Thực hiện đồng bộ Dạy học & Kiểm tra, đánh giá theo hướng tiếp cận
năng lực học sinh ở chủ đề “Giống vật nuôi” Công nghệ 7
PHẦN DANH MỤC & KÍ HIỆU CHỮ VIẾT TẮT
Danh mục chữ viết tắt
Kí hiệu viết tắt
1. Trung học cơ sở
THCS
2. Học sinh
HS
3. Giáo viên
GV
4. Sách giáo khoa
SGK
5. Dạy học tích cực
DHTC
6. Phương pháp dạy học
PPDH
7. Bàn tay nặn bột
BTNB
8. Kĩ thuật dạy học
KTDH
9. Thiết bị dạy học
TBDH
10. Dạy và học
D&H
11. Kiểm tra đánh giá
KTĐG
12. Kiến thức
KT
13. Kỹ năng
KN
14. Thái độ
TĐ
15. Giáo dục phổ thông
GDPT
Giáo viên: Nguyễn Đình Tú - Trường THCS Chí Tân
~1~
Thực hiện đồng bộ Dạy học & Kiểm tra, đánh giá theo hướng tiếp cận
năng lực học sinh ở chủ đề “Giống vật nuôi” Công nghệ 7
PHẦN A: MỞ ĐẦU
I. ĐẶT VẤN ĐỀ.
1. Thực trạng vấn đề.
Hiện nay, việc đổi mới ở giáo dục phổ thông đang có nhiều chuyển biến
mạnh mẽ, theo TS. Vũ Đình Chuẩn - Vụ trưởng vụ giáo dục trung học thì:
“Chương trình GDPT hiện hành quan tâm chủ yếu tới việc HS sẽ học được
những gì. Việc xây dựng chương trình như vậy được gọi là theo hướng tiếp cận
nội dung. Chương trình mới sẽ được xây dựng theo hướng tiếp cận năng lực
HS, tức là xuất phát từ các năng lực mà mỗi HS cần có trong cuộc sống và kết
quả cuối cùng phải đạt các năng lực ấy. Theo đó nội dung, phương pháp dạy
học, phương pháp KTĐG đều phải hướng tới năng lực học sinh”.
Đầu năm học 2014-2015 các đợt tập huấn, bồi dưỡng, chỉ dẫn, quán triệt
là thực hiện đổi mới một các rộng rãi, từ trên các hội nghị, tới từng tổ chuyên
môn. Nhưng có một bộ phận cán bộ quản lý và thầy cô giáo vẫn còn thể hiện
rõ sức ì rất lớn cho rằng: “Có gì đâu, cũng vẫn thế thôi. Cứ dạy như trước học
sinh hiểu bài, điểm cao là được”. Một số đồng chí thực hiện đổi mới nhưng
việc áp dụng các phương pháp, kỹ thuật DHTC còn nửa vời, các hoạt động
nhóm mang tính hình thức, học sinh thiếu tích cực…Suy nghĩ, thực hiện như
vậy, tác động tiêu cực ảnh hưởng đến những thầy cô giáo luôn muốn tiếp cận
với đổi mới cách thức dạy học.
Cũng phải nói tới DH & KTĐG theo phương pháp truyền thống có phần
nhẹ nhàng, đơn giản, giáo viên ít cần động não, chủ yếu giảng bài và đọc chép, đánh giá HS qua khả năng ghi nhớ…. Còn thực hiện theo phương pháp
dạy học mới, theo chủ đề tích hợp, liên môn, kiểm tra đánh giá HS qua khả
năng vận dụng giải quyết tình huống có vấn đề, gắn với thực tiễn… yêu cầu
người giáo viên phải tốn nhiều thời gian, vất vả tìm tòi, sáng tạo trong soạn
bài, chuẩn bị và sử dụng nhiều phương án, tình huống sư phạm, để dẫn dắt và
gợi mở cho học sinh tìm hiểu, tư duy...
Giáo viên: Nguyễn Đình Tú - Trường THCS Chí Tân
~2~
Thực hiện đồng bộ Dạy học & Kiểm tra, đánh giá theo hướng tiếp cận
năng lực học sinh ở chủ đề “Giống vật nuôi” Công nghệ 7
Một mặt khác là phần lớn các thấy cô đều quan niệm, việc ra đề kiểm ra,
đánh giá HS đơn giản là có điểm ghi vào sổ điểm, để cuối kỳ, cuối năm đánh
giá học sinh, chỉ có một số ít thầy cô coi đó là một khâu quan trọng trong việc
điều chỉnh phương pháp dạy học của cá nhân mình, dẫn đến xem nhẹ KTĐG
học sinh trong quá trình dạy học.
Thực tế cho thấy việc vận dụng cho tốt phương pháp DH & KTĐG theo
định hướng phát triển năng lực HS còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố: từ nội
dung sách, thầy cô, học sinh, phụ huynh, cơ sở vật chất, chính sách… nên
chẳng dễ dàng gì, lắm lúc thất bại nhiều hơn thành công.
2. Lí do chọn giải pháp.
Từ thực trạng ban đầu, DH và KTĐG theo hướng tiếp cận năng lực là
thế nào, thực hiện ra sao để có được hiệu quả. Để trả lời câu hỏi này, trước hết
phải khẳng định rằng:
- Về dạy học:
Dạy học hướng tới năng lực HS là phải phát huy tính tích cực, tự giác,
chủ động, khả năng tự học, tư duy sáng tạo, lòng say mê học tập và ý chí vươn
lên, phát triển được năng lực của người học.
Việc người dạy sử dụng những PPDH phù hợp với mục tiêu dạy học
đang là yêu cầu cần thiết đòi hỏi người dạy phải đảm bảo được HS trở thành
trung tâm của quá trình nhận thức, GV trở thành người tổ chức, hướng dẫn cho
học sinh tìm tòi kiến thức, chiếm lĩnh kiến thức là yếu tố quyết định sự thành
công của một bài học.
- Về kiểm tra đánh giá:
KTĐG học tập theo quan điểm định hướng năng lực học sinh, không
hạn chế ở khả năng tái hiện tri thức mà chú trọng tới khả năng vận dụng tri
thức giải quyết nhiệm vụ gắn với thực tiễn. Đánh giá thành tích của HS không
chỉ qua kết quả mà còn chú ý cả quá trình học tập, từ đó GV đưa ra cải thiện
kịp thời cho hoạt động dạy và học của mình để nâng cao hiệu quả trong dạy và
học. Việc xác nhận HS đạt hay không đạt mục tiêu của từng chủ đề, phải thể
Giáo viên: Nguyễn Đình Tú - Trường THCS Chí Tân
~3~
Thực hiện đồng bộ Dạy học & Kiểm tra, đánh giá theo hướng tiếp cận
năng lực học sinh ở chủ đề “Giống vật nuôi” Công nghệ 7
hiện rõ ràng từ phân tích sự tiến bộ học tập, kết quả đánh giá quá trình, kết quả
đánh giá tổng kết, và căn cứ vào thái độ, hoàn cảnh gia đình cụ thể để đưa ra
quyết định quan trọng với học sinh..
Sử dụng các PPDH tích cực và KTĐG theo định hướng phát triển năng
lực HS là thể hiện sự thống nhất, đồng bộ giữa DH & KTĐG học sinh. Trên
nền tảng chương trình, nội dung của SGK cũ, tôi đã vận dụng đề tài “Thực
hiện đồng bộ Dạy học & Kiểm tra, đánh giá theo hướng tiếp cận năng lực học
sinh ở chủ đề “Giống vật nuôi” Công nghệ 7” và đã có được những kết quả
nhất định. Qua đề tài này có thể giải đáp được phần nào băn khoăn suy nghĩ
của thầy cô, các bậc phụ huynh và cả học sinh.
3. Ý nghĩa và tác dụng của đề tài.
Trong dạy học hiện nay các PPDH, KTDH truyền thống vẫn được áp
dụng nhiều chiếm phần lớn trong tiết học như: Đàm thoại gợi mở, giải thích,
đọc - chiếu - chép. Hoạt động nhóm thì số HS quá đông (cả dãy làm một
nhóm), không được hoạt động cá nhân, thảo luận qua quýt, không được tự
đánh giá kết quả... Tóm lại, sử dụng PPDH, KTDH tích cực, tổ chức HS học
tập theo nhóm thì chỉ phần nhiều mang tính hình thức.
Thực hiện đồng bộ đổi mới PPDH và KTĐG theo định hướng phát triển
năng lực HS hiện nay là đòi hỏi tất yếu phù hợp với quy luật phát triển chung
của xã hội, làm thay đổi thói quen học tập của học sinh, từ thụ động sang chủ
động lĩnh hội kiến thức, kỹ năng, sự thay đổi này là rất quan trọng, vì thực tế
trình độ khoa học ngày một phát triển, kiến thức, kỹ năng ngày càng đa dạng
và thay đổi theo thời gian, nên DH & KTĐG là phải khai thác, tận dụng nội
lực, phát huy tính tích cực, chủ động tìm tòi, sáng tạo của học sinh, để các em
sẽ tự học suốt đời.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề tài.
a). Đối tượng nghiên cứu.
- HS lớp 7 trường THCS Chí Tân - Khoái Châu
- Nội dung chương trình môn Công nghệ 7
Giáo viên: Nguyễn Đình Tú - Trường THCS Chí Tân
~4~
Thực hiện đồng bộ Dạy học & Kiểm tra, đánh giá theo hướng tiếp cận
năng lực học sinh ở chủ đề “Giống vật nuôi” Công nghệ 7
- Chuẩn kiến thức kỹ năng môn Công nghệ THCS
- Các phương pháp dạy học tích cực, kỹ thuật dạy học tích cực để áp
dụng Dạy & học theo định hướng tiếp cận năng lực học sinh.
- Kiểm tra, đánh giá học sinh theo định hướng tiếp cận năng lực.
b). Phạm vi nghiên cứu:
- Nghiên cứu, thiết kế, tổ chức hoạt động Dạy & học áp dụng một số
PPDH, kỹ thuật DHTC theo định hướng tiếp cận năng lực trong chương I của
Phần: Chăn nuôi, SGK Công nghệ 7
- Biên soạn, thiết kế câu hỏi, ra đề kiểm tra đánh giá, tổ chức kiểm tra
đánh giá học sinh theo định hướng tiếp cận năng lực.
II. PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH.
1. Cơ sở lí luận.
a) Dạy học định hướng theo năng lực HS.
Khi dạy học định hướng theo năng lực học sinh được hiểu là cá nhân
người học trên cơ sở vận dụng kiến thức, kỹ năng, thái độ để thực hiện thành
công một hoạt động nhất định, trong điều kiện cụ thể. Như vậy, không chỉ quan
tâm tới hình thành, KT, KN, TĐ cho người học mà cần quan tâm tới việc vận
dụng KT, KN, TĐ giải quyết một vấn đề trong học tập, một công việc trong
thực tiễn. Từ đây dạy học theo định hướng năng lực học sinh có nhiều điểm
nổi bật như:
- Lấy người học là trung tâm, phát huy sự tích cực, tự giác, chủ động của
người học, hình thành khả năng tự học, độc lập, linh hoạt, sáng tạo trong tư duy.
- Mục tiêu dạy học rõ ràng, tập trung vào khả năng vận dụng.
- Nội dung học tập thiết thực.
