Lêi nãi ®Çu
HiÖn nay, trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng môc tiªu t×m kiÕm lîi nhuËn vÉn lu«n lµ
môc tiªu c¬ b¶n nhÊt cña c¸c doanh nghiÖp, nã chÞu sù chi phèi ®Õn mäi ho¹t ®éng cña
doanh nghiÖp. BÊt kú doanh nghiÖp nµo còng t×m vµ thùc thi nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m h¹
gi¸ thµnh vµ n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra. Nhng ®Ó lµm
®îc ®iÒu nµy th× kh«ng ph¶i lµ ®¬n gi¶n, mµ nã ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp bªn c¹nh viÖc
t×m híng ®i ®óng ®¾n cho m×nh cßn ph¶i cã mét chÕ ®é kÕ to¸n h¬p lý tøc lµ ph¶i phï
hîp víi thùc tÕ, ®Æc ®iÓm kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh vµ ph¶i b¶o ®¶m ®óng
chÕ ®é tµi chÝnh kÕ to¸n. ViÖc h¹ch to¸n chi phÝ ®Ó tÝnh ra gi¸ thµnh s¶n phÈm quyÕt
®Þnh ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ viÖc t¨ng hay gi¶m chi phÝ
s¶n xuÊt ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn chØ tiªu kh¸c
ThÊy râ ®îc tÇm quan träng trªn, cïng víi qu¸ tr×nh häc t¹i trêng em ®· ®i s©u
vµo nghiªn cøu ®Ò tµi :
“ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
t¹i c«ng ty méc vµ x©y dùng hµ néi “
Kh¸i qu¸t chuyªn ®Ò gåm c¸c môc sau:
Lêi nãi ®Çu
Ch¬ng I :C¸c vÊn ®Ò chung vÒ chi phÝ s¶n suÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
Ch¬ng II :T×nh h×nh thùc tÕ vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Méc vµ X©y dùng Hµ néi
Ch¬ng III: Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp
Chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty Méc vµ X©y dùng
Hµ Néi
KÕt luËn
MÆc dï hÕt søc cè g¾ng, song do tr×nh ®é nhËn thøc vµ lý luËn cßn h¹n chÕ, thêi
gian t×m hiÓu vµ thùc tËp kh«ng dµi, v× vËy ®Ò tµi nghiªn cøu nµy ch¾c ch¾n kh«ng
tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt, thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®îc sù gãp ý quÝ b¸u cña
thÇy c« ®Ó hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy tèt h¬n.
1
Ch¬ng 1
C¸C VÊN §Ò chung vÒ chi phÝ s¶n xuÊt
Vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm
i. §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt cña ngµnh s¶n xuÊt c«ng
nghiÖp
Ho¹t ®éng s¶n xuÊt x· héi ®îc tiÕn hµnh trong nhiÒu ngµnh kinh tÕ. Theo NghÞ
®Þnh sè 73/ CP ngµy 27/10/1993 cña chÝnh phñ quy ®Þnh hiÖn nay cã 20 ngµnh kinh tÕ
quèc d©n cÊp I ho¹t ®éng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt s¶n phÈm vËt chÊt vµ cung cÊp dÞch
vô( s¶n phÈm phi vËt chÊt). Mçi ngµnh kinh tÕ cã ®Æc ®iÓm kinh tÕ ®Æc trng tõ ®ã ¶nh
hëng quan träng ®Õn c«ng t¸c tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña kÕ to¸n.
Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, viÖc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n, vËn
dông c¸c ph¬ng ph¸p kü thuËt h¹ch to¸n, ®Æc biÖt lµ vËn dông ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp
hîp, ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong ph¹m vi
nghµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp b¾t nguån tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña quy tr×nh c«ng nghÖ kü
thuËt vµ tæ chøc s¶n xuÊt, tõ tÝnh ®a d¹ng vµ khèi lîng s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ra, nãi
c¸ch kh¸c lµ b¾t nguån tõ lo¹i h×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Nh vËy, nghiªn cøu lo¹i
h×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp sÏ gióp cho viÖc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n, vËn dông
c¸c ph¬ng ph¸p kü thuËt h¹ch to¸n trong doanh nghiÖp ®îc hîp lý vµ ®óng ®¾n, do ®ã
ph¸t huy ®îc chøc n¨ng, vai trß vµ vÞ trÝ kÕ to¸n trong c«ng t¸c kÕ to¸n, qu¶n lý kinh
tÕ, qu¶n lý doanh nghiÖp nãi chung vµ qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm
nãi riªng.
§Ó nghiªn cøu c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cÇn ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i
s¶n xuÊt c«ng nghiÖp theo nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau:
Tiªu thøc thø nhÊt: Ph©n lo¹i theo lo¹i h×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt.
Theo tiªu thøc nµy c¸c doang nghiÖp c«ng nghiÖp ®îc ph©n chia thµnh c«ng nghiÖp
khai th¸c vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn.
Tiªu thøc thø hai: Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt cña quy tr×nh c«ng nghÖ
Doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®îc ph©n chia thµnh : doanh nghiÖp c«ng
nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt s¶n xuÊt gi¶n ®¬n vµ doanh nghiÖp c«ng
nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ kü thuËt s¶n xuÊt phøc t¹p.
Tiªu thøc thø ba: ph©n lo¹i theo ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt s¶n phÈm.
Ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt s¶n phÈm cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®îc chia thµnh ph¬ng ph¸p chÕ biÕn kiÓu liªn tôc vµ ph¬ng ph¸p chÕ biÕn kiÓu song song.
Tiªu thøc thø t: ph©n lo¹i theo ®Þnh kú s¶n xuÊt vÇ sù lÆp l¹i cña s¶n phÈm
s¶n xuÊt ra.
2
Doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ®îc chia thµnh c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt nhiÒu, s¶n xuÊt cã
khèi lîng lín; s¶n xuÊt hµng lo¹t, s¶n xuÊt ®¬n chiÕc.
ii. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt vµ c¸c c¸ch ph©n lo¹i CPSX chñ
yÕu
1. Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt
Chi phÝ s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao
®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c mµ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó tiÕn hµnh c¸c
ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong mét thêi kú.
Chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ph¸t sinh thêng xuyªn trong suèt qu¸ tr×nh
tån t¹i vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, nhng ®Ó phôc vô cho qu¶n lý vµ h¹ch
to¸n kinh doanh, chi phÝ s¶n xuÊt ph¶i ®îc tÝnh to¸n vµ tËp hîp theo thêi kú: hµng
th¸ng, hµng quý, hµng n¨m phï hîp víi kú b¸o c¸o. ChØ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt mµ
doanh nghiÖp bá ra trong kú míi ®îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt trong kú.
2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt
Chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i cã néi dung kh¸c
nhau, môc ®Ých vµ c«ng dông cña chóng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng kh¸c nhau, ®Ó
phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
nh»m thóc ®Èy kh«ng ngõng viÖc tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, n©ng cao
hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ ph¸t huy h¬n n÷a vai trß cña c«ng cô kÕ
to¸n víi sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Bëi vËy, chi phÝ ®îc ph©n lo¹i theo c¸c tiªu
thøc kh¸c nhau. Sau ®©y lµ mét sè c¸ch ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt chñ yÕu:
2.1. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ.(Ph©n
lo¹i CPSX theo yÕu tè chi phÝ)
Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¨n cø vµo tÝnh chÊt, néi dung kinh tÕ ban ®Çu cña chi
phÝ s¶n xuÊt ®Ó s¾p xÕp c¸c chi phÝ ph¸t sinh cã cïng néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ ban
®Çu vµo mét yÕu tè chi phÝ, kh«ng ph©n biÖt c«ng dông kinh tÕ cña chi phÝ ®· ph¸t
sinh.Dùa vµo tiªu thøc nµy, chi phÝ s¶n xuÊt ®îc ph©n chia thµnh c¸c yÕu tè chi phÝ c¬
b¶n sau:
Chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu: Bao gåm toµn bé gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh,
vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ, c«ng cô, dông cô dïng cho s¶n xuÊt kinh
doanh trong k× b¸o c¸o.
Chi phÝ nh©n c«ng: Bao gåm toµn bé chi phÝ tr¶ cho ngêi lao ®éng(thêng xuyªn
hay t¹m thêi) vÒ tiÒn l¬ng( tiÒn c«ng), c¸c kho¶n phô cÊp,trî cÊp cã tÝnh chÊt l¬ng, tiÒn
¨n gi÷a ca vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng(BHXH, BHYT, KPC§)trong kú b¸o c¸o.
3
Chi phÝ khÊu hao TSC§: Bao gåm chi phÝ khÊu hao toµn bé TSC§ cña doanh
nghiÖp dïng trong s¶n xuÊt kinh doanh kú b¸o c¸o.
Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: Bao gåm c¸c chi phÝ vÒ nhËn cung cÊp dÞch vô tõ
c¸c ®¬n vÞ kh¸c phôc vÞ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp trong k× b¸o c¸o nh:
§iÖn, níc, ®iÖn tho¹i, vÖ sinh vµ dÞch vô kh¸c.
Chi phi kh¸c b»ng tiÒn: Bao gåm c¸c chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cha ®îc ph¶n
¸nh ë c¸c chØ tiªu trªn, ®· chi b»ng tiÒn trong k× b¸o c¸o nh: TiÕp kh¸ch, héi häp,thuª
qu¶ng c¸o….
Ph©n lo¹i chi phÝ theo tÝnh chÊt, néi dung kinh tÕ cña chi phÝ cã t¸c dông rÊt to lín
trong qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh hinh thùc hiÖn dù ®o¸n CPSX,
lµm c¨n cø ®Ó lËp b¸o c¸o CPSX theo yÕu tè, lËp kÕ ho¹ch dù tr÷ vËt t, kÕ ho¹ch tiÒn
mÆt…vµ cung cÊp tµi liÖu ®Ó tÝnh to¸n thu nhËp quèc d©n do cã sù t¸ch biÖt gi÷a hao
phÝ lao ®éng vËt ho¸ vµ hao phÝ lao ®éng sèng.
2.2. Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo c«ng dông kinh tÕ(Theo kho¶n môc chi
phÝ)
C¨n cø vµo tiªu thøc ph©n lo¹i nµy, mçi kho¶n môc chi phÝ bao gåm nh÷ng chi
phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh cã cïng c«ng dông kinh tÕ, kh«ng ph©n biÖt néi dung kinh tÕ
cña chi phÝ ®ã,gåm cã ba kho¶n môc chi phÝ :
*Kho¶n môc chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp: Bao gåm chi phÝ vÒ
nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt s¶n phÈm.
*Kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Bao gåm c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, dÞch vô, nh: L¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp l¬ng,
tiÒn ¨n gi÷a ca vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng( BHXH, BHYT, KPC§).
*Kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt chung: Lµ nh÷ng chi phÝ dïng cho ho¹t ®éng s¶n
xuÊt chung ë c¸c ph©n xëng, tæ ®éi s¶n xuÊt. Gåm cã: Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng,
chi phÝ vËt liÖu, chi phÝ dông cô s¶n xuÊt, chi phÝ KHTSC§, chi phÝ dÞch vô mua
ngoµi, chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c.
Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo c«ng dông kinh tÕ cña chi phÝ cã t¸c dông phôc
vô cho yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh møc, cung cÊp sè liÖu cho c«ng t¸c
tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh, lµm tµi
liÖu tham kh¶o ®Ó lËp ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt vµ lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm
cho kú sau. Qua ®ã sÏ gióp nh÷ng nhµ qu¶n lý cã biÖn ph¸p sö dông chi phÝ mét c¸ch
hîp lý, tiÕt kiÖm, ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.
4
2.3. Ph©n lo¹i chi phÝ theo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt víi khèi lîng s¶n
phÈm, lao vô s¶n xuÊt trong k×
Víi môc ®Ých kiÓm tra chi phÝ, ®iÒu tiÕt chi phÝ cho phï hîp ®ång thêi thuËn
lîi cho viÖc lËp kÕ ho¹ch, ®Ò ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh. Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt
kinh doanh ®îc ph©n chia theo mèi quan hÖ víi khèi lîng s¶n phÈm, lao vô s¶n xuÊt,
gåm cã hai lo¹i:
* Chi phÝ biÕn ®æi(biÕn phÝ): Lµ nh÷ng chi phÝ cã sù thay ®æi vÒ lîng t¬ng
quan tØ lÖ thuËn víi sù thay ®ái cña khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong k× nh: Chi phÝ
NL,VL trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp…
* Chi phÝ cè ®Þnh( ®Þnh phÝ): Lµ nh÷ng chi phÝ kh«ng thay ®æi vÒ tæng sè khi
cã sù thay ®æi khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt trong møc ®é nhÊt ®Þnh nh chi phÝ khÊu
hao TSC§ theo ph¬ng ph¸p b×nh qu©n, chi phÝ ®iÖn th¾p s¸ng…
C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông lín trong c«ng t¸c qu¶n trÞ kinh doanh, ph©n
tÝch ®iÓm hoµ vèn vµ phôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh qu¶n lÝ cÇn thiÕt ®Ó h¹ gi¸ thµnh
s¶n phÈm, t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh.
