BÓ CIÀO DUC VA DÀO TAO
DAI HOC QLÒC GIÀ HA NOI
TRLÒNG DAI HOC KHOA HOC VA TlTNHIÈN
^
Kàn Thi Q u y n h Lan
NGHIEN CUU THANH PHAN HOA HOC
VA PH NirÒC MITA
CÙA MOT SO TINH MIEN BAC VIÉT NAM
^
^
LUAN AN THAC SY KHOA HOC HOA HOC
CHUYÈN NO ÀNH HOÀ PHÀN TÌCH
Hiró-ng dàn khoa hoc: PGS.PTS. PHAM HÙNG VIÉT
HANOI 3/1997
IML'C LUC
M o daii
FIKIII I
D A I \An de
< ) nhiem 1- hòng khf \ A lAug d o n g axil o N'iCl N a n i
IMKIM
1.3.
[\hie liei! nghiéu euu cua de lai
6
1.4.
r h a m \ i iHzhién eiìii cùa de Ini
7
l o n g (|iian
II
2.1.
k'm: dong k l n qu}'en \ à pll eua uUt'iV mir )
8
2.1.1
I .uir, rlniir khf (lUN'èn
8
2.1.2
I li( n IimiM' hinu d o m ; axil
9
22
hhMK'ii v,óe eA\ lanu d o m : axil
2 ^
M(">l so c|ua l i m h \AI 1\ \ à lioa hoe xa) la lion<' khi
.
'
»._
•
• -
i_
-
II
•-
quyen
1
^^. 1.
1
ì
"> ^
^
1
N h i i n g con (hiò'ng lao ihành snn phal
h^'lifing con d u ò i i g lao ihành niloral
I oc dò ehuyén hoa cua eae hoj) eh Al ehiia
lini
hiivnh \ A n i i a
2.1
NhiViig nhAn lo anh liUo'ng clèn su h m h ih.nih mua
:r il
2.4.1.
.f,
C'ióiu; dò iihal ihai
o
^
1 t
1
A.}.
II im h i o i i i , ^ac chat kiOm I r o i m dAl \ a l i o n - klii
.4.4.
L^ieu kii/n khi' l u g n g \ a ihu}' \ a n
1
I hiiuh |>hAn ho;i hoe I I O U Ì ; luKve mua
1..
e
n 4 4 1
\ n h huo'iu: l(Vi ph;in u n i : hoa hoc
") ,4.-i.:.
\ i i h h u ' i i m (IcMi su luAn eiiUN'én t r o n i ; kmt; ( k a u :
1 ì
^
,5.
I ae dgnt; e uà axits lén he sinh ihai
1 ]
1
5.1.
r ic (long dèli he siiih lh,\i ei'ia dAl
2I
1
^ ^
r ir- (lòiifT dèli he sinh tliai uuac
2.5..\
NhiJng tàc dòng khàc
26
2.11
Q'ic vfin de chinh licMig nghiCn ciru làng dong axil
27
2.6.1
GIOII
2.6.2
LA'y màu
2X
2.6.3
Bào qiiàn mÀu
29
2.6.4
Cliuong phàp phfin tfcli
.^1
dia diCvn lA'y inÀu
27
Thirc nghicni
Phan m
3.1
Vi irf cac di(5m do hoa niróc mira
35
3.1.1
Dàc dicm cac Iram
37
3.1.2
I.y do chon cac dicin lA'y mÀu
39
3.2
1 lui diAp cac mftu va so licu
IO
.T.2.1
riui Ui.jp cac inÀu
•IO
3.2.1
•[Ini Ihàp so licu khf luong
41
3.3
'Iliòi giaii v a s o mkàu tlà lA'y
41
3.4
l'hAii li^cli mau
42
3.4.1
I Ioa phrmi, ilung cu
42
3.4.2
Oicu kicii xiìc diiih cac ioii sirduiig MPLC
43
3.4.3
riiàn Udì mau
44
.3.4.4
Su ly so licu
4.5
PIÌ:UI IV
KOI (|uà v a bàli liiùn
4.1
Kc'l (.]u;ì iighicn ciiìi lói iru h o a d i c u k i c n p h a n l i d i
4.2
lJ;iiili già phu'ong p h a | i |)hAii ifch
4.3
iOaiih già liicii Irang laiig t t o n g uót Ihóiig q u a c;ic sn
licu lliu iliàp Ili 1991 CILMI 1 9 9 6 va c a c so licu lini
4H
r^2
(liroc I r o n g nghicii c ù u n à y
4.4
'riiànli p h a n h o a h o c va d ò p H c ù a iiiÀu luù'rc mira
Iran
Phrin V
F/) - 5.7
( I |. T u y !ihièn ihành [>han boa hoc \A p H eua nuóc m u a thuòng bi bien doi (k^
klii roi xuòng mAI dVi dA mang iheo m ò i l u o n g cac chat \ e l khf \ à hai ( W ' ì s h •
oul) e(i trong khi ( | n \ e n . lNlir(ye mira co
pM = .S,65 Ihì dirac qoi là li u n - linh | I |.
