Tài liệu Skkn sử dụng hình ảnh để học các từ khóa và một số lệnh trong pascal (tin học 8)

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: “SỬ DỤNG HÌNH ẢNH ĐỂ HỌC CÁC TỪ KHÓA VÀ MỘT SỐ LỆNH TRONG PASCAL” A. PHẦN MỞ ĐẦU I. CƠ SỞ KHOA HỌC 1. Cơ sở lý luận Ngày nay, chúng ta đang đứng trước một xã hội phát triển trong nhiều lĩnh vực và nhiều ngành công nghiệp hoá khác nhau. Một trong những lĩnh vực phát triển nhất đó chính là khoa học kỹ thuật. Trong đó, ngành Công nghệ thông tin góp phần không nhỏ vào lĩnh vực này. Máy vi tính giúp ích cho con người rất nhiều, nó có thể giúp con người làm những công việc văn phòng, liên lạc với nhau thông qua thư điện tử… Bên cạnh đó nó còn giúp cho chúng ta tạo lập ra những chương trình để phục vụ cho công việc hàng ngày thông qua ngôn ngữ lập trình. 2. Cơ sở thực tiễn Là một giáo viên giảng dạy Tin học trong trường THCS không những giúp học sinh biết soạn thảo văn bản và sử dụng máy tính mà còn phải có khả năng phân tích, tổng hợp, trừu tượng hoá, khái quát hoá vấn đề và đặc biệt là phát triển tư duy, sáng tạo. Ngôn ngữ lập trình Pascal là một loại ngôn ngữ lập trình bậc cao, các câu lệnh và từ khóa rất gần gũi với ngôn ngữ của con người. Là một môn lập trình nên đòi hỏi người lập trình phải có tính tư duy, có khả năng phân tích, tổng hợp. Chính vì những điều đó nên Pascal cũng là một môn học gây khó khăn cho không ít học sinh, nhất là học sinh lớp 8. Ở lứa tuổi này, các em đang phát triển không đồng đều về tâm sinh lý nên gây không ít khó khăn cho các em khi phải sử dụng Pascal để lập trình. Đặc biệt, đối với những học sinh yếu, kém thì lại càng khó hơn. Mặt khác, nhiệm vụ của năm học là không ngừng nâng cao chất lượng giảng dạy của Giáo viên và việc học của học sinh. Chính vì những lý do trên nên tôi đã chọn đề tài “Sử dụng hình ảnh để học các từ khóa và một số lệnh trong Pascal”. II. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI Đề tài “Sử dụng hình ảnh để học các từ khóa và một số lệnh trong Pascal” nhằm giúp cho học sinh lớp 8: - Giúp các em học sinh lớp 8 có thể nắm vững được các “Từ khóa và một số lệnh” trong Pascal và lập trình được những bài toán trong chương trình quyển 3. - Vận dụng để viết chương trình giải các bài toán trong toán học mà các em đã được học. III. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 1. Đối tượng nghiên cứu - Học sinh khối lớp 8. 2. Phạm vi nghiên cứu - Trong quá trình giảng dạy môn tin học trung học cơ sở quyển 3 dành cho học sinh khối lớp 8. - Học kì I các năm học 2011– 2012 và 2012– 2013 IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU - Phương pháp khảo sát thực tiễn. - Phương pháp kiểm tra đánh giá. - Phương pháp thống kê. V. TÍNH MỚI CỦA ĐỀ TÀI Hiện nay, chúng ta đang áp dụng và phát huy phương pháp dạy học trực quan, phát huy tối đa sự tư duy sáng tạo của học sinh thông qua sơ đồ tư duy. Chính vì vậy, việc sử dụng hình ảnh để học các từ khóa và một số lệnh trong ngôn ngữ lập trình Pascal sẽ giúp cho học sinh dễ nhớ, dễ hiểu và phát huy được khả năng tư duy sáng tạo của mình. VI. KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU - Từ tháng 8/2011 đến 11/2012 B. NỘI DUNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN Trước khi muốn học một ngôn ngữ lập trình nào đó ta phải biết và hiểu được các khái niệm sau: Ngôn ngữ lập trình là gì? Ngôn ngữ lập trình là một ngôn ngữ dùng để viết ra các chương trình máy tính. Máy tính có hiểu ngay các chương trình này không? Câu trả lời là không! Muốn máy tính hiểu được các chương trình này thì phải thông qua một chương trình biên dịch. Chương trình biên dịch là gì? Chương trình biên dịch là một chương trình dùng để chuyển đổi từ ngôn ngữ lập trình sang ngôn ngữ máy. Ngôn ngữ máy là gì? Ngôn ngữ máy là một dãy các bit nhị phân 0 và 1. Trong đó 0 cho biết không có tín hiệu và 1 cho biết có tín hiệu. Làm sao con người