Tài liệu Skkn biện pháp gây hứng thú cho học sinh lớp 8 trong giờ học âm nhạc

Trường THCS Gia Huynh ™ ™ ˜ ˜ Năm học: 2010 - 2011 1. TÊN ĐỀ TÀI. “ BIỆN PHÁP GÂY HỨNG THÚ CHO HỌC SINH LỚP 8 TRONG GIỜ HỌC ÂM NHẠC” 2. ĐẶT VẤN ĐỀ. Môn học Âm nhạc trong trường THCS không nhằm đào tạo những người làm nghề âm nhạc, những diễn viên, những nhạc sĩ, ca sĩ…mà chính là qua môn học tác động vào đời sống tinh thần của các em góp phần cùng với các môn học khác thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trường phổ thông cũng như mục tiêu của bậc học, cấp THCS. Giáo dục phổ thông nhằm giáo dục học sinh phát triển toàn diện, không những nâng cao hiểu biết về kiến thức văn hoá mà còn phát huy năng lực cảm thụ âm nhạc, làm cho đời sống tinh thần thêm phong phú, lành mạnh tạo điều kiện để các em bộc lộ và phát triển năng khiếu, góp phần phát triển toàn diện và hài hòa về nhân cách cho các em. Đặc biệt giáo dục thẩm mỹ trong nhà trường phổ thông là một trong bốn mặt giáo dục quan trọng nhất: Đức - Trí - Thể - Mĩ. Cái đẹp trong nghệ thuật âm nhạc xuất phát từ tác phẩm, từ nghệ thuật trình diễn tạo nên những hình tượng âm nhạc có tác dụng truyền cảm mạnh mẽ làm rung động lòng người, hướng con người tới cái Chân - Thiện - Mĩ… - Xuất phát từ đặc trưng bộ môn thuộc phạm trù nghệ thuật đòi hỏi phải có sự hứng thú cao trong học tập. - Xuất phát từ yêu cầu của việc đổi mới phương pháp là phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh. Có như vậy các em mới có điều kiện khắc phục khó khăn, tiếp nhận kiến thức mới. - Xuất phát từ tâm lý lứa tuổi học sinh lớp 8, là lứa tuổi nhạy cảm hiếu động và yêu thích ca hát. Nếu giáo viên gây được hứng thú trong giờ dạy sẽ tạo cho học sinh sự phấn chấn, hào hứng để tiếp thu bài học một cách có hiệu quả. - Từ thực tiễn giảng dạy cũng như việc học của học sinh, trong nhiều năm qua thầy và trò gặp không ít khó khăn trong qúa trình dạy học dù đã làm mọi cố gắng để nâng cao chất lượng dạy - học. Điều quan trọng nhất mà tôi tâm huyết đó là nếu giáo viên tạo được hứng thú trong giờ dạy sẽ giúp cho học sinh say sưa hơn trong quá trình học tập và sẽ đem lại kết quả học tập cao hơn. - Từ những lý do nói trên, bản thân tôi nhận thấy việc gây hứng thú cho học sinh trong học tập âm nhạc là một trong những giải pháp hết sức quan trọng góp phần nâng cao chất lượng dạy và học. Vì vậy nó là động lực giúp tôi đi sâu nghiên cứu đề tài này. Nguyễn Ngọc Quân 1 Sáng kiến kinh nghiệm môn Âm nhạc Trường THCS Gia Huynh ™ ™ ˜ ˜ Năm học: 2010 - 2011 3. CƠ SỞ LÍ LUẬN. Như chúng ta đã biết âm nhạc có vai trò rất to lớn, âm nhạc đem đến những khoái cảm thẩm mỹ cao, là món ăn tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Trong những năm qua, từ khi nước ta bước sang thế kỷ XXI, sự nghiệp giáo dục đào tạo âm nhạc có điều kiện phát triển những bước cao hơn. Cho đến ngày nay việc đưa âm nhạc vào học đường đã được chú trọng vì những lợi ích quan trọng của nó trong việc giáo dục hình thành nhân cách cho học sinh trở thành những con người toàn diện. Bởi vậy việc dạy âm nhạc ở trường THCS nói chung và lớp 8 nói riêng, mặc dù không nhằm đào tạo các em thành những con người hoạt động nghệ thuật chuyên nghiệp mà chủ yếu là giáo dục văn hoá âm nhạc, làm cho các em yêu thích nghệ thuật âm nhạc, hình thành ở học sinh một tâm hồn trong sáng, một thị hiếu âm nhạc lành mạnh, cách tư duy sắc sảo, lòng khát khao sáng tạo, giàu tình cảm, nhanh nhẹn hoạt bát và sống vui tươi. Âm nhạc phát triển tối đa những tố