Do do tri so p H là mot chi ticu rA't quan Irong trong vice danh già mue d o o
nhiòm lìiòi Iruòng !iòi ( hung va muc dò ò n h i è m k h ò n g k h f noi rièng.
Thành phAn hoa hoc cua giàng thuy co lAm quan trgiig rat lò'n \h cn ihe dành ÌMA
(Urge mùc do ò nhièm khòng k h i , ve nguòn ticu thu cac chAÌ Irong cliu irình klii
(piyèn cùa càe chAÌ vói khf \ ; i hai lan Irong nuoc, ve dò An m ò n eua uuóc
khf
cpiyCn va eàe làe dong cua giiùig lluiy \'ói ean cAn \AI eliAl eua dAl, m u v \ à L uà
d o n g , thirc vai. Do \ A\ hoa hge nuó'c mira dà duge nghièn euu lìr iihunv. nam /<) o
mòi vài nuòe phal l i i r n lièn the giò'i \'à Irò thành mot Irong nhùng \An de m ò i
l i u o n g ehu } e u .
Mièli l u g n g mua axfl lan dàu lièn duge ghi nhAn tr CliAu Au \ à Bae M y . N h i e u nhà
b/ie hoe ( K o b e i l - / \ n l i ISS2, san dò là Hans Egner - T h u y Dièii dAu ihè ky 20,
Odeii - T l ì u y D i e n , Ciiuham - M y ) dà nghièn eùu va Icn l i è n g eaiih Imli iihaii Ioai
\'è iiguyèn nhAn \ à e;'u' liAu cpià c:ùa lAng d o n g axit, C ù n g vói eòng ^WÌK- eòng
nghiep hoa \ a hien dai hoa, lal nhièu e;ie Io ehùe (he gicvi clA duoe ihanli lAp \ à
dna ra eàe d u an n g h i r u cùu ve hièn tugng lang d g n g a x i l . Càe nlia khoa hoe dà
ehùng m i i i h throc rari-, càe ehal gAy ò nhiem k h ò n g c h i ànli hiróiig den eliAÌ luong
k h ò i i i ; k h i , (k'il, ime
( iia khu vite co n<;uòn phal thài ma ini con (hroc \An e huNcri
xa dèn càe vung khàr thco dòng hiAn ehuyèn k h ò n g khf co khi vuol bièn xiiyen
bièn giò'i snng càe uuóc khàc. Do dAy là m ò i vari de quan Irong k h o i i g pliài ehi là
eua eàe nuóe eò nguoii phal ihai lon ma eua ea eàe nuòe x u n g c|uanh nen e.ie du
àn nà\ i h ò n g ihiròng mang lich ehàl kini \ uc hon là trong pham \ i m o i nuoc hay
mòi \ ù i i g . Dir àn n-hi-'n ciiii \ à van chu>èn co c u ly dai va làng luti I m y n l i cua
khi qiiyen lai \ u n g ' l a \ ' àu do O E C D ehu tri ( 1977) la mot \ f du d i u i h m h . Du àti
nà\' dà dna ra ket liian ( liAl luong k h ò n g khf eua Chàu àu bi anh l u i o n ; ; do |)h;'H
thai Iiàe:ie nuoc (1iAti .in kh;ie.
