Tài liệu Skkn một số giải pháp lồng ghép phương pháp stem steam vào trong hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5 6 tuổi trong trường mầm non

1/15 Một số giải pháp lồng ghép phương pháp STEM/STEAM vào trong hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non. PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Tính cấp thiết phải tiến hành sáng kiến. Như chúng ta đã biết, mô hình giáo dục STEM/STEAM không còn là cụm từ lạ lẫm với các nền giáo dục tiên tiến trên thế giới hiện nay. Tại Việt Nam giáo dục STEM/STEAM trong một vài năm trở lại đây đang phát triển mạnh bởi tính ưu việt của nó. Nếu muốn con bạn không bị đào thải trong quá trình tiếp cận với các công việc tương lai, cũng như có môi trường phát triển tốt nhất trong điều kiện cuộc cách mạng công nghiệp đang “càn quét”, thì việc tiếp cận “Mô hình giáo dục STEM/STEAM ” trong quá trình học là việc cần phải làm ngay. Nghiên cứu đã chứng minh rằng não bộ có thể khám phá, tương tác, và quan sát bắt đầu từ thời thơ ấu, trước trung học và thậm chí trước khi học tiểu học. Đồng thời, nền kinh tế của quốc gia đang hướng tới các ngành công nghiệp dựa trên công nghệ, tạo ra sự tăng trưởng nhu cầu cho người lao động dựa trên thành tựu về khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học. Vấn đề đặt ra là, làm thế nào để quốc gia có thể xây dựng và khởi dựng một thế hê được trang bị để phát triển mạnh trong nền kinh tế thế kỷ 21? Câu trả lời là, chính là phát triển phương pháp STEM/STEAM - giáo dục mầm non. Tại sao lại là chương trình mầm non? Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng, những năm ấu thơ từ 0 đến 5 tuổi được xem là thời điểm quan trọng nhất trong phát triển hệ thần kinh và não bộ. Cũng từ đó, các nghiên cứu của Hiệp hội giáo viên khoa học quốc gia cho thấy rằng trẻ nhỏ học thông qua hoạt động quan sát và khám phá. Và trong những năm này, những chuyên gia giáo dục tin rằng chương trình STEM/STEAM hấp thụ tốt nhất tại bậc mầm non, đặt trẻ em bắt đầu trên một con đường để phát triển một tình yêu khoa học. "Trong những năm đầu tiên, trẻ sơ sinh phát triển 700 kết nối thần kinh mỗi giây," Giáo sư tại UNLV chia sẻ. “Những quá trình kết nối thần kinh này được điều khiển một cách tự nhiên 2/15 Một số giải pháp lồng ghép phương pháp STEM/STEAM vào trong hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non. và sự tò mò tự nhiên về cách thế giới hoạt động làm cho thời thơ ấu trở thành thời điểm tối ưu để dẫn trẻ em đến khám phá khoa học”. Ngoài việc dựa trên nguồn tài nguyên kiến thức STEM/STEAM và các kỹ năng mềm, các chuyên gia giáo dục có cùng quan điểm học tập trên nền tảng khoa học cải thiện khả năng trong các môn học ngoài STEM/STEAM , bao gồm cả đọc viết, ngôn ngữ,.... Mặt khác, STEM/STEAM có thể ứng dụng cho trẻ mầm non vì trẻ mầm non rất tò mò vì vậy STEM/STEAM thỏa mãn và khơi gợi trí tò mò của trẻ bằng việc thiết kế môi trường trải nghiệm phong phú, trí tò mò sẽ dẫn dắt qúa trình học của trẻ. Trẻ mầm non tư duy trực quan, STEM/STEAM là học bằng trải nghiệm. Đây là cách học hiệu qủa nhất. Trẻ sử dụng tất cả các giác quan để trải nghiệm (Nhìn, nghe, sờ, nắn, ngửi, nếm, thực hiện). Mọi thứ xung quanh trẻ đều tích hợp vì học tích hợp sẽ dễ dàng và thú vị hơn. Kiến thức và kỹ năng gắn với cuộc sống sẽ giúp trẻ hứng thú và học tập hiệu quả. Mathematics (Toán học) là chữ cái đại diện cuối cùng trong mô hình giáo dục tích hợp STEM/STEAM sau Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật), Art (Nghệ thuật). Tuy nhiên, Toán là môn học quan trọng nhất, được ví như ‘ngôn ngữ’ mà các ngành học khác bắt buộc phải nắm bắt nếu muốn làm chủ công nghệ mới, hiểu, mô hình hóa và thực hiện các khám phá khoa học. Khác với Khoa học, Công nghệ hay Kỹ thuật, Toán học là môn học trẻ có thể tiếp cận ở độ tuổi còn rất nhỏ. Thực tế cho thấy trẻ có kỹ năng Toán học sớm là yếu tố dự báo quan trọng cho thành công trong học tập sau này. Đối với trẻ từ 5-6 tuổi, việc học Toán là thông qua cảm giác sờ, chạm vào vật. Những đợt "chạm tay vào Toán học" này mang lại cho trẻ có những trải nghiệm Toán học vui vẻ và lý thú. Sự hạn chế về năng lực toán học là rào cản lớn đối với việc thực hiện giáo dục STEM/STEAM. Hơn nữa đặc điểm môn Toán rất phù hợp với giáo dục STEM/STEAM. 