Tài liệu Luận văn tổ chức công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở xí nghiệp sản xuất và cung ứng vật tư hà nội

LỜI MỞ ĐẦU Trong t×nh h×nh ®æi míi cña ®Êt níc ®ang diÔn ra hµng ngµy, hµng giê. Ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng, mét nÒn kinh tÕ cã sù qu¶n lý cña nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN, mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ n¨ng ®éng vµ t¨ng trëng hoµ nhËp víi thÞ trêng thÕ giíi. Trong nÒn kinh tÕ ®ã, ho¹t ®éng cña s¶n xuÊt kinh doanh chiÕm mét vÞ trÝ v« cïng quan träng nã t¹o ra cña c¶i vËt chÊt, c¬ së tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi. Nã ®¶m b¶o qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi, tõ s¶n xuÊt th«ng qua lu th«ng ®Õn ph©n phèi, tiªu dïng. Díi gãc ®é qu¶n lý nãi chung, qu¶n lý kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nãi riªng th× chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng chØ tiªu quan träng lu«n ®îc c¸c nhµ qu¶n lý quan t©m, xem xÐt, nghiªn cøu, v× chóng g¾n liÒn víi kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. §Æc biÖt muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng c¸c doanh nghiÖp th× ph¶i kh«ng ngõng ®æi míi, c¶i tiÕn n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng… vµ c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, tøc lµ doanh nghiÖp ®ã còng ph¶i t¨ng cêng qu¶n lý chi phÝ, h¹ch to¸n chi phÝ ®îc chÝnh x¸c ®Ó ra c¸c biÖn ph¸p h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm mét c¸ch h÷u hiÖu th«ng qua bé phËn kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §©y lµ vÊn ®Ò cã tÝnh nguyªn t¾c trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ liªn quan ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mét doanh nghiÖp. Qua qu¸ tr×nh t×m hiÓu vÒ mÆt lý luËn vµ trong thêi gian thùc tËp t¹i XÝ nghiÖp, em thÊy c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm gi÷ mét vai trß trong toµn bé c«ng t¸c kª to¸n t¹i XÝ nghiÖp. V× vËy em ®· chän ®Ò tµi “ Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë XÝ nghiÖp s¶n xuÊt vµ cung øng vËt t Hµ Néi” cho luËn v¨n tèt nghiÖp cña m×nh. MÆc dï trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu lý luËn v© thùc tÕ ®Ó hoµn thiÖn ®Ò tµi, em ®· nhËn ®îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña thÇy c« gi¸o híng dÉn vµ cña c¸c anh chÞ trong phßng tµi chÝnh kÕ to¸n còng nh ë c¸c phßng ban chøc n¨ng kh¸c cña XÝ nghiÖp, cïng víi sù cè g¾ng cña b¶n th©n nhng do kh¶ n¨ng chuyªn m«n cßn h¹n chÕ nªn ch¾c ch¾n r»ng bµi viÕt cña em cßn cã nhiÒu thiÕu sãt. V× vËy em rÊt mong muèn ®îc tiÕp thu vµ ch©n thµnh c¶m ¬n nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp chØ b¶o ®Ó em cã ®iÒu kiÖn bæ sung n©ng cao kiÕn thøc cña m×nh phôc vô tèt h¬n cho c«ng t¸c thùc tÕ sau nµy. §Ò tµi ®îc tr×nh bÇy víi ba ch¬ng: Ch¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ch¬ng 2: T×nh h×nh thùc tÕ vÒ c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë XÝ nghiÖp s¶n xuÊt vµ cung øng vËt t Hµ Néi Ch¬ng 3: Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë XÝ nghiÖp s¶n xuÊt vµ cung øng vËt t Hµ Néi. Ch¬ng 1 Lý luËn c¬ b¶n vÒ tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt (CPSX) vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm (GTSP) trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt 1.1 Sù cÇn thiÕt tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp CPSX vµ tÝnh GTSP trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt. 1.1.1 Chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt. 1.1.1.1 Chi phÝ s¶n xuÊt. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô chñ yÕu cña mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ thùc hiÖn tæ chøc s¶n xuÊt ra nh÷ng lo¹i s¶n phÈm nhÊt ®Þnh vµ tiªu thô nh÷ng lo¹i s¶n phÈm ®ã nh»m thu ®îc lîi nhuËn cao nhÊt. §Ó ®¹t ®îc nh÷ng môc ®Ých ®ã, doanh nghiÖp cÇn ph¶i bá ra nh÷ng chi phÝ nhÊt ®Þnh. C¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp ph¶i bá ra bao gåm chi phÝ lao ®éng vËt ho¸ (Chi phÝ nguyªn vËt liÖuCPNVL, Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh-CPKHTSC§), chi phÝ lao ®éng sèng (chi phÝ tiÒn l¬ng cho ngêi lao ®éng), chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ c¸c chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. Mäi chi phÝ chi ra ®Òu ®îc biÓu hiÖn díi h×nh th¸i tiÒn tÖ, ®iÒu nµy gióp cho viÖc qu¶n lý chi phÝ dÔ dµng h¬n, hiÖu qu¶ h¬n. Nh vËy cã thÓ thÊy r»ng, chi phÝ s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng, lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ kh¸c mµ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. C¸c chi phÝ nµy ph¸t sinh thêng xuyªn vµ g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt SP. 1.1.1.2 Ph©n lo¹i CPSX. CPSX cã thÓ ®îc ph©n lo¹i theo 2 c¸ch chñ yÕu sau:  Ph©n lo¹i CPSX theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ: Chi phÝ s¶n xuÊt ph©n lo¹i theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ ®îc chia thµnh 5 