Tài liệu Skkn hiệu trưởng chỉ đạo công tác giáo dục đạo đức nhân văn cho học sinh tiểu học

PHÒNG GIÁO DỤC& ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ TRƯỜNG TIỂU HỌC ĐÔNG VỆ 2 Sáng kiến kinh nghiệm: HIỆU TRƯỞNG CHỈ ĐẠO CÔNG TÁC GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC- NHÂN VĂN CHO HỌC SINH TIỂU HỌC Người thực hiện: Hoàng Thị Hoà Đơn vị công tác: Trường TH Đông Vệ 2TPTH Đề tài thuộc lĩnh vực quản lý Đông Vệ, tháng 3 năm 2011 A. Mở đầu 1. Lý do chọn đề tài Đảng và Nhà nước ta luôn có truyền thống coi trọng con người, coi trọng quyền và bổn phận trẻ em, đặc biệt là quyền được chăm sóc, giáo dục trẻ em. Truyền thống tốt đẹp đó có liên quan chặt chẽ đến việc giáo dục thế hệ trẻ thành những công dân có phẩm chất đạo đức tốt, giàu tính nhân văn, mang đậm đà bản sắc dân tộc. Trong nhà trường tiểu học hiện nay, việc giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh có ý nghĩa chiến lược quan trọng. Bởi lẽ:” Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”.Cùng với gia đình, nhà trường và xã hội có trách nhiệm chăm lo giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh như lời Bác Hồ đã dặn. Trong thực tế, những năm qua, chúng ta đã quan tâm đến việc giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh. Tuy nhiên do nhiều lý do, việc làm đó chưa đạt hiệu quả như mong muốn. Trong đó nguyên nhân chủ yếu là việc giáo dục của chúng ta chưa được thực hiện đồng bộ, thiếu tính hệ thống, nội dung chưa đầy đủ, phương pháp và hình thức giáo dục còn nghèo nàn, đơn điệu... Là người làm công tác quản lý ở trường tiểu học, tôi nhận thức được vai trò to lớn của người Hiệu trưởng- người tổ chức tập thể sư phạm- là người chủ chốt trong quá trình giáo dục tổng thể cho học sinh tiểu học. Trước yêu cầu giáo dục của đất nước hiện nay, công tác giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh nói chung và học sinh tiểu học nói riêng là một vấn đề cấp thiết trong nhiều vấn đề mà người Hiệu trưởng cần quan tâm. Xuất phát từ lý do trên, tôi chon đề tài” Hiệu trưởng chỉ đạo công tác giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh tiểu học,” làm đề tài nghiên cứu để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh trường tiểu học Đông Vệ 2 TPTH nơi tôi đang công tác. 2. Mục đích nghiên cứu: - Hệ thống một số vấn đề lý luận và thực tiễn trong việc chỉ đạo giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh của người Hiệu trưởng tiểu học. - Nắm được thực tế việc chỉ đạo giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh ở trường tiểu học và sự cần thiết của việc giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh trong nhà trường hiện nay. - Đưa ra một số biện pháp cụ thể để nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh ở trường tiểu học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của việc giáo dục đạo đức- nhân văn thông qua dạy học môn Đạo đức và các môn học khác trong trường tiểu học, các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. - Đưa ra một số giải pháp thiết thực nhằm nâng cao chất lượng chỉ đạo giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh tiểu học ở trường tiểu học Đông Vệ 2 TPTH. - Đề xuất một số ý kiến với các cá nhân, các tổ chức xã hội có liên quan đến quá trình giáo dục học sinh tiểu học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh tiểu học ở địa phương. 4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu: a, Đối tượng: Việc chỉ đạo giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh tiểu học của người Hiệu trưởng. b,Khách thể: Hoạt động giáo dục đạo đức- nhân văn của giáo viên, học sinh, phụ huynh học sinh và các tổ chức đoàn thể ở địa phương. 5. Phạm vi nghiên cứu: Hoạt động giáo dục đạo đức- nhân văn ở trường tiểu học Đông Vệ 2 TPTH. 6. Phương pháp nghiên cứu: - Điều tra thực trạng việc chỉ đạo giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh tiểu học. Quan sát thông qua dự giờ, thăm lớp, tìm hiểu các kế hoạch hoạt động, sinh hoạt, giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh. - Phỏng vấn các đối tượng có liên quan đến việc giáo dục đạo đức nhân văn cho học sinh. - Thống kê, so sánh, phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá. B. PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG 1: CHỈ ĐẠO GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC- NHÂN VĂN CHO HỌC SINH TIỂU HỌC THÔNG QUA VIỆC DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC. 1.1 Nhận thức về vị trí, vai trò, nhiệm vụ, mục tiêu của môn Đạo đức trong việc giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh tiểu học. Cùng với gia đình, xã hội, nhà trường có vị trí, vai trò hết sức to lớn đối với việc giáo dục, rèn luyện thế hệ trẻ trở thành những người công dân chân chính, những tài năng của đất nước như Chủ Tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định” Non sông Việt Nam có trở nên vẻ vang hay không, dân tộc Việt Nam có được vẻ vang sánh vai với các cường quốc năm châu hay không chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em”. Để thực hiện mục tiêu đào tạo, phát triển con người toàn diện theo định hướng xã hội chủ nghĩa, môn Đạo đức có ý nghĩa hết sức quan trọng trong quá trình hình thành, phát triển nhân cách học sinh từ bậc học đầu tiên- bậc tiểu học. Nó đặt nền tảng ban đầu cho việc dạy học môn Giáo dục công dân ở trung học cơ sở và trung học phổ thông sau này. Hiện nay mục tiêu của chương trình đạo đức giúp học sinh chủ động tiếp thu tri thức, xây dựng tình cảm và rèn luyện thói quen đạo đức trong hệ thống 5 mối quan hệ. 3 Mục tiêu của môn học chỉ rõ mức độ hoàn thành các kỹ năng ứng xử như kỹ năng nhận xét, đánh giá hành vi của bản thân, của những người xung quanh, kỹ năng lựa chọn và thực hiện, nhắc nhở bạn bè cùng thực hiện. Mục tiêu của chương trình đạo đức đề cập đến việc hình thành thái độ tự trọng, tự tin của học sinh. đây là những tiêu chí cao trong dạy học đạo đức. Mục tiêu của chương trình được thống nhất trong mục tiêu giáo dục tiểu học, mang tính đồng tâm và phát triển.Tính đồng tâm thể hiện ở mục tiêu của tất cả các lớp đều tập trung vào ba điểm cụ thể về giáo dục tri thức, rèn luyện kỹ năng, giáo dục tình cảm và thái độ ...nhưng ở mỗi khối lớp, mục tiêu lại được cụ thể hoá, nâng dần lên về yêu cầu thực hiện. Ví dụ ở lớp 1, mục tiêu đặt ra là học sinh thích đi học, yêu quý người thân trong gia đình, thầy, cô giáo, bạn bè, trường lớp, gần gũi với thiên nhiên; ở lớp 2, mục tiêu được nâng dần lên là học sinh có ý thức học tập, giữ vệ sinh, giữ gìn sức khoẻ, có ý thức tham gia công việc của gia đình, trường, lớp, kính trọng người lớn tuổi, nhường nhịn em nhỏ, đoàn kết với bạn bè; ở lớp 3, học sinh biết kính trọng và biết ơn những người có công với nước, mạnh dạn trong giao tiếp, sẵn lòng giúp đỡ mọi người, có ý thức bảo vệ cây cối và con vật có ích; ở lớp 4, học sinh biết sống trung