÇn nhiÒu lao ®éng ngoµi (nhÊt lµ lao ®éng thêi vô) h¬n c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp, ch¨n nu«i. Trung b×nh mét trang tr¹i trång c©y l©u n¨m, c©y ¨n qu¶ cã 5 lao ®éng, tiÕp ®Õn lµ trang tr¹i SXKD tæng hîp víi 4 lao ®éng, trang tr¹i l©m nghiÖp cã 3 lao ®éng, Ýt nhÊt lµ trang tr¹i trång c©y hµng n¨m víi 2 lao ®éng. Trong tæng sè lao ®éng cña trang tr¹i th× tr×nh ®é chuyªn m«n tõ trung cÊp trë lªn cã 12 ng-êi chiÕm 3,95%. Chñ trang tr¹i cã tr×nh ®é s¬ cÊp cã 11 ng-êi, chiÕm 12,35% trong tæng sè. Chñ trang tr¹i kh«ng cã chuyªn m«n kü thuËt, h¹ch to¸n vµ ph©n tÝch kinh doanh cã 66 ng-êi, chiÕm 74,15%. Chñ trang tr¹i lµ n÷ chØ cã 15 ng-êi, chiÕm 16,8%. HÇu hÕt c¸c chñ trang tr¹i ®Òu lµ n«ng d©n, chiÕm tíi 86,52%. Chñ trang tr¹i cã vÞ trÝ quyÕt ®Þnh trong sù h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ qu¶n lý trang tr¹i, quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña trang tr¹i. Chñ trang tr¹i th-êng lµ chñ gia ®×nh. Qua ®iÒu tra cho thÊy, chñ trang tr¹i th-êng lµ nh÷ng “l·o n«ng tri ®iÒn”, ®a phÇn c¸c chñ trang tr¹i cã ®é tuæi tõ 46-60 tuæi. PhÊn lín c¸c chñ trang tr¹i míi chØ ®-îc tham gia häc tËp th«ng qua c¸c líp tËp huÊn ng¾n ngµy vÒ kü thuËt th«ng qua c¸c ch-¬ng tr×nh cña Phßng N«ng nghiÖp vµ PTNT, Héi N«ng d©n huyÖn, cßn l¹i 74,15% chñ trang tr¹i ch-a ®-îc qua båi d-ìng ®µo t¹o dµi ngµy vÒ chuyªn m«n kü thuËt vµ qu¶n lý kinh tÕ. 2.3.1.4 T×nh h×nh sö dông ®Êt ®ai cña c¸c trang tr¹i ®iÒu tra §Êt ®ai lµ tµi nguyªn thiªn nhiªn cña mçi quèc gia, tïy vµo tõng ngµnh kinh tÕ mµ ®Êt ®ai cã tÇm quan träng kh¸c nhau. §èi víi s¶n xuÊt n«ng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 62 nghiÖp, ®Êt ®ai lµ t- liÖu s¶n xuÊt ®Æc biÖt quan träng, kh«ng thÓ thay thÕ ®-îc. Kh«ng cã ®Êt ®ai th× kh«ng cã s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, v× vËy, quy m« vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp phô thuéc rÊt chÆt chÏ vµo tÝnh chÊt vµ møc ®é tËp trung vÒ ®Êt ®ai cho s¶n xuÊt. Còng v× thÕ mµ ruéng ®Êt kh«ng nh÷ng lµ ®iÒu kiÖn tr-íc hÕt ph¶i cã ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt mµ cßn lµ nguån lùc s¶n xuÊt ph¶i ®-îc khai th¸c ®Çy ®ñ. T×nh h×nh sö dông ®Êt cña c¸c trang tr¹i ®-îc thÓ hiÖn qua b¶ng 2.8 B¶ng 2.8: DiÖn tÝch ®Êt sö dông b×nh qu©n mét trang tr¹i n¨m 2006 Các loại hình trang trại Chỉ tiêu Cây lây năm, CAQ DT CC (ha) (%) Chăn nuôi Lâm nghiệp SXKD TH DT (ha) CC (%) DT (ha) CC (%) DT (ha) CC (%) 1. Đất nông nghiệp 4,0875 55,31 0,5469 36,70 0,7245 2,15 1,8988 27,40 1.1 Đất trồng cây hàng năm 0,3625 8,87 0,2685 49,09 0,2808 38,76 0,5716 30,10 0,3225 88,97 0,1901 70,80 0,221 78,70 0,5016 87,75 Đất lúa Cây CN hàng năm 0,04 11,03 0,0768 28,60 0,0531 18,91 0,07 12,25 1.2 Đất trồng cây lâu năm 3,725 91,13 0,2784 50,91 0,4437 61,24 1,3272 69,90 Cây CN lâu năm 2,025 54,36 0,1948 69,97 0,3017 68,00 0,3634 27,38 1,7 45,64 0,0836 30,03 0,1141 25,72 0,9638 72,62 3,25 43,98 0,8972 60,21 32,887 97,65 2,32 33,48 3,0 40,60 0,5038 33,81 19,2097 57,04 0,72 10,39 0,71 0,0683 4,58 0,0809 0,20 2,7268 39,12 Cây ăn quả 2. Đất Lâm nghiệp Rừng trồng 3. Đất nuôi trồng thủy sản 0,05 Diện tích BQ 7,39 1,49 33,68 6,93 Đất NN/TT 4,088 0,55 0,72 1,90 Đất LN/TT 3,25 0,89 32,89 2,32 (Nguồn: tổng hợp từ số liệu điều tra) DiÖn tÝch ®Êt b×nh qu©n cña trang tr¹i l©m nghiÖp lµ lín nhÊt víi trªn 33 ha/trang tr¹i, thÊp nhÊt lµ trang tr¹i ch¨n nu«i chØ cã 1,49 ha/trang tr¹i. Lo¹i h×nh trang s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp cã diÖn tÝch nu«i trång thñy s¶n lín nhÊt, chiÕm 39,12%. DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp cña lo¹i h×nh trang tr¹i nµy Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 63 chiÕm 27,4%, trong ®ã ®Êt trång c©y l©u n¨m chiÕm tíi 69%. Víi m« h×nh trang tr¹i l©m nghiÖp, trong diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp th× diÖn tÝch rõng trång chiÕm 57%, diÖn tÝch nu«i trång thñy s¶n kh«ng ®¸ng kÓ. C¸c trang tr¹i c©y l©u n¨m vµ c©y ¨n qu¶, diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp chiÕm 53%, trong ®ã diÖn tÝch trång c©y l©u n¨m chiÕm 91,13%, ®Æc biÖt lµ diÖn tÝch chÌ chiÕm 54,36 %, diÖn tÝch trång c©y ¨n qu¶ chiÕm 45,64 %. 2.3.1.5 T×nh h×nh tµi s¶n vµ nguån vèn Bªn c¹nh sù gióp ®ì cña nhµ n-íc trong viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, hç trî vèn th«ng qua c¸c ch-¬ng tr×nh, dù ¸n. ViÖc h×nh thµnh kinh tÕ trang tr¹i chñ yÕu dùa vµo khai th¸c néi lùc vÒ vèn cña b¶n th©n c¸c chñ trang tr¹i. Tæng vèn ®Çu t- cho s¶n xuÊt kinh doanh cña tÊt c¶ c¸c trang tr¹i lµ 9.237,3 triÖu ®ång. Vèn ®Çu t- b×nh qu©n mét trang tr¹i lµ 103,7 triÖu bao gåm c¶ vèn tÝch lòy tõ nh÷ng n¨m tr-íc, n¨m 2006 vèn ®Çu t- ®· thùc hiÖn trung b×nh mçi trang tr¹i lµ 12,3 triÖu ®ång. Vèn ®Çu t- cña c¸c trang tr¹i chñ yÕu lµ vèn tù cã chiÕm h¬n 80%, vèn vay cña ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông chiÕm 16,6%, cßn l¹i lµ c¸c nguån vèn kh¸c. Nh- vËy, cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch t¨ng c-êng vai trß cña c¸c ng©n hµng trong viÖc ph¸t triÓn trang tr¹i. Trong 3 vïng thuéc huyÖn §ång Hû th× vïng cã sè vèn ®Çu t- lín nhÊt lµ vïng phÝa nam víi 5 945,667 triÖu ®ång v× ®©y lµ n¬i cã sè l-îng trang tr¹i tËp trung lín nhÊt. Vïng cã vèn ®Çu t- Ýt nhÊt lµ vïng phÝa b¾c víi 1409,967 triÖu ®ång. MÆc dï, vïng trung t©m cã sè l-îng trang tr¹i Ýt nhÊt, nh-ng l-îng vèn ®Çu t- cña c¸c trang tr¹i ë ®©y còng kh«ng nhá, b×nh qu©n 117,604 triÖu ®éng/ trang tr¹i. V× hÇu hÕt c¸c trang tr¹i ë vïng nµy lµ m« h×nh trang tr¹i ch¨n nu«i, mµ c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i cÇn nguån vèn ®Çu t- lín. Tãm l¹i, c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i cã nh÷ng nguån vèn kh¸c nhau vµ ®Òu cã c¸ch thøc riªng ®Ó sö dông nguån vèn ®ã mét c¸ch hîp lý nhÊt. T×nh h×nh cô thÓ vÒ nguån vèn ®Çu t- cho s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i ®-îc thÓ hiÖn qua b¶ng 2.9 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 64 B¶ng 2.9: Vèn s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i ®iÒu tra n¨m 2006 §VT: Ng® C©y l©u n¨m, CAQ chØ tiªu Tæng sè BQ 1. Tæng nguån vèn Vèn vay ng©n hµng Vèn tù cã Vèn kh¸c 2. Vèn ®Çu t- ®· thùc hiÖn n¨m 2006 2.1 Ph©n theo nguån vèn Vèn cña chñ trang tr¹i Vèn vay ng©n hµng Vèn kh¸c 2.1 ph©n theo kho¶n môc ®Çu tVèn ®Çu t- cho TSC§ Vèn ®Çu t- cho TSL§ 2.3 Ph©n theo ngµnh kinh tÕ N«ng NghiÖp L©m nghiÖp Thñy s¶n C«ng nghiÖp, x©y dùng Ho¹t ®éng dÞch vô kh¸c 9237300 1536000 7582300 119000 103,7 17,258 85,194 1,337 1096300 12300 Ch¨n nu«i CC(%) Sè l-îng CC (%) Sè l-îng CC (%) Sè l-îng CC (%) 190 000 10 000 168 000 12 000 100 5,26 88,42 6,32 4 144 300 1 386 000 2 668 300 90 000 100 33,44 64,38 2,18 3664000 70 000 3 583 000 11 000 100 1,91 97,79 0,3 1 239 000 70 000 1 163 000 6 000 100 5,64 93,88 0,48 872700 510700 362000 173000 100 58,52 41,48 872700 710600 162100 872700 846800 4600 100 81,43 18,57 100 97,03 0,53 5700 15600 0,65 1,79 3. Vèn ®Çu t- ph©n theo vïng Vïng phÝa b¾c Vïng trung t©m Vïng phÝa nam 1409967 1881667 5945667 64089 117604 116582 (Nguån: tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra) Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên SXKD tæng hîp Sè l-îng 872700 653300 367000 76000 L©m nghiÖp http://www.lrc-tnu.edu.vn 50600 173000 98000 5000 70 000 173000 173000 100 56,65 2,89 40,46 100 100 173000 23000 96000 54000 100 13,29 55,49 31,21 50600 44600 100 88,14 6000 50600 27000 23600 50600 50000 600 11,86 100 53,35 46,65 100 98,81 1,19 65 Qua b¶ng 2.9, ta thÊy vèn ®Çu t- ®· thùc hiÖn n¨m 2006 cña c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i lµ lín nhÊt (872,27 triÖu ®ång), b×nh qu©n mçi trang tr¹i ch¨n nu«i ®· ®Çu t- gÇn 18 triÖu, trong ®ã vèn cña chñ trang tr¹i bá ra chiÕm 58,52%. Vèn ®Çu t- chñ yÕu cña c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i lµ vèn ®Çu t- cho ngµnh n«ng nghiÖp, chiÕm trªn 97,03%. C¸c trang tr¹i ch¨n nu«i còng ®· bá c«ng søc ®Çu t- vµo c¸c tµi s¶n cè ®Þnh, thÓ hiÖn ë vèn ®Çu t- cho TSC§ chiÕm trªn 80%. Ta cã thÓ thÊy ®-îc qua b¶ng 2.9, §èi víi c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp, tæng vèn ®Çu t- ®· thùc hiÖn n¨m 2006 lµ 173 triÖu ®ång, b×nh qu©n mçi trang tr¹i l©m nghiÖp ®Çu t- 5,5 triÖu, trong ®ã chñ yÕu lµ ®Çu t- cho ngµnh l©m nghiÖp chiÕm 55,49% vµ ®Çu t- hoµn toµn cho tµi s¶n cè ®Þnh. Vèn tù cã cña trang tr¹i l©m nghiÖp chiÕm phÇn lín (56,65%). C¸c trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp còng chñ yÕu ®Çu t- cho ngµnh n«ng nghiÖp (chiÕm tíi 98,81%). VÒ t×nh h×nh trang bÞ m¸y mãc, thiÕt bÞ cña c¸c trang tr¹i: nh×n chung, tr×nh ®é trang bÞ m¸y mãc, c«ng nghÖ kü thuËt hiÖn ®¹i cña c¸c trang tr¹i cßn thÊp, ®iÒu nµy ¶nh h-ëng kh«ng nhá ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i, ¶nh h-ëng tíi chÊt l-îng s¶n phÈm vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c trang tr¹i. MÆc dï c¸c trang tr¹i còng ®· l-u t©m ®Õn viÖc ®Çu t- m¸y mãc, thiÕt bÞ ®Ó phôc vô s¶n xuÊt, tuy nhiªn, sè l-îng m¸y mãc, thiÕt bÞ vÉn cßn Ýt, cô thÓ ®-îc thÓ hiÖn qua b¶ng 2.10 C¸c trang tr¹i chñ yÕu ®Çu t- vÒ m¸y ph¸t ®éng c¬ ®iÖn, lß hoÆc m¸y sÊy n«ng s¶n, m¸y xay x¸t. C¸c trang tr¹i ch¨n nu«i vµ l©m nghiÖp ®Çu tnhiÒu nhÊt vµo m¸y mãc, thiÕt bÞ phôc vô cho s¶n xuÊt. Nh×n chung, tr×nh ®é trang bÞ m¸y mãc thiÕt bÞ cña c¸c trang tr¹i cßn thÊp, gi¸ trÞ kh«ng cao. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 66 B¶ng 2.10: Sè l-îng m¸y mãc, thiÕt bÞ chñ yÕu cña c¸c trang tr¹i n¨m 2006 Tæng C©y l©u Ch¨n L©m SXKD sè n¨m, CAQ nu«i nghiÖp tæng hîp M¸y kÐo nhá 13 1 9 1 2 « t« 2 M¸y ph¸t ®éng c¬ ®iÖn 52 M¸y ph¸t ®iÖn 4 M¸y tuèt lóa cã ®éng c¬ 7 Lß, m¸y sÊy n«ng s¶n 1 3 1 23 15 11 3 1 1 4 2 52 11 15 20 6 M¸y chÕ biÕn l-¬ng thùc 16 1 11 1 3 M¸y chÕ biÕn gç 1 B×nh phun thuèc cã ®éng c¬ 1 M¸y b¬m n-íc 94 M¸y chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc 3 M¸y chÕ biÕn thøc ¨n thñy s¶n 1 1 1 3 73 7 2 11 1 1 (Nguån sè liÖu ®iÒu tra) 2.3.1.6 Quy m« s¶n xuÊt cña c¸c trang tr¹i Víi môc ®Ých lµ kinh doanh ®Ó b¸n s¶n phÈm ra thÞ tr-êng, do vËy, nu«i con g×, trång c©y g× cho phï hîp víi thÞ tr-êng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c m« h×nh trang tr¹i. T×nh h×nh s¶n xuÊt cô thÓ cña c¸c trang tr¹i ®-îc thÓ hiÖn qua b¶ng 2.11 Theo sè liÖu ®iÒu tra, t¹i c¸c trang tr¹i hiÖn nay trung b×nh mét trang tr¹i cã diÖn tÝch trång lóa lµ 0,219ha. Trong ®ã, trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp cã diÖn tÝch lín nhÊt 0,5ha/trang tr¹i, thÊp nhÊt lµ c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i víi trung b×nh 0,1ha/trang tr¹i. Trong nh÷ng c©y trång ®Ó kinh doanh th× chñ yÕu lµ c©y l©u n¨m, ®Æc biÖt chó träng ®Õn c©y chÌ vµ c©y ¨n qu¶ nh- v¶i, nh·n. DiÖn tÝch trång c©y l©u n¨m trung b×nh 0.5ha/ trang tr¹i. Trong ®ã, diÖn tÝch trång chÌ mçi trang tr¹i lµ 0.28ha, diÖn tÝch trång c©y ¨n qu¶ lµ 0.22ha/trang tr¹i. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 67 B¶ng 2.11: Quy m« s¶n xuÊt b×nh qu©n mét trang tr¹i n¨m 2006 Loại hình trang trại Chỉ tiêu Tổng số trang trại (TT) 1. DT trồng lúa (ha) 2. DT trồng cây lâu năm (ha) 2.1 Cây CN lâu năm (ha) Tổng Cây hàng Cây lâu Chăn Lâm SXKD số năm năm, CAQ nuôi nghiệp TH 1 3 49 31 5 89 BQ chung 19,4884 0,172 0,645 9,3134 6,85 2,508 0,219 44,4522 0,288 11 13,638 12,8902 6,636 0,499 25,6012 0,288 4,6 9,544 9,3522 1,817 0,288 2.2 Cây ăn quả (ha) 18,851 6,4 4,094 3,538 4,819 0,212 3. Rừng trồng (ha) 612,184 10 24,684 573,9 3,6 6,878 4. Chăn nuôi (con) 124 1 3 45 68 Trâu (con) 86 1 1 35 49 Bò (con) 38 2 10 19 7 0.4 3 2 1 15 1970 52 123 24 2 179 12 11 2 4.1 Trâu, bò (con) Trong đó: bò lai (con) 4.2 Lợn (con) 2169 Lợn nái (con) 204 Lợn đực giống (con) 9 4 7 1.4 1.0 4 Lợn thịt (con) 1961 9 13 1787 40 112 22 Trong đó: Lợn lai (con) 1908 9 13 1736 38 112 21 14985 20 200 11882 1303 1580 168 9380 9080 300 813 813 1582 1231 Trong đó: vịt đẻ trứng 357 57 Ngan, ngỗng (con) 628 588 30 33 20 13 4 167 13 7 2.1 1000 33684 24890 136160 2199.258 4.3 Gia cầm (con) Gà (con) Trong đó: Gà thịt (con) Gà đẻ trứng (con) Vịt (con) 4.4 Dê, cừu (con) 4.5 Ong (đàn) 191 105 9 51 300 18 300 4.0 10 7 0.4 4.6 Nuôi trồng thủy sản DT nuôi cá (M2) 195734 (Nguồn: tổng hợp từ số liệu điều tra thực tế) Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 68 B¶ng trªn cho thÊy, VÒ ch¨n nu«i: chñ yÕu c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i gia sóc vµ gia cÇm. Sè l-îng lîn thÞt b×nh qu©n mét trang tr¹i lµ 22 con, nhiÒu nhÊt lµ lo¹i h×nh trang tr¹i ch¨n nu«i víi 36 con/løa/trang tr¹i. C¸c trang tr¹i ch-a nu«i nhiÒu lîn n¸i, trung b×nh 2 con/trang tr¹i, v× nhiÒu lý do: gièng kÐm, dÞch bÖnh nhiÒu, kü thuËt nu«i khã. Sè tr©u bß ®-îc nu«i ë c¸c trang tr¹i kh«ng nhiÒu, chñ yÕu lµ nu«i lÊy thÞt vµ tËn dông søc kÐo, tæng sè tr©u mµ c¸c trang tr¹i ®ang ch¨n nu«i lµ 86 con, bß 38 con, trong ®ã míi chØ nu«i ®-îc 3 con bß lai. §èi víi ch¨n nu«i gia cÇm, do ¶nh h-ëng cña dÞch cóm gia cÇm nªn rÊt Ýt c¸c trang tr¹i ®Çu t- vµo nu«i gia cÇm. Trung b×nh mçi trang tr¹i nu«i 168 con gµ (chñ yÕu nu«i gµ thÞt), 18 con vÞt. Ngoµi ra, mét sè trang tr¹i cßn nu«i ong, trung b×nh mçi trang tr¹i nu«i ®-îc 2 ®µn. 2.3.2 KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i 2.3.2.1 KÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh a. KÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh xÐt theo lo¹i h×nh trang tr¹i: Bảng 2.12: Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các trang trại năm 2006 ĐVT: Ng.đ Chỉ tiêu Tổng số Loại hình trang trại Cây hàng Cây lâu năm năm, CAQ 1 3 Chăn nuôi Lâm nghiệp SXKD TH 49 31 5 Tổng số trang trại 89 1. Giá trị sản xuất 9865737 88675 123400 7635699 1307673 710290 2. Chi phí 6904178 61675 65600 5644976 600687 531240 3. Thu nhập 2961559 27000 57800 1990723 706986 179050 4. Giá trị SPHH 7812902 84500 81800 6163955 912702 569945 110851 88675 41133 155831 42183 142058 Chi phí 77575 61675 21867 115204 19377 106248 Thu nhập 33276 27000 19267 40627 22806 35810 Giá trị SPHH 87785 84500 27267 125795 29442 113989 Bình quân Giá trị sản xuất (Nguồn: tổng hợp từ số liệu điều tra thực tế) Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 69 B¶ng 2.12 cho thÊy, c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i kh¸c nhau cã sù kh¸c nhau râ rÖt vÒ gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt b×nh qu©n mét trang tr¹i ®¹t ®-îc lµ 110,851 triÖu ®ång. C¸c trang tr¹i ch¨n nu«i t¹o ra gi¸ trÞ s¶n xuÊt cao nhÊt víi 155,831 triÖu ®ång/ trang tr¹i. TiÕp ®Õn lµ lo¹i h×nh trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp víi mçi trang tr¹i ®¹t 142,058 triÖu ®ång. Nhãm trang tr¹i cã gi¸ trÞ s¶n xuÊt thÊp nhÊt lµ trang tr¹i c©y l©u n¨m, c©y ¨n qu¶ vµ trang tr¹i l©m nghiÖp. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt t¹o ra chØ ë møc trung b×nh (h¬n 40 triÖu ®ång/trang tr¹i), ®ñ ®Ó ®¹t tiªu chÝ trë thµnh trang tr¹i. Gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa b¸n ra thÞ tr-êng ®¹t cao nhÊt lµ lo¹i h×nh trang tr¹i ch¨n nu«i víi 125,795 triÖu ®ång/ trang tr¹i. §øng thø hai lµ lo¹i h×nh trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp víi 113.989.000 ®ång/ trang tr¹i. Trang tr¹i trång c©y hµng n¨m tuy chØ cã mét trang tr¹i nh-ng t¹o ra gi¸ trÞ s¶n xuÊt còng kh¸ lín, trung b×nh ®¹t 88,675 triÖu. Trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶, c©y l©u n¨m cã gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa thÊp nhÊt víi 27,267 triÖu ®ång/ trang tr¹i. Së dÜ nh- vËy v× gi¸ n«ng s¶n phÈm kh«ng æn ®Þnh, nhÊt lµ gi¸ chÌ, gi¸ v¶i, nh·n hai n¨m võa qua xuèng thÊp. C¸c trang tr¹i nµy l¹i ë vïng s©u, giao th«ng ®i l¹i khã kh¨n, b¸n s¶n phÈm cho t- th-¬ng nªn hay bÞ t- th-¬ng Ðp gi¸. V× vËy, gi¸ trÞ hµng hãa mµ c¸c trang tr¹i thu ®-îc th«ng qua trao ®æi trªn thÞ tr-êng kh«ng cao. Gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa cña c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp thu ®-îc còng kh«ng cao, míi chØ ®¹t 29,442 triÖu ®ång/ trang tr¹i. Nguyªn nh©n lµ do c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp ®ang trong giai ®o¹n ®Çu tkiÕn thiÕt nªn s¶n phÈm thu ®-îc ch-a nhiÒu. VÒ chi phÝ s¶n xuÊt, ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh c¸c trang tr¹i ph¶i bá ra nhiÒu chi phÝ ®-îc gäi chung lµ chi phÝ s¶n xuÊt. Møc chi phÝ s¶n xuÊt nhiÒu hay Ýt do nhiÒu nh©n tè quyÕt ®Þnh nh-: quy m« s¶n xuÊt, t×nh h×nh sö dông c¸c thµnh tùu kü thuËt vµo s¶n xuÊt, n¨ng suÊt lao ®éng, sù t¨ng gi¶m gi¸ c¸c lo¹i vËt t- ®Çu vµo… trung b×nh mçi trang tr¹i ®Çu t- kho¶ng 77,575 triÖu ®ång. Chi phÝ s¶n xuÊt gi÷a c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i cã sù kh¸c biÖt lín. M« h×nh trang tr¹i ch¨n Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 70 nu«i vµ s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp lµ cã møc chi phÝ cao nhÊt, b×nh qu©n mçi trang tr¹i chi phÝ trªn 100 triÖu, cô thÓ: trang tr¹i ch¨n nu«i lµ 115,204 triÖu ®ång/ trang tr¹i; trang tr¹i SXKD tæng hîp lµ 106,248 triÖu ®ång/trang tr¹i. Trang tr¹i c©y l©u n¨m vµ c©y ¨n qu¶ cã chi phÝ thÊp nhÊt 19,267 triÖu/ trang tr¹i. C¸c trang tr¹i l©m nghiÖp chi phÝ kho¶ng trªn 22 triÖu ®ång/ trang tr¹i. C¸c trang tr¹i thu ®-îc l·i gép hay thu nhËp nh- sau: tuy mçi trang tr¹i cã thu nhËp kh¸c nhau nh-ng b×nh qu©n cho c¸c lo¹i h×nh lµ 33,276 triÖu/ trang tr¹i. Lo¹i h×nh trang tr¹i ch¨n nu«i vµ s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp vÉn ®¹t thu nhËp cao nhÊt. C¸c trang tr¹i ch¨n nu«i ®¹t 40,627 triÖu/trang tr¹i. Trang tr¹i SXKD tæng hîp ®· biÕt ®a d¹ng hãa s¶n phÈm nªn kh«ng nh÷ng cã ®-îc gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa cao mµ thu nhËp ®¹t ®-îc còng t-¬ng ®èi lín, trung b×nh 35,81 triÖu/ trang tr¹i. Trang tr¹i c©y l©u n¨m, c©y ¨n qu¶ thu nhËp chØ ®¹t 19,267 triÖu/trang tr¹i. B×nh qu©n mét trang tr¹i l©m nghiÖp ®¹t ®-îc 22,806 triÖu/trang tr¹i. b. KÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chung cña c¸c trang tr¹i ph©n theo vïng: Bảng 2.13: Kết quả hoạt động SXKD của các trang trại phân theo vùng năm 2006 ĐVT: Ng.đ Chỉ tiêu Tổng số Vùng phía bắc Vùng trung tâm Vùng phía nam Tổng số trang trại 89 22 16 51 1. Giá trị sản xuất 9865737 2389231 3019510 4456996 2. Chi phí 6904178 1632545 2343592 2928042 3. Thu nhập 2961559 756686 675918 1528954 4. Giá trị SPHH 7812902 1721465 2839664 3251774 Giá trị sản xuất 110851 108601 188719 87392 Chi phí 77575 74207 146474 57413 Thu nhập 33276 34395 42245 29979 Giá trị SPHH 87785 78248 177479 63760 Bình quân (Nguồn: tổng hợp từ số liệu điều tra) Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 71 B¶ng 2.13 cho thÊy, trong 3 vïng, c¸c trang tr¹i ë vïng trung t©m vµ vïng phÝa b¾c cho kÕt qu¶ cao nhÊt, ë c¶ hai vïng nay mçi trang tr¹i ®Òu cã gi¸ trÞ s¶n xuÊt trªn 100 triÖu ®ång/n¨m. B×nh qu©n mét trang tr¹i ë vïng trung t©m ®¹t 188,719 triÖu ®ång gi¸ trÞ s¶n xuÊt, vïng phÝa b¾c ®¹t 108,601 triÖu ®ång gi¸ trÞ s¶n xuÊt. XÐt theo yÕu tè thu nhËp, b×nh qu©n mét trang tr¹i ë vïng phÝa nam l¹i cã thu nhËp thÊp nhÊt, chØ ®¹t 29,979 triÖu ®ång/n¨m. C¸c trang tr¹i ë vïng trung t©m ®¹t b×nh qu©n 42,245 triÖu ®ång/ trang tr¹i, cao nhÊt so víi c¸c trang tr¹i ë hai vïng cßn l¹i. Víi ®Æc thï hÇu hÕt c¸c trang tr¹i ®Òu lµ m« h×nh trang tr¹i ch¨n nu«i nªn ë vïng trung t©m gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa cña c¸c trang tr¹i ®¹t ®-îc cao nhÊt, tÝnh b×nh qu©n mçi trang tr¹i ®¹t 177,479 triÖu ®ång gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa. Hai vïng cßn l¹i, mçi trang tr¹i cho gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa kh«ng cao, ch-a b»ng 50% cña c¸c trang tr¹i ë vïng trung t©m. c. KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng m« h×nh trang tr¹i ph©n theo vïng: C¸c m« h×nh trang tr¹i kh¸c nhau ë mçi vïng cho kÕt qu¶ kh¸c nhau vÒ gi¸ trÞ s¶n xuÊt, thu nhËp vµ gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa. Ngay c¶ cïng mét lo¹i h×nh trang tr¹i nh-ng ë c¸c vïng kh¸c nhau còng cho kÕt qu¶ kh«ng gièng nhau. KÕt qu¶ cô thÓ ®-îc thÓ hiÖn qua b¶ng 2.14 §èi víi vïng nói phÝa B¾c: lo¹i h×nh trang tr¹i ch¨n nu«i chiÕm phÇn lín vµ ®©y còng lµ lo¹i h×nh trang tr¹i cho thu nhËp cao nhÊt, b×nh qu©n 39,726 triÖu/ trang tr¹i. XÐt theo tiªu chÝ míi, trong toµn huyÖn chØ cã 5 m« h×nh trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp ®Òu tËp trung ë vïng nói phÝa b¾c. M« h×nh trang tr¹i nµy t¹o ra gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa cao nhÊt vµ còng cã chi phÝ s¶n xuÊt cao nhÊt. B×nh qu©n mét trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp ®¹t trªn 142 triÖu ®ång gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gÇn 114 triÖu ®ång gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa vµ cã chi phÝ s¶n xuÊt lªn tíi 106 triÖu ®ång/trang tr¹i. M« h×nh trang tr¹i l©m nghiÖp cho kÕt qu¶ thÊp nhÊt. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 72 B¶ng 2.14: KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c m« h×nh trang tr¹i ph©n theo vïng n¨m 2006 ĐVT: Ng.đ KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c m« h×nh trang tr¹i ph©n theo vïng Chỉ tiêu Tæng sè L©m nghiÖp Tổng số trang trại 89 5 1. Giá trị sản xuất 9865737 369521 2. Chi phí 6904178 3. Thu nhập 4. Giá trị SPHH Vïng phÝa b¾c Ch¨n SXKD nu«i TH 12 Vïng trung t©m Ch¨n C©y hµng nu«i n¨m 15 1 L©m nghiÖp Vïng phÝa nam Ch¨n CAQ, c©y nu«i l©u n¨m 1309420 5 710290 26 22 3 2930835 88675 1605921 2727675 123400 268601 832703 531240 2281917 61675 965274 1897168 65600 2961559 100919 476717 179050 648918 27000 640647 830507 57800 7812902 249885 901635 569945 2755164 84500 783945 2386029 81800 110851 73904 109118 142058 195389 88675 61766 123985 41133 Chi phí 77575 53720 69392 106248 152128 61675 37126 86235 21867 Thu nhập 33276 20184 39726 35810 43261 27000 24640 37750 19267 Giá trị SPHH 87785 49977 75136 113989 183678 84500 30152 108456 27267 Bình quân Giá trị sản xuất (Nguồn: tổng hợp từ số liệu điều tra) Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 73 B¶ng 2.14 cho thÊy: §èi víi vïng trung t©m: trong tæng sè 16 trang tr¹i chØ cã mét m« h×nh trang tr¹i trång c©y hµng n¨m nh-ng t¹o ra ®-îc gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa t-¬ng ®èi cao (84,5 triÖu ®ång), tuy nhiªn thu nhËp ®¹t ®-îc cña lo¹i h×nh trang tr¹i nµy míi chØ cã 27 triÖu ®ång, thÊp h¬n so víi møc b×nh qu©n chung cña c¸c trang tr¹i (33,276 triÖu ®ång). So s¸nh gi÷a ba vïng, m« h×nh trang tr¹i ch¨n nu«i vïng trung t©m cã thu nhËp vµ gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa cao nhÊt, ®¹t b×nh qu©n 43,261 triÖu ®ång thu nhËp/ trang tr¹i vµ 183,678 triÖu ®ång gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸/ trang tr¹i. ë vïng phÝa nam, trang tr¹i l©m nghiÖp chiÕm ®a sè. M« h×nh trang tr¹i nµy cho kÕt qu¶ kh«ng cao, b×nh qu©n mét trang tr¹i ®¹t ®-îc 24,64 triÖu ®ång thu nhËp vµ 30,152 triÖu ®ång gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸. So víi c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp ë vïng phÝa b¾c th× c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp ë ®©y cho kÕt qu¶ cao h¬n. C¸c trang tr¹i trång c©y l©u n¨m vµ c©y ¨n qu¶ cho kÕt qu¶ thÊp, b×nh qu©n mét trang tr¹i chØ ®¹t ®-îc 19 triÖu ®ång thu nhËp vµ 27 triÖu ®ång gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸, kÕt qu¶ nµy thÊp h¬n rÊt nhiÒu so víi møc b×nh qu©n chung cña c¸c trang tr¹i. d. KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ph©n theo ngµnh cña c¸c trang tr¹i S¶n phÈm cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ nh÷ng s¶n phÈm thiÕt yÕu ®Ó duy tr× cuéc sèng cña con ng-êi nãi chung vµ lµ nguån sèng chñ yÕu cña d©n c- ë n«ng th«n nãi riªng. V× vËy, c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña trang tr¹i còng dùa hoµn toµn vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hay ®¹i bé phËn t¹o ra gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña c¸c trang tr¹i lµ tõ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp bao gåm trång trät, ch¨n nu«i vµ nu«i trång thñy s¶n. Nghiªn cøu b¶ng 2.15 ta thÊy, tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña c¸c trang tr¹i t¹o ra ®-îc trong n¨m ®¹t 9.865.737.000 ®ång, trong ®ã, nguån thu chñ yÕu cña tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh lµ tõ n«ng nghiÖp, gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh n«ng nghiÖp chiÕm tõ 54,43% ®Õn 100% tuy gi÷a c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i l¹i cã sù kh¸c nhau râ rÖt. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 74 Bảng 2.15: Kết quả sản xuất kinh doanh phân theo ngành của các trang trại năm 2006 ĐVT: Ngđ Loại hình trang trại Chỉ tiêu Tổng số Cây hàng năm SL CC (%) Cây lâu năm, CAQ SL CC (%) Chăn nuôi Lâm nghiệp SXKD TH SL SL SL CC (%) CC (%) CC (%) Tổng GTSX 9865737 88675 100 123400 100 7635699 100 1307673 100 710290 100 1. Thu từ Nông nghiệp 8258877 88675 100 105400 85.41 6701583 87.77 711729 54.43 651490 91.72 trong đó: GT SP, DV bán ra 7373234 84500 95.29 79100 75.05 6127254 91.43 528085 74.20 554295 85.08 5000 4.05 48559 0.64 437503 33.46 8500 1.20 29596 60.95 338489 77.37 2. Thu từ Lâm nghiệp 499562 trong đó: GT SP, DV bán ra 368085 3. Thu từ thủy sản 107338 3000 2.43 21511 0.28 62527 4.78 20300 2.86 71583 2700 90.00 7105 33.03 46128 73.77 15650 77.09 999930 10000 8.11 864016 11.31 95914 7.33 30000 4.22 trong đó: GT SP, DV bán ra 4. Thu từ các hoạt động phi NLNTS Bình quân 110851 88675 41133 155831 42183 142058 Thu từ nông nghiệp 92796 88675 35133 136767 22959 130298 Thu từ lâm nghiệp 5613 1667 991 14113 1700 Thu từ thủy sản 1206 1000 439 2017 4060 11235 3333.3 17633 3094 6000 Thu từ các hoạt động phi NLNTS (Nguồn: tổng hợp từ số liệu điều tra) Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 75 Lo¹i h×nh trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp ®· biÕt kinh doanh ®a d¹ng hãa s¶n phÈm cña c¸c ngµnh, nh-ng s¶n phÈm chñ yÕu vÉn lµ tõ n«ng nghiÖp. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp b×nh qu©n mét trang tr¹i ®¹t 130.298.000 ®ång, chiÕm 91,72 %. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña lo¹i h×nh trang tr¹i nµy ®¹t ®-îc 85% gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt tõ nu«i trång thñy s¶n chiÕm 2,86%; 1,2 % lµ tõ ngµnh l©m nghiÖp vµ 4,22% lµ tõ c¸c ho¹t ®éng phi n«ng, l©m nghiÖp, thñy s¶n. Trang tr¹i ch¨n nu«i cã gi¸ trÞ s¶n xuÊt b×nh qu©n mét trang tr¹i cao nhÊt, trong ®ã gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh n«ng nghiÖp b×nh qu©n mét trang tr¹i ®¹t ®-îc lµ 136,767 triÖu chiÕm 87,77% trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt. Gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa ngµnh n«ng nghiÖp ®¹t 75%. Thu tõ l©m nghiÖp vµ thñy s¶n chiÕm rÊt Ýt trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt, thu tõ hai ngµnh nµy chiÕm ch-a tíi 1% v× s¶n phÈm chÝnh cña c¸c trang tr¹i nµy lµ s¶n phÈm ch¨n nu«i. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt l©m nghiÖp chØ ®¹t b×nh qu©n mét trang tr¹i lµ 991.000 ®ång, thñy s¶n ®¹t 439.000 ®ång. Trong ®ã, gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa cña s¶n xuÊt l©m nghiÖp ®¹t 60%, cña thñy s¶n chØ ®¹t 33%. Ngoµi ra, c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i cßn cã nguån thu tõ c¸c ho¹t ®éng phi n«ng, l©m nghiÖp, thñy s¶n nh- ho¹t ®éng vËn t¶i, bu«n b¸n, söa ch÷a xe cã ®éng c¬, x©y dung… B×nh qu©n mçi trang tr¹i thu ®-îc tõ c¸c ho¹t ®éng nµy lµ 17.633.000 ®ång, chiÕm 11,31% trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt. §èi víi c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp, mÆc dï s¶n phÈm tõ ngµnh l©m nghiÖp míi lµ s¶n phÈm chÝnh cña c¸c trang tr¹i, nh-ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh n«ng nghiÖp vÉn chiÕm tû träng lín (54,43%) trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt, b×nh qu©n mét trang tr¹i cã gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ 22.959.000 ®ång, gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa cña ngµnh nµy ®¹t 74%. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh l©m nghiÖp chØ ®¹t 14.113.000 ®ång, chiÕm 33,46% trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt. Nguyªn nh©n lµ do c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp ®ang trong giai ®o¹n ®Çu t- kiÕn thiÕt c¬ b¶n, trång rõng míi nªn ch-a thu ®-îc nhiÒu s¶n phÈm tõ ngµnh l©m nghiÖp. Do ®ã, c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp rÊt khã kh¨n vÒ vèn ®Ó ch¨m sãc trong thêi Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 76 kú kiÕn thiÕt c¬ b¶n. Gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa cña s¶n xuÊt l©m nghiÖp ®¹t ®-îc 77%. C¸c trang tr¹i l©m nghiÖp còng thu ®-îc tõ nu«i th¶ c¸ b×nh qu©n 2.017.000 ®ång/trang tr¹i. Ho¹t ®éng phi n«ng l©m nghiÖp, thñy s¶n còng t¹o cho c¸c trang tr¹i b×nh qu©n lµ 3.094.000 ®ång/trang tr¹i. Víi trang tr¹i c©y hµng n¨m, gi¸ trÞ s¶n xuÊt t¹o ra hoµn toµn tõ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, trung b×nh trong n¨m ®¹t 88,675 triÖu ®ång. Gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa b¸n ra thÞ tr-êng ®¹t 95,29%. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa cña trang tr¹i trång c©y hµng n¨m t¹o ra trong mét n¨m t-¬ng ®èi cao, v× s¶n phÈm chÝnh cña trang tr¹i lµ rau mµu, hoa, c©y c¶nh, gièng c©y nªn s¶n xuÊt ra ®Õn ®©u tiªu thô hÕt ®Õn ®Êy, h¬n n÷a gi¸ cña nh÷ng n«ng s¶n nµy l¹i æn ®Þnh. Víi kÕt qu¶ ®iÒu tra nh- trªn cho thÊy, c¸c trang tr¹i ®· ph¸t huy ®-îc c¸c mÆt m¹nh, -u thÕ thuËn lîi cña ®Þa ph-¬ng ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt t¹o ra thu nhËp, n©ng cao ®êi sèng. Xu h-íng s¶n xuÊt cña c¸c trang tr¹i lµ hä sÏ lµm mét phÇn n«ng nghiÖp, phÇn cßn l¹i lµ lµm ngoµi n«ng nghiÖp. Xu h-íng nµy t¨ng dÇn tõ trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp ®Õn Trang tr¹i ch¨n nu«i víi tû träng thu tõ ngoµi n«ng nghiÖp lµ tõ 4,22% ®Õn 11,31%. Nh- trªn ®· ph©n tÝch, ®¹i bé phËn ®ãng gãp vµo nguån thu cña trang tr¹i lµ tõ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, gi÷a c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i kh¸c nhau vÉn cã sù kh¸c nhau vÒ c¬ cÊu s¶n xuÊt cña ngµnh n«ng nghiÖp. B¶ng 2.16 cho thÊy râ h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy. Sè liÖu tõ b¶ng 2.16 cho thÊy, víi mçi lo¹i h×nh trang tr¹i kh¸c nhau th× gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña c¸c trang tr¹i t¹o ra còng kh¸c nhau, b×nh qu©n gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chung cho tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh ®¹t 92,796 triÖu ®ång/ trang tr¹i. Gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa tõ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®¹t ®-îc lµ 82,845 triÖu ®ång/ 1trang tr¹i. Trong ®ã, Trang tr¹i ch¨n nu«i vµ trang tr¹i SXKD tæng hîp ®¹t ®-îc b×nh qu©n gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp mét trang tr¹i cao nhÊt, cao h¬n gÊp 6 lÇn so víi nhãm c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 77 Bảng 2.16: Kết quả sản xuất ngành nông nghiệp bình quân một trang trại năm 2006 ĐVT: Ng.