lo¹i: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu: bao gåm c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu chÝnh, nguyªn vËt liÖu phô, nhiªn liÖu...doanh nghiÖp sö dông cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong kú. - Chi phÝ nh©n c«ng: bao gåm toµn bé sè tiÒn c«ng, phô cÊp vµ c¸c kho¶n trÝch trªn tiÒn l¬ng theo quy ®Þnh cña lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm, thùc hiÖn c«ng viÖc, lao vô trong kú. - Chi phÝ khÊu haoTSC§: sè trÝch khÊu hao trong kú cña TSC§ dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: gåm c¸c kho¶n chi tr¶ vÒ c¸c lo¹i dÞch vô mua ngoµi, thuª ngoµi phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp trong kú (nh dÞch vô ®îc cung cÊp vÒ ®iÖn, níc, söa ch÷a TSC§...) - Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: bao gåm c¸c chi phÝ b»ng tiÒn ngoµi c¸c lo¹i (c¸c yÕu tè) kÓ trªn mµ doanh nghiÖp chi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong kú. Ph©n lo¹i CPSX cña doanh nghiÖp thµnh c¸c yÕu tè chi phÝ kÓ trªn cho biÕt kÕt cÊu, tû träng tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt mµ doanh nghiÖp chi ra trong kú.  Ph©n lo¹i CPSX theo môc ®Ých, c«ng dông: Theo tiªu thøc nµy, CPSX ®îc chia thµnh c¸c lo¹i (thêng gäi lµ c¸c kho¶n môc) sau ®©y: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp(CPNVLTT): bao gåm chi phÝ vÒ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu chÝnh (kÓ c¶ nöa thµnh phÈm mua ngoµi), vËt liÖu phô, nhiªn liÖu...sö dông trùc tiÕp vµo viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn c«ng viÖc, lao vô. Kh«ng tÝnh vµo kho¶n môc nµy nh÷ng chi phÝ nguyªn vËt liÖu dïng vµo môc ®Ých phôc vô nhu cÇu s¶n xuÊt chung hay cho nh÷ng ho¹t ®éng ngoµi lÜnh vùc s¶n xuÊt. - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp(CPNCTT): bao gåm chi phÝ vÒ tiÒn l¬ng, phô cÊp ph¶i tr¶ vµ c¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ trªn tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n (lao ®éng) trùc tiÕp s¶n xuÊt theo quy ®Þnh. Kh«ng tÝnh vµo kho¶n môc nµy tiÒn l¬ng, phô cÊp vµ c¸c kho¶n trÝch trªn tiÒn l¬ng cña nh©n viªn ph©n xëng, nh©n viªn b¸n hµng, nh©n viªn qu¶n lý doanh nghiÖp hay nh©n viªn kh¸c. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung(CPSXC): lµ chi phÝ dïng vµo viÖc qu¶n lý vµ phôc vô s¶n xuÊt chung t¹i bé phËn s¶n xuÊt (ph©n xëng, ®éi, tr¹i...) bao gåm c¸c ®iÒu kho¶n sau: + Chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng(CPNVPX): gåm chi phÝ tiÒn l¬ng, phô cÊp ph¶i tr¶ vµ c¸c kho¶n trÝch BHXH, BHYT, KPC§ trªn tiÒn l¬ng cña nh©n viªn qu¶n lý, nh©n viªn thèng kª, nh©n viªn tiÕp liÖu, nh©n viªn b¶o vÖ...t¹i ph©n xëng (®éi, tr¹i) s¶n xuÊt theo quy ®Þnh. + CPVL: gåm vËt liÖu c¸c lo¹i sö dông cho nhu cÇu s¶n xuÊt chung cña ph©n xëng (®éi, tr¹i) s¶n xuÊt, nh dïng ®Ó söa ch÷a TSC§, dïng cho c«ng t¸c qu¶n lý t¹i ph©n xëng. + Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt(CPDCSX): chi phÝ vÒ c¸c lo¹i c«ng cô, dông cô dïng cho nhu cÇu s¶n xuÊt chung ë ph©n xëng (®éi, tr¹i) s¶n xuÊt, nh: khu«n mÉu, dông cô g¸ l¾p, dông cô cÇm tay, dông cô b¶o hé lao ®éng...Chi phÝ dông cô s¶n xuÊt cã thÓ bao gåm trÞ gi¸ thùc tÕ c«ng cô, dông cô xuÊt kho (®èi víi lo¹i ph©n bæ mét lÇn) vµ sè ph©n bæ vÒ chi phÝ c«ng cô, dông cô kú nµy (®èi víi lo¹i ph©n bæ nhiÒu lÇn) dïng cho nhu cÇu s¶n xuÊt chung ë ph©n xëng (®éi, tr¹i) s¶n xuÊt. + CPKHTSC§: bao gåm sè khÊu hao TSC§ h÷u h×nh, TSC§ v« h×nh vµ TSC§ thuª tµi chÝnh sö dông ë ph©n xëng (®éi, tr¹i) s¶n xuÊt, nh khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt, khÊu hao nhµ xëng... + Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: bao gåm c¸c kho¶n chi phÝ dÞch vô mua ngoµi, thuª ngoµi ®Ó sö dông cho nhu cÇu s¶n xuÊt chung cña ph©n xëng (®éi, tr¹i) s¶n xuÊt nh chi phÝ vÒ ®iÖn, níc, ®iÖn tho¹i, söa ch÷a TSC§... + Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c: bao gåm c¸c kho¶n chi b»ng tiÒn ngoµi c¸c kho¶n ®· kÓ trªn, sö dông cho nhu cÇu s¶n xuÊt chung cña ph©n xëng (®éi, tr¹i) s¶n xuÊt. Ph©n lo¹i CPSX theo môc ®Ých vµ c«ng dông kinh tÕ cã t¸c dông phôc vô cho viÖc qu¶n lý chi phÝ theo ®Þnh møc; lµ c¬ së cho kÕ to¸n tËp hîp CPSX vµ tÝnh GTSP theo kho¶n môc, lµ c¨n cø ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ ®Þnh møc CPSX cho kú sau. Ngoµi hai c¸ch ph©n lo¹i trªn ®©y, CPSX cã thÓ ®îc ph©n lo¹i theo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ víi khèi lîng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô thµnh chi phÝ kh¶ biÕn, chi phÝ bÊt biÕn vµ chi phÝ hçn hîp; theo ph¬ng ph¸p tËp hîp chi phÝ thµnh chi phÝ trùc tiÕp vµ chi phÝ gi¸n tiÕp; theo thÈm quyÒn ra quyÕt ®Þnh thµnh chi phÝ kiÓm so¸t ®îc vµ kh«ng kiÓm so¸t ®îc...C¸c c¸ch ph©n lo¹i nµy chñ yÕu ®îc sö dông trong kÕ to¸n qu¶n trÞ. 1.1.2 Gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1.1.2.1 Gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho mét khèi lîng hoÆc mét ®¬n vÞ s¶n phÈm ( c«ng viÖc, lao vô, dÞch vô...) nhÊt ®Þnh do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ thíc ®o chi phÝ s¶n xuÊt cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm hay mét khèi lîng s¶n phÈm (lao vô, dÞch vô nhÊt ®Þnh, bëi lÏ lîng lao ®éng hao phÝ thÓ hiÖn møc ®é tiªu hao cô thÓ cña tõng lo¹i chi phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm hoµn thµnh. ChÝnh v× vËy mµ c¸c doanh nghiÖp kh«ng ngõng phÊn ®Êu h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm sao cho chi phÝ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm lµ Ýt nhÊt. Gi¸ thµnh s¶n phÈm cã 2 chøc n¨ng chñ yÕu ®ã lµ chøc n¨ng thíc ®o bï ®¾p chi phÝ vµ chøc n¨ng lËp gi¸. 