Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo án - Bài giảng Sáng kiến kinh nghiệm Skkn sơ đồ phản ứng hóa học vô cơ và hữu cơ dành cho học sinh từ lớp 9 lớp 12...

Tài liệu Skkn sơ đồ phản ứng hóa học vô cơ và hữu cơ dành cho học sinh từ lớp 9 lớp 12

.PDF
16
187
149

Mô tả:

Sáng kiến kinh nghiệm Sơ đồ phản ứng... ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- SƠ ĐỒ PHẢN ỨNG HÓA HỌC VÔ CƠ VÀ HỮU CƠ DÀNH CHO HỌC SINH TỪ LỚP 9 LỚP 12 PHIÊN BẢN 2-2004-2011 ----------------------------------------------------------------------------A. ĐẶT VẤN ĐỀ I- LỜI MỞ ĐẦU. Giáo dục thế hệ trẻ là nhiệm vụ mà tất các các quốc gia trên thế giới đều coi là chiến lược của dân tộc mình.Vì thế đại hội lần IX đảng cộng sản Việt Nam trong nghị quyết ghi rõ:”Giáo dục là quốc sách hàng đầu”, tương lai của một dân tộc, một quốc gia phải nhìn vào nền giáo dục của quốc gia đó. Nêu về tầm quan trọng của giáo dục cho thế hệ trẻ nhân ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hoà chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “ non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần công lớn công học tập của các em”. Trước khi người ra đi trong duy chúc chủ tịch Hồ Chí Minh có dặn: “Phải giáo dục thế hệ trẻ để cho họ trở thành người vừa hồng vừa chuyên ”. Trong điều kiện hiện nay khi khoa học kỹ thuật của nhân loại phát triển như vũ bão, nền kinh tế trí thức có tính toàn cầu thì nhiệm vụ của nghành giáo dục vô cùng to lớn: Giáo dục không chỉ truyền đạt kiến thức cho học sinh mà còn phải giúp học sinh vận dụng kiến thức khoa học vào cuộc sống, vừa mang tính giáo dục, vừa mang tính giáo dưỡng nhưng cao hơn giáo dưỡng hướng thiện khoa học. Trong sáng kiến kinh nghiệm năm 2006-2007 với tiêu đề: “Xây dựng sơ đồ chuỗi phản ứng hoá học THPT và ứng dụng của sơ đồ phản ứng hoá học trong việc dạy- học môn hoá học ở trường THPT ” đã đạt giải C, tôi đã đề cập đến việc xây dựng sơ đồ phản ứng hoá học và có giới thiệu kèm 02 sơ đồ chuỗi phản ứng hoá học gồm vô cơ và hữu cơ đã được xây dựng xong từ năm 2004. Và tài liệu này tôi đã chia sẻ rộng dải trên mạng internet và đã được sự hưởng ứng các em học sinh và đồng nghiệp qua con số tải về đến nay hơn 100.000 lượt mỗi sơ đồ. Tháng 09 năm 2007 toàn quốc đều học theo chương trình sách giáo khoa mới và nội dung trương trình có sự thay đổi đáng kể, có các phần lý thuyết, nhiều dạng bài tập và phương trình hóa học cũng mới lạ. Với sự ủng hộ và góp ý của đồng nghiệp và học sinh những năm qua, để phù hợp hơn với chương trình mới và để thiết thực hơn trong sử dụng 02 sơ đồ đối với học sinh từ lớp 9 đến lớp 12 và cho ôn thi tốt nghiệp, đại học, cao đẳng…. tôi đã chỉnh sửa, xây dựng thành 02 sơ đồ mới: Phiên bản 2-2004-2011. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------GV: Lê Ngọc Tú - Trường THPT Hàm Rồng – TP Thanh Hóa Trang 1 Sáng kiến kinh nghiệm Sơ đồ phản ứng... ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Nội dung trọng điểm cho sáng kiến kinh nghiệm(SKKN) của tôi năm học 2010-2011 với tiêu đề: Sơ đồ phản ứng hóa học vô cơ và hữu cơ dành cho học sinh từ lớp 9 lớp 12-Phiên bản 2-2004-2011. Mỗi sơ đồ nằm trên 01 trang giấy khổ A4 với số lượng cả 2 sơ đồ hơn 500 phương trình hoá học từ khó đến dễ, có đầy đủ trong phần lý thuyết và bài tập trong sách giáo khoa dành cho học sinh từ lớp 9 đến lớp 12 và thiết thực cho cả học sinh ôn thi tốt nghiệp, đại học, cao đẳng... Hai sơ đồ sẽ giúp học sinh hoá học chủ động hơn, dễ hiểu, thiết thực, gần gủi với đời sống và lôi cuốn học sinh khi học hoá học theo chương trình cải cách giáo khoa mới hiện nay, hữu ích cho cả đồng nghiệp và học sinh. II- THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU: 1-THỰC TRẠNG : Môn hoá học trong trường phổ thông giữ một vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển trí dục của học sinh. Mục đích của môn học là giúp cho học sinh hiểu đúng đắn và hoàn chỉnh, nâng cao cho học sinh những tri thức, hiểu biết về thế giới, con người thông qua các bài học, giờ thực hành ...của hoá học. Học hoá học để hiểu, giải thích được các vấn đề thực tiễn thông qua cơ sở cấu tạo nguyên tử, phân tử, sự chuyển hoá của các chất bằng các phương trình hoá học ...Đồng thời khởi nguồn, là cơ sở phát huy tính sáng tạo đưa những ứng dụng phục vụ trong đời sống của con người . Hoá học góp phần giải toả, xoá bỏ hiểu biết sai lệch làm phương hại đến đời sống, tinh thần của con người... Để đạt được mục đích của học hoá học trong trường phổ thông thì không chỉ giáo viên mà phương pháp, phương tiện học tập…cũng là nhân tố tham gia quyết định chất lượng. Đó là vấn đề cần quan tâm và nghiên cứu nghiêm túc. Trước tình hình phải đổi mới phương pháp dạy - học, đã và đang thực sự là yếu tố quyết định hiệu quả giờ dạy. Một trong những yếu tố để đạt kết quả dạy – học tốt thì phải phát huy tính thực tế, giáo dục về môi trường, về tư tưởng vừa mang bản sắc dân tộc mà không mất đi tính cộng đồng trên toàn thế giới, những vấn đề cũ nhưng không cũ mà vẫn có tính chất cập nhật và mới mẽ, đảm bảo: Tính khoa học – hiện đại, cơ bản, tính thực tiễn và giáo dục kỹ thuật tổng hợp, tính hệ thống sư phạm .... Hệ thống bài tập, câu hỏi phải có tác dụng tái tạo kiến thức đã học, phải có khả năng tăng tính tự giác, sức lôi cuốn, tư duy và có tác dụng hệ thống hoá các kiến thức, sơ đồ phản ứng hóa học vô cơ và hữu cơ dành cho học sinh từ lớp 9 đến lớp 12 -Phiên bản 2-2004-2011 đáp ứng được yêu cầu đó. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------GV: Lê Ngọc Tú - Trường THPT Hàm Rồng – TP Thanh Hóa Trang 2 Sáng kiến kinh nghiệm Sơ đồ phản ứng... ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- THỰC TẾ GIẢNG DẠY CHO THẤY: Môn hoá học trong trường phổ thông là một trong môn học khó, nếu không có những bài giảng và phương pháp hợp lý phù hợp với thế hệ học trò dễ làm cho học sinh thụ động trong việc tiếp thu, cảm nhận. Đã có hiện tượng một số bộ phận học sinh do không hiểu, khó khăn trong lĩnh hộ kiến thức, không muốn học hoá học, ngày càng lạnh nhạt với giá trị thực tiễn của hoá học. Nhiều giáo viên chưa quan tâm đúng mức đối tượng giáo dục: Chưa đặt ra cho mình nhiệm vụ và trách nhiệm nghiên cứu, hiện tượng dùng đồng loạt cùng một cách dạy, một bài giảng