3/15 Một số giải pháp lồng ghép phương pháp STEM/STEAM vào trong hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non. Toán học với lịch sử phát triển lâu đời có cả hai đặc điểm: thực tiễn phổ dụng và trừu tượng cao độ. Vì vậy, nhiều người sẽ đặt câu hỏi: “Học toán để làm gì?” khi họ thấy rằng những điều họ học chưa thấy được áp dụng. Trong lịch sử, ý niệm về “biến thiên”, về “đại lượng có hướng”, về phép tính với các “vô cùng nhỏ, vô cùng lớn” đã góp phần thúc đẩy cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất. Thời đại ngày nay, trong cuộc cách mạng lần thứ tư, toán học ngày càng có nhiều ứng dụng trong cả khoa học và cuộc sống. Môn Toán góp phần hình thành và phát triển các phẩm chất, năng lực chung và năng lực toán học bao gồm những thành phần: kiến thức và kĩ năng toán, các thao tác tư duy, tưởng tượng không gian, lập luận, giải quyết vấn đề, mô hình hoá toán học, giao tiếp và ngôn ngữ toán học, sử dụng công cụ, phương tiện học toán cho học sinh. Chính vì vậy, ngoài cung cấp kiến thức, môn Toán còn rèn luyện kĩ năng và tạo cơ hội để học sinh được trải nghiệm, vận dụng toán học vào thực tiễn; tạo lập sự kết nối giữa các ý tưởng toán học, giữa toán học với thực tiễn, giữa toán học với các môn học khác, đặc biệt với các môn học thuộc lĩnh vực giáo dục STEM/STEAM. Trong buổi nói chuyện chia sẻ có tới hơn 2,5 triệu lượt xem trên TED.com, Dan Meyer, một nhà giáo dục, tiến sĩ về giảng dạy Toán học, diễn giả hàng đầu trong việc dạy Toán tại Mỹ chia sẻ rằng công nghệ có thể giúp thay đổi định kiến về lớp học Toán buồn tẻ. Tuy nhiên, ông khuyến khích việc học tập có tương tác, thảo luận giữa học sinh với nhau và với giáo viên, điều có thể mang lại sự hấp dẫn cho Toán học, giúp trẻ hiểu sâu sắc về tính logic, lập luận vững chắc, điều mà các nền tảng học toán trực tuyến không thể thay thế được. Không chỉ là ngành học nền tảng hay đóng vai trò công cụ cho khoa học, công nghệ, kỹ thuật, tự thân năng lực Toán học cũng giúp cho người sở hữu chúng phát triển các giá trị độc đáo khác khi kết hợp với những ngành học STEM/STEAM như các mô hình Toán học trong lĩnh vực tài chính, nghệ thuật… Điều này làm phong phú và thi vị các giá trị sống của mỗi con người. 4/15 Một số giải pháp lồng ghép phương pháp STEM/STEAM vào trong hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non. Trong năm học 2020 - 2021, được sự quan tâm của phòng giáo dục, giáo viên mầm non ở các trường trong thị xã Sơn Tây được tiếp cận với phương pháp giáo dục STEM/STEAM, tôi may mắn được tham gia khoá học, tôi thấy đây là một phương pháp giáo dục rất hay và hiệu quả đối với trẻ, phát huy được nhiều tiềm năng, khơi dậy sự sáng tạo trong mỗi bản thân trẻ. Trẻ được thỏa mãn trí tò mò, ham hiểu biết. Thỏa mãn nhu cầu hoạt động, vui chơi. Được tôn trọng, ghi nhận, không bị áp đặt. Được chủ động và tích cực tham gia hoạt động. Tự do lựa chọn vật liệu, tự do hoạt động. Chủ động thảo luận, hợp tác, chia sẻ, lắng nghe. Trẻ vui vẻ, hứng thú, phát triển toàn diện. (Cô luôn tôn trọng những ý tưởng riêng của trẻ, không áp chế suy nghĩ của cô). Với mong muốn đem lại sự thay đổi cho nhứng tiết làm quen với toán khô khan, ít hứng thú của trẻ, tôi mạnh dạn chọn đề tài: “Một số giải pháp lồng ghép phương pháp STEM/STEAM vào trong hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non” để nghiên cứu giúp trẻ nâng cao nhận thức và phát triển toàn diện nhất. 2. Mục tiêu của đề tài, sáng kiến. Đề tài nghiên cứu nhằm tìm ra một số giải pháp ứng dụng phương pháp STEM/STEAM vào trong hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5 - 6 tuổi trong trường mầm non. Từ đó làm phát triển các kỹ năng của thế kỷ 21 cho trẻ giúp trẻ tự tin, năng động, sáng tạo trong mọi hoàn cảnh của cuộc sống. 3. Thời gian, đối tượng, phạm vi nghiên cứu 3.1. Thời gian nghiên cứu - Từ tháng 09/2020 đến tháng 03/2021 3.2. Đối tượng nghiên cứu. a. Đối tượng nghiên cứu Một số giải pháp ứng dụng phương pháp STEM/STEAM vào trong hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5 - 6 tuổi trong trường mầm non. 3.3. Phạm vi nghiên cứu. Trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi lớp A1 trường mầm non Trung Sơn Trầm 5/15 Một số giải pháp lồng ghép phương pháp STEM/STEAM vào trong hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non. II. Nội dung của sáng kiến: 1. Hiện trạng vấn đề: Như chúng ta đã biết, giáo dục mầm non trong một vài năm trở lại đây đang là mối quan tâm hàng đầu của toàn Đảng, toàn dân, toàn xã hội bởi lẽ “Trẻ em là những chủ nhân tương lai của đất nước”. Bác Hồ - vị lãnh tụ kính yêu của chúng ta đã từng nói: “Non sông Việt Nam có trở nên vẻ vang, sánh vai với các cường quốc năm châu hay không đó chính là nhờ phần lớn công học tập của các cháu”. Thấm nhuần lời dạy của Bác, ngành giáo dục nói chung và giáo dục mầm non nói riêng luôn nỗ lực phấn đấu dạy và học đáp ứng niềm mong mỏi của Người. Tuy nhiên, với các phương pháp dạy học truyền thống thì việc nâng cao hiệu quả trong dạy và học là một vấn đề hết sức khó khăn bởi lẽ: Trẻ phải tiếp nhận tri thức bị động từ giáo viên. Lượng kiến thức, kỹ năng ít. GV giúp trẻ lĩnh hội tri thức bằng cách cung cấp những nội dung có sẵn đã chuẩn bị. Phương pháp chủ yếu là làm mẫu, giảng giải và thuyết trình. Thời gian: cố định. Tiến trình hoạt động cứng nhắc và máy móc. Đánh giá dựa vào kết quả. Giáo án, học liệu, phương tiện giáo viên chuẩn bị sẵn mọi học liệu, phương tiện dùng để dạy trẻ. Đây chính là nhược điểm mà phương pháp dạy học cũ đang thực hiện. Phương pháp cũ không phát huy được hết khả năng tích cực, sáng tạo của trẻ đồng thời làm giảm tính tò mò, ham hiểu biểu biết của trẻ. Dần dần dẫn đến trẻ ù lì, lười tư duy, lười hoạt động. Chính vì vậy, giáo dục mầm non cần phải có sự đổi mới trong phương pháp dạy và học để trẻ có thể phát triển toàn diện nhất. Năm học 2020 - 2021 Phòng giáo dục thị xã Sơn Tây đã triển khai nhiệm vụ năm học tới các trường mầm non và một trong những nhiệm vụ trọng tâm, quan trọng là việc “ứng dụng các phương pháp giáo dục tiên tiến trên thế giới vào trong giảng dạy trong các trường mầm non” nhằm đào tạo nên những con người của thế kỷ 21: năng động, sáng tạo. Để đáp ứng được nhiệm vụ đó, phòng giáo dục đã tổ chức lớp đào tạo bồi dưỡng phương pháp dạy học STEM/STEAM 6/15 Một số giải pháp lồng ghép phương pháp STEM/STEAM vào trong hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non. cho các nhà trường. Trong năm học này ngay từ đầu tháng 10, tôi rất may mắn được tham gia học tập lớp “Vận dụng STEM/STEAM trong giáo dục mầm non”. Đây là một thuận lợi vô cùng to lớn bởi lẽ qua khóa học, tôi được tiếp cận với một phương pháp giáo dục tiên tiến đã và đang thực hiện hiệu quả trên thế giới qua đó ứng dụng để đổi mới hình thức tổ chức hoạt động làm quen với toán cho trẻ - một hoạt động thường vẫn khô khan và không gây hứng thú cho trẻ. Ban giám hiệu nhà trường hết sức tạo điều kiện về thời gian và hỗ trợ một phần kinh phí cho các giáo viên tham học lớp STEM/STEAM. Giáo viên đi học lớp STEM/STEAM về có trách nhiệm xây dựng điểm ứng dụng phương pháp STEM/STEAM trong giảng dạy tại lớp mình và tập huấn tới 100% giáo viên toàn trường. Tuy nhiên đây là một phương pháp mới chưa từng được áp dụng tại nhà trường do đó việc triển khai thực hiện còn gặp rất nhiều khó khăn như: * Về phía giáo viên Giáo viên còn nhiều bỡ ngỡ khi triển khai thực hiện phương pháp mới, còn hạn chế về thời gian và tài liệu nghiên cứu không nhiều, chưa hiểu sâu về phương pháp. Khi lồng ghép phương pháp STEM/STEAM vào trong các hoạt động giáo dục còn lúng túng không biết tích hợp ra sao, bắt đầu từ đâu và bắt đầu như thế nào. Chỉ một số giáo viên trong nhà trường được tham gia lớp học bồi dưỡng, đa phần các giáo viên được tập huấn tại trường, tự nghiên cứu tài liệu về phương pháp giáo dục STEM/STEAM qua mạng internet, qua đồng nghiệp. * Về phía trẻ: Trẻ chưa quen với việc sử dụng và ứng dụng các công nghệ trong hoạt động, chưa thực sự tích cực trong việc tham gia hoạt động trải nghiệm. Trẻ chưa thật sự sáng tạo trong suy nghĩ. Các kỹ năng toán học của trẻ còn rất hạn chế. Chưa hứng thú tham gia vào các hoạt động làm quen với toán * Về cơ sở vật chất. 7/15 Một số giải pháp lồng ghép phương pháp STEM/STEAM vào trong hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non. Tuy trường, lớp rộng rãi nhưng hệ thống cơ sở vật chất đã xuống cấp trầm trọng do nhiều năm sử dụng ảnh hưởng đến tổ chức các hoạt động giáo dục của trẻ. * Về phụ huynh học sinh: Chưa nhận thức được tầm quan trọng của phương pháp giáo dục mới, chưa thực sự quan tâm đến mong muốn và sự phát triển của con trẻ. Vẫn còn nhiều phụ huynh có quan niệm sai lầm: không coi trọng sự