thực, vượt khó trong học tập, quý trọng người lao động và sản phẩm lao động, tôn trọng quy định về trật tự an toàn giao thông, vệ sinh công cộng; ở lớp 5, học sinh có ý thức thực hiện quyền và bổn phận của bản thân trong gia đình và nhà trường, hướng theo cái đẹp, cái thiện, cái đúng, yêu quê hương, đất nước. Tóm lại, Có thể nói môn Đạo đức ở tiểu học góp phần tích cực vào sự hình thành ở học sinh có ý thức đạo đức, từ đó định hướng cho các em thực hiện những chuẩn mực hành vi đạo đức.Trường tiểu học có nhiệm vụ hình thành cho học sinh cơ sở ban đầu trọng nhân cách con người công dân, người lao động có những phẩm chất cần thiết, có kĩ năng hội nhập với cuộc sống hiện đại. Để hoàn thành nhiệm vụ này, người Hiệu trưởng cần chỉ đạo tốt giáo dục các em hệ thống các chuẩn mực xã hội, trong đó tập trung giáo dục những phẩm chất đạo đức- nhân văn cho học sinh. 1.2 Thực trạng dạy học môn Đạo đức hiện nay ở trường TH Đông Vệ 2 TPTH: Trường TH Đông Vệ 2 là một trường nằm ở phía nam TPTH. Mặc dù là trường nội thành nhưng điều kiện cơ sở vật chất đã xuống cấp và thiếu thốn nhiều. Đời sống của nhân dân đa phần là làm nghề tự do, buôn bán... Các em có hoàn cảnh gia đình khó khăn, nhiều như bố mẹ bỏ nhau, đi tù, nghiện hút, cai nghiện... Con cái ở với ông bà, cô dì ,chú bác... Chính vì vậy mà công tác giáo dục trẻ trong nhà trường gặp không ít khó khăn khi các em không có bố mẹ trực tiếp dạy bảo, giáo dục. Qua điều tra kết quả giáo dục đạo đức cho học sinh trong các năm học tôi đã thống kê số liệu trong bảng sau: Năm học Tổng số học sinh Xếp loại hạnh kiểm Thực hiện đầy đủ Thực hiện chưa đầy đủ Số lượng % Số lượng % 4 - 2008-2009 222 222 100 0 0 2009-2010 256 256 100 0 0 2010-2011 284 284 100 0 0 Tuy nhiên, nhà trường vẫn còn những khó khăn, bất cập trong dạy học môn Đạo đức là cơ sở vật chất còn nghèo nàn, trang thiết bị còn thiếu thốn, nhiều chủng loại không còn phù hợp ... Môi trường để các em thực hành còn hạn chế, thiếu hấp dẫn. Nhiều GV còn gặp khó khăn trong việc dạy thực hành tiết 2. Một số GV chưa đổi mới, hoặc chưa tiếp cận được phương pháp dạy học, chưa biết xây dựng những tình huống tấm gương điển hình trong học sinh. Một vài GV còn thiếu sự quan tâm đến học sinh nhất là những em gặp khó khăn trong học tập hoặc những học sinh cá biệt, đặc biệt còn có tư tưởng xem nhẹ môn Đạo đức là môn phụ và chỉ dạy 1 tiết cho 1 bài hay dạy chay hoặc chỉ lý thuyết suông khiến cho giờ học trở nên nghèo nàn, nhàm chán, chưa lôi cuốn được học sinh. Trước thực trạng đó BGH nhà trường đã thống nhất, phải tìm giải pháp giáo dục để giáo viên điều chỉnh lại công việc giảng dạy, giáo dục đạo đức cho HS để cho HS có nhận thức, có thói quen thực hiện hành vi đạo đức. Đặc biệt, lãnh đạo nhà trường đã xác định bằng mọi cách phải có biện pháp hữu hiệu trong chỉ đạo dạy học môn Đạo đức, thông qua môn học này mà nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh. 1.3 Những giải pháp chỉ đạo thực hiện nội dung chương trình môn đạo đức: - Hiệu trưởng nhận thức và hướng dẫn giáo viên thực hiện đúng nội dung và chương trình của môn Đạo đức ở trường Tiểu học trên cơ sở nhận thức đúng và thực hiện đúng. - Nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh gồm hệ thống các chuẩn mực hành vi đạo đức và pháp luật cơ bản phù hợp với lứa tuổi học sinh tiểu học trong các quan hệ cụ thể của các em với bản thân, gia đình, nhà trường cộng đồng xã hội và môi trường tự nhiên. - Các chuẩn mực hành vi đạo đức đã phản ánh những giá trị tốt đẹp của dân tộc Việt Nam, thống nhất giữa tính truyền thống và tính hiện đại, giáo dục những phẩm chất cần thiết cho học sinh như lòng tự trọng, tự tin, lòng yêu thương, tôn trọng con người, ý chí vươn lên, yêu nước, giữ gìn bản sắc dân tộc, tôn trọng các dân tộc khác cùng chung sống hoà bình và cùng phát triển. Tóm lại, về nội dung chương trình Đạo đức trên cơ sở kế thừa những nội dung cơ bản, tích cực, phù hợp đã sắp xếp lại các hệ thống chuẩn mực theo các nhóm quan hệ làm cho nó chặt chẽ hơn, lôgíc hơn. Những nội dung này bám sát mục tiêu chương trình và làm thay đổi hệ thống SGK môn Đạo đức. - Để môn Đạo đức thực hiện đúng vai trò của nó như đã xác định ở trên, trong quá trình giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh, người Hiệu trưởng trước hết cần nắm vững mục tiêu, nội dung chương trình và dạy được các môn Đạo đức ở tất cả các lớp 5 trong toàn bậc học, từ đó có những giải pháp thiết thực để chỉ đạo giáo viên thực hiện tốt nội dung chương trình môn Đạo đức. Một số giải pháp chỉ đạo của Hiệu trưởng cụ thể là: -Trong các buổi sinh hoạt chuyên môn hàng tuần, hàng tháng, hàng kỳ, các đợt sơ kết, tổng kết, các hoạt động ngoài giờ lên lớp ... người Hiệu trưởng cần tác động cho giáo viên và học sinh nhận thức được vị trí, vai trò của môn Đạo đức trong chương trình giáo dục tiểu học, xây dựng kế hoạch chung cho môn học trong cả năm, trong từng tuần, thống nhất trong việc thực hiện kế hoạch dạy học các môn học khác; Quán triệt và thực hiện nghiêm túc có hiệu quả nội dung chương trình môn học. - Tổ chức tốt việc soạn bài, chuẩn bị đồ dùng dạy học, cách dạy phù hợp với từng bài học: Chỉ đạo điểm, thiết kế giáo án mẫu ở từng khối lớp, từng chủ đề, hướng dẫn cho giáo viên dạy mẫu, đánh giá rút kinh nghiệm, sau đó triển khai rộng raĩ tất cả các lớp, các khối. - Chỉ đạo cho giáo viên chuẩn bị đồ dùng dạy học trước khi lên lớp ít nhất là 1 ngày, huy động tối đa đồ dùng phù hợp với yêu cầu bài học, nếu nhà trường chưa có những đồ dùng này giáo viên phải tự làm như vẽ tranh, sưu tầm vật mẫu, mượn trang phục ... - Thường xuyên gần gũi, trao đổi, cùng tham gia hoạt động với học sinh, tiếp xúc với phụ huynh để tìm hiểu thêm về giáo dục đạo đức như hành vi, thói quen, những mặt tốt, chưa tốt của học sinh để có biện pháp uốn nắn, điều chỉnh kịp thời. - Trong các buổi sinh hoạt chuyên môn ở tổ, nhóm và hội đồng giáo viên, người Hiệu trưởng cần tổ chức đóng góp xây dựng các thao tác sử dụng đồ dùng dạy học như thế nào cho hợp lý cần tránh tình trạng lạm dụng hoặc sử dụng chưa hết tác dụng của đồ dùng. - Có kế hoạch chỉ đạo và trực tiếp dự giờ môn Đạo đức ít nhất 1 lần đối với giáo viên trong một tháng hay một kỳ, thường xuyên nắm bắt thông tin từ giáo viên, cán bộ chuyên môn của tổ, khối, cấp quản lý nhà trường từ đó điều chỉnh, bổ sung kế hoạch, khắc phục những khó khăn của giáo viên trong quá trình thực hiện kế hoạch. - Chủ động tham gia tổ chức, phối hợp với các tổ chức Đoàn đội, Công đoàn để theo dõi, giám sát, điều chỉnh kịp thời nề nếp dạy học môn Đạo đức, tránh tình trạng xem nhẹ môn học, chỉ dạy qua loa, hoặc một bài chỉ dạy một tiết. - Chủ động phối hợp với cha mẹ học sinh theo dõi việc tự học và rèn luyện đạo đức ở nhà, tránh học lệch và ứng xử thiếu lễ độ với mọi người trong gia đình và bà con lối xóm, tạo điều kiện cho học sinh thực hành, vận dụng