chất sinh lý, những phẩm chất tâm lý của lứa tuổi, tạo điều kiện để các em hoàn chỉnh và cân đối về tâm hồn, trí tuệ và thể chất, làm phong phú tình cảm của lứa tuổi học trò. Mặt khác, qua đó phát triển bồi dưỡng những mầm non nghệ thuật cho tương lai đất nước. Đây là một môn học còn rất mới mẻ và không giống những môn học khác, môn học mang tính nghệ thuật cao, học sinh học theo phương châm “học để mà vui - vui để mà học”. Vì vậy tạo cho các em sự say mê hứng thú học tập là rất cần thiết. Ta đã biết rằng bất kỳ làm việc gì nếu có hứng thú thì sẽ đi đến thành công. Đặc biệt là đối với học sinh, do đặc điểm tâm sinh lý của lứa tuổi các em. Nếu thích thú thì các em sẽ làm tốt và khi hoạt động, nhận thức của học sinh dựa trên cơ sở của hứng thú nó sẽ trở nên hào hứng, thoải mái và dễ dàng. Hứng thú trong học tập nhằm nâng cao chất lượng giáo dục, nuôi dưỡng ở các em lòng ham muốn chính đáng trong việc không ngừng vươn tới những đỉnh cao của việc nắm bắt kiến thức, luôn tìm tòi học tập cái mới, tích cực sáng tạo cái đã học vào hoạt động thực tiễn. Môn học nào cũng có khả năng gây hứng thú cho học sinh. Nhưng riêng bộ môn Âm nhạc thì bản thân nó cũng là nguồn cảm hứng cho nhiều người. Việc tạo cho các em hứng thú trong học tập môn âm nhạc không chỉ nâng cao hiệu quả dạy học mà còn làm cho các em vui tươi phấn khởi thoải mái hơn về tinh thần. Là một giáo viên giảng dạy bộ môn âm nhạc, bản thân tôi nhận thấy đó là một trong những yếu tố hết sức quan trọng. Nguyễn Ngọc Quân 2 Sáng kiến kinh nghiệm môn Âm nhạc Trường THCS Gia Huynh ™ ™ ˜ ˜ Năm học: 2010 - 2011 4. CƠ SỞ THỰC TIỄN: Không phải hiện nay mà đã từ lâu sự thay đổi về mặt tâm sinh lý lứa tuổi và một số học sinh còn xem môn học âm nhạc là một môn phụ, các em chỉ quan tâm đến môn học mà các em đã định hướng cho nghề nghiệp tương lai sau này nên một số học sinh chưa thực sự hứng thú với môn học, tạo nên sự khô khan cứng nhắc trong môn học. Xuất phát từ điều kiện gia đình, sự quan tâm về tinh thần từ phía gia đình đối với các em không được đồng đều, sự khập khiểng về ý thức nhận thức giữa học sinh ở thị trấn và nông thôn cũng gây không ít khó khăn cho các em trong quá trình học tập.. Đặc biệt ở học sinh lớp 8- đây là lứa tuổi có nhiều thay đổi về đặc điểm tâm sinh lý, các em bắt đầu có sự e ngại, chất giọng cũng có sự thay đổi, có em đã thể hiện giọng điệu của người lớn, sự hồn nhiên của trẻ em đã có sự giảm sút. Một số em đã tỏ ra không thích hay còn e ngại khi trình bày một bài hát trước tập thể lớp…Từ thực tế giảng dạy âm nhạc trong nhiều năm qua, đặc biệt là tình hình và kết quả trong học kỳ I vừa qua tôi nhận thấy rằng việc tạo cho học sinh hứng thú trong học tập là một điêù hết sức cần thiết. Từ đó tôi mạnh dạn trình bày biện pháp giảng dạy của mình để các thầy, cô và các bạn đồng nghiệp tham khảo. Để cung cấp kiến thức khoa học giáo dục tư tưởng và rèn luyện kỹ năng cho học sinh, giáo viên phải làm cho học sinh ham mê hứng thú học tập, làm cho quá trình học tập của các em trở nên tự giác, tạo nên niềm vui trong sáng và bổ ích, bồi dưỡng cho các em tinh thần học tập, mạnh dạn trước tập thể, tạo được hưng phấn đồng đều giữa các em để giữa các em có được sự hòa đồng trong nhận thức và học tập. Bất kỳ môn học nào cũng có khả năng gây hứng thú học tập đối với học sinh. Bản thân nghệ thuật âm nhạc nói chung và môn âm nhạc ở trường THCS là nguồn cảm hứng, là sự kích thích, sự say mê học tập của học sinh nhưng không phải dạy như thế nào cũng gây được hứng thú cho học sinh - đặc biệt là học sinh lớp 8. Xuất phát từ thực tế hiện nay đang đổi mới phương pháp dạy học, học sinh tự chủ động chiếm lĩnh kiến thức, giáo viên là người hướng dẫn điều khiển, việc tạo hứng thú học tập cho các em có vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả chất lượng dạy học . 5. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU: Giải pháp thực hiện: 1/ Phải gây hứng thú cho học sinh ngay từ phần mở đầu bài học, phần giới thiệu đề mục mới: Rõ ràng ngay từ bước chân của giáo viên vào lớp với thái độ vui vẻ thân mật đối với học sinh, việc đánh giá công bằng trong việc kiểm tra miệng...đều là những yếu tố góp phần tạo nên không khí hào hứng chung của cả lớp để chuẩn bị Nguyễn Ngọc Quân 3 Sáng kiến kinh nghiệm môn Âm nhạc Trường THCS Gia Huynh ™ ™ ˜ ˜ Năm học: 2010 - 2011 bước vào bài học mới nhưng sự hứng thú học tập chỉ thực sự bắt đầu với phần giới thiệu đề mục mới tạo sự hấp dẫn đối với học sinh. *Ví dụ: Để bước vào tiết học hát “Lí dĩa bánh bò” dân ca Nam Bộ (tiết 4 ÂN 8) giáo viên vào lớp trên tay cầm một vật nhỏ chìa ra và hỏi: Các em biết thầy đang cầm trên tay vật gì không nào? (Có thể có rất nhiều câu trả lời sai nhưng sẽ tạo được không khí vui tươi, rộn ràng vào đầu tiết học, gây được sự tò mò, suy nghĩ và sự tập trung ở học sinh), và sẽ hấp dẫn hơn khi thầy giáo nói thêm: Đây là chiếc Bánh Bò đấy các em ạ! Nó được làm bằng bột mì và là món quà rất có ý nghĩa của người dân Nam Bộ để tặng người thân khi đi đường xa! Thế là tiết học sẽ trở nên vui hẳn ra. 2/ Trong quá trình giảng dạy giáo viên phải biết phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh để gây hứng thú học tập cho các em. Thực chất của việc học tập là chuỗi vấn đề được đặt ra, được nhìn nhận, rồi được nhận thức ở mức độ cao hơn. Đặc trưng của môn âm nhạc là thực hành. Thực hành là sợi chỉ đỏ xuyên suốt quá trình dạy và học của bộ môn. Thông qua thực hành để dạy lý thuyết, lấy lý thuyết để củng cố kỹ năng thực hành trên cơ sở sử dụng thời gian trên lớp một cách tối ưu (tránh thời gian chết ) để tất cả học sinh được nhìn, nghe và luyện tập nhiều. Thực tế cho thấy nếu trong một tiết học giáo viên đặt ra nhiều câu hỏi vừa sức đối với học sinh, học sinh dễ hiểu, dễ nhớ, hay cho các em nghe, nhìn và thể hiện nhiều thì học sinh rất có hứng thú học tập, động cơ học tập cũng sẽ tốt. *Ví dụ: Trong tiết học Ôn tập đọc nhạc, sau khi học sinh đã đọc tốt giai điệu bài tập đọc nhạc thì giáo viên yêu cầu các em tự ghép lời ca, đặt lời mới cho bài Tập đọc nhạc hoặc bài hát dân ca…Để các em có được niềm vui trước sản phẩm tinh thần của chính mình kèm theo lời khen ngợi của giáo viên. 3/ Vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học: Tránh cách dạy thông báo khô khan, tẻ nhạt. Giáo viên phải nắm chắc đặc trưng môn học âm nhạc để có cách dạy cho phù hợp. Giờ học âm nhạc phải là giờ học nghệ thuật hấp dẫn với phương châm học vui - vui học. Tránh dạy lý thuyết trừu tượng và dạy Tập đọc nhạc nặng nề, căng thẳng. Phải tìm mọi cách cải tiến cách dạy từng phân môn theo hướng tích cực trong từng hoạt động của học sinh. Bổ sung và sáng tạo thêm nhiều thủ pháp sinh động, hấp dẫn, đa dạng hoá cách thức truyền đạt ở mỗi bài học, mỗi tiết dạy. * Đối với học hát: Muốn gây hứng thú cho học sinh thì vai trò của giáo viên rất quan trọng. Đó là quá trình chuẩn bị của giáo viên, giọng hát của giáo viên, phong cách biểu diễn ...cách tiến hành dạy hát theo phương pháp giảng dạy mới từng câu ngắn theo lối