Tài liệu Skkn một số giải pháp đổi mới phương pháp dạy học môn toán lớp 1

SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ Công cuộc đổi mới kinh tế, xã hội đang diễn ra từng ngày. từng giờ trên khắp đất nước. Nó đòi hỏi phải có những lớp người lao động mới có bản lĩnh, có năng lực, chủ động, sáng tạo, dám nghĩ dám làm, thích ứng được với thực tiễn đời sống xã hội luôn luôn phát triển. Nhu cầu này làm cho mục tiêu đào tạo của nhà trường phải được điều chỉnh một cách thích hợp dẫn đến sự thay đổi tất yếu về nội dung và phương pháp dạy học. Những năm vừa qua, trong phong trào đổi mới phương pháp dạy học, một số giáo viên có tâm huyết với nghề, có hiểu biết sâu sắc về bộ môn, có tay nghề khá và nhạy cảm trước yêu cầu của xã hội đã thực hiện nhiều giờ dạy tốt, phản ánh được tinh thần của xu thế mới. Tuy nhiên, phổ biến hiện nay vẫn là cách dạy thông báo kiến thức có sẵn, dạy học theo phương pháp “thuyết trình có kết hợp với đàm thoại” là chủ yếu mà về thực chất vẫn là “thầy truyền đạt, trò tiếp nhận và ghi nhớ”. Một nét nổi bật hiện nay là nhìn chung học sinh chưa biết cách tự học, chưa học tập một cách tích cực. Nếu tiếp tục cách dạy học thụ động như thế sẽ không đáp ứng được những yêu cầu mới của xã hội. Sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và sự thách thức trước nguy cơ tụt hậu trong cạnh tranh trí tuệ đang đòi hỏi phải đổi mới giáo dục, trong đó có sự đổi mới căn bản về phương pháp dạy học. Đây không phải là vấn đề của riêng nước ta mà là vấn đề đang được quan tâm của mọi quốc gia trong chiến lược phát triển nguồn nhân lực con người phục vụ các mục tiêu kinh tế - xã hội. Chương trình Toán lớp 1 là một bộ phận của chương trình môn Toán ở Tiểu học, chương trình này kế thừa và phát triển những thành tựu về dạy học Toán lớp 1 ở nước ta; khắc phục một số tồn tại của dạy học Toán lớp 1 trong giai đoạn vừa qua. Thực hiện đổi mới phương pháp dạy học môn Toán ở Tiểu học nói chung, ở lớp 1 nói riêng cũng chính là để đáp ứng những yêu cầu của giáo dục và đào tạo trong giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đầu thế kỷ XXI. Là một Giáo viên đứng lớp tôi nhận thấy môn Toán ở Tiểu học nói chung và ở lớp 1 nói riêng có một vị trí quan trọng, nó góp phần vào việc hình thành và phát Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 1 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1 triển những cơ sở ban đầu rất quan trọng của nhân cách con người Việt Nam. Các kiến thức, kỹ năng của môn Toán ở Tiểu học có nhiều ứng dụng trong đời sống; chúng rất cần thiết để học các môn học khác ở Tiểu học. Môn Toán còn góp phần rất quan trọng trong việc rèn luyện phương pháp suy nghĩ, phương pháp suy luận, phương pháp giải quyết vấn đề; nó góp phần phát triển trí thông minh, cách suy nghĩ độc lập, linh hoạt sáng tạo, nó đóng góp vào việc hình thành các phẩm chất cần thiết và quan trọng của người lao động như: cần cù, cẩn thận, có ý chí vượt khó khăn, làm việc có kế hoạch, có nền nếp và tác phong khoa học. Xuất phát từ những lí do trên và cũng là để góp phần vào việc giúp học sinh lớp 1 học tốt môn Toán, tôi đã chọn nghiên