những hành vi đạo đức đã được học vào cuộc sống. - Sử dụng tổng hợp nhiều biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Đạo đức: + Có kế hoạch bồi dưỡng thường xuyên, cung cấp tài liệu cho giáo viên tự học, tự bồi dưỡng, tham gia học bồi dưỡng thường xuyên do PGD tổ chức. Đặc biệt quan tâm đến việc tổ chức hội thảo, viết sáng kiến kinh nghiệm dạy học và giáo dục đạo đức; 6 động viên khích lệ giáo viên đi học trên chuẩn để có trình độ chuyên môn nghiệp vụ ngày càng cao đáp ứng nhu cầu đổi mới hiện nay. + Tích cực tham mưu với UBND phường cũng như các cấp đầu tư xây dưng trường mới theo quy hoạch mặt bằng của Thành phố và tăng cường cơ sở vật chất thiết bị, đồ dùng dạy học cho nhà trường như: Xây dựng 15 phòng học,Khu hiệu bộ, Phòng đa năng, phũng truyền thống, phòng âm nhạc, góc triển lãm tranh ảnh... Vận động phụ huynh, các tổ chức xã hội trong và ngoài phường, giáo viên và học sinh làm đồ dùng dạy học cho bộ môn. +Tổ chức các hoạt động ngoại khoá nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh . Tóm lại, để giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh đạt kết quả tốt người Hiệu trưởng không những phải hoạch định kế hoạch tổ chức chỉ đạo tốt mà phải thực sự thâm nhập vào toàn bộ hoạt động giáo dục trong nhà trường và ngoài xã hội. Bên cạnh việc bồi dưỡng nhận thức cho giáo viên về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, người Hiệu trưởng còn cần tập trung chăm lo giáo dục nhận thức cho học sinh để biến mục tiêu giáo dục thành nhu cầu hành động của học sinh. Việc giáo dục đạo đức- nhân văn phải xuất phát từ học sinh từ yêu cầu, nhiệm vụ giáo dục của nhà trường, chú trọng vào việc dạy học môn Đạo đức vì môn học này có vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân cách học sinh một cách trực tiếp và tự giác. Nó giúp cho học sinh nhanh chóng chiếm lĩnh tri thức đạo đức, hình thành được những phẩm chất đạo đức- nhân văn ngay trong bài học, giúp các em dễ dàng vận dụng vào đời sống hơn các môn học khác. Để làm được điều này, nhà trường cần phải có những biện pháp mạnh với những giáo viên yếu kém hoặc cố tình không chịu đầu tư vào chuyên môn, thiếu sự quan tâm đến học sinh như: Bố trí sắp xếp thời gian cho các giáo viên đó dự giờ, nghiên cứu tài liệu, gặp gỡ học sinh tại gia đình, tổ chức bồi dưỡng thường xuyên ngoài các đợt do cấp trên tổ chức và gửi đi học nâng cao trình độ chuyên môn; đổi mới sâu rộng phương pháp dạy học bộ môn, quán triệt đầy đủ nội dung chương trình môn học. Nhà trường có kế hoạch cụ thể chỉ đạo tổ chức thực hiện và kiểm tra đánh giá chật chẽ chất lượng môn học, khuyến khích cho những giáo viên đầu tư cao, giảng dạy tốt môn học; huy động tối đa cơ sở vật chất cho dạy và học. 1.4 Nhận thức và chỉ đạo thực hiện việc đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học môn Đạo đức: 1.4.1. Nhận thức về đổi mới phương pháp dạy học: Đổi mới phương pháp dạy học về thực chất không phải là người dạy tìm ra và thực hiện làm hoàn toàn mới mà là biết vận dụng một cách sáng tạo, có hiệu quả những cách thức, những con đường tổ chức hoạt động nhận thức cho học sinh nhằm đạt được mục tiêu dạy học và qua đó thể hiện được những thủ pháp dạy học của mình. Theo quan điểm dạy học hiện đại thì trong quá trình đó, người thầy đóng vai 7 trò tổ chức, hướng dẫn, quản lý; người học giữ vai trò chủ động sáng tạo trong việc vận động đến với tri thức và sử dụng tri thức ấy vào thực tiễn. Đổi mới phương pháp dạy học trước hết là đòi hỏi của qúa trình dạy học bởi lẽ mục đích của nó không ngoài việc làm cho giờ học sinh động hơn, đạt hiệu quả cao hơn, người học chủ động sáng tạo trong việc thực hiện mục tiêu bài học ( Kiến thức cơ bản, trọng tâm bài học, rèn luyện kỹ năng cần thiết); Người dạy hiểu rõ hơn công việc của mình, chủ động sáng tạo trong việc điều khiển giờ học nâng cao năng suất lao động.Chính trong quá trình thực hiện đổi mới phương pháp dạy học làm nảy sinh những cách làm mới hình thành những thủ thuật mới, những kỹ năng sư phạm mới. Dạy học theo hướng đổi mới phương pháp dạy học là yêu cầu khách quan mang tính bản chất của quá trình dạy học. Quá trình đó vừa mang tính khoa học, vừa mang tính nghệ thuật. 1.4.2. Chỉ đạo thực hiện đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học môn Đạo đức: Ngoài việc nắm vững những vấn đề lí luận và qui trình đổi mới phương pháp dạy học nói chung trong việc chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học môn Đạo đức , người Hiệu trưởng cần lưu ý: - Làm cho GV hiểu biết sâu sắc về mục tiêu, nội dung chương trình môn Đạo đức ở bậc tiểu học đó là nền tảng cơ bản đi sâu đổi mới, phương pháp hình thức dạy học môn Đạo đức. - Quán triệt tinh thần đổi mới phương pháp dạy học, thấy rõ việc vận dụng những phương pháp đặc trưng trong dạy học bộ môn Đạo đức. - Việc chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học môn Đạo đức cần tiến hành theo một qui trình sát thực, cụ thể. Qui trình này được khái quát như sau đổi mới phương pháp dạy học môn Đạo đức cần tiến hành thống nhất việc chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học của tất cả các môn học theo các bước sau: - Bước 1: Chuẩn bị. - Bước 2: Chỉ đạo thí điểm. - Bước 3: Phát triển đại trà. - Bước 4: Tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm. Tuy nhiên, việc chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học môn Đạo đức có những mặt khó khăn do đặc trưng của bộ môn là phải tác động đến nhiều khâu trong cơ chế tâm lý của học sinh. Về mặt cấu trúc, đạo đức rất đa dạng, phức tạp. Vì thế để hình thành phẩm chất đạo đức cho học sinh dù ở mức độ mầm mống ban đầu cũng không thể chỉ thực hiện qua các tiết dạy trên lớp mà cần sử dụng thêm nhiều biện pháp hỗ trợ nữa mới có hiệu quả. Vì vậy, người Hiệu trưởng cần tập trung chỉ đạo theo đúng nội dung chương trình chính khoá và ngoại khoá. 8 Tóm lại, đổi mới phương pháp dạy học nói chung là việc làm tất yếu nhằm hoàn thành mục tiêu giáo dục của bậc học và đổi mới phương pháp dạy học của môn Đạo đức cũng không nằm ngoài mục đích trên. 1.5 Chỉ đạo việc đánh giá kết quả dạy học môn Đạo đức: Đánh giá kết quả dạy học đạo đức phải dựa vào nhiều mặt trong đó chủ yếu là dựa vào việc tự giác thực hiện chuẩn mực hành vi và hình thành thói quen đạo đức ở học sinh chứ không chỉ dựa vào việc nắm bắt tri thức, chuẩn mực và kỹ năng lựa chọn hành vi về mặt lý thuyết. Vì vậy, đánh giá kết quả dạy học đạo đức phải dựa vào nhiều tiêu chí. Trước hết, đánh giá mức độ thực hiện mục tiêu bài học(cả 3 mặt của mục tiêu), đối chiếu mức độ đạt được của học sinh về tri thức, thái độ, tình cảm và hành vi đạo đức thông qua các mặt: - Về tri thức, có thể đánh giá bằng cách kiểm tra nói, kết hợp với kiểm tra viết với nhiều nội dung. - Về thái độ tình cảm: Tạo ra động cơ bên trong cho hành động đạo đức. Đây là một trong 3 mục tiêu quan trọng. Tuy nhiên, thái độ, tình cảm là một lĩnh vực phức tạp. Vì vậy, kiểm tra đánh giá rất khó khăn, giáo viên có thể đánh giá nội dung này bằng cách yêu cầu học sinh bày tỏ tình cảm, thái độ của mình khi thực hiện chuẩn mực hành vi và giải thích rõ động cơ hành động. - Về hành vi thói quen đạo đức: Là nội dung quan trọng nhất trong đánh giá kết quả dạy học đạo đức. Đây cũng là nội dung khó đánh giá, khó kiểm tra. Tuy nhiên, giáo viên phải tìm mọi cách, mọi cơ hội để đánh giá nội dung này. Kiểm tra hành vi, thói quen đạo đức có thể thực hiện thông qua kiểm tra nói, giáo viên yêu cầu học sinh kể lại những việc làm tốt theo các chuẩn mực cần giáo dục; có thể kiểm tra thông qua học sinh làm bài tập; thông qua quan sát trực tiếp hành vi của các em trong các hoạt động hàng ngày; đánh giá thông qua sự đánh giá của bạn bè, phụ huynh, các tổ chức đoàn thể có liên quan. Nhận thức được nội dung trên, vận dụng vào việc chỉ đạo dạy học môn Đạo đức, trường TH Đông Vệ 2 đã đạt được những kết quả nhất định. Trong sáng kiến này tôi chỉ thống kê chất lượng dạy học môn Đạo đức học kỳ 1 năm học 2010-2011 theo bảng sau: Năm học Tổng số HS Xếp loại hạnh kiểm Thực hiện đầy đủ Thực hiện chưa đầy đủ SL % SL % 2010-2011 284 279 98,3 5 1,7 Tóm lại, đánh giá kết quả dạy học môn Đạo đức là khâu quan trọng nhưng cũng là việc làm khó khăn. Việc đánh giá đúng kết quả học tập không những khuyến khích được học sinh thực hiện những hành vi theo chuẩn mực mà còn cho phép giáo viên kịp thời điều chỉnh hình thức dạy học, rèn luyện để nâng cao chất lượng dạy học bộ môn. Vì vây, giáo viên phải hết sức nhạy cảm trong đánh giá, phải bằng nhiều con 9 đường, nhiều hình thức, phối hợp các lực lượng giáo dục, đặc biệt là thông qua việc tổ chức cho học sinh hoạt động. CHƯƠNG 2: CHỈ ĐẠO GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC- NHÂN VĂN THÔNG QUA VIỆC DẠY CÁC MÔN HỌC KHÁC Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC. 2.1 Nhận thức về vai trò của các môn học khác trong việc giáo dục đạo đức nhân văn cho học sinh tiểu học. Như chúng ta đã biết,các bậc cha mẹ cho con cắp sách đến trường không những chỉ để tiếp thu tri thức khoa học của nhân loại mà điều quan trọng hơn là học cách làm người, cách ứng xử với mọi người trong gia đình và trong xã hội. Nhà trường là nơi đào tạo có hiệu quả nhất, đến trường tiểu học, trẻ em được tiếp xúc với nhiều bạn bè, nhiều thầy cô giáo làm cho mối quan hệ giao tiếp của trẻ được mở rộng. Trẻ em tiếp thu được từ thầy, từ bạn bè nhiều điều mới mẻ. đến trường trẻ tiếp xúc với nhiều môn học làm cho tri thức của trẻ ngày càng phong phú, đặc biệt là phát triển tư duy sáng tạo. Đi học trẻ được các thầy cô giáo, nhà trường giúp đỡ hình thành nên những nét tính cách, những phẩm chất đạo đức như ý thức tổ chức kỷ luật, biết giữ lời hứa, hiểu biết về đạo đức, nghĩa vụ, bổn phận, trách nhiệm về thái độ của cá nhân. Đây là khâu quan trọng của giáo dục đạo đức. Việc làm này có tác dụng làm cho đạo đức của trẻ được xây dựng trên cơ sở lý trí, từ đó các em có thể nhận ra và đánh giá được cái thiện, cái ác, cái xấu, cái đẹp, cái cao đẹp. Nhưng số giờ học đạo đức ít ỏi, chưa đủ làm cho sự hiểu biết về chuẩn mực đạo đức của trẻ được đầy đủ các kỹ năng được rèn luyện cũng chưa nhiều. Điều này sẽ được các môn học khác của nhà trường tiểu học góp phần cung cấp thêm. Chính vì vậy, quá trình dạy học các môn học có vai trò quan trọng trong qúa trình giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh tiểu học. Ngoài môn Đạo đức, tất cả các môn học khác ở tiểu học, đặc biệt là môn Tiếng Việt, môn Tự nhiên- Xã hội, môn Toán, Kể chuyện, Mỹ thuật ... đều có khả năng tiềm tàng nếu được khai thác đúng nhằm vào việc giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh. 2.2 Thực trạng giáo dục đạo đức- nhân văn thông qua các môn học khác ở trường tiểu học Đông Vệ 2 TP Thanh Hoá. Trong những năm qua, với tinh thần trách nhiệm cao của Hội đồng giáo dục, được sự hỗ trợ tận tâm của các cấp chính quyền, các đoàn thể trong và ngoài nhà trường, Trường Tiểu học Đông Vệ 2 đã tạo nên truyền thống giáo dục đạo đức, học tập và lao động...đặc biệt là vấn đề giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh trong nhà trường được đánh giá rất cao. Ngoài môn Đạo đức, các môn học khác không những giúp học sinh hiểu biết giá trị của những tri thức khoa học, mở rộng tầm hiểu biết về tự nhiên, xã hội và con người mà còn là con đường giáo dục đạo đức nhân văn rất tốt cho học sinh. Trong quá trình dạy học, dưới sự chỉ đạo của Hiệu trưởng, các giáo viên đã biết sử dụng nhiều phương pháp dạy học theo hướng tích cực hoạt động của người học. Có nhiều giáo viên giỏi, nhiệt tình với nghề nghiệp, luôn quan tâm gần gũi với học sinh. Trong mỗi bài học đều có sự liên hệ thực tế phong phú, 10 gần gũi với đời sống xung quanh các em, giúp các em có cơ sở tìm hiểu kiến thức nhanh hơn, sâu hơn. Ngoài những giờ, những buổi học trên lớp, các em còn được học các buổi học ngoại khoá có sự hướng dẫn tỉ mỉ của giáo viên. Nhìn chung, các môn học đều được thực hiện đầy đủ theo quy định và đã có sự kết hợp với nhiều phương pháp, hình thức phương tiện dạy học đạt hiệu quả có gắn với nội dung giáo dục đạo đức. Song bên cạnh đó vẫn còn nhiều khó khăn bất cập như: Số giáo viên tuổi( từ 45 đến 55 tuổi), trình độ chuyên môn đạt trên chuẩn còn ít, thiếu sự linh hoạt, sáng tạo trong giảng dạy, họ gặp không ít khó khăn trong việc tiếp cận với phương pháp đổi mới, chưa có sự đầu tư cho bài dạy ,vẫn còn hiện tượng dạy chay. Trong giảng dạy giáo viên mới chú ý đến việc cung cấp tri thức, chưa chú ý đến liên hệ thực tiễn khiến học sinh vận dụng vào thực tế cuộc sống gặp khó khăn. Về phía lãnh đạo nhà trường, trong việc chỉ đạo công tác giáo dục đạo đứcnhân văn, Hiệu trưởng chỉ vạch ra phương pháp và kế hoạch chung mà chưa có kế hoạch cụ thể, sát sao.Việc giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh gần như được khoán cho giáo viên chủ nhiệm và Tổng phụ trách Đội. Một số biện pháp trong chỉ đạo công tác này mới chỉ là những quy định chung theo kinh nghiệm chủ quan. Việc kiểm tra, giám sát và đánh giá kết quả chưa liên tục. Nhìn chung trước thực trạng này, để công tác giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh được hài hoà, đảm bảo chất lượng trong các mặt hoạt động của nhà trường, đặc biệt là thông qua các môn học đòi hỏi người Hiệu trưởng phải có những giải pháp cấp thiết, nhất là trong giai đoạn hiện nay. 2.3 Chỉ đạo giáo dục đạo đức- nhân văn thông qua các môn học khác ở trường tiểu học: Nhà trường tiểu học là nơi đầu tiên giáo dục cho trẻ hình thành và phát triển toàn diện nhân cách với đầy đủ các mặt đức, trí, thể, mỹ thông qua quá trình dạy học và các hoạt động ngoài giờ lên lớp. Trong đó quá trình dạy học và các hoạt động ngoài giờ lên lớp. Trong đó, quá trình dạy học đóng vai trò chủ đạo. Chính vì vậy, người Hiệu trưởng cần làm cho giáo viên thấy rõ vai trò của các môn học khác đối với việc giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh, định hướng cho giáo viên thấy được một giờ lên lớp không chỉ dừng lại ở việc truyền thụ tri thức khoa học, hình thành các kỹ năng cụ thể mà phải hướng vào việc tạo dựng, phát triển nhân cách của học sinh. Thông qua các môn học, ngoài việc chiếm lĩnh tri thức khoa học, những thành tựu của nhân loại, giáo viên phải có nhiệm vụ giáo dục nhân cách công dân cho từng học sinh, phát huy được năng lực sáng tạo của từng em. Như vậy, bên cạnh giúp học sinh nắm tri thức khoa học, nhiệm vụ nặng nề của giáo viên là giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh. Các môn học đều trực tiếp góp phần giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh như Tiếng việt,Tự nhiên- xã hội,Toán,Thể dục, Mỹ thuật...Bởi lẽ mỗi bài học, mỗi môn học đều bao hàm trong đó cả tri thức, kỹ năng và thái độ. Thái độ chính là những phẩm chất đạo đức, giá trị nhân văn mà học sinh cần phải đạt. 11 Dạy học môn Tiếng Việt qua các câu chuyện kể, các bài thơ, các bài văn, các câu ca dao,tục ngữ có nội dung phong phú, sinh động ca ngợi vẻ đẹp của đất nước, ca ngợi văn hoá,các tập quán truyền thống tốt đẹp của dân tộc nếu được khai thác đúng mức thì không những làm phong phú thêm vốn sống, vốn kinh nghiệm sử dụng ngôn ngữ mà còn mở rộng kiến thức đạo đức, hiểu rõ truyền thống văn hoá, lối sống mang tính dân gian phản ánh bản sắc đạo đức của dân tộc. Thông qua phân môn lịch sử, với những chuyện kể về quá trình dựng nước và giữ nước của dân tộc có tác dụng to lớn trong việc giáo dục lòng nhân ái, chủ nghĩa yêu nước, tình bạn bè, niềm tin... khơi dậy trong học sinh những tình cảm trong sáng thôi thúc các em làm việc tốt, có thái độ bất bình trước những hành vi xấu. Đối với môn Toán, thông qua việc thực hành giải toán, giáo viên giáo dục học sinh phát triển năng lực tư duy, khả năng suy luận hợp lí và diễn đạt chính xác, phát hiện và giải quyết các vấn đề đơn giản, nội dung gần gũi trong cuộc sống kích thích trí tưởng tượng, gây hứng thú học tóan góp phần hình thành phương pháp tự làm việc có kế hoạch, chủ động linh hoạt, sáng tạo, rèn tính kiên trì, nhẫn nại, vượt khó, tính chính xác, ngăn nắp trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày. Thông qua dạy học môn Mĩ thuật, giáo dục năng lực ban đầu về cách nhìn, cách nghĩ, cách cảm thụ cái đẹp nhằm phát huy tư duy sáng tạo, phát triển trí tưởng tượng góp phần hình thành những phẩm chất tốt đẹp của người lao động mới. Dạy học môn Tự nhiên- xã hội không chỉ nhằm tích luỹ kiến thức đơn thuần mà còn dạy cho học sinh tập làm quen với tư duy chặt chẽ mang tính khoa học, hình thành cho các em những năng lực cần thiết để các em có thể thích ứng với cuộc sống và tiếp tục học tập suốt đời, có ý thức yêu thiên nhiên, gia đình, quê hương đất nước. Dạy học môn Âm nhạc giáo dục học sinh lòng yêu thích âm nhạc, yêu thích những nét văn hoá dân tộc của từng vùng miền của Tổ quốc Việt Nam yêu dấu. Dạy học môn Thể dục nhằm phát triển toàn diện cơ thể học sinh, rèn cho các em nếp sống vui tươi lành mạnh, bồi dưỡng những phẩm chất đạo đức, lòng tự tin, tính mạnh dạn, tính tập thể, đoàn kết, khiêm tốn và những thói quen hành động học tập lao động tốt. Tóm lại: Quá trình dạy học và giáo dục thông qua 9 môn học bắt buộc, ngoài việc cung cấp tri thức khoa học của môn học, thông qua đó còn giáo dục phẩm chất đạo đức, giá trị nhân văn cho học sinh. Và chỉ thông qua các môn học điều kiện giáo dục đạo đức - nhân văn cho học sinh mới sâu sắc và đầy đủ. Chính vì vậy,ngoài môn Đạo đức, các môn học khác cũng có vai trò quan trọng trong quá trình giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh ở tiểu học. Để đạt được hiệu quả thực chất, đẩy mạnh tiến độ đạt tiêu chuẩn của giáo dục hiện nay, người cán bộ quản lý cần quán triệt sâu rộng và mạnh mẽ hơn nữa để cán bộ giáo viên, học sinh nhận thức đầy đủ về việc đổi mới phương pháp dạy học và giáo dục. Hai vấn đề này phải được tiến hành song song với nhau trong quá trình 12 dạy học. Lãnh đạo nhà trường cần quán triệt phương pháp dạy học, phát huy tính tích cực của học sinh, tổ chức cho các em tự tìm ra kiến thức. Từ đó vận dụng vào đời sống thực tiễn. Hiệu trưởng cần động viên khuyến khích, tạo điều kiện cho giáo viên còn yếu học tập để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ như tham gia các lớp bồi dưỡng thường xuyên, dự giờ thăm lớp,soạn dạy bằng giáo án điện tử, thu thập những gương người tốt việc tốt, hình ảnh đẹp... đặt ra yêu cầu cao đối với giáo viên trẻ, khuyến khích cho những giáo viên giảng dạy đạt hiệu quả cao. Nhà trường cần quan tâm giúp đỡ những học sinh nghèo có hoàn cảnh khó khăn như cho mượn SGK, miễn giảm các khoản đóng góp, hỗ trợ quần áo, đồ dùng học tập, tổ chức cho các chi đội thiếu niên, sao nhi đồng gây quỹ” vì bạn nghèo”… Nhà trường huy động tối đa cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học phục vụ cho tất cả các môn học, đồng thời phối hợp với Đảng uỷ, chính quyền và nhân dân địa phương để làm tốt công tác giáo dục đạo đức cho học sinh. CHƯƠNG 3: TỔ CHỨC CHỈ ĐẠO GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC- NHÂN VĂN CHO HỌC SINH TIỂU HỌC THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG NGOÀI GIỜ LÊN LỚP. 3.1 Nhận thức về vai trò của các hoạt động ngoài giờ lên lớp và ngoài trường trong việc giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh tiểu học. Trong nhà trường nói chung và trường tiểu học nói riêng giáo dục đạo đứcnhân văn cho học sinh thông qua 2 con đường cơ bản là dạy học các môn văn hoá và hoạt động ngoài giờ lên lớp. Ngoài ra việc giáo dục đạo đức- nhân văn cho các em còn thông qua tấm gương mẫu mực của giáo viên và mối quan hệ của học sinh với gia đình và xã hội. Để giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh có kết quả tốt phải tạo ra môi trường giáo dục đồng bộ thuận lợi. Môi trường giáo dục được hiểu là toàn bộ các hiện tượng bên ngoài tác động đến con người. Nó ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của con người. Các phẩm chất đạo đức được thể hiện trong hành vi thông qua mối quan hệ của từng cá nhân với thiên nhiên, xã hội, con người và chính bản thân mình. Hành vi đạo đức là những hành vi phù hợp với các chuẩn mực đạo đức mà xã hội qui định. Vì vậy cần tổ chức hoạt động thực tiễn cho học sinh để hình thành các hành vi đạo đức. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là hoạt động giáo dục cơ bản được thực hiện một cách có đạo đức, có kế hoạch, có tổ chức nhằm góp phần hình thành nhân cách cho học sinh, đáp ứng yêu cầu đa dạng của đời sống xã hội. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là những hoạt động giáo dục được tổ chức nhằm bổ sung thêm cho những yêu cầu, nội dung giáo dục trong chính khoá. Các hoạt động này được ghi trong điều lệ trường tiểu học, chương 2 điều 5 mục 2,3. Nhờ rèn luyện theo hướng tự quản với sự giúp đỡ của giáo viên, năng lực tự quản, tính tự chủ, năng lực tổ chức trong hoạt động hàng ngày được nâng cao. 13 Vì vậy, các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp luôn tạo ra hứng thú, thu hút các em tham gia hoạt động một cách thoải mái ,tự giác, qua đó mở rộng được mối quan hệ XH, bạn bè, hoà nhập việc học tập, rèn luyện trong cuộc sống sinh động. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có khả năng giáo dục to lớn: làm nảy sinh những năng lực mới, phẩm chất mới, tình cảm mới, làm phát triển năng lực nhận thức về môi trường tự nhiên, hướng cho các em vươn tới những giá trị tốt đẹp. 3.2 Thực trạng giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh tiểu học trong các hoạt động ngoài giờ lên lớp và ngoài nhà trường ở địa phương hiện nay. Phường Đông Vệ là phường nằm ở phía nam TP Thanh Hoá, là phường nội thành, tuy nhiên đời sống không ít khó khăn, mật độ dân số tương đối đông, đường xá đi lại thuận tiện cho các xóm, phố trong phường. Nhân dân ở đây có truyền thống hiếu học, đa số quan tâm đến việc học hành của con cái.Song còn một số là con cháu có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn,các em ở với ông bà, cô bác không được sự giáo dục và nuôi dưỡng trực tiếp của cha mẹ, nên phần nào đã làm ảnh hưởng ít nhiều đến việc giáo dục và giảng dạy của nhà trường. Trong những năm qua, cùng với việc chỉ đạo và phát triển kinh tế của địa phương đã cùng với nhà trường có những biện pháp hữu hiệu trong công tác xã hội hoá giáo dục, đặc biệt trong công tác giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh. Sau nhiều năm xây dựng và trưởng thành, nhà trường đã có một đội ngũ giáo viên có tay nghề tương đối vững vàng, đầy nhiệt huyết và giàu lòng yêu trẻ. Trong nhiều năm trường luôn giữ vững danh hiệu trường tiên tiến cấp TP.Trường có đội ngũ giáo viên giỏi chiếm tỷ lệ cao, học sinh giỏi các cấp ngày càng được nâng lên mặc dù số lượng học sinh ít so với các trường bạn.Công tác Đội luôn được quan tâm và hoạt động tốt, các năm đều đạt liên đội mạnh. Tuy nhiên, nhà trường cũng còn một số hạn chế cần nhanh chóng khắc phục như: Một số giáo viên lớn tuổi, giáo viên có con nhỏ, điều kiện gia đình khó khăn chưa hăng hái hoặc không có điều kiện để tham gia đầy đủ các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Vì vậy mỗi khi tổ chức đi thăm quan du lịch, dã ngoại hay hành quân cắm trại trong vài ngày là nhà trường lại gặp khó khăn. Mặt khác, do điều kiện kinh tế của nhân dân địa phương đa phần còn nghèo, mức sống của nhiều gia đình học sinh còn thấp nên có những hoạt động trên các em không đủ điều kiện để tham gia. Điều khó khăn nhất đối với nhà trường hiện nay là vấn đề ngân sách không đủ cho hoạt động. Chúng ta đều biết rằng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp rất phong phú, đa dạng và vì vậy hoạt động này tốn rất nhiều kinh phí. Hơn nữa ở địa phương môi trường cho hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp lại hạn chế nên tổ chức mọi hoạt động mà không thay đổi vị trí thì sẽ gây nhàm chán đối với các em. Trước thực trạng này, nhà trường càng thấy rõ hơn trách nhiệm của mình trong việc khắc phục những khó khăn trên, tìm ra những giải pháp để học sinh có nhận thức, có thói quen thực hiện những chuẩn mực hành vi đạo đức. Đặc biệt là 14 nhà trường đã xác định bằng mọi giá, phải có biện pháp mạnh, đột phá trong việc chỉ đạo công tác này. 3.3 Chỉ đạo giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh tiểu học thông qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp: 3.3.1 Quán triệt nhận thức trong chỉ đạo hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp: Ngay từ đầu năm học, Hiệu trưởng đã quán triệt tư tưởng chỉ đạo về việc tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong suốt năm học và trong thời gian nghỉ hè. Nhà trường tổ chức cho cán bộ giáo viên và học sinh( Có mời đại diện chính quyền địa phương và đại diện phụ huynh đến dự) học điều lệ trường tiểu học. Đặc biệt chú trọng quán triệt chương 3 điều 27 quy định về các hoạt động giáo dục. Các thành viên trong nhà trường đã thống nhất quan điểm hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một trong hai mặt giáo dục trọng tâm của nhà trường. Mục tiêu giáo dục của nhà trường là giáo dục toàn diện, trong đó giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh được coi là nền tảng, tạo ra nội lực vững chắc cho các hoạt động giáo dục khác. Vì vậy ngay từ khi bước vào năm học mới, BGH nhà trường đã họp hội đồng giáo dục sư phạm thông qua kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đã được Hiệu trưởng, giáo viên chủ nhiệm, GV tổng phụ trách Đội... phối hợp xây dựng dựa vào các căn cứ sau: - Căn cứ vào văn bản pháp quy quy định của nhà nước về việc tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp như tình hình thực tế của trường, của lớp, địa phương Dựa vào kế hoạch trên, nhà trường xây dựng lịch hoạt động thống nhất từ đầu năm đến cuối năm và lịch hoạt động cụ thể cho từng tuần, từng tháng và trong mùa hè. Những hoạt động này được phối hợp với các tổ chức đoàn thể trong địa phương. BGH nhà trường đã tham mưu với đảng uỷ,chính quyền địa phương hỗ trợ kinh phí cho hoạt động, nhờ đó mà giảm bớt được những khó khăn về kinh phí của nhà trường. Thành lập ban chỉ đạo hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp: - Trưởng ban chỉ đạo: Hiệu trưởng hoặc phó hiệu trưởng. - Phó ban chỉ đạo: Đại diện chính quyền địa phương và Tổng phụ trách đội; - Các thành viên: Chủ tịch công đoàn, Bí thư Đoàn phường,Chủ tịch hội ohụ nữ, chủ tịch mặt trận Tổ Quốc, đại diện cha mẹ học sinh, các khối trưởng. Trong cả năm học, Hiệu trưởng cần phải thường xuyên tổ chức xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác giáo dục hoạt động ngoài giờ lên lớp, tích cực tham mưu với cấp uỷ, chính quyền địa phương để họ tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động như huy động nguồn tài chính, xây dựng cơ sở vật chất( dụng cụ, sân bãi...); chỉ đạo kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp dựa trên chương trình, kế hoạch đã định trên các tiêu chí cụ thể cho từng hoạt động( Có thể định tính,định lượng hoặc được thừa nhận của tập thể, của xã hội trong những điều kiện hoàn cảnh cụ thể). 