HiCn rjay, c ù n g vói su lang truóng k i n h , cac nhà m à y , x i nghièp duge xày d u n g va
m ó rgng
k c o theo vice ra tàng ngiión tiéu thu iiguyén l i c u chù >èu là Ihan dà,
xàng dAu va khf dot. Do do lugng phàt thài k h f SO2 va N O ^ vào bau khf qnyèn
tàng nhanh c h ó n g . Su (ang trUÓng phàt thài này dà gay ra nhiìng lha\' dòi lón
Irong ihành phàn hoà hoc: cùa nuóc mira va Ih ngiiyèn nhAn kàm tàng su' k m g douy,
axit. Hièn lugng hìng d g n g axit gAii day dà duge ghi nhAn o* mot so nuoc nhu
T r u n g Quòe [281. NhAi Ran [ 2 4 ] , An D ò [ 2 0 ] .
'^
—
,
1.2, ( ) n h i é i i i k h ò n g k l i i v a l a n g ( l o n g a x i t o \ìèt
Nani
Ciing n h u cac nuóc ph.ii Iricn khàc Irèn thè g i ó i V i e t N a m dang l i è n con d u ó n g
lièn lói mot dal uuóc eòng nghièp hoà va hièn dai hoà. T r o n g 10 nAm tra lai dA\
hàng loc'it eàe nhà ma} .\f nghie|) duac nàng cAf) \'à m ó r g n g , nhièu nhà m à \
dwc
moi
xAy d u n g vói (|U! mo lón. Thèm vào d() vAn de già taiig dAii so \ à su' [ihal
Irièn k h ò n g ngìiiig eua c:àc kliu dò thi ehàe eliàn se gAy ra ò nhièm m o i l i i i ó n g
Irong dò e(3 ó n h i è m k h ò n g khf va nuóe nè'ii nhu ehùng k h ò n g dUi^c k i c m so;il
ehal che.
MAI khàc \ è mal dia ly \ ' i è l Nam nam Irong vùng Chau A noi ma hièn nay dan<:
duge coi là k h u \'uc d.u]^: phàt Irièn nhanh nliAÌ Irèn the gic'ù, dòur
ihòi ku c*'^
duóng bièn gi(Vi liè'p gi.'»|^ \ ói mién nam T r u n g Q u ó e , mot lr(Mig nhung vùng lièii
ihii llian l(')'ii Irong khu \ u c , nèn \ i è e k i è m soàl chat l u g n g k h ò n g khf là rat cAn
Ihiè'l va phài duge ihiic hièn thuòng x u y c n va m a n g Ifnli ehal he l l i ó n g . Cac so
lièii \ è thành phAn I H M h';c iiuòe mua co mot y iighTa khoa hoc ràl lo l ó n , r:iùp
chiing la ckinh ;;ja d m ; , muc- d("> ò nhiem m ò i i r u ó n g \'à l ì m ra m a i o u ^òc f:Av o
nhièm.
\ ' i è l N a m dà bai dàn ehii y dcu dành già chat lugng nuóc mua bài d/wì m n l i u i i ' :
nam cuoi ihàp k\ 70. ( at i i a m lAy man ehu \ è u dira irèn m a m : \\uV\ h a m kln
tugng thuy vàn nhung mài tói nani 1992 m a n g l u ó i hoà nuóc m u a thco qui hoaciì
m a i duge l o n g cuc khf urgng thuy vàn xét duyet va dua vào c h ù i h thuc boat d g n g .
M a n g luói bao g ó m 32 t r a m , chù yen dat trong cac tram khf tugng thuy \ An I r o n ^
pham vi loàn làiih ilio | I j . M u e dfeh cùa cac Ifcani này là dièu Ira c o bau ve ehAl
lugng m o i t r u ó n g , k h ò n g khf thòng qua thành phàii hoà hoc nUcVc mua.