III. ý nghÜa cña c«ng t¸c qu¶n lý CPSX trong qu¸ tr×nh
ho¹t ®éng SXKD
C«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt trong s¶n xuÊt kinh doanh cã ý nghÜa rÊt
quan träng trong giai ®o¹n hiÖn nay. C«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt nh»m tiÕt
kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc
cho phÐp doanh nghiÖp s¶n xuÊt tù chñ trong h¹ch to¸n kinh doanh, lÊy thu bï chi,
®¶m b¶o cã l·i, cµng tiÕt kiÖm ®îc nhiÒu chi phÝ s¶n xuÊt th× cµng cã ®iÒu kiÖn ®Ó h¹
gi¸ thµnh s¶n phÈm. ë níc ta hiÖn nay, yÕu tè c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t h¬n, cho
nªn viÖc tiÕt kiÖm chi phÝ ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã ý nghÜa rÊt quan träng. §©y lµ
vÊn ®Ò võa lµ môc ®Ých, võa lµ chiÕn lîc mµ bÊt cø doanh nghiÖp nµo còng ph¶i quan
t©m.
IV. Gi¸ thµnh s¶n phÈm, Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm.
1. Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm
“Gi¸ thµnh lµ chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho mét khèi lîng hoÆc mét ®¬n vÞ s¶n
phÈm, c«ng viÖc, lao vô do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®· hoµn thµnh trong ®iÒu kiÖn
c«ng suÊt b×nh thêng ,,
Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh chÊt l îng s¶n xuÊt,
hiÖu qu¶ sö dông c¸c lo¹i tµi s¶n, vËt t, lao ®éng, tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
5
còng nh c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ, kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn, nh»m ®¹t ® îc
môc ®Ých s¶n xuÊt ®îc khèi lîng s¶n phÈm nhiÒu nhÊt víi chi phÝ s¶n xuÊt tiÕt kiÖm
vµ h¹ gi¸ thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm cßn lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n x¸c ®Þnh hiÖu qu¶
kinh tÕ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i cã chi phÝ
s¶n xuÊt ph¸t sinh lµ ®· x¸c ®Þnh ngay ®îc gi¸ thµnh mµ cÇn thÊy ®îc r»ng, gi¸ thµnh
lµ chi phÝ ®· kÕt tinh trong mét kÕt qu¶ s¶n xuÊt ®îc x¸c ®Þnh theo nh÷ng tiªu chuÈn
nhÊt ®Þnh.
2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm
Víi môc ®Ých qu¶n lý tèt gi¸ thµnh s¶n phÈm còng nh yªu cÇu x©y dùng gi¸ c¶
hµng ho¸, kÕ to¸n cÇn ph¶i ph©n biÖt c¸c lo¹i gi¸ thµnh kh¸c nhau. Gi¸ thµnh ®îc
xem xÐt díi nhiÒu gi¸c ®é, ph¹m vi tÝnh to¸n kh¸c nhau, vÒ lý luËn còng nh thùc tiÔn.
Cã c¸c c¸ch ph©n lo¹i gi¸ thµnh chñ yÕu sau:
* Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo thêi gian vµ c¬ së sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh:
C¨n cø vµo thêi gian vµ c¬ së sè liÖu tÝnh gi¸ thµnh, gi¸ thµnh s¶n phÈm chia ra lµm 3
lo¹i:
- Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së CPSX kÕ
ho¹ch vµ s¶n lîng kÕ ho¹ch.Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch do bé phËn kÕ ho¹ch x¸c ®Þnh tríc
khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp, lµ
c¨n cø ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh.
- Gi¸ thµnh ®Þnh møc:Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së ®Þnh møc CPSX
hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc ® îc
thùc hiÖn tríc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ c«ng
cô qu¶n lý ®Þnh møc cña doanh nghiÖp, lµ thíc ®o chÝnh x¸c ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ sö
dông tµi s¶n, vËt t, lao ®éng vµ gióp cho viÖc ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ,
kÜ thuËt mµ doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh»m n©ng cao hiÖu
qu¶ SXKD.
- Gi¸ thµnh thùc tÕ:Lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu CPSX thùc
tÕ ph¸t sinh tËp hîp ®îc trong k× vµ s¶n lîn s¶n phÈm thùc tÕ ®· s¶n xuÊt trong k×. Gi¸
thµnh thùc tÕ ®îc tÝnh to¸n sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm.
C¸ch ph©n lo¹i nµy cã t¸c dông trong viÖc qu¶n lý vµ gi¸m s¸t chi phÝ, x¸c
®Þnh ®îc c¸c nguyªn nh©n vît (hôt) ®Þnh møc chi phÝ trong kú h¹ch to¸n. Tõ ®ã ®iÒu
chØnh kÕ ho¹ch hoÆc ®Þnh møc chi phÝ cho phï hîp.
* Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi tÝnh to¸n:
Theo ph¹m vi tÝnh to¸n gi¸ thµnh, gi¸ thµnh s¶n phÈm ®îc chia lµm hai lo¹i:
6
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt (hay cßn gäi lµ gi¸ thµnh c«ng xëng)
Lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh tÊt c¶ c¸c chi phÝ ph¸t sinh liªn quan ®Õn s¶n xuÊt, chÕ t¹o
s¶n phÈm trong ph¹m vi ph©n xëng s¶n xuÊt, bao gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc
tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm
®îc dïng ®Ó ghi sæ cho s¶n phÈm ®· hoµn thµnh nhËp kho hoÆc giao cho kh¸ch hµng.
Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm còng lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n gi¸ vèn hµng b¸n vµ lîi
nhuËn gép cña ho¹t ®éng b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô.