cứu đề tài: “MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1” Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 2 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1 PHẦN II: ĐẶC ĐIỂM TÌNH HÌNH 1. Thuận lợi: Được sự chỉ đạo sâu sát, kịp thời của lãnh đạo cấp trên, của Ban giám hiệu nhà trường. Được sự quan tâm của Hội cha mẹ học sinh, của các ban ngành địa phương. Đồ dùng học tập của học sinh tương đối đầy đủ. Các em có đầy đủ SGK, vở bài tập. Nhà trường luôn quan tâm tới việc đổi mới phương pháp dạy học ở Tiểu học trong đó có môn Toán lớp 1. 2. Khó khăn: Đa số học sinh là con em nông dân, công nhân, cha mẹ luôn bận rộn nên ít quan tâm đến việc học của các em. Một số em không được học qua các lớp mẫu giáo trước khi bước vào lớp 1. Đồ dùng học tập của một số em chưa đầy đủ nên ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng học tập của học sinh. Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 3 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1 PHẦN III: CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN: Theo tôi đổi mới không phải là thay toàn bộ các phương pháp truyền thống bằng những phương pháp hiện đại mà phải biết kết hợp một cách linh hoạt, hài hòa giữa các phương pháp đó làm sao để phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học. Các phương pháp thường được tôi sử dụng trong các tiết học toán: 1, Trò chơi toán học: Trò chơi toán học là trò chơi, trong đó có chứa một yếu tố toán học nào đó. Vì là một trò chơi, trò chơi toán học mang đầy đủ các đặc điểm của trò chơi, nhưng trò chơi toán học khác với trò chơi “phi toán” ở chỗ ít nhiều phải chứa trong nó một yếu tố kiến thức toán học đó. Đối với học sinh lớp 1 với đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi của các em thì trò chơi toán học là một trong những phương pháp rất quan trọng giúp các em chiếm lĩnh được kiến thức mới. Thực tế cũng cho thấy hình thức tổ chức trò chơi toán học dễ được học sinh hưởng ứng tích cực và tham gia. Xét về mục đích phục vụ dạy học nói chung, trò chơi toán học có thể là: + Trò chơi nhằm dẫn dắt, hình thành tri thức mới. + Trò chơi nhằm củng cố kiến thức, luyện tập kỹ năng. + Trò chơi nhằm ôn tập, rèn luyện tư duy trong giờ ngoại khóa. Sau đây tôi xin đưa ra một vài ví dụ về trò chơi toán học mà tôi đã sử dụng ở lớp mình. Ví dụ 1: Sau khi học xong các bài: Hình vuông, hình tròn; Hình tam giác tôi tổ chức cho các em chơi trò chơi “Bịt mắt chọn hình”. Mục đích: Luyện kỹ năng nhận dạng hình Chuẩn bị: 25 hình bằng bìa cứng (5 hình vuông, 5 hình tam giác, 5 hình tròn, 5 hình tứ giác không vuông, 5 hình có đường bao cong nhưng không tròn) Cách chơi: 3 học sinh cùng chơi, đặt tên cho một em là “hình tam giác”, một em là “hình tròn”, một em là “hình vuông”. Sau khi bị bịt kín mắt, mỗi em phải lấy Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 5 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1 ra các miếng bìa có hình trùng với tên của mình. Ai lấy đủ 5 hình trước là người thắng cuộc. Ví dụ 2: Để củng cố cho học sinh về phép cộng, phép trừ trong phạm vi 5, tôi tổ chức cho học sinh chơi trò chơi “Buộc dây cho bóng” Chuẩn bị: 4 tờ bìa có hình vẽ, gồm 2 phần: - Phần trên: vẽ hình các quả bóng bay, trên mỗi quả có ghi một phép tính cộng hoặc trừ trong phạm vi 5. - Phần dưới: Vẽ một cụm các ô vuông ghi các kết quả của các phép tính trên. Cách chơi: Học sinh nối bóng với ô, ghi kết quả thích hợp ở dưới. Mỗi em trong đội chỉ được nối một lần và chuyển cho bạn khác nối tiếp. Tổ nào xong trước, nối đúng là tổ đó thắng. Ví dụ 3: Giúp học sinh ghi nhớ các bảng tính đã học và rèn luyện tính nhanh nhẹn, tôi tổ chức cho học sinh chơi trò chơi “Đúng – sai” Cách chơi: Cử 2 đội chơi, mỗi đội 5 em; cử 1 em làm thư ký. Giáo viên lần lượt đưa ra các phép tính, chẳng hạn: 6 – 5 = 1; 3 + 2 = 5; 6 - 3 = 2;… Sau mỗi phép tính đưa ra, các đội chơi phải có sự phản hồi lại nhanh (đúng hay sai) bằng cách đưa ra các tấm bìa đỏ hoặc xanh. Mỗi lần trả lời đúng với đáp án thì cộng 1 điểm và sai thì bị trừ 1 điểm. Cuối cuộc chơi đội nào nhiều điểm sẽ thắng. Ví dụ 4: Để rèn luyện cho học sinh cách đặt một đề toán tôi tổ chức cho các em chơi trò chơi “Nhìn vật đặt đề toán”. Tôi chia học sinh thành 2 đội, cử đại diện (mỗi đội khoảng 5 đến 7 em) và mang một số đồ vật của nhóm mình lên. Ví dụ: 6 cái bút hay 9 que tính (từ 1 đến 10) (Đồ vật cùng loại). Cách chơi: Hai đội đứng quay mặt vào nhau: Một bạn của đội này cầm đưa lên một số bút (ví dụ 5 cái), đội kia phải nói được: “Có 5 cái bút” (hoặc “Bạn …có 5 cái bút). Bạn đó tiếp tục cho đội bạn hoặc đội mình một số cái (ví dụ 2 cái), đội kia phải nói được: “Cho đi 2 cái”. Bạn đó đưa số bút còn lại lên. Đội kia phải nói: “Còn lại mấy cái bút?”. Sau đó lại đổi bên. Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 6 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1 Đội nào mà không đặt đề toán đúng đội đó sẽ thua. Nếu cả hai đội đặt đúng, đặt hay. Tôi khen tất cả các em. 2. Phương pháp trực quan: Là phương pháp giảng dạy dựa trên cơ sở những hình ảnh cụ thể: hình vẽ, đồ vật và thực tế xung quanh để hình thành kiến thức cho học sinh. Với phương pháp này tôi tổ chức, hướng dẫn các em học sinh hoạt động trực tiếp trên các sự vật cụ thể nhờ vậy học sinh nắm được chắc chắn kiến thức và kỹ năng tương ứng. Ví dụ: Khi dạy bài “Hình tam giác”, tôi chuẩn bị các hình tam giác bằng bìa có màu sắc, kích thước, hình dạng khác nhau và đặt ở những vị trí khác nhau cho học sinh quan sát. Qua các hình ảnh cụ thể đó, tôi hình thành cho các em biểu tượng về hình tam giác. Sau đó tôi lại cho học sinh tự nêu ví dụ về hình tam giác trong thực tế như: cái ê ke, lá cờ thi đua, biển báo,.. Ví dụ: Để học sinh nắm được cấu tạo số, tôi thường tổ chức hoạt động chia một số que tính thành 2 nhóm một cách tùy ý, mỗi em chủ động chia theo cách của mình. Tập hợp tất cả các cách chia, tôi sẽ có được tất cả các trường hợp cần nắm về cấu tạo số. Có phân tích bằng hành động như vậy, dần dần học sinh mới phân tích thầm trong óc được. Ví dụ: Khi dạy về Đoạn thẳng: Tôi yêu cầu mỗi học sinh lấy ra một sợi dây. Tôi sẽ căng thẳng sợi dây của mình rồi yêu cầu cả lớp làm theo. Sau đó cho cả lớp đồng thanh: “Đây là một đoạn thẳng” Với cách dạy này 100% học