cho nhiều lớp, nhiều thế hệ học trò là không ít và không phải lĩnh vực kiến thức trọng tâm cho từng đối tượng. Tuy nhiên, có những dạng bài tập, những phương pháp dạy – học vẫn có thể áp dụng cho nhiều lớp, nhiều thế hệ học trò. Trên thực tế, như bảng hệ thống tuần hoà các nguyên tố hoá học, bảng tính tan của một số muối quen thuộc, từ điển hoá học...vẫn là tài liệu phù hợp cho nhiều thế hệ học trò và bản thân của những giáo viên như chúng tôi. Mặc dùng tính hữu ích của mỗi loại tài liệu là khác nhau và cách vận dụng mỗi tài liệu cũng khác nhau tuỳ thuộc vào đối tượng sử dụng. Để có kết quả dạy- học tốt phải kết hợp nhiều phương pháp khác nhau, cách sử dụng phương pháp trong những trường hợp cụ thể cũng khác nhau: “Trong cái chung cũng có cái riêng, trong cái riêng cũng có cái chung”. Kết quả, hiệu qủa của thực trạng trên để việc dạy – học môn hoá học đạt hiệu quả cao hơn tôi đã mạnh dạn cải tiến phương pháp dạy học, phát huy phương pháp tăng tính chủ động học tập. Một trong những điểm tôi đã làm là: sử dụng sơ đồ phản ứng hóa học vô cơ và hữu cơ dành cho học sinh từ lớp 9 đến lớp 12 -Phiên bản 2-2004-2011 làm công cụ học tập cho học sinh. Cụ thể là: 01 sơ đồ phản ứng hoá hữu cơ và 01 sơ đồ phản ứng hoá vô cơ”. Mỗi sơ đồ có thể in trên 01 trang giấy khổ A4 với phương trình hoá học từ khó đến dễ, có đầy đủ trong phần lý thuyết và bài tập trong sách giáo khoa hiện hành. Hai sơ đồ đã giúp học sinh khi học hoá học chủ động hơn, dễ hiểu, thiết thực, gần gủi và lôi cuốn hơn và thực tế thấy học sinh tự nguyện hưởng ứng mà không có sự lệ thuộc nào. Qua thực tế, tôi thấy kết quả tác động đến việc học tập hoá học của học sinh là rất lớn , các sơ đồ này như một bài tập lớn về sơ đồ phản ứng đa chiều, như một bảng tra cứu… rất có hiệu quả cho học sinh và đặc biệt có thể thông qua việc viết các phương trình hoá học theo sơ đồ, giúp học sinh tái tạo kiến thức rất nhanh, có khả năng nâng cao kiến thức học sinh mà không có một sự ép buộc khó chịu nào. Bản thân học sinh khi tìm hiểu, kiểm tra một sơ đồ chuyển hoá của một chất cụ thể trong sơ đồ này cũng coi như một lần học lại bài học có liên quan đến chất đó . -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------GV: Lê Ngọc Tú - Trường THPT Hàm Rồng – TP Thanh Hóa Trang 3 Sáng kiến kinh nghiệm Sơ đồ phản ứng... ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Mặt khác, sơ đồ phản ứng hoá học có tác dụng liên kết kiến thức các bài học thành một thể thống nhất, tạo điều kiện cho học sinh so sánh tính chất của các chất, giúp học sinh có cái nhìn tổng quát về môn học trong hai trang giấy A4 Thực tế thấy răng nếu để học sinh đọc thuộc bài học là rất khó mà cho học sinh viết phương trình thì kiến thức hóa học được nâng lên rõ rệt. Trong đề tài này, Ngoài việc giới thiệu chính thức hai sơ đồ phản ứng hóa học vô cơ và hữu cơ dành cho học sinh từ lớp 9 đến lớp 12-Phiên bản 22004-2011, tôi cũng nêu hướng dẫn sử dụng các sơ đồ hiệu quả và nêu ra một vài ví dụ minh họa. Đây chỉ là suy nghĩ, đề suất của cá nhân tôi, coi đó là kinh nghiệm với mong muốn góp phần nhỏ nhoi vào việc tạo ra và phát triển phương pháp dạy- học hoá học hiệu quả cao hơn theo hướng đổi mới. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------GV: Lê Ngọc Tú - Trường THPT Hàm Rồng – TP Thanh Hóa Trang 4 Sáng kiến kinh nghiệm Sơ đồ phản ứng... ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- SƠ ĐỒ PHẢN ỨNG HÓA HỌC VÔ CƠ VÀ HỮU CƠ DÀNH CHO HỌC SINH TỪ LỚP 9 ĐẾN LỚP 12 PHIÊN BẢN 2-2004-2011 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------GV: Lê Ngọc Tú - Trường THPT Hàm Rồng – TP Thanh Hóa Trang 5 Sáng kiến kinh nghiệm Sơ đồ phản ứng... ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------GV: Lê Ngọc Tú - Trường THPT Hàm Rồng – TP Thanh Hóa Trang 6 Sáng kiến kinh nghiệm Sơ đồ phản ứng... ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------GV: Lê Ngọc Tú - Trường THPT Hàm Rồng – TP Thanh Hóa Trang 7 Sáng kiến kinh nghiệm Sơ đồ phản ứng... ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- B- GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Trong thực tiễn dạy học tôi đã thấy rằng sơ đồ phản ứng hoá học có tác động mạnh mẽ đến việc lĩnh hội-truyền đạt kiến thức. Phải khẳng định răng viết phương trình theo sơ đồ là một cách học lý thuyết rất hiệu quả, hiệu quả hơn nhiêu việc học sinh học đọc thuộc lòng. Để vận dụng tốt hai sơ đồ phản ứng hóa học vô cơ và hữu cơ tôi đã nêu thì đối tượng sử dụng cần phải: 1- Nếu là giáo viên: - Đối tượng học trò là lớp nào, khối nào, học sinh đang ôn thi…để lấy sơ đồ phù hợp. - Cần phải xác định rõ mục đích: Bài tập ôn luyện về chất nào, bài nào, chương nào? Ở lớp hay ở nhà, bài tập vận dụng kiến thức hay bài tập phát triển tư duy cho học sinh…từ đó quan sát sơ đồ, xác định chất đó, bài đó… rồi rút ra sơ đồ nhỏ cụ thể. - Xác định được kiến thức trọng tâm, tìm hiểu ý đồ để đưa ra sơ đồ phản ứng hoá học phù hợp với chương, bài, phần cần vận dụng. 2- Nếu là học sinh: - Xác định phần kiến thức cần kiểm tra hay tra cứu: Chất nào, bài nào…? - Xác định mục đích sử dụng sơ đồ để tra cứ hay lấy bài tập để luyện tập? I- CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN : Việc vận dụng hai sơ đồ phản ứng hóa học vô cơ và hữu cơ dành cho học sinh từ lớp 9 đến lớp 12-Phiên bản 2-2004-2011, cần phải thấy rõ mặt tốt, mặt tích cực của 02 sơ đồ tôi đã nêu là : 1- Toàn bộ chương trình hóa học được gói gọn trong 02 trang A4, bao gồm các phương trình ở phần lý thuyết và cả phần bài tập. 2- Như một bảng kiểm tra kiến thức cơ bản của học sinh về bài học có chất liên quan. Từ chất A có thể chuyển hóa thành những chất gì. Phương trình hóa học viết ra sao?( dựa vào gợi ý của từng chuyển hóa trong sơ đồ). 3- Như một bảng tra cứu kiến thức khi tiến hành làm học tập về chất liên quan. Khi làm các bài tập dạng sơ đồ chuyển hóa có thể dựa vào sơ đồ này để tìm sự gợi ý về chất, phương trình. 4- Như một bài tập lớn đa chiều từ một chất: “Hoàn thành sơ đồ phản ứng hoá học bằng các phương trình hoá học ” về chất liên quan: Đa chiều vì từ 1 chất A có thể xây dựng sơ đồ chuyển hóa thành nhiều chất khác theo nhiều hướng khác nhau. Vì vậy việc đánh số thứ tự phương trình trong 02 sơ đồ chỉ có ý nghĩa kiểm soát được số lượng phương trình. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------GV: Lê Ngọc Tú - Trường THPT Hàm Rồng – TP Thanh Hóa Trang 8 Sáng kiến kinh nghiệm Sơ đồ phản ứng... ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 5- Như một bài tập lớn tổng hợp các kiến thức hoá học đa chiều trong các bài học, của một chương, một phần, nhiều chương, nhiều phần, của khoá học. Tạo ra cái nhìn toàn diện hơn về các kiến thức đã học: Nhìn vào một chất A có thể chuyển hóa thành nhiều chất sẽ liên quan đến nhiều bài, nhiều chương, nhiều lớp. 6- Có tác dụng kích thích phát triển kiến thức người học thông qua tái tạo kiến thức, tìm tòi kiến thức phù hợp với sơ đồ chuyển hoá cụ thể: Với một sơ đồ chuyển hóa cụ thể người học, dạy đều có thể tạo thêm chuyển hóa vào sơ đồ, phát triển sơ đồ đầy đủ hơn, rộng hơn. 7- Có khả năng định hướng, tập chung sự lĩnh hội kiến thức của người học khi học tập qua các bài học có liên quan đến một sơ đồ chuyển hoá hoá học. Quan sát sơ đồ học sinh có thể hình dung kiến thức cần phải học cho suốt quá trình học hóa học để thi đại học, cao đẳng... 8- Là tài liệu phù hợp trong tiết luyện tập, ôn tập chương, phần, hết học kỳ...., gọn nhẹ nhưng chứa đựng kiến thức lớn, tuy vậy nó vẫn làm cho người tìm hiểu về nó phải suy nghĩ, tìm tòi, kiểm định, kích thích tính tòi một cách tự nhiên và kiến thức của người học cũng khá lên tự nhiên. 9- Sơ đồ là một gợi ý, nêu vấn đề cho người sử dụng có thể phát triển và tái tạo kiếm thức. Căn cứ vào sơ đồ có thể tự xây dụng bài tập cho chất, bài học, chương học, phần học. Đối với người đang học là phát triển và tái tạo. Với người học xong là chủ yếu là tái tạo kiến thức... 10- Cả đồng nghiệp và học sinh đều có thể sử dụng để tạo ra các loại bài tập phong phú hơn mà chỉ dựa vào một trang giấy A4. 11- Học sinh sử dụng sơ đồ thì kiến thức lý thuyết hóa học cũng tự nhiên tăng lên như một người bị lôi cuối vào câu chuyện lúc nào không biết, có thể ban đầu người đó không có ý định nghe nó. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------GV: Lê Ngọc Tú - Trường THPT Hàm Rồng – TP Thanh Hóa Trang 9 Sáng kiến kinh nghiệm Sơ đồ phản ứng... ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- II- CÁC BIỆN PHÁP ĐỂ TỔ CHỨC THỰC HIỆN : 1-Thực hiện - Ý nghĩ của việc sử dụng hai sơ đồ phản ứng vô cơ và hữu cơ là: Tra cứu tái tạo kiến thức phục vụ tốt cho học lý thuyết. Là một bài tập đa chiều nếu đi từ một chất A bất kỳ trong sơ đồ. - Việc đánh số thứ tự chỉ mang tính kiểm soát số phương trình hóa học trong sơ đồ mà thôi. Nếu có đánh số thứ tự thì chỉ theo một chiều nhất định. Nhưng từ một chất lại chuyển hóa đa chiều vậy khi lấy một sơ đồ theo ý đồ kiến thức nào đó thì người sử dụng có thể tự đánh lại số thứ tự cho sơ đồ cụ thể. - Phần chất gợi ý có thể có hoặc không có tùy thuộc vào mức độ khó, vị trí của chuyển hóa trong sơ đồ. - Nếu gặp khó khăn trong viết phương trình thì người sử dụng nên kết hợp các tài liệu, có thể sơ đồ chỉ là một gợi ý, nêu vấn đề cho người sử dụng. 2-Phần ví dụ minh hoạ : Trong bất kể bài học, chương, phần học, lớp học nào cũng có thể vận