1.1.2.2 Ph©n lo¹i GTSP.  Theo c¬ së sè liÖu vµ thêi ®iÓm tÝnh gi¸ thµnh. C¨n cø vµo c¬ së sè liÖu vµ thêi ®iÓm tÝnh gi¸ thµnh, GTSP ®îc chia lµm 3 lo¹i: - Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: lµ gi¸ thµnh ®îc tÝnh trªn c¬ së CPSX kÕ ho¹ch vµ s¶n lîng kÕ ho¹ch. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh kÕ ho¹ch do bé phËn kÕ ho¹ch cña doanh nghiÖp thùc hiÖn vµ ®îc tiÕn hµnh tríc khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm, gi¸ thµnh kÕ ho¹ch lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp, lµ c¨n cø ®Ó so s¸nh, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp. - Gi¸ thµnh ®Þnh møc: lµ gi¸ thµnh ®îc tÝnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho ®¬n vÞ s¶n phÈm. ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc còng ®îc thùc hiÖn tríc khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm. Gi¸ thµnh ®Þnh møc lµ c«ng cô qu¶n lý ®Þnh møc cña doanh nghiÖp, lµ thíc ®o chÝnh x¸c ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ sö dông tµi s¶n, vËt t, lao ®éng trong s¶n xuÊt, gióp ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt ®· thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. - Gi¸ thµnh thùc tÕ: lµ gi¸ thµnh ®îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu CPSX thùc tÕ ®· ph¸t sinh vµ tËp hîp ®îc trong kú còng nh s¶n lîng s¶n phÈm thùc tÕ ®· s¶n xuÊt trong kú. Gi¸ thµnh thùc tÕ chØ cã thÓ tÝnh to¸n ®îc sau khi kÕt thóc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm vµ ®îc tÝnh to¸n cho c¶ chØ tiªu tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp trong viÖc tæ chøc vµ sö dông c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ-kü thuËt-tæ chøc vµ c«ng nghÖ...®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ nghÜa vô cña doanh nghiÖp ®èi víi Nhµ níc còng nh ®èi víi c¸c ®èi t¸c liªn doanh liªn kÕt.  Theo ph¹m vi c¸c chi phÝ cÊu thµnh. Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, GTSP ®îc chia lµm 2 lo¹i sau: - Gi¸ thµnh s¶n xuÊt(Gsxsp): gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm bao gåm c¸c chi phÝ s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm (CPNVLTT, CPNCTT, CPSXC) tÝnh cho s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm ®îc sö dông ®Ó h¹ch to¸n thµnh phÈm nhËp kho vµ gi¸ vèn hµng b¸n (trong trêng hîp b¸n th¼ng cho kh¸ch hµng kh«ng qua nhËp kho). GTSP lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ vèn hµng ho¸ vµ møc l·i gép trong kú ë c¸c doanh nghiÖp vµ ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: Zsxsp = CPNVLTT + CPNCTT + CPSXC - Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm tiªu thô (Gtb cña sp tt): bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ Chi phÝ b¸n hµng(CPBH), Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp (CPQLDN) tÝnh cho s¶n phÈm tiªu thô. Nh vËy, gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm tiªu thô chØ x¸c ®Þnh vµ tÝnh to¸n khi s¶n phÈm, c«ng viÖc hoÆc lao vô ®· ®îc x¸c nhËn lµ tiªu thô. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm tiªu thô lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh møc lîi nhuËn tríc thuÕ cña doanh nghiÖp vµ ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: Ztb cña sp tt = Zsxsp + CPBH + CPQLDN 1.1.3 Mèi quan hÖ gi÷a CPSX vµ GTSP. VÒ b¶n chÊt, CPSX vµ GTSP lµ hai kh¸i niÖm gièng nhau: chóng ®Òu lµ c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng vµ c¸c hao phÝ kh¸c cña doanh nghiÖp. Tuy vËy, gi÷a CPSX vµ GTSP còng cã sù kh¸c nhau trªn c¸c ph¬ng diÖn sau: - Nãi ®Õn CPSX lµ xÐt c¸c hao phÝ trong mét thêi kú, cßn nãi ®Õn GTSP lµ xem xÐt, ®Ò cËp ®Õn mèi quan hÖ cña chi phÝ ®èi víi qu¸ tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt chÕ t¹o s¶n phÈm (vµ ®· hoµn thµnh). §ã lµ hai mÆt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. - VÒ mÆt lîng, CPSX vµ GTSP cã thÓ kh¸c nhau khi cã s¶n phÈm s¶n xuÊt dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú. Sù kh¸c nhau vÒ mÆt lîng vµ mèi quan hÖ gi÷a CPSX vµ GTSP thÓ hiÖn ë c«ng thøc tÝnh GTSP tæng qu¸t sau ®©y: G = D®k + C - Dck Trong ®ã: G : Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm D®k: TrÞ gi¸ s¶n phÈm lµm dë ®Çu kú Dck: TrÞ gi¸ s¶n phÈm lµm dë cuèi kú C : Tæng chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú 1.1.4 Yªu cÇu qu¶n lý Chi phÝ s¶n xuÊt vµ Gi¸ thµnh s¶n phÈm. Yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ nãi chung vµ c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt (CPSX) nãi riªng ®· ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp CPSX mét c¸ch hîp lý vµ ®Çy ®ñ. §øng tríc yªu cÇu ®ã, doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng chØ tæ chøc ghi chÐp, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c tõng yÕu tè chi phÝ ph¸t sinh vÒ mÆt lîng mµ cßn c¶ vÒ mÆt gi¸ trÞ theo ®óng nguyªn t¾c vÒ ®¸nh gi¸ vµ ph¶n ¸nh theo ®óng trÞ gi¸ thùc tÕ cña kho¶n chi phÝ ph¸t sinh. Kh«ng nh÷ng thÕ, bé m¸y kÕ to¸n cña doanh nghiÖp cßn ph¶i tæ chøc c«ng viÖc ghi chÐp, ph¶n ¸nh c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh theo ®óng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ vµ tËp hîp cho ®óng ®èi tîng chÞu chi phÝ. Muèn sö dông vµ qu¶n lý chØ tiªu GTSP cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc tÝnh to¸n ®Çy ®ñ gi¸ thµnh cña c¸c lo¹i s¶n phÈm do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra. TÝnh to¸n ®Çy ®ñ lµ h¹ch to¸n chÝnh x¸c vµ ®óng néi dung kinh tÕ cña chi phÝ ®· chi ra ®Ó t¹o thµnh s¶n phÈm. Muèn vËy ph¶i x¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh , vËn dông ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp, nhÊt qu¸n, vµ gi¸ thµnh ph¶i ®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së sè liÖu kÕ to¸n vÒ chi phÝ. 1.1.5 Vai trß, nhiÖm vô cña kÕ to¸n tËp hîp CPSX vµ tÝnh GTSP. Trong qu¶n trÞ doanh nghiÖp, CPSX vµ GTSP lµ nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ quan träng lu«n ®îc c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp quan t©m, v× CPSX vµ GTSP lµ nh÷ng chØ tiªu ph¶n ¸nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. TÝnh ®óng, tÝnh ®ñ CPSX vµ GTSP lµ tiÒn ®Ò ®Ó tiÕn hµnh h¹ch to¸n kinh doanh, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh còng nh tõng lo¹i s¶n phÈm (c«ng viÖc, lao vô) trong doanh nghiÖp. Tµi liÖu vÒ CPSX vµ GTSP cßn lµ c¨n cø quan träng ®Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ; t×nh h×nh sö dông tµi s¶n, vËt t, lao ®éng, tiÒn vèn; t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch GTSP trong doanh nghiÖp ®Ó cã c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý phï hîp nh»m t¨ng cêng h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé doanh nghiÖp. §Ó tæ chøc tèt kÕ to¸n tËp hîp CPSX vµ tÝnh GTSP, ®¸p øng tèt yªu cÇu qu¶n lý CPSX vµ GTSP ë doanh nghiÖp, kÕ to¸n tËp hîp CPSX vµ tÝnh GTSP cÇn thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau: 1. X¸c ®Þnh ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp CPSX vµ ®èi tîng tÝnh GTSP phï hîp víi c¸c ®Æc ®iÓm vµ yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp. 2. Tæ chøc vËn dông c¸c tµi kho¶n (TK) kÕ to¸n ®Ó h¹ch to¸n CPSX vµ GTSP phï hîp víi ph¬ng ph¸p kÕ to¸n hµng tån kho (Kª khai thêng xuyªnKKTX hoÆc KiÓm kª ®Þnh kú-KK§K) mµ doanh nghiÖp ®· lùa chän. 3. Tæ chøc tËp hîp, ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn CPSX theo ®óng ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp CPSX ®· x¸c ®Þnh, theo c¸c yÕu tè chi phÝ vµ kho¶n môc gi¸ thµnh. 4. LËp B¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè (trªn ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh); ®Þnh kú tæ chøc ph©n tÝch CPSX vµ GTSP ë doanh nghiÖp. 5. Tæ chøc kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ khèi lîng s¶n phÈm dë dang khoa häc, hîp lý, x¸c ®Þnh gi¸ thµnh vµ h¹ch to¸n GTSP hoµn thµnh s¶n xuÊt trong kú mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c. 1.2 Tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp CPSX. 1.2.1 §èi tîng kÕ to¸n tËp hîp CPSX. §èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ (hay gäi t¾t lµ ®èi tîng tËp hîp chi phÝ) lµ ph¹m vi, giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi phÝ nh»m ®¸p øng yªu cÇu kiÓm so¸t chi phÝ vµ tÝnh GTSP. Giíi h¹n (ph¹m vi) tËp hîp chi phÝ cã thÓ lµ: - N¬i ph¸t sinh chi phÝ: PX, ®éi, tr¹i s¶n xuÊt, bé phËn chøc n¨ng... - N¬i g¸nh chÞu chi phÝ: s¶n phÈm, c«ng viÖc hoÆc lao vô do doanh nghiÖp ®ang s¶n xuÊt, c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, ®¬n ®Æt hµng... 1.2.2 Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp CPSX. 1.2.2.1 KÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (CPNVLTT) CPNVLTT lµ nh÷ng chi phÝ vÒ vËt liÖu chÝnh, nöa thµnh phÈm mua ngoµi, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu sö dông trùc tiÕp cho viÖc s¶n xuÊt chÕ t¹o hoÆc thùc hiÖn dÞch vô, lao vô cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, ng nghiÖp, x©y dùng c¬ b¶n, giao th«ng vËn t¶i, bu ®iÖn... CPNVLTT thêng ®îc x©y dùng ®Þnh møc chi phÝ vµ tæ chøc chi phÝ theo tõng ®Þnh møc. Th«ng thêng CPNVLTT cã liªn quan trùc tiÕp tíi tõng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ ®ã cã thÓ tæ chøc tËp hîp theo ph¬ng ph¸p ghi trùc tiÕp, c¸c chøng tõ liªn quan ®Õn chi phÝ trùc tiÕp, c¸c chøng tõ liªn quan ®Õn nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, ®Òu ph¶i ghi ®óng ®èi tîng chÞu chi phÝ, trªn c¬ së ®ã kÕ to¸n lËp b¶ng tËp hîp chi phÝ trùc tiÕp cho c¸c ®èi tîng cã liªn quan ®Ó ghi trùc tiÕp vµo c¸c tµi kho¶n vµ chi tiÕt theo ®óng ®èi tîng. NÕu nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp sö dông cho nhiÒu ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n phÈm th× lóc ®ã kÕ to¸n sÏ dïng ph¬ng ph¸p ph©n bæ gi¸n tiÕp. Ph©n bæ theo c«ng thøc: C Trong ®ã : Ci îng thø i. C= n : Lµ chi phÝ  T i 1 xTi nguyªn vËt liÖu ph©n bæ cho ®èi t- C : Lµ tæng chi phÝ nguyªn vËt liÖu lµ tËp hîp cÇn ph©n bè. T : Lµ tæng ®¹i lîng cña tiªu chuÈn dïng ®Ó ph©n bæ. Ti : Lµ ®¹i lîng cña tiªu chuÈn ph©n bæ cña ®èi tîng i. Chi phÝ nguyªn liÖu vµ vËt liÖu chÝnh, nöa thµnh phÈm mua ngoµi cã thÓ chän tiªu chuÈn ph©n bæ lµ: Chi phÝ ®Þnh møc, khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt... Chi phÝ vËt liÖu phô, nhiªn liÖu cã thÓ chän tiªu chuÈn ph©n bæ lµ : Chi phÝ ®Þnh møc, chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu chÝnh, khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt. §Ó tÝnh to¸n tËp hîp chÝnh x¸c chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp, kÕ to¸n cÇn chó ý kiÓm tra x¸c ®Þnh sè nguyªn liÖu, vËt liÖu ®· tÝnh nhng cuèi kú vÉn cha sö dông hÕt vµ trÞ gi¸ cña phÕ liÖu thu håi nÕu cã, ®Ó lo¹i ra khái chi phÝ vÒ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp trong kú. Chi phÝ thùc tÕ TrÞ gi¸ nguyªn TrÞ gi¸ nguyªn TrÞ gi¸ nguyªn liÖu, vËt = liÖu, vËt liÖu _ liÖu, vËt liÖu cßn _ phÕ liÖu liÖu trùc tiÕp xuÊt ®a vµo sö l¹i cuèi kú cha thu håi trong kú dông sö dông §Ó tËp hîp vµ ph©n bè chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp kÕ to¸n sö dông TK 621- chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiÕp. Tr×nh tù kÕ to¸n theo s¬ ®å 1.1 (trang sau) 1.2.2.2. KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp : Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i tr¶, ph¶i thanh to¸n cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, trùc tiÕp thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô bao gåm : tiÒn l¬ng chÝnh, l¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp, tiÒn trÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn theo thêi gian ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, kh«ng ®îc tÝnh vµo chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, c¸c kho¶n tiÒn c«ng, tiÒn l¬ng, c¸c kho¶n phô cÊp cña nh©n viªn ph©n xëng, nh©n viªn b¸n hµng vµ nh©n viªn qu¶n lý doanh nghiÖp. Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp thêng ®îc tÝnh trùc tiÕp vµo tõng ®èi tîng chÞu chi phÝ liªn quan. Trong trêng hîp chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt nhng cã liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng mµ kh«ng h¹ch to¸n trùc tiÕp ®îc tiÒn l¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp hoÆc tiÒn l¬ng chÝnh tr¶ theo thêi gian mçi ngêi lao ®éng thùc hiÖn nhiÒu c«ng t¸c kh¸c nhau trong ngµy... th× cã thÓ tËp hîp chung sau ®ã chän tiªu chuÈn thÝch hîp ®Ó tÝnh to¸n ph©n bæ cho c¸c ®èi tîng chÞu chi phÝ cã liªn quan. Tiªu chuÈn ®Ó ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cã thÓ lµ : Chi phÝ tiÒn c«ng ®Þnh møc. Giê c«ng ®Þnh møc hoÆc giê c«ng thùc tÕ ; Khèi lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt, tuú theo tõng ®iÒu kiÖn cô thÓ, c¸c kho¶n trÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn, c¨n cø tû lÖ trÝch quy ®Þnh ®Ó tÝnh theo sè tiÒn c«ng ®· tËp hîp hoÆc ph©n bæ tõng ®èi tîng. §Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp kÕ to¸n sö dông TK622 chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. Tµi kho¶n nµy ®îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm trùc tiÕp thùc hiÖn lao vô trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thuéc ngµnh c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, l©m ng nghiÖp, x©y dùng c¬ b¶n, giao th«ng vËn t¶i, bu ®iÖn... viÖc tÝnh to¸n ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cã thÓ ®îc ph¶n ¸nh ë b¶ng ph©n bæ tiÒn c«ng vµ b¶o hiÓm x· héi. Tuú theo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña tõng doanh nghiÖp cña TK 622 chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cã thÓ më c¸c chi tiÕt cÇn thiÕt. Tr×nh tù kÕ to¸n theo s¬ ®å 1.2 (trang sau) 1.2.2.3. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung : Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ qu¶n lý phôc vô s¶n xuÊt vµ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt ngoµi 2 kho¶n vËt liÖu trùc tiÕp vµ nh©n c«ng trùc tiÕp, ph¸t sinh ë c¸c ph©n xëng, c¸c ®éi s¶n xuÊt nh chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng, ®éi s¶n xuÊt, chi phÝ vËt liÖu, c«ng cô dông cô dïng ë ph©n xëng, ®éi s¶n xuÊt chi phÝ khÊu hao TSC§... Chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¶i ®îc tËp hîp theo tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ, mét doanh nghiÖp nÕu cã nhiÒu ph©n xëng s¶n xuÊt, nhiÒu ®éi s¶n xuÊt ph¶i më sæ chi tiÕt ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung cho tõng ph©n xëng s¶n xuÊt, tõng ®éi s¶n xuÊt. Ch¼ng h¹n mét XÝ nghiÖp c¬ khÝ ph¶i tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c ph©n xëng ®óc, rÌn, c¬ khÝ, l¾p r¸p. Mét c«ng ty x©y l¾p ph¶i tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cho tõng ®éi s¶n xuÊt x©y dùng, l¾p m¸y... Cuèi th¸ng chi phÝ s¶n xuÊt chung ®· tËp hîp ®îc kÕt chuyÓn ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Chi phÝ s¶n xuÊt chung cña ph©n xëng hoÆc ®éi s¶n xuÊt nµo kÕt chuyÓn vµo tÝnh gi¸ thµnh cña s¶n phÈm, c«ng viÖc cña ph©n xëng hoÆc ®éi s¶n xuÊt trong kú cã s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm, nhiÒu c«ng viÖc th× ph¶i tiÕn hµnh ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c s¶n phÈm, c«ng viÖc cã liªn quan tiªu chuÈn sö dông ®Ó ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ lµ : - Ph©n bæ theo chi phÝ tiÒn c«ng trùc tiÕp. - Ph©n bæ theo chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp. - Ph©n bæ theo chi phÝ tiÒn c«ng vµ chi phÝ vËt liÖu trùc tiÕp. §Ó tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung kÕ to¸n sö dông TK 627 chi phÝ s¶n xuÊt chung ®Ó tËp hîp chi phÝ theo tõng yÕu tè, TK 627, chi phÝ s¶n xuÊt chung quy ®Þnh cã 6 TK cÊp 2 : - TK 627.1 chi phÝ nh©n viªn ph©n xëng. - TK 627.2 chi phÝ vËt liÖu. - TK 627.3 chi phÝ dông cô s¶n xuÊt. - TK 627.4 chi phÝ khÊu hao TSC§. - TK 627.7 chi phÝ dÞch vô mua ngoµi. - TK 627.8 chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. Tuú thuéc yªu cÇu qu¶n lý cña tõng ngµnh, tõng doanh nghiÖp cã thÓ më thªm mét sè tµi kho¶n cÊp 2 kh¸c ®Ó ph¶n ¸nh mét sè néi dung chi phÝ hoÆc yÕu tè chi phÝ thÝch hîp. Tr×nh tù kÕ to¸n theo s¬ ®å 1.3 (trang sau) 1.2.2.4 KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp. 1.2.2.4.1 KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ ss¶n xuÊt toµn doanh nghiÖp theo ph¬ng ph¸p kª khai th¬ng xuyªn ®îc thùc hiÖn trªn TK154 “chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang”. Tr×nh tù kÕ to¸n theo s¬ ®å 1.4 (trang sau) 1.2.2.4.2. Ph¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú : KÕ to¸n tËp hîp CPSX toµn doanh nghiÖp theo ph¬ng ph¸p KK§K ¸p dông ë c¸c doanh nghiÖp cã qui m« nhá, chØ s¶n xuÊt mét lo¹i ho¹t ®éng. §Ó tiÕn hµnh tËp hîp CPSX toµn doanh nghiÖp kÕ to¸n sö dông TK 154 “CPSXKDD” ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ dë dang ®Çu kú vµ cuèi kú c¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm kª ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú, vµ sö dông TK 631 “Gi¸ thµnh s¶n xuÊt”. Tr×nh tù kÕ to¸n ®îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å 1.5 (trang sau) 1.2.3. HÖ thèng sæ kÕ to¸n sö dông : Tuú thuéc vµo mçi h×nh thøc kÕ to¸n mµ cã mét h×nh thøc sè kÕ to¸n thÝch hîp ®Ó ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt. Trong luËn v¨n nµy, em chØ xin tr×nh bµy hÖ thèng sæ kÕ to¸n ®îc sö dông cña h×nh thøc kÕ to¸n nhËt ký chøng tõ, bao gåm: + B¶ng ph©n bæ sè 1 + B¶ng ph©n bæ sè 2 + B¶ng ph©n bæ sè 3 + B¶ng kª sè 4 + NhËt ký chøng tõ sè 7. + C¸c sæ kÕ to¸n chi tiÕt liªn quan. 1.3 C«ng t¸c kiÓm kª, ®¸nh gi¸ SPDDCK. 1.3.1 §¸nh gi¸ SPDD theo CPNVLTT. Theo ph¬ng ph¸p nµy, chi phÝ cho SPDDCK chØ ®¸nh gi¸ theo kho¶n môc CPNVLTT hoÆc NVL chÝnh trùc tiÕp. C«ng thøc tÝnh to¸n nh sau: D®k+Cn Dck = ------------------ x Sd Stp+Sd Trong ®ã: D®k, Dck: CPSPDD cuèi kú, ®Çu kú. Cn : CPNVLTT (NVL chÝnh trùc tiÕp) ph¸t sinh trong kú. Stp, Sd : S¶n lîng SP hoµn thµnh, SPDD cuèi kú. Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã CPNVL chiÕm tû träng lín trong GTSP. Ph¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n, khèi lîng tÝnh to¸n Ýt nhng th«ng tin vÒ CPSXDD cã ®é chÝnh x¸c kh«ng cao. 1.3.2 §¸nh gi¸ SPDD theo khèi lîng SP hoµn thµnh t¬ng ®¬ng. Theo ph¬ng ph¸p nµy, mäi CPSX trong kú ®Òu ®îc tËp hîp cho c¶ sè SPDD, c¨n cø vµo møc ®é hoµn thµnh cña SPDD ®Ó quy ®æi ra sè SP hoµn thµnh t¬ng ®¬ng. §èi víi chi phÝ bá vµo mét lÇn tõ ®Çu (CPNVLTT hoÆc CPNVL chÝnh) th× tÝnh cho SP hoµn thµnh vµ SPDD nh ph¬ng ph¸p trªn. §èi víi c¸c chi phÝ kh¸c bá dÇn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt theo møc ®é chÕ biÕn, s¶n xuÊt s¶n phÈm (CPNCTT vµ CPSXC) sÏ tÝnh vµo SPDDCK theo møc ®é hoµn thµnh: D®k + C Dck = -------------- x Stp’ Stp + Stp’ Trong ®ã: Stp’: s¶n phÈm hoµn thµnh t¬ng ®¬ng. (Stp’= Sd x møc ®é hoµn thµnh) ViÖc ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy cã ®é chÝnh x¸c, hîp lý cao h¬n song tÝnh to¸n phøc t¹p h¬n. Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã khèi lîng SPDD ë c¸c kh©u trong d©y truyÒn t¬ng ®èi ®Òu nhau. 1.3.3 §¸nh gi¸ SPDD theo CPSX ®Þnh møc. Ph¬ng ph¸p nµy ®îc tiÕn hµnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ ®îc x©y dùng cho tõng giai ®o¹n. CPSXKDDDCK ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau: Dck = Sd x §Þnh møc chi phÝ ¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ tÝnh to¸n nhanh tuy nhiªn møc ®é chÝnh x¸c kh«ng cao. Ph¬ng ph¸p nµy ®îc ¸p dông víi DN x©y dùng ®îc ®Þnh møc chi phÝ hîp lý, chi tiÕt cho tõng lo¹i s¶n phÈm ë c¸c c«ng ®o¹n SX. 1.4 Tæ chøc kÕ to¸n GTSP. 1.4.1 §èi tîng tÝnh GTSP , kú tÝnh GTSP. 1.4.1.1 §èi tîng tÝnh GTSP. §èi tîng tÝnh GTSP lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra cÇn ph¶i tÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña chóng. X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc ®Çu tiªn trong toµn bé c«ng t¸c tÝnh GTSP cña kÕ to¸n. §Ó x¸c ®Þnh ®óng ®èi tîng tÝnh GTSP cÇn dùa vµo c¸c c¨n cø sau: ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm, ®Æc ®iÓm tÝnh chÊt tõng lo¹i s¶n phÈm, yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý vµ tr×nh ®é h¹ch to¸n kÕ to¸n cña doanh nghiÖp. Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ: tõng s¶n phÈm, c«ng viÖc, tõng ®¬n ®Æt hµng ®· hoµn thµnh, tõng c«ng tr×nh. 1.4.1.2 Kú tÝnh GTSP. Kú tÝnh gi¸ thµnh lµ kú bé phËn kÕ to¸n gi¸ thµnh cÇn ph¶i tiÕn hµnh c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh cho c¸c ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh. Nguyªn t¾c chung kú tÝnh gi¸ thµnh ph¶i lµ kú khi kÕt thóc quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt hoÆc kÕt thóc mét giai ®o¹n c«ng nghÖ vµ ph¶i phï hîp víi yªu cÇu, tr×nh ®é qu¶n lý. Do vËy x¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, yªu cÇu vµ tr×nh ®é cña nh©n viªn tÝnh GTSP. Kú tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ theo th¸ng, quý hoÆc tuú theo chu kú s¶n xuÊt thÝch hîp. 1.4.2 Ph¬ng ph¸p tÝnh GTSP trong doanh nghiÖp. Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh lµ mét ph¬ng ph¸p hoÆc mét hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p ®îc vËn dông ®Ó tÝnh GTSP, lao vô hoµn thµnh. Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸thµnh kh¸c nhau, nh lµ: + Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh trùc tiÕp. + Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ph©n bíc. + Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng. + Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo gi¸ thµnh ®Þnh møc. + Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè. + Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo tû lÖ… Dï sö dông ph¬ng ph¸p nµo ®Ó tÝnh gi¸ thµnh th× trong gi¸ thµnh lu«n bao gåm 3 kho¶n môc: CPNVLTT, CPNCTT, CPSXC. Trong luËn v¨n nµy, t«i chØ xin tr×nh bµy néi dung cña ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh trùc tiÕp vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè. 1.4.2.1 Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n. Theo ph¬ng ph¸p nµy, kÕ to¸n c¨n cø trùc tiÕp vµo chi phÝ s¶n xuÊt ®· tæng hîp ®îc cho ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh cã liªn quan, tÝnh trùc tiÕp ®îc tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ theo c«ng thøc: G Trong ®ã: G®v = ----------Stp G®v: Gi¸ thµnh ®¬n vÞ G: Tæng gi¸ thµnh Trong trêng hîp cã SPDD th× tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ SPDD vµ tÝnh riªng theo kho¶n môc: G = D®k + C + Dck ViÖc tÝnh gi¸ thµnh theo ph¬ng ph¸p nµy tiÕn hµnh ®¬n gi¶n, kÕt qu¶ ®îc x¸c ®Þnh nhanh chãng, tuy nhiªn nÕu s¶n phÈm ph¶i qua nhiÒu c«ng ®o¹n chÕ biÕn, tÝnh gi¸ thµnh theo ph¬ng ph¸p nµy sÏ kh«ng ®em l¹i kÕt qu¶ chÝnh x¸c. Ph¬ng ph¸p nµy ¸p dông ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt chØ cã mét bíc chÕ biÕn hoÆc cã nhiÒu bíc chÕ biÕn nhng quy m« nhá. 1.4.2.2 Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè : Ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè ¸p dông thÝch hîp trong trêng hîp cïng mét quy tr×nh s¶n xuÊt, sö dông cïng mét lo¹i nguyªn vËt liÖu, kÕt qu¶ s¶n xuÊt thu ®îc ®ång thêi nhiÒu lo¹i s¶n phÈm chÝnh kh¸c nhau (liªn s¶n phÈm) nh trong c«ng nghiÖp ho¸ chÊt, c«ng nghiÖp ho¸ dÇu, c«ng nghiÖp nu«i ong, XÝ nghiÖp nu«i bß s÷a... Trong c¸c trêng hîp nµy ®èi tîng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt lµ toµn bé quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, cßn ®èi tîng tÝnh gi¸ thµnh lµ tõng lo¹i s¶n phÈm do quy tr×nh c«ng nghÖ ®ã s¶n xuÊt hoµn thµnh. Néi dung ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè nh sau : Tríc hÕt ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm kinh tÕ hoÆc kü thuËt cña s¶n phÈm ®· quy ®Þnh cho mçi lo¹i s¶n phÈm mét hÖ sè, trong ®ã chän lo¹i s¶n phÈm cã ®Æc tÝnh tiªu biÓu nhÊt lµm s¶n phÈm tiªu chuÈn nhÊt lµm s¶n phÈm tiªu chuÈn cã hÖ sè 1. VÝ dô : Theo quy ®Þnh cña ngµnh n«ng nghiÖp : S¶n phÈm cña ngµnh nu«i bß s÷a lµ: 1kg bß s÷a cã hÖ sè 1, mét con bª t¸ch mÑ cã hÖ sè 100. - C¨n cø s¶n lîng thùc tÕ hoµn thµnh cña tõng lo¹i s¶n phÈm vµ hÖ sè gi¸ thµnh ®· quy ®Þnh ®Ó tÝnh ®æi ra s¶n lîng, tõng lo¹i ra s¶n phÈm tiªu chuÈn ( s¶n phÈm cã hÖ sè = 1). n Tæng s¶n lîng thùc tÕ quy ®æi ra s¶n lîngs¶n phÈm tiªu chuÈn =  Qi . Hi i=1 Trong ®ã : Qi : lµ s¶n lîng thùc tÕ cña s¶n phÈm i Hi : lµ hÖ sè quy ®Þnh cho s¶n phÈm lo¹i i C¨n cø vµo chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp trong kú cho c¶ quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ chi phÝ cña s¶n phÈm vµ chi phÝ cña s¶n phÈm dë dang ®Çu vµ cuèi kú ®Ó tÝnh tæng gi¸ thµnh cña c¶ liªn s¶n phÈm theo tõng kho¶n môc (theo ph¬ng ph¸p tÝnh gi¶n ®¬n). - TÝnh gi¸ thµnh cña tõng lo¹i s¶n phÈm b»ng c¸ch lÊy tæng gi¸ thµnh cña c¸c lo¹i s¶n phÈm chia cho tæng s¶n lîng cña c¸c lo¹i s¶n phÈm ®· quy ®æi nh©n víi sè lîng ®· quy ®æi cña tõng lo¹i s¶n phÈm. - TÝnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña tõng lo¹i s¶n phÈm b»ng c¸ch lÊy tæng gi¸ thµnh cña tõng lo¹i chia cho s¶n lîng thùc tÕ cña tõng lo¹i tríc khi quy ®æi. 1.4.3 Sæ vµ b¸o c¸o GTSP. Tuú thuéc vµo c¸c ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh mµ kÕ to¸n sö dông c¸c lo¹i b¶ng tÝnh gi¸ thµnh kh¸c nhau. Trong luËn v¨n nµy, em chØ xin tr×nh bµy b¶ng tÝnh gi¸ thµnh theo ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n vµ ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè.  Víi ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n: Kho¶n môc CPNVLTT CPNCTT CPSXC Céng B¶ng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm CPSXDD CPSX ph¸t CPSXDD Tæng gi¸ ®Çu kú Sinh trong kú cuèi kú thµnh Gi¸ thµnh ®¬n vÞ  Víi ph¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè: sö dông 2 b¶ng sau: Kho¶n môc CPNVLTT CPNCTT CPSXC Céng B¶ng tÝnh gi¸ thµnh liªn s¶n phÈm CPSXDD CPSX ph¸t CPSXDD ®Çu kú Sinh trong kú cuèi kú Tæng gi¸ thµnh liªn s¶n phÈm B¶ng tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm (cho mçi lo¹i s¶n phÈm) Kho¶n môc Tæng gi¸ thµnh Gi¸ thµnh HÖ sè Tæng gi¸ thµnh liªn s¶n phÈm ®¬n vÞ CPNVLTT CPNCTT CPSXC Céng CH¦¥NG 2 Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë XÝ nghiÖp s¶n xuÊt vµ cung øng vËt t 2.1. §Æc ®iÓm t×nh h×nh chung cña XÝ nghiÖp s¶n xuÊt vµ cung øng vËt t Hµ Néi 2.1.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña XÝ nghiÖp . XÝ nghiÖp s¶n xuÊt vµ cung øng vËt t Hµ néi lµ mét doanh nghiÖp nhµ níc thuéc C«ng ty Ho¸ chÊt má. H¹ch to¸n phô thuéc. §îc thµnh lËp theo Q§ 908 TVN/ TCNS ngµy 8/6/1995 cña Tæng gi¸m ®èc Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam. TiÒn th©n cña XÝ nghiÖp lµ mét xëng s¶n xuÊt gia c«ng vµ cung øng vËt t thuéc C«ng ty xuÊt nhËp khÈu than (COALIMEX) c¸c thµnh viªn cña (COALIMEX). N¨m 1990 xëng gia c«ng vµ cung øng vËt t s¸t nhËp víi XÝ nghiÖp ho¸ chÊt má (kÐp Hµ B¾c) vµ cho ®Õn ngµy 01/ 4/ 1995 thµnh lËp C«ng ty Ho¸ chÊt má lµ doanh nghiÖp Nhµ níc, trong ®ã bao gåm nhiÒu XÝ nghiÖp phô thuéc. Cïng víi s¸t nhËp th× xëng còng ®îc ®æi tªn thµnh XÝ nghiÖp dÞch vô Hµ Néi vµ nay theo quy ®Þnh sè 1951 ngµy 09/ 9/ 1998 ®æi tªn thµnh XÝ nghiÖp s¶n xuÊt vµ cung øng vËt t Hµ Néi vµ ®ång thêi ®ã lµ tªn giao dÞch cña XÝ nghiÖp. HiÖn nay, trô së cña XÝ nghiÖp ®îc ®Æt t¹i Tæ 44- Phêng Ph¬ng LiÖt- QuËn Thanh Xu©n- Thµnh phè Hµ Néi - Ngµnh nghÒ kinh doanh cña XÝ nghiÖp : + May mÆc quÇn ¸o BHL§, nhËp nguyªn liÖu ®Ó s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng may mÆc, s¶n xuÊt trang bÞ vµ dông cô BHL§ kh¸c. + May èng giã lß + S¶n xuÊt d©y m×n ®iÖn, d©y kÝp m×n vµ c¸c lo¹i d©y c¸ch ®iÖn kh¸c + S¶n xuÊt bao b× thuèc næ c«ng nghiÖp + Kinh doanh vËt t phôc vô SX kinh doanh cña XÝ nghiÖp vËn t¶i Bé... Víi ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®ã. XÝ nghiÖp ph¸t huy quyÒn tù chñ trong kinh doanh, thÓ hiÖn ë viÖc chñ ®éng lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt s¶n phÈm tr×nh C«ng ty, ngoµi ra t×m nh÷ng mÆt hµng ®¸p øng nhu cÇu sö dông cña c¸c ®¬n vÞ trong ngµnh than. Tõ khi thµnh lËp ®Õn nay, XÝ nghiÖp thêng xuyªn tæ chøc ®µo t¹o t¹i chç, göi ®µo t¹o ®Ó c¸n bé cã ®ñ n¨ng lùc, tr×nh ®é thùc hiÖn nhiÖm vô tríc m¾t vµ l©u dµi, ®¹t tiªu chuÈn quèc gia cña c«ng ty, Tæng c«ng ty ®Æt ra. Bªn c¹nh ho¹t ®éng gi¸o dôc, ®µo t¹o båi dìng tay nghÒ cña c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc, XÝ nghiÖp còng rÊt quan t©m, ch¨m lo ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cña ngêi lao ®éng vµ ngµy cµng ®îc c¶i thiÖn kh«ng ngõng, quy chÕ tr¶ l¬ng cña XÝ nghiÖp ®èi víi c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc c«ng b»ng, tho¶ ®¸ng t¹o sù phÊn khëi cho ngêi lao ®éng. C¸c chØ tiªu kinh tÕ tõng bíc ®· ®îc n©ng lªn, t¹o nªn nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ. Mét sè chØ tiªu kinh tÕ - tµi chÝnh qua c¸c n¨m : TT 1 2 3 4 ChØ tiªu n¨m Doanh thu ThuÕ Tæng quü l¬ng TiÒn l¬ng b×nh qu©n 2000 2001 2002 20.143.234.840 21.923.837.250 30.310.813.300 272.536.054 331.142.770 547.807.258 1.369.000.000 1.620.148.883 2.759.041.315 1.200.000 1.450.000 2.071.000 2.1.2. §Æc ®iÓm tæ chøc bé m¸y qu¶n lý XÝ nghiÖp. Bé m¸y qu¶n lý cña XÝ nghiÖp ®îc tæ chøc theo kiÓu trùc tuyÕn chøc n¨ng. §øng ®Çu lµ Gi¸m ®èc, Gi¸m ®èc lµ ngêi ®iÒu hµnh chung vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña XÝ nghiÖp theo ®óng chÕ ®é, luËt ®Þnh nhµ níc ban hµnh vµ theo sù ®Þnh híng cña C«ng ty Ho¸ chÊt má. Gióp viÖc cho Gi¸m ®èc lµ mét phã gi¸m ®èc vµ mét kÕ to¸n trëng. Trong ®ã phã gi¸m ®èc phô tr¸ch kü thuËt kiªm hµnh chÝnh, cßn kÕ to¸n trëng tham mu cho gi¸m ®èc vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh, vèn vµ tæ chøc h¹ch to¸n cña XÝ nghiÖp. XÝ nghiÖp cã 4 phßng chøc n¨ng chñ yÕu : + Phßng kü thuËt - kÕ ho¹ch vµ chØ huy s¶n xuÊt. Biªn chÕ 3 ngêi 1 trëng 2 phã. Kh«ng cã nh©n viªn. NhiÖm vô cña phßng lµ :