T r o n g cac c h u o n g l i i n h nghièn eùu ve mira axft trong thói giaii gàn dA} cking ehu
V là bào cào cua nhóni imhién eùu do bà N s u v é n H o n g K h à n h làm ehù de tài. D ò
là mot dir àn l u a n g dòi dai han, trong suót 2 nàm n h ó m này dà lAp trung d u y l i ì
vièe lA'y mau mróc mua \'à do dò
p H , thu thAp càe %ò lièu quan trae nhu : nhièt
dò, dò à m , huóng g i ( \ lugng mua. hình thùc gAy m u a , dia hìnli ... \ à dà ncu ra
mot so anh luróng c ' a nhung nhAn lo này \o\
pH nuóc mira cùa 8 vi Irf iKMir, khu
vue I cùa V i c i N a m do la : Cùe Pluiang, Vicjl T r i , L à n g , Phù Liei», T l i a n h l\o(\^
V i n h , N i n l i I f i n h , B/ie Cùang. Kel qua dièu Ira dò
pH
nUcVc mua du'o'c l ò m lal
Irong bang ( L I )
Hmif^ L I So I r a n m u a co p H dac t i n h ( % )
N a n i 1991
Niiiii 1990
I rani
\\il
rrnng linh
Kicm
Axit
Trun^ tinh
Kièni
Lang
(H)
16
84
00
05
95
Vict Tri
r^6
55
30
IO
25
65
Pilli Licii
(is;
00
02
08
30
62
Ninh Bìiih
01
04
02
--
--
Clic l'hirang
15
60
25
—
--
Kini \'uc 1
06
40
54
05
01
_.___....
T r o n g dò ciac l i n h eua mroc mira duge d i n h nghìa theo dò pH :
(i| I > ò
Kiem
pi I = 5 - (ì
11 un,^: i m h
pll < 5
A\ii
4
Sau d u àn cùa bà N g n y è n H o n g K h à n h m a n nuóc m u a vàn duge thu nliAp \ à dna
ve T r u n g tAm Nghièn < liii M ò i Iruò'ng, K h ò n g khf \ à Niróe nhung c u n g
UIÌMÌ;:
duge day dù.
() khu virc M i é n N a m nuóc ta gàn day c ù n g dà co m o t vài n h ó m nghièn eiiu dành
già lìien trang mira a x i l . D a n g ehù y là nhóm nghièn ciìli cùa òng n g u \ è n Thành
Tfn irone d u àn M o n i I " r i n ^ cliAl luo'im nuóc cùa luu vue sònc M e C ò i u ;
Kè't qua cùa càe c ó n g l i ì n h nghièn eùu eho thay à V i c i N a m eàe IrAn mua eó
pH
ihàp dòi khi dà xuAt Imai, dàc bièl là mot so vùng còng nghièp phal Irièn ( V i d i i :
K h u vue V i è I T r i ) . Clic Phncyni; noi duac eoi là Iram nèn , lièu bièn eho k h ò i m khf
sach c ù n g dà xuài hièn nliirng liAn mira co
p H = 4,0 [ I J . V i c e nghièn euu ciie
IrAn mira này là \ ò c i i n g (|uan lr()ng vi nò lièn quan dèn khà nAng mua axfl ó uuóc
la. Càe kèl qu;i nghièn eiiu dò cùng dà eho thày cÀn phài eó nhùng du ii!i dai li;ui
va lièn lue de k i e m Im chat che \'è p l l
va Ihành phàn hoii hoc nuoc mua. Imi ra
nluìni; n^uòn uòc uA\ ò nhièm. Cuìp pliAii (lunn
IIOUR
iK^im vièe d;inh i:i:i chAl
luo'iu: k h ò i m khf ncù i n in; \ a moi l i i i ò n u nói eliunu.