- Gi¸ thµnh toµn bé (hay cßn gäi lµ gi¸ thµnh tiªu thô, gi¸ thµnh ®Çy ®ñ)
Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm
céng thªm chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝnh cho s¶n phÈm ®ã.
Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm chØ ®îc tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh khi s¶n phÈm, c«ng viÖc
hoÆc lao vô ®· ®îc tiªu thô. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n,
x¸c ®Þnh l·i tríc thuÕ cña doanh nghiÖp.
Gi¸ thµnh
toµn bé
Gi¸ thµnh
=
s¶n xuÊt
Chi phÝ
+
Chi phÝ
b¸n hµng
+
QLDN
Nh vËy, theo c¸ch ph©n lo¹i nµy cho phÐp c¸c nhµ qu¶n lý x¸c ®Þnh hiÖu qu¶
s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng lo¹i mÆt hµng, dÞch vô. Song do khi lùa chän tiªu thøc
ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung, chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp cho
tõng lo¹i mÆt hµng, dÞch vô cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh nªn viÖc ph©n bæ chØ mang
tÝnh t¬ng ®èi.
*Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm
XÐt vÒ b¶n chÊt, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã b¶n chÊt t¬ng tù nhau,
®Òu lµ hao phÝ vÒ lao ®éng mµ doanh nghiÖp ®· bá ra cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt
Tuy vËy, gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm còng cã sù kh¸c nhau
-Chi phÝ s¶n xuÊt lu«n g¾n víi thêi k× ph¸t sinh chi phÝ, cßn gi¸ thµnh g¾n víi khèi l îng s¶n phÈm, dÞch vô ®· hoµn thµnh.
- Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã thÓ kh¸c nhau vÒ lîng do cã chªnh lÖch
vÒ trÞ gi¸ s¶n phÈm s¶n xuÊt dë dang ®Çu k× vµ cuèi k× vµ do cã c¸c kho¶n chi phÝ
thùc tÕ ph¸t sinh nhng kh«ng ®îc tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm
Gi¸ thµnh
SXSP
TrÞ gi¸ s¶n phÈm
=
dë dang ®Çu k×
Chi phÝ s¶n xuÊt
+
ph¸t sinh trong k×
TrÞ gi¸ s¶n phÈm
_
dë dang cuèi k×
Chi phÝ
_
lo¹i trõ
Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. Chi
phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong k× lµ c¨n cø ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô ®· hoµn
7
thµnh. Qu¶n lý tèt chi phÝ s¶n xuÊt t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh
s¶n phÈm.
V. §èi tîngtËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
1. §èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
Thùc tÕ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tiÕn hµnh ë nhiÒu ®Þa
®iÓm, ph©n xëng, tæ ®éi s¶n xuÊt kh¸c nhau. ë tõng ®Þa ®iÓm s¶n xuÊt l¹i cã thÓ s¶n
xuÊt chÕ biÕn nhiÒu s¶n phÈm, nhiÒu c«ng viÖc, lao vô kh¸c nhau, theo c¸c quy tr×nh
c«ng nghÖ kh¸c nhau. Do ®ã chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp còng ph¸t sinh ë
nhiÒu ®Þa ®iÓm, nhiÒu bé phËn, liªn quan ®Õn nhiÒu s¶n phÈm, c«ng viÖc. KÕ to¸n cÇn
x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi tîng tËp hîp CPSX, ®Ó tõ ®ã tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c tËp
hîp CPSX, cung cÊp sè liÖu cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm.
*C¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp CPSX.
- §Æc ®iÓm vµ c«ng dông cña chi phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
- §Æc ®iÓm c¬ cÊu tæ chøc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp
- Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm
- §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm ( ®Æc tÝnh kÜ thuËt, ®Æc ®iÓm sö dông…)
- Yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh.
* C¸c ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt:
§èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi, giíi h¹n mµ chi phÝ s¶n xuÊt cÇn
ph¶i tËp hîp nh»m ®Ó kiÓm tra, gi¸m s¸t CPSX vµ phôc vô c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm.
X¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp CPSX lµ kh©u ®Çu tiªn cÇn thiÕt cña c«ng t¸c kÕ
to¸n CPSX. X¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng tËp hîp CPSX th× míi cã thÓ ®¸p øng yªu cÇu
qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt, tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt tõ kh©u
ghi chÐp ban ®Çu, më sæ vµ ghi sæ kÕ to¸n, tæng hîp sè liÖu.
§èi víi ngµnh c«ng nghiÖp, ®èi tîng tËp hîp CPSX cã thÓ lµ lo¹i s¶n phÈm,
dÞch vô; nhãm s¶n phÈm cïng lo¹i; chi tiÕt, bé phËn s¶n phÈm; ph©n xëng, bé phËn;
giai ®o¹n c«ng nghÖ; ®¬n ®Æt hµng.
2. §èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
§èi tîng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm do doanh nghiÖp s¶n
xuÊt ra dÞch vô ®· cung cÊp cho kh¸ch hµng cÇn ph¶i tÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh
®¬n vÞ
8
ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Çu tiªn trong toµn
bé c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña kÕ to¸n. Bé phËn kÕ to¸n gi¸ thµnh ph¶i c¨n
cø vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, c¸c lo¹i s¶n phÈm vµ lao vô mµ doanh
nghiÖp s¶n xuÊt vµ tÝnh chÊt s¶n xuÊt cña chóng ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh
cho thÝch hîp. §Ó x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cÇn dùa vµo c¸c c¨n cø
sau:
- §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt.
- Quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm.
- Yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý.
- Tr×nh ®é øng dông m¸y vi tÝnh trong c«ng t¸c kÕ to¸n cuÈ doanh nghiÖp.
ViÖc x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¨n cø ®Ó kÕ to¸n gi¸ thµnh tæ chøc c¸c
b¶ng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh phï hîp, tæ chøc
c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh hîp lý, phôc vô cho viÖc qu¶n lý vµ kiÓm tra t×nh h×nh thùc
hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp.