phát triển của con tại giai đoạn vàng này. * Khảo sát các kỹ năng toán học và kỹ năng ở thế kỷ 21 của trẻ: Khi lựa chọn đề tài này để nghiên cứu, tôi đã tiến hành khảo sát trên trẻ, để nắm bắt được các kỹ năng toán học và các kỹ năng cần thiết trong thế kỷ 21: sáng tạo; hợp tác và làm việc nhóm; giao tiếp; tư duy phản biện của trẻ đạt được ở mức độ nào. Từ đó, tìm tòi, nghiên cứu một số giải pháp để nâng cao khả năng nhận thức của trẻ qua hoạt động làm quen với toán. BẢNG KHẢO SÁT KỸ NĂNG TRONG THẾ KỶ 21 CỦA TRẺ Tốt 5/39 = Kết quả Khá TB 10/39 = 24/39 = 13% 26% 62% 10/39 15/39 = 14/39 = = 26% 38% 36% luận, hội thoại, sử dụng công nghệ số, 8/39 = 10/39 = 21/39 = giao tiếp trong nhiều tình huống, hoàn 21% 26% 54% cảnh khác nhau. Tư duy phản biện: thông tin và khám 5/39 = 9/39 = 25/39 = phá, diễn giải và phân tích, lập luận xây 13% 23% 64% TT Nội dung 1 Sáng tạo: Nghĩ ra các ý tưởng, dũng cảm 2 khám phá, đổi mới sáng tạo. Hợp tác và làm việc nhóm: Hợp tác, trao đổi mang tính xây dựng, trách nhiệm, sự 3 4 mềm mỏng và linh hoạt. Giao tiếp: Lắng nghe, diễn thuyết, thảo dựng lý lẽ, giải quyết vấn đề, suy nghĩ hệ thống. Tổng số trẻ 39 8/15 Một số giải pháp lồng ghép phương pháp STEM/STEAM vào trong hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non. 5 Kỹ năng toán học: đếm, phân biệt, nhận 10/39 15/39 = 14/39 = biết, đong, đo, so sánh… = 26% 38% 36% * Qua việc khảo sát các kỹ năng của trẻ tôi nhận thấy: - Sự sáng tạo: Nghĩ ra các ý tưởng, dũng cảm khám phá, đổi mới sáng tạo của trẻ còn hạn chế. Trẻ chưa hứng thú, say mê với hoạt động làm quen với toán. - Khả năng hợp tác và làm việc nhóm: Hợp tác, trao đổi mang tính xây dựng, trách nhiệm, sự mềm mỏng và linh hoạt của trẻ chưa tốt. - Kỹ năng giao tiếp: Lắng nghe, diễn thuyết, thảo luận, hội thoại, sử dụng công nghệ số, giao tiếp trong nhiều tình huống, hoàn cảnh khác nhau của trẻ còn rất nhiều hạn chế. Trẻ chưa biết cách thảo luận với nhau, chưa tự tin, mạnh dạn nêu ý kiến của mình. - Tư duy phản biện: thông tin và khám phá, diễn giải và phân tích, lập luận xây dựng lý lẽ, giải quyết vấn đề, suy nghĩ hệ thống đạt kết quả chưa cao. - Kỹ năng toán học: đếm, phân biệt, nhận biết, đong, đo, so sánh…của trẻ còn chưa thành thạo. Tôi đã tìm ra nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên như sau: - Giáo viên chưa chú ý đến đặc điểm tâm sinh lý của trẻ 5 tuổi, chưa gần gũi động viên, khuyến khích kịp thời để trẻ mạnh dạn, tự tin thể hiện mình, chưa quan tâm tới từng trẻ chưa đưa ra các biện pháp giúp trẻ hứng thú tham gia hoạt động. Khi dạy trẻ làm quen với toán tôi và đồng nghiệp đã thực hiện một số biện pháp giảng dạy theo phương pháp cũ chưa linh hoạt, thiếu tính sáng tạo. Đồ dùng, đồ chơi, phương tiện học liệu chưa phong phú, đa dạng nên chưa thu hút được sự chú ý của trẻ. Giáo viên còn hạn chế trong việc kết hợp đan xen, lồng ghép với các hoạt động khác; Các hình thức tổ chức hoạt động còn rời rạc, khô khan, chưa linh hoạt, sáng tạo để các cháu hứng thú hơn. Môi trường hoạt động còn thiếu tính mới, tính sáng tạo. Chưa tạo được nhiều góc mở cho trẻ hoạt 9/15 Một số giải pháp lồng ghép phương pháp STEM/STEAM vào trong hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non. động. Giáo viên chưa mạnh dạn lựa chọn các nội dung mới lạ, chưa mạnh dạn sử dụng các phương pháp giáo dục tiên tiến vào trong hoạt động giảng dạy. Trước thực trạng đó, tôi trăn trở làm thế nào để khắc phục những khó khăn và phát huy những mặt thuận lợi để giúp trẻ bộc lộ hết khả năng của mình; giúp trẻ học tốt và có những kỹ năng cơ bản về hoạt động làm quen với toán. Tôi đã dành thời gian nghiên cứu và nhận thấy phương pháp giáo dục STEM/STEAM thực sự là một phương pháp ưu việt vì so với phương pháp cũ thì dạy học theo phương pháp STEM/STEAM trẻ được tiếp nhận tri thức một cách chủ động, tích cực: tự tiếp nhận kiến thức thông qua trải nghiệm. Lượng kiến thức, kỹ năng không bị giới hạn. GV giúp trẻ lĩnh hội tri thức bằng cách cung cấp những nội dung dựa trên nhu cầu, hứng thú, khả năng của trẻ và dựa trên kết quả của hoạt động trước đó để đưa ra yêu cầu mới. Tổ chức cho trẻ trải nghiệm và hướng dẫn cho trẻ cách học. Thời gian: linh hoạt. Tiến trình hoạt động mềm dẻo và linh hoạt. ĐG dựa vào quá trình. Trẻ cùng tham gia chuẩn bị học liệu, tự chọn phương tiện/học liệu. Dùng