L 3 . iMiic l i e n n g l i i e n 4 liu ciia de lai
M u c lièu nghièn ciru e ùa de tài là phàt Irièn \ à m ó rgng eàe hoal dòn<: (|nan tiAc
su làng d g n g nói c' M i c n BAc V i c i N a m , ket ligp nhùng so lièu dà eó \ a nhùng so
lièu lini duac Irong (|ii.i l i ì i i h nghièn cihi de dua ra nhùng nhAn xél ve hièn l i a m ;
\ à nhùng nguyèn nhfm gay mua axit ó m ò i so \ ù n g . M u c lièu c h i i i h caia de lai là:
1.
Khào sài càe (h( u kien pliAn ifch thành pliAn eàe ion co' bau liour; m i o - n m a
su'(inni: ihici bi ' .»f kv lon;: hièn siiAi cac» cùa hàim S h i m a d / u .
2.
l à p chung vao \ i è e do dò va phàn tfch thành phàn hoà hge cua \n\oc mua l.n
mò! so tinh.
3.
l^hAn ifch, so sành lun ra moi licn he giùa thành phàn lio
Phàn II
TÒNGQUAN
i
2.L Lang (long khi qnycn va pll cùa nuóc mua
2 J . L Lilng (long khi cinvén
CYie chAÌ vet trong khi cpiycn eó nóng dò luòn bicn dòi theo thòi gian va khòng
gian. Thói gian luu cua cliiing eò ihe mot vài gió, mot vài luàn hoàe mòi \ài nàm
liiy lliiiòc vào cerche licu ihu cùa cliiing. QU-Ì liình Ioai bò càe ehAl \cl nay liong
khf quyè'n hay nói eàch khàc là (già Irình ehùng duge ehuyèn tir bau khf cpivèn
dcu he mal trai dal duoe ggi là su" lAng dgng khf quyèn. Su làng dgng uà)' duac
chia làm hai Ioai : làng dong khó va làng dgng uót
a. Lang (long kln'): Là su chuyeii dieh eùa càe chat vet khf va hai ducVi Ihòi lièi
khò tói bé mal cùa \al hàp ihii (dal, he thire vai va cac bé mat nu'ócj
1). Lang (long udì: Là t|uà liình vàn ehuyèn, chu}èn hoà hoà hoc cua càe Ihành
phàn khf va hai lói bè mal liài dal duó'i càe hình thùc khàc nhau nhu mua, luyèì,
sirang mìi. Qua liìnli ua\ rAl quan Irgng vi eàe thành phàn ly hoà hge sau này cùa
giàng lliuy phàn Icvn plm ihuòe vào qua Irình này. Qua trình làng uót eó thè xàv ra
iheo hai co' che:
•»
Càe \èì a Ihè khi \a h:il duge sài nliap vào càe dàm mày nhò, ehùng eò the
khòng tan hoàe bi \MK\ lan trong uuac mày. Sau khi bi hap thu ehùng eò ihè
iham già \*ào c;ic pli;m ùng hoà hoc khòng ihuAn nghieh \"à eàe llianh |MiAn
khae trcMig pha long. Chuyeii hoà kièu nà\' ihuong xay ra doi \ói càe ehàl
7
nhu:
SO2, NO. ( I | Chùng co thè bi ehuyén hoà khòng thuAn nghieh lao
thành axit hoàe muòi, qua trình này duac ggi là Rain - oiU. Càe vài eliAl duoe
hA[) thu trong riAy di Iheo giàng thuy roi xuóng mal dal, ehùng bi Io;ù bo
khói khf qiiyén.
•
Càe chàì vet duói lAng dàm mày bi bàt giù bai nhiJng thành phàn giàng ihny
n h ó c ó su dòng In Irgng trUóng do su khàc nhau giùa tc)c dt) roi eùa hai Irong
khf va hat giàng thuy.
Qua Irình chuycn dieh uót cùa càe chat vé't khi va hat bang su rai cùa giàng thuy
duói làng dàm inày dno'c: ggi là What - out. Qua Irfnh làm sach khf qu\èn nà\' là
rat quan trgng, nhàì la nhinig vung co khòng khf bi ò nhiém.