móc xích, giáo viên đàn giai điệu câu hát, hát mẫu rồi bắt nhịp để học Nguyễn Ngọc Quân 4 Sáng kiến kinh nghiệm môn Âm nhạc Trường THCS Gia Huynh ™ ™ ˜ ˜ Năm học: 2010 - 2011 sinh hát theo. Giáo viên cũng có thể đánh đàn giai điệu cho học sinh nghe từng câu ngắn và tập hát lời ca. Sau khi thuộc bài hát, có thể cho học sinh kết hợp một số động tác múa đơn giản hoặc vận động thân thể theo nhạc. Cuối cùng cho học sinh tập biểu diễn thể hịên giọng hát của mình kết hợp phụ hoạ, tập trình diễn bài hát theo nhóm, tập lĩnh xướng hoặc hoà giọng…. Để tạo cho học sinh sự mạnh dạn, tự tin, giáo viên cùng thực hiện động tác với học sinh (vừa hát vừa múa, động tác phải phù hợp với nội dung bài hát) Cho học sinh chuẩn bị theo nhóm trong vài phút sau đó lên trình diễn thi đua giữa các nhóm, giáo viên nhận xét tuyên dương tạo niềm vui cho các em. *Đối với dạy nhạc lý- tập đọc nhạc. Lâu nay khi dạy về nhạc lý giáo viên thường định nghĩa, giảng giải ít xuất phát từ thực tiễn âm nhạc qua các ví dụ sinh động để rút ra nhận xét, kết luận. Về Tập đọc nhạc các giáo viên chịu ảnh hưởng sâu sắc phương pháp dạy cho học sinh chuyên nghiệp âm nhạc, gây nên tâm lý căng thẳng nặng nề không cần thiết, làm cho học sinh có tâm lí sợ hãi khi phải học phân môn này. Những tiết dạy như vậy thường kém hiệu quả, học sinh không hứng thú học. Vì vậy để tạo cho các em sự hứng thú trong học tập, cách dạy tập đọc cao độ nên cho các em dựa vào tiếng đàn làm mẫu của giáo viên, kỹ năng thể hiện trường độ và tiết tấu phải được quan tâm nhiều hơn nữa bằng những bài tập riêng trong nhiều tiết học. Giáo viên đàn từng câu ngắn để các em đọc theo đúng tên nốt nhạc và cuối cùng học sinh trong lớp đọc đúng được cả bài đọc nhạc.Với những bài hát dân ca có thể cho các em đặt lời mới theo nhiều nội dung khác nhau…Dạy nhạc lý – tập đọc nhạc phải thật nhẹ nhàng, dễ học với đại đa số học sinh. *Ví dụ: Khi học Tập đọc nhạc giáo viên nên gọi học sinh đọc theo từng tiết nhạc hoặc từng câu nhạc để học sinh dễ đọc và có niềm vui khi thực hiện được yêu cầu của giáo viên. *Ví dụ: Khi học nhạc lí tránh sự khô khan, uể oải (trong tiết 13 Âm nhạc 8). Thứ tự dấu giáng, dấu thăng ở hóa biểu) thay vì sự mệt mỏi khi các em phải học thuộc và nhớ vị trí của từng dấu hóa một cách khó khăn thì các em được thích thú đọc thuộc bài thơ trong tích tắc và nhớ rất lâu. Một # nằm ở dòng 5 Hai # lại ở khe 3 gần kề Ba # khe phụ một trên Bốn # em ở dòng 4 chính rồi Lại thêm 1 b nữa thôi Dòng 3 nó ở nhìn là thấy ngay Hai b nằm tiếp khe 4 Nguyễn Ngọc Quân *(#) Dấu Thăng,(b) Dấu Giáng 5 Sáng kiến kinh nghiệm môn Âm nhạc Trường THCS Gia Huynh Năm học: 2010 - 2011 ™ ™ ˜ ˜ Dưới 2 khe nữa b 3 sẳn sàng Cuối cùng b 4 sắp hàng Dòng 3 chờ đó để cùng hành quân. 7 * Đối với dạy âm nhạc thường thức: Phân môn này bao gồm các nội dung: Giới thiệu tác giả tác phẩm, nghe nhạc và một số kiến thức liên quan đến đời sống âm nhạc. để tạo ra hứng thú đối với phân môn này giáo viên có thể tiến hành dưới các hình thức: Đọc truyện, kể chuyện, xem tranh và giải thích, nghe băng nhạc hoặc giáo viên tự trình bày tác phẩm. Trường hợp đọc, kể chuyện theo sách có thể giáo viên đọc cho học sinh cả lớp nghe. Nếu cần tóm tắt ý chính và nêu câu hỏi cho học sinh trả lời. Bài nào có tranh minh hoạ cần sưu tầm, phóng to những hình vẽ trong sách treo trên bảng. * Ví dụ: Trong tiết dạy Âm nhạc thường thức( Tiết 22 ÂN 8, giới thiệu Nhạc sĩ Nguyễn Đức Toàn với bài hát “Biết ơn chị Võ Thị Sáu”) giáo viên cho học sinh xem những hình