đ Chỉ tiêu BQ chung Cây hàng năm Tổng giá trị sản xuất NN BQ 1 TT Trong đó: GT SPHH BQ 1 TT 1. Thu từ trồng trọt 1.1 Cây hàng năm a. Lúa b. Ngô 92796 82845 15218 6964 1862 457 88675 84500 60600 60600 600 2454 60000 c. Cây hàng năm khác (hoa, cây cảnh..) Loại hình trang trại Cây lâu năm, Chăn Lâm CAQ nuôi nghiệp SXKD TH 35133 136768 22959 130298 26367 125046 170035 110859 19733 13029 14602 28650 6800 6706 4840 12030 6000 3551 3771 10240 606 314 250 2549 755 1540 1.2 Cây lâu năm 5657 7833 4758 a.Chè 4910 5500 4195 b. Nhãn 161 118 c. Vải 326 2000 286 d. Bưởi 17 29 e. Dứa 97 f. Cây lâu năm khác 146 333 130 1.3 Giống cây trồng 22 3 1.4 Sản phẩm phụ trồng trọt 188 100 183 1.6 dịch vụ trồng trọt 2388 5000 1380 2. Thu từ chăn nuôi 77579 28075 15300 123739 2.1 SP chăn nuôi bán, giết thịt 67792 27275 10767 109042 Thịt trâu hơi 4187 7605 Thịt bò hơi 2065 3751 Thịt lợn hơi 46644 25000 3333 75970 Gà 14062 2275 4000 20317 Vịt 618 1085 Ngan, ngỗng 117 140 Chăn nuôi khác 98 3434 173 2.2 SP chăn nuôi không qua 2847 4498 giết thịt Trứng 2374 67 3682 SP chăn nuôi không qua giết 473 67 816 thịt khác 2.3 Giống gia súc, gia cầm, 4888 2533 7032 vật nuôi 2.4 Sản phẩm phụ chăn nuôi 2045 800 1833 3167 2.5 Dịch vụ chăn nuôi 7 100 (Nguồn: tổng hợp từ số liệu điều tra) 5566 4755 274 224 2 279 32 14860 13520 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 800 175 4021 8358 6211 420 920 360 340 1060 101648 87718 2742 3321 58 81 8 59760 27750 39 6310 3 6150 36 160 1800 5420 309 2200 208 http://www.lrc-tnu.edu.vn 78 B¶ng trªn cho thÊy: Trong c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña trang tr¹i ch¨n nu«i th× thu tõ s¶n xuÊt ch¨n nu«i chiÕm tíi 90,47%, thu tõ trång trät chØ chiÕm 9,53%. B×nh qu©n mét trang tr¹i ch¨n nu«i thu ®-îc tõ ch¨n nu«i 123,739 triÖu/trang tr¹i. Trong ®ã, c¸c trang tr¹i chñ yÕu t©p trung vµo ch¨n nu«i lîn thÞt, b×nh qu©n mét trang tr¹i thu ®-îc 75,97 triÖu ®ång. Do t©m lý lo sî dÞch cóm gia cÇm nªn so víi tr-íc kia, ch¨n nu«i gia cÇm kh«ng ®-îc ®¸ng chó ý, rÊt Ýt trang tr¹i ®Çu t- vµo nu«i gµ trong khi gi¸ c¶ ®Çu ra cña s¶n phÈm gia cÇm ngµy mét t¨ng. Do vËy, thu tõ ch¨n nu«i gµ ®¹t b×nh qu©n 20,317 triÖu ®ång/trang tr¹i; ch¨n nu«i vÞt chØ ®¹t h¬n 1 triÖu/ trang tr¹i. Ch¨n nu«i tr©u, bß lÊy thÞt còng lµ mét nguån thu kh¸ cña c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i, b×nh qu©n thu tõ ch¨n nu«i tr©u, bß ®¹t h¬n 11 triÖu ®ång/trang tr¹i. Do yÕu tè gi¸ c¶ vµ thÞ tr-êng kh«ng æn ®Þnh nªn còng cã lóc g©y nhiÒu khã kh¨n cho c¸c chñ trang tr¹i ch¨n nu«i. NÕu nh- thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm ch¨n nu«i ®-îc më réng vµ æn ®Þnh sÏ lµ ®éng lùc chÝnh ®Ó ngµnh ch¨n nu«i cña huyÖn §ång Hû ph¸t triÓn m¹nh vµ tû träng trong c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp sÏ cao. S¶n xuÊt trång trät cña c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i t¹o ra b×nh qu©n 13,029 triÖu ®ång/trang tr¹i. Nguån thu chñ yÕu cña trång trät lµ tõ s¶n phÈm c©y hµng n¨m (lóa, ng«). C¸c s¶n phÈm nµy võa cung cÊp l-¬ng thùc cho c¸c trang tr¹i, võa tËn dông s¶n phÈm phô lµm thøc ¨n cho ch¨n nu«i. Víi c¸c trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp, nguån thu chñ yÕu cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp còng tõ ch¨n nu«i. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt ch¨n nu«i chiÕm 78% trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. C¸c trang tr¹i chñ yÕu nu«i lîn thÞt vµ gµ c«ng nghiÖp, b×nh qu©n mét trang tr¹i thu ®-îc tõ ch¨n nu«i lîn thÞt lµ 59,76 triÖu ®ång, tõ ch¨n nu«i gµ lµ 27,75 triÖu. Trang tr¹i SXKD tæng hîp còng ®· tËn dông ®-îc phÇn lín s¶n phÈm phô tõ ho¹t ®éng ch¨n nu«i. Gi¸ trÞ cña s¶n xuÊt trång trät chØ chiÕm 22% trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, trong ®ã thu tõ c©y hµng n¨m vµ c©y l©u n¨m gÇn t-¬ng ®-¬ng nhau. B×nh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 79 qu©n mét trang tr¹i thu ®-îc tõ trång c©y hµng n¨m h¬n 12 triÖu ®ång, tõ c©y l©u n¨m h¬n 14 triÖu ®ång. §èi víi lo¹i h×nh trang tr¹i trång c©y hµng n¨m, trang tr¹i c©y ¨n qu¶, trong c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp th× gi¸ trÞ s¶n xuÊt trång trät chiÕm 56,2%. Tuy nhiªn, gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña c©y l©u n¨m míi chØ chiÕm 22% trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. C©y l©u n¨m vÉn ch-a cho thu ho¹ch cao, b×nh qu©n thu ®-îc 7,833 triÖu ®ång/trang tr¹i. S¶n xuÊt ch¨n nu«i cho thu nhËp b×nh qu©n 15,3 triÖu ®ång/trang tr¹i. S¶n phÈm chÝnh cña ch¨n nu«i vÉn lµ lîn thÞt vµ gµ c«ng nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã, c¸c trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶, c©y l©u n¨m cßn më réng ®Çu t- vµo nu«i ong, b×nh qu©n thu tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt nµy lµ 3,434 triÖu ®ång/trang tr¹i. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña trang tr¹i l©m nghiÖp kh«ng cao, b×nh qu©n mét trang tr¹i thu ®-îc 22,959 triÖu. Trong ®ã, thu tõ trång trät chiÕm phÇn lín (63,6%). C©y hµng n¨m vµ c©y l©u n¨m cho thu nhËp t-¬ng ®-¬ng nhau, b×nh qu©n gÇn 5 triÖu ®ång/ trang tr¹i. §Ó thÊy râ h¬n t×nh h×nh ®ãng gãp cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt l©m nghiÖp, thñy s¶n vµ ho¹t ®éng phi n«ng l©m thñy s¶n vµo thu nhËp cña trang tr¹i ta xem b¶ng 2.17. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt l©m nghiÖp cña c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp ch-a cao, b×nh qu©n mét trang tr¹i ®¹t ®-îc 14,113 triÖu ®ång. Trong ®ã, thu chÝnh lµ tõ khai th¸c l©m s¶n (chiÕm 90,3%). Trong n¨m 2006, thu tõ khai th¸c gç b×nh qu©n 10,352 triÖu/trang tr¹i. C¸c trang tr¹i ch¨n nu«i ®· m¹nh d¹n më réng ho¹t ®éng cña m×nh ®Çu t- vµo c¸c ho¹t ®éng phi n«ng, l©m nghiÖp, thñy s¶n. C¸c ho¹t ®éng nµy ®ãng gãp mét phÇn ®¸ng kÓ vµo gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña c¸c trang tr¹i, b×nh qu©n mét trang tr¹i thu ®-îc 17,632 triÖu ®ång. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt l©m nghiÖp vµ thñy s¶n cña c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i chiÕm rÊt Ýt. Gièng nh- trang tr¹i ch¨n nu«i, c¸c trang tr¹i SXKD tæng hîp còng ®Çu t- vµo ho¹t ®éng phi n«ng l©m nghiÖp, thñy s¶n vµ ®· thu ®-îc b×nh qu©n 6 triÖu ®ång/trang tr¹i. Nu«i trång thñy s¶n ®ãng gãp vµo tæng gi¸ trÞ s¶n Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 80 xuÊt cña c¸c trang tr¹i b×nh qu©n 4 triÖu ®ång/trang tr¹i. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt tõ l©m nghiÖp vµ nu«i trång thñy s¶n cña c¸c trang tr¹i c©y l©u n¨m, c©y ¨n qu¶ kh«ng lín. ThÕ nh-ng, ho¹t ®éng phi n«ng, l©m nghiÖp, thñy s¶n còng t¹o ra mét phÇn gi¸ trÞ s¶n xuÊt lµ h¬n 3 triÖu ®ång cho mçi trang tr¹i. Bảng 2.17: Kết quả sản xuất ngành lâm nghiệp, thủy sản và hoạt động phi NLTS bình quân một trang trại năm 2006 Chỉ tiêu 1. GTSX lâm nghiệp BQ 1 TT 1.1 Thu từ khai thác lâm sản Gỗ Củi Khai thác lâm sản khác 1.2 Thu từ DV lâm nghiệp Trồng rừng tập trung Chăm sóc rừng Bảo vệ rừng DV lâm nghiệp khác 2.GTSX thủy sản BQ 1 trang trại 3. GTSX từ các hoạt động phi NLTS BQ 1 TT BQ chung 5613 5135 3938 995 202 478 67 23 180 208 1206 11246 ĐVT: Ng.đ Loại hình trang trại Cây lâu năm, CAQ 1667 1667 Chăn nuôi Lâm nghiệp 1667 991 991 604 387 1000 3333 439 17632 3.1 Công nghiệp 2932 5325 3.2 Xây dựng 247 449 3.3 Thương mại 4839 8605 3.4 Vận tải 1236 1816 3.5 Hoạt động dịch vụ khác 1993 3333 1437 (Nguồn: tổng hợp từ số liệu điều tra) 14113 12742 10352 1810 580 1371 194 65 516 597 2017 3094 SXKD TH 1700 1700 1700 4060 6000 1800 4200 3094 Nh×n chung, c¸c trang tr¹i ®· biÕt tÝnh to¸n, ph©n tÝch nhu cÇu thÞ tr-êng, tËn dông nh÷ng ®iÓm m¹nh cña m×nh vµ nh÷ng c¬ héi xuÊt hiÖn trong vïng ®Ó ®Çu t- s¶n xuÊt thu lîi nhuËn cao. Nh÷ng trang tr¹i nµy ®· cã thu nhËp t-¬ng ®èi cao. Tuy nhiªn, víi mét sè trang tr¹i vÉn cßn rôt rÌ trong viÖc ®Çu t-, ch-a d¸m m¹o hiÓm ®Çu t- ngay c¶ khi cã c¬ héi. Bëi lÏ hä vÉn cßn chÞu ¶nh h-ëng cña c¸ch lµm tiÓu n«ng, sî rñi ro, mÊt m¸t. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 81 2.3.2.2 T×nh h×nh s¶n xuÊt hµng hãa vµ mèi quan hÖ víi thÞ tr-êng cña c¸c trang tr¹i ViÖc chuyÓn tõ nÒn s¶n xuÊt víi c¬ chÕ bao cÊp sang nÒn s¶n xuÊt hµng hãa theo c¬ chÕ thÞ tr-êng th× yÕu tè thÞ tr-êng võa lµ ®iÒu kiÖn, võa lµ ph-¬ng tiÖn, lµ n¬i ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt, lµ kh©u trung gian quan träng ®Ó liªn hÖ gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. ThÞ tr-êng th«ng qua ho¹t ®éng l-u th«ng hµng hãa l¹i t¸c ®éng ®Õn nÒn s¶n xuÊt x· héi. C.M¸c viÕt “khi thÞ tr-êng, nghÜa lµ lÜnh vùc trao ®æi më réng ra th× quy m« trong s¶n xuÊt còng t¨ng lªn, sù ph©n c«ng trong s¶n xuÊt còng trë lªn s©u s¾c h¬n”. ChÝnh v× vËy, thÞ tr-êng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ còng nh- biÕn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ. [9] Tuy vËy, nh×n mét c¸ch tæng qu¸t trong ph¹m vi c¶ n-íc, thÞ tr-êng ë n-íc ta chËm ph¸t triÓn. ë nhiÒu vïng, nhÊt lµ trong khu vùc n«ng th«n ch-a héi tô ®ñ nh÷ng tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn nÒn s¶n xuÊt hµng hãa, nhÊt lµ thÞ tr-êng tiªu thô n«ng s¶n phÈm kh«ng æn ®Þnh, biÕn ®éng th-êng xuyªn, n«ng s¶n hµng hãa tuy ch­a nhiÒu nh­ng ®· cã hiÖn t­îng “ø ®äng”, kÓ c¶ n«ng s¶n tù tiªu vµ xuÊt khÈu. V× vËy, trong n«ng nghiÖp n¶y sinh m©u thuÉn gi÷a ®Çu t- më réng s¶n xuÊt víi tiªu thô s¶n phÈm (cã lóc diÔn ra gay g¾t) cã nguy c¬ k×m h·m tíi tèc ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ n-íc ta. So víi c¸c huyÖn kh¸c trong tØnh, huyÖn §ång Hû cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, cã nhiÒu c¬ héi, nhiÒu tiÒm n¨ng vÒ thÞ tr-êng trao ®æi, giao l-u hµng hãa. Víi -u thÕ nh- vËy, nh-ng huyÖn vÉn ch-a tËn dông ®-îc lîi thÕ nµy. Nguyªn nh©n cã nhiÒu nh-ng c¬ b¶n nhÊt lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña huyÖn vÉn cßn ¶nh h-ëng nhiÒu cña s¶n xuÊt tiÓu n«ng, tù cÊp tù tóc phi kinh doanh. ë nh÷ng vïng s©u, vïng xa nhiÒu tËp tôc s¶n xuÊt l¹c hËu vÉn cßn tån t¹i ë ®Þa ph-¬ng. C¸c trang tr¹i trªn ®Þa bµn huyÖn còng ®· nh»m tíi môc tiªu lµ s¶n xuÊt hµng hãa ®em trao ®æi trªn thÞ tr-êng, nh-ng khèi l-îng hµng hãa trao ®æi trªn thÞ tr-êng ch-a cao. Gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa vÉn cßn thÊp, ch-a t-¬ng xøng víi tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña c¸c trang tr¹i, b×nh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 82 qu©n gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa mét trang tr¹i míi chØ ®¹t 79,2%, lo¹i h×nh trang tr¹i c©y ¨n qu¶, c©y l©u n¨m, l©m nghiÖp chØ ®¹t h¬n 60%. Qua ®iÒu tra cho thÊy: hÇu hÕt c¸c trang tr¹i ®Òu tiªu thô s¶n phÈm th«ng qua l¸i th-¬ng chiÕm tíi 85%, chØ cã 5% c¸c chñ trang tr¹i tr¶ lêi ®· b¸n trùc tiÕp s¶n phÈm cho ng-êi tiªu dïng vµ mang ra chî b¸n. Víi c¬ cÊu b¸n nh- trªn, c¸c trang tr¹i sÏ bÞ thiÖt thßi, ¶nh h-ëng lín ®Õn thu nhËp, c¬ héi giao l-u cña c¸c trang tr¹i víi c¸c vïng trong vµ ngoµi tØnh. Khi ®-îc hái vÒ khã kh¨n cña trang tr¹i th× cã 51,6% trang tr¹i thÊy khã tiªu thô s¶n phÈm. Cã tíi 76% trang t¹i thÊy thÊt väng vÒ ®Çu ra cho s¶n phÈm nhÊt lµ s¶n phÈm hoa qu¶ nh- v¶i, nh·n bëi gi¸ s¶n phÈm cã lóc kh«ng ®ñ vèn mµ trang tr¹i ®· bá ra ®Ó s¶n xuÊt. Kinh nghiÖm thÞ tr-êng cña chñ trang tr¹i cßn thÊp, ®ã còng nguyªn nh©n dÉn ®Õn quy m« cña c¸c trang tr¹i bÞ thu hÑp l¹i. Do ®ã, vÊn ®Ò gi¶i quyÕt thÞ tr-êng ®Çu ra cho c¸c trang tr¹i sÏ lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc thóc ®Èy c¸c trang tr¹i ph¸t triÓn, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i. §Ó gi¶i quyÕt tèt kh©u thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm, c¸c trang tr¹i cÇn t¹o mèi liªn kÕt hîp t¸c víi c¸c hé vÖ tinh trong tiªu thô s¶n phÈm vµ cung øng ®Çu vµo, trang tr¹i sÏ lµ ®Çu mèi tiªu thô cho c¸c hé vÖ tinh. C¸c hé vÖ tinh ë ®©y lµ nh÷ng hé s¶n xuÊt giái, c¸c hé xung quanh trang tr¹i. Tõ ®ã, sÏ n©ng cao ®-îc søc c¹nh tranh cho s¶n phÈm cña trang tr¹i, tr¸nh ®-îc t×nh tr¹ng bÞ t- th-¬ng Ðp gi¸. 2.3.3 HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i B¶ng 2.18 cho thÊy hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ tû suÊt hµng hãa cña tõng lo¹i h×nh trang tr¹i. C¸c m« h×nh trang tr¹i ho¹t ®éng theo c¸c ph-¬ng thøc kh¸c nhau cho hiÖu qu¶ kh¸c nhau. S¶n xuÊt hµng hãa lµ ®Æc tr-ng c¬ b¶n cña kinh tÕ trang tr¹i. §Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña kinh tÕ hµng hãa cã thÓ sö dông chØ tiªu quy m« gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa vµ tû suÊt s¶n phÈm hµng hãa. Qua ph©n tÝch cho thÊy, gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa cña c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i ®¹t gi¸ trÞ kh¸ cao. B×nh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 83 qu©n chung lµ 87,875 triÖu ®ång/trang tr¹i, trong ®ã trang tr¹i ch¨n nu«i cã gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa cao nhÊt, thÊp nhÊt lµ trang tr¹i c©y l©y n¨m, c©y ¨n qu¶. Gi¶i thÝch vÒ ®iÒu nµy, qua kÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy trang tr¹i ch¨n nu«i cã møc ®é chuyªn m«n hãa cao nhÊt so víi c¸c lo¹i h×nh cßn l¹i. C¸c s¶n phÈm hµng hãa cña c¸c trang tr¹i chñ yÕu lµ n«ng s¶n. Rõng trång ®ang trong thêi gian ch¨m sãc tu bæ ch-a thu ho¹ch nªn ch-a cã l©m s¶n hµng hãa. Bảng 2.18: Hiệu quả sản xuất kinh doanh và tỷ suất hàng hóa bình quân của một trang trại năm 2006 Loại hình trang trại Chỉ tiêu ĐVT Cây hàng Cây lâu năm năm, CAQ GO Ngđ 88675 123400 CP Ngđ 61675 GM Ngđ GO/CP Chăn nuôi Lâm SXKD BQ nghiệp TH chung 7635699 1307673 710290 110851 65600 5644976 600687 531240 77575 27000 57800 1990723 706986 179050 33276 Lần 1,4378 1,881 1,353 2,177 1,337 1,428 GM/CP Lần 0,4378 0,881 0,353 1,177 0,337 0,429 GO/LĐ/năm Ngđ 44338 8227 60601 14214 35515 32453 GO/LĐ/tháng Ngđ 3695 686 5050 1184 2960 2704 GM/LĐ/tháng Ngđ 1125 321 1317 640 746 812 CP/ha Ngđ 61675 2982 76283 577 15310 5887 GM/ha Ngđ 27000 2627 26902 679 5160 2525 % 95,29 66,29 80,73 69,80 80,24 79,2 Tỷ suất SPHH (Nguồn: tính toán, tổng hợp từ số liệu điều tra) C¸c trang tr¹i kh«ng chØ cã quy m« gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa kh¸ lín mµ tû suÊt s¶n phÈm hµng hãa chiÕm còng kh¸ cao, b×nh qu©n chung cho c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i lµ 79,2%. Tuy nhiªn, tû suÊt s¶n phÈm hµng hãa cña c¸c trang tr¹i cã sù chªnh lÖch nhau nhiÒu. Tû suÊt s¶n phÈm hµng hãa ®¹t cao nhÊt thuéc vÒ trang tr¹i c©y hµng n¨m 95,39%. TiÕp ®Õn lµ trang tr¹i ch¨n nu«i vµ trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp víi h¬n 80%. §iÒu nµy cho thÊy Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 84 møc ®é tham gia vµo thÞ tr-êng cña c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i trªn lµ cao, ®ång thêi còng chÞu nhiÒu ¶nh h-ëng bëi sù biÕn ®éng cña thÞ tr-êng. ThÊp nhÊt lµ trang tr¹i c©y l©u n¨m, c©y ¨n qu¶ chØ ®¹t 66,29%. Nh×n chung, c¸c trang tr¹i cã tû träng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c¸c ngµnh cao hoÆc thÊp th× t-¬ng tù còng cã tû träng gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa cao hoÆc thÊp. N¨ng suÊt lao ®éng cña trang tr¹i ®-îc thÓ hiÖn ë viÖc gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña mét lao ®éng mang l¹i trong n¨m. Mét lao ®éng cña trang tr¹i ch¨n nu«i mang l¹i 60,6 triÖu ®ång, cao nhÊt trong sè c¸c trang tr¹i ®iÒu tra. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt trung b×nh 35,5 triÖu ®ång/lao ®éng thuéc vÒ trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp, thÊp nhÊt thuéc vÒ lo¹i h×nh trang tr¹i trång c©y l©u n¨m, c©y ¨n qu¶ víi 8,227 triÖu ®ång/lao ®éng. HiÖu qu¶ sö dông mét ®ång chi phÝ ®èi víi tõng lo¹i h×nh trang tr¹i cã sù kh¸c nhau lín. Lo¹i h×nh trang tr¹i l©m nghiÖp ®¹t rÊt cao 2,177 lÇn, tøc lµ bá ra mét triÖu ®ång chi phÝ cho s¶n xuÊt kinh doanh th× thu ®-îc 2,177 triÖu ®ång gi¸ trÞ s¶n xuÊt. Lo¹i h×nh trang tr¹i ch¨n nu«i vµ trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp ®¹t thÊp h¬n víi 1,3 lÇn, nÕu trang tr¹i bá ra mét triÖu ®ång chi phÝ th× chØ thu ®-îc 1,3 triÖu ®ång gi¸ trÞ s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt cho mét ®¬n vÞ diÖn tÝch (ha) cña c¸c trang tr¹i còng cã sù kh¸c nhau rÊt lín. §iÒu nµy ®óng víi nhËn ®Þnh ë trªn, chi phÝ s¶n xuÊt liªn quan ®Õn møc ®é chuyªn m«n hãa. Chi phÝ cµng lín trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch th× møc ®é chuyªn m«n hãa cña trang tr¹i ®ã cµng lín. Cao nhÊt thuéc vÒ trang tr¹i ch¨n nu«i ®· ®Çu t- ®Õn 76,283 triÖu ®ång/ha, nh-ng trang tr¹i l©m nghiÖp chØ ®Çu t- cã 577 ngh×n ®ång cho 1 ha, thÊp h¬n rÊt nhiÒu so víi trang tr¹i ch¨n nu«i. Nguyªn nh©n lµ do c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp ®ang trong thêi kú kiÕn thiÕt c¬ b¶n nh-ng l¹i thiÕu vèn ®Çu t- vµo ch¨m sãc rõng. Thu nhËp trªn mét lao ®éng gi÷a c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i còng cã sù kh¸c biÖt lín, b×nh qu©n lµ 812 ngh×n ®ång/th¸ng. C¸c trang tr¹i ch¨n nu«i cho thu nhËp trªn mét lao ®éng cao nhÊt 1,317 triÖu ®ång/th¸ng. Trang tr¹i Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 85 trång c©y l©u n¨m, c©y ¨n qu¶ cho thu nhËp trªn mét lao ®éng thÊp nhÊt chØ cã 321 ngh×n ®ång/th¸ng, thÊp h¬n rÊt nhiÒu so víi trang tr¹i ch¨n nu«i. VÒ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i theo vïng: §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ tû suÊt s¶n phÈm hµng hãa cña c¸c trang tr¹i theo vïng ta thÊy cã sù chªnh lÖch nhau. Tû suÊt s¶n phÈm hµng hãa cña c¸c trang tr¹i vïng trung t©m chiÕm tû lÖ rÊt cao, ®¹t 94%, cao h¬n h¼n so víi c¸c trang tr¹i ë hai vïng cßn l¹i. Hai vïng cßn l¹i, c¸c trang tr¹i cho tû suÊt s¶n phÈm hµng hãa thÊp, chØ ®¹t h¬n 70%, thÊp h¬n møc b×nh qu©n chung cña toµn huyÖn. Bảng 2.19: Hiệu quả sản xuất kinh doanh và tỷ suất hàng hóa bình quân một trang trại phân theo vùng năm 2006 Chỉ tiêu ĐVT GO Ngđ CP Ngđ GM Ngđ GO/CP Lần GM/CP Lần GO/LĐ/năm Ngđ GO/LĐ/tháng Ngđ GM/LĐ/tháng Ngđ CP/ha Ngđ GM/ha Ngđ Tỷ suất SPHH % Phân theo vùng Vùng phía bắc Vùng trung tâm Vùng phía nam 108601 74207 34395 1,464 0,464 37332 3111 985 4544 2106 72,1 188719 146474 42245 1,288 0,288 52974 4414 988 8312 2397 94,0 87392 57413 29979 1,522 0,522 14661 1222 419 4757 2802 73,0 BQ chung 110851 77575 33276 1,428 0,429 32453 2704 812 5887 2525 79,2 (Nguồn: tính toán, tổng hợp từ số liệu điều tra) §¸nh gi¸ vÒ n¨ng suÊt lao ®éng, qua b¶ng 2.19 ta thÊy, c¸c trang tr¹i thuéc vïng trung t©m cho gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ thu nhËp b×nh qu©n trªn mét lao ®éng ®¹t cao nhÊt. B×nh qu©n mçi th¸ng mét lao ®éng t¹o ra ®-îc 4,414 triÖu ®ång gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ 988 ngh×n ®ång thu nhËp. ThÊp nhÊt lµ c¸c trang tr¹i phÝa nam, mçi lao ®éng chØ t¹o ra ®-îc 1,222 triÖu ®ång gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ 419 ngh×n ®ång thu nhËp trªn th¸ng. XÐt vÒ hiÖu qu¶ sö dông chi phÝ, c¸c Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 86 trang tr¹i phÝa nam l¹i tèt h¬n. C¸c trang tr¹i ë vïng nµy bá ra mét triÖu ®ång chi phÝ thu ®-îc 1,522 triÖu ®ång gi¸ trÞ s¶n xuÊt. HiÖu qu¶ sö dông chi phÝ thÊp nhÊt thuéc vÒ c¸c trang tr¹i ë vïng trung t©m, chØ ®¹t cã 1,288 lÇn. Vïng trung t©m còng lµ vïng mµ c¸c trang tr¹i ®Çu t- vÒ chi phÝ s¶n xuÊt trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch cao nhÊt, tÝnh b×nh qu©n mçi trang tr¹i bá ra 8,312 triÖu ®ång/ha, gÊp ®«i so víi hai vïng cßn l¹i. Tuy nhiªn, thu nhËp thu ®-îc trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch l¹i kh«ng cao b»ng c¸c trang tr¹i ë vïng phÝa nam. B×nh qu©n mçi trang tr¹i vïng trung t©m thu ®-îc 2,39 triÖu ®ång thu nhËp trªn 1ha, trong khi ®ã ë vïng phÝa nam, mçi trang tr¹i thu ®-îc 2,8 triÖu ®ång. Sè liÖu tæng hîp tõ b¶ng 2.20 cho biÕt, c¸c trang tr¹i vïng trung t©m cã tû suÊt s¶n phÈm hµng hãa rÊt cao. Trong ®ã, m« h×nh trang tr¹i ch¨n nu«i ®¹t tû suÊt s¶n phÈm hµng hãa ®¹t tíi 94,01%, cao h¬n nhiÒu so víi trang tr¹i ch¨n nu«i ë vïng phÝa b¾c (68,86%) vµ vïng phÝa nam (87,47%). C¸c trang tr¹i ch¨n nu«i ë vïng trung t©m cã tr×nh ®é chuyªn m«n hãa cao h¬n, l¹i ®-îc thuËn lîi vÒ giao th«ng, th«ng tin liªn l¹c nªn cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn víi thÞ tr-êng, nh¹y bÐn víi thÞ tr-êng h¬n. Lao ®éng ë trang tr¹i ch¨n nu«i vïng trung t©m t¹o ra gi¸ trÞ s¶n xuÊt, thu nhËp cao nhÊt, gi¸ trÞ s¶n xuÊt b×nh qu©n mét th¸ng lµ 4,789 triÖu ®ång/lao ®éng. Lao ®éng ë trang tr¹i ch¨n nu«i vïng phÝa nam b×nh qu©n mét th¸ng t¹o ra ®-îc 2,526 triÖu ®ång gi¸ trÞ s¶n xuÊt, thÊp nhÊt trong 3 vïng. Chi phÝ vµ thu nhËp trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch cña c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i thuéc vïng trung t©m lµ cao nhÊt. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 87 Bảng 2.20: Hiệu quả sản xuất kinh doanh của từng loại hình trang trại trại phân theo vùng năm 2006 Vïng phÝa b¾c L©m Chỉ tiêu ĐVT nghiÖp Vïng trung t©m SXKD Ch¨n nu«i TH Vïng phÝa nam C©y hµng Ch¨n nu«i n¨m CAQ, c©yl©u L©m nghiÖp Ch¨n nu«i n¨m GO Ngđ 369521 1309420 710290 2930835 88675 1605921 2727675 123400 CP Ngđ 268601 832703 531240 2281917 61675 965274 1897168 65600 GM Ngđ 100919 476717 179050 648918 27000 640647 830507 57800 GO/CP Lần 1,376 1,572 1,337 1,284 1,438 1,664 1,438 1,881 GM/CP Lần 0,376 0,572 0,337 0,284 0,438 0,664 0,438 0,881 GO/LĐ/năm Ngđ 28425 37412 44393 57467 14779 18893 30308 15425 GO/LĐ/tháng Ngđ 2369 3118 3699 4789 1232 1574 2526 1285 GM/LĐ/tháng Ngđ 647 1135 933 1060 375 628 769 602 CP/ha Ngđ 6556 27261 15332 121719 61675 6973 21827 2959 GM/ha Ngđ 2463 15607 5167 34614 27000 4628 9555 2607 % 67,62 68,86 80,24 94,01 95,29 48,82 87,47 66,29 Tỷ suất SPHH (Nguồn: tổng hợp từ số liệu điều tra) Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 88 B¶ng 2.20 cßn cho thÊy, C¸c trang tr¹i l©m nghiÖp ë vïng phÝa nam cã tû lÖ s¶n phÈm hµng hãa rÊt thÊp, ch-a ®-îc 50%. Ng-îc l¹i, trang tr¹i l©m nghiÖp ë vïng phÝa b¾c l¹i cho tû suÊt s¶n phÈm hµng hãa cao h¬n (67,62%). Lý gi¶i cho ®iÒu nµy lµ v× hÇu hÕt c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp ë vïng phÝa nam ®ang trong giai ®o¹n trång míi rõng ch-a cho s¶n phÈm thu ho¹ch. M« h×nh trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp ë vïng phÝa b¾c ®¹t tû lÖ s¶n phÈm hµng hãa kh¸ cao, trªn 80%. Lao ®éng cña c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp vïng phÝa b¾c t¹o ra gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ thu nhËp b×nh qu©n trªn th¸ng cao h¬n so víi vïng phÝa nam. Cô thÓ, b×nh qu©n mét th¸ng ë vïng phÝa b¾c mét lao ®éng thu ®-îc 2,369 triÖu ®ång gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ 647 ngh×n ®ång thu nhËp. Lao ®éng ë phÝa nam chØ cho thu 1,574 triÖu ®ång gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ 628 ngh×n ®ång thu nhËp. Chi phÝ vµ thu nhËp trªn mét ha cña c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp phÝa nam l¹i cao h¬n phÝa b¾c. 2.4 Ph©n tÝch c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña c¸c trang tr¹i 2.4.1 Ph©n tÝch c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng tíi kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña c¸c trang tr¹i Thu nhËp hay l·i gép cña trang tr¹i lµ chØ tiªu quan träng ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cuèi cïng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i. Nh-ng thu nhËp cña trang tr¹i l¹i phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh- diÖn tÝch ®Êt ®ai, chi phÝ s¶n xuÊt, sè lao ®éng, tr×nh ®é qu¶n lý kinh tÕ cña chñ trang tr¹i… §Ó ®o l-êng c¸c mèi liªn hÖ kinh tÕ cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt nh- tr×nh ®é cña chñ trang tr¹i, chÝ phÝ s¶n xuÊt, quy m« diÖn tÝch, vèn... tíi thu nhËp cña trang tr¹i, sö dông hµm s¶n xuÊt Cobb- Douglas ®Ó ph©n tÝch sù ¶nh h-ëng cña c¸c yÕu tè ®Õn thu nhËp cña c¸c trang tr¹i. Tõ ®ã, thÊy ®-îc ®©u lµ yÕu tè ¶nh h-ëng m¹nh, ®©u lµ yÕu tè ¶nh h-ëng yÕu ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña trang tr¹i ®Ó cã biÖn ph¸p t¸c ®éng phï hîp nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña c¸c trang tr¹i. Hµm s¶n xuÊt cã d¹ng: Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 89 Y  a0  X 1a1  X 2a 2  X 3a3  X 4a 4 .e a5 D Logarit hãa 2 vÕ cña ph-¬ng tr×nh trªn ®Ó ®-a vÒ d¹ng tuyÕn tÝnh ta ®-îc: LnY  Lna0  a1 Lnx1  a2 Lnx2  ...  a4 Lnx4  b5 D Trong ®ã: Y: thu nhËp (triÖu ®ång), ký hiÖu lµ TN; a0: hÖ sè tù do; ai: hÖ sè håi quy øng víi biÕn thø i (i =1, 2, 3, 4); D = 1: nÕu chñ trang tr¹i ®-îc häc qua líp tËp huÊn vÒ chuyªn m«n kü thuËt vµ qu¶n lý; D = 0: nÕu chñ trang tr¹i ch-a ®-îc häc qua líp tËp huÊn vÒ chuyªn m«n kü thuËt vµ qu¶n lý X1: Chi phÝ s¶n xuÊt cña trang tr¹i (triÖu ®ång), ký hiÖu lµ CPHI; X2: Sè lao ®éng chÝnh cña trang tr¹i (lao ®éng), ký hiÖu lµ LDONG; X3: Quy m« diÖn tÝch cña trang tr¹i (ha), ký hiÖu lµ DT DAT; X4: Vèn ®Çu t- cña trang tr¹i (triÖu ®ång), ký hiÖu lµ VON. Ch¹y hµm s¶n xuÊt Cobb - Douglas cho kÕt qu¶ nh- sau: Sau khi x©y dùng m« h×nh vµ ¸p dông ch¹y hµm ®· ®-îc giíi thiÖu ë phÇn ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu. KÕt qu¶ ch¹y hµm chi tiÕt ®-îc nªu ë phÇn phô lôc. §Ó tiÖn theo dâi vµ ph©n tÝch, kÕt qu¶ bµi to¸n ®-îc tæng hîp trªn b¶ng 2.21 B¶ng 2.21: ¶nh h-ëng cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt tíi thu nhËp cña trang tr¹i BiÕn phô thuéc: Ln TN BiÕn HÖ sè håi quy t kiÓm ®Þnh HÖ sè chÆn 3,46 3,49*** LN CPHI 0,26 4,99* LN LDONG 0,38 3,1** LN DT DAT 0,13 2,11* LN VON 0,19 3,0** LN QLY 0,18 2,06* 2 R 0,62 F 26,68 §é tin cËy cña F 5,54E-16 MÉu quan s¸t 89 Hay viÕt d-íi d¹ng ph-¬ng tr×nh: LN TN = 3,46 + 0,25Ln CPHI + 0,37 Ln LDONG + 0,12 LN DT DAT + 0,18 Ln VON + 0,17 LN QLY Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 90 Ghi chó: ***: cã ®é tin cËy ë møc 99% **: cã ®é tin cËy ë møc 95%; *: cã ®é tin cËy ë møc 90%. Ph©n tÝch kÕt qu¶ ch¹y hµm: Do FK§=26,68 > FTB= 3,32 nªn 62% sù thay ®æi cña thu nhËp do c¸c yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt, lao ®éng, diÖn tÝch ®Êt, tr×nh ®é qu¶n lý cña chñ trang tr¹i. Cßn l¹i 38% lµ c¸c nh©n tè bªn ngoµi m« h×nh ¶nh h-ëng tíi sù biÕn ®éng cña thu nhËp. KiÓm ®Þnh c¸c hÖ sè riªng lÎ ta thÊy c¸c hÖ sè ®Òu cã ý nghÜa thèng kª v× ttÝnh> tTb = 1,98. B¶ng 2.21 cho thÊy, gi÷a thu nhËp vµ chi phÝ s¶n xuÊt cã mèi t-¬ng quan t-¬ng ®èi chÆt (*). Khi c¸c nh©n tè kh¸c kh«ng ®æi, nÕu chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng lªn 1% th× thu nhËp sÏ t¨ng b×nh qu©n 0,25%. Hay t-¬ng øng khi chi phÝ t¨ng lªn 1 triÖu ®ång th× thu nhËp sÏ t¨ng lªn lµ: Sö dông c«ng thøc: Trong ®ã: MPP: s¶n phÈm hiÖn vËt cËn biªn; ai:: hÖ sè t-¬ng quan; : thu nhËp b×nh qu©n; : chi phÝ s¶n xuÊt b×nh qu©n cña trang tr¹i (hoÆc lao ®éng b×nh qu©n hoÆc vèn b×nh qu©n cña trang tr¹i). VËy, khi chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng lªn 1 triÖu ®ång th× thu nhËp sÏ t¨ng lªn: MPPCPHI= (0,25x 33 276 000) : 77 575 000 = 107 238 ®ång Gi÷a sè lao ®éng chÝnh vµ thu nhËp cã mèi t-¬ng quan thuËn chÆt (**). Khi sè lao ®éng chÝnh t¨ng lªn 1% víi ®iÒu kiÖn c¸c nh©n tè kh¸c kh«ng ®æi th× thu nhËp sÏ t¨ng thªm lµ 0,37%, hay t-¬ng øng nÕu lao ®éng chÝnh t¨ng lªn 1 ng-êi th× thu nhËp sÏ t¨ng thªm lµ: MPPL§= (0,37x 3 276 000) : 3,4 = 3 621 211 ®ång. Khi vèn ®Çu t- t¨ng thªm 1% víi ®iÒu kiÖn c¸c nh©n tè kh¸c kh«ng ®æi th× thu nhËp sÏ t¨ng thªm 0,19%. NÕu chi phÝ ®Çu t¨ng thªm 1 triÖu ®ång th× thu nhËp sÏ t¨ng thªm lµ: Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 91 MPPvèn= (0,19 x 33 276 000) : 103 889 880 = 60.857 ®ång Bªn c¹nh ®ã, nÕu chñ trang tr¹i ®-îc häc qua c¸c líp tËp huÊn vÒ chuyªn m«n, qu¶n lý th× thu nhËp cña trang tr¹i sÏ t¨ng lªn 180.000 ®ång víi ®é tin cËy ®¹t 95%. KÕt luËn: vËy sè lao ®éng chÝnh, chi phÝ, diÖn tÝch, tr×nh ®é qu¶n lý trong trang tr¹i cã t¸c ®éng quan träng ®Õn kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i. Tuy nhiªn, ®Ó t¨ng ®-îc sè lao ®éng chÝnh trong trang tr¹i lµ viÖc khã cã thÓ thùc hiÖn ®-îc, ngo¹i trõ viÖc thuª æn ®Þnh vµ l©u dµi lao ®éng chÝnh. ViÖc më réng diÖn tÝch ®Êt cña trang tr¹i lµ h¹n chÕ. Do vËy, ®Ó thay ®æi thu nhËp cña trang tr¹i th× cã thÓ t¸c ®éng b»ng c¸ch t¨ng ®Çu tcho s¶n xuÊt vµ tËp huÊn vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n, tr×nh ®é qu¶n lý kinh doanh cho chñ trang tr¹i. KÕt qu¶ ch¹y hµm s¶n xuÊt Cobb - Douglas theo vïng nh- sau: B¶ng 2.22: ¶nh h-ëng cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt tíi thu nhËp cña trang tr¹i ph©n theo vïng BiÕn HÖ sè chÆn LN CPHI LN LDONG LN DT DAT LN VON LN QLY R2 F §é tin cËy cña F MÉu quan s¸t Vïng phÝa b¾c HÖ sè t kiÓm håi quy ®Þnh -0.22 0.40 0.19 0.28 0.23 0.13 -0.21*** 2.87* 1.30** 2.18* 2.63** 2.32* 0,95 60,21 8,3E-10 22 Vïng trung t©m HÖ sè t kiÓm håi quy ®Þnh -1.49 0.31 0.72 0.42 0.21 0.08 -1.20*** 4.75* 3.20** 3.53* 3.70** 1.43* 0,984 124,2 1,2E-08 16 Vïng phÝa nam HÖ sè t kiÓm håi quy ®Þnh 2.84 0.27 0.30 0.21 0.15 0.33 2.56*** 4.89* 2.06** 2.40* 2.20** 3.22* 0,714 22,5 3,12E-11 51 Ph©n tÝch kÕt qu¶ ch¹y hµm vïng phÝa b¾c: Do FK§=60,21 > FTB= 2,81 nªn 95% sù thay ®æi cña thu nhËp do c¸c yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt, diÖn tÝch ®Êt, tr×nh ®é qu¶n lý cña chñ trang tr¹i. Cßn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 92 l¹i 5% lµ c¸c nh©n tè bªn ngoµi m« h×nh ¶nh h-ëng tíi sù biÕn ®éng cña thu nhËp. KiÓm ®Þnh c¸c hÖ sè riªng lÎ ta thÊy: ttÝnhLDONG < tTb = 2,07 nªn yÕu tè lao ®éng kh«ng cã ý nghÜa thèng kª trong m« h×nh. C¸c hÖ sè cßn l¹i ®Òu cã ý nghÜa thèng kª v× ttÝnh> tTb. B¶ng 2.22 cho thÊy, gi÷a thu nhËp vµ chi phÝ s¶n xuÊt cã mèi t-¬ng quan t-¬ng ®èi chÆt (*). Khi c¸c nh©n tè kh¸c kh«ng ®æi, nÕu chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng lªn 1% th× thu nhËp sÏ t¨ng b×nh qu©n 0,4%. Hay t-¬ng øng khi chi phÝ t¨ng lªn 1 triÖu ®ång th× thu nhËp sÏ t¨ng lªn lµ 185.400 ®ång. Khi vèn ®Çu tt¨ng thªm 1% víi ®iÒu kiÖn c¸c nh©n tè kh¸c kh«ng ®æi th× thu nhËp sÏ t¨ng thªm 0,23%. NÕu chi phÝ ®Çu t¨ng thªm 1 triÖu ®ång th× thu nhËp sÏ t¨ng thªm lµ 93.366 ®ång. Bªn c¹nh ®ã, nÕu chñ trang tr¹i ®-îc häc qua c¸c líp tËp huÊn vÒ chuyªn m«n, qu¶n lý th× thu nhËp cña trang tr¹i sÏ t¨ng lªn 130.000 ®ång víi ®é tin cËy ®¹t 95%. KÕt luËn: nh- vËy, chi phÝ s¶n xuÊt, diÖn tÝch ®Êt, tr×nh ®é qu¶n lý trong trang tr¹i cã t¸c ®éng quan träng nhÊt ®Õn thu nhËp cña trang tr¹i. §èi víi vïng nµy, ®Ó thay ®æi thu nhËp cho trang tr¹i cÇn t¨ng c-êng ®Çu t- cho s¶n xuÊt, ®ång thêi tËp trung n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, tr×nh ®é qu¶n lý vµ ph©n tÝch kinh doanh cho c¸c chñ trang tr¹i Ph©n tÝch kÕt qu¶ ch¹y hµm vïng trung t©m: Do FK§=124,2 > FTB= 3,2 nªn 98,4 % sù thay ®æi cña thu nhËp do c¸c yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt, lao ®éng, diÖn tÝch ®Êt. Cßn l¹i 1,6 % lµ c¸c nh©n tè bªn ngoµi m« h×nh ¶nh h-ëng tíi sù biÕn ®éng cña thu nhËp. KiÓm ®Þnh c¸c hÖ sè riªng lÎ ta thÊy: ttÝnhQLY < tTb = 2,11 nªn yÕu tè qu¶n lý kh«ng cã ý nghÜa thèng kª trong m« h×nh. C¸c hÖ sè cßn l¹i ®Òu cã ý nghÜa thèng kª v× ttÝnh> tTb. B¶ng 2.22 cho thÊy, thu nhËp vµ chi phÝ s¶n xuÊt cã mèi t-¬ng quan t-¬ng ®èi chÆt (*). Khi c¸c nh©n tè kh¸c kh«ng ®æi, nÕu chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng lªn 1% th× thu nhËp sÏ t¨ng b×nh qu©n 0,31%. Hay t-¬ng øng khi chi phÝ t¨ng lªn 1 triÖu ®ång th× thu nhËp sÏ t¨ng lªn lµ 89 408 ®ång. Khi vèn ®Çu t- t¨ng thªm 1% víi ®iÒu kiÖn c¸c nh©n tè kh¸c kh«ng ®æi th× thu nhËp sÏ t¨ng thªm Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 93 0,21%. NÕu vèn ®Çu t- t¨ng thªm 1 triÖu ®ång th× thu nhËp sÏ t¨ng thªm lµ 71 869 ®ång. KÕt luËn: nh- vËy, sè lao ®éng chÝnh, chi phÝ s¶n xuÊt, diÖn tÝch ®Êt trong trang tr¹i cã t¸c ®éng quan träng nhÊt ®Õn thu nhËp cña trang tr¹i. Víi vïng trung t©m, ®Ó thay ®æi thu nhËp cho c¸c trang tr¹i cÇn t¨ng c-êng ®Çu tcho s¶n xuÊt, nhÊt lµ ®Çu t- vÒ khoa häc kü thuËt. §µo t¹o tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cho c¸c chñ trang tr¹i ®Ó hä n¾m ®-îc c¸ch phßng tr¸nh nh÷ng dÞch bÖnh lín ®e däa ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña trang tr¹i. Ph©n tÝch kÕt qu¶ ch¹y hµm vïng phÝa nam: Do FK§=22,5 > FTB= 