Nhu vày thành phAn IK^Ì hoc cùa giàng thuy chiù ành huóng eùa càe thành [")liAii
trong khf quyèn. Hièn nay nguòi ta dang nghièn cùu xàe dinh mòi ijuau he dinh
hrgng giùa nóng dò mòi chA't lioiig khf quyèn va trong nuóc mua nhu mot hàm so
cùa eàe dièu kièn khf cpiycn.
2.1.2, Hièn tnoiìg lanj; (long axit
Dò pH cùa nuóc giàng ihuy bang 5.6 a nhièt dò 10 ^'C là mot già tri duo'c xem là
mòi già tri ly lucriig. iinh eho nuóe nguyèn chat càn bang vói nóng dò CO^ Irong
khòng khf [ 22 J. Do bi anh huang bai càe chat ò nhiém gay ra trong qua Irinh
hoat dgng còng nghièp cùng nhu* boat dgng bàt thuòng cùa thièn nhièu ( dòim
(lAl, hoal dòng eua imi ina ... ) nèn pH eua nuóe mua cùng nhu ihành phàn ho;i
hge eua chung luon bi lha\ dòi.
Càe ehàl co nguòn gòe lu nhièii eó ca che phàt sinh va tièu Ihu ó ihè- cAu bàim \a
tuoiig doi. Chu ky \An chiiyèn eùa eàe chat trong thành phAn khòng khf, dal \à
nuóc trong tu nhicn là tuang doi òn dinh. PH cùa nuóc mira tu nhièn dao dòng
Irong khoàng 5 dén 6 duge coi là ò muc dò bình thuóng.
Nhung con nguói trong qua trình cài tao tu nhién va trong càe hoal dòng eua
mình dà co nhiìng tàc dòng vào mòi truóng gay su mài òn djnh cua eàe chu k\ \ Al
chat, làm thay doi thành phàn hoà hge cùa dà't, nuóc va dàc bièl là khf. Nòng dò
eùa càe chat khf nhu NO,, SO^, NH,, hgp chat hùu ca (CH3COO , HCOO ...), bui
Irong khf quyèn... vugi qua xa nhùng già tri cùa tu nhién, làm eho pH cùa su làng
dong khf quyCn thay dòi (lón han 6 hoàe nhò bau 5), gay ra nhùng hAu qua
nghiém Irgng va phùe lap.
[
Nuóc giang thuy eó |)ll -. 5 dà duge ghi nhau ò nhièu vùng trcn the giói nhu TAy
Au, Bàc My, Trung C)uòc. NhAl F^àn ... gAy thièt hai lón ve kinh tè NA càe còng
irình vàn hoà.
Hình 2.1 mò là mot c;ieh day dù su hình thành mUa axit tu càe khf co Irong thièn
nhièn cùng nhu tir càe cpià Irình hoal dòng eùa con ngUÓi gay ra.
Nhu vày chùng ta co thè nhàn thày ràng phàn ùng co tàm quan trgng dàc bici
trong viéc lao thành làng dgng axit nhu sau :
•
Phàn ùng òxi hoà , lioae trong [^ha khf hoac trong pha long, dàn dèn tao Ihành
òxfl eàcbon, oxil Imi liuynli \à ò\il nila (CO2, SO2, SO3, H2SO4, NO,, HNO^,
HNOO
•
Qua Irinh hàp lini khi \'i 1950. Dac l)i' I nguy hai lion 0'eàe iiuóc nghèo. kèm jìlial Iricn c^c phuong
lièn giao thòng t l m o n g la cu duge kliòi phue \'à sua ehùa l a i , cliay cpià i;ii \ A ba(^
duóng k c m | I l | - Su dòi r ling òvj hoà eà càe ho'p chAl cliiia nilo' lion<: nhicn licn
va mot phan n i i " In uhi' n ion i.n t i o n u khòne khf lao thành ò x i l m i o I I / l .
Theo diéu tra eua U N I : P kiio;ing 75Vr N O , do con nguói sinh ra là do su pli;ii ih.ii
ciia càe phu'Onr licn *Mao ihòn<^ \ à dó\ nhicn licn llian dà Irong cuc lo uàii<\ ln )
hoac là vièe s u c l u m : ( ;ic nhàn u n i ; hoà hoe.