- Phương pháp dạy học lựa chọn thể hiện định hướng hoạt động rõ ràng
(định hướng thực thành, định hướng sản phẩm) và tăng cường vận dụng giải
quyết các vấn đề thực tiễn.
Giáo viên: Nguyễn Đình Tú - Trường THCS Chí Tân
~5~
Thực hiện đồng bộ Dạy học & Kiểm tra, đánh giá theo hướng tiếp cận
năng lực học sinh ở chủ đề “Giống vật nuôi” Công nghệ 7
- Hình thức tổ chức đa dạng, tăng cường hợp tác, tìm hiểu khám phá
trong điều kiện phù hợp.
b) Kiểm tra, đánh giá theo định hướng năng lực HS.
Đổi mới DH theo định hướng năng lực phải gắn liền với đổi mới KTĐG
theo định hướng năng lực, so sánh KTĐG theo kiến thức, kỹ năng với KTĐG
theo năng lực thực chất không có gì mâu thuẫn bởi vì KTĐG theo năng lực đã
bao gồm KTĐG kiến thức, kỹ năng hay KTĐG năng lực là bước phát triển cao
hơn, toàn diện hơn so với KTĐG kiến thức kỹ năng. Bởi HS có năng lực ở
mức độ nhất định mới giải quyết được vấn đề, tình huống thực tiễn. Khi đó
ngoài vận dụng kiến thức, kỹ năng cần có thêm kinh nghiệm của bản thân, kinh
nghiệm thu thập được khi trải nghiệm trong gia đình, ngoài xã hội.
2. Cơ sở thực tiễn.
a) Dạy học định hướng theo năng lực HS.
Dạy học theo định hướng năng lực đã được triển khai ở các nhà trường
phổ thông qua một số các hoạt động giáo dục như: dạy học theo chủ đề liên
môn, vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các vấn đề thực tiễn, dạy học
qua thi nghiên cứu khoa học kĩ thuật, dạy học theo dự án… và tới đây là theo
Mô hình trường học mới.
Có thể nói dạy học theo hướng tiếp cận năng lực là bước đệm cần thiết,
nền tảng để tiến tới đổi mới dạy học theo Mô hình trường học mới. Dù theo
các hoạt động dạy học nào thì vẫn phải sử dụng các PPDH và các KTDH tích
Giáo viên: Nguyễn Đình Tú - Trường THCS Chí Tân
~6~
Thực hiện đồng bộ Dạy học & Kiểm tra, đánh giá theo hướng tiếp cận
năng lực học sinh ở chủ đề “Giống vật nuôi” Công nghệ 7
cực, khi dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh cần đặc biệt chú
trọng tới các KTDH tích cực tổ chức cho HS hoạt động học tập theo nhóm.
Dưới đây một số PPDH và nhiều KTDH tích cực có sẵn mà giáo viên có
thể sử dụng trong dạy học .
* Phương pháp dạy học:
- Phát hiện và Giải quyết vấn đề: là PPDH trong đó GV tạo ra những
tình huống có vấn đề, điều khiển HS phát hiện vấn đề, hoạt động tự giác, tích
cực, chủ động, sáng tạo để giải quyết vấn đề và thông qua đó chiếm lĩnh tri
thức, rèn luyện kĩ năng và đạt được những mục đích học tập khác. Đặc trưng
cơ bản của PP này là "tình huống gợi vấn đề" vì tư duy chỉ bắt đầu khi xuất
hiện tình huống có vấn đề.
Tình huống gợi vấn đề là tình huống gợi ra cho HS những khó khăn về lí
luận hay thực hành mà HS thấy cần có khả năng vượt qua, nhưng không phải
ngay tức khắc mà phải trải qua quá trình tích cực suy nghĩ, hoạt động để biến
đổi đối tượng hoạt động hoặc điều chỉnh kiến thức sẵn có.
- Bàn tay nặn bột: là PPDH khoa học dựa trên sự tìm tòi - nghiên cứu,
thông qua việc người học tự tiến hành thí nghiệm, quan sát, nghiên cứu tài liệu,
điều tra các vấn đề gắn với thực tiễn, cuộc sống từ đó hình thành các kiến thức,
kĩ năng, tạo nên tính tò mò, ham muốn khám phá và say mê khoa học rèn
luyện kỹ năng diễn đạt thông qua ngôn ngữ nói và viết cho học sinh.
* Kỹ thuật dạy học tích cực:
Các kỹ thuật dạy học là những đơn vị nhỏ nhất của phương pháp dạy
học gồm những biện pháp, cách thức hành động của của GV và HStrong các
tình huống hành động nhỏ nhằm thực hiện và điều khiển quá trình dạy học.
- Kỹ thuật động não viết.
Động não viết là một hình thức biến đổi của động não. Trong động não
viết thì những ý tưởng không được trình bày miệng mà được từng thành viên
tham gia trình bày ý kiến bằng cách viết trên giấy về một chủ đề. Sản phẩm có
thể có dạng một bản đồ trí tuệ.
Giáo viên: Nguyễn Đình Tú - Trường THCS Chí Tân
~7~
Thực hiện đồng bộ Dạy học & Kiểm tra, đánh giá theo hướng tiếp cận
năng lực học sinh ở chủ đề “Giống vật nuôi” Công nghệ 7
- Kỹ thuật XYZ
Là một kỹ thuật nhằm phát huy tính tích cực trong thảo luận nhóm. X là
số người trong nhóm, Y là số ý kiến mỗi người cần đưa ra, Z là phút dành cho
mỗi người.
- Kỹ thuật "bể cá"
Là một kỹ thuật dùng cho thảo luận nhóm, trong đó một nhóm HS ngồi
giữa lớp và thảo luận với nhau, còn những HS khác trong lớp ngồi xung quanh
ở vòng ngoài theo dõi cuộc thảo luận đó và sau khi kết thúc cuộc thảo luận thì
đưa ra những nhận xét về cách ứng xử của những HS thảo luận.
- Kỹ thuật "ổ bi"
Là một kỹ thuật dùng trong thảo HS chia thành hai nhóm ngồi theo hai
vòng tròn đồng tâm như hai vòng của một ổ bi và đối diện nhau để tạo điều
kiện cho mỗi HS có thể nói chuyện với lần lượt các HS ở nhóm khác.
- Tranh luận ủng hộ - phản đối
Tranh luận ủng hộ - phản đối (tranh luận chia phe) là một kỹ thuật dùng
trong thảo luận, trong đó đề cập về một chủ đề có chứa đựng xung đột. Những
ý kiến khác nhau và những ý kiến đối lập được đưa ra tranh luận không nhằm
“đánh bại” ý kiến đối lập mà nhằm mục đích xem xét chủ đề dưới nhiều góc độ
khác nhau.
- Kỹ thuật "3 lần 3"
Kỹ thuật “3 lần 3“ là kỹ thuật lấy thông tin phản hồi nhằm huy động sự
tham gia tích cực của HS.
- Lược đồ tư duy
Lược đồ tư duy (còn được gọi là bản đồ khái niệm) là một sơ đồ nhằm
trình bày một cách rõ ràng những ý tưởng mang tính kế hoạch hay kết quả làm
việc của cá nhân hay nhóm về một chủ đề. Lược đồ tư duy có thể được viết
trên giấy, trên bản trong, trên bảng hay thực hiện trên máy tính.
Giáo viên: Nguyễn Đình Tú - Trường THCS Chí Tân
~8~
Thực hiện đồng bộ Dạy học & Kiểm tra, đánh giá theo hướng tiếp cận
năng lực học sinh ở chủ đề “Giống vật nuôi” Công nghệ 7
- Kĩ thuật "Khăn trải bàn"
Là hình thức tổ chức hoạt động mang tính hợp tác kết hợp giữa hoạt
động cá nhân và hoạt động nhóm nhằm kích thích, thúc đẩy sự tham gia tích
cực, tăng cường tính độc lập, trách nhiệm của cá nhân HS và phát triển mô
hình có sự tương tác giữa HS với HS
- Kĩ thuật "Các mảnh ghép"
Là hình thức học tập hợp tác kết hợp giữa cá nhân, nhóm và liên kết
giữa các nhóm nhằm giải quyết một nhiệm vụ phức hợp có nhiều chủ đề.
- Kỹ thuật chia sẻ nhóm đôi (Think-Pair-Share)
Là một kỹ thuật do giáo sư Frank Lyman đại học Maryland giới thiệu
năm 1981. Kỹ thuật này giới thiệu hoạt động làm việc nhóm đôi, phát triển
năng lực tư duy của từng cá nhân trong giải quyết vấn đề.
- Kỹ thuật phòng tranh
Là kĩ thuật mà có thể sử dụng cho hoạt động cá nhân hoặc hoạt động
nhóm, lớp học như một phòng triển lãm tranh.
- Kỹ thuật công đoạn
Kĩ thuật này mỗi nhóm được giao giải quyết một nhiệm vụ khác nhau.
Các nhóm đọc và góp ý kiến bổ sung cho nhóm bạn. Sau khi hoàn thiện xong,
nhóm sẽ treo kết quả thảo luận lên tường lớp học.
- Kỹ thuật “Hỏi và trả lời”
Đây là KTDH giúp cho HS có thể củng cố, khắc sâu các kiến thức đã
học thông qua việc hỏi và trả lời các câu hỏi.
- Kỹ thuật “Viết tích cực”
Kĩ thuật này sử dụng để viết tóm tắt những gì các em biết về chủ đề
đang học hoặc nội dung đã học, để phản hồi cho GV về việc nắm kiến thức của
HS và những chỗ các em còn hiểu sai.
- Kỹ thuật “Đọc tích cực” (Đọc hợp tác)
Là kĩ thuật giúp HS tăng cường khả năng tự học và giúp GV tiết kiệm
thời gian đối với những bài học/phần đọc có nhiều nội dung nhưng không quá
khó đối với HS.
Giáo viên: Nguyễn Đình Tú - Trường THCS Chí Tân
~9~
Thực hiện đồng bộ Dạy học & Kiểm tra, đánh giá theo hướng tiếp cận
năng lực học sinh ở chủ đề “Giống vật nuôi” Công nghệ 7
- Kỹ thuật phân tích phim Video
Phim video là một trong các phương tiện để truyền đạt nội dung bài học
bằng hình ảnh kết hợp âm thanh, giúp HS trực quan rõ ràng, dễ hiểu. Phim
video nên ngắn gọn (3-10 phút). Cần xem qua trước đảm bảo là phim phù hợp
nội dung bài học, để chiếu cho các em xem.
b) Kiểm tra, đánh giá theo định hướng năng lực HS.
Thực tế, từ trước tới nay KTĐG học sinh là hoạt động bắt buộc của giáo
viên đứng lớp, để nâng cao chất lượng dạy & học, giáo viên phải xem đánh giá
là một phần không thể thiếu trong hoạt động giảng dạy của mình.
Từ năm học 2014 - 2015 các thầy, cô chuyển sang thực hiện KTĐG
năng lực dựa vào mục tiêu cần đạt về KT, KN, TĐ theo định hướng tiếp cận
năng lực học sinh, thể hiện các điểm cơ bản như:
- Kiểm tra đánh giá được thực hiện ngay trong khi dạy học và coi trọng
nhận xét đánh giá, tự đánh giá của học sinh.
- Sử dụng kết hợp các phương pháp kiểm tra, đánh giá.