để khám phá đặc điểm, biết cách sử dụng và ứng dụng vào thực tiễn. Nhận thấy những hiệu quả mà phương pháp STEM/STEAM mang lại tôi mạnh dạn đưa ra “Một số biện pháp ứng dụng phương pháp STEM/STEAM vào hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non”. Hi vọng những biện pháp tôi đưa ra sẽ đóng góp một chút kinh nghiệm nhỏ trong công tác giáo dục phát triển nhận thức cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non. 2. Giải pháp thực hiện sáng kiến để giải quyết vấn đề. 2.1. Giải pháp 1: Nghiên cứu tài liệu; Lập kế hoạch. Giáo viên cần hiểu đúng về phương pháp GD STEM/STEAM đối với trẻ mầm non: Tìm hiểu qua tài liệu, sách báo, tôi thấy rằng: nếu chỉ hiểu một cách 10/15 Một số giải pháp lồng ghép phương pháp STEM/STEAM vào trong hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non. tổng quan thì khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học có vẻ như là môn học cao cả đối với trẻ mầm non. Tuy nhiên hiểu như thế về STEM/STEAM mới chỉ là 1 khía cạnh như đã trình bày ở mục trên. Thực tế, giáo dục STEM/STEAM rất phù hợp với lứa tuổi mầm non bởi trẻ đang ở lứa tuổi luôn tò mò về hiện tượng, sự vật mà trẻ được tiếp cận hay đang ở thời ký “Một vạn câu hỏi vì sao”. Trẻ đang tò mò, giáo viên và phụ huynh thông qua đó giải thích những hiện tượng thực tế, kiến thức khoa học - trẻ tiếp cận một cách tự nhiên. Trong thực tế, trẻ mẫu giáo tự phát tham gia vào các hoạt động STEM/STEAM trong nhà và ra ngoài một cách thường xuyên * Lập kế hoạch: - Sau khi nghiên cứu tài liệu và đồng thời được tham gia lớp học ứng dụng phương pháp STEM/STEAM vào giáo dục mầm non, tôi có một số hiểu biết cơ bản về STEM/STEAM nên đã mạnh dạn lập kế hoạch giáo dục có ứng dụng phương pháp STEM/STEAM vào trong các hoạt động cho trẻ tại nhóm lớp mình phụ trách. - Lựa chọn nội dung phù hợp với độ tuổi và khả năng nhận thức của trẻ đưa vào kế hoạch giảng dạy. Căn cứ vào kế hoạch thực hiện các chủ đề theo quý, tháng, tuần…và các ngày hội, ngày lễ trong năm, tôi đã xác định các sản phẩm STEM/STEAM phù hợp theo từng chủ đề, ngày hội, ngày lễ để xây dựng kế hoạch tổ chức hướng dẫn trẻ thực hiện trong bài học 5E DỰ KIẾN CÁC HOẠT ĐỘNG STEM LỚP 5-6 TUỔI A1. Năm học 2020 - 2021. GV thực hiện: Kiều Thị Hồng Thanh Tháng thực hiện Các hoạt động STEM/STEAM. Tháng 11 Thiết kế khung ảnh Tháng 12 Thiết kế nhà cho thỏ Thiết kế bưu thiếp tặng chú bộ đội. 11/15 Một số giải pháp lồng ghép phương pháp STEM/STEAM vào trong hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non. Tháng 1 Thiết kế bình tưới cây mini Tháng 2 Thiết kế câu đối tết Làm son môi tặng mẹ Tháng 3 Thiết kế bè chở hàng Tháng 4 Thiết kế bình nước tự động Tháng 5 Làm bể lọc nước mini (Hình 1: Nghiên cứu tài liệu - Xây dựng kế hoạch) 2.2. Giải pháp 2: Xây dựng góc Stem tại nhóm lớp. Trẻ mầm non học bằng tư duy trực quan, do vậy việc thiết kế môi trường đặc biệt là xây dựng góc STEM/STEAM trong nhóm lớp là một biện pháp quan trọng trong việc giúp trẻ tiếp cận với phương pháp học STEM/STEAM. + Môi trường vật chất: Không gian (góc, phòng STEM/STEAM); Đồ dùng, trang thiết bị; Vật liệu rời. + Môi trường tâm lí: Mối quan hệ giữa GV và trẻ; giữa cha mẹ và trẻ; giữa cộng đồng và trẻ. * XD môi trường vật chất như thế nào? - Hấp dẫn, thu hút, gợi mở và kích thích sự tò mò của trẻ. Phong phú về nguyên vật liệu, đồ dùng, phương tiện, sách về STEM/STEAM. An toàn, thẩm mỹ - Chia 3 khu vực: Giá để nguyên liệu, vật liệu, học liệu Nơi chế tạo và trải nghiệm Khu trưng bày - Sắp xếp khoa học, dễ quản lí, bảo quản thuận tiện cho trẻ hoạt động, thuận tiện vệ sinh. Thiết kế góc STEM/STEAM kết hợp vào góc học tập. * XD môi trường tâm lí trong lớp STEM/STEAM. Lớp học STEM/STEAM là lớp học: Nosy (ồn ào) 12/15 Một số giải pháp lồng ghép phương pháp STEM/STEAM vào trong hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non. 3Y Happy (Vui vẻ) Busy (Bận rộn) Sau khi, góc STEM/STEAM được xây dựng, trẻ lớp tôi rất hứng thú, tò mò tìm hiểu cách sử dụng, cách chơi các đồ dùng trong góc STEM/STEAM và một số kỹ năng nề của trẻ như: đếm, phân loại, so sánh, đong, đo của trẻ được nâng cao rõ rệt. (Hình 2: Xây dựng góc STEM/STEAM) 2.3. Giải pháp 3: Cung cấp các kỹ năng nền về toán học cho trẻ trong các hoạt động. Qua kết quả khảo sát trẻ đầu năm tôi nhận thấy các kỹ năng toán học của