15 Tóm lại, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là hoạt động có ý nghĩa quan trọng ở trường tiểu học rất phong phú, đa dạng. Nó gắn bó chặt chẽ với hoạt động dạy học trên lớp. Hai hoạt động này hỗ trợ cho nhau, xen kẽ nối tiếp nhau được tiến hành đồng thời ở trường tiểu học sẽ tạo nên kết quả tổng hợp là hình thành nên con người Việt Nam mới theo mục tiêu giáo dục. 3.3.2.Tổ chức chỉ đạo có hiệu quả hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo chủ đề, chủ điểm, các hoạt động xã hội và môi trường đồng bộ (Gia đình- nhà trườngxã hội) để giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh: -Tổ chức chỉ đạo hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp theo chủ đề, chủ điểm để giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh. -Ơ trường tiểu học, hoạt động ngoài giờ lên lớp thường được tổ chức dưới các hình thức tiết sinh hoạt tập thể, tiết chào cờ đầu tuần và các hoạt động theo chủ điểm. Học sinh được hoạt động và qua đó, rèn luyện hành vi, hình thành thói quen đạo đức. Trong các hình thức trên, hoạt động theo chủ đề, chủ điểm là cơ bản và chủ yếu, sinh hoạt tập thể và tiết chào cờ về cơ bản là thực hiện các nội dung theo chủ điểm. Chương trình, nội dung hoạt động theo chủ đỉêm cần sắp xếp cho phù hợp với các ngày lễ lớn của từng tháng. Nội dung giáo dục phải được quán triệt đầy đủ và được thực hiện trong suốt năm học. Trong từng tháng, từng thời kỳ đều có nội dung cần đi sâu và nhấn mạnh theo chủ điểm từng tháng của Đoàn Đội đề ra. Ví dụ: Chủ điểm tháng 3( ngày 8/3 và ngày 26/3, gắn với hoạt động trong tháng 1 và tháng 2). Chủ đề “ hái hoa dâng Đoàn, dành nhiều điểm 10 tặng me, tặng cô”. Đây là chủ điểm lớn trong học kỳ 2, bắt đầu phát động ở cuối học kỳ1, kéo dài đến hết tháng 3. Do vậy chủ đề này có tác dụng lớn và phạm vi hoạt động rộng. Chủ đề tìm hiểu về Đảng, Đoàn và phụ nữ quốc tế, phụ nữ Việt Nam , mang tính giáo dục tư tưởng sâu rộng, qua đó giáo dục ý thức đạo đức, chấp hành ý thức tổ chức kỷ luật, thực sự là con ngoan, trò giỏi, đội viên tốt, xứng đáng là cháu ngoan Bác Hồ. * Yêu cầu: Các em biết được ngày thành lập Đảng( 3/2/1930), thấy được vai trò lãnh đạo của Đảng trong sự nghiệp giải phóng dân tộc. Hiểu được ý nghĩa của ngày Quốc tế phụ nữ( 8/3), thấy được vai trò của các mẹ, các chị trong giáo dục cũng như ngoài xã hội. Từ đó các em có tình cảm quý mến, tôn trọng phụ nữ, yêu quý các mẹ, các chị. Hiểu biết về ngày thành lập Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh( 26/3) và vai trò to lớn của Đoàn đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc . * Hình thức hoạt động: - Phát động thi đua trong học tập dành nhiều điểm giỏi để mừng Đảng, Đoàn và ngày Quốc tế phụ nữ. 16 - Thành lập các câu lạc bộ học tập như: “ Đôi bạn cùng tiến” “ Đôi bạn điểm 10”... - Tổ chức thi tìm hỉểu về Đảng, Đoàn và phụ nữ, hướng dẫn cho học sinh làm những công việc phù hợp với lứa tuổi như giúp đỡ mẹ, chị trong gia đình, kết hợp với Hội phụ nữ, cấp uỷ Đảng, chính quyền địa phương tổ chức thăm hỏi các bà mẹ Việt Nam anh hùng, gia đình chính sách, làm báo tranh về chủ đề 8/3, đặc biệt là kết hợp với Đoàn phường, Thành Đoàn, PGD tổ chức cắm trại nhân ngày 26/3. * Kết quả: 100% các lớp tham gia tích cực các hoạt động trên, số liệu được trình bày trong bảng sau: Lớp Tổng điểm giỏi Xếp loại các hoạt động Xếp loại chung 5A 105 Nhất Nhất 3B 115 Ba Ba 4A 145 Nhì Nhì 1A 160 K Khích K Khích 2B 172 K Khích K Khích Qua việc tổ chức thi đua các hoạt động trên giữa các lớp, kết quả học tập và rèn luyện của các em được nâng lên rõ rệt. Đội thiếu niên đã kết nạp được 75 nhi đồng vào đội thiếu niên TPHCM nhân ngày thành lập Đoàn TNCSHCM 26/3. -Tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh tiểu học là công tác đòi hỏi phải có sự phối hợp đồng bộ trong nhà trường. - Từ việc thống nhất mục tiêu cho đến thống nhất phương pháp thực hiện và phải phát huy hết khả năng trách nhiệm của mọi người, - Cụ thể: Hiệu trưởng chịu trách nhiệm chính về việc tiếp thu các chỉ thị, các văn bản hướng dẫn của cấp trên và vận dụng vào tổ chức thực hiện các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, xây dựng chương trình, kế hoạch thực hiện, chỉ đạo chung mọi hoạt động nhằm giáo dục đạo đức cho học sinh; tổ chức phối hợp với các lực lượng xã hội để xây dựng chương trình, kế hoạch thực hiện giáo dục toàn diện cho học sinh. Hiệu trưởng chỉ đạo đối với ban điều hành, đây là một việc làm rất cần thiết. Muốn thực hiện tốt việc điều hành này, yêu cầu Hiệu trưởng và đội ngũ giáo viên phải linh hoạt, năng động đồng thời phải xây dựng được mạng lưới cộng tác viên luôn nhiệt tình, sẵn sàng hỗ trợ cho nhà trường, biết cách vận động tổ chức của mình tham gia vào hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. 3.3.3 Xây dựng tấm gương sáng của người giáo viên tiểu học: Một trong những hoạt động chỉ đạo của Hiệu trưởng để nâng cao chất lượng của công tác giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh là việc xây dựng tấm gương sáng của người giáo viên tiểu học- người mà học sinh được tiếp xúc hàng ngày, dạy dỗ, uốn nắn các em từng bước đi, từng nét chữ từ những ngày đầu tiên đến trường cho đến khi hết bậc tiểu học. 17 Với học sinh tiểu học, giáo viên là người có uy tín tuyệt đối, được các em coi là người có đạo đức hoàn hảo, là thần tượng mà hàng ngày các em lắng nghe, theo dõi, ngắm soi và mơ ước. Do đặc điểm tâm lý của các em, vừa qua tuổi mẫu giáo, học sinh tiểu học là những thực thể hồn nhiên, tâm hồn trong trắng, các em sẵn sàng và dễ dàng tiếp thu mọi sự tác động quanh mình. Có thể khẳng định người giáo viên tiểu học thương yêu học trò, có khả năng dạy học tốt, có tác động trực tiếp đến việc hình thành nhân cách cho trẻ em, sự tác động của thầy giáo tiểu học ảnh hưởng lâu dài trong quá trình phát triển của trẻ, Đối với học sinh tiểu học, người thầy là thần tượng, điều thầy nói là chân lý, việc thầy làm là mực thước, lời thầy dặn là cần phải nhớ hơn bất cứ lời nói nào, thậm chí hơn cả lời dặn của cha mẹ. Vì vậy, để giáo dục đạo đức có hiệu quả, người giáo viên tiểu học phải là một tấm gương mẫu mực cho học sinh noi theo. Để xây dựng được tấm gương của giáo viên, người Hiệu trưởng trước hết phải gương mẫu về mọi mặt và phải chú tâm vào công việc khó khăn này.Việc thường xuyên giáo dục, bồi dưỡng giáo viên thành công dân tốt, cán bộ công chức gương mẫu, thực hiện kỷ cương lao động nghiêm túc và giàu lòng nhân ái là cơ sở vững chắc để giáo dục họ trở thành tấm gương sáng cho học sinh. Những phẩm chất giáo dục thường xuyên theo tôi là: - Có lòng yêu Tổ Quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, sẵn sàng phấn đấu vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc, theo lý tưởng xây dựng một đất nước Việt Nam” Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh”. - Phải thực sự yêu nghề mến trẻ, yêu thương, chăm sóc học sinh, quan tâm đến học sinh, giành cho trẻ những gì tốt đẹp nhát, luôn quan tâm đến sự tiến bộ của trẻ, có nhu cầu làm việc vì học sinh. - Đối xử bình đẳng với trẻ, quan tâm đến niềm vui nỗi buồn của trẻ, lo lắng và kiên trì tìm mọi cách để giáo dục những học sinh phạm lỗi. - Tôn trọng học sinh trên cơ sở giữ vững thái độ bình tĩnh, tự kiềm chế, chủ động ứng xử sư phạm trong mọi trường hợp khi tiếp xúc với học sinh. Cần phải hiểu rằng giáo viên nóng nảy và có những