- Chuyển từ đánh giá kết quả học tập ở cuối kỳ, cuối năm, sang loại hình
đánh giá thường xuyên sau từng chủ đề, từng chương, nhằm mục tiêu phản hồi
liên tục, để điều chỉnh hoạt động trong dạy và học. Đánh giá cả quá trình như
vậy có ý nghĩa quan trọng và đôi khi kết quả điểm số không có ý nghĩa bằng
những lời động viên, góp ý, nhận xét của giáo viên.
Giáo viên: Nguyễn Đình Tú - Trường THCS Chí Tân
~10~
Thực hiện đồng bộ Dạy học & Kiểm tra, đánh giá theo hướng tiếp cận
năng lực học sinh ở chủ đề “Giống vật nuôi” Công nghệ 7
- Chuyển trọng tâm đánh giá nội dung là khả năng ghi nhớ kiến thức
sang đánh giá năng lực là khả năng vận dụng, giải quyết vấn đề gắn với thực
tiễn, chú ý tới khả năng tư duy sáng tạo của học sinh. Do đó, câu hỏi kiểm tra
đánh giá cần đưa ra một tình huống cụ thể, gắn với thực tiễn.
3. Các biện pháp tiến hành.
Trong đề tài này tôi đã vận dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học:
- Nghiên cứu lí thuyết :
+ Phân tích nội dung SGK phần kiến thức của các chủ đề bài học.
+ Nghiên cứu các tài liệu tham khảo liên quan đến kiến thức đó
+ Nghiên cứu tài liệu liên quan đến việc thiết kế và tài liệu đổi mới
phương pháp giảng dạy & kiểm tra đánh giá môn Công nghệ.
- Điều tra :
+ Điều tra thực trạng sử dụng KTDH và KTĐG trong nhà trường.
+ Lấy ý kiến của các giáo viên trong nhóm chuyên môn về KTDH &
KTĐG điều chỉnh các hoạt động học tập để đưa vào thực nghiệm.
- Thực nghiệm sư phạm :
+ Mời giáo viên trong nhóm chuyên môn dự giờ thực nghiệm chính thức
đối với học sinh khối lớp 7
+ Tiếp tục xin ý kiến nhận xét để rút ra kinh nghiệm thực tế.
- Tổng hợp, phân tích, so sánh đối chứng.
+ Tổng hợp kết quả bài kiển tra của học sinh trước và sau khi áp dụng,
phân tích điều kiện, đối chứng để rút ra kết quả và bài học kinh nghiệm.
4. Thời gian nghiên cứu tạo ra giải pháp.
- Thời gian nghiên cứu đề tài từ giữa năm học 2013-2014 cho tới nay tại
trường THCS Chí Tân - Khoái Châu - Hưng yên
Giáo viên: Nguyễn Đình Tú - Trường THCS Chí Tân
~11~
Thực hiện đồng bộ Dạy học & Kiểm tra, đánh giá theo hướng tiếp cận
năng lực học sinh ở chủ đề “Giống vật nuôi” Công nghệ 7
PHẦN B: NỘI DUNG
PHẦN I. MỤC TIÊU ĐỀ TÀI.
Đề xuất giải pháp thực hiện được đồng bộ Dạy học & Kiểm tra, đánh giá
theo hướng tiếp cận năng lực HS ở các chủ đề dạy học, nâng cao chất lượng
dạy và học, đáp ứng được yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào
tạo.
- Sử dụng các KTDH và PPDH tích cực đúng kỹ thuật, đúng quy trình
đặc biệt là khi sử dụng các kỹ thuật tổ chức HS hoạt động học tập theo nhóm.
- Dạy học & Kiểm tra, đánh giá học sinh có sự liên hệ thực tiễn thường
xuyên, có tình huống liên hệ gắn liền với thực tế cuộc sống.
- Phát triển các năng lực của HS trong các hoạt động học tập tích cực,
chủ động, sáng tạo, hứng thú, tìm tòi khám phá cũng như các hoạt động thực
hiện nhận xét đánh giá, tự đánh giá kết quả học tập của cá nhân, của nhóm.
- Xây dựng phát triển mô hình học tập tích cực, học sinh là trung tâm
trong hoạt động học, có sự tương tác mạnh về tư duy và giao tiếp thảo luận
giữa HS với GV và giữa HS với HS cùng nhau giải quyết các nhiệm vụ học
tập.
PHẦN II. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN ĐỀ TÀI.
I. TÌM HIỂU CÁC NĂNG LỰC CỦA HỌC SINH CẦN HƯỚNG TỚI
TRONG DẠY HỌC MÔN CÔNG NGHỆ.
1. Các năng lực chung.
Năng lực chung là năng lực nhất thiết phải hình thành và phát triển ở tất
cả các học sinh do đó không chỉ môn Công nghệ mà các môn học, các hoạt
động giáo dục đều phải hướng tới. Dưới đây là bảng mô tả biểu hiện của các
năng lực chung của các môn học.
Các năng
lực chung
1. Tự học.
Mô tả (Biểu hiện)
- Là năng lực sử dụng các phương pháp thủ thuật học tập
để đạt được mục đích học tập. (Xác định được nhiệm vụ
học tập, có hướng phấn đấu với mục tiêu cụ thể, chi tiết,
hình thành cách học tập riêng, chọn được nguồn tài liệu
phù hợp với mục đích học tập khác nhau…)
- Là năng lực suy nghĩ và hành động trong những tình
Giáo viên: Nguyễn Đình Tú - Trường THCS Chí Tân
~12~
Thực hiện đồng bộ Dạy học & Kiểm tra, đánh giá theo hướng tiếp cận
năng lực học sinh ở chủ đề “Giống vật nuôi” Công nghệ 7
2. Giải quyết huống không có sẵn cách thức và trình tự giải quyết. Việc
vấn đề.
giải quyết có mục tiêu rõ ràng nhưng tại thời điểm đó,
chưa biết cách làm thế nào để đạt được mục tiêu đó. (Phân
tích tình huống, thu thập thông tin, đề xuất giải pháp…)
- Là năng lực khám phá và phát hiện bản chất, hình thành
và triển khai ý tưởng mới, sự khác biệt, phù hợp với ngữ
3. Sáng tạo.
cảnh đẫ cho. (Làm rõ tình huống, xác định thông tin, xem
xét sự vật từ nhiều góc nhìn, hình thành và kết nối nhiều ý
4. Tự quản lý
5. Giao tiếp
6. Hợp tác
7. Sử dụng
ngôn ngữ.
8. Tính toán.
9. Sử dụng
ICT
tưởng, tạo ra yếu tố mới…)
- Là năng lực làm chủ được tình huống, cảm xúc, tự ý
thức, tự hành động và tự đánh giá và điều chỉnh hành động
trong nhà trường, xã hội. ( Tự điều chỉnh một số hạn chế
của bản thân trong học tập, lao động, sinh hoạt…)
- Là năng lực bày tỏ ý kiến, thể hiện cảm xúc bằng hình
thức nói, viết, nghe, sử dụng cử chỉ phù hợp với mục đích
tình huống và đối tượng giao tiếp có hiệu quả.
- Là cùng với người khác thực hiện công việc nhằm đạt
được mục đích chung nhờ xác định được mục đích và các
hoạt động mà bản thân có thể đảm nhiệm, biết được nhu
cầu và đặc điểm của người khác để tổ chức hỗ trợ, chia sẻ
kinh nghiệm động được nhiều người tham gia hoàn thành
công việc.
- Là sự thành thạo tiếng phổ thông và có thể sử dụng một
cách tự tin và hiệu quả trong học tập và trong cuộc sống
hàng ngày. ( Trình bày, trao đổi, tranh luận…)
- Là có thể sử dụng tính toán một cách tự tin và hiệu quả
trong cuộc sống hàng ngày.
- Là năng lực nhận biết, làm chủ, khai thác công cụ công
nghệ thông tin và truyền thông. (Truy cập thông tin mạng,
trao đổi, hình thành ý tưởng..)
2. Năng lực chuyên biệt của Công nghệ.
Giáo viên: Nguyễn Đình Tú - Trường THCS Chí Tân
~13~
Thực hiện đồng bộ Dạy học & Kiểm tra, đánh giá theo hướng tiếp cận
năng lực học sinh ở chủ đề “Giống vật nuôi” Công nghệ 7
Bên cạnh nhiệm vụ hình thành và phát triển năng lực chung môn Công
nghệ còn nhiệm vụ hình thành và phát triển các năng lực chuyện biệt theo đặc
thù bộ môn.
Sau đây là bảng mô tả biểu hiện của các năng lực chuyên biệt của môn
Công nghệ.
Năng lực
Mô tả
- Là năng lực sử dụng các khái niệm, kí hiệu, quy ước,
1. Sử dụng
hình biểu diễn để lập và đọc hiểu các bản vẽ, các sản phẩm
ngôn ngữ kỹ
đồ họa thuộc một số lĩnh vực công nghệ phổ biến và được
thuật.
dùng trong học tập, nghiên cứu, ứng dụng, giao tiếp.
2. Hình thành - Là năng lực tìm kiếm và phát hiện những vấn đề trong
ý tưởng và cuộc sống có thể giải quyết được bằng công nghệ: đề xuất,
thiết kế công đánh giá và hoàn thiện giải pháp công nghệ để giải quyết
nghệ.
vấn đề.
3. Triển khai - là năng lực hiện thực hóa ý tưởng và thiết kế công nghệ
công nghệ.
dựa trên thông tin, vật liệu, phương tiện, quy trình, kỹ
năng, bí quyết công nghệ, cũng như quản lí quá trình đó.
4. Lựa chọn - Là năng lực hiểu về công nghệ, về vai trò ảnh hưởng
và đánh giá (tích cực và tiêu cực) của nó với cuộc sống từ đó lựa chọn
công nghệ.
được công nghệ phù hợp trong hoàn cảnh cụ thể.
- Là năng lực nhận biết, vận hành, điều khiển, bảo trì, bảo
5. Sử dụng dưỡng các sản phẩm công nghệ phổ biến như thủ công,
công nghệ.
nấu ăn, chăn nuôi, trồng trọt, chế tạo cơ khí, kỹ thuật điện,
6. Tiêu dùng
tự động hóa…
- Là năng lực quản lý chi tiêu, mua sắm hơp lý và khoa
và kinh
học; tính toán, lựa chọn lĩnh vực, xác định ý tưởng, cơ hội
doanh.
và lập kế hoạch … dựa trên công nghệ.
II. TÌM HIỂU QUY TRÌNH SỬ DỤNG MỘT SỐ PPDH VÀ CÁC
KTDH TÍCH CỰC.
1. Tìm hiểu về cách sử dụng một số PPDH tích cực.
Giáo viên: Nguyễn Đình Tú - Trường THCS Chí Tân
~14~
Thực hiện đồng bộ Dạy học & Kiểm tra, đánh giá theo hướng tiếp cận
năng lực học sinh ở chủ đề “Giống vật nuôi” Công nghệ 7
a) Sử dụng PP Phát hiện và Giải quyết vấn đề:
Quy trình thực hiện.
Bước 1. Phát hiện hoặc thâm nhập vấn đề
+ Phát hiện vấn đề từ một tình huống gợi vấn đề
+ Có thể giải thích và chính xác hóa tình huống (khi cần thiết) để hiểu
đúng vấn đề được đặt ra
+ Phát biểu vấn đề và đặt mục tiêu giải quyết vấn đề đó.
Bước 2: Tìm giải pháp giải quyết vấn đề.
Tìm cách giải quyết vấn đề, thường được thực hiện theo sơ đồ sau:
Giải thích sơ đồ.
+ Phân tích vấn đề: làm rõ mối liên hệ giữa cái đã biết và cái cần tìm
(dựa vào những tri thức đã học, liên tưởng tới kiến thức thích hợp)
+ Đề xuất và thực hiện hướng giải quyết vấn đề. Cần thu thập, tổ chức
dữ liệu, huy động tri thức, sử dụng những phương pháp, kĩ thuật nhận thức, tìm
đoán suy luận…Tổng hợp các ý kiến được đề xuất phương hướng thực hiện
giải quyết vấn đề.
Giáo viên: Nguyễn Đình Tú - Trường THCS Chí Tân
~15~
Thực hiện đồng bộ Dạy học & Kiểm tra, đánh giá theo hướng tiếp cận
năng lực học sinh ở chủ đề “Giống vật nuôi” Công nghệ 7
+ Hình thành giải pháp: Từ các ý kiến được đề xuất chọn và hình thành
được một giải pháp để thực hiện giải quyết vấn đề.
+ Giải quyết và kiểm tra tính đúng đắn của giải pháp: Nếu giải pháp
đúng thì kết thúc ngay, nếu không đúng thì lặp lại từ khâu phân tích vấn đề cho
đến khi tìm được giải pháp đúng. Sau khi đã tìm ra một giải pháp, có thể tiếp
tục tìm thêm những giải pháp khác, so sánh chúng với nhau để tìm ra giải pháp
hợp lí nhất.
Bước 3. Trình bày giải pháp
Học sinh được trình bày lại toàn bộ từ việc phát biểu vấn đề tới giải
pháp trước lớp.
Bước 4. Đánh giá và Nghiên cứu sâu giải pháp
- Học sinh được nhận xét đánh giá giải pháp của học sinh khác hoặc kết
hợp với GV để đánh giá.
- Tìm hiểu những khả năng ứng dụng kết quả
- Đề xuất những vấn đề mới có liên quan nhờ xét tương tự, khái quát
hóa, lật ngược vấn đề,... và giải quyết nếu có thể.
b) Sử dụng Phương pháp Bàn tay nặn bột.
Tiến trình dạy học theo phương pháp BTNB được thể hiện theo 5 bước ở
sơ đồ sau đây.
Giáo viên: Nguyễn Đình Tú - Trường THCS Chí Tân
~16~
Thực hiện đồng bộ Dạy học & Kiểm tra, đánh giá theo hướng tiếp cận
năng lực học sinh ở chủ đề “Giống vật nuôi” Công nghệ 7
Bước 1: Tình huống xuất phát và câu hỏi nêu vấn đề.
- Là một tình huống do giáo viên chủ động đưa ra như là một cách dẫn
nhập vào bài học
- Câu hỏi nêu vấn đề là câu hỏi lớn của bài học.
- Câu hỏi phải phù hợp với trình độ học sinh, gây mâu thuẫn nhận thức
và kích thích tính tò mò của học sinh.
- Dùng câu hỏi mở, tuyệt đối không được dùng câu hỏi đóng.
Bước 2: Bộc lộ quan niệm ban đầu của học sinh.
- Khuyến khích học sinh nêu những suy nghĩ, nhận thức ban đầu của
mình về sự vật, hiện tưởng mới.
- Cho học sinh trình bày bằng nhiều hình thức: viết, vẽ, nói, ….
- Không nhất thiết phải chú ý tới các quan niệm đúng, cần phải chú
trọng đến các quan niệm sai.
Bước 3: Đề xuất câu hỏi hay giả thuyết và thiết kế phương án thực
nghiệm.
- Đề xuất câu hỏi.
Giáo viên: Nguyễn Đình Tú - Trường THCS Chí Tân
~17~
Thực hiện đồng bộ Dạy học & Kiểm tra, đánh giá theo hướng tiếp cận
năng lực học sinh ở chủ đề “Giống vật nuôi” Công nghệ 7
+ Từ những khác biệt và phong phú về biểu tượng ban đầu, GV giúp HS
đề xuất câu hỏi.
+ Khéo léo chọn lựa một số biểu tượng ban đầu khác biệt trong lớp để
giúp HS so sánh từ đó đặt câu hỏi liên quan đến vấn đề bài học.
- Đề xuất phương án thực nghiệm nghiên cứu.
+ Từ những câu hỏi của HS, GV nêu câu hỏi cho HS đề nghị các em đề
xuất thực nghiệm để tìm ra câu trả lời cho các câu hỏi đó.
+ Ghi chú lên bảng các đề xuất của HS để các ý kiến sau không trùng lặp.
+ Khuyến khích HS tự đánh giá ý kiến nhau hơn là ý kiến của GV nhận xét.
Bước 4: Tiến hành thực nghiệm tìm tòi - nghiên cứu.
- Quan sát tranh và mô hình và ưu tiên thực nghiệm trên vật thật
- Từ những khác biệt và phong phú về biểu tượng ban đầu, GV giúp HS
đề xuất câu hỏi.
- Chọn lựa một số biểu tượng ban đầu khác biệt trong lớp từ đó HS đặt
câu hỏi liên quan đến bài học để giúp học sinh so sánh.
Bước 5: Kết luận kiến thức mới.
- HS kiểm tra lại tính hợp lý của các giả thuyết mà mình đưa ra.
- Giúp HS lựa chọn các lý luận và hình thành kết luận.
- Sau khi thực hiện nghiên cứu, các câu hỏi dần dần được giải quyết, các
giả thuyết dần dần được kiểm chứng tuy nhiên vẫn chưa có hệ thống hoặc chưa
chính xác một cách khoa học.