2,41 nªn 71,4% sù thay ®æi cña thu nhËp do c¸c yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt, lao ®éng, diÖn tÝch ®Êt, tr×nh ®é qu¶n lý cña chñ trang tr¹i. Cßn l¹i 28,6 % lµ c¸c nh©n tè bªn ngoµi m« h×nh ¶nh h-ëng tíi sù biÕn ®éng cña thu nhËp. KiÓm ®Þnh c¸c hÖ sè riªng lÎ ta thÊy c¸c hÖ sè ®Òu cã ý nghÜa thèng kª v× ttÝnh> tTb = 2,00. B¶ng 2.22 cho thÊy, gi÷a thu nhËp vµ chi phi s¶n xuÊt cã mèi t-¬ng quan t-¬ng ®èi chÆt (*). Khi c¸c nh©n tè kh¸c kh«ng ®æi, nÕu chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng lªn 1% th× thu nhËp sÏ t¨ng b×nh qu©n 0,27%. Hay t-¬ng øng khi chi phÝ t¨ng lªn 1 triÖu ®ång th× thu nhËp sÏ t¨ng lªn lµ 140 984 ®ång. Gi÷a sè lao ®éng chÝnh vµ thu nhËp cã mèi t-¬ng quan thuËn chÆt (**). Khi sè lao ®éng chÝnh t¨ng lªn 1% víi ®iÒu kiÖn c¸c nh©n tè kh¸c kh«ng ®æi th× thu nhËp sÏ t¨ng thªm lµ 0,3%, hay t-¬ng øng nÕu lao ®éng chÝnh t¨ng lªn 1 ng-êi th× thu nhËp thªm lµ 2 498 250 ®ång. Khi vèn ®Çu t- t¨ng thªm 1% víi ®iÒu kiÖn c¸c nh©n tè kh¸c kh«ng ®æi th× thu nhËp sÏ t¨ng thªm 0,15%. NÕu chi phÝ ®Çu t¨ng thªm 1 triÖu ®ång th× thu nhËp sÏ t¨ng thªm lµ 38 812 ®ång. Bªn c¹nh ®ã, nÕu chñ trang tr¹i ®-îc häc qua c¸c líp tËp huÊn vÒ chuyªn m«n, qu¶n lý th× thu nhËp cña trang tr¹i sÏ t¨ng lªn 330.000 ®ång víi ®é tin cËy ®¹t 95%. KÕt luËn: vËy sè lao ®éng chÝnh, chi phÝ, diÖn tÝch, tr×nh ®é qu¶n lý trong trang tr¹i cã t¸c ®éng quan träng nhÊt ®Õn thu nhËp cña trang tr¹i. Víi phÇn lín trang tr¹i tËp trung ë ®©y, ®Ó thay ®æi thu nhËp cho c¸c trang tr¹i cÇn ph¶i tËp trung gi¶i Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 94 quyÕt c¸c vÊn ®Ò sau: t¨ng c-êng vèn ®Çu t- cho s¶n xuÊt, tËp huÊn tr×nh ®é chuyªn m«n, qu¶n lý kinh doanh cho c¸c chñ trang tr¹i. 2.4.2 Mét sè kÕt luËn rót ra tõ nghiªn cøu t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c trang tr¹i 2.4.2.1 Ph©n tÝch SWOT §iÓm m¹nh C¸c trang tr¹i cã diÖn tÝch ®Êt n«ng, l©m nghiÖp lín, b×nh qu©n diÖn tÝch ®Êt trªn mét trang tr¹i t-¬ng ®èi lín (13,07ha) C¸c thµnh viªn trong trang tr¹i ®Òu cÇn cï, chÞu khã trong c«ng viÖc, ®oµn kÕt cïng nhau ph¸t triÓn. Chñ trang tr¹i lµ ng-êi cã ®Çu ãc tÝnh to¸n, d¸m chÞu m¹o hiÓm ®Ó g©y dùng trang tr¹i. NhiÒu trang tr¹i cã kinh nghiÖm vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Ó c¸c trang tr¹i kh¸c ®Õn häc tËp. C¬ héi Cã c¸c chÝnh s¸ch cña trung -¬ng, tØnh, huyÖn vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i (NghÞ quyÕt 03/NQ-CP ngµy 02/02/2000, th«ng t- liªn tÞch sè 69 ngµy 23/6/2000 vµ sè 62 ngµy 20/5/2003, chñ tr-¬ng vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cña tØnh ñy t¹i nghÞ quyÕt sè 10/NQ-TU ngµy 16/2/2000). Cã sù quan t©m cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh trong tØnh. PhÇn lín diÖn tÝch cña trang tr¹i ®· ®-îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt. §iÓm yÕu ThiÕu vèn ®Çu t- cho s¶n xuÊt, nh-ng viÖc vay vèn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. ThiÕu th«ng tin vÒ gi¸ c¶ thÞ tr-êng. Chñ trang tr¹i thiÕu kiÕn thøc vÒ chuyªn m«n kü thuËt vµ qu¶n lý kinh tÕ. Khã kh¨n vÒ gièng, c©y con. ChÊt l-îng lao ®éng thÊp, lao ®éng ch-a cã tr×nh ®é kü thuËt, tr×nh ®é v¨n hãa cßn thÊp, chñ yÕu thÝch hîp víi c«ng viÖc ch©n tay. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn Nguy c¬ Gi¸ n«ng s¶n bÊp bªnh, thÞ tr-êng tiªu thô kh«ng æn ®Þnh. Gi¸ c¶ c¸c yÕu tè ®Çu vµo t¨ng. T- th-¬ng Ðp gi¸. C¬ së h¹ tÇng n«ng th«n cßn thÊp kÐm. DÞch bÖnh lín ®e däa. 95 2.4.2.2 NhËn xÐt vµ ®¸nh gi¸ chung Tõ kh¶o s¸t thùc tÕ vµ ph©n tÝch thùc tr¹ng ph¸t triÓn cña 89 trang tr¹i ë huyÖn §ång Hû cã thÓ rót ra mét sè kÕt luËn sau ®©y: a. KÕt qu¶ ®· ®¹t ®-îc Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, kinh tÕ trang tr¹i ®· thùc sù ph¸t triÓn. MÆc dï ®ang trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nh-ng kinh tÕ trang tr¹i ®· thùc sù lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt hµng hãa ngµy cµng lín. Mét mÆt t¹o ra l-îng hµng hãa lín vÒ n«ng, l©m, thñy s¶n hµng hãa mµ quy m« cña nã v-ît tréi nhiÒu lÇn so víi kinh tÕ hé n«ng d©n, mÆt kh¸c lµ m« h×nh lÊy s¶n xuÊt hµng hãa lµm môc tiªu chÝnh. Sè liÖu ®iÒu tra ë 89 trang tr¹i cho thÊy, quy m« gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa b×nh qu©n mét trang tr¹i n¨m 2006 ®¹t 87,785 triÖu ®ång, víi tû suÊt hµng hãa ®¹t trªn 79%. Ngay ë c¶ mét sè trang tr¹i ®ang trong thêi kú kiÕn thiÕt c¬ b¶n, quy m« vèn ®Çu t- cßn nhá nh- ë trang tr¹i c©y ¨n qu¶, trang tr¹i l©m nghiÖp còng ®¹t møc b×nh qu©n 27-29 triÖu ®ång gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa, víi tû suÊt s¶n phÇm hµng hãa ®¹t 66 - 69%. C¸c trang tr¹i ®· t¹o thªm viÖc lµm vµ thu nhËp cho mét bé phËn lao ®éng ë n«ng th«n. Sè liÖu ®iÒu tra ë 89 trang tr¹i cho thÊy, ngoµi sè lao ®éng cña b¶n th©n c¸c trang tr¹i, hµng n¨m ®· thªm viÖc lµm cho nhiÒu lao ®éng bao gåm c¶ lµm thuª th-êng xuyªn vµ lµm thuª theo thêi vô. Mét sè trang tr¹i ®· lùa chän h-íng kinh doanh chÝnh phï hîp víi c¸c vïng chuyªn canh theo quy ho¹ch cña tØnh vµ huyÖn, gãp phÇn ®Þnh h×nh c¸c vïng s¶n xuÊt chuyªn m«n hãa g¾n víi c¸c trung t©m chÕ biÕn n«ng, l©m s¶n nh- ë c¸c trang tr¹i trång c©y l©u n¨m (chÌ) ë Khe mo, V¨n h¸n, Minh L©p, S«ng cÇu; trång c©y ¨n qu¶ ë Hãa trung, trang tr¹i l©m nghiÖp ë Hîp tiÕn, V¨n L¨ng, trang tr¹i ch¨n nu«i ë thÞ trÊn Chïa hang, Hãa th-îng… C¸c trang tr¹i qua ®iÒu tra ®· thÓ hiÖn râ nÐt cña c¸c lo¹i h×nh chuyªn m«n hãa theo tõng lo¹i c©y trång, vËt nu«i, tû träng gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng hãa nµy trong c¸c trang tr¹i cã h-íng kinh doanh chÝnh chiÕm rÊt cao. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 96 b. H¹n chÕ Sè trang tr¹i ®¹t gi¸ trÞ s¶n l-îng hµng hãa vµ thu nhËp tõ 100 triÖu ®ång/ n¨m cßn Ýt. Quy m« vµ sè l-îng trang tr¹i ë huyÖn §ång Hû so víi 5 n¨m tr-íc bÞ thu hÑp, tÝnh bÒn v÷ng trong ph¸t triÓn trang tr¹i lµ thÊp, nhÊt lµ m« h×nh trang tr¹i ch¨n nu«i. Thùc tÕ trong nh÷ng n¨m qua cho thÊy, chñ trang tr¹i nµo biÕt c¸ch qu¶n lý s¶n xuÊt, biÕt ph©n tÝch kinh doanh, ph©n tÝch thÞ tr-êng vµ tiÕp cËn ®-îc víi c«ng nghÖ s¶n xuÊt th× tån t¹i ®-îc vµ lµm ¨n cã hiÖu qu¶. Cßn nh÷ng trang tr¹i nµo kh«ng biÕt qu¶n lý s¶n xuÊt, kh«ng cã kinh nghiÖm ph©n tÝch thÞ tr-êng th× kh«ng tån t¹i ®-îc. PhÇn lín c¸c trang tr¹i ch-a ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ®-a c«ng nghiÖp hãa vµo. Tr×nh ®é hiÓu biÕt vÒ khoa häc kü thuËt vµ thÞ tr-êng cña c¸c trang tr¹i cßn thÊp. HÇu hÕt c¸c chñ trang tr¹i ®Òu thiÕu kiÕn thøc vÒ qu¶n lý kinh doanh, am hiÓu vÒ chuyªn m«n kü thuËt trong ngµnh nghÒ m×nh kinh doanh cña m×nh cßn thÊp. Lao ®éng lµm thuª trong c¸c trang tr¹i ®Òu lao ®éng phæ th«ng, lµm nh÷ng c«ng viÖc gi¶n ®¬n, kh«ng cã kü thuËt. Tõ ®©y, ®Æt ra yªu cÇu cÇn ph¶i ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho c¸c trang tr¹i. Tuy nhiªn, c¸ch tiÕp cËn ®µo t¹o nguån nh©n lùc hiÖn nay ë huyÖn §ång Hû ch­a ®óng. Ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o “tõ trªn xuèng” kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶. H¬n n÷a, thêi gian ®µo t¹o l¹i qu¸ ng¾n (mçi khãa tËp huÊn chØ cã 1-2 ngµy). V× thÕ, cÇn ph¶i thay ®æi c¸ch tiÕp cËn trong ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho c¸c trang tr¹i. §µo t¹o ph¶i xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña trang tr¹i, ®µo t¹o nguån nh©n lùc ph¶i ®µo t¹o c¶ kiÕn thøc, kü n¨ng vµ th¸i ®é. Yªu cÇu ®Æt ra tr-íc m¾t lµ cÇn ph¶i ®µo t¹o nghÒ cho chñ trang tr¹i vµ c¶ lao ®éng lµm thuª trong trang tr¹i. §µo t¹o nghÒ cho chñ trang tr¹i ®Ó hä am hiÓu vÒ chuyªn m«n kü thuËt trong lÜnh vùc mµ chñ trang tr¹i ®Çu t-. §èi víi lao ®éng lµm thuª, cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®µo t¹o nghÒ cho hä ®Ó hä sinh sèng b»ng nghÒ ®ã. §µo t¹o nghÒ cho lao ®éng lµm thuª gióp hä n¾m ®-îc chuyªn m«n kü thuËt mµ hä sö dông, ch¼ng h¹n nh- ®µo t¹o kü thuËt h¸i chÌ, kü thuËt phun thuèc, kü thuËt ch¨n nu«i ... C¸c chñ trang tr¹i thiÕu kiÕn thøc vÒ qu¶n lý kinh tÕ, Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 97 thiÕu kiÕn thøc vÒ thÞ tr-êng, do ®ã hä kh«ng biÕt ph©n tÝch thÞ tr-êng, kh«ng x©y dùng ®-îc chiÕn l-îc ph¸t triÓn trang tr¹i trong ng¾n h¹n, dµi h¹n. §iÒu nµy ¶nh h-ëng kh«ng nhá ®Õn kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i. ViÖc liªn doanh, liªn kÕt gi÷a c¸c trang tr¹i ch-a râ, viÖc liªn kÕt gi÷a c¸c trang tr¹i víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c cßn chËm. Ch-a cã sù liªn kÕt thùc sù gi÷a c¸c nhµ khoa häc víi c¸c trang tr¹i. Chñ trang tr¹i víi c¬ cÊu xuÊt th©n ®a d¹ng, trong ®ã c¸c chñ trang tr¹i cã nguån gèc tõ hé n«ng d©n lµm ¨n giái lµ lùc l-îng chñ yÕu ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn m« h×nh trang tr¹i. Víi tû lÖ 86,5% sè chñ trang tr¹i lµ n«ng d©n, ®iÒu ®ã cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®Ó ph¸t triÓn c¸c m« h×nh trang tr¹i tr-íc hÕt vµ chñ yÕu dùa vµo nh÷ng hé n«ng d©n lµm ¨n giái vµ c¸c trang tr¹i gia ®×nh lµ h×nh thøc tæ chøc chiÕm tuyÖt ®¹i bé phËn trong c¸c m« h×nh trang tr¹i ë n-íc ta. Tuy nhiªn, t©m lý s¶n xuÊt nhá vÉn ¶nh h-ëng ®Õn s¶n xuÊt hµng hãa cña c¸c trang tr¹i. NhiÒu khi do lo ng¹i ph¶i nép thuÕ thu nhËp, nhiÒu chñ trang tr¹i kh«ng muèn më réng s¶n xuÊt, kh«ng muèn khai b¸o kÕt qu¶ ®¹t ®-îc, kh«ng h¹ch to¸n thu chi cô thÓ. Nh- vËy, nhµ n-íc còng cÇn cã chÝnh s¸ch thuÕ thu nhËp -u ®·i cho c¸c trang tr¹i ®Çu t- vµo lÜnh vùc n«ng, l©m nghiÖp, thñy s¶n. §Ó khëi sù ph¸t triÓn trang tr¹i, c¸c chñ trang tr¹i cÇn ph¶i cã sù tÝch lòy vèn ban ®Çu nhÊt ®Þnh, trong ®ã chñ yÕu b»ng vèn tù cã. Tïy thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng n¬i, viÖc lùa chän h-íng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i mµ l-îng vèn cña tõng chñ trang tr¹i cã sù kh¸c nhau. C¸c trang tr¹i ë huyÖn §ång Hû l-îng vèn tÝch lòy ban ®Çu nhá, chñ yÕu ®i lªn tõ ®Êt, thùc hiÖn ph-¬ng ch©m lÊy ng¾n nu«i dµi, chuyªn m«n hãa kÕt hîp víi ph¸t triÓn tæng hîp, t¨ng c-êng sù tÝch gãp thµnh qu¶ lao ®éng ®Ó ph¸t triÓn trang tr¹i. Quy m« c¸c trang tr¹i nµy cßn nhá. Xu h-íng tÝch tô ruéng ®Êt ®Ó tiÕn tíi quy m« lín cña c¸c trang tr¹i lµ kh«ng ph¸t triÓn. HuyÖn §ång Hû ®· tiÕn hµnh thö nghiÖm dån ®iÒn, ®æi thöa Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 98 gi÷a c¸c hé ë x· Cao Ng¹n nh-ng kh«ng thµnh c«ng. Nguyªn nh©n lµ do huyÖn thùc hiÖn dån ®iÓn theo ý chñ quan, theo kiÓu “tõ trªn xuèng”. TØnh vµ huyÖn ®· ®Çu t- hµng tr¨m triÖu cho x· ®Ó tiÕn hµnh chuyÓn nh-îng ®Êt ®ai gi÷a nh÷ng hé cã kh¶ n¨ng x©y dùng trang tr¹i víi nh÷ng hé cã ®Êt nh-ng kh«ng cã nhu cÇu, kh«ng cã kh¶ n¨ng lµm kinh tÕ trang tr¹i nh-ng 3 n¨m nay vÉn ch-a thù hiÖn xong, chØ thùc hiÖn ®-îc 10% trong tæng quü ®Êt ë Cao Ng¹n. ViÖc chuyÓn ®æi ruéng ®Êt gi÷a c¸c hé lµ rÊt khã thùc hiÖn. c. Khã kh¨n cña c¸c trang tr¹i trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn VÒ khã kh¨n: n¨m 2005, 2006 gi¸ b¸n s¶n phÈm n«ng, l©m nghiÖp cña huyÖn kh«ng æn ®Þnh. §Æc biÖt lµ gi¸ b¸n v¶i, nh·n, chÌ l¹i qu¸ thÊp nªn mÆc dï quy m« c¸c trang tr¹i cña huyÖn cßn nhá nh-ng c¸c chñ trang tr¹i ®· lo ng¹i khi më réng s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó ph¸t triÓn c¸c m« h×nh trang tr¹i tr-íc hÕt ng-êi chñ trang tr¹i ph¶i dùa vµo vèn tù cã lµ chñ yÕu, do vËy mµ nhiÒu ng-êi cã kiÕn thøc vµ ý chÝ lµm giµu nh-ng ch-a ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. Nghiªn cøu vÒ xu h-íng ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cho thÊy 49,4% chñ trang tr¹i ®· tr¶ lêi tiÕp tôc ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. Më réng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã 32 trang tr¹i chiÕm 36%, s¶n xuÊt l©m nghiÖp cã 11 trang tr¹i chiÕm 12,4%. C¸c chñ trang tr¹i ®Òu cã dù ®Þnh ®Çu t- thªm vèn, trong ®ã kh¶ n¨ng vèn tù cã ®Þnh ®Çu t- míi chØ chiÕm 36%. Nhµ n-íc cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî vèn th«ng qua c¸c ch-¬ng tr×nh, dù ¸n víi l·i xuÊt -u ®·i ®Ó gióp c¸c trang tr¹i ph¸t triÓn. §ång thêi, cÇn cã chÝnh s¸ch tÝn dông ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i phï hîp víi tõng lo¹i h×nh trang tr¹i, tõng thêi kú nhÊt ®Þnh. S¶n phÈm hµng hãa cña trang tr¹i cã quy m« t-¬ng ®èi lín, song vÊn ®Ò chÕ biÕn vµ thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm cßn mang tÝnh côc bé. Vµi ba n¨m tíi, hÇu hÕt c¸c trang tr¹i ®-a diÖn tÝch c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m, c©y ¨n qu¶, rõng nguyªn liÖu vµo kinh doanh s¶n xuÊt th× vÊn ®Ò chÕ biÕn n«ng, l©m s¶n vµ tiªu thô s¶n phÈm sÏ ®Æt ra hÕt søc g¨y g¾t, nÕu kh«ng chó ý gi¶i quyÕt tõ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 99 b©y giê th× ch¾c ch¾n sÏ g©y ra tæn thÊt lín cho c¸c trang tr¹i. VÒ tiªu thô s¶n phÈm hÇu hÕt c¸c trang tr¹i ®Òu tiªu thô s¶n phÈm th«ng qua l¸i th-¬ng chiÕm tíi 85%, chØ cã 5% c¸c chñ trang tr¹i tr¶ lêi ®· b¸n trùc tiÕp s¶n phÈm cho ng-êi tiªu dïng vµ mang ra chî b¸n. Khi ®-îc hái vÒ khã kh¨n cña trang tr¹i th× cã 46 trang tr¹i (51,6%) thÊy khã tiªu thô s¶n phÈm. Cã tíi 76% trang tr¹i thÊy thÊt väng vÒ ®Çu ra cho s¶n phÈm nhÊt lµ s¶n phÈm hoa qu¶ nh- v¶i, nh·n bëi gi¸ s¶n phÈm cã lóc kh«ng ®ñ vèn mµ trang tr¹i ®· bá ra ®Ó s¶n xuÊt. Tr×nh ®é cña c¸c chñ trang tr¹i vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô cßn thÊp, tû lÖ c¸c chñ trang tr¹i ®-îc ®µo t¹o cã b»ng s¬ cÊp trë lªn míi chØ cã 14 ng-êi, ®¹t 15,7%. VÊn ®Ò ®µo t¹o nh÷ng kiÕn thøc cÇn thiÕt vÒ kü thuËt vµ qu¶n lý cho chñ trang tr¹i ®· vµ ®ang ®Æt ra mét c¸ch bøc b¸ch. Nhµ n-íc cÇn nghiªn cøu chÝnh s¸ch ®µo t¹o båi d-ìng phï hîp ®èi víi c¸c chñ trang tr¹i, trong t-¬ng lai hä sÏ lµ mét lùc l-îng chñ yÕu cña n«ng nghiÖp n-íc ta. Nh÷ng khã kh¨n chñ yÕu cña c¸c chñ trang tr¹i: Khã kh¨n vÒ khoa häc kü thuËt: cã tíi 59,6% sè c¸c trang tr¹i cÇn ®-îc trang bÞ vÒ kü thuËt, qu¶n lý. MÆc dï huyÖn ®· më nhiÒu líp tËp huÊn vÒ kü thuËt cho hÇu hÕt c¸c chñ trang tr¹i nh-ng kh«ng hiÖu qu¶ v× thêi gian tËp huÊn qu¸ ng¾n. PhÇn lín c¸c chñ trang tr¹i thiÕu kiÕn thøc vÒ qu¶n lý kinh tÕ. Khã kh¨n vÒ vèn: Trang tr¹i thiÕu vèn chiÕm 64%, c¸c trang tr¹i ®Òu muèn më réng quy m« s¶n xuÊt tuy nhiªn l¹i kh«ng ®ñ vèn. Cã 49,4% sè trang tr¹i muèn vay vèn ®Ó ®Çu t- vµo s¶n xuÊt víi l·i suÊt thÊp tõ 4,55 ®Õn 5,5%/n¨m. Khã kh¨n vÒ gièng, c©y con: víi nh÷ng gièng hiÖn cã cho n¨ng suÊt kh«ng cao nªn cã 56% sè c¸c trang tr¹i cho r»ng cÇn ph¶i thay nh÷ng gièng hiÖn cã nh- lîn, gµ, bß, gièng c©y ¨n qu¶,... Khã kh¨n vÒ c¬ së h¹ tÇng: tuy ®· ®-îc quan t©m nhiÒu nh-ng vÉn ch-a ®ñ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn. NhiÒu trang tr¹i ®-êng «t« vÉn ch-a ®Õn ®-îc hoÆc ®-êng lÇy léi, khã ®i, ®-êng bÞ ph¸ háng do xe «t«, xe c«ng n«ng, xe tr©u. HiÖn cã nhiÒu trang tr¹i thÊy khã kh¨n trong viÖc vËn chuyÓn, sö dông m¸y mãc vµo s¶n xuÊt do c¬ së h¹ tÇng kh«ng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 100 thuËn tiÖn. §©y còng lµ nguyªn nh©n khiÕn c¸c trang tr¹i kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®em s¶n phÈm ®i tiªu thô trùc tiÕp mµ ph¶i th«ng qua l¸i th-¬ng. H¬n n÷a, nã khiÕn cho chi phÝ lªn cao, k×m h·m viÖc tiÕp cËn thÞ tr-êng, nh÷ng s¶n phÈm t-¬i sèng khã tiªu thô ®-îc. Tû lÖ trang tr¹i khã tiªu thô s¶n phÈm chiÕm 51,6%. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ nhµ n-íc cÇn hç trî c¸c trang tr¹i vÒ x©ydùng c¸c yÕu tè cÇn thiÕt cña hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng, tõng b-íc ®-a tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn cña trang tr¹i. Khã kh¨n vÒ lao ®éng: Tû lÖ trang tr¹i thiÕu lao ®éng chiÕm 20%. ChÊt l-îng lao ®éng cßn thÊp, chñ yÕu thÝch hîp víi nh÷ng c«ng viÖc ch©n tay, lao ®éng ch-a cã tr×nh ®é kü thuËt, tr×nh ®é v¨n hãa l¹i thÊp. Khã kh¨n vÒ th«ng tin liªn l¹c: do c¬ së h¹ tÇng kÐm ph¸t triÓn nªn c¸c chñ trang khã n¾m b¾t ®-îc th«ng tin thÞ tr-êng nhÊt lµ th«ng tin t¹i ®Þa ph-¬ng, ngay c¶ nh÷ng th«ng tin cña c¸n bé khuyÕn n«ng. Khã kh¨n vÒ dÞch bÖnh: dÞch bÖnh ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña trang tr¹i. NhÊt lµ ¶nh h-ëng cña dÞch cóm gia cÇm, lë måm long mãng... Do vËy, nhiÒu trang tr¹i ch-a d¸m bá vèn ®Çu t- do ch-a n¾m b¾t ®-îc kü thuËt nhÊt lµ kü thuËt ch¨n nu«i. 54% trang tr¹i lo sî vÒ dÞch bÖnh. Khã kh¨n vÒ ®Êt: chØ cã 10,1% trang tr¹i ch-a ®-îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö ®ông ®Êt. Khã kh¨n cô thÓ ®èi víi tõng lo¹i h×nh trang tr¹i: §èi víi trang tr¹i ch¨n nu«i: §Ó ®Çu t- cho mét trang tr¹i ch¨n nu«i cÇn mét l-îng vèn rÊt lín. Víi mét trang tr¹i lîn n¸i kho¶ng 100 con cÇn ®Çu t- kho¶ng 3 tû, trang tr¹i ch¨n nu«i gµ thÞt cÇn Ýt nhÊt 300 triÖu ®Çu t- riªng cho chuång tr¹i. Dï cho gi¸ c¶ n«ng s¶n kh«ng æn ®Þnh th× s¶n phÈm cña trang tr¹i ch¨n nu«i lµm ra lóc nµo còng tiªu thô ®-îc. V× s¶n phÈm cña trang tr¹i lµ s¶n phÈm s¹ch, s¶n phÈm cña c¸c trang tr¹i ®i vµo thµnh phè lín, vµo c¸c siªu thÞ, xuÊt khÈu, ngay c¶ c¸c lß mæ t- nh©n còng muèn mua s¶n phÈm cña c¸c trang tr¹i v× tÝnh æn ®Þnh trong cung cÊp s¶n phÈm. Tuy nhiªn, ®Ó më réng ®Çu t- s¶n xuÊt, t¨ng khèi l-îng s¶n phÈm thu ho¹ch th× c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 101 cã nhu cÇu vèn rÊt lín, thiÕu vèn ®Ó s¶n xuÊt. Nh-ng viÖc vay vèn ng©n hµng cña c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i gÆp nhiÒu khã kh¨n. Nguyªn nh©n lµ do c¸c trang tr¹i kh«ng ®ñ tµi s¶n thÕ chÊp. Tµi s¶n lín nhÊt cña trang tr¹i ch¨n nu«i lµ ®µn lîn n¸i, ®©y lµ tµi s¶n cè ®Þnh dïng ®Ó thÕ chÊp nh-ng tÝnh æn ®Þnh cña tµi s¶n nµy kh«ng cao, v× trong chu kú chu chuyÓn ®µn lîn cã liªn quan ®Õn tû lÖ chÕt, tû lÖ ®µo th¶i nhÊt ®Þnh. Do ®ã, ng©n hµng kh«ng chÊp nhËn cho thÕ chÊp. C¸c trang tr¹i ch¨n nu«i th-êng n»m xa vïng trung t©m, Ýt d©n, do ®ã gi¸ trÞ ®Êt ®ai cña trang tr¹i kh«ng cao. Ngoµi ra, chuång tr¹i vµ thiÕt bÞ cña c¸c trang tr¹i lµ chuång lång, qu¹t th«ng giã, gi¸ trÞ thanh lý cña c¸c tµi s¶n nµy kh«ng cao. V× thÕ, ng©n hµng còng kh«ng chÊp nhËn cho trang tr¹i thÕ chÊp ®Ó vay vèn. Mét khã kh¨n n÷a khi c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i muèn më réng s¶n xuÊt lµ gÆp ph¶i ph¶n øng cña d©n c- sinh sèng quanh ®ã. D©n cÊm vËn, chÆn ®-êng kh«ng cho thøc ¨n vµo, kh«ng cho mang s¶n phÈm ®i tiªu thô. Khi më réng s¶n xuÊt th× viÖc ¶nh h-ëng ®Õn m«i tr-êng kh«ng khÝ cña c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i lµ khã tr¸nh khái. Do ®ã, ®Ó trang tr¹i ch¨n nu«i ph¸t triÓn æn ®Þnh cÇn cã quy ho¹ch vïng ph¸t triÓn trang tr¹i ch¨n nu«i, cã chÝnh sach -u ®·i cho c¸c trang tr¹i, chÝnh s¸ch thuª ®Êt l©u dµi võa ®¶m b¶o ph¸t triÓn trang tr¹i ch¨n nu«i víi quy m« lín, võa ®¶m b¶o m«i tr-êng, vÖ sinh thó y. HiÖn nay, ë huyÖn §ång Hû ch-a cã quü ®Êt cho c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i ph¸t triÓn, ch-a quy ho¹ch ®-îc vïng cho ph¸t triÓn ch¨n nu«i. §èi víi trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp: S¶n phÈm chñ ®¹o cña c¸c trang tr¹i nµy lµ c©y chÌ vµ c©y ¨n qu¶. §Çu t- cho c¸c trang tr¹i nµy kh«ng lín (®Çu t- cho chÌ kho¶ng 27 triÖu/ha, c©y ¨n qu¶ kho¶ng 15 triÖu/ha). Víi vèn vay kho¶ng 100 triÖu ®ång lµ cã thÓ ph¸t triÓn ®-îc. C¸c trang tr¹i nµy dÔ dµng vay vèn tõ c¸c ng©n hµng nh-ng hä kh«ng x©y dùng ®-îc mét dù ¸n, mét kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh tèt ®Ó vay vèn. Khã kh¨n lín nhÊt mµ trang tr¹i gÆp ph¶i lµ vÊn ®Ò tiªu thô s¶n phÈm. VÊn ®Ò tiªu thô s¶n phÈm khã ë ®©y lµ do c¬ së h¹ tÇng ®em l¹i. §-êng giao th«ng ®Õn c¸c trang tr¹i nµy rÊt Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 102 kÐm, chØ cã trôc ®-êng ®Õn x·, nh-ng phÇn nÒn ®-êng rÊt kÐm, chØ cã xe c«ng n«ng, xe min cã thÓ ®i vµo. V× vËy, c¸c trang tr¹i ph¶i tiªu thô s¶n phÈm ngay t¹i gèc nªn gi¸ rÊt rÎ, hiÖu qu¶ kh«ng cao. Liªn quan ®Õn viÖc t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cña c¸c trang tr¹i nµy ph¶i kÓ ®Õn thñy lîi. HÇu hÕt c¸c trang tr¹i nµy ®Òu sö dông n-íc giÕng khoan, v× thÕ h¹n chÕ ®Õn n¨ng suÊt cña c¸c c©y trång. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo ®Ó c¶i thiÖn ®-îc ®-êng giao th«ng vµ thñy lîi cho m« h×nh trang tr¹i trªn. §èi víi trang tr¹i L©m nghiÖp: vÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo ®Ó b¶o vÖ ®-îc rõng, b¶o vÖ ®Ó rõng kh«ng bÞ chÆt ph¸ trém, kh«ng bÞ sóc vËt ph¸ ho¹i vµ quan träng h¬n lµ chê ®-îc ®Õn lóc rõng cho thu ho¹ch s¶n phÈm chñ lùc, kh«ng bÞ khai th¸c sím. C¸c trang tr¹i l©m nghiÖp còng gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc vay vèn. Thêi gian chê rõng cho s¶n phÈm chñ lùc thu ho¹ch rÊt dµi, Ýt nhÊt còng ph¶i 10 n¨m. C¸c ng©n hµng th× kh«ng cho vay vèn víi thêi h¹n qu¸ l©u nh- vËy. §iÒu nµy ¶nh h-ëng ®Õn c«ng t¸c b¶o vÖ, ch¨m sãc, tu bæ rõng. C¸c trang tr¹i l©m nghiÖp kh«ng vay ®-îc vèn cßn do kh«ng x©y dùng ®-îc mét dù ¸n tèt ®Ó vay vèn. c. NguyÖn väng cña chñ trang tr¹i C¸c chñ trang tr¹i ®Ò xuÊt nguyÖn väng nh- sau: 59,6% c¸c trang tr¹i cã nguyÖn väng ®-îc nhµ n-íc t×m kiÕm gióp thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm. 57,3% c¸c chñ trang tr¹i cã nguyÖn väng ®-îc vay vèn ng©n hµng. 56,97% c¸c chñ trang tr¹i cã nguyÖn väng ®-îc t- vÊn vÒ khoa häc kü thuËt. 32,2% chñ trang tr¹i cã nguyÖn väng ®-îc ®-îc cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ tr-êng, 31,5% chñ trang tr¹i cã nguyÖn väng ®-îc hç trî gièng, c©y con. 59,6% chñ trang r¹i cã nguyÖn väng ®-îc hç trî ®µo t¹o kiÕn thøc. 10,1 % cã nguyÖn väng ®-îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 103 Ch-¬ng 3 Gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i ë huyÖn §ång Hû tØnh Th¸i Nguyªn 3.1 Quan ®iÓm, ®Þnh h-íng, môc tiªu ph¸t triÓn m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i 3.1.1 Quan ®iÓm ph¸t triÓn NghÞ quyÕt cña chÝnh phñ vÒ kinh tÕ trang tr¹i ngµy 02/02/2002 ®· nªu râ: “ Kinh tÕ trang tr¹i lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt hµng ho¸ trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n, chñ yÕu dùa vµo hé gia ®×nh nh»m më réng quy m« vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt trong lÜnh vùc trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n, trång rõng g¾n víi s¶n xuÊt chÕ biÕn vµ tiªu thô n«ng, l©m, thñy s¶n”. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i nh»m khai th¸c sö dông cã hiÖu qu¶ ®Êt ®ai, vèn, kinh nghiÖm qu¶n lý, gãp phÇn ph¸t triÓn n«ng nghiÖp bÒn v÷ng, t¹o viÖc lµm t¨ng thu nhËp, khuyÕn khÝch lµm giµu ®i ®«i víi xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, ph©n bè l¹i lao ®éng, d©n c-, x©y dùng n«ng th«n míi. Qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch, tÝch tô ruéng ®Êt h×nh thµnh c¸c trang tr¹i g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ph©n c«ng l¹i lao ®éng n«ng th«n, tõng b-íc chuyÓn dÞch lao ®éng n«ng nghiÖp sang lµm c¸c ngµnh phi n«ng nghiÖp, thóc ®Èy tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ trong n«ng nghiÖp n«ng th«n.[2] ë n-íc ta, m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i tuy míi xuÊt hiÖn trë l¹i trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, song nã ®· t¹o ra sù ph¸t triÓn míi trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó n«ng nghiÖp n-íc ta chuyÓn nhanh sang s¶n xuÊt hµng hãa. Tõ ®ã, cã nh÷ng quan ®iÓm sau: - Kinh tÕ trang tr¹i lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh chñ yÕu cña n«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng hãa ë n-íc ta trong t-¬ng lai. Kinh tÕ trang tr¹i mµ chñ yÕu lµ trang tr¹i gia ®×nh lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 104 hµng hãa trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt trong lÜnh vùc n«ng, l©m, thñy s¶n, g¾n s¶n xuÊt víi chÕ biÕn vµ tiªu thô s¶n phÈm. - Ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, thùc hiÖn ®a d¹ng hãa c¸c lo¹i h×nh trang t¹i, nh-ng ®Æc biÖt chó träng tíi sù ph¸t triÓn cña c¸c trang tr¹i gia ®×nh. - Ph¸t triÓn c¸c m« h×nh trang tr¹i nh»m khai th¸c, sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt nh- ®Êt ®ai, lao ®éng, vèn, kü thuËt, kinh nghiÖm qu¶n lý… gãp phÇn ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n bÒn v÷ng. - Qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch, tÝch tô ruéng ®Êt h×nh thµnh c¸c trang tr¹i g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng ë n«ng th«n, thóc ®Èy tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa n«ng nghiÖp, n«ng th«n. - §-a kinh tÕ trang tr¹i lªn s¶n xuÊt lín lµ nhiÖm vô tr-íc m¾t vµ l©u dµi. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ph¶i g¾n víi b¶o vÖ m«i tr-êng. 3.1.2 §Þnh h-íng ph¸t triÓn - Kh«ng ngõng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i c¶ vÒ sè l-îng, chÊt l-îng vµ quy m« nh»m ph¸t huy ®-îc hiÖu qu¶ cña ®Êt ®ai vµ néi lùc cña tõng vïng ®Ó t¹o thµnh c¸c vïng s¶n xuÊt hµng hãa tËp trung. - T¹o ra ®-îc mét nÒn s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp bÒn v÷ng, ph¸t triÓn tæng hîp ®a d¹ng, kÕt hîp ®-îc n«ng nghiÖp víi l©m nghiÖp, thuû s¶n, kÕt hîp víi kinh doanh ®a d¹ng, ph¸t huy thÕ m¹nh cña mçi vïng, g¾n víi chÕ biÕn thÞ tr-êng vµ l-u th«ng hµng ho¸ mét c¸ch ®ång bé. §Çu t- vèn, khoa häc kü thuËt, tõng b-íc c¬ giíi ho¸ phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ tõng n¬i. - Võa gi¶i quyÕt môc tiªu t¨ng l-¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ng-êi t¹i chç, võa t¹o ®-îc c¸c vïng s¶n xuÊt c©y c«ng nghiÖp tËp trung cã khèi l-îng hµng ho¸ lín, ®ång thêi ph¸t triÓn ®-îc nghÒ rõng víi nh÷ng vïng tËp trung theo c¸c môc ®Ých: phßng hé, kinh doanh nguyªn liÖu c«ng nghiÖp, kinh doanh ®Æc s¶n, kÕt hîp víi ph¸t triÓn ch¨n nu«i gia sóc, ®¹i gia sóc. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 105 - Gi¶i quyÕt tèt viÖc chuyÓn dÞch ®Êt ®ai ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c trang tr¹i gia ®×nh cã quy m« ®Êt ®ai liÒn kho¶nh ®ñ theo tiªu chÝ cña trung -¬ng. - H-íng viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ dÞch vô phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i vµ phï hîp víi kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi tõng ®Þa ph-¬ng. - T¨ng c-êng qu¶n lý nhµ n-íc vÒ kinh tÕ trang tr¹i. T¹o mèi liªn kÕt, liªn doanh gi÷a c¸c trang tr¹i víi kinh tÕ hîp t¸c x· vµ kinh tÕ nhµ n-íc. - §èi víi vïng s¶n xuÊt chuyªn canh hãa, vïng ven ®-êng giao th«ng, thÞ trÊn, c¸c trung t©m côm x·… c¬ cÊu s¶n xuÊt sÏ ph¸t triÓn theo h-íng n«ng s¶n hµng hãa g¾n víi ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ dÞch vô, kinh doanh ®a d¹ng hãa ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng vÒ s¶n phÈm hµng hãa cho thÞ tr-êng. - §èi víi vïng cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn rõng: lo¹i h×nh trang tr¹i chñ yÕu lµ trång c©y l©u n¨m hoÆc l©m nghiÖp, h-íng kinh doanh chñ yÕu lµ nhËn kho¸n, khoanh nu«i, b¶o vÖ rõng, trång rõng víi quy m« t-¬ng ®èi lín kÕt hîp víi ch¨n nu«i gia sóc. - Víi c¸c vïng cã diÖn tÝch nhá hÑp: ph-¬ng h-íng ph¸t triÓn chñ yÕu lµ ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm. [21] 3.1.3 Môc tiªu ph¸t triÓn C¨n cø vµo NghÞ quyÕt 11/ NQ-§H ngµy 28/10/2005 cña huyÖn ñy §ång Hû vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña huyÖn §ång Hû, c¨n cø vµo quy ho¹ch ngµnh n«ng nghiÖp cña Së N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n tØnh Th¸i Nguyªn giai ®o¹n 2005 - 2010, c¨n cø vµo xu h-íng ph¸t triÓn vµ tèc ®é ph¸t triÓn cña c¸c trang tr¹i: PhÊn ®Êu ®Õn n¨m 2010 toµn huyÖn cã kho¶ng tõ 95 - 102 trang tr¹i vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng, trong ®ã cã ®Õn trªn 50% trang tr¹i cã vèn ®Çu t- tõ 110 triÖu ®ång trë lªn. C¸c x·, thÞ trÊn mçi lo¹i h×nh trang tr¹i chän mét m« h×nh ®Ó chØ ®¹o ®iÓm, trªn c¬ së ®ã tæng kÕt rót kinh nghiÖm. PhÊn ®Êu ®-a thu nhËp b×nh qu©n cña c¸c trang tr¹i hiÖn nay tõ h¬n 30 triÖu ®ång/trang tr¹i/n¨m lªn trªn 70 triÖu ®ång/trang tr¹i/n¨m vµo n¨m 2010. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 106 3.1.4 Nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh tr-íc m¾t cÇn gi¶i quyÕt ®Ó trang tr¹i ph¸t triÓn §èi víi huyÖn §ång Hû cã c¸c vÊn ®Ò chÝnh tr-íc m¾t cÇn gi¶i quyÕt cho trang tr¹i ph¸t triÓn ®ã lµ: - VÒ ®Êt ®ai: ph¶i gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tÝch tô nh- thÕ nµo ®Ó liÒn vïng, liÒn kho¶nh t¹o ®iÒu kiÖn cho s¶n xuÊt tËp trung chuyªn m«n ho¸ cao. TiÕn hµnh quy ho¹ch vïng c©y trång, vËt nu«i cho ph¸t triÓn trang tr¹i. - S¶n phÈm hµng ho¸ chØ tËp trung vµo c¸c c©y, con träng ®iÓm nh-: chÌ, c©y ¨n qu¶, l©m nghiÖp, lîn, gia cÇm. Do vËy, chÝnh s¸ch vÒ c¸c c©y con mòi nhän ph¶i râ ®Ó 5 n¨m sau cã nhiÒu trang tr¹i ®Æc thï vÒ c©y con. - VÒ tr×nh ®é khoa häc kü thuËt vµ ®Þnh h-íng tiªu thô s¶n phÈm b-íc ®Çu ph¶i -u tiªn ®Çu t- cho c¸c c¬ së h¹ tÇng nh- thuû lîi, ®iÖn, ®-êng giao th«ng. §èi víi trang tr¹i vïng s©u, vïng xa hç trî c-íc vËn chuyÓn hµng ho¸, s¶n phÈm. Cã nh÷ng chÝnh s¸ch -u ®·i cho nh÷ng ®¬n vÞ chÕ biÕn vµ tiªu thô s¶n phÈm, hµng n¨m ®µo t¹o kiÕn thøc qu¶n lý, kiÕn thøc vÒ thÞ tr-êng cho c¸c chñ trang tr¹i. - KhuyÕn khÝch c¸c trang tr¹i hîp t¸c trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm. 3.2 Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i trªn ®Þa bµn huyÖn ®ång hû 3.2.1 Gi¶i ph¸p chung 3.2.1.1 Gi¶i ph¸p vÒ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cña trang tr¹i §Ó ®¶m b¶o ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i, nguån nh©n lùc cã vai trß rÊt to lín, ®Æc biÖt trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cho c¸c trang tr¹i. HiÖn t¹i, sè l-îng nguån lao ®éng cho sù ph¸t triÓn cña c¸c trang tr¹i t-¬ng ®èi ®¶m b¶o, tuy mét sè n¬i lóc thêi vô c¨ng th¼ng møc t¨ng cÇu vÒ lao ®éng cã lµm gi¸ thuª lao ®éng t¨ng. Nh-ng chÊt l-îng cña lùc l-îng lao ®éng trong trang tr¹i ch-a thùc sù ®¸p øng nhu cÇu cña s¶n xuÊt theo c¬ chÕ thÞ tr-êng. V× vËy, ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ trong s¶n xuÊt kinh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 107 doanh cña trang tr¹i trªn ph-¬ng diÖn ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho trang tr¹i ®ßi hái gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò chñ yÕu sau: Mét lµ, n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh vµ tr×nh ®é khoa häc kü thuËt cho c¸c chñ trang tr¹i. Víi thùc tÕ lµ cã ®Õn h¬n 40% chñ trang tr¹i ch-a ®-îc ®µo t¹o vÒ nghiÖp vô chuyªn m«n kü thuËt vµ qu¶n lý mét c¸ch bµi b¶n vµ cã hÖ thèng th× ®©y lµ gi¶i ph¸p cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn ®-îc c¸c m« h×nh trang tr¹i vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i ë huyÖn §ång Hû. MÆc dï, huyÖn ®· tæ chøc nhiÒu líp tËp huÊn kü thuËt vµ qu¶n lý cho hÇu hÕt c¸c chñ trang tr¹i nh-ng kh«ng hiÖu qu¶ do c¸c líp tËp huÊn qu¸ ng¾n ngµy. Do ®ã, khi ®-îc hái vÒ kh¶ n¨ng chuyªn m«n kü thuËt vµ qu¶n lý kinh tÕ 100% c¸c chñ trang tr¹i ®Òu cã nguyÖn väng ®-îc trang bÞ vÒ chuyªn m«n vÒ kü thuËt vµ qu¶n lý. V× vËy, ®µo t¹o chuyªn m«n vÒ kü thuËt vµ qu¶n lý ph¶i ®i tr-íc mét b-íc nh»m gióp cho chñ trang tr¹i cã nh÷ng kiÕn thøc cÇn thiÕt ®Ó qu¶n lý trang tr¹i cã hiÖu qu¶ vµ n©ng cao ®-îc hiÖu qu¶ trong s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. VÒ ®èi t-îng ®µo t¹o: cÇn x¸c ®Þnh ®èi t-îng ®µo t¹o kh«ng chØ lµ c¸c chñ trang tr¹i mµ cßn bao gåm nh÷ng ng-êi cã nguyÖn väng thiÕt tha vµ cã kh¶ n¨ng trë thµnh c¸c chñ trang tr¹i (bao gåm c¶ chñ hé s¶n xuÊt kinh doanh kh¸, giái), nh÷ng ng-êi qu¶n lý ë cÊp c¬ së trùc tiÕp qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng cña chñ trang tr¹i. VÒ néi dung ®µo t¹o: §µo t¹o nghÒ qu¶n lý trang tr¹i cho c¸c chñ trang tr¹i ®Ó hä am hiÓu vÒ lÜnh vùc mµ m×nh ®Çu t-. §ã lµ nh÷ng vÊn ®Ò nh-: vÞ trÝ, vai trß, xu h-íng ph¸t triÓn, c¸c chñ tr-¬ng, chÝnh s¸ch vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i, ®Æc biÖt lµ c¸c kiÕn thøc vÒ tæ chøc vµ qu¶n trÞ kinh doanh trong c¸c trang tr¹i nh-: x¸c ®Þnh ph-¬ng h-íng kinh doanh, tæ chøc sö dông c¸c yÕu tè s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ tiªu thô s¶n phÈm, c¸c kiÕn thøc vÒ khoa häc kü thuËt… Cô thÓ: §µo t¹o vÒ chuyªn m«n kü thuËt bao gåm: ®µo t¹o vÒ kü thuËt ch¨n nu«i, ®µo t¹o vÒ kü thuËt trång trät, ®µo t¹o vÒ kü n¨ng tiÕp thÞ, b¸n s¶n phÈm: Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 108 c¸c h×nh thøc qu¶ng c¸o, bao gãi cho s¶n phÈm, c¸c kü n¨ng marketing. §µo t¹o tr×nh ®é qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh bao gåm: Chän lo¹i h×nh trang tr¹i, lËp quy ho¹ch s¶n xuÊt; X©y dùng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt; Tæ chøc thùc hiÖn vµ qu¶n lý s¶n xuÊt; Qu¶n lý tµi chÝnh; Qu¶n lý nguån nh©n lùc; Qu¶n lý thÞ tr-êng vµ nguån tiªu thô s¶n phÈm. Trong ®ã, quan träng nhÊt lµ ®µo t¹o cho c¸c chñ trang tr¹i biÕt c¸ch lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, h¹ch to¸n kin tÕ, ph©n tÝch thÞ tr-êng, x©y dùng ®-îc chiÕn l-îc ph¸t triÓn trang tr¹i trong ng¾n h¹n, dµi h¹n. Ngoµi ra, còng cÇn thiÕt ph¶i ®µo t¹o tin häc cho c¸c chñ trang tr¹i ®Ó hä tù lªn m¹ng t×m kiÕm th«ng tin, t×m kiÕm thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm. VÒ thêi gian ®µo t¹o: §µo t¹o nhgÒ qu¶n lý cho chñ trang tr¹i kh«ng ph¶i nh- c¸c líp tËp huÊn hiÖn nay ®ang lµm chØ cã 1- 2 ngµy mµ thêi gian ®µo t¹o Ýt nhÊt ph¶i tõ 3 ®Õn 6 th¸ng, ngoµi ra cÇn cã chÕ ®é cho c¸c chñ trang tr¹i khi ®i häc. Hai lµ, ph¸t triÓn chÊt l-îng nguån nh©n lùc cña c¸c trang tr¹i, ®ång thêi cÇn cã ch-¬ng tr×nh vµ tæ chøc tèt viÖc ®µo t¹o nghÒ phï hîp cho mét bé phËn lao ®éng lµm thuª, nhÊt lµ bé phËn lao ®éng kü thuËt. Lùc l-îng lao ®éng cña trang tr¹i bao gåm hai lo¹i: lao ®éng gia ®×nh vµ lao ®éng lµm thuª. §èi víi lao ®éng gia ®×nh: nh÷ng thµnh viªn trong ®é tuæi lao ®éng hÇu nhch-a qua ®µo t¹o vµ kh«ng cã b»ng cÊp chuyªn m«n, chÊt l-îng lao ®éng l¹i thÊp. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, n©ng cao tr×nh ®é s¶n xuÊt, tr×nh ®é kü thuËt cho hä lµ cÇn thiÕt. ViÖc ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é s¶n xuÊt cho lao ®éng cña trang tr¹i chñ yÕu dùa vµo c¸c tæ chøc quÇn chóng nh- ®oµn thanh niªn, héi n«ng d©n, héi phô n÷… vµ c¸c tæ chøc khuyÕn n«ng c¬ së. §èi víi lao ®éng lµm thuª: phÇn lín trang tr¹i ®Òu sö dông lao ®éng lµm thuª, tuy nhiªn sè lao ®éng lµm thuª cña c¸c trang tr¹i ch-a nhiÒu. Lao ®éng trong c¸c trang tr¹i kh«ng chØ lµ lao ®éng gi¶n ®¬n, lao ®éng phæ th«ng mµ ngµy cµng ®ßi hái ng-êi lao ®éng ph¶i cã tay nghÒ vµ kü thuËt. V× vËy, ®µo t¹o båi d-ìng tay nghÒ cho lùc l-îng lao ®éng ®Ó hä cã kh¶ n¨ng lµm viÖc trong c¸c trang tr¹i lµ hÕt søc cÇn thiÕt. §µo t¹o nghÒ cho lao ®éng lµm thuª trong trang tr¹i chÝnh lµ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 109 ®µo t¹o vÒ chuyªn m«n kü thuËt mµ c¸c lao ®éng sö dông, ch¼ng h¹n nh- ®µo t¹o kü thuËt h¸i chÌ, kü thuËt phun thuèc, kü thuËt ch¨n nu«i, kü thuËt trång trät... §µo t¹o nghÒ ®Ó cho c¸c lao ®éng lµm thuª sèng b»ng chÝnh nghÒ ®ã. Thêi gian ®µo t¹o nghÒ cho lao ®éng Ýt nhÊt còng ph¶i tõ 3 ®Õn 6 th¸ng. ChÕ ®é ®µo t¹o nghÒ cho c¸c lao ®éng nµy còng ph¶i ®-îc n©ng lªn Ýt nhÊt lµ 30 triÖu ®ång cho 1 líp gåm 30 häc viªn trong 3 th¸ng. 3.2.1.2 Gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr-êng cho trang tr¹i VÊn ®Ò thÞ tr-êng cho c¸c trang tr¹i ®· ®-îc ®Æt ra vµ ®ang ®-îc gi¶i quyÕt, tuy nhiªn tÇm gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ch-a bao qu¸t mµ vÉn mang tÝnh côc bé, chiÕn dÞch. C¸c trang tr¹i ë huyÖn §ång Hû míi ph¸t triÓn, nhiÒu v-ên c©y l©u n¨m, rõng trång cña c¸c trang tr¹i ®ang trong thêi kú kiÕn thiÕt c¬ b¶n, tû träng s¶n phÈm n«ng nghiÖp hµng hãa nãi chung ch-a cao. Song, thùc tÕ ®· ph¸t sinh gay g¾t vÊn ®Ò tiªu thô s¶n phÈm. T×nh tr¹ng chÆt ph¸ c©y v¶i, hång vµo hai n¨m gÇn ®©y lµ sù b¸o ®éng vÒ tÝnh bÒn v÷ng cña trang tr¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. NhiÒu n¨m n÷a, khi nhiÒu diÖn tÝch c©y l©u n¨m, c©y ¨n qu¶ cña c¸c trang tr¹i cho s¶n phÈm th× vÊn ®Ò thÞ tr-êng cho trang tr¹i sÏ gay g¾t h¬n, sù ¸ch t¾c trong tiªu thô s¶n phÈm sÏ diÔn ra, thËm chÝ cã nguy c¬ khñng ho¶ng thõa, thiÕu s¶n phÈm nÕu kh«ng cã sù can thiÖp tÝch cùc cña nhµ n-íc. VÊn ®Ò tiªu thô v¶i trong n¨m 2006 lµ mét minh chøng râ nÐt. Tù c¸c trang tr¹i còng kh«ng thÓ tù m×nh gi¶i quyÕt ®-îc vÊn ®Ò thÞ tr-êng mµ cÇn cã sù can thiÖp, hç trî cña nhµ n-íc. §èi víi thÞ tr-êng yÕu tè vËt t- ®Çu vµo cho s¶n xuÊt cña c¸c trang tr¹i: KiÖn toµn nh÷ng lo¹i h×nh dÞch vô cung cÊp còng nh- trî gi¸ c¸c lo¹i vËt tn«ng nghiÖp, ®Çu vµo cho s¶n xuÊt nh- gièng, ph©n bãn, c«ng cô s¶n xuÊt ... nh»m cung cÊp ®óng chÊt l-îng, cã nguån gèc râ rµng, chÝnh h·ng. §èi víi thÞ tr-êng ®Çu ra cho s¶n phÈm hµng hãa cña trang tr¹i: Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 110 - CÇn tËp trung x©y dùng míi, më réng vµ n©ng cÊp c¸c c¬ së chÕ biÕn. DÞch vô t×m kiÕm thÞ tr-êng ®Ó gi¶i quyÕt s¶n phÈm ®Çu ra cho n«ng s¶n hµng ho¸. §Ó gi¶i quyÕt ®Çu ra, tr-íc m¾t vµ l©u dµi cÇn thóc ®Èy t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸. §Èy m¹nh ph¸t triÓn c¸c m« h×nh s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp, h¹n chÕ sù c¹nh tranh v« tæ chøc, Ðp gi¸, Ðp cÊp, hîp t¸c gi÷a c¸c c¬ së kinh doanh th-¬ng m¹i vµ c¸c trang tr¹i víi h×nh thøc øng vèn, ®Õn vô thu ho¹ch b¸n s¶n phÈm cho c¬ së. §iÒu nµy sÏ lµm cho c¸c trang tr¹i yªn t©m vµo s¶n xuÊt, gãp phÇn kÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn. - Tæ chøc hÖ thèng c¸c kªnh l-u th«ng n«ng s¶n phÈm, trong ®ã nhµ n-íc cÇn cñng cè hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¬ së th-¬ng m¹i lµm nhiÖm vô xuÊt khÈu cho c¸c trang tr¹i ë vïng chuyªn canh lín. - §èi víi c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp: cÇn lµm râ h¬n mét sè v-íng m¾c trong thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm cña rõng trång: vÝ dô quyÒn lîi cña c¸c chñ trang tr¹i víi s¶n phÈm rõng trång nh- thÕ nµo? QuyÒn cña chñ trang tr¹i víi viÖc thu ho¹ch vµ tiªu thô s¶n phÈm rõng trång. MÆc dï kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ tr-êng nh-ng chñ trang tr¹i trång rõng ph¶i xin phÐp qua nhiÒu thñ tôc míi ®-îc khai th¸c gç trång vµ s¶n phÈm ®Çu ra cña rõng trång cßn lµ m«i tr-êng sinh th¸i ®-îc b¶o vÖ vµ c¶i thiÖn. Nh÷ng v-íng m¾c nµy ®ang cÇn ®-îc lµm râ ®Ó c¸c chñ trang tr¹i yªn t©m trong kinh doanh nghÒ rõng. - §èi víi c¸c trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶: còng cã nhiÒu vÊn ®Ò vÒ thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm. Khã kh¨n trong thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm kh«ng ph¶i ë chç cã thÞ tr-êng hay kh«ng, mµ lµ ë chç s¶n phÈm cã phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ tr-êng hay kh«ng? V-íng m¾c cÇn th¸o gì ë ®©y lµ: thêi vô cho s¶n phÈm qu¸ ng¾n, kü thuËt b¶o qu¶n kÐm, c«ng nghÖ chÕ biÕn l¹c hËu… Do vËy, gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr-êng cho c¸c trang tr¹i c©y ¨n qu¶ nªn tËp trung vµo mét sè viÖc sau ®©y: Bè trÝ s¶n xuÊt phï hîp víi nhu cÇu thÞ tr-êng, víi ®iÒu kiÖn cña trang tr¹i ®Ó cã s¶n phÈm tèt cho thÞ tr-êng víi chi phÝ s¶n xuÊt rÎ. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 111 TiÕp tôc c¶i tiÕn c«ng t¸c gièng ®Ó t¹o ra s¶n phÈm cã chÊt l-îng cao. §Çu tnghiªn cøu c«ng nghÖ vÒ gièng, hãa chÊt, kü thuËt canh t¸c ®Ó d·n vô thu ho¹ch s¶n phÈm, kÐo dµi thêi kú cung øng s¶n phÈm t-¬i ngon cho thÞ tr-êng. §a d¹ng hãa c¬ cÊu c©y ¨n qu¶ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu qu¶ t-¬i cña ng-êi tiªu dïng. §Çu t- cho c«ng nghÖ chÕ biÕn, tõ ®ã t¨ng dung l-îng cÇu hoa qu¶, kÝch thÝch trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶ tiÕp tôc t¨ng s¶n l-îng s¶n phÈm. Th«ng tin thÞ tr-êng n«ng s¶n phÈm lµ nhu cÇu rÊt thiÕt thùc vµ th-êng xuyªn cña chñ trang tr¹i. Trong khi ®ã, hä l¹i thiÕu th«ng tin, nh÷ng th«ng tin vÒ thÞ tr-êng tiªu thô n«ng s¶n mµ chñ trang tr¹i nhËn ®-îc phÇn lín qua nh÷ng kªnh th«ng tin kh«ng chÝnh thøc, ch¾p v¸, thiÕu ®é tin cËy. Do ®ã, nhiÒu chñ trang tr¹i quyÕt ®Þnh lùa chän ph-¬ng h-íng s¶n xuÊt thiÕu c¬ së, dÉn ®Õn s¶n phÈm s¶n xuÊt ra khã tiªu thô. V× vËy, nhµ n-íc cÇn tæ chøc l¹i hÖ thèng th«ng tin vÒ thÞ tr-êng tiªu thô s¶n phÈm trong vµ ngoµi n-íc cho c¬ quan nghiªn cøu thÞ tr-êng vµ gi¸ c¶. Ph¸t hµnh b¶n tin thÞ tr-êng n«ng s¶n ®Þnh kú ®Ó cung cÊp th-êng xuyªn vµ kÞp thêi cho c¸c chñ trang tr¹i. Tãm l¹i, gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr-êng cho c¸c trang tr¹i nhiÒu khi kh«ng ë kh©u thÞ tr-êng, mµ l¹i xuÊt ph¸t tõ c¸c kh©u tr-íc ®ã: tõ c«ng nghÖ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, c«ng nghÖ b¶o qu¶n s¶n phÈm, c«ng nghÖ chÕ biÕn s¶n phÈm. Vai trß cña nhµ n-íc ë ®©y kh«ng ph¶i lµ sù ®Çu t- hç trî c¸c trang tr¹i mµ lµ vai trß tæ chøc, vai trß ®iÒu tiÕt lîi Ých gi÷a trang tr¹i vµ c¸c tæ chøc th-¬ng m¹i. 3.2.1.3 Gi¶i ph¸p hîp t¸c gi÷a c¸c trang tr¹i víi nhau vµ hîp t¸c gi÷a c¸c trang tr¹i v¬i c¸c hé vÖ tinh Kinh nghiÖm cña c¸c n-íc trªn thÕ giíi cho thÊy: ®Ó t¨ng thªm søc m¹nh vµ cã kh¶ n¨ng ®èi phã l¹i søc Ðp kinh tÕ cña thµnh thÞ, c¸c trang tr¹i ®· tõng b-íc liªn kÕt l¹i trªn nhiÒu lÜnh vùc: lµm ®Êt, thuû lîi, chÕ biÕn. V×, liªn kÕt sÏ lµ c¬ së ®Ó gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn cho hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i kh«ng cao lµ do kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 112 kÐm. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c trang tr¹i thÊp xuÊt ph¸t tõ c«ng nghÖ s¶n xuÊt l¹c hËu nªn chÊt l-îng s¶n phÈm lµm ra thÊp. Trong qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm l¹i bÞ t- th-¬ng Ðp gi¸, vïng s¶n xuÊt hµng hãa l¹i ch-a tËp trung. V× thÕ, ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng, gi¶i ph¸p hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn lµ rÊt quan träng. C¸c trang tr¹i cÇn ph¶i t¹o mèi liªn kÕt, cã hîp ®ång hîp t¸c gi÷a c¸c trang tr¹i víi nhau vµ c¸c hé vÖ tinh (hé s¶n xuÊt giái nh-ng ch-a ®ñ tiªu chÝ ®Ó trë thµnh trang tr¹i, hé s¶n xuÊt kh¸, hé d©n xung quanh trang tr¹i) trong s¶n xuÊt vµ cung øng vËt t-. Tõ ®ã sÏ t¹o thµnh vïng s¶n xuÊt hµng hãa, c¸c trang tr¹i sÏ lµ ®Çu mèi tiªu thô cña c¸c hé vÖ tinh, lµ n¬i chuyÓn giao c«ng nghÖ cho c¸c hé vÖ tinh. Hîp t¸c sÏ gióp cho c¸c trang tr¹i n©ng cao søc c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng, n©ng cao hiÖu qu¶ trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm. Do vËy, trong thêi gian tíi, huyÖn cïng víi c¸c tæ chøc cã liªn quan nh- liªn minh hîp t¸c x·, tr¹m khuyÕn n«ng, héi n«ng d©n cã chÝnh s¸ch -u tiªn, khuyÕn khÝch c¸c trang tr¹i hîp t¸c víi nhau ®Ó hç trî nhau ph¸t triÓn, c¸c trang tr¹i tæ chøc hîp t¸c thu mua, chÕ biÕn n«ng s¶n t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr-êng. Thóc ®Èy hîp t¸c gi÷a c¸c trang tr¹i ®Ó h×nh thµnh c¸c tæ chøc kinh tÕ céng ®ång, c¸c hîp t¸c x· s¶n xuÊt vµ hîp t¸c x· dÞch vô. T¹o mèi liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp nhµ n-íc víi c¸c hîp t¸c x·, nhãm hé, chñ trang tr¹i. Tèt nhÊt lµ nªn thµnh lËp C©u l¹c bé trang tr¹i, ®©y lµ n¬i c¸c chñ trang tr¹i giao l-u, häc tËp kinh nghiÖm cña nhau. Trong c©u l¹c bé trang tr¹i, tù c¸c chñ trang tr¹i sÏ tù gãp vèn ñng hé vµ hç trî nhau cïng ph¸t triÓn. Bªn c¹nh ®ã cÇn cã sù phèi hîp gi÷a c¸c nhµ khoa häc víi c¸c trang tr¹i. 3.2.1.4 Gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch - ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai: §Êt ®ai lµ mèi quan t©m hµng ®Çu ®èi víi c¸c trang tr¹i. Trªn thùc tÕ, nh÷ng n¨m qua tØnh Th¸i Nguyªn vµ huyÖn §ång Hû ®· cã nhiÒu ®æi míi vÒ chñ tr-¬ng, chÝnh s¸ch ruéng ®Êt, t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh tËp trung ruéng ®Êt diÔn ra trªn nhiÒu x·, thÞ trÊn. Nhê ®ã, c¸c trang tr¹i ®· ®-îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, qu¸ tr×nh tËp trung ®Êt ®ai Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 113 cho ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i diÔn ra cßn chËm. Do ®ã, trong nh÷ng n¨m tíi, chÝnh s¸ch ®Êt ®ai cÇn tËp trung gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò sau: Thø nhÊt, hoµn chØnh vÒ quy ho¹ch vµ sö dông ®Êt ®ai theo tõng vïng cña huyÖn ®Ó lµm c¬ së cho viÖc cÊp ®Êt cho trang tr¹i. Quy ho¹ch ®Êt ®ai lµ c¬ së quan träng thùc hiÖn bè trÝ s¶n xuÊt theo h-íng khai th¸c lîi thÕ cña tõng vïng vµ ®Ó ®Þa ph-¬ng lµm c¬ së cÊp ®Êt cho c¸c trang tr¹i. Trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña trang tr¹i, quy ho¹ch ®Êt ®ai sÏ gióp cho c¸c chñ trang tr¹i khai th¸c cã hiÖu qu¶ ®Êt ®ai, tr¸nh t×nh tr¹ng khai th¸c ®Êt ®ai bõa b·i dÉn ®Õn l·ng phÝ ®Êt, ph¸ ho¹i m«i tr-êng, gi¶m hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i. CÇn khuyÕn khÝch c¸c trang tr¹i tÝch cùc chuyÓn ®æi, tÝch tô ruéng ®Êt. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng ruéng ®Êt manh món. ViÖc kh¾c phôc t×nh tr¹ng ruéng ®Êt manh món cña c¸c trang tr¹i sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®i vµo s¶n xuÊt tËp trung. Tuy nhiªn, gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng ruéng ®Êt manh món lµ cÊn ®Ò phøc t¹p, liªn quan ®Õn lîi Ých, t©m lý vµ tËp qu¸n s¶n xuÊt cña rÊt nhiÒu trang tr¹i. V× vËy, kh«ng thÓ dùa vµo mÖnh lÖnh ¸p ®Æt tõ trªn xuèng, mµ ph¶i thuyÕt phôc n«ng d©n tù nguyÖn, ®ång thêi ph¶i cã ph-¬ng ph¸p lµm ®óng ®¾n vµ thÝch hîp. Tr-íc hÕt, ph¶i cã quy ho¹ch l©u dµi ®Êt ®ai cña c¸c vïng, c¸c x· phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi tõng n¬i. Dùa vµo quy ho¹ch, ®Þa ph-¬ng cÇn cã kÕ ho¹ch chuyÓn ®æi ®Êt ®ai hîp lý kh¾c phôc t×nh tr¹ng ruéng ®Êt manh món. Sau ®ã lµ cÇn khuyÕn khÝch c¸c trang tr¹i chuyÓn ®æi ruéng ®Êt tr-íc khi ®o ®¹c ®Ó cÊp giÊy chøng nhËn sö dông ruéng ®Êt. ViÖc chuyÓn ®æi ®Êt sÏ rÊt khã kh¨n ë vïng trång c©y l©u n¨m. Bëi v×, sù kh¸c nhau vÒ ®Êt ®ai cña trang tr¹i kh«ng ph¶i chØ ë chÊt l-îng ®Êt mµ cßn kh¸c nhau ë gi¸ trÞ v-ên c©y trªn ®Êt. ViÖc chuyÓn ®æi ®Êt ®ai ë nh÷ng n¬i nµy cÇn kÕt hîp viÖc chuyÓn ®æi ®Êt ®ai víi viÖc chuyÓn ®æi v-ên c©y. Thø hai, khuyÕn khÝch tËp trung ®Êt ®ai vµ nh÷ng ng-êi cã nguyÖn väng nhËn ®Êt ë nh÷ng vïng ®Êt trèng, ®åi träc ®Ó h×nh thµnh c¸c trang tr¹i cã quy Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 114 m« hîp lý. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng ruéng ®Êt manh món. §Ó trë thµnh trang tr¹i, c¸c n«ng hé ph¶i tËp trung ruéng ®Êt ®Õn quy m« nhÊt ®Þnh. Trªn thùc tÕ, qu¸ tr×nh tËp trung ruéng ®Êt diÔn ra chËm, cÇn tiÕp tôc khuyÕn khÝch qu¸ tr×nh tËp trung ruéng ®Êt. Tuy nhiªn, viÖc tËp trung ruéng ®Êt ph¶i ®-îc tiÕn hµnh mét c¸ch thËn träng, ph¶i cã sù qu¶n lý, kiÓm so¸t chÆt chÏ cña nhµ n-íc, nhÊt lµ c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph-¬ng. §èi víi huyÖn §ång Hû tr-íc hÕt cÇn quy ho¹ch ®Êt ®ai cho vïng ph¸t triÓn c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i ®Ó võa ®¶m b¶o cho c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i ph¸t triÓn bÒn v÷ng, më réng s¶n xuÊt, võa ®¶m b¶o vÖ sinh m«i tr-êng vµ vÖ sinh thó y. CÇn ph¶i cã quü ®Êt cho c¸c m« h×nh trang tr¹i ch¨n nu«i ph¸t triÓn, cã chÝnh s¸ch -u ®·i vÒ thuª ®Êt l©u dµi cho khu vùc nµy. ViÖc chuyÓn ®æi ®Êt ®ai trªn ®Þa bµn huyÖn kh«ng thµnh c«ng lµ do ng-êi d©n ch-a cã nhËn thøc, ch-a cã nhu cÇu. V× thÕ, ®Ó tiÕn hµnh dån ®iÒn, ®æi thöa thµnh c«ng th× ®iÒu quan träng lµ ph¶i n©ng cao nhËn thøc cho ng-êi d©n. TiÕn hµnh ®µo t¹o c¸c chñ hé ®Ó hä ®ñ n¨ng lùc, ®ñ kh¶ n¨ng lµm chñ trang tr¹i. Tõ ®ã sÏ lµm n¶y sinh nhu cÇu thµnh lËp trang tr¹i, nhu cÇu chuyÓn ®æi ®Êt ®ai vµ tù hä sÏ chuyÓn ®æi ruéng ®Êt cho nhau. - ChÝnh s¸ch vÒ thuÕ: Thùc hiÖn vÒ chÝnh s¸ch thuÕ cho c¸c trang tr¹i theo nghÞ ®Þnh sè 51/1999/N§-CP ngµy 8/7/199 cña ChÝnh phñ vÒ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh luËt khuyÕn khÝch ®Çu t- trong n-íc söa ®æi. §Ó khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c hé gia ®×nh, c¸ nh©n ®Çu t- ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i t¹i c¸c vïng ®åi nói träc, ®Êt hoang ho¸ ®Ó trång rõng s¶n xuÊt vµ trång c©y l©u n¨m víi thêi gian miÔn gi¶m thuÕ tõ 5 - 10 n¨m. Cã chÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp cho c¸c trang tr¹i. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 115 3.2.2 Gi¶i ph¸p cô thÓ cho vïng vµ m« h×nh trang tr¹i Víi tõng vïng kh¸c nhau, ®iÒu kiÖn sinh th¸i kh¸c nhau thÝch hîp cho c¸c m« h×nh trang tr¹i kh¸c nhau ph¸t triÓn. Vïng nói phÝa b¾c cã ®Þa h×nh ®Êt ®åi dèc, c¸nh ®ång xen kÏ Ýt. N¬i ®©y thÝch hîp cho c¸c trang tr¹i trång c©y l©u n¨m, c©y ¨n qu¶ ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, h-íng ph¸t triÓn c¸c trang tr¹i chuyªn ngµnh rÊt h¹n chÕ. B×nh qu©n diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp vµ ®Êt l©m nghiÖp trªn mét hé n«ng nghiÖp cña huyÖn chØ ®¹t 0,63 ha/hé vµ 1,24 ha/ hé. Do ®ã, kh¶ n¨ng tÝch tô ruéng ®Êt ®Ó trë thµnh trang tr¹i lµ thÊp. H¬n n÷a, muèn më réng ph¸t triÓn c¸c trang tr¹i chuyªn ngµnh ph¶i gi¶i phãng mét lùc l-îng lao ®éng lín ra khái n«ng nghiÖp, n«ng th«n. §Ó thùc hiÖn vÊn ®Ò nµy trong t-¬ng lai xa th× cã thÓ, nÕu ®Ó thùc hiÖn ngay trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ khã cã thÓ thùc hiÖn ®-îc. Do ®ã, h-íng ph¸t triÓn cña c¸c trang tr¹i ë vïng phÝa b¾c nµy lµ ph¸t triÓn trang tr¹i theo h-íng s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp. Trong ®ã, c¸c trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp -u tiªn ph¸t triÓn thÕ m¹nh cña m×nh, -u tiªn ph¸t triÓn c©y con cã -u thÕ, ®Æc biÖt lµ c©y chÌ, c©y ¨n qu¶ (na, cam, hång kh«ng h¹t), ngoµi ra cßn trång thªm c©y tr¸m lµ c©y cho gi¸ trÞ kinh tÕ cao. S¶n phÈm chÝnh cña c¸c trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp lµ c©y chÌ vµ c©y ¨n qu¶. §Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng khèi l-îng s¶n phÈm ®Çu ra víi chÊt l-îng tèt, chi phÝ s¶n xuÊt rÎ, n©ng cao ®-îc hiÖu qu¶ cho c¸c m« h×nh trang tr¹i nµy, ®iÒu quan träng lµ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p khoa häc kü thuËt. §èi víi c©y chÌ: sö dông gièng chÌ míi (chÌ cµnh) võa cho n¨ng suÊt cao, phÈm chÊt chÌ ngon. §èi víi c©y ¨n qu¶: cÇn ¸p dông c¸c kü thuËt chÝn sím, chÝn muén ®Ó d¶i vô, kÐo dµi thêi kü cung øng qu¶ t-¬i cho thÞ tr-êng. §Ó n©ng cao chÊt l-îng cña s¶n phÈm c©y ¨n qu¶ cÇn ¸p dông biÖn ph¸p sinh häc nh- nu«i ong, võa cho s¶n phÈm thu ho¹ch tõ ong, võa ¸p dông ®-îc biÖn ph¸p thô phÊn cho c©y ®Ëu qu¶. H¹n chÕ viÖc sö dông c¸c lo¹i thuèc cho c¶ c©y chÌ vµ c©y ¨n qu¶ ®Ó t¹o s¶n phÈm an toµn. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 116 §Ó n©ng cao ®-îc hiÖu qu¶ trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm cho c¸c trang tr¹i nµy cÇn ph¶i ®Çu t- cho hÖ thèng giao th«ng vµ thñy lîi. §Çu t- cho hÖ thèng thñy lîi ph¶i ®i ®Çu bao gåm: x©y dùng hÖ thèng thñy lîi vïng ®åi, x©y ®¾p c¸c hå chøa ®Ó t¹o nguån n-íc. Tuy nhiªn, ®Çu t- cho nã lµ rÊt lín, tù c¸c trang tr¹i kh«ng cã kh¶ n¨ng lµm, kh«ng thÓ ®ãng gãp ®-îc mµ cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch ®Çu t- cña nhµ n-íc. Giao th«ng n«ng th«n ph¸t triÓn sÏ g¾n c¸c trang tr¹i víi thÞ tr-êng ë c¸c ®Çu vµo vµ ®Çu ra. Nhµ n-íc cÇn cã chÝnh s¸ch ®Çu t- ®-êng giao th«ng « t« ®i ®Õn tËn c¸c xãm, b¶n. §éng viªn c¸c trang tr¹i ®ãng gãp cao h¬n cho quü ®Çu t- ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n. Víi tæng sè hé s¶n xuÊt kinh doanh giái hiÖn cã, c¨n cø vµo tèc ®é ph¸t triÓn b×nh qu©n cña c¸c trang tr¹i, tõ nay cho ®Õn n¨m 2020, vïng phÝa b¾c cã kh¶ n¨ng n©ng tæng sè trang tr¹i lªn 32 trang tr¹i. §èi víi vïng trung t©m: ®Þa h×nh b»ng ph¼ng h¬n, nh-ng diÖn tÝch l¹i h¹n chÕ. Do ®ã, h-íng ph¸t triÓn trang tr¹i ë vïng nµy lµ ph¸t triÓn trang tr¹i chuyªn ngµnh ch¨n nu«i mµ chñ yÕu tËp trung ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn, gµ theo h-íng ch¨n nu«i c«ng nghiÖp. §Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng cho c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm cÇn ph¶i chó ý ®Õn c¸c vÊn ®Ò: con gièng, chuång tr¹i, thøc ¨n, thó y. Tr-íc hÕt lµ ph¶i ¸p dông chuång tr¹i tiªn tiÕn (nh- chuång lång ®èi víi trang tr¹i nu«i lîn), ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt tiªn tiÕn nh- cai s÷a sím, cã chÕ ®é nu«i d-ìng ch¨m sãc ®óng quy tr×nh kü thuËt, cho ¨n theo ®óng chñng lo¹i phï hîp víi løa tuæi cña vËt nu«i, tiÕn hµnh tiªm phßng ®óng quy ®Þnh, tiªm bæ sung c¸c chÊt, ®¶m b¶o vÖ sinh chuång tr¹i, vÖ sinh thó y. Vèn ®Çu t- ®Ó më réng s¶n xuÊt lµ nh©n tè ¶nh h-ëng lín tíi kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ cña c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i. §Ó huy ®éng nguån vèn ®Çu t-, c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i cÇn thùc hiÖn liªn kÕt: liªn kÕt víi c¸c c«ng ty s¶n xuÊt thøc ¨n theo ph-¬ng thøc mua tr¶ chËm, sau khi b¸n s¶n phÈm míi tr¶ tiÒn mua thøc ¨n. §ång thêi, liªn kÕt víi c¸c hé vÖ tinh, cÊp gièng cho c¸c hé vÖ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 117 tinh, ®Õn khi tiªu thô bao tiªu cho c¸c hé vÖ tinh, thu mua s¶n phÈm cña hä. Khi liªn kÕt nh- thÕ, c¸c hé vÖ tinh còng cã ®ãng gãp vèn cho c¸c trang tr¹i. §Ó më réng quy m« s¶n xuÊt, ng©n hµng cÇn ph¶i cho c¸c trang tr¹i thÕ chÊp c¸c tµi s¶n cña m×nh (thÕ chÊp ®µn lîn, chuång tr¹i) ®Ó vay vèn. Thêi h¹n vay vèn lín h¬n chu kú s¶n xuÊt kinh doanh, thêi ®iÓm vay cã thÓ tr-íc chu kú s¶n xuÊt chø kh«ng ph¶i khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt. Nhµ n-íc cÇn t¨ng thªm nguån vèn ®Çu t- cho vay trung h¹n vµ dµi h¹n víi l·i xuÊt -u ®·i cho c¸c trang tr¹i, nhµ n-íc cÇn cã chÝnh s¸ch vÒ møc l·i suÊt vay theo møc l·i suÊt cña ng©n hµng chÝnh s¸ch, thñ tôc vay cÇn nhanh gän. Cã thÓ thùc hiÖn thÝ ®iÓm h×nh thøc cho vay vµ qu¶n lý vèn giao cho chÝnh c¸c chñ trang tr¹i. LÇn ®Çu khi cho vay vèn, ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông lµ n¬i ®øng ra cho vay vµ qu¶n lý vèn. C¸c trang tr¹i sÏ thµnh lËp hîp t¸c x· tÝn dông, sau khi ®· thu håi vèn lÇn ®Çu, nguån vèn nµy sÏ giao cho hîp t¸c x·. ViÖc quyÕt ®Þnh cho ai vay vèn, thêi h¹n bao l©u do chÝnh c¸c chñ trang tr¹i quyÕt ®Þnh. C¸c trang tr¹i sÏ hîp t¸c hç trî nhau trong ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh vµ thu håi l¹i vèn vµ l·i vay. Ngoµi ra, nhµ n-íc cÇn ph¶i cã quü b¶o hé rñi ro cho c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i. NÕu c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i vay vèn mµ gÆp rñi ro sÏ cã sù trî gióp cña quü. C¸c trang tr¹i ch¨n nu«i còng ph¶i ®ãng gãp vµo quü rñi ro nµy. Dùa vµo sè hé s¶n xuÊt kinh doanh giái hiÖn cã cña vïng vµ tèc ®é ph¸t triÓn trang tr¹i cña vïng th× vïng trung t©m cã kh¶ n¨ng më réng n©ng tæng sè trang tr¹i lªn tíi 22 trang tr¹i vµo n¨m 2020. §èi víi vïng nói phÝa nam: cã ®Þa h×nh ®Êt ®åi nói dèc cao, thÝch hîp cho ph¸t triÓn rõng. H-íng ph¸t triÓn cho c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp ë ®©y lµ nhËn kho¸n khoanh nu«i, tu bæ, b¶o vÖ, trång rõng míi (trång gç cho nguyªn liÖu lµm giÊy). HÇu hÕt c¸c trang tr¹i nµy ®Òu trong giai ®o¹n kiÕn thiÕt c¬ b¶n ch-a cho s¶n phÈm thu ho¹ch. Do ®ã, ®Ó n©ng cao ®-îc hiÖu qu¶ cho c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp cÇn ph¶i thùc hiÖn theo h-íng sau: ®èi víi rõng s¶n Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 118 xuÊt: ®Çu t- gièng míi cã sinh khèi lín nh- gièng keo lai. Bè trÝ chñng lo¹i c©y hîp lý gi÷a c¸c tÇng, t¨ng sè l-îng c©y cã sinh khèi lín trong thêi gian rõng ch-a khÐp t¸n. §èi víi rõng phßng hé: t¨ng sè l-îng c©y phô trî nh- mì, bå ®Ò ®Ó t¨ng s¶n l-îng thu ho¹ch cña rõng. Trong qu¸ tr×nh chê ®Õn khi rõng cho thu ho¹ch c©y chñ lùc: khai th¸c cÇn kÕt hîp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp d-íi t¸n c©y nh- ch¨n nu«i tr©u, bß, dª, nu«i gµ th¶ v-ên võa cho thu nhËp, võa tËn dông ®-îc ®iÒu kiÖn lîi thÕ cña vïng. C¸c trang tr¹i l©m nghiÖp cÇn chó träng tíi phßng chèng ch¸y rõng. Nhµ n-íc cÇn hç trî ®Çu t- vèn, cã chÝnh s¸ch cho vay vèn dµi h¹n ®èi víi c¸c trang tr¹i l©m nghiÖp, cÇn thùc hiÖn chÝnh s¸ch cho vay vèn theo ch-¬ng tr×nh 120 “Ch­¬ng tr×nh vay vèn gi¶i quyÕt viÖc lµm” cña Ng©n hµng ChÝnh s¸ch, gièng nh- ë c¸c n-íc kh¸c ®· thùc hiÖn (nh- ë Th¸i Lan cho c¸c trang tr¹i vay vèn theo l·i suÊt cña Ng©n hµng ChÝnh s¸ch). Vïng phÝa nam cã kh¶ n¨ng n©ng tæng sè trang tr¹i lªn 63 trang tr¹i vµo n¨m 2020 dùa vµo sè hé ®¹t tiªu chuÈn s¶n xuÊt kinh doanh giái cÊp tØnh vµ tèc ®é ph¸t triÓn trang tr¹i cña vïng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 119 KÕt luËn 1. C¸c m« h×nh trang tr¹i lµ nh©n tè míi ë n«ng th«n. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i lµ ®éng lùc míi nèi tiÕp vµ ph¸t huy ®éng lùc cña kinh tÕ hé, lµ b-íc chuyÓn sang s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng hãa lín. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, kinh tÕ trang tr¹i ®· thùc sù ph¸t triÓn. MÆc dï ®ang trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nh-ng kinh tÕ trang tr¹i ®· thùc sù lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt hµng hãa ngµy mét lín vµ ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng trong sù ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp, n«ng th«n hiÖn nay. 2. Ph¸t triÓn m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i lµ h-íng ®i ®óng ®¾n trong chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña huyÖn §ång Hû. Tuy sè trang tr¹i hiÖn nay cßn Ýt, diÖn tÝch kh«ng nhiÒu, s¶n phÈm hµng hãa ch-a râ nÐt nh-ng xÐt vÒ khuynh h-íng ph¸t triÓn, nã phï hîp víi quy luËt chung (tÝch tô ruéng ®Êt trong s¶n xuÊt, ph©n c«ng l¹i lao ®éng, s¶n xuÊt theo h-íng chuyªn m«n hãa…). Sè l-îng trang tr¹i ph¸t triÓn kh¸ nhanh, hiÖn nay huyÖn cã 89 trang tr¹i ®ñ tiªu chuÈn theo tiªu chÝ trung -¬ng, nhiÒu trang tr¹i ®· cã thu nhËp kh¸, gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo gi¸ trÞ tæng s¶n l-îng cña ngµnh n«ng nghiÖp. 3. HiÖn nay, ë huyÖn §ång Hû, lo¹i h×nh trang tr¹i ®ang phæ biÕn vµ ph¸t triÓn m¹nh lµ lo¹i h×nh trang tr¹i ch¨n nu«i, trang tr¹i l©m nghiÖp. C¸c trang tr¹i trong huyÖn ph¸t triÓn chñ yÕu c¸c lo¹i c©y trång nh- chÌ, c©y ¨n qu¶ (v¶i, nh·n, na), c¸c lo¹i vËt nu«i nh- lîn, gµ. Mét sè trang tr¹i ®· m¹nh d¹n ®Çu t- vµo c¸c ho¹t ®éng phi n«ng, l©m nghiªp, thñy s¶n vµ ®· ®em l¹i mét nguån thu ®¸ng kÓ cho c¸c trang tr¹i. Nh×n chung, c¸c trang tr¹i ®Òu cã thu nhËp t-¬ng ®èi cao, s¶n xuÊt ®· h-íng ra thÞ tr-êng, tû suÊt s¶n phÈm hµng hãa b×nh qu©n mét trang tr¹i gÇn 80%. Trang tr¹i sö dông lao ®éng gia ®×nh lµ chÝnh. 4. Tuy nhiªn, c¸c trang tr¹i ë huyÖn §ång Hû trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. Khã kh¨n lín nhÊt cña c¸c trang tr¹i lµ thÞ tr-êng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 120 tiªu thô s¶n phÈm, vèn s¶n xuÊt vµ tr×nh ®é qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña chñ trang tr¹i. Ngoµi ra, nh÷ng khã kh¨n bªn ngoµi còng ¶nh h-ëng kh«ng nhá ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i nh-: hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng thÊp kÐm, gi¸ c¶ n«ng s¶n bÊp bªnh, kh«ng æn ®Þnh, dÞch bÖnh… 5. Tõ kh¶o s¸t thùc tÕ vµ ph©n tÝch sè liÖu cho thÊy, yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt, sè lao ®éng chÝnh, diÖn tÝch ®Êt, vèn vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña chñ trang tr¹i cã ¶nh h-ëng lín ®Õn kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i. Cô thÓ, nh÷ng nh©n tè trªn cã ¶nh h-ëng 62% ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña c¸c trang tr¹i. 6. Cã nhiÒu gi¶i ph¸p kh¶ thi ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh cña c¸c trang tr¹i huyÖn §ång Hû. Tr-íc hÕt, cÇn ph¶i tiÕn hµnh c«ng t¸c quy ho¹ch ®Êt ®ai, quy ho¹ch vïng c©y trång, vËt nu«i, g¾n gi÷a n¬i s¶n xuÊt víi n¬i chÕ biÕn n«ng s¶n. KhuyÕn khÝch sù hîp t¸c gi÷a c¸c trang tr¹i vµ c¸c hé vÖ tinh trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm. Víi cô thÓ tõng trang tr¹i, gi¶i ph¸p mang tÝnh quan träng lµ viÖc n©ng cao chÊt l-îng nguån nh©n lùc, trong ®ã ®Æc biÖt chó träng ®µo t¹o kiÕn thøc qu¶n lý kinh doanh vµ chuyªn m«n kü thuËt cho c¸c chñ trang tr¹i. Gi¶i quyÕt nhu cÇu vèn vay cña c¸c trang tr¹i, thµnh lËp c¸c hîp t¸c x· tÝn dông, tiÕn hµnh giao cho c¸c chñ trang tr¹i qu¶n lý vèn vay. 7. H-íng ph¸t triÓn c¸c trang tr¹i chuyªn ngµnh hiÖn nay ë huyÖn §ång Hû lµ rÊt h¹n chÕ. Do ®ã, kh¶ n¨ng ®Ó t¨ng ®-îc sè l-îng trang tr¹i trªn ®Þa bµn huyÖn lµ tËp trung ph¸t triÓn m« h×nh trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp. Trong ®ã, c¸c trang tr¹i -u tiªn ph¸t triÓn theo lîi thÕ cña m×nh, ®Æc biÖt chó träng ph¸t triÓn c©y chÌ. §èi víi trang tr¹i chuyªn ngµnh ch¨n nu«i ph¸t triÓn ch¨n nu«i lîn, gµ c«ng theo h-íng ch¨n nu«i c«ng nghiÖp. Trang tr¹i l©m nghiÖp kÕt hîp víi ch¨n nu«i ®¹i gia sóc ®Ó t¨ng thªm nguån thu nhËp cho trang tr¹i. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 121 Tµi liÖu tham kh¶o 1. NguyÔn Nh- Êt, Phan ThÞ NguyÖt Minh (2001),Tuæi trÎ lËp nghiÖp tõ trang tr¹i, NXB Thanh Niªn. 2. Bé chÝnh trÞ (1998), NghÞ quyÕt cña Bé chÝnh trÞ vÒ mét sè vÊn ®Ò ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, sè 06/NQ-TW. 3. Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, T¹p chÝ N«ng nghiÖp vµ N«ng th«n sè 3, 2003. 4. Chi côc Thèng kª huyÖn §ång Hû (2006), Niªn gi¸m Thèng kª huyÖn §ång Hû. 5. Chi côc Thèng kª huyÖn §ång Hû (2006), T×nh h×nh thêi tiÕt khÝ hËu huyÖn §ång Hû. 6. ChØ thÞ 100 CT/TW (1981), NghÞ quyÕt 10 cña Bé ChÝnh trÞ, th¸ng 4 n¨m 1998. 7. Côc Thèng kª tØnh Th¸i Nguyªn (2006), Niªn gi¸m thèng kª tØnh Th¸i Nguyªn. 8. Maurice Buckett (1993), Tæ chøc qu¶n lý n«ng tr¹i gia ®×nh (b¶n dÞch), NXB N«ng nghiÖp Hµ néi. 9. NguyÔn §iÒn (1999), Tæ chøc qu¶n lý kinh tÕ trang tr¹i trªn thÕ giíi vµ ViÖt Nam, t¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ sè 4, tr 37-43. 10. NguyÔn §iÒn, TrÇn §øc, TrÇn Huy N¨ng (1993) Kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh trªn thÕ giíi vµ Ch©u ¸, NXB Thèng kª. 11. NguyÔn §×nh H-¬ng (2000), Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trong thêi kú CNH, H§H ë ViÖt Nam, NXB chÝnh trÞ quèc gia, HN. 12. NguyÔn §iÒn, Kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh ë c¸c n-íc T©y ©u trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, t¹p chÝ nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi sè 2, th¸ng 4/1997. 13. NguyÔn L-¬ng §»ng (2003), Gi¸o tr×nh Marketing N«ng nghiÖp, NXB N«ng nghiÖp, Hµ Néi. 14. NghÞ quyÕt 03/2000/NQ-CP ngµy 02/02/2000 vÒ Kinh tÕ trang tr¹i. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 122 15. NghÞ quyÕt 10/NQ-TU ngµy 16/12/2003 cña tØnh ñy Th¸i Nguyªn vÒ Ch-¬ng tr×nh hµnh ®éng theo tinh thÇn nghÞ quyÕt 6 (lÇn 1) khãa VIII cña §¶ng. 16. Ph¹m Ngäc KiÓm (2004), Gi¸o tr×nh Thèng kª kinh doanh, NXB Thèng kª. 17. Së N«ng nghiÖp vµ PTNT tØnh Th¸i Nguyªn (2006), B¸o c¸o t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trªn ®Þa bµn tØnh Th¸i Nguyªn. 18. Tæng côc Thèng kª (2000), H-íng dÉn tiªu chÝ ®Ó x¸c ®Þnh kinh tÕ trang tr¹i cña liªn Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n vµ Tæng côc thèng kª, V¨n b¶n sè 69/TTLB/BNN-TCTK. 19. Lª träng (2000), Ph¸t triÓn vµ qu¶n lý trang tr¹i n«ng l©m nghiÖp, NXB N«ng NghiÖp, Hµ Néi. 20. NguyÔn V¨n TuÊn (2001), Gi¸o tr×nh qu¶n lý trang tr¹i n«ng l©m nghiÖp, NXB N«ng nghiÖp, HN. 21. NghÞ quyÕt 11/NQ-§H ngµy 28/10/2005 cña huyÖn ñy §ång Hû vÒ ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ huyÖn §ång Hû giai ®o¹n 2005 - 2010. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn