Tài liệu Skkn tăng cường công tác đội nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học

Së gi¸o dôc vµ ®µo t¹o thanh ho¸ Phßng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o thµnh phè thanh ho¸ ==================== S¸ng kiÕn kinh nghiÖm: T¨ng c-êng c«ng t¸c ®éi nh»m N©ng cao chÊt l-îng gi¸o dôc ®¹o ®øc cho häc sinh tiÓu häc Hä vµ tªn : NguyÔn ChÝ MËt Chøc vô : Phã Tr-ëng phßng §¬n vÞ : Phßng Gi¸o dôc vµ §µo t¹o TP Thanh Hãa SKKN thuéc m«n: QLGD N¨m häc : 2010 - 2011 A. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Cơ sở lý luận: Giáo dục phổ thông là nền tảng văn hóa của một đất nước, là sức mạnh trí tuệ của cả tương lai dân tộc nhằm sớm đạt cơ sở ban đầu rất quan trọng cho sự phát triển toàn diện của thế hệ trẻ Việt nam trong xu thế hội nhập với thế giới hiện nay. Trong lĩnh vực khoa học nói chung, giáo dục chiếm vị trí rất quan trọng. Giáo dục không những cung cấp cho học sinh những hiểu biết về tri thức khoa học tiến bộ của loài người, đồng thời vừa hình thành nhân cách cho học sinh là điều quan trọng cốt yếu, đặc biệt là lứa tuổi học sinh tiểu học. Thế kỷ XXI là thế kỷ của sự phát triển công nghệ, của tri thức thì việc giáo dục đạo đức cho các em càng có vị trí hết sức quan trọng trong việc xây dựng con người mới XHCN, nhằm đáp ứng sự phát triển chung của toàn nhân loại, đào tạo các em trong tương lai trở thành những người có đủ cả đức và tài để xây dựng và bảo vệ đất nước, bảo vệ Tổ quốc VN xã hội chủ nghĩa. Do đó hiện nay đang còn ngồi trên ghế nhà trường ở bậc học tiểu học, các em còn bỡ ngỡ rất nhiều đối với mọi hoạt động của nhà trường, các em phải có nghĩa vụ học tập nghiêm túc để tiếp thu kiến thức và nhân cách làm người. Đối với các em khả năng chú ý, ý chí, ngôn ngữ và kỹ năng hành động còn nhiều hạn chế, nên các em cũng cần có sự quan tâm đặc biệt, sự hướng dẫn cụ thể, chu đáo, đều đặn hàng ngày của giáo viên (ở trường) và cha mẹ học sinh (ở nhà) nhằm giúp trẻ kịp thời điều chỉnh cách học, xử lý tình huống cụ thể hàng ngày để lối sống của các em ngày một tốt hơn, hoàn thiện về nhân cách, đạo đức cá nhân để sớm giúp các em hình thành nhân cách tốt đẹp để bước vào bậc học cao hơn trong tương lai. Hưởng ứng lời kêu gọi của Bác Hồ: “Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người”, đội ngũ nhà giáo là những chiến sĩ tiên phong -1- xung kích đi đầu trong phong trào này. Chính nghề dạy học đã đào tạo con người phát triển một cách toàn diện. Để đáp ứng không ngừng yêu cầu của sự phát triển xã hội loài người, mỗi một con người cần phải không ngừng rèn luyện tư tưởng đạo đức và ra sức học tập để trở thành con người lao động có đủ tri thức và đạo đức XHCN. Đây cũng chính là mục tiêu phấn đấu của mỗi chúng ta. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Có tài mà không có đức là người vô dụng, có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”. Do đó việc xây dựng đạo đức, lối sống cho các em ngay khi đang ngồi trên ghế nhà trường là vấn đề vô cùng quan trọng, đây cũng chính là thước đo để đánh giá một con người. Bộ GD-ĐT cũng thường xuyên chỉ đạo các trường học cần tập trung: “Giáo dục đạo đức trong nhà trường là nhiệm vụ rất cấp bách hàng đầu không thể thiếu được của các trường học” Việc rèn luyện đạo đức, tác phong cho học sinh cần phải được thực hiện một cách thường xuyên và liên tục và nó có mối quan hệ mật thiết với tất cả các môn học trong nhà trường. Bởi vậy ngay từ khi đang ngồi trên ghế nhà trường, các em cần phải được sự quan tâm giáo dục của toàn xã hội, trong đó vai trò của Đội Thiếu niên Tiền phong HCM và anh chị phụ đội là rất quan trọng. Việc nâng cao giáo dục rèn luyện đạo đức trong nhà trường bằng nhiều hình thức khác nhau như: Ngoại khóa, sinh hoạt truyền thống, hoạt động đội, trò chơi và các tiết học đạo đức trong chính khóa… đã tạo ra cho các em một không khí vui vẻ, sôi động, không cứng nhắc, khô khan mà lại mang tính giáo dục cao và thuyết phục học sinh nói và làm theo gương người tốt, việc tốt. Trong cuộc sống hiện nay thì đa số mọi người đều tốt, song bên cạnh đó cũng có không ít những thói hư tật xấu đang còn tồn tại cùng với các em ở trong trường học mà thầy, cô; cha mẹ và xã hội quan tâm chưa đúng mực, một vài em học sinh cá biệt đã lôi kéo các em làm những việc sai trái, đã tạo nên thói hư, tật xấu cho các em. Tục ngữ có câu: “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”, lứa tuổi của học sinh tiểu học (6 tuổi đến 11 tuổi) lứa tuổi mà các em -2- bước đầu tiếp xúc với môi trường tập thể, tiếp xúc với bạn bè cùng lứa tuổi, cùng lớp, cùng trường lứa tuổi này như trang giấy trắng để tiếp thu những kỹ năng sống đang còn rất bỡ ngỡ, đơn giãn của các em. Mặt khác còn có những điều kiện khách quan khác như thiếu sự chăm sóc của gia đinh, hoàn cảnh gia đình có khó khăn về kinh tế, các yếu tố tâm lý khác … đã làm ảnh hưởng rất lớn đến hành vi và đạo đức xấu của các em. Cụ thể các em hay bắt chước các thói xấu của người khác như: nói tục, chửi thề, trộm cắp dụng cụ học tập của bạn bè, gây gỗ, đánh nhau với bạn cùng lớp, cùng trường …Chính vì vậy việc giáo dục đạo đức cho học sinh ở lứa tuổi tiểu học là một nhiệm vụ cấp bách trong nhà trường để thiết thực xây dựng một môi trương giáo dục lành mạnh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của trường học. Xuất phát từ tầm quan trọng trong mục tiêu giáo dục đào tạo, từ tình hình thực tế đạo đức của học sinh trong những năm qua, bản thân tôi nhận thức được rằng: Trường học là môi trường giáo dục và rèn luyện cho thế hệ trẻ về cả đức lẫn tài. Vì vậy việc tổ chức tốt các phong trào hoạt động Đội thật hấp dẫn, hào hứng, sôi nổi nhằm thu hút các em tham gia tích cực vào sinh hoạt Đội, tạo hứng thú cho các em trong học tập và sinh hoạt, “học mà chơi, chơi mà học” là hết sức có ý nghĩa. Mặt khác, thông qua hoạt động Đội để giáo dục đạo đức, lối sống lành mạnh và lên án, phê phán, đấu tranh với những hành vi đạo đức sai trái, để các em có thể tự điều chỉnh hành vi của mình theo sự giáo dục của người lớn. 2. Cơ sở thực tiễn: Trong thực tế hiện nay chất lượng giáo đức dục của học sinh nói chung và của học sinh tiểu học nói riêng có phần giảm sút bởi ảnh hưởng của nhiều nguyên nhân: Sự cạnh tranh của cơ chế thị trường có mặt tích cực là thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế, song lại là mảnh đất cho tư tưởng cơ hội, thực dụng, vụ lợi phát triển chủ nghĩa cá nhân, ích kỉ, coi đồng tiền là trên hết, dẫn đến sự -3- xuống cấp về đạo đức xã hội từ người lớn đến trẻ em, đến mọi mặt của đời sống xã hội. Cụ thể là: Trong gia đình: một số cha mẹ học sinh thiếu gương mẫu, ông bà cha mẹ chửi mắng lẫn nhau, một số gia đình còn khoán trắng bỏ mặc cho nhà trường và xã hội, thậm chí nuông chiều con cái thiếu văn hoá, dẫn đến một số học sinh vô lễ với người trên, nhiều em không vâng lời ông bà, bố mẹ, lười lao động, lười học, trộm cắp…Trong giao tiếp nói năng thô lỗ, cục cằn. -4- b- gi¶i quyÕt vÊn ®Ò: 1. §Æc ®iÓm t×nh h×nh chung: 1.1 ThuËn lîi: Thµnh phè Thanh Ho¸ gåm cã 18 x·, ph-êng, cã diÖn tÝch tù nhiªn 58.58 km2, víi d©n sè kho¶ng 23 v¹n ng-êi. Lµ ®Þa ph-¬ng cã truyÒn thèng hiÕu häc vµ lÞch sö v¨n ho¸ l©u ®êi. VÒ c¸c mÆt an ninh, chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi kh¸ ®-îc æn ®Þnh. Ngµnh Gi¸o dôc vµ §µo t¹o lu«n lu«n ®-îc sù quan t©m chØ ®¹o s¸t sao cña c¸c cÊp l·nh ®¹o, sù ®ång t×nh ñng hé cña c¸c ban, ngµnh, ®oµn thÓ vµ nh©n d©n ®Þa ph-¬ng. §éi ngò gi¸o viªn vµ c¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc æn ®Þnh vÒ sè l-îng, ®ång bé vÒ chÊt l-îng, cã tr×nh ®é ®µo t¹o ®¹t chuÈn vµ trªn chuÈn cao, cã ý thøc tr¸ch nhiÖm, nhiÖt t×nh trong c«ng viÖc, chÊp hµnh tèt ®-êng lèi, chñ tr-¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng, ph¸p luËt cña Nhµ n-íc. C«ng t¸c x· héi ho¸ gi¸o dôc ®ù¬c c¸c cÊp uû §¶ng, chÝnh quyÒn ®Þa ph-¬ng vµ nh©n d©n ®ång t×nh ñng hé, tÝch cùc tham gia, th-êng xuyªn quan t©m, ch¨m lo cho sù nghiÖp gi¸o dôc. Mäi ng-êi d©n ®Òu cã ý thøc ®-îc quyÒn vµ nghÜa vô cña m×nh ®èi víi viÖc ®-a con em trong ®é tuæi ®Õn tr-êng ®i häc. Thµnh phè Thanh Ho¸ lµ ®¬n vÞ ®· ®-îc Bé Gi¸o Dôc vµ §µo t¹o c«ng nhËn lµ ®¬n vÞ ®¹t chuÈn quèc gia vÒ c«ng t¸c Phæ cËp gi¸o dôc TiÓu häc ®óng ®é tuæi n¨m 2000 vµ ChuÈn quèc gia vÒ c«ng t¸c Phæ cËp Trung häc c¬ së n¨m 2001. Sè l-îng c¸c tr-êng ®¹t chuÈn quèc gia møc ®é 1 cã: CÊp tiÓu häc -5- lµ: 19 tr-êng; THCS: 04 tr-êng; MÇm non: 07 tr-êng; Cã 2 tr-êng TiÓu häc ®¹t chuÈn quèc gia møc ®é 2. 1.2 Khã kh¨n: Kinh tÕ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã nhiÒu biÕn ®éng, nguån thu cña ®¬n vÞ x·, ph-êng rÊt khã kh¨n, nguån thu nhËp cña nh©n d©n chñ yÕu dùa vµo bu«n b¸n nhá vµ n«ng nghiÖp. V× vËy, viÖc ®Çu t- vÒ c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ phôc vô cho d¹y vµ häc cßn nhiÒu h¹n chÕ, ch-a ®¸p øng kÞp thêi víi yªu cÇu ®æi míi gi¸o dôc trong giai ®o¹n hiÖn nay. HÇu hÕt c¸c tr-êng hiÖn t¹i vÉn cßn thiÕu c¸c phßng chøc n¨ng, bµn ghÕ ®¹t chuÈn 2 chç ngåi, hÖ thèng ®iÖn s¸ng, qu¹t m¸t, khu ho¹t ®éng ngoµi giê lªn líp, ho¹t ®éng gi¸o dôc thÓ chÊt cßn thiÕu thèn … ¶nh h-ëng ®Õn tiÕn ®é x©y dùng tr-êng ChuÈn quèc gia møc ®é 1 ®èi víi cÊp THCS, MÇm non vµ ChuÈn quèc gia møc ®é 2 ®èi víi cÊp TiÒu häc. §éi ngò nhµ gi¸o vµ c¸n bé qu¶n lý gi¸o dôc cã tr×nh ®é ®¹t chuÈn vµ trªn chuÈn rÊt cao, song vÉn cßn t×nh tr¹ng thõa gi¸o viªn nh-ng thiÕu vÒ bé m«n, thiÕu nh©n viªn hµnh chÝnh ( th- viÖn, thÝ nghiÖm, y tÕ häc ®uêng…). Một thực tế khó khăn nữa, đó là việc chăm sóc con cái của nhiều phụ huynh còn hạn chế, vấn đề đầu tư cho việc học tập của học sinh chưa cao. Chính vấn đề này cũng đã ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng công tác giáo dục toàn diện của nhà trường, đặc biệt là chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh Tiểu học. 2. Thùc tr¹ng vÒ chÊt l-îng gi¸o dôc: Thùc hiÖn chØ thÞ sè 33/2006/CT-TTg ngµy 08/9/2006 cña Thñ t-íng ChÝnh Phñ vÒ “ Chèng tiªu cùc vµ kh¾c phôc bÖnh thµnh tÝch trong gi¸o dôc“ vµ cuéc vËn ®éng “ Hai kh«ng “ víi 4 néi dung cña Bé tr-ëng Bé GD&§T; ChØ thÞ sè 06/CT-TW cña Bé chÝnh trÞ vÒ “ Häc tËp vµ lµm theo tÊm g-¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ Minh“ vµ cuéc vËn ®éng “ Mçi thÇy gi¸o lµ mét tÊm g­¬ng vÒ ®¹o ®øc, tù häc, tù s¸ng t¹o“; ChØ thÞ cña Bé Tr-ëng Bé GD&§T vÒ h-íng dÉn thùc hiÖn nhiÖm vô c¸c n¨m häc. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ngµnh -6- GD&§T thµnh phè Thanh Ho¸ ®· ban hµnh c¸c v¨n b¶n cô thÓ chØ ®¹o cho c¸c tr-êng MÇm non, TiÓu häc, THSC, TTGDTX&DN trong thµnh phè thùc hiÖn nhiÖm vô theo tõng cÊp häc, nh»m t¹o ®-îc b-íc chuyÓn biÕn c¬ b¶n vÒ qu¶n lý gi¸o dôc vµ n©ng cao chÊt l-îng gi¸o dôc c¸c cÊp häc nãi chung, trong ®ã ®Æc biÖt quan t©m ®Õn viÖc n©ng cao chÊt l-îng gi¸o dôc ®¹o ®øc cho häc sinh TiÓu häc nãi riªng, thóc ®Èy sù nghiÖp gi¸o dôc ph¸t triÓn toµn diÖn vµ ®ång thêi ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña ®Þa ph-¬ng. Riêng bậc học Tiểu học của thành phố có 26 trường với 441 lớp, tổng số học sinh là 14593 em. Qua khảo sát, đánh giá, xếp loại thì kết quả chất lượng giáo dục của học sinh Tiểu học thành phố ở học kì I năm học 2010-2011 như sau: Bảng 1: Xếp loại về giáo dục. Khối Tổng số Lớp HS 1 Xếp loại giáo dục Giỏi Khá Trung bình Yếu SL Tỉ lệ SL Tỉ lệ SL Tỉ lệ SL Tỉ lệ 3086 2376 76.98 567 18.36 119 3.88 24 0.78 2 3777 2650 70.17 867 22.95 238 6.32 22 0.56 3 2565 1533 59.76 717 27.94 282 10.98 33 1.32 4 2556 1238 48.42 855 33.45 415 16.22 48 1.91 5 2609 1363 52.26 807 30.94 410 15.72 29 1.08 Cộng: 14593 9160 62.77 3813 26.13 1464 10.03 156 1.07 Bảng 2: Xếp loại về hạnh kiểm. TT Khối Lớp Tổng số HS 1 2 3 4 1 2 3 4 3086 3777 2565 2556 Hạnh kiểm Thực hiện đầy đủ Chưa thực hiện đầy đủ Số lượng Tỉ lệ % Số lượng Tỉ lệ % 3073 99.58 13 0.42 3759 99.52 18 0.48 2551 99.45 14 0.55 2540 9937 16 0.63 -7- 5 5 Tổng cộng: 2609 14593 2601 14524 99.69 99.53 8 69 0.31 0.47 Mục tiêu giáo dục ở bậc tiểu học là nhằm hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển lâu dài về nhân cách và năng lực toàn diện cho con người của mọi thời đại; Đào tạo thế hệ trẻ Việt Nam có đủ đức, đủ tài để làm chủ đất nước, nhằm sớm đưa nước ta tiến kịp với các nước trong khu vực và tiếp thu