- Tóm tắt, kết luận và hệ thống lại để học sinh ghi vào vở coi như là kiến
thức bài học.
- Khắc sâu kiến thức bằng cách đối chiếu biểu tượng ban đầu.
2. Tìm hiểu về cách sử dụng các KTDH tích cực.
Các kỹ thuật dạy học tích cực được trình bày sau đây có thể được áp
dụng thuận lợi trong làm việc nhóm. Tuy nhiên chúng cũng có thể được kết
hợp thực hiện trong các hình thức dạy học toàn lớp.
2.1. Kỹ thuật động não viết
Các bước tiến hành
Giáo viên: Nguyễn Đình Tú - Trường THCS Chí Tân
~18~
Thực hiện đồng bộ Dạy học & Kiểm tra, đánh giá theo hướng tiếp cận
năng lực học sinh ở chủ đề “Giống vật nuôi” Công nghệ 7
- B1. Đặt trên bàn 1-2 tờ giấy để ghi các ý tưởng, đề xuất của các thành
viên.
- B2. Mỗi một thành viên viết các ý nghĩ của mình trên các tờ giấy đó.
- B3. Có thể tham khảo các ý kiến khác đã ghi trên giấy của các thành
viên khác để tiếp tục phát triển ý nghĩ.
- B4. Thu thập xong ý tưởng thì đánh giá các ý tưởng trong nhóm.
2.2. Kỹ thuật XYZ
Thực hiện như sau:
- B1. Mỗi nhóm 6 người, mỗi người viết 3 ý kiến trên một tờ giấy trong
vòng 5 phút về cách giải quyết 1 vấn đề và tiếp tục chuyển cho người bên cạnh;
- B2. Tiếp tục như vậy cho đến khi tất cả mọi người đều viết ý kiến của
mình, có thể lặp lại vòng khác;
- B3. Con số X-Y-Z có thể thay đổi;
- B4. Sau khi thu thập ý kiến thì tiến hành thảo luận, đánh giá các ý kiến.
2.3. Kỹ thuật "bể cá"
Thực hiện như sau:
- B1. Một nhóm HS ngồi giữa lớp và thảo luận với nhau, còn những HS
khác trong lớp ngồi xung quanh ở vòng ngoài theo dõi cuộc thảo luận đó.
- B2. Sau khi kết thúc cuộc thảo luận thì đưa ra những nhận xét về cách
ứng xử của những HS thảo luận.
2.4. Kỹ thuật "ổ bi"
Thực hiện như sau:
- B1. Chia HS thành hai nhóm ngồi theo hai vòng tròn đồng tâm như hai
vòng của một ổ bi và đối diện nhau để tạo điều kiện cho mỗi HS có thể nói
chuyện với lần lượt các HS ở nhóm khác.
- B2. Sau một ít phút thì HS vòng ngoài ngồi yên, HS vòng trong chuyển
chỗ theo chiều kim đồng hồ, tương tự như vòng bi quay, để luôn hình thành
các nhóm đối tác mới.
- B3. Sau cùng là đánh giá, kết luận thảo luận.
2.5. Tranh luận ủng hộ - phản đối
Cách thực hiện:
Giáo viên: Nguyễn Đình Tú - Trường THCS Chí Tân
~19~
Thực hiện đồng bộ Dạy học & Kiểm tra, đánh giá theo hướng tiếp cận
năng lực học sinh ở chủ đề “Giống vật nuôi” Công nghệ 7
- B1. Các thành viên được chia thành hai nhóm theo hai hướng ý kiến
đối lập nhau về một luận điểm cần tranh luận.
- B2. Sau khi các nhóm đã thu thập luận cứ thì bắt đầu thảo luận thông
qua đại diện của hai nhóm. Mỗi nhóm trình bày một lập luận của mình: Nhóm
ủng hộ đưa ra một lập luận ủng hộ, tiếp đó nhóm phản đối đưa ra một ý kiến
phản đối và cứ tiếp tục như vậy.
- B3. Sau khi các lập luận đã đưa ra thì tiếp theo là giai đoạn thảo luận
chung và đánh giá, kết luận thảo luận.
2.6.. Kỹ thuật "3 lần 3"
Cách làm như sau:
- B1. Yêu cầu HS cho ý kiến phản hồi về một vấn đề nào đó (nội dung
buổi thảo luận, phương pháp tiến hành thảo luận...).
- B2. Mỗi người cần viết ra: - 3 điều tốt; - 3 điều chưa tốt; - 3 đề nghị
cải tiến.
- B3. Sau khi thu thập ý kiến thì xử lý và thảo luận về các ý kiến phản hồi.
2.7. Lược đồ tư duy
Cách làm như sau:
- B1. Viết tên chủ đề ở trung tâm, hay vẽ một hình ảnh phản ánh chủ đề.
- B2. Từ chủ đề trung tâm, vẽ các nhánh chính. Trên mỗi nhánh chính
viết một khái niệm, phản ánh một nội dung lớn của chủ đề, viết bằng CHỮ IN
HOA. Nhánh và chữ viết trên đó được vẽ và viết cùng một màu. Nhánh chính
đó được nối với chủ đề trung tâm. Chỉ sử dụng các thuật ngữ quan trọng để
viết trên các nhánh.
- B3. Từ mỗi nhánh chính vẽ tiếp các nhánh phụ để viết tiếp những
nội dung thuộc nhánh chính đó. Các chữ trên nhánh phụ được viết bằng chữ
in thường.
- B4. Tiếp tục như vậy ở các tầng phụ tiếp theo.
2.8. Kĩ thuật "Khăn trải bàn"
Cách tiến hành:
Giáo viên: Nguyễn Đình Tú - Trường THCS Chí Tân
~20~
- Xem thêm -
.DOCX 
106 
7772 
118 