ảnh sau và hỏi: ? Các em đã học 4 nhạc sĩ Việt Nam vậy NS Nguyễn Đức Toàn là ảnh số mấy? 1 NS P.H Điểu 11-11-1924 Bóng cây Kơ-Nia 2 3 NS H. Vân 4 NS TR.Hoàn NS N. Đ Toàn 1930 1928- 2003 Hò kéo pháo 10-3-1929 Một mùa xuân Biết ơn chị nho nhỏ Võ Thị Sáu Mỗi câu chuyện kể phải nhấn mạnh một đôi ý để gây ấn tượng cho các em. *Ví dụ: Kể chuyện NS Hoàng Vân sáng tác bài hát “Hò kéo pháo” trong hoàn cảnh bộ đội pháo binh đưa pháo vào trận địa Điện Biên Phủ… Bên cạnh đó lời nói, giọng hát, phong cách, năng lực của giáo viên là hết sức quan trọng, đây là một trong những yếu tố gây hứng thú trực tiếp đối với học sinh. *Ví dụ: Trong tiết học 14 (ÂN 8, Một số loại nhạc cụ dân tộc), trước khi đi vào bài học giáo viên cho học sinh xem tranh và hỏi. Nguyễn Ngọc Quân 6 Sáng kiến kinh nghiệm môn Âm nhạc Trường THCS Gia Huynh Năm học: 2010 - 2011 ™ ™ ˜ ˜ ? Đây là những loại nhạc cụ nào? Thường được sử dụng tại vùng nào trên đất nước ta? Chiêng Đàn T-rưng Đàn Đá Hoặc GV hỏi .Em có biết những nghệ sĩ sử dụng các lọai nhạc cụ này trong tư thế như thế nào không?( HS xem tranh và trả lời theo kết quả nhìn thấy của mình) Khi đánh cồng chiêng ta mang lên vai thả thòng nhạc cụ, tay trái giữ, tay phải cầm dùi đánh vào núm chiêng. Khi đánh đàn ta đứng trước đàn, 2 tay cầm que trúc linh động di chuyển trên từng ống nứa. Khi đàn ta đứng trướcđàn 2 tay dùng búa sắc linh động di chuyển trên từng thanh đá 4/ Trong quá trình giảng dạy cần đưa vào một số trò chơi vừa nâng cao hiệu quả bài học vừa tạo hứng thú cho học sinh với tinh thần “học để mà vui, vui để mà học” Thực tế cho thấy nếu trong một tiết học giáo viên biết cách sắp xếp thời gian hợp lý tổ chức trò chơi cho học sinh thì học sinh rất hào hứng học. Trong âm nhạc có rất nhiều trò chơi nhưng giáo viên phải biết tổ chức trò chơi phù hợp với từng bài học cụ thể. *Ví dụ: Trong học hát có trò chơi “Nhìn tranh đoán tên bài hát”, “Nghe nhạc đoán bài hát”, “Nghe tiết tấu đoán câu hát”. ? Đây là hình ảnh của chiếc trống gì?( h1) Em hãy hát bài hát có tên chiếc trống nầy? (Trống cơm, hát bài trống cơm dân ca đồng bằng Bắc Bộ) ? Đây là chiếc trống gì?( h2) Nhìn chiếc trống em liên tưởng đến bài hát nào đã học, em hãy hát đoạn 1 của bài hát đó.( Mùa thu ngày khai trường) Nguyễn Ngọc Quân 7 Sáng kiến kinh nghiệm môn Âm nhạc Trường THCS Gia Huynh ™ ™ ˜ ˜ Năm học: 2010 - 2011 (Trong trò chơi nếu học sinh chơi tốt giáo viên có thể nhận xét, tuyên dương hoặc ghi điểm để khích lệ tinh thần các em.) *Trong giờ học Tập đọc nhạc giáo viên có thể cho học sinh xem tiết tấu rồi nhận diện bài Tập đọc nhạc. ? Em hãy cho biết tiết tấu sau có trong bài Tập đọc nhạc nào? Để trả lời được câu hỏi học sinh phải tập trung tìm tòi và nhớ lại giai điệu từng bài tập đọc nhạc, như vậy sẽ tạo cơ hội cho học sinh ôn lại kiến thức đã học. Cũng có thể cho học sinh chơi trò chơi “Nghe nhạc đoán tên bài” *Ví dụ: Giáo viên đàn cho học sinh nghe câu nhạc: “Son, mì mì, đồ son lá mì đồ fa” ( chỉ có một trên đời) hoặc “ Là, đố, si la, son si mí”( hãy hót chú chim nhỏ hay hót)… 5. Giáo viên vận dụng phương pháp tích hợp kiến thức, kỹ năng giữa các môn học (đặc biệt là môn mỹ thuật) để các em có điều kiện luyện tập để phát triển toàn diện hơn. * Ví dụ. trong giờ ôn bài hát và ôn bài Tập đọc nhạc, giáo viên có thể cho học sinh chơi trò chơi như sau: Chọn 2 đội lên bảng bốc thăm, đội A hát độ B vẽ tranh diễn tả hình ảnh có trong bài hát, khi đội A ngừng hát thì đồng thời đội B ngừng vẽ và ngược lại. Học sinh còn lại dưới