VI. NhiÖm vô kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
Trong c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm
lµ nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ quan träng lu«n lu«n ®îc c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp
quan t©m, v× chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng chØ tiªu ph¶n ¸nh chÊt
lîng ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Th«ng qua nh÷ng th«ng tin vÒ chi phÝ s¶n
xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm do bé phËn kÕ to¸n cung cÊp, nh÷ng ng êi qu¶n lý doanh
nghiÖp n¾m ®îc chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm thùc tÕ cña tõng lo¹i ho¹t
®éng, tõng lo¹i s¶n phÈm, lao vô còng nh kÕt qu¶ cña toµn bé ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh cña doanh nghiÖp, ®Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc
chi phÝ vµ dù to¸n chi phÝ, t×nh h×nh sö dông tµi s¶n, vËt t, lao ®éng, tiÒn vèn, t×nh
h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®Ó cã biÖn ph¸p qu¶n lý thÝch hîp.
§Ó tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n
phÈm, ®¸p øng ®Çy ®ñ, trung thùc vµ kÞp thêi yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh
gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp kÕ to¸n cÇn thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô chñ yÕu
sau:
C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ, ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt s¶n
phÈm cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph¬ng ph¸p
tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp.
9
Tæ chøc tËp hîp vµ ph©n bæ tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi t îng tËp
hîp chi phÝ s¶n xuÊt ®· x¸c ®Þnh vµ b»ng ph¬ng ph¸p thÝch hîp ®· chän, cung cÊp kÞp
thêi nh÷ng sè liÖu th«ng tin tæng hîp vÒ c¸c kho¶n môc chi phÝ vµ yÕu tè chi phÝ quy
®Þnh, x¸c ®Þnh ®óng ®¾n chi phÝ cña s¶n phÈm dë dang cuèi kú.
VËn dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp ®Ó tÝnh to¸n gi¸ thµnh vµ gi¸
thµnh ®¬n vÞ cña c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh theo ®óng c¸c kho¶n môc quy ®Þnh vµ
®óng kú tÝnh gi¸ thµnh ®· x¸c ®Þnh.
§Þnh kú cung cÊp c¸c b¸o c¸o vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh cho l·nh ®¹o
doanh nghiÖp vµ tiÕn hµnh ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ vµ dù
to¸n chi phÝ, t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh s¶n
phÈm, ph¸t hiÖn kÞp thêi kh¶ n¨ng tiÒm tµng ®Ò xuÊt biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó phÊn ®Êu
kh«ng ngõng tiÕt kiÖm chi phÝ vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
VII. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
1. Tµi kho¶n kÕ to¸n chñ yÕu sö dông
§Ó theo dâi t×nh h×nh ph¸t sinh vµ tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo c¸c ®èi t îng
chÞu chi phÝ, kÕ to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n sau:
*
TK 621 - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp ( CP NL,VL TT ):
KÕ to¸n sö dông TK 621 – Chi phÝ NL, VL trùc tiÕp ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ
NL,VL sö dông trùc tiÕp cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt s¶n phÈm, dÞch vô trong kú, cuèi kú
kÕt chuyÓn sang tµi kho¶n h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm
KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña TK 621 – CP NL,VL trùc tiÕp:
Bªn Nî :
TrÞ gi¸ thùc tÕ NL, VL xuÊt dïng trùc tiÕp cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt s¶n phÈm,
hoÆc thùc hiÖn dÞch vô trong kú h¹ch to¸n .
Bªn Cã :
- TrÞ gi¸ NL, VL sö dông kh«ng hÕt nhËp lai kho;
- KÕt chuyÓn chi phÝ NL, VL trùc tiÕp trªn møc b×nh thêng kh«ng ®îc tÝnh vµo
trÞ gi¸ hµng tån kho, tÝnh vµo gi¸ vèn hµng b¸n trong kú;
- KÕt chuyÓn chi phÝ NL, VL trùc tiÕp ph¸t sinh ë møc b×nh th êng vµo bªn nî tµi
kho¶n 154 – CP SX KD dë dang ( hoÆc bªn Nî 631 – Gi¸ thµnh s¶n xuÊt )
10
Tµi kho¶n 621 – CP NL,VL TT cuèi kú kh«ng cã sè d, ®îc më chi tiÕt cho
tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt
*
TK 622 - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. ( CP NCTT ):
KÕ to¸n sö dông TK 622 – Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ lao
®éng trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt- kinh doanh. TK 622 ® îc
dïng ®Ó tËp hîp vµ kÕt chuyÓn CP NC cña c«ng nh©n s¶n xuÊt vµo TK CP vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm
KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña TK 622 – CP NCTT:
Bªn Nî :
CP NCTT tham gia trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm
Bªn Cã :
- KÕt chuyÓn CP NCTT trªn møc b×nh thêng kh«ng ®îc tÝnh vµo trÞ gi¸ hµng tån
kho, tÝnh vµo gi¸ vèn hµng b¸n trong kú;
- KÕt chuyÓn CP NCTT ë møc b×nh thêng vµo bªn Nî TK 154 – Chi phÝ s¶n
xuÊt, kinh doanh dë dang ( hoÆc bªn Nî TK 631 – Gi¸ thµnh s¶n xuÊt ) ®Ó tÝnh
vµo gi¸ thµnh cña s¶n phÈm, dÞch vô .
TK 622 – CP NCTT kh«ng cã sè d cuèi kú vµ ®îc më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ.
*
TK 627 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung ( CP SXC ):
KÕ to¸n sö dông TK 627 – Chi phÝ s¶n xuÊt chung ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ phôc
vô s¶n xuÊt, kinh doanh chung ph¸t sinh ë ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt, ®éi, c«ng trêng ...
KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña TK 627 – CP SXC :
Bªn Nî :
C¸c chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¸t sinh trong kú.
Bªn Cã :
- C¸c kho¶n ghi gi¶m chi phi s¶n xuÊt chung;
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh ph¸t sinh ë møc b×nh thêng vµ chi phÝ s¶n xuÈt
chung biÕn ®æi ®îc kÕt chuyÓn vµo TK 154 – Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë
dang ( hoÆc vµo TK 631 – Gi¸ thµnh s¶n xuÊt )
11
Tµi kho¶n 627 – CP SXC cuèi kú kh«ng cã sè d, ®îc më chi tiÕt theo tõng
ph©n xëng, bao gåm c¸c tµi kho¶n cÊp II sau:
+ TK 6271 - Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng
+ TK 6272 - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu
+ TK 6273 - Chi phÝ c«ng cô, dông cô
+ TK 6274 - Chi phÝ khÊu hao TSC§
+ TK 6277 - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi
+ TK 6278 - Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c
TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang ( CP SXKD dë dang ):
Doanh nghiÖp ¸p dông ph ¬ng ph¸p Kª khai thêng xuyªn (PP KKTX ) :
KÕ to¸n sö dông TK 154 – Chi phÝ SXKD dë dang, ®Ó tæng hîp chi phÝ s¶n
xuÊt kinh doanh phôc vô cho viÖc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô .
KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña TK 154 – CP SXKD dë dang :
Bªn Nî :
TËp hîp CP NL, VL trùc tiÕp, CP NCTT , CPSX chung ph¸t sinh trong kú liªn
quan ®Õn s¶n xuÊt s¶n phÈm, dÞch vô .
Bªn Cã :
- TrÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi, trÞ gi¸ s¶n phÈm háng kh«ng söa ch÷a ®îc;
- TrÞ gi¸ NVL, hµng hãa gia c«ng xong nhËp kho;
- Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ cña s¶n phÈm ®· chÕ t¹o xong nhËp kho hoÆc
chuyÓn ®i b¸n;
- Chi phÝ thùc tÕ cña khèi lîng dÞch vô ®· cung cÊp hoµn thµnh cña kh¸ch hµng.
Sè d bªn Nî : Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cßn dë dang cuèi kú.
Tµi kho¶n 154 – CP SXKD dë dang ®îc h¹ch to¸n chi tiÕt cho tõng ®èi tîng
tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt (ph©n xëng, giai ®o¹n s¶n xuÊt, s¶n phÈm, nhãm s¶n phÈm,
®¬n ®Æt hµng).
Doanh nghiÖp ¸p dông kÕ to¸n hµng tån kho theo ph ¬ng ph¸p KiÓm kª ®Þnh kú:
KÕ to¸n sö dông TK 154 – Chi phÝ SXKD dë dang, ph¶n ¸nh trÞ gi¸ thùc tÕ
cña s¶n phÈm, dÞch vô dë dang cuèi kú.
12
KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña TK 154 – CP SXKD dë dang :
Bªn Nî :
KÕt chuyÓn chi phÝ SXKD dë dang cuèi kú.
Bªn Cã :
KÕt chuyÓn chi phÝ SXKD dë dang ®Çu kú.
Sè d bªn Nî :
Chi phÝ SXKD cßn dë dang cuèi kú (vµ ®îc më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng tËp
hîp chi phÝ ).
*
TK 631 - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt ( GTSX )
Tµi kho¶n nµy ®îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh, tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸
thµnh s¶n phÈm, dÞch vô ë ®¬n vÞ s¶n xuÊt trong trêng hîp kÕ to¸n hµng tån kho theo
ph¬ng ph¸p KiÓm kª ®Þnh kú
KÕt cÊu vµ néi dung ph¶n ¸nh cña TK 631 – GTSX:
Bªn Nî :
- Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú;
- Chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh trong kú.
Bªn Cã:
- Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú kÕt chuyÓn vµo TK 154.
- Gi¸ thµnh s¶n phÈm ®· b¸n, dÞch vô hoµn thµnh kÕt chuyÓn vµo TK 632 – Gi¸
vèn hµng b¸n
TK 631 – GTSX kh«ng cã sè d cuèi kú vµ ®îc chi tiÕt cho tõng ®èi tîng tËp
hîp chi phÝ
2. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt
Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt:
Tïy thuéc vµo ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµo c¸c ®èi t îng
cã liªn quan, kÕ to¸n sÏ ¸p dông ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp
- Ph¬ng ph¸p tËp hîp trùc tiÕp: ¸p dông ®èi víi chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn quan
trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt phï hîp
13
- Ph¬ng ph¸p tËp hîp gi¸n tiÕp: ¸p dông ®èi víi chi phÝ s¶n xuÊt cã liªn quan
®Ðn nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt, kh«ng thÓ tËp hîp trùc tiÕp cho tõng ®èi
tîng chÞu chi phÝ ®îc
KÕ to¸n tiÕn hµnh tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt cho c¸c ®èi t îng liªn
quan theo tr×nh tù sau:
+ Tæ chøc ghi chÐp ban ®Çu chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh theo tõng ®Þa ®iÓm ph¸t
sinh chi phÝ, sau ®ã tæng hîp sè liÖu trªn chøng tõ kÕ to¸n thao ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi
phÝ
+ Lùa chän tiªu chuÈn ph©n bæ thÝch hîp víi tõng loai chi phÝ ®Ó tÝnh to¸n vµ
ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt ®· tæng hîp ®îc cho c¸c ®èi tîng liªn quan
H
C«ng thøc tÝnh:
Trong ®ã
:
C
n
T
i 1
i
- H lµ hÖ sè ph©n bæ
- C lµ tæng chi phÝ ®· tËp hîp ®îc cÇn ph©n bæ
- Ti lµ tiªu chuÈn ph©n bæ cña ®èi tîng i
Chi phÝ ph©n bæ cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ cã liªn quan ( Ci ) ®îc tÝnh theo
c«ng thøc :
Ci =
Ti x H
Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt :
Theo quyÕt ®Þnh 1141 TC-C§KT ban hµnh ngµy 01/11/1995 quy ®Þnh doanh
nghiÖp ®îc chän mét trong hai ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho lµ kª khai thêng
xuyªn vµ kiÓm kª ®Þnh kú.
2.1 KÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ Chi PhÝ NL,VL trùc tiÕp:
Chi phÝ NL, VL trùc tiÕp lµ chi phÝ NL, VL chÝnh ( Nöa thµnh phÈm mua
ngoµi) vËt liÖu phô sö dông trùc tiÕp ®Î s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn
dÞch vô.
Ph¬ng ph¸p tËp hîp vµ ph©n bæ CP NL,VL TT:
Chi phÝ NL, VL trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm thêng lµ liªn quan ®Õn ®èi tîng tËp
hîp CPSX, kÕ to¸n c¨n cø vµo c¸c chøng tõ xuÊt kho VL vµ b¸o c¸o sö dông vËt liÖu
ë tõng ph©n xëng s¶n xuÊt ®Ó tËp hîp trùc tiÕp cho tõng ®èi tîng liªn quan.
14
Trêng hîp chi phÝ NL, VL trùc tiÕp liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi
phÝ th× ®îc tËp hîp theo ph¬ng ph¸p gi¸n tiÕp cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n
xuÊt.
Tiªu chuÈn ph©n bæ CP NL, VL trùc tiÕp cã thÓ lµ:
+ §èi víi NL, VL chÝnh vµ nöa thµnh phÈm mua ngoµi thêng ph©n bæ theo:
Chi phÝ ®Þnh møc, chi phÝ kÕ ho¹ch, khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra.
+ §èi víi nguyªn liÖu phô, thêng ph©n bæ theo chi phÝ ®Þnh møc, chi phÝ kÕ
ho¹ch, chi phÝ NL,VL chÝnh hoÆc khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra.
§Ó tËp hîp vµ ph©n bæ CP NL, VL trùc tiÕp chÝnh x¸c, hîp lý kÕ to¸n cÇn x¸c
®Þnh ®îc trÞ gi¸ NL, VL cña kú tríc chuyÓn sang sö dông cho kú nµy, trÞ gi¸ NL, VL
xuÊt kho trong kú nhng cuèi kú cha sö dông vµ trÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi (nÕu cã) ®Ó
tÝnh chi phÝ NL, VL trùc tiÕp thùc tÕ tiªu hao trong kú.
CP NL,VL TT
TrÞ gi¸
TrÞ gi¸ NL,
thùc tÕ tiªu hao = NL,VL + VL+ cßn l¹i ë trong kú
xuÊt dïng
thêi ®iÓm SX
TrÞ gi¸ NL,
TrÞ gi¸ phÕ
- cßn l¹i + liÖu thu håi
VL
cuèi kú
TK 621 ko cã sè d cuèi kú vµ ph¶n ¸nh chi tiÕt cho tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ
Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n c¸c nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu:
1.7.2.2. KÕ to¸n tËp vµ ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp:
Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng trùc
tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, dÞch vô nh : L¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp, tiÒn ¨n gi÷a ca, c¸c
kho¶n trÝch theo l¬ng.
Ph¬ng ph¸p tËp hîp vµ ph©n bæ CP NCTT:
Chi phÝ NCTT ®îc tËp hîp nh sau:
- §èi víi CPNCTT cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ th× c¨n
cø vµo chøng tõ gèc, kÕ to¸n tËp hîp trùc tiÕp CP NCTT cho tõng ®èi t îng cã liªn
quan .
- Trêng hîp CP NCTT cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng chÞu chi phÝ th× ¸p dông
ph¬ng ph¸p tËp hîp vµ ph©n bæ gi¸n tiÕp.
Chi phÝ NCTT ®îc ph©n bæ theo c¸c tiªu thøc sau:
15
- TiÒn l¬ng chÝnh thêng ®îc ph©n bæ theo tû lÖ víi chi phÝ tiÒn l¬ng ®Þnh møc,
chi phÝ tiÒn l¬ng kÕ ho¹ch, giê c«ng ®Þnh møc hoÆc giê c«ng thùc tÕ, khèi lîng s¶n
phÈm s¶n xuÊt.
- TiÒn l¬ng phô thêng ®îc ph©n bæ tû lÖ víi tiÒn l¬ng chÝnh, yiÒn l¬ng ®Þnh
møc, giê c«ng ®Þnh møc...
Cuèi kú kÕ to¸n, CP NCTT ®· tËp hîp sÏ ®îc kÕt chuyÓn:
- Trêng hîp møc s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt cao h¬n c«ng suÊt b×nh thêng th×
CP NCTT ®· tËp hîp trong kú ®îc kÕt chuyÓn toµn bé ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc
tÕ s¶n phÈm.
- Trêng hîp møc s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt ra thÊp h¬n c«ng suÊt b×nh th êng
th× CP NCTT ®· tËp hîp ®îc trong kú chØ ph©n bæ vµo chi phÝ s¶n xuÊt cho mçi ®¬n vÞ
s¶n phÇm theo møc c«ng suÊt b×nh thêng. PhÇn chi phÝ ®· tËp hîp cßn l¹i kh«ng ®îc
tÝnh vµo trÞ gi¸ hµng tån kho, ®îc ghi ngËn lµ CP SXKD trong kú.
phÝ
TK 622 kh«ng cã sè d cuèi kú vµ ®îc më chi tiÕt cho tõng ®èi tîng chÞu chi
Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n c¸c nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu:
s¬ ®å kÕ to¸n tæng hîp cpnctt
tk334
tk154(631)
tk622
(1)
(4)
tk338
tk632
(2)
tk335
(3)
2.3. KÕ to¸n tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung:
16
Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ qu¶n lý, phôc vô s¶n xuÊt vµ nh÷ng chi
phÝ s¶n xuÊt kh¸c ngoµi 2 kho¶n chi phÝ nh©n lùc, vËt liÖu trùc tiÕp, CP NCTT ph¸t
sinh ë ph©n xëng, bé phËn s¶n xuÊt.
Ph¬ng ph¸p tËp hîp vµ ph©n bå CPSXC:
Tríc hÕt KT ph¶i më b¶ng kª ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung theo tõng ph©n
xëng, bé phËn s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt chung ®· tËp hîp, ®îc ph©n bæ theo nguyªn
t¾c sau:
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh ph©n bæ vµo chi phÝ chÕ biÕn cho mçi ®¬n vÞ
s¶n phÈm ®îc dùa trªn c«ng suÊt b×nh thêng cña m¸y mãc s¶n xuÊt.
+ Trêng hîp møc thùc tÕ s¶n xuÊt ra cao h¬n c«ng suÊt b×nh thêng ch× chi phÝ
s¶n xuÊt chung cè ®Þnh ®îc ph©n bæ cho mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm theo chi phÝ thùc tÕ
ph¸t sinh.
+ Trêng hîp møc s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt ra thÊp h¬n c«ng suÊt b×nh thêng
th× chi phÝ s¶n xuÊt chung cè ®Þnh chØ ®îc ph©n bæ vµo chi phÝ chÕ biÕn cho mçi ®¬n
vÞ s¶n phÈm theo møc c«ng suÊt b×nh thêng. Kho¶n chi phÝ s¶n xuÊt chung kh«ng
ph©n bæ ®îc ghi nhËn lµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú.
- Chi phÝ s¶n xuÊt chung biÕn ®æi ®îc ph©n bæ hÕt vµo chi phÝ chÕ biÕn cho
mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm theo chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh.