dụng sơ đồ này cụng thể như: Ví dụ 1 Hoàn thành sơ đồ phản ứng sau bằng các phương trình hoá học: H (1) SiO ( 2 ) F2 ¾+¾ ¾® HF ¾+¾ ¾ ¾® SiF4 2 FeCl2 2 + CaF2 (bột) (9) + NaBr(3) + FeCl3 (8) SO ( 4) C H O ( 5) H O (6) CuO ( 7 ) ¾®Br2 ¾+¾ Cl2 ¾¾¾ ¾ ¾® H2SO4 ¾+¾ ¾ ¾¾® C ¾+¾ ¾ ¾® H2 ¾+¾ ¾ ¾® Cu Hướng dẫn : H2 + F2 –––––> 2HF (1) 2 12 22 11 2 + SiO2 –––––> SiF4 # + H2O (2) Cl2 + 2NaBr –––––––> NaCl + Br2 ( 3) HF Br2 + H2O + SO2 –––––––> HCl + H2SO4 (4) H2SO4 đặc + C12H22O11 ––––––>12 C + H2SO4.11 H2O C + H2O hơi –––––> CO + H2 (6) H2 + CuO –––––> Cu + H2O Cu + 2FeCl3 ––––> CuCl2 + 2FeCl2 2H2SO4 đặc + CaF2(bột) –––––> 2HF (5) (7) (8) + Ca(HSO4)2 &. Lĩnh vực áp dụng: - Về kiến thức huy động các kiến thức của : Halogen, HF, H2SO4 ; muối sắt (III).... ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Gi¸o viªn: Lª Ngäc Tó - Tr-êng THPT Hµm Rång TP Thanh Ho¸ Trang 10 Sáng kiến kinh nghiệm Sơ đồ phản ứng... ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- - Có thể áp dụng ví dụ này cho phần vận dụng sau các bài halogen, cho phần ôn tập về các halogen, phần vô cơ tổng hợp ... Ví dụ 2 Hoàn thành sơ đồ phản ứng sau bằng các phương trình hoá học: H O ; xt:HgSO (1) :Mn ( 2 ) + O , men ( 3 ) C2H2 ¾+¾ ¾ ¾ ¾¾® CH3CHO ¾O¾; xt¾ ¾¾® axit axetic ¬¾ ¾¾¾ C2H5OH 2+ 2 2 4 2 Men (4) / NH ( 5 ) Glucozơ ¾+¾AgNO ¾¾ ¾ ¾® amoni gluconat 3 3 Hướng dẫn : xt:HgSO (1) C2H2 + H2O ¾¾ (1) ¾ ¾® CH3 -CHO O ; xt:Mn ( 2 ) 2CH3 –CHO + O2 ¾¾ ¾ ¾¾® 2CH3COOH (2) xt:men CH3-CH2-OH + O2 ¾¾¾® CH3COOH + H2O (3) xt:men C6H12O6 ¾¾¾® 2CH3-CH2-OH + 2CO2 (4) CH2OH-(CHOH)4-CHO + 2AgNO3 +3NH3 ––> CH2OH-(CHOH)4-COONH4 + 2Ag + 2NH4NO3 4 2+ 2 (5) &. Lĩnh vực áp dụng: - Về kiến thức: áp dụng cho các phần axit, anđehit, rượu, gluxit. - Có thể áp dụng là bài tập ôn bài, ôn tập chương, tổng hợp về hợp chất dẫn suất... Ví dụ 3 Cho các hợp chất của sắt : Fe ; FeO ; Fe2O3 ; Fe3O4 ; FeSO4 ;Fe2(SO4)3 ; FeCl2 ; FeCl3 ; Fe(OH)2 ; Fe(OH)3 ;Fe(NO3)2 ;Fe(NO3)3 và O2 .Xắp xếp các chất theo thứ tự từ A1–––> A14 A3 FeCl2 A5 A1 A6 A7 A8 A4 A9 A13 A10 A2 A11 A12 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Gi¸o viªn: Lª Ngäc Tó - Tr-êng THPT Hµm Rång TP Thanh Ho¸ Trang 11 Sáng kiến kinh nghiệm Sơ đồ phản ứng... ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Hướng dẫn: Thứ tự là A1 đến A14 là : Fe3O4 ; FeSO4 ; Fe ; Fe2O3 ; FeCl3 ; FeCl2 ; Fe(OH)3 ; Fe(OH)2 ; FeO ; Fe2(NO3)3 ; Fe(NO3)2 ; O2 ; Fe2(SO4)3 &. Lĩnh vực áp dụng: - Về kiến thức: áp dụng cho phần sắt và các hợp chất của sắt .. - Có thể áp dụng là bài tập ôn bài, ôn tập chương, tổng hợp về hợp chất dẫn suất... dạng bài tập nênáp dụng cho về nhà để học sinh xây dựng, vì nó cần thì gian suy nghĩ Ví dụ 4 Hoàn thành sơ đồ phản ứng sau bằng các phương trình hoá học: CaO (1) H O (2) H , xt:Pd ,t ( 3) xt ,t ( 4 ) Cacbon ¾+¾ ¾ ¾® Đất đèn ¾+¾ ¾ ¾® axetilen ¾+¾ ¾ ¾ ¾® etilen ¾¾ ¾® PE 0 0 2 2 +HCl (5) xt ,t ( 6 ) vinyl clorua ¾¾ ¾® PVC 0 Hướng dẫn : C 3C + CaO ¾2000 ¾¾ ® CaC2 + CO CaC2 + H2O ––––> Ca(OH)2 + C2H2 # xt:Pd ,t C2H2 + H2 ¾¾ ¾® C2H4 xt ,t n C2H4 ¾¾ ¾® (-CH2- CH2 - )n xt ,t C2H2 + HCl ¾¾ ¾® CH2=CH-Cl xt ,t n CH2=CH-Cl ¾¾ ¾® (CH2 - CH )n | Cl 0 0 0 0 0 (1) (2) (3) (4) (5) (6) &. Lĩnh vực áp dụng: - Về kiến thức: Áp dụng cho phần hiđrocacbon không no ( anken, ankin....) - Có thể áp dụng là bài tập ôn bài, ôn tập chương, tổng hợp về hidrô cabon... Ví dụ 5 Từ rượu etylic có thể tạo ra trực tiếp chất nào trong số các chất sau : Etilen, propilen ; divinyl ; anđehit axetic, axit axit axetic, etylaxetat ; axetilen ; metan; axit oxalic. Hướng dẫn : Etilen ; divinyl ; anđehit axetic, axit axit axetic, etylaxetat ; axetilen . ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Gi¸o viªn: Lª Ngäc Tó - Tr-êng THPT Hµm Rång TP Thanh Ho¸ Trang 12 Sáng kiến kinh nghiệm Sơ đồ phản ứng... ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- &. Lĩnh vực áp dụng: - Về kiến thức: áp dụng cho các phần axit, anđehit, rượu .... . - Có thể áp dụng là bài tập ôn bài, ôn tập chương, tổng hợp về hợp chất dẫn suất.... học sinh tự tra cứu hoặc bằng kiến thức đã học trả lời câu hỏi này . Ví dụ 6 Từ chất : axetilen ...........có thể tạo trực tiếp những chất nào ? Hướng dẫn : Căn cứ vào sơ đồ chuyển hoá có thể trả lời Ag2C2 ; CH2=CH-Cl ; CH3CHO ; C6H6 ; CH≡C-CH =CH2 ; CH2=CH-COOH ; C2H2Br2 ; C2H5COO-CH=CH2 ; CH3COO-CH=CH2 ; (COOH)2 .................. &. Lĩnh vực áp dụng: Kiểu câu hỏi này có thể áp dụng với tất các chất điển hình của chương trình, có tác dụng ôn bài liên kết các phần ..... ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Gi¸o viªn: Lª Ngäc Tó - Tr-êng THPT Hµm Rång TP Thanh Ho¸ Trang 13 Sáng kiến kinh nghiệm Sơ đồ phản ứng... ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- C . KẾT LUẬN . Sơ đồ phản ứng hóa học vô cơ và hữu cơ dành cho học sinh từ lớp 9 đến lớp 12 -Phiên bản 2-2004-2011. Đây là kết quả của quá trình giảng dạy hóa học đã giúp tôi xây dựng nên 02 sơ đồ này. Tôi nghĩ SKKN sẽ góp phần xây dựng việc dạy – học hoá học hiệu quả. Tuy nhiên các ví dụ chỉ là một trong các giải pháp theo kinh nghiệm của bản thân trong hàng trăm, nghìn kiểu bài tập khai thác từ 02 sơ đồ mở của tôi . Hai sơ đồ đã được tôi điều chỉnh đề phù hợp với chương trình dạy học theo sách mới, vì vậy nó phù hợp cho nhiều đối tượng học sinh: THPT, THBT, học sinh phân ban, chưa phân ban...và ôn thi đại học cao đẳng và cả đồng nghiệp. 1- KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU : - Theo kết quả năm học từ 2003-2007 giảng dạy ở trường, trong khu vực tôi đã được đông đảo học trò hưởng ứng 02 sơ đồ phản ứng hoá học này. Với số lượng sử dụng phiên bản 1- 2004-2007 khoảng 90.000 bản tản về và tính đến 2011 thì con số sử dụng 02 sơ đồ này lên tới >200.000 bản tải, qua đây tôi đã nhận được sự phản hồi từ đồng nghiệp, các em học sinh chủ yếu là : “Tác động đến việc học tập hoá học của học sinh là rất lớn, các sơ đồ này như một bài tập lớn về sơ đồ phản ứng, như một bảng tra cứu,....rất có hiệu quả cho học sinh và đặc biệt có thể thông qua việc viết các phương trình hoá học theo sơ đồ, giúp học sinh tái tạo kiến thức rất nhanh, có khả năng nâng cao kiến thức học sinh mà không có một sự ép buộc khó chịu nào. Bản thân học sinh khi tìm hiểu, kiểm tra một sơ đồ chuyển hoá của một chất cụ thể trong sơ đồ này cũng coi như một lần học lại bài học có liên quan đến chất đó”. - Năm 2011 tôi đã nhận được lời đề nghị của nhà sách Đại học sư phạm Hà Nội và một số nhà sách khác liên kết xuất bản 02 sơ đồ này. - Hai sơ đồ đã được cục bản quyền tác giả thẩm định và cấp giấy chứng nhận quyền tác giả năm 2011. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Gi¸o viªn: Lª Ngäc Tó - Tr-êng THPT Hµm Rång TP Thanh Ho¸ Trang 14 Sáng kiến kinh nghiệm Sơ đồ phản ứng... ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Với thực trạng học hoá học và yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học, có thể coi đây là một quan điểm của tôi đóng góp ý kiến vào việc nâng cao chất lượng học hoá học trong thời kỳ mới. 2- KIẾN NGHỊ, ĐỀ SUẤT : Vấn đề đổi mới phương pháp trong giờ học trong trường phổ thông đang là vấn đề bức xúc. Để dạy hoá học trong nhà trường phổ thông có hiện quả tôi đề nghị một số vấn đề sau : @ . Giáo viên phải kiên trì, đầu tư nhiều tâm, sức để tìm hiểu các vấn đề hoá học,vận dụng sáng tạo phương pháp dạy hóa học, để có bài giảng thu hút được học sinh, phát huy tính chủ động của học sinh trong học tập @ . Nghành giáo dục cần phải dầu tư trang thiết bị dạy và học tốt hơn cho tương xứng với thế hệ học trò và thời cuộc, nên đại trà chứ không thể chỉ dùng mẫu vài tiết rồi lại thôi. Đây cũng là điều góp phần tạo điều kiện thuân lợi cho giáo viên, pháp huy được tốt hiệu quả giờ dạy. Cũng như nên có sự quan tâm động viên kịp thời, tương xứng . @ . Nên gộp thành tập san gửi đến các trường học các sáng kiến có chất lượng để đồng nghiệp học hỏi và phát huy tiếp . @. Phần trình bày SKKN này không tránh khỏi thiếu sót tôi mong nhận được sự góp ý của các đồng nghiệp. Giáo viên : Lê Ngọc Tú . Trường THPT Hàm Rồng-TP Thanh hoá. Tel: 0373 856028- 0915469911. -HếtThanh hoá, Tháng 05 năm 2011 Người thực hiện : Lê Ngọc Tú ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Gi¸o viªn: Lª Ngäc Tó - Tr-êng THPT Hµm Rång TP Thanh Ho¸ Trang 15 Sáng kiến kinh nghiệm Sơ đồ phản ứng... ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- TÀI LIỆU THAM KHẢO 1- SKKN của bản thân năm 2006-2007. 2- Sách giáo khoa và bài tập lớp 10 cơ bản –NXB giáo dục năm 2010. 3 - Sách giáo khoa và bài tập lớp 10 nâng cao –NXB giáo dục năm 2010. 4- Sách giáo khoa và bài tập lớp 11 cơ bản –NXB giáo dục năm 2010. 5- Sách giáo khoa và bài tập lớp 11 nâng cao –NXB giáo dục năm 2010. 6- Sách giáo khoa và bài tập lớp 12 cơ bản –NXB giáo dục năm 2010. 7- Sách giáo khoa và bài tập lớp 12 nâng cao –NXB giáo dục năm 2010. 8- Sách giáo viên lớp 10 cơ bản –NXB giáo dục năm 2010. 9- Sách giáo viên lớp 10 nâng cao –NXB giáo dục năm 2010. 10- Sách giáo viên lớp 11 cơ bản –NXB giáo dục năm 2010. 11- Sách giáo viên lớp 11 nâng cao –NXB giáo dục năm 2010. 12- Sách giáo viên lớp 12 cơ bản –NXB giáo dục năm 2010. 13- Sách giáo viên lớp 12 nâng cao –NXB giáo dục năm 2010. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Gi¸o viªn: Lª Ngäc Tó - Tr-êng THPT Hµm Rång TP Thanh Ho¸ Trang 16
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan

Tài liệu vừa đăng