lớp được chia ra làm cổ động viên tinh thần cho 2 đội chơi. 6/ Giáo viên phải biết sử dụng phương tiện dạy học như một yếu tố gây xúc cảm. Trong một giờ học sinh động, giáo viên không thể không sử dụng phương tiện dạy học. Đồ dùng dạy học phổ biến đó là sách giáo khoa, nhạc cụ và tranh ảnh. Các phương tiện đó giáo viên phải biết sử dụng sao cho phù hợp với nội dung từng bài học. Biết minh hoạ một cách độc đáo, thú vị sẽ kích thích hứng thú học tập của các em. Kinh nghiệm đã xác nhận nếu chỉ lặp lại những kiến thức trong sách giáo khoa thì học sinh cũng không hứng thú học tập và vai trò của giáo viên trên lớp cũng không phát huy hiệu quả một cách tối ưu được. Mặt khác nếu thoát ly sách giáo khoa làm cho học sinh khó nắm kiến thức cần thiết thì bài Nguyễn Ngọc Quân 8 Sáng kiến kinh nghiệm môn Âm nhạc Trường THCS Gia Huynh Năm học: 2010 - 2011 ™ ™ ˜ ˜ giảng dù có hấp dẫn sinh động đến mấy cũng không mang lại hiệu quả sư phạm. Vì vậy phải biết kết hợp kiến thức sách giáo khoa và đồng thời phải vừa biết mở rộng kiến thức. Đặc biệt với môn Âm nhạc phải chú trọng thực hành. Giáo viên dạy nhạc mà không có nhạc cụ, không biết sử dụng nhạc cụ thì tiết học sẽ trở nên nhàm chán, hiệu quả bài dạy không cao. Các mẫu truyện, tranh, ảnh đòi hỏi giáo viên phải có để minh hoạ thêm cho học sinh. Ngoài ra học sinh cũng phải có đầy đủ các phương tiện học tập như: sách, vở, bút, thanh phách...và sưu tầm những gì mà giáo viên yêu cầu. * Ví dụ muốn giới thiệu hình thức hát bè theo nhiều nhóm hát tạo thành 1 hợp xướng thì phải có hình ảnh 1 tổ hợp xướng cho học sinh xem. Dàn hợp xướng  Ví dụ. Các thể loại nhạc đàn ( tiết 31ÂN 8), cho học sinh xem ảnh các nghệ sĩ đang biểu diễn các loại nhạc cụ.. 1 2 3 Độc tấu vi-ô-lông Tam tấu nhạc cụ dân tộc Hòa tấu nhạc cụ dân tộc 4 Tam tấu vi-ô-lông ? Em hãy xem tranh và nêu các hình thức biểu diễn nhạc cụ trong tranh? ( hình 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8) 5 Hòa tấu trống Nguyễn Ngọc Quân 6 7 Độc tấu đàn nguỵêt Hòa tấu nhạc cụ dân tộc 9 8 Độc tấu sáo Sáng kiến kinh nghiệm môn Âm nhạc Trường THCS Gia Huynh ™ ™ ˜ ˜ Năm học: 2010 - 2011 7/ Thường xuyên củng cố và phát triển hứng thú của học sinh trong giờ học âm nhạc Việc gây hứng thú cho học sinh trong giờ học không chỉ một lần mà phải rèn luyện thường xuyên từ phút đầu đến phút cuối giờ học. Hơn nữa phải làm cho mức độ hứng thú ngày càng tăng đến nổi các em không để ý thời gian trôi đi nhanh chóng và đến khi giờ học kết thúc học sinh còn cảm thấy luyến tiếc. 8/ Tăng cường các hoạt động âm nhạc trong lớp, trường để học sinh được xem, được nghe, đựơc thể hiện và bình luận: Bằng hình thức tổ chức các Hội thi văn nghệ về các chủ đề, các buổi ngoại khoá âm nhạc với chủ đề: “Khúc nhạc tháng 3”, “ Em làm nghệ sĩ”, Âm nhạc trong em”, “ Giai điệu xanh”, Giai điệu tuổi hồng… giúp cho học sinh có niềm say mê hứng thú hơn trong giờ học tập chính khóa cũng là hình thức phát hiện năng khiếu bồi dưỡng cho các em phát huy khả năng âm nhạc. 6. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU: a. Kết quả thực hiện. Với sự áp dụng các biện pháp nói trên, trong những năm qua tôi được phân công giảng dạy bộ môn âm nhạc. Tôi nhận thấy đa số học sinh đều rất hứng thú học tập, các lớp qua kiểm tra đều đạt kết quả cao qua từng năm học. Với kết quả 93% đạt điểm trung bình trở lên, trong đó tỷ lệ khá giỏi chiếm hơn 60%, có nhiều em tỏ ra có năng khiếu về bộ môn, nhưng vẫn còn học sinh yếu. Cụ thể nhất là trong học kì I năm học 2010 - 2011 tỉ lệ học sinh đạt được chất lượng sau: Sau 3 tuần đầu của học kì II được áp dụng triệt để và liên tục biện pháp đã nêu tôi đã thấy kết quả tiến bộ khá rõ rệt, cụ thể được thống kê sơ bộ điểm kiểm tra miệng và kiểm tra 1 tiết và 15 phút như sau. Sau 6 tuần thực hiện thường xuyên biện pháp giảng dạy mới tôi thấy có kết quả rõ rệt, không khí học tập sôi nổi hơn, học sinh phát biểu xây dựng bài nhiều hơn, học sinh được kiểm tra bài cũ thuộc bài nhiều hơn. Điều đặc biệt là tỉ lệ học sinh yếu giảm đáng kể và tỉ lệ học sinh khá giỏi tăng lên khá rõ so với học kì I vừa qua. Tôi hy vọng rằng với phương pháp giảng dạy này sẽ tạo cho các em niềm say mê môn học, có niềm tin ở chính mình và việc dạy và học sẽ đạt kết quả cao hơn, dần dần sẽ không còn học sinh yếu về bộ môn học này. Nguyễn Ngọc Quân 10 Sáng kiến kinh nghiệm môn Âm nhạc Trường THCS Gia Huynh ™ ™ ˜ ˜ Năm học: 2010 - 2011 b. Bài học kinh nghiệm. Từ thực tế giảng dạy, kết quả đạt được qua việc áp dụng các biện pháp nói trên, bản thân tôi đúc rút ra một số kinh nghiệm như sau: Để tạo hứng thú đối với học sinh thì trước hết phải gây hứng thú cho học sinh ngay từ phần mở đầu bài học, phần giới thiệu đề mục mới. - Trong quá trình giảng dạy giáo viên phải biết phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh. - Giáo viên cần phải nắm đặc trưng của bộ môn, có phương pháp dạy học linh hoạt và sáng tạo, phải tìm mọi cách để cải tiến cách dạy từng phân môn theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh, bổ sung sáng tạo thêm nhiều thủ pháp sinh động, hấp dẫn, đa dạng hóa cách thức truyền đạt ở mỗi bài học. - Phương tiện dạy học phải đầy đủ, giáo viên phải biết sử dụng phương tiện dạy học như một yếu tố gây xúc cảm. - Trong các tiết học phải tạo cho các em sự hứng thú từ đầu cho đến hết tiết học, tạo cho các em sự hứng thú vui tươi, bởi vì đặc trưng bộ môn đó là học để mà vui - vui để mà học, tránh gò ép đối với học sinh. - Tăng cường các hoạt động âm nhạc trong lớp, trong trường bằng hình thức tổ chức hội thi văn nghệ, ngoại khóa. Muốn thực hiện những nội dung trên có hiệu quả đòi hỏi mỗi giáo viên phải không ngừng nâng cao kiến thức, học hỏi trên mọi phương tiện thông tin để tạo cho mình một trình độ chuyên môn vững vàng, thường xuyên học hỏi rút kinh nghiệm ở các đồng nghiệp trong và ngoài nhà trường. 7. KẾT LUẬN CHUNG. Có thể nói rằng môn âm nhạc ở trường phổ thông có vị trí quan trọng trong việc giáo dục thế hệ trẻ. Ngày nay với nội dung chương trình đổi mới phương pháp dạy học, người giáo viên phải không ngừng học hỏi để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Ngoài những môn học chính thì môn học âm nhạc giúp cho học sinh phát triển thị hiếu thẩm mỹ, nghệ thuật, nâng cao dần một bước về tiếp xúc với âm nhạc, tạo đà cho sự giáo dục và phát triển toàn diện về nhân cách cho học sinh. Việc dạy môn âm nhạc ở trường THCS trong quá trình đổi mới ngày nay là vô cùng cần thiết. Tất cả các giáo viên đứng lớp, giáo viên chuyên biệt và các cấp chỉ đạo cần hiểu rõ điều này để môn âm nhạc ngày càng phát huy tác dụng, góp phần vào sự nghiệp đào tạo các mầm non tương lai cho đất nước. Từ thực trạng dạy học âm nhạc ở trường THCS nói chung và lớp 8 nói riêng. Từ kiến thức được học trong nhà trường và từ thực tế giảng dạy, bản thân Nguyễn Ngọc Quân 11 Sáng kiến kinh nghiệm môn Âm nhạc Trường THCS Gia Huynh ™ ™ ˜ ˜ Năm học: 2010 - 2011 tôi đã đúc rút ra một kinh nghiệm: phần lớn các yếu tố làm cho học sinh hứng thú học tập đều phụ thuộc vào vai trò của giáo viên. Những cách thức, những cung bậc gây hứng thú cho học sinh trong học tập môn âm nhạc là hết sức phong phú. Mỗi người có một phương pháp, biện pháp của riêng mình. Trên đây tôi mới chỉ đề cập phần nào đến kinh nghiệm của bản thân tôi đã được chắc lọc qua thực tế tham gia giảng dạy nhiều năm học. Nó được áp dụng đi vào từng tiết dạy và thấy có chiều hướng tốt, học sinh học tốt hơn và có nhiều hứng thú hơn với môn học. Song đó là kinh nghiệm của riêng tôi trong phạm vi dạy học tại một ngôi trường còn thiếu thốn nhiều về cơ sở vật chất, phụ huynh học sinh chưa xem trọng việc học tập của con em mình thì chắc hẳn không tránh khỏi sự thiếu sót. Mong rằng trong quá trình xem xét, quý thầy cô cùng các bạn đồng nghiệp, hội đồng sư phạm sẽ có những ý tưởng hay hơn, bổ ích hơn, để bổ sung chỉnh sửa nhằm hoàn thiện hơn những ý tưởng tôi vừa nêu trên để tôi có thêm hành trang phục vụ chuyên môn của mình ngày càng tốt hơn trong những năm học tới. 8. ĐỀ XUẤT. Vì đây là một môn học mang tính đặc trưng riêng nên cần phải có phòng học chức năng riêng biệt, môi trường trong lành, thoáng mát, đầy đủ tiện nghi và đồ dùng dạy học. Cần trang bị thêm một số tranh ảnh, tài liệu phục vụ cho môn học để việc dạy và học ngày càng hiệu quả hơn. Xin chân thành cảm ơn. Gia Huynh. ngày 20 tháng 10 năm 2010 Nguyễn Ngọc Quân 12 Sáng kiến kinh nghiệm môn Âm nhạc Trường THCS Gia Huynh ™ ™ ˜ ˜ Năm học: 2010 - 2011 9. TÀI LIỆU THAM KHẢO Ngoài việc đúc kết kinh nghiệm của nhiều năm giảng dạy, ngoài việc học hỏi thêm ở đồng nghiệp trong và ngoài trường, trong quá trình nghiên cứu viết đề tài nầy đồng thời với việc bám sách giáo khoa tôi còn tìm tòi tham khảo và vận dụng kiến thức tư liệu, hình ảnh trong các tài liệu sau. - Sách GK Âm nhạc - Mỹ thuật 8 - Sách Nhạc Lí Căn bản - Vở học và bài tập thực hành 8 - Tài liệu BDTX Âm nhạc THCS NXB GD ( 3. 2005) NXB Hà Nội ( quí III - 2000) NXB GD ( 6. 2009) Bộ GD - ĐT quyển 1, 2 chu kì III (2004 - 2007) - Các hình ảnh trên Internet - Bộ đề âm nhạc tham khảo - Thiết kế bài giảng Âm nhạc 8 - Sách Giáo viên Âm nhạc 8 -Âm nhạc và phương pháp giáo dục Âm nhạc ở trường Tiểu học (sách BDTX chu kì III cho GV tiểu học) Và một số tài liệu liên quan khác. Nguyễn Ngọc Quân 13 Nhiều tác giả NXB Hà Nội ( quý III - 2004 NXB GD ( 8 - 2000) NXB GD (8 – 2000) Sáng kiến kinh nghiệm môn Âm nhạc Trường THCS Gia Huynh ™ ™ ˜ ˜ Năm học: 2010 - 2011 10. MỤC LỤC Nội dung đề tài (đề mục) trang 1. Tên đề tài ..........................................................................................2 2. Đặt vấn đề..........................................................................................2 3. Cơ sở lí luận.......................................................................................3 4. Cơ sở thực tiễn ..................................................................................4 5. Nội dung nghiên cứu................................................4, 5, 6, 7, 8, 9, 11 6. Kết quả nghiên cứu……………………………………….10, 11, 12 7. Kết luận……………………………………………………...........12 8. Đề xuất……………………………………………………………13 9. Tài liệu tham khảo………………………………………………...14 10. Mục lục…………………………………………………………..15 11. Phiếu đánh giá kết quả…………………………………………. .16 Xem chỉnh lại mục lục Nguyễn Ngọc Quân 14 Sáng kiến kinh nghiệm môn Âm nhạc Trường THCS Gia Huynh Năm học: 2010 - 2011 ™ ™ ˜ ˜ 11. PHIẾU ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI SKKN Nguyễn Ngọc Quân 15 Sáng kiến kinh nghiệm môn Âm nhạc