Tiªu chuÈn ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung thêng ®îc chän lùa lµ:
- Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: Tiªu chuÈn ph©n bæ lµ ®Þnh møc chi phÝ,
khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, sè giê m¸y ch¹y thùc tÕ…
- Chi phÝ n¨ng lîng dïng cho s¶n xuÊt s¶n phÈm: Tiªu thøc ph©n bæ lµ ®Þnh
møc chi phÝ n¨ng lîng hoÆc sè giê m¸y lµm viÖc thùc tÕ kÕt hîp víi c«ng suÊt cña
m¸y.
C¸c chi phÝ s¶n xuÊt chung cßn l¹i lµ tiªu chuÈn ph©n bæ th êng lµ tiÒn l¬ng
c«ng nh©n s¶n xuÊt, ®Þnh møc chi phÝ hoÆc giê c«ng nh©n s¶n xuÊt.
Ph¬ng ph¸p kÐ to¸n c¸c nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu
17
s¬ ®å kÕ to¸n tæng hîp cpsxc
tk334
tk111, 112, 138
tk627
(1)
(8)
tk338
tk632
(9)
(2)
tk152
tk154(631)
(3)
tk153, 142, 242
(4)
tk214
(5)
tk111, 112, 331
(6)
tk133
tk111, 112, 141
(7)
2.4. KÕ to¸n tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn DN:
*KÕ to¸n tæng hîp CPSX toµn DN ( DN ¸p dông PP KKTX ):
Chi phÝ s¶n xuÊt sau khi ®· tËp hîp riªng theo tõng kho¶n môc: CP NVL TT,
CP NCTT, CP SXC ®îc kÕt chuyÓn ®Ó tËp hîp CP SX toµn DN vµ chi tiÕt chi tõng ®èi
tîng kÕ to¸n tËp hîp CPSX sau ®ã ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh vµ dÞch vô
®· cung cÊp trong kú .
§Ó tËp hîp CPSX toµn DN kÕ to¸n sö dông TK 154 – CP SX KD dë dang( ®èi
víi DN ¸p dông kÕ to¸n hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p Kª khai thêng xuyªn ).
Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n c¸c nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu:
18
s¬ ®å tæng hîp cpsx toµn dn
tk621
tk138,334
tk154
(1)
(4)
tk622
tk152
(5)
(2)
tk155,157,632
tk627
(6)
(3)
*KÕ to¸n tæng hîp CPSX toµn DN ( DN ¸p dông PP KK§K ):
Doanh nghiÖp sö dông TK 154 – Chi phÝ SXKD dë dang
Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n c¸c nghiÖp vô kinh tÕ chñ yÕu:
S¬ ®å kÕ to¸n tæng hîp CPSX toµn DN
( KÕ to¸n hµng tån kho theo PP KK§K)
TK 154
TK 631
(1)
TK 154
(6)
TK 621
TK 611
(2)
TK 622
TK 138,111,112
(3)
(5)
TK 627
TK 632
(4)
TK 632
(7)
VIII. C¸c ph¬ng ph¸p ®¸NH GI¸ s¶n phÈm ®ang chÕ t¹o dë dang
Trong c¸c DNSX, s¶n phÈm dë dang cuèi kú lµ nh÷ng s¶n phÈm cßn ®ang trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o hoÆc ®ang n»m trªn d©y truyÒn quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n
xuÊt cha hoµn thµnh.
19
1. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp
hoÆc theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh trùc tiÕp:
Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông thÝch hîp trong c¸c DNSX nÕu chi phÝ vÒ nguyªn vËt
liÖu trùc tiÕp chiÕm tû träng lín trpng tæng chi phÝ s¶n xuÊt, s¶n lîng s¶n phÈm dë
dang gi÷a c¸c kú kÕ to¸n.
C«ng thøc tÝnh trÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú nh sau:
D ck
D DK C n
Q D 1
Q sp Q D
Trong ®ã:
Dck; D§k : TrÞ gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµ ®Çu kú
Cn : Chi phÝ NL, VLTT ph¸t sinh trong kú
Qs;QD : S¶n lîng s¶n phÈm hoµn thµnh vµ s¶n lîng s¶n phÈm dë dang
cuèi kú.
C«ng thøc nµy ¸p dông trong trêng hîp doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng
nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p kiÓu liªn tôc, chi phÝ NL, VL trùc tiÕp bá vµo ngay tõ ®Çu quy
tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt.
§èi víi doanh nghiÖp cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p kiÓu liªn tôc,
gåm nhiÒu giai ®o¹n c«ng nghÖ kÕ tiÕp nhau theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh, s¶n phÈm
hoµn thµnh cña giai ®o¹n tríc lµ ®èi tîng tiÕp tôc chÕ t¹o cña giai ®o¹n sau, th× trÞ gi¸
s¶n phÈm dë dang ë giai ®o¹n ®Çu tÝnh theo chi phÝ NL, VL trùc tiÕp vµ trÞ gi¸ s¶n
phÈm dë dang cña c¸c giai ®o¹n sau ®îc tÝnh theo gi¸ thµnh nöa thµnh phÈm cña giai
®o¹n tríc chuyÓn sang.
- ¦u ®iÓm : TÝnh to¸n ®¬n gi¶n, khèi lîng tÝnh to¸n Ýt.
- Nhîc ®iÓm : §é chÝnh x¸c kh«ng cao bëi CPSX tÝnh cho trÞ gi¸ s¶n phÈm dë
dang chØ bao gåm kho¶n môc chi phÝ NL, VL trùc tiÕp.
2. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú theo ph¬ng ph¸p s¶n lîng s¶n phÈm
hoµn thµnh t¬ng ®¬ng:
Ph¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi nh÷ng s¶n phÈm cã chi phÝ chÕ biÕn chiÕm tû
träng t¬ng ®èi lín trong tæng CPSX vµ s¶n lîng s¶n phÈm dë dang biÕn ®éng m¹nh
gi÷a c¸c kú kÕ to¸n:
C«ng thøc tÝnh s¶n lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng:
Qtd = Q® x %HT
Qtd: S¶n lîng s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng.
%HT: tû lÖ chÕ biÕn hoµn thµnh/
- CPSX bá vµo tõ ®Çu quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt:
C«ng thøc:
20
- Xem thêm -
.DOC 
72 
53 
120 