trẻ còn nhiều hạn chế: đa số trẻ chưa có kỹ năng đo, đong, nhận biết và ghi chép số; kỹ năng đếm, phân loại, so sánh các đối tượng của trẻ cũng chưa thành thạo. Do đó, để thực hiện giáo dục STEM/STEAM hiệu quả thì cần thiết phải phát triển năng lực toán học cho trẻ. Nhận thức được điều đó tôi chọn biện pháp: “Cung cấp các kỹ năng nền về toán học cho trẻ trong tất cả các hoạt động”. * Trong giờ học: + Ở hoạt động LQVT: Dạy trẻ các kỹ năng toán cơ bản như: đếm, đo, đong, hình dạng, định hướng không gian, sắp xếp theo qui tắc… + Tích hợp toán vào trong tất cả các môn học khác; Ở tạo hình: tôi cho trẻ đếm những sản phẩm đẹp, trang trí các sản phẩm tạo hình theo qui tắc để củng cố phép đếm, sự sắp xếp có qui luật. Ở hoạt động âm nhạc: Cho trẻ đếm số bạn hát và so sánh số bạn nam, bạn nữ đang hát số bạn nào nhiều hơn, ít hơn? Hoạt động làm quen chữ cái: Cho trẻ đếm số chữ cái ghép lại thành từ và so sánh hai tiếng trong từ đó. Tiếng nào có số chữ cái nhiều hơn, hay ít hơn là mấy? Qua đó trẻ được ôn luyện phép đếm và so sánh. 13/15 Một số giải pháp lồng ghép phương pháp STEM/STEAM vào trong hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non. Ở hoạt động khám phá: Cho trẻ chơi trò chơi “Ô cửa bí mật”, những ô cửa tôi thường biểu thị bằng những con số. Cho trẻ đọc số và mở ô cửa đó. * Ngoài giờ học: + Giờ đón, trả trẻ: Bằng cách cho trẻ chơi đồ chơi và hướng cho trẻ đếm những đồ chơi giống nhau và chọn những chữ số đặt vào nhóm đồ chơi đó và cũng có thể thêm, bớt, chia các nhóm đồ chơi đó theo gợi mở của tôi. + Hoạt động ngoài trời: có thể chuẩn bị một túi tái sử dụng và khuyến khích trẻ thu thập đá tròn nhỏ, lá, vỏ hạt, hoặc hoa. Khi về, sắp xếp lại các loại, chẳng hạn như màu sắc, kết cấu, kích thước và hình dạng. Kỹ năng sử dụng: đếm, phân loại, đo, đong… + Hoạt động góc: Trong tất cả các góc đều có thể rèn kỹ năng toán cho trẻ như: đếm, đo, đong, sắp xếp có qui tắc. + Hoạt động vệ sinh ăn, ngủ: Trước khi trẻ ngủ, cho trẻ đếm số bạn hôm nay đi học, số bạn nam, số bạn nữ, đo xem chân ai dài hơn, miêu tả bạn thân… + Hoạt động chiều: Tôi cho trẻ làm quen với kiến thức mới đồng thời ôn các kiến thức cũ, để giúp trẻ khi tham gia hoạt động học không bị bỡ ngỡ tạo cho trẻ tiếp thu bài tốt ngay trong tiết học. Qua một tháng thực hiện biện pháp này, tôi thấy kỹ năng toán của trẻ lớp tôi có sự tiến bộ rõ rệt: hầu hết các cháu đã đếm thành thạo trong phạm vi 10 và đếm theo khả năng tốt, kỹ năng đo, so sánh, phân loại, sắp xếp, định hướng không gian, thời gian… cũng được trẻ thực hành tốt. từ đó trẻ vận dụng các các kỹ năng vào trong các tiết học STEM/STEAM có hiệu quả rõ rệt. (Hình 3,4: Trẻ học toán trong tiết học và trong các hoạt động khác) 2.4. Giải pháp 4: Dạy trẻ tiếp cận các giờ dạy học theo truy vấn. Trong phương pháp dạy học cũ, giáo viên luôn là người cung cấp kiến thức cho trẻ, giáo viên luôn luôn đặt câu hỏi và trẻ suy nghĩ trả lời. Như vậy, trẻ 14/15 Một số giải pháp lồng ghép phương pháp STEM/STEAM vào trong hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non. sẽ tiếp nhận kiến thức một cách thụ động, không khơi gợi, phát triển được tư duy và óc sáng tạo của trẻ. Chính vì lẽ đó tôi nhận thấy cần phải thay đổi phương pháp dạy học làm sao để trẻ phát triển nhận thức một cách tốt nhất và giải pháp mà tôi lựa chọn là: “cho trẻ tiếp cận các giờ học theo truy vấn”. - Học tập theo truy vấn là phương pháp học lấy trẻ làm trung tâm. Thay vì GV trình bày cho trẻ kiến thức, kỹ năng đã định sẵn thì yêu cầu trẻ tự đặt ra các câu hỏi kiểu “điều tra” và “tiến hành” tìm kiếm tri thức để đi đến kết luận về các sự vật, hiện tương trong thế giới xung quanh. (Truyền thống: Cô hỏi và trẻ trả lời; STEM/STEAM: Hướng dẫn trẻ đặt ra câu hỏi). - Từ những vấn đề thú vị của thực tiễn để khơi gợi trí tò mò, thích khám phá của trẻ. Khuyến khích và hướng dẫn trẻ cách đặt câu hỏi (các câu hỏi kiểu điều tra). Cô tuyệt đối không hỏi mà khơi gợi cho trẻ đặt câu hỏi. Lắng nghe, phân loại, ghi chép lại câu hỏi của trẻ để biết trẻ đang quan tâm vấn đề gì? (Ghi chủ yếu nằng hình ảnh). Hướng dẫn trẻ cách khảo sát và thu thập thông tin (= cách tổ chức làm thí nghiệm, quan sát, cho trẻ thử nghiệm, hỏi người lớn, tìm kiếm bằng giọng nói trên điện thoại). Cung cấp môi trường để trẻ thu thập và “ghi chép” lưu giữ lại kết quả. Tổ chức cho trẻ thảo luận và chia sẻ kết quả hoạt động. Kết quả của giờ truy vấn là bảng câu hỏi về vấn đề trẻ tìm hiểu. VD: từ những thông tin trẻ chưa biết, cô hướng trẻ tìm kiếm các thông tin bằng cách: tự trải nghiệm trong thực tế. - Để đưa trẻ đến đối tượng tìm hiểu nên kích thích trẻ từ những vấn đề nảy sinh trong cuộc sống. Những câu hỏi nào có câu trả lời chính xác được luôn thì giải quyết triệt để luôn. Những câu trả lời nào không trả lời luôn được thì cô sẽ vẽ ký hiệu lên bảng. Cô luôn gợi mở cho trẻ đặt câu hỏi và lưu giữ minh chứng trên bảng. Và trong các hoạt động cô cho trẻ thực hành trải nghiệm để trả lời cho câu hỏi trên bảng. Khi cho trẻ truy vấn cô phải hiểu rõ mục đích chính của mình để hướng trẻ vào mục đích đó. Khi trẻ đặt ra những câu hỏi về những vấn đề vi phạm đạo đức, quy chuẩn xã hội, cô phải phủ định luôn. 15/15 Một số giải pháp lồng ghép phương pháp STEM/STEAM vào trong hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non. Sau khi giải pháp được đưa vào thực nghiệm tại nhóm lớp mình phụ trách tôi nhận thấy trẻ phát triển tốt về ngôn ngữ, năng lực tư duy, trẻ biết đặt ra câu hỏi, óc hoài nghi, vận dụng tri thức đã có để trả lời câu hỏi của bạn. Trẻ phát triển khả năng ghi nhớ, năng lực phân tích, so sánh, khái quát, kĩ năng giải quyết vấn đề trong thực tế tốt hơn rất nhiều. (Hình 5: Trẻ tiếp cận với bài học theo truy vấn). 2.5. Giải pháp 5: Công tác phối kết hợp với phụ huynh học sinh. Để nâng cao hiệu quả giáo dục trẻ tôi đã tích cực làm công tác tuyên truyền tới các bậc phụ huynh: + Trao đổi, liên hệ với cha mẹ trẻ để họ hiểu biết về tác dụng và tầm quan trọng của phương pháp STEM/STEAM với trẻ. Thông qua hình thức: họp phụ huynh, trao đổi với cha mẹ vào các giờ đón trả trẻ, tôi giới thiệu với các bậc phụ huynh về chương trình học, nội dung giáo dục các tháng, nhu cầu đối với hoạt động của trẻ và mong muốn sự tham gia của phụ huynh, giới thiệu các sản phẩm STEM/STEAM do trẻ tự làm, từ đó vận động tới các bậc phụ huynh thu gom ủng hộ phế liệu từ gia đình đem đến làm học liệu ở lớp. Bên cạnh đó, hằng ngày tôi trao đổi, giúp phụ huynh có những hiểu biết cơ bản về STEM/STEAM đồng thời có thể vận dụng ứng dụng phương pháp này vào việc dạy trẻ tại gia đình + Làm công tác tham mưu với nhà trường tổ chức các buổi triển lãm trong các ngày hội, lễ, tết, mời sự tham gia của phụ huynh để làm tốt công tác tuyên truyền, công tác xã hội hoá giáo dục. Các hoạt động có ứng dụng STEM/STEAM được quay video, chụp ảnh gửi lên zalo nhóm lớp cho các bậc phụ huynh theo dõi và đánh giá thành quả của cô và trẻ. Sau một thời gian tương tác với phụ huynh tôi nhận thấy các bậc phụ huynh rất hứng thú và phối hợp tốt với giáo viên trong công tác chăm sóc, giáo dục trẻ. (Hình 6: Trao đổi với phụ huynh) 3. Kết quả sau khi áp dụng giải pháp sáng kiến tại đơn vị: 16/15 Một số giải pháp lồng ghép phương pháp STEM/STEAM vào trong hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non. 3.1. Đối với trẻ Trẻ ham tìm hiểu, tích cực, hứng thú khi tham gia các hoạt động hơn. Trẻ được thử thách về mặt trí tuệ, do đó hấp dẫn và lôi cuốn trẻ hơn. Trẻ được tham gia vào các cuộc điều tra kéo dài về những SVHT xung quanh do đó trẻ có sự hiểu biết sâu sắc hơn về sự vật hiện tượng và biết cách ứng dụng vào trong cuộc sống. Vận dụng được các kiến thức, kỹ năng đã có của trẻ về đọc, viết toán. Trẻ được trải nghiệm sự vui sướng hạnh phúc, khi vượt qua khoảng cách, trở ngại và giải quyết vấn đề. Trẻ được tham gia vào các hoạt động tương tác mở rộng (giao tiếp, cộng tác). Trẻ được đưa ra các câu hỏi để đề xuất cho bạn mình thể hiện sự đánh giá, ghi nhận nỗ lực và thành quả của nhau. 3.2. Đối với giáo viên. Tiếp cận phương pháp mới. Phát triển năng lực của bản thân. Tự thay đổi chính mình (tò mò, thường xuyên đặt câu hỏi, ưa quan sát, có thói quen ghi chép). Luôn bám sát trẻ. Dạy trẻ suy nghĩ và hành động giống như nhà khoa học (cách quan sát, đặt câu hỏi, ghi chép, lưu giữ thông tin…) Chú ý đến sở thích, năng lực của trẻ. Biết cách ghi nhận, khuyến khích, động viên trẻ. Cho trẻ không gian, thời gian để trẻ thăm dò, điều tra, ghi chép, chia sẻ, thuyết trình. Cung cấp sách, tranh ảnh, học liệu, phương tiện, công cụ để trẻ khám phá. 3.3. Đối với phụ huynh. Nhận thức được tầm quan trọng của việc giáo dục trẻ qua phương pháp