hành vi thô bạo đối với học sinh (dù chỉ là một lần) sẽ để lại ấn tượng xấu về người thầy trong suốt cuộc đời của trẻ, nghiêm trọng nhất là làm mất lòng tin của trẻ đối với thầy. Điều này rất khó lấy lại cho dù người giáo viên có cố gắng sửa chữa đến đâu. Để giáo viên tiểu học có được những phẩm chất tốt đẹp không phải là việc làm đơn giản, người Hiệu trưởng cần nhận thức điều này, từ đó dó những giải pháp thiết thực để xây dựng tập thể sư phạm lành mạnh. Muốn làm được điều này, người Hiệu trưởng trước hết phải bằng tấm gương lao động nghiêm túc, thái độ ứng xử nhân văn và đặc biệt bằng nghệ thuật thuyết phục của mình và lôi kéo giáo viên làm theo. Hy vọng rằng mỗi giáo viên tiểu học đều nhận thức được vấn đề này và đều trở thành tấm gương sáng cho học sinh. 18 Tóm lại cùng với hoạt động dạy học chính khoá, các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có vai trò hết sức quan trọng trong việc hình thành những phẩm chất đạo đức và giá trị nhân văn cho học sinh tiểu học. Qua thực tế chỉ đạo công tác hoạt động ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học Đông Vệ 2, TPTH, cùng với việc nghiên cứu trên, tôi rút ra một số điểm cần lưu ý trong quá trình người Hiệu trưởng chỉ đạo công tác này như sau: - Các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp phải có sự thống nhất về mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục. - Các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp phải theo kế hoạch nằm trong kế hoạch tổng thể của nhà trường, được BGH, Tổng phụ trách Đội, giáo viên chủ nhiệm cùng các tổ chức trong địa phương hướng vào mục đích chung. Trong đó với từng hoạt động cụ thể thì Tổng phụ trách Đội phải là người tổ chức thực hiện. - Quá trình xây dựng kế hoạch phải phù hợp với tình hình thực tế ở địa phương và các phong trào mang tính truyền thống, học tập kinh nghiệm và sự sáng tạo của các loại hình hoạt động đó. - Các hoạt động phải được tổ chức thường xuyên liên tục, phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi và đặc điểm của hoạt động nhận thức. Các hoạt động cần có sự đan xen, thay đổi dưới nhiều hình thức khác nhau thu hút sự tham gia của học sinh. - Hoạt động theo chủ điểm nên đưa ra kế hoạch cụ thể, chi tiết thông qua hội nghị cán bộ giáo viên để hoạt động ấy trở thành nghị quyết, tạo ra sự ủng hộ của hội đồng sư phạm và các đoàn thể có liên quan để triển khai có hiệu quả. - Trong các đợt thi đua cần phải nhận xét, đánh giá khách quan, khen chê kịp thời đối với các tập thể, cá nhân, lấy đó làm động lực cho hoạt động tiếp theo. - Để duy trì các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cần phải có kinh phí, vì vậy, người Hiệu trưởng cần làm tốt công tác xã hội hoá giáo dục nhằm huy động nguồn kinh phí phục vụ cho hoạt động lâu dài. - Tổ chức tốt các hoạt động nhân đạo, gây quỹ từ thiện, ủng hộ các bạn nghèo mà giáo dục tình thương yêu đùm bọc lẫn nhau trong học sinh. - Xây dựng tấm gương sáng trong đội ngũ giáo viên và bản thân người Hiệu trưởng phải là tấm gương sáng nhất. C. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT. 1/ Kết luận: Sống đúng,sống tốt,sống đẹp không chỉ là khát vọng của riêng một dân tộc nào mà là khát vọng của cả nhân loại, từ cổ chí kim, từ Bắc đến Nam , từ đông sang tây cho đến ngày nay vẫn xoay quanh trục giá trị chân- thiện-mĩ với một giá trị tương ứng. Việc hình thành những phẩm chất đạo đức- giá trị nhân văn là một trong những mục tiêu giáo dục mà nhà trường tiểu học chúng ta đã và dang thực hiện. Giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh là một bộ phận tất yếu hợp thành của nội dung giáo dục xã hội chủ nghĩa nhằm tạo ra những con người phát triển toàn diện, 19 xây dựng những con người mới đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước ta trong thế kỷ 21. Trước thực trạng và những yêu cầu đổi mới của đất nước trong giai đoạn hiện nay, sự cần thiết về đạo đức lối sống cho hôm nay và mai sau của mỗi người trong xã hội, chúng ta có thể khẳng định vai trò, trách nhiệm to lớn của giáo dục, đặc biệt là giáo dục tiểu học- bậc học nền tảng- xây dựng cho học sinh cơ sở ban đầu về những phẩm chất đạo đức của con người trong thời đại mới. Trên cơ sở hệ thống những vấn đề giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh, từ thực tế giáo dục nội dung nàỷ ở trường tiểu học Đông Vệ 2 TPTH mà tôi đã điều tra được trong quá trình nghiên cứu, từ kinh nghiệm thực tế trong những năm làm công tác quản lý ở các nhà trường, trong bài viết này, tôi đã mạnh dạn đưa ra một số biện pháp chỉ đạo giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh của người Hiệu trưởng trong các hoạt động ở nhà trường, gia đình và ngoài xã hội. Trong các giải pháp đã trình bày ở trên tôi cho rằng môn Đạo đức đóng vai trò quan trọng trong việc hệ thống những tri thức về chuẩn mực hành vi đạo đức, giá trị nhân văn cho học sinh, song để thuyết phục được các em tin và làm theo các chuẩn mực hành vi ấy không thể chỉ dựa vào môn Đạo đức mà phải liên kết tổng hợp các tri thức của các môn học khác. Tuy nhiên cần nhận thức rằng nhân cách- hoạt động- giao tiếp- môi trường là cách tiếp cận tổng hợp và vận dụng đúng đắn trong quá trình giáo dục đạo đức nhằm phát triển toàn diện nhân cách cho học sinh. Vì vậy cần phải kết hợp một cách có hiệu quả giữa hoạt động dạy học trên lớp với hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Bởi giáo dục ngoài giờ lên lớp không phải là tiếp tục hoạt động học tập trên lớp mà nó phải chuẩn bị cho hoạt động trên lớp và phát huy tích cực những nội dung đã trình bày trên lớp. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có mục đích quan trọng là tiếp tục bổ sung, củng cố, mở rộng những điều trên lớp chưa thể tiếp cận đến được, đặc biệt là hành vi giao tiếp thông qua hoạt động thực tiễn để phẩm chất đạo đức, giá trị nhân văn của các em trở thành thói quen và được các em vận dụng vào cuộc sống, học tập, lao động và sinh hoạt hàng ngày. Song trong thực tế, hoạt động này đang bị coi nhẹ. Mặt khác,hoạt động này lại cần nhiều thời gian, cần môi trường phong phú đa dạng và tốn kém nhiêù kinh phí để hoạt động. Vì vậy người Hiệu trưởng cần nhận thức rõ điều này, quán triệt sâu rộng hơn trong nhân dân ở địa phương nơi trường đóng, trong Hội đồng giáo dục, làm cho mỗi người đều tự giác tham gia tích cực vào hoạt động giáo dục. Có như vậy, việc giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh mới có chất lượng và bền vững. 2/ Đề xuất: Để thực hiện có hiệu quả mục tiêu giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh tiểu học, tôi mạnh dạn đề xuất một số vấn đề sau: -Về phía Phòng GD&ĐTThành phố có kế hoạch tổ chức chỉ đạo điểm, nhân điển hình những trường làm tốt công tác giáo dục đạo đức- nhân văn cho học sinh thông qua quá trình dạy học và hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Cấp kinh phí thêm 20