Nlur \'Ay, nhùng nguòn i:A\' ò nhièm k h ò n g khf ehfnh là eàe n,f:ành c ò n g nghièp.
nhicn lièn dfuiì: Iroiif; sinh hoal \ à càe phiK'im ticu jziao i h ò m ; .
(^i\c ch-Vl kh<'ic v'Ay la kuc' d o i u ' a \ i l là ciò \ à amòniac. N g i u u i goc \\C\ \u nhicn
(|uan iKMig nhàl là ph e» lina ,^-i'i;i i i m ò i bièn \'(vi axil H i S O i hoac M N ( > : . Nhii'im
nguòn kli.'ic duoe lao la do hoal d()ng cua niii lua. V i è e dòi ihan ( ung sinh la
lu'(/ng l i e i dang kc. < !-> lon lai irong Ihan duoi dang c l o r n a k i m Ioai lan diiov \ à
ehu yèn dutVi dang naiiii hMna ( N a C I ) nliUng c ù n g eó nhùng dang m n o i khàc nhu
C a C I ; , M g C L . . . NjiU'Mi chu yèn khàc là dot chAl lh;ii. Clorna lòn lai l i o m : ^ h;'i
Miai d u o i d a m : m u o i Oom: raii \ à ducVi dam: P V C .
2.3. Mot so fpià (rìniì vat ly và boa hoc xay ra trong khi qnyèn
Su vàn ehuyén và hoà liòn cùa chà't gay ò nhièm Irong khf quyèn ;mli liU(vng
quan Irgng lèn hicfi Irang làng dgng axit. Qua trình vàn eliu\èn quyèl dinh liue
liè'p noi ma chat ò iilii(an dèn \ à ành huòng dcu thói gian cu clui eua chat gay ò
nhiem Irong khf c|U\cn.
Trong qua Irinh vAii < hu^èn, S< )^, NO^ và eàe san pliAm òxi hoà cua chung iham
già vào nhùng phàn ung hoà hge |")lurc tap chu\'èn càe chat ò nliuaìi sang dang
muòi sunphàl và niloral. Co rat nhièu con duóng hoà hge ma qua dò SO. \à N ( \
trong khf quyèn eó thè bi bièài dòi (òxi hoà) sang hgp chat suiirua \à nitoial bao
gòm càe qua Irinh dòng pha dien ra trong |)ha khf \'à nhùng gigt nhò chat long \ à
nhùng qua trình kli/ic pha dièn ra Irèn bè mal eùa eàe phàn tir hoac eàe rjc\ nho
ehàl long.
*
Hình 2.2 lóm tal eàe con duóng tao thành sun phàt và niloral trong khf cpiyòn.
Nhùng con duòng na\ bao gòm:
1. Oxi hoà SO2 trong |)lia long do H2O2 và duge xùe tàc bòi ion kim Ioai
2. Oxi hoà trong pha khf dòng nhàl bòi gòc hydroxyl ( OH )
3. Oxi hoà trong pha khf dòng nhàl bòi mot san phAm trung gian cùa NO, phan
ùng qiiang hcxi hvdro e-iebon
'1. Oxi hoa Hong pha klii dong nhal boi eae ehàl trung gian khae (HO,. KO \a
KO2)
\}
Cac qua trình bien doi trong khi
Cac tàc nhàn òxi hoà
Càe ()xit trong khòng khi
no
HO2
Sunfur dioxidc (SO2)
Axit o dang khi
Nilh:m l\ thành 11 và UO^
Hình 2.2 Càe con diùmg hình Ihành snnphàt và nitorat trong khi (|iiu:ii 115]
14
2 . 3 . 1 . N h ù n g con d u o n g l a o thành sunphàt
Do bue xa màt trai càe qua trình quang hoà xày ra k è m theo giài ph(MM: eàe gòc
l u d o ( H O , HO2, CH2- ( J h O ; ) và O ; c h ù n g là càe lae nhàn ò x i hoà vM niiuili lliiie
day qua trình quang hoà SO2 thành SO4 ' .