tinh hoa của nhân loại, đồng thời giữ gìn và phát triển bản sắc dân tộc; Xây dựng thành công sự nghiệp CNH-HĐH đất nước. Nhận thức đầy đủ về mục tiêu giáo dục đối với bậc học và với kết quả khảo sát ngay từ đầu năm học, cũng như kết quả cuối học kì I, chúng tôi đã suy nghĩ đề ra nhiều biện pháp chỉ đạo các nhà trường có kế hoạch cụ thể trong việc phối kết hợp với các lực lượng giáo dục trên địa bàn, để làm tốt hơn nữa và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện nói chung và nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức nói riêng cho học sinh Tiểu học của Thành phố. 3. Các biện pháp thực hiện: Tổng phụ trách Đội vừa là cán bộ Đoàn, vừa là nhà giáo dục để hướng dẫn, chỉ đạo mọi hoạt động của Liên đội và thực hiện chức trách của người giáo viên thông qua việc dạy học, phù hợp với đối tượng đào tạo. Do đó TPT Đội vừa là người cha, người mẹ đỡ đầu về mặt tinh thần của các em và cũng là người cán bộ chính trị-xã hội công tác trong thiếu niên học sinh. Do đó phải biết hòa mình làm người anh, người chị và cũng là người bạn chí tình của các em. Chính từ sự gần gũi với các em và bằng cả tấm lòng yêu mến trẻ. Một nhà văn Pháp đã từng nói: “Người ta chỉ có thể giáo dục bằng chính phẩm chất của mình”. GV-TPT có một nhiệm vụ quan trọng là dạy các em sống: Làm cho các em trở thành những người sống có mục đích, có lý tưởng, có trách nhiệm, biết hợp tác và sống có ích cho xã hội. Cái các em cần học nhất là học làm người, cần niềm tin để lớn lên. Do đó là thầy cô giáo chúng ta phải trở thành người mẫu mực cho các em noi theo, xuất phát điểm là tình thương đối -8- với học sinh và luôn cố gắng làm những gì tốt đẹp nhất giúp trẻ em hoàn thiện mình, do đó muốn thực hiện được những vấn đề trên chúng ta phải luôn luôn quan tâm, ân cần, lắng nghe để tìm hiểu ước vọng và nhu cầu chính đáng của các em. Việc giáo dục đạo đức cho học sinh không chỉ bằng những lời lẽ giáo huấn buồn tẻ và những lời răn dạy khô khan, lạnh nhạt mà phải bằng những câu chuyện thân mật, chân thành và có những biện pháp thực hiện thiết thực thông qua giáo dục đạo đức trong nhà trường, gia đình và ngoài xã hội nhằm sớm hình thành nhân cách cho học sinh. Nhân cách đó được thể hiện qua các hành vi của các em như sau: + Lễ phép, kính trọng thầy cô giáo và người lớn. + Đoàn kết giúp đỡ bạn bè. + Đi học chuyên cần và đúng giờ. + Biết vâng lời và giữ gìn trật tự lớp học. + Biết giữ gìn vệ sinh cá nhân sạch sẽ. + Giữ gìn sách vở, đồ dùng học tập và có ý thức bảo vệ của công. + Thật thà, ngay thẳng và trung thực trong cuộc sống. Giáo dục đạo đức tác phong: Cần đi vào những nội dung cụ thể diễn ra trong sinh hoạt hàng ngày như kính trọng ông bà, cha mẹ, thầy cô giáo và người lớn tuổi. Khi muốn đi chơi phải xin phép, khi về phải chào hỏi… Gần gũi thân thiện với bạn bè, yêu quý các em nhỏ, sẵn sàng nhận khuyết điểm, sửa chữa lỗi lầm, không nói tục chử bậy. Giáo dục ý thức, nề nếp học tập: Chăm học, không bỏ học, đi học đúng giờ, chú ý nghe giảng, không nói chuyện riêng, hăng hái phát biểu ý kiến, giữ gