Tài liệu Phân tích tình hình kinh doanh dịch vụ thanh toán quốc tế tại ngân hàng tmcp công thương việt nam, chi nhánh đà nẵng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ÐÀO TẠO ÐẠI HỌC ÐÀ NẴNG VŨ XUÂN THÚY PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH KINH DOANH DỊCH VỤ THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM, CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH Ðà Nẵng – Năm 2015 BỘ GIÁO DỤC VÀ ÐÀO TẠO ÐẠI HỌC ÐÀ NẴNG VŨ XUÂN THÚY PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH KINH DOANH DỊCH VỤ THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM, CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60.34.20 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN HÒA NHÂN Ðà Nẵng – Năm 2015 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác giả Vũ Xuân Thúy MỤC LỤC MỞ ĐẦU.....................................................................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài......................................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu..............................................................................................................2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................................2 4. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................................3 5. Bố cục của đề tài......................................................................................................................3 6. Tổng quan về tài liệu nghiên cứu..................................................................................3 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DỊCH VỤ THANH TOÁN QUỐC TẾ CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI.........................................................6 1.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRÒ CỦA THANH TOÁN QUỐC TẾ.......................6 1.1.1. Khái niệm............................................................................................................................6 1.1.2. Vai trò của thanh toán quốc tế................................................................................6 1.2. CÁC PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN QUỐC TẾ CƠ BẢN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI.....................................................................................................8 1.2.1. Phương thức chuyển tiền............................................................................................8 1.2.2. Phương thức nhờ thu.....................................................................................................9 1.2.3. Phương thức ghi sổ.....................................................................................................11 1.2.4. Phương thức tín dụng chứng từ...........................................................................12 1.2.5. Phương thức giao chứng từ trả tiền ngay (Cash against Documents – CAD).............................................................................................................................15 1.2.6. Phương thức thư ủy thác mua (Authority to Purchase – A/P)..........16 1.2.7. Phương thức thư đảm bảo trả tiền (Letter of Guarantee – L/G)....16 1.3. HOẠT ĐỘNG KINH DOANH DỊCH VỤ THANH TOÁN QUỐC TẾ CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI.....................................................................................17 1.3.1. Mục tiêu kinh doanh dịch vụ TTQT.................................................................18 1.3.2. Nội dung hoạt động kinh doanh dịch vụ TTQT........................................19 1.3.3. Tiêu chí đánh giá kết quả hoạt động kinh doanh dịch vụ TTQT của ngân hàng.........................................................................................................................................24 1.3.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến dịch vụ thanh toán quốc tế.......................25 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1................................................................................................................30 CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG KINH DOANH DỊCH VỤ THANH TOÁN QUỐC TẾ CỦA NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG.................................................31 2.1. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG..............................................................................31 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển..........................................................................31 2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức........................................................32 2.1.3. Khái quát tình hình hoạt động kinh doanh của ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam chi nhánh Đà Nẵng giai đoạn 2011 – 2013....................36 2.2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH DỊCH VỤ THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG GIAI ĐOẠN 2011-2013....................................42 2.2.1. Thực trạng các giải pháp kinh doanh dịch vụ TTQT ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam chi nhánh Đà Nẵng đã tiến hành..........................42 2.2.2. Phân tích kết quả tình hình kinh doanh dịch vụ thanh toán quốc tế theo các phương thức tại ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam chi nhánh Đà Nẵng giai đoạn 2011-2013.......................................................................................48 2.2.3. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh dịch vụ thanh toán quốc tế tại ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Đà Nẵng......................................................................................................................................67 2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG TÌNH HÌNH KINH DOANH DỊCH VỤ THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG..............................................................................70 2.3.1. Những kết quả đạt được...........................................................................................70 2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân..........................................................................71 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2................................................................................................................76 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP KINH DOANH DỊCH VỤ THANH TOÁN QUỐC TẾ CỦA NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG TRONG THỜI GIAN TỚI........................................77 3.1. ĐỊNH HƯỚNG VÀ MỤC TIÊU VỀ DỊCH VỤ THANH TOÁN QUỐC TẾ TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAMCHI NHÁNH ĐÀ NẴNG...............................................................................................................77 3.1.1. Định hướng phát triển hoạt động kinh doanh trong thời gian tới...................................................................................................................................................................77 3.1.2. Định hướng về dịch vụ thanh toán quốc tế trong thời gian tới.........79 3.2. GIẢI PHÁP KINH DOANH DỊCH VỤ THANH TOÁN QUỐC TẾ CỦA NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM- CHI NHÁNH ĐÀ NẴNG TRONG THỜI GIAN TỚI.............................................................80 3.2.1. Tăng cường khảo sát đầy đủ nhu cầu và thu hút khách hàng............80 3.2.2. Đa dạng hóa các sản phẩm dịch vụ thanh toán quốc tế.........................83 3.2.3. Triển khai quy định về mức phí và hoàn thiện việc thực hiện các bước trong quy trình TTQT............................................................................................................85 3.2.4. Đẩy mạnh công tác quảng bá................................................................................86 3.2.5. Tăng cường công tác kiểm tra kiểm soát.......................................................87 3.2.6. Giải pháp hỗ trợ............................................................................................................88 3.3. KIẾN NGHỊ...................................................................................................................................90 3.3.1. Với chính phủ và các bộ ngành liên quan.....................................................90 3.3.2. Đối với Ngân hàng Nhà nước...............................................................................92 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3................................................................................................................93 KẾT LUẬN............................................................................................................................................94 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (Bản sao) DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắ t Nội dung A/P : Phương thức thư ủy thác mua CAD : Giao chứng từ trả tiền ngay CCTG : Chứng chỉ tiền gửi ĐCTC : Định chế tài chính DNTN : Doanh nghiệp tư nhân KH : Khách hàng L/C : Tín dụng chứng từ L/G : Phương thức thư bảo đảm trả tiền M/T : Chuyển tiền bằng thư NHCT : Ngân hàng Công thương Đà Nẵng NHNN : Ngân hàng Nhà nước NHTM : Ngân hàng thương mại PGD : Phòng giao dịch TCTD : Tổ chức tín dụng TMCP : Thương mại cổ phần TNHH : Trách nhiệm hữu hạn TTQT : Thanh toán quốc tế TTTM : Tài trợ thương mại XNK : Xuất nhập khẩu DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu bảng 2.1 Tên bảng Trang Tình hình huy động vốn theo đối tượng giai đoạn 20112013 37 2.2 Tình hình cho vay giai đoạn 2011-2013 39 2.3 Kết quả hoạt động kinh doanh giai đoạn 2011-2013 41 2.4 Doanh số thanh toán quốc tế ngân hàng TMCP Công thương chi nhánh Đà Nẵng giai đoạn 2011-2013 49 Doanh số chuyển tiền tại ngân hàng TMCP Công thương chi nhánh Đà Nẵng giai đoạn 2011-2013 51 Doanh số nhờ thu tại ngân hàng TMCP Công thương chi nhánh Đà Nẵng giai đoạn 2011-2013 53 Doanh số tín dụng chứng từ tại ngân hàng TMCP Công thương chi nhánh Đà Nẵng giai đoạn 2011-2013 55 Thị phần thanh toán quốc tế của ngân hàng TMCP Công thương chi nhánh Đà Nẵng giai đoạn 2011-2013 58 Thị phần Thanh toán quốc tế theo doanh số của các NHTM trên địa bàn thành phố Đà Nẵng giai đoạn 2011-2013 60 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 2.10 2.11 2.12 Số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ TTQT tại ngân hàng TMCP Công thương chi nhánh Đà Nẵng giai đoạn 2011-2013 61 Thu nhập từ dịch vụ TTQT tại ngân hàng TMCP Công thương chi nhánh Đà Nẵng giai đoạn 2011-2013 63 Mức phí thanh toán của các NHTM trên địa bàn TP. Đà Nẵng 64 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Số hiệu hình 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 Tên hình Trang Tỷ trọng thanh toán quốc tế tại ngân hàng TMCP Công thương chi nhánh Đà Nẵng giai đoạn 20112013 49 Doanh số chuyển tiền tại ngân hàng TMCP Công thương chi nhánh Đà Nẵng 51 Doanh số nhờ thu tại ngân hàng TMCP Công thương chi nhánh Đà Nẵng 53 Doanh số tín dụng chứng từ tại ngân hàng TMCP Công thương chi nhánh Đà Nẵng 55 Thị phần TTQT theo doanh số của các NHTM trên địa bàn thành phố Đà Nẵng 60 Số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ TTQT tại ngân hàng TMCP Công thương chi nhánh Đà Nẵng 62 Thu nhập từ dịch vụ TTQT tại ngân hàng TMCP Công thương chi nhánh Đà Nẵng 63 Mức phí thanh toán của các NHTM trên địa bàn TP. Đà Nẵng 65 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong thời đại ngày nay, thế giới đã có những bước chuyển mình rất lớn, ngày càng có khuynh hướng tiến tới sự hội nhập. Chính điều này đã tạo điều kiện hết sức thuận lợi cho các quốc gia phát triển và mở rộng các mối quan hệ kinh tế đối ngoại, trong đó có hoạt động thương mại quốc tế đóng vai trò quan trọng. Đối với Việt Nam phát triển kinh tế đối ngoại là một tất yếu khách quan nhằm phục vụ cho sự nghiệp phát triển kinh tế, xây dựng đất nước theo định hướng XHCN. Đặc biệt từ khi gia nhập WTO, nước ta cần phải tăng cường mối quan hệ hợp tác quốc tế thông qua hoạt động thương mại nhằm thu hút đầu tư, khai thông nguồn lực để phục vụ cho quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước. Đóng góp một phần không nhỏ vào hoạt động thương mại quốc tế chính là hoạt động thanh toán quốc tế. Chất lượng và tốc độ phát triển thương mại quốc tế phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, trong đó thanh toán quốc tế giữ vai trò hết sức quan trọng. Trong những năm vừa qua, hoạt động thương mại quốc tế nói chung và hoạt động thanh toán quốc tế nói riêng của nước ta đã trải qua những bước thăng trầm, nhưng đang ngày càng hoàn thiện và phát triển. Trong những năm gần đây, hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam chi nhánh Đà Nẵng rất phát triển, thị phần thanh toán xuất nhập khẩu của ngân hàng ngày càng mở rộng. Tuy nhiên hiện nay hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng vẫn còn tồn tại một số hạn chế cần phải khắc phục, cùng với nó là sự cạnh tranh gay gắt của ngân hàng trong và ngoài nước. Bởi vậy, việc nghiên cứu phân tích tình hình kinh doanh dịch vụ thanh toán quốc tế tại ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam chi nhánh Đà Nẵng là vô cùng cần thiết. 2 2. Mục tiêu nghiên cứu - Nghiên cứu hệ thống hóa các lý luận liên quan hoạt động thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại. - Phân tích thực trạng dịch vụ thanh toán quốc tế tại ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - chi nhánh Đà Nẵng, từ đó đánh giá những kết quả đạt được cũng như các hạn chế của dịch vụ này tại ngân hàng. - Nghiên cứu đề xuất các giải pháp nhằm phát triển dịch vụ thanh toán quốc tế tại ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam chi nhánh Đà Nẵng trong thời gian tới. * Câu hỏi nghiên cứu Dịch vụ thanh toán quốc tế bao gồm những nội dung gì? Các nhân tố ảnh hưởng đến dịch vụ TTQT của ngân hàng? Thực trạng dịch vụ TTQT của ngân hàng TMCP Công thương Đà Nẵng thời gian qua như thế nào? Có những thành công và hạn chế gì? Ngân hàng TMCP Công thương Đà nẵng phải tiến hành các giải pháp gì về tình hình kinh doanh dịch vụ TTQT? 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu · Đối tượng nghiên cứu: - Các vấn đề lý luận về dịch vụ TTQT của NHTM và thực tiễn kinh doanh dịch vụ TTQT tại ngân hàng TMCP Công thương Đà Nẵng. - Đề tài nghiên cứu về phân tích kết quả hoạt động kinh doanh dịch vụ thanh toán quốc tế tại ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam chi nhánh Đà Nẵng. · Phạm vi nghiên cứu: - Thời gian nghiên cứu: Khảo sát thực trạng TTQT tại ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam chi nhánh Đà Nẵng giai đoạn 2011 đến 2013. 3 - Không gian: Thực trạng của ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam chi nhánh Đà Nẵng. 4. Phương pháp nghiên cứu Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng, duy vật lịch sử, luận văn sử dụng bảng các phương pháp điều tra, thu thập, tổng hợp, phân tích dữ liệu thống kê để làm rõ thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng, trên cơ sở đó nghiên cứu đưa ra các giải pháp về dịch vụ thanh toán quốc tế tại ngân hàng. 5. Bố cục của đề tài Trong phạm vi luận văn, ngoài phần mở đầu và kết luận thì cấu trúc gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về dịch vụ thanh toán quốc tế của ngân hàng thương mại. Chương 2: Phân tích thực trạng kinh doanh dịch vụ thanh toán quốc tế của ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - chi nhánh Đà Nẵng. Chương 3: Giải pháp về dịch vụ thanh toán quốc tế của ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - chi nhánh Đà Nẵng. 6. Tổng quan về tài liệu nghiên cứu Trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả đã tham khảo các nghiên cứu đi trước có liên quan, từ đó rút ra định hướng và phương pháp nghiên cứu cho phù hợp với đề tài của mình. Cụ thể: (1)Theo tác giả Phan Thị Lộc trong đề tài “ Mở rộng dịch vụ TTQT tại ngân hàng Đầu tư và Phát triển chi nhánh Bình Định (2013), tác giả đã phân tích cụ thể những vấn đề lý luận cơ bản về TTQT. Tác giả đã tham khảo một số nội dung như sau: + Đặc điểm của phương thức TTQT và các phương thức thanh toán quốc tế chủ yếu của NHTM. Một số tiêu chí phản ánh nội dung mở rộng dịch 4 vụ TTQT. + Trong phần thực trạng luận văn đã bám sát nội dung ở phần chương 1 đưa ra. + Trong phần giải pháp đề tài đã đưa ra những giải pháp rất đa dạng để mở rộng dịch vụ TTQT. Tuy nhiên, trong phần phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến ngân hàng tác giả nên đưa vào chương 2 vì nội dung đã đề cập đến ngân hàng Đầu tư và Phát triển. (2)Theo tác giả Nguyễn Diệu Linh trong đề tài “ Phát triển hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng TMCP Hàng Hải chi nhánh Đà Nẵng” (2013). Tác giả đã phân tích cụ thể cơ sở lý luận về hoạt động TTQT, nội dung tiêu chí phát triển hoạt động TTQT đầy đủ. Tuy nhiên phần các phương thức TTQT vẫn còn ít, tác giả đã bổ sung thêm một số phương thức mà các NHTM đang áp dụng. Phần thực trạng phân tích đầy đủ những nội dung dựa trên các tiêu chí đã đưa ra ở chương 1. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động TTQT rất cụ thể, khảo sát được các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động thanh toán quốc tế tại ngân hàng TMCP Hàng Hải chi nhánh Đà Nẵng. Chương 3 đưa ra các giải pháp đa dạng phù hợp với thực trạng đã đề ra ở chương 2. (3) Theo tác giả Phạm Thị Ngọc Loan trong đề tài “ Mở rộng hoạt động TTQT theo phương thức tín dụng chứng từ tại ngân hàng TMCP An Bình chi nhánh Khánh Hòa” (2012). Tác giả đã tập trung nghiên cứu và giải quyết các vấn đề liên quan đến hoạt động TTQT theo phương thức tín dụng chứng từ tại ngân hàng TMCP An Bình chi nhánh Khánh Hòa. Tác giả đã phân tích rõ cơ sở lý luận về mở rộng dịch vụ TTQT theo phương thức tín dụng chứng từ và nội dung của việc mở rộng. Trong chỉ tiêu rủi ro tác giả mới làm rõ rủi ro về mặt khái niệm, việc phân tích chưa rõ ràng. 5 (4) Theo tác giả Hà Thị Minh Châu trong đề tài “ Mở rộng dịch vụ TTQT tại ngân hàng TMCP Á Châu” (2014). Tác giả đã tập trung nghiên cứu lý luận về dịch vụ TTQT của NHTM, đưa ra các phương thức TTQT, đưa ra các quan điểm, nội dung và tiêu chí đánh giá về việc mở rộng TTQT rõ ràng, phù hợp. Phần thực trạng tác giả đã phân tích bám sát với nội dung mở rộng dịch vụ TTQT đã đưa ra ở chương 1. Trong đề tài này, người viết đã đề xuất được các giải pháp áp dụng cho ngân hàng, cũng như đưa ra các kiến nghị để giúp cho dịch vụ TTQT phát triển mạnh mẽ hơn. (5) Theo tác giả Nguyễn Thị Lan Phương trong đề tài “ Giải pháp hạn chế rủi ro trong phương thức thanh toán tín dụng chứng từ tại ngân hàng TMCP Công thương Đống Đa” (2010). Trên cơ sở phân tích lý luận về rủi ro trong thanh toán tín dụng chứng từ, đề tài đưa ra một số giải pháp nhằm hạn chế rủi ro trong phương thức thanh toán tín dụng chứng từ tại ngân hàng Công thương Đống Đa. Tác giả trình bày tổng quan về phương thức tín dụng chứng từ và những rủi ro khi áp dụng tương đối đầy đủ. Việc phân tích và đánh giá tình hình hoạt động thanh toán tín dụng chứng từ và thực trạng rủi ro vẫn còn sơ sài nên chưa đưa ra những nguyên nhân chủ yếu gây ra, do các giải pháp đưa ra chưa có tính thuyết phục. Qua tham khảo các luận văn đi trước, tác giả đã rút ra được những kết quả đạt được của nghiên cứu và những hạn chế của nghiên cứu từ đó làm cơ sở để phát triển luận văn của mình. Với đề tài “ Phân tích tình hình kinh doanh dịch vụ TTQT tại ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam chi nhánh Đà Nẵng”, đề tài mang hướng tiếp cận mới về dịch vụ TTQT, tác giả đã đưa ra mục tiêu kinh doanh, nội dung, tiêu chí về TTQT để phát triển đề tài của mình. 6 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DỊCH VỤ THANH TOÁN QUỐC TẾ CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRÒ CỦA THANH TOÁN QUỐC TẾ 1.1.1. Khái niệm Trong thời đại ngày nay, mỗi quốc gia độc lập thường xuyên phải tiến hành những mối quan hệ đa dạng và phức tạp, trên mọi lĩnh vực: kinh tế, chính trị, văn hoá - xã hội, ngoại giao, hợp tác đầu tư... Trong đó, quan hệ kinh tế thường chiếm vị trí quan trọng và là cơ sở cho các mối quan hệ quốc tế khác. Quá trình tiến hành các hoạt động nêu trên, tất yếu nảy sinh những nhu cầu chi trả, thanh toán tiền tệ giữa các chủ thể ở các quốc gia khác nhau. Từ đó nảy sinh nhu cầu thực hiện các hoạt động thanh toán quốc tế. Thanh toán quốc tế là việc thực hiện các nghĩa vụ tiền tệ, nảy sinh trên cơ sở các hoạt động kinh tế và phi kinh tế giữa các tổ chức hay cá nhân nước này với tổ chức hay cá nhân nước khác, hoặc giữa một quốc gia với tổ chức quốc tế, thông qua quan hệ giữa các ngân hàng có liên hệ. 1.1.2. Vai trò của thanh toán quốc tế Ngày nay, trong xu hướng toàn cầu hoá nền kinh tế và thương mại quốc tế ngày càng phát triển thì thanh toán quốc tế đã trở thành một hoạt động cơ bản, không thể thiếu của các NHTM. Hoạt động thanh toán quốc tế của NHTM là một mắc xích không thể thiếu được trong toàn bộ dây chuyền thực hiện một hợp đồng ngoại thương. Thực hiện tốt vai trò trung gian thanh toán của mình trong hoạt động thanh toán quốc tế, NHTM đã đóng góp rất nhiều cho khách hàng, cho nền kinh tế cũng như cho chính bản thân ngân hàng. 7 · Đối với nền kinh tế Thanh toán quốc tế là chiếc cầu nối liền giữa các quốc gia trong hoạt động kinh doanh đối ngoại. Hoạt động thanh toán tạo điều kiện thúc đẩy hoạt động ngoại thương phát triển, đẩy mạnh quá trình sản xuất lưu thông hàng hoá, tăng nhanh tốc độ chu chuyển vốn, góp phần phát triển kinh tế. Bên cạnh đó, hoạt động thanh toán quốc tế làm tăng khối lượng thanh toán không dùng tiền mặt trong nền kinh tế, đồng thời thu hút một lượng ngoại tệ đáng kể vào Việt Nam. · Đối với bản thân ngân hàng Hoạt động thanh toán quốc tế có vai trò hết sức quan trọng đối với bản thân NHTM. Trước hết, nó tạo ra một khoản lợi nhuận không nhỏ đóng góp vào khoản lợi nhuận chung của ngân hàng. Ngoài ra, nó còn hỗ trợ cho các hoạt động khác của ngân hàng. Hoạt động thanh toán quốc tế cũng giúp cho ngân hàng thu hút thêm khách hàng có nhu cầu thanh toán quốc tế, trên cơ sở đó ngân hàng tăng được quy mô hoạt động của mình. Nhờ đẩy mạnh hoạt động thanh toán quốc tế mà ngân hàng đẩy mạnh được hoạt động tín dụng tài trợ xuất nhập khẩu. Đồng thời ngân hàng phát triển được các nghiệp vụ khác như kinh doanh ngoại tệ, bảo lãnh. Hoạt động thanh toán quốc tế giúp cho ngân hàng tạo được uy tín trên thị trường quốc tế cũng như uy tín đối với khách hàng, từ đó ngân hàng có thể khai thác được các nguồn vốn tài trợ của các ngân hàng nước ngoài và nguồn vốn trên thị trường tài chính quốc tế để đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Hoạt động thanh toán quốc tế cũng làm tăng cường quan hệ đối ngoại của ngân hàng, tăng cường khả năng cạnh tranh của ngân hàng, đồng thời giúp cho ngân hàng vượt khỏi phạm vi quốc gia và hoà nhập với các ngân hàng thế giới. 8 1.2. CÁC PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN QUỐC TẾ CƠ BẢN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI Nhu cầu thanh toán của khách hàng là