sinh đều được trực tiếp tham gia hoạt động, học sinh dễ hiểu và nhớ lâu hơn. Tuy nhiên, ta không nên lạm dụng phương pháp này và cần phải chuyển dần, chuyển kịp thời và đúng lúc từ dạng trực quan này sang dạng trực quan khác với mức độ trừu tượng tăng dần. Ví dụ: Khi cho học sinh giải toán, chẳng hạn loại toán về nhiều hơn, tôi có những minh họa trực quan theo thứ tự như sau: Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 7 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1      Mức độ 1 4 Mức độ 2 2 Mức độ 3 3. Phương pháp thực hành luyện tập: Là phương pháp dạy học thông qua các hoạt động thực hành - luyện tập của học sinh để giúp các em nắm được các kiến thức và kỹ năng mới. Phương pháp này có ưu thế là phát huy được tốt nhất tính độc lập của học sinh, là phương tiện tốt nhất để thực hiện nguyên lí giáo dục. Phương pháp này được tôi sử dụng thường xuyên. Học sinh được thực hành, luyện tập liên tục. Thông qua hoạt động này mà học sinh luyện tập các kiến thức và kỹ năng cần thiết. Tuy nhiên cần chú ý là phải chuẩn bị cho việc thực hành, luyện tập một cách chu đáo; động viên cả lớp hoạt động độc lập, mọi học sinh đều tự suy nghĩ, tự tìm biện pháp; nhất thiết phải tổng kết hoạt động độc lập của học sinh, điều chỉnh sai lầm, có sự bổ sung kiến thức cần thiết; các bài tập cần đi từ đơn giản đến phức tạp, cuối cùng nên có những bài tổng hợp để mức độ luyện tập được nâng cao dần; cần thay đổi hình thức luyện tập để gây hứng thú học tập cho học sinh; cần luyện tập nhiều, nhưng số lượng bài tập cần vừa phải, luyện tập ở lớp là chính. 4. Phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề: Đây cũng là một phương pháp dạy học phát huy được tính tích cực của học sinh. Tôi sử dụng phương pháp này khi hình thành kiến thức mới, khi củng cố rèn luyện kỹ năng toán và khi vận dụng kiến thức. Ví dụ 1: Hình thành cách so sánh độ dài: Tôi đặt vấn đề: Đối với bút, thước… làm thế nào để biết cái nào dài hơn? Học sinh sẽ phát hiện phương pháp: so sánh độ dài các đồ vật cụ thể như thước và bút chì một cách trực tiếp. Tôi đặt vấn đề so sánh độ dài của hai vật cố định xa nhau không dời được, học sinh phải làm thế nào? Học sinh phải suy nghĩ và đề xuất phương pháp mới - so sánh với độ dài của một đối tượng thứ ba, sử dụng đơn vị đo. Ví dụ 2: Với lớp 1, bài tập dạng dưới đây có tính vấn đề: Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 8 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1 2=1+… 8=…+3 6=4+… 10 = ….+ 1 5. Phương pháp dạy học kiến tạo: Đây là một phương pháp dạy học tích cực. Tôi sử dụng phương pháp này khi có thể bởi vì với phương pháp này các em sẽ thích tự học, tự khám phá – phát hiện và giải qyết vấn đề. 6. Phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập: Để đánh giá học sinh tôi sử dụng các hình thức đánh giá (viết, vấn đáp) Học sinh cũng có thể tự đánh giá kết quả học tập của mình, của bạn. Để kiểm tra kiến thức học sinh nắm được tôi sử dụng phiếu kiểm tra định kỳ và thường xuyên. Bài kiểm tra cần ra đề theo đúng trình độ chuẩn, từ dễ đến khó, đủ các dạng bài đại diện cho những nội dung cơ bản của chương trình, dễ chấm điểm và cộng điểm, mọi học sinh phát triển bình thường đều làm được bài nhưng không dễ dàng đạt điểm 10, phân loại chính xác trình độ học sinh. Không cho học sinh làm các bài có nội dung ngoài chương trình Toán 1. Sau đây là ví dụ về đề kiểm tra cuối học kì I của tôi: 1. Viết: ( 1điểm) a) Theo mẫu: ………. 1 ……. b) Cách đọc số: Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 9 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1 6: sáu 3: ….. 9: …… 5: …… 7: …… 2. Tính: (2 đểm) +5 5 +6 3 - 10 4 -3 0 3. Tính : (1,5 điểm) 3+7-6= 5+4-8= 4+3+3= 4. (1 điểm) > < = 9 2+6 5+5 4+4 5 +3 3+2 6 6-1 5.Hình? (1 điểm) Hình …..….. Hình ……… Hình ……. 6. Viết phép tính thích hợp: (1 điểm) Có: 8 quả Cho em: 3 quả Còn: …quả Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 10 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1 7. Số? 4 + = 6 10 - + 9 = 10 = 5 7- = 7 8. Nối phép cộng với số thích hợp : (1,5 điểm) 2+5 3+7 10 9-1 8 7 Còn đây là ví dụ về đề kiểm tra giữa học kì I của tôi: 1.Viết số thích hợp vào ô trống: (1 điểm) 0 2 6 10 4 2.Tính: (1,5 điểm) +5 0 +1 3 +2 3 3. (2 điểm) > < = 3…………8 6…………2 0…………1 4. (1 điểm) a.Có mấy hình tam giác? Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 3………….2 + 1 5………….3 + 1 4………… 1 + 2 b. Có mấy hình vuông? 11 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1 5. Viết các số 10, 5, 0, 1: (1 điểm) a.Theo thứ tự từ bé đến lớn: b.Theo thứ tự từ lớn đến bé: 6. Nối phép cộng với số thích hợp : (1,5 điểm) 3+2 3+0 5 2+2 3 4 7. Viết phép tính thích hợp: (2 điểm) ? Ngoài các phương pháp trên tôi cũng sử dụng các phương pháp sau: * Phương pháp gợi mở vấn đáp: Tôi thường sử dụng phương pháp vấn đáp để tiến hành gợi mở làm cho không khí lớp học sôi nổi, sinh động, kích thích hứng thú học tập và lòng tự tin của các em. Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 12 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1 Ngoài ra còn rèn luyện cho các em năng lực diễn đạt sự hiểu biết của mình bằng ngôn ngữ, làm cho các em nắm kiến thức nhanh chóng và sâu sắc. * Phương pháp thuyết trình: Phương pháp này tôi sử dụng để trình bày kiến thức mới, giải toán mẫu. Tuy nhiên phương pháp này tôi rất hạn chế sử dụng, chỉ sử dụng khi thật cần thiết: nhịp điệu chậm, phần nội dung thuyết trình ngắn và chiếm khoảng thời gian ngắn nhất trong một tiết học. Khi sử dụng phương pháp này tôi thường kết hợp với các phương pháp khác để học sinh thích thú và hào hứng hoạt động, ví dụ như phương pháp minh họa bằng vật thật, với đàm thoại,… *Phương pháp đọc tài liệu: Tôi tìm hiểu và đọc một số tài liệu về phương pháp giảng dạy Toán 1, về cách đổi mới phương pháp dạy học để giúp cho việc áp dụng đạt kết quả cao. * Phương pháp giảng giải minh họa: Ở phương pháp này tôi sử dụng để giải thích nội dung toán kết hợp với việc dùng trực quan để hỗ trợ cho việc giải toán giúp học sinh hiểu, nhớ kiến thức, gây hứng thú học tập. Tuy nhiên phương pháp này cũng có mặt hạn chế của nó nên tôi ít sử dụng. Ngoài ra muốn đổi mới phương pháp dạy học có kết quả ngay từ đầu năm tôi đã xác định được cần phải đổi mới cách thiết kế bài dạy, lập kế