mới. Hạnh phúc, mừng vui khi thấy sự tiến bộ của trẻ. Chủ động, tích cực phối hợp với giáo viên trong công tác chăm sóc, dạy dỗ trẻ. Bảng so sánh đối chiếu kết quả thực hiện đề tài T T 1 Nội dung Tổng số trẻ Kết quả Trước khi thực hiện Sau khi thực hiện Sáng tạo: Nghĩ ra các ý 39 Tốt 5/39 = Khá 10/39 TB 24/39 Tốt 15/39 = Khá 15/39 = TB 9/39 = tưởng, dũng cảm khám 13% = 26% = 62% 38,5% 38,5% 23% 17/15 Một số giải pháp lồng ghép phương pháp STEM/STEAM vào trong hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non. 2 phá, đổi mới sáng tạo. Hợp tác và làm việc nhóm: Hợp tác, trao đổi mang tính xây 10/39= 15/39 14/39 20/39 = 15/39 = 4/39 = 26% = 38% = 36% 51% 38,5% 10% hội thoại, sử dụng công 8/39 = 10/39= 21/39= 20/39 = 10/39 = 9/39 = nghệ số, giao tiếp trong 21% 26% 54% 51% 26% 23% diễn giải và phân tích, 5/39 = 9/39 = 25/39 12/39 = 15/39 = 12/39= lập luận xây dựng lý lẽ, 13% 23% = 64% 31% 38% 31% dựng, trách nhiệm, sự mềm mỏng và linh 3 hoạt. Giao tiếp: Lắng nghe, diễn thuyết, thảo luận, nhiều tình huống, hoàn 4 cảnh khác nhau. Tư duy phản biện: thông tin và khám phá, giải quyết vấn đề, suy 5 nghĩ hệ thống. Kỹ năng toán học: đếm, phân biệt, nhận 10/39= 15/39 14/39 25/39 = 10/39 = 4/39 = biết, 26% = 36% 64% 26% 10% đong, đo, so = 38% sánh… 4. Hiệu quả của sáng kiến. 4.1. Hiệu quả về khoa học. Dạy trẻ mạnh dạn, tự tin, năng động, sáng tạo trong giao tiếp và khi tham gia các hoạt động. Trẻ suy nghĩ và hành động giống như nhà khoa học, trẻ có nhiều cơ hội khám phá, trải nghiệm/áp dụng các kiến thức, kỹ năng đã học và giúp trẻ học tốt nhất để phát triển phát triển toàn diện. 4.2. Hiệu quả về kinh tế. 18/15 Một số giải pháp lồng ghép phương pháp STEM/STEAM vào trong hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non. Không yêu cầu đầu tư CSVC tốn kém. Không cần mua các học liệu đắt tiền theo bộ như một số chương trình/phương pháp giáo dục khác. Huy động được một số công lao động từ nguồn ủng hộ của cha mẹ trẻ đóng góp cho việc làm mới đồ dùng, đồ chơi tự tạo, nguyên vật liệu, học liệu đa dạng, phong phú phục vụ cho việc dạy và học phục vụ cho đề tài. 4.3. Hiệu quả về xã hội. Phụ huynh quan tâm đến hoạt động của con tại trường và yên tâm tin tưởng các cô khi gửi con vào lớp. Phấn khởi khi thấy con mình mạnh dạn, tự tin hơn trong giao tiếp, năng động, sáng tạo hơn trong công việc. Tạo ra cho xã hội nguồn nhân lực có chất lượng cao. Thế giới phát triển tốt đẹp hơn. 5. Tính khả thi. Sáng kiến được áp dụng lần đầu tại lớp mấu giáo 5 tuổi A1, sáng kiến chưa được áp dụng ở đơn vị nào khác. Qua dự giờ kiểm tra chuyên môn, đánh giá của chuyên môn trường và tổ chuyên môn trẻ lớp tôi tham gia rất tích cực vào hoạt động làm quen với toán, trẻ đã có kỹ năng truy vấn với nhau và truy vấn với cô. Nhận thức của trẻ có nhiều tiến bộ, các kỹ năng nền về toán học của trẻ được nâng cao. Sáng kiến có khả năng áp dụng với tất cả các khối, lớp trong nhà trường và có thể áp dụng với trẻ các trường mầm non. 6. Thời gian thực hiện đề tài sáng kiến: Từ tháng 9 năm 2020 đến tháng 3 năm 2021. 7. Kinh phí thực hiện đề tài sáng kiến: Không III: Kiến nghị, đề xuất * Đối với các cấp: - Tham mưu với cấp trên để xây dựng và đầu tư thêm về cơ sở vật chất, xây dựng thêm phòng học STEM, bổ sung đồ dùng đồ chơi đặc biệt là các đồ dùng của STEM/STEAM. 19/15 Một số giải pháp lồng ghép phương pháp STEM/STEAM vào trong hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non. - Tổ chức các lớp học với các chuyên đề, chương trình mới, phương pháp mới phù hợp xu hướng giáo dục mầm non cho các giáo viên được học tập và bồi dưỡng. - Bổ sung tài liệu tham khảo, đặc biệt là tài liệu về phương pháp giáo dục STEM/STEAM. - Thường xuyên cho gíáo viên đi tham quan học tập các trường áp dụng phương pháp giáo dục tiên tiến để học hỏi kinh nghiệm về cách tổ chức và lồng ghép hình thức giáo dục đó trong chương trình giáo dục mầm non hiện hành * Đối với giáo viên: - Giáo viên cần tích cực nghiên cứu, học hỏi, trau dồi kiến thức, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. Chủ động nghiên cứu các chương trình, phương pháp giáo dục mới, mạnh dạn áp dụng, lồng ghép vào chương trình giáo dục mầm non hiện hành. 20/15 Một số giải pháp lồng ghép phương pháp STEM/STEAM vào trong hoạt động làm quen với toán cho trẻ 5-6 tuổi trong trường mầm non.