điều khiển được máy tính? Con người đã lập trình ra những chương trình và sử dụng chương trình biên dịch để chuyển thành ngôn ngữ máy, từ đó máy tính có thể hiểu và làm theo sự điều khiển của con người. Khi chúng ta hiểu được rõ ràng những khái niệm như vậy thì việc lập trình cũng không còn mấy khó khăn nữa! phần còn lại của việc lập trình là chúng ta phải thuộc được các câu lệnh, các từ khóa mà ngôn ngữ lập trình quy định. Việc thuộc và viết được các câu lệnh và các từ khóa của Pascal cũng không mấy khó khăn đối với những học sinh học giỏi về Anh văn hay siêng năng rèn luyện, nhưng nó cũng không dễ dàng đối với những học sinh kém về Anh văn. II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ Hiện nay, hầu hết tất cả các trường THCS đều đã đưa môn Tin học vào giảng dạy, trong đó học sinh lớp 8 được học Quyển 3 với chương trình học là Ngôn ngữ lập trình Pascal. Nhưng hầu hết tất cả các giáo viên đều bám sát theo sách giáo khoa và yêu cầu học sinh phải học thuộc các khái niệm, từ khóa và một số lệnh bằng chữ viết, điều này khiến cho học sinh khó nhớ dẫn đến việc viết chương trình cũng rất khó khăn. Đặc biệt, đối với những học sinh cá biệt, học sinh yếu kém lại càng khó hơn. Học “từ khóa và một số lệnh” bằng hình ảnh là một phương pháp học trực quan và sinh động hơn, giúp học sinh dễ nhớ các từ khóa và một số lệnh hơn và khi viết chương trình cũng như thực hành trên máy sẽ làm cho học sinh phát huy hết được khả năng phân tích, tổng hợp, trừu tượng hóa của vấn đề. III. CÁC BIỆN PHÁP ĐÃ TIẾN HÀNH ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Học “từ khóa và một số lệnh” bằng hình ảnh là như thế nào? Trước hết, tôi đã chọn và quy ước các từ khóa và một số lệnh tương ứng với các hình ảnh như sau: TỪ KHÓA VÀ MỘT SỐ LỆNH Begin (Bắt đầu chương trình) End (Kết thúc chương trình) Program (Khai báo tên chương trình) Read (Readln) (nhập dữ liệu vào từ bàn phím hay tạm dừng chương trình) HÌNH TƯƠNG ỨNG Write (Writeln) (In dữ liệu ra màn hình) Var (Khai báo biến) Uses (Khai báo thư viện) Const (Khai báo hằng số) Các phép tính Sau khi quy ước xong các từ khóa tương ứng với các hình ảnh, tôi bắt đầu cho học sinh làm những bài tập từ cơ bản đến nâng cao. Ví dụ 1: Viết chương trình in ra màn hình câu sau “Chao cac ban!”. (sử dụng hình ảnh để tạo thành chương trình). Lúc đó học sinh có thể sắp xếp các hình ảnh như sau: Sau khi các em đã sắp xếp xong các hình tôi lại yêu cầu một em khác lên nhìn vào chương trình sắp xếp bằng hình ảnh để viết chương trình bằng chữ và các em có thể viết như sau: Program vd1; {Tên chương trình} {Bắt đầu chương trình} Begin Write(‘Chao cac ban!’); {In ra màn hình} Readln; End. {Dừng chương trình} {Kết thúc chương trình} Ví dụ 2: Viết chương trình nhập các số nguyên x,y từ bàn phím, sau đó hoán đổi giá trị và xuất kết quả ra màn hình. Lần này tôi chia lớp ra thành 4 nhóm: Nhóm 1,2 sử dụng hình ảnh để tạo thành chương trình. Nhóm 3,4 viết chương trình bằng chữ. Chương trình nhóm 1,2 có thể thực hiện như sau: Nhóm 3,4 có thể viết chương trình như sau: Program vd2; Var x,y,z : integer; Begin Write(‘Nhap x,y =’); Read(x,y); z:=x; x:=y; y:=z; Write(x,y); Readln; End. Ví dụ 3: Hãy viết chương trình Pascal để nhập vào bán kính của hình tròn và in ra màn hình chu vi của hình tròn đó. Tôi chia lớp thành 4 nhóm trong đó nhóm 1, 2 viết chương trình bằng chữ còn nhóm 3, 4 sử dụng hình ảnh để viết chương trình: - Nhóm 1, 2 thực hiện như sau: Program chu_vi_hinh_tron; Uses crt; Var r, cv: real; Const pi = 3.14; Begin Clrscr; Write(‘nhap vào ban kinh cua hinh tron:’); Readln(r); Cv:= 2 * pi * r; Write(‘Chu vi cua hinh tron la: ’,cv:4:6); Readln; End. - Nhóm 3, 4 thực hiện như sau: Mỗi lần cho một ví dụ hay một bài tập nào đó tôi đều quan sát các em thực hiện và nhận thấy 1 điều, khi các em sử dụng hình ảnh để tạo thành chương trình thì lúc nào cũng thích thú và