rất đa dạng, tùy vào điều kiện ở các quốc gia nên việc lựa chọn cách thức giao dịch khác nhau. Các phương thức thanh toán quốc tế được sử dụng chủ yếu hiện nay ở các NHTM thường bao gồm các phương thức sau đây: 1.2.1. Phương thức chuyển tiền Khái niệm: Phương thức chuyển tiền là phương thức TTQT, trong đó một khách hàng của ngân hàng (người có yêu cầu chuyển tiền) yêu cầu ngân hàng của mình chuyển một số tiền nhất định cho người khác (người thụ hưởng) ở một địa điểm nhất định, trong một thời gian nhất định bằng phương tiện chuyển tiền do khách hàng yêu cầu. Phương thức chuyển tiền có thể thực hiện bằng hai hình thức sau: + Chuyển tiền bằng điện (gọi tắt là T/T): Là hình thức chuyển tiền, trong đó lệnh thanh toán của ngân hàng chuyển tiền được thể hiện trong nội dung một bức điện mà ngân hàng này gửi cho ngân hàng thanh toán qua fax, telex hoặc thông qua mạng viễn thông SWIFT. + Chuyển tiền bằng thư (gọi tắt là M/T): Là hình thức chuyển tiền trong đó lệnh thanh toán của ngân hàng chuyển tiền được thể hiện trong nội dung một bức thư mà ngân hàng này gửi cho ngân hàng thanh toán qua bưu điện. Quy trình chuyển tiền Ngân hàng người bán (4) (5) Người bán ( người xuất khẩu) Ngân hàng người mua (3) (1) (2) Người mua ( người nhập khẩu) 9 Chú thích: (1) Nhà xuất khẩu thực hiện việc giao hàng, đồng thời chuyển giao bộ chứng từ như hóa đơn, vận đơn, bảo hiểm…cho nhà nhập khẩu. (2) Nhà nhập khẩu sau khi nhận hàng, kiểm tra hàng hóa và bộ chứng từ hàng hóa, nếu thấy phù hợp với các điều khoản trong hợp đồng đã ký, lấy giấy đề nghị chuyển tiền chuyển đến ngân hàng phục vụ mình. (3) Sau khi kiểm tra chứng từ và các điều kiện chuyển tiền theo quy định, nếu thấy hợp lệ và đủ khả năng thanh toán, ngân hàng thực hiện trích tài khoản để chuyển tiền và gửi giấy báo nợ cho nhà nhập khẩu. (4) Ngân hàng chuyển tiền lập lệnh chuyển tiền gửi qua ngân hàng đại lý hoặc chi nhánh của mình đến ngân hàng trả nợ. (5) Ngân hàng trả tiền thực hiện ghi Có vào tài khoản của người bán, đồng thời gửi báo có cho người bán. 1.2.2. Phương thức nhờ thu Khái niệm: Nhờ thu là phương thức thanh toán quốc tế, trong đó người bán (nhà xuất khẩu) sau khi hoàn thành nghĩa vụ giao hàng hoặc cung ứng dịch vụ tiến hành ủy thác cho ngân hàng phục vụ mình xuất trình bộ chứng từ thông qua ngân hàng thu hộ cho bên mua (nhà nhậpkhẩu) để được thanh toán, chấp nhận hối phiếu hay chấp nhận điều kiện và điều khoản khác. - Dựa trên cơ sở các cách thức yêu cầu thanh toán của bên bán, có thể phân biệt hai hình thức nhờ thu như sau: a. Nhờ thu phiếu trơn Là phương thức thanh toán, trong đó bên bán sau khi giao hàng hóa hoặc cung ứng dịch vụ sẽ lập bộ chứng từ thương mại gửi cho bên mua và ủy nhiệm cho ngân hàng mình thu hộ tiền ở người mua, chỉ căn cứ vào hối phiếu do mình lập ra. 10 Sơ đồ quá trình thanh toán nhờ thu phiếu trơn Ngân hàng người bán (3) Ngân hàng người mua (6) (7) (2) Người bán (5) (4) Người mua (1) Chú thích: (1) Người xuất khẩu gửi hàng hóa cho người nhập khẩu. (2) Người xuất khẩu gửi bộ chứng từ cho ngân hàng bên bán. (3) Ngân hàng bên bán sẽ gửi bộ chứng từ sang ngân hàng phục vụ người nhập khẩu. (4) Ngân hàng đại lý xuất trình hối phiếu cho người nhập khẩu. (5) Người nhập khẩu chấp nhận hối phiếu hoặc trả tiền. (6) Ngân hàng đại lý chuyển tiền cho ngân hàng bên bán. (7) Ngân hàng bên bán trả tiền cho người bán. b. Nhờ thu kèm chứng từ Nhờ thu kèm chứng từ là phương thức thanh toán trong đó người bán ủy thác cho ngân hàng thu hộ tiền ở người mua không những căn cứ vào hối phiếu mà còn căn cứ vào bộ chứng từ hàng hóa gửi kèm, với điều kiện nếu người mua trả tiền hoặc chấp nhận trả tiền hối phiếu thì ngân hàng mới giao bộ chứng từ gửi hàng cho người mua để nhận hàng. Sơ đồ quá trình thanh toán bằng nhờ thu kèm chứng từ (3) - (3) Ngân hàng người bán (8) (2) Người bán Ngân hàng người mua (7) (1) (5) (4) Người mua (6)