hoạch bài dạy và xây dựng mục tiêu bài học. Tôi xác định kế hoạch bài học trong sách giáo viên dù đã được thiết kế chu đáo đến đâu cũng chỉ là phương án dự kiến để tạo thuận lợi cho giáo viên trong việc chuẩn bị dạy học. Một trong những yêu cầu quan trọng của dạy học là rất cần sát với đối tượng. Vì vậy, tôi cần xuất phát từ tình hình thực tiễn của lớp để có những điều chỉnh, thay đổi cho phù hợp với đối tượng học sinh. Đối với tôi kế hoạch bài dạy rất quan trọng nó giúp tôi tự tin khi lên lớp. Kế hoạch bài dạy theo tôi cần ngắn gọn, dễ sử dụng, dễ bổ sung, dễ điều chỉnh, nêu rõ và đầy đủ các hoạt động dạy học cụ thể. Mỗi kế hoạch bài dạy của tôi thường có: Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 13 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1 Mục tiêu: Tôi dựa vào yêu cầu cần đạt của Chuẩn kiến thức, kỹ năng; - dựa vào tình hình thực tế của lớp, địa phương để xác định mục tiêu cho bài. Đồ dùng dạy học: Đồ dùng dạy học là một thiết bị rất quan trọng trong - quá trình chuẩn bị một tiết lên lớp. Lớp học có sinh động, có đạt hiệu quả hay không đòi hỏi người giáo viên và học sinh phải chuẩn bị tốt đồ dùng cho tiết học ấy. Các hoạt động dạy học chủ yếu: Ở nội dung này cần nêu kế hoạch tổ - chức và hướng dẫn từng hoạt động học tập của học sinh theo mục tiêu đã xác định. Cần xác định rõ tên từng loại hoạt động, cách tiến hành các hoạt động đó, dự kiến trình tự các hoạt động… Ví dụ: Bài: PHÉP TRỪ TRONG PHẠM VI 9 A. Mục tiêu: Học sinh: - Thuộc bảng trừ. - Biết làm tính trừ trong phạm vi 9. - Viết được phép tính thích hợp với hình vẽ. (( Bài tập cần làm: Bài 1; bài 2(cột 1, 2, 3); bài 3( bảng 1); bài 4)) B. Đồ dùng dạy học: Sử dụng bộ đồ dùng học Toán lớp 1. Các mô hình, vật thật phù hợp với nội dung bài học. C. Các hoạt động dạy học chủ yếu: 1.Ổn định 2.Kiểm tra bài cũ: Phép cộng trong phạm vi 9 ♣ 2 học sinh làm bài tập trên bảng lớp: 4+5= 1+8= 4+2+3= 1+2+6= 4+1+4= 1+5+3= ♣ Chấm vở bài tập một số học sinh. ♣ Nhận xét, ghi điểm. Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 14 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1 ♣ Nhận xét bài cũ. 3. Bài mới: Giới thiệu bài: Ở tiết trước các em đã được học về phép cộng trong phạm vi 9. Hôm nay để các em có thể hiểu và làm được các phép tính trừ trong phạm vi 9. Cô cùng các em đi vào bài mới: Phép trừ trong phạm vi 9. Giáo viên ghi tựa bài lên bảng, học sinh nhắc lại. HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH Hoạt động 1: Thành lập và ghi nhớ bảng trừ trong phạm vi 9: * Thành lập 9 – 1 = 8 và 9 – 8 = 1 -Giáo viên hướng dẫn học sinh quan -Học sinh quan sát hình vẽ và nêu: “Tất sát vật thật để nêu thành bài toán. - cả có 9 cái kéo”. Giáo viên hỏi: “Tất cả có mấy cái kéo?” - Giáo viên hỏi :” Có mấy cái kéo ở - Học sinh: “ Có 1 cái kéo ở phần bên phần bên phải ?” phải”. - Giáo viên: “Hỏi còn lại có mấy cái - Học sinh: “Còn lại 8 cái kéo ở phần kéo ở phần bên trái ?” bên trái”. - Giáo viên yêu cầu học sinh nêu lại bài toán. - Giáo viên gọi học sinh nêu câu trả - Học sinh nêu:” 9 cái kéo bớt đi 1 cái lời và hướng dẫn học sinh nêu đầy đủ. kéo còn 8 cái kéo”. -GV: “ 9 bớt 1 còn mấy?” - Học sinh: 9 bớt 1 còn 8. - Giáo viên nêu: “Ta viết 9 bớt 1 còn 8 như sau”. GV viết 9 – 1 = 8 - Học sinh đọc: 9 trừ 1 bằng 8. - Giáo viên chỉ vào phép tính 9 – 1 = - Học sinh tự điền số 8 vào kết quả của Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 15 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1 …, hướng dẫn học sinh điền. phép tính 9 – 1 =…. - Giáo viên yêu cầu học sinh đọc lại. - Học sinh đọc lại: 9 – 1 = 8 - Giáo viên hỏi học sinh: “9 – 1 = mấy ?” - Giáo viên hướng dẫn học sinh tự tìm - Học sinh tự tìm ra kết quả phép trừ 9 kết quả phép trừ: 9 – 8 = 1 thông qua – 8 = 1 phép trừ 9 – 1 = 8. * Thành lập phép trừ 9 – 2 = 7 và 9 – -Ở phần này học sinh tự quan sát hình 7 = 2 tương tự như đối với 9 – 1 = 8 vẽ và nêu bài toán. và 9 – 8 = 1 * Thành lập phép trừ 9 – 3 = 6 và 9 – 6 = 3 tương tự như đối với 9 – 2 = 7 và 9 – 7 = 2 * Thành lập phép trừ 9 – 4 = 5 và 9 – 5 = 4 tương tự như đối với 9 – 3 = 6 và 9 – 6 = 3 - Giáo viên: “Chúng ta vừa lập xong - Học sinh: “Chúng ta vừa lập xong bảng trừ trong phạm vi mấy?” bảng trừ trong phạm vi 9”. - Giáo viên yêu cầu học sinh đọc các - Học sinh đọc. phép tính vừa lập theo thứ tự khác nhau. - Cho học sinh tái hiện số bị xóa hoặc -Học sinh nêu toàn bộ phép trừ kể cả số che lấp: bị che lấp( hoặc bị xóa). + Cho học sinh tái hiện một phần -Học sinh thực hiện theo yêu cầu của bảng tính. giáo viên. + Cho học sinh tái hiện toàn bộ bảng tính: GV bỏ bảng tính đi. Lớp thư giãn. Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 16 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1 Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh thực hành làm tính trừ trong phạm vi 9: Bài tập 1:- Giáo viên nêu phép tính - Học sinh nêu nhanh kết quả: 9 – 1 = : 9 – 1 = ?, 9 – 2 = ?, 9 – 3 = ?, 9 – 4 8, 9 – 2 = 7, 9 – 3 = 6, 9 – 4 = 5, 9 – 5 = ?, 9 – 5 = ?, 9 – 6 = ?. = 4, 9 – 6 = 3. - Giáo viên yêu cầu học sinh làm - 1 học sinh làm bảng lớp, cả lớp làm bảng con, bảng lớp. - Lưu ý học sinh các số viết phải thẳng cột. bảng con: - 9 7 2 - 9 8 - 1 9 9 0 - 9 0 9 Bài tập 2 (cột 1, 2, 3) : - Giáo viên yêu cầu học sinh làm bài - Học sinh đọc yêu cầu: Tính vào vở. - Học sinh tính nhẩm và viết kết quả vào vở. - 3 học sinh đọc phép tính, kết quả phép tính. - Giáo viên nhận xét. - Học sinh nhận xét từng cột. - Giáo viên: “Trong các phép tính trên - Học sinh rút ra được phép trừ là phép có tất cả những số nào? Chúng có tính ngược lại của phép cộng. đứng ở các vị trí giống nhau không?” Bài tập 3 (bảng 1): - Giáo viên phát phiếu bài tập. - Học sinh nêu yêu cầu. - Giáo viên thu phiếu bài tập. - Học sinh làm bài tập. -Chấm thử, nêu nhận xét. -1 học sinh sửa bài. -Lớp nhận xét. Bài tập 4: Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 17 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1 - Giáo viên chia lớp thành 2 dãy, mỗi - Học sinh nêu yêu cầu. dãy cử 1 học sinh thi viết phép tính - Học sinh quan sát tranh. tương ứng ( phù hợp với đề toán) - Học sinh tự nêu bài toán. - Giáo viên nhận xét. - Học sinh làm bài 4 thông qua trò chơi. Bài tập dành cho học sinh khá, giỏi: -Học sinh khá, giỏi làm. … -… = 9 9 - …= 6 …- 7 = 2 9 -….= 9 4.Hoạt đông nối tiếp: Học sinh nêu tựa bài Giáo viên nhận xét tiết học. Giáo viên giáo dục tư tưởng. Dặn dò: Chuẩn bị bài sau. Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 18 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1 PHẦN IV: KẾT QUẢ Qua quá trình giảng dạy môn Toán lớp 1 theo hướng đổi mới phương pháp dạy học ở Tiểu học. Đó là tổ chức giờ học như là tổ chức các hoạt động học tập. Học sinh được phát huy tính tích cực chủ động học tập, tự chiếm lĩnh kiến thức và vận dụng được các kiến thức đã học. Tôi nhận thấy các em có sự tiến bộ rõ rệt, hứng thú hơn trong giờ học toán, hăng hái trả lời các câu hỏi của giáo viên, bổ sung câu trả lời của bạn, biết nêu thắc mắc hay đề nghị giải thích những vấn đề chưa đủ rõ, chủ động vận dụng kiến thức, kỹ năng đã học để nhận thức vấn đề mới, tập trung chú ý vào vấn đề đang học, kiên trì thực hiện các bài tập, không nản trước những khó khăn. Các em nắm kiến thức một cách sâu sắc và có ý thức. Kết quả học tập của các em có sự tiến bộ rõ rệt. Việc học tốt môn Toán cũng giúp các em học tốt các môn học khác. Kết quả học tập môn Toán của học sinh lớp 1/ 1 mà tôi phụ trách đạt được như sau: Thời HỌC LỰC MÔN TOÁN gian Giữa G K TB Y TS % TS % TS % TS % 8 25,8 8 25,8 10 32,3 5 16,1 13 41,9 11 35,5 4 12,9 3 9,7 HKI Cuối HKI Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 19 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1 PHẦN V: BÀI HỌC KINH NGHIỆM Để đổi mới phương pháp dạy học Toán lớp 1 có hiệu quả tôi rút ra được một số bài học kinh nghiệm sau: ♀ Trước hết người giáo viên phải nắm vững chương trình và sách giáo khoa, hiểu đặc điểm tâm lý học sinh để lựa chọn và sử dụng những phương pháp, phương tiện và hình thức dạy học phù hợp. ♀Giáo viên phải cải tiến không ngừng phương pháp dạy học và giúp học sinh cải tiến phương pháp học. ♀ Giáo viên phải biết dựa vào những tri thức mà học sinh đã có, đã học để hướng dẫn học sinh nâng cao lên một trình độ mới. ♀ Hiểu không có phương pháp nào là tồi, mỗi phương pháp đều có giá trị riêng của nó. Hiệu quả hay không hiệu quả đều phụ thuộc vào người sử dụng. Nếu các phương pháp dạy học được kết hợp và bổ sung cho nhau thì cách dạy học ấy sẽ phù hợp được với đối tượng học đa dạng, chống sự nhàm chán và tạo ra sự năng động trong cách nghĩ, cách làm của học sinh. ♀ Giáo viên phải biết kết hợp hoạt động cá nhân với hoạt động nhóm và phát huy khả năng của cá nhân. ♀ Tăng cường rèn kỹ năng thực hành cho học sinh. ♀ Sử dụng phương tiện kỹ thuật hiện đại vào dạy học. ♀ Linh hoạt trong ứng xử sư phạm để thích ứng với sự thay đổi của đối tượng và hoàn cảnh. ♀ Luôn kiểm tra và đánh giá kiến thức và kỹ năng đạt được ở học sinh có động viên khuyến khích các em. ♀ Luôn tự tìm tòi, học hỏi rút kinh nghiệm để bồi dưỡng chuyên môn của mình. ♀ Tăng cường thao giảng, dự giờ rút kinh nghiệm, áp dụng những sáng kiến trong giảng dạy. ♀ Đổi mới phương pháp dạy học cùng với đổi mới cách kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh cũng như cách thiết kế bài dạy. Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 20