Qua trinh ehuyèn ho;» bAì ihuAn nghieh eua SO. Ihành S04''* duac bicu dicn i r o n g
hình 2.3
Trong pha l o n g H2O2 hièn nay duge coi là làe nhàn ò x i hoà quan trong nhaì eùa
su tao thành s u n f u r i c , Nèn khòi khf d ò n g nhàl ehùa H2O2 , ^)} ^'à SO^ co mal
nhùng gigt bui m ù l o n g (nuóe mày hoàe nuóc mua) ibi toc dò òxi ho/i SO^ l i o n g
|ilia l(')ng eàng caci [ I 0 | .
Trong pha khf d ò n g uh.il ilii qua l i i n h òxi hoà S O ; bao g o n i eàe biioc uhi' I \a
(|uang hoà de lacì thành càe gigt nlio.
Nghièn eiiu ifnh ehAl nhicl d()ng hoc eua SO? eho ihày S O ; eó k h u ) i i h hiio'ng
phàn ùng manh \'ói ò x i I hong khf trong dièu kien ttàng d ò i luu bình thuòng.
2.3.2, N h i i n g c o n (hiònr. Ino tao thành N i t o r a t
làiìim khf q u \ è n axil Ib^lOii eó thè lao thành do ò x i hoà N O , d{\ó\ nhieu d a m :
khàc nhau. T r o n g llinc le chi eò N^O, N O , NO2 duge l i m thày Irong k h o n - khi (/
nòng dò dàng kè \ à N O . NO2 là eàe tiém chat quan trgng eùa H N O v N O . N O . và
I I M n , Irong khi (|ii\'cn * lui \"èii o r l a n g khf. Tal cà càe niloral Irouf: uuóc m a \ (]c\]
bai ngiion lu MCC hoa l.ni H N O ^ o' ihè khi [ I 9 J .
fVie ph.ìfi ling hoà hoc la'> ihành U N O , c u a NO^ trong k h ò n g khf duce bicn (licn
l i o i m h ì n h 2.4 [lOJ
vo
o
o
O
e/)
X
+
ti
+
4ri
d
00
So +
o
yi
t
d
,.
c
3
Q
r
o
',, o
o n:
r )
,4-
O
+
O
> •
o
-1
1
ri
--
oo
m
ly)
r 1
o
d
O
C
0 +^
o
•/l
r 1
o
00
1 I I
r 1
' • • 1
o
^3-
+
rr,
^'ó'd'
e/:)
O
+
-
/o .-2
3
^ - C c/O
'o
o
a::
o
o
Q
f-
r
jn: r i
o
e
o
io
00 C>0
I
00r i
*
•
r 1
r I
ir
3
X)
+
O
c
PU
+
o
r3
e
o
H
a-
o
->
r 1
r 1
o
r 1
o
m
'
4 k
r
t_,
j
D-
o
d
6
. '"j
/.
OO
r ]
.
-^
1
'
^"Ti
x:
'<0
a
t/j
—V
^(j
j
d
>—;
'—•
' .
t:0 o
z
o
co
ix
ri
r-
o
O
•r.
e
z
O
X
•
" 1
'
1
r i
o
+
.'
o
z•
X
o
•
•
o
X
o
z
o
:^
T,
o
:;^r 1
•—'
A
.
r )
o
r 1
X
+
o
;^
+
o
/.
Q
+
o
o
y
ri
i.
.
+
o
y
+
Q
y
-
WD
C
o
à i
d"
X
+
'5
A
C
r 1
oy
fr
•
.
—
o
*
OJD
3::
:r
o4-
o
r
n
Di
-11
o
z^
o
o
+
o
>^
C
o
ri
/:
A
, k
•
o'
o
I
o
o
o
-1-
1-
DT
y.
o^
o
r I
o
z
y
-k
o
+
e
a:
-•
:i:
r ì
1
e
o
:^
..
1
o
ó
1
e
y.
.
|T-^',!rT»vTHr!wr,TiN rHU>/;:%|i