nhanh hơn so với các em (nhóm) sử dụng chữ để viết chương trình. Điều đó có nghĩa rằng, khi các em sử dụng hình ảnh thì các từ khóa và một số lệnh trong Pascal các em đã học thuộc và nắm rất rõ để thực hiện. Và một điều đặc biệt nữa là, khi gọi các em lên trả lời bài, nếu tôi đưa một trong những hình ảnh đã quy ước ở trên ra để hỏi đó là từ khóa nào và dùng để làm gì thì các em trả lời rất nhanh và chính xác. Ngược lại, những em được gọi lên trả lời bài khi hỏi về tên từ khóa, ý nghĩa một số lệnh và dùng để làm gì thì các em trả lời rất ấp úng và thiếu chính xác. Chính từ những ví dụ, những bài tập, những lần trả lời bài như vậy và tôi đã thấy được lợi ích của việc “sử dụng hình ảnh để học các từ khóa và một số lệnh trong Pascal” nên tôi đã áp dụng cho tất cả các lớp mà nhà trường phân công giảng dạy. IV. KẾT QUẢ CỦA ĐỀ TÀI. Kết quả khảo sát các lớp trước khi thực hiện: Năm 2011 - 2012 LỚP TSHS GIỎI KHÁ TB YẾU KÉM GHI CHÚ 8A 29 2 14 13 0 0 8B 28 1 10 15 2 0 Năm 2012 – 2013 LỚP TSHS GIỎI KHÁ TB YẾU KÉM GHI CHÚ 8A 27 1 7 12 7 0 8B 26 0 4 21 1 0 Kết quả sau các lớp sau khi thực hiện: Năm 2011 - 2012 LỚP TSHS GIỎI KHÁ TB YẾU KÉM GHI CHÚ 8A 29 6 16 7 0 0 Áp dụng đề tài 8B 28 5 18 5 0 0 Áp dụng đề tài Năm 2012 – 2013 LỚP TSHS GIỎI KHÁ TB YẾU KÉM GHI CHÚ 8A 27 4 15 7 1 0 Áp dụng đề tài 8B 26 0 4 21 1 0 Không áp dụng đề tài Qua kết quả trên tôi nhận thấy đa số học sinh đều hiểu rõ về các từ khóa và một số lệnh cũng như sử dụng chúng trong các ví dụ và các bài tập. Tuy nhiên, với phương pháp này chúng ta chỉ có thể áp dụng tập trung vào những học sinh yếu, trung bình và khá, còn đối với học sinh giỏi thì cần phải phát triển và sáng tạo ra các phương pháp khác cho phù hợp hơn. V. NHỮNG ĐIỂM CÒN HẠN CHẾ - Là môn khoa học mới đưa vào chương trình giảng dạy học sinh bước đầu làm quen với môn khoa học mới nên việc giảng dạy cho học sinh nắm và lĩnh hội kiến thức còn chưa đạt hiệu quả cao. Đặc biệt là tiết thực hành, học sinh còn lúng túng trong việc sử dụng chuột và bàn phím nên thời gian thực hành chưa đủ. - Do phòng mày vi tính chưa đủ số lượng máy cho học sinh (mỗi em 1 máy) để các em quan sát, viết chương trình và chạy chương trình nhiều hơn trên máy tính. C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ I. KẾT LUẬN CHUNG: Qua thực tế giảng dạy theo phương pháp trên bước đầu đem lại một số kết quả: - Học sinh hứng thú, say mê hơn khi học, đạt được độ bền kiến thức. - Học sinh phát huy tính độc lập suy nghĩ, rèn luyện tư duy sáng tạo cho học sinh. - Học sinh được rèn luyện kỹ năng quan sát, phân tích, thực hành, liên hệ thực tế tốt hơn. - Từ những học sinh học kém về anh văn, cũng như những học sinh lười biếng thì phương pháp này cũng phần nào giúp các em hứng thú hơn và có thể học tốt hơn môn học này. II. KIẾN NGHỊ: - Nên phân chia số học sinh trong mỗi lớp sao cho phù hợp với phương pháp dạy học mới để hiệu quả đạt được cao hơn. - Tổ chức những cuộc hội thảo về phương pháp giảng dạy để giáo viên rút kinh nghiệm và tìm ra các phương pháp giảng dạy hay, phù hợp. - Bổ sung kịp thời các loại phương tiện, thiết bị dạy học cho bộ môn như: đủ số lượng máy cho học sinh (mỗi em 1 máy) phục vụ cho tiết dạy tốt hơn. Trên đây là những kinh nghiệm mà tôi đúc kết được từ trong quá trình thực dạy, tuy nó không nhiều nhưng hy vọng nó sẽ giúp ích cho quý thầy, cô dạy tốt cũng như các em học sinh có thể học tốt hơn đối với môn học này. Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến, nhận xét chân tình của quý thầy (cô). TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Tin học dành cho Trung học cơ sở (Quyển 3) của Bộ Giáo Dục. 2. Tin học đại cương turbo Pascal của Tô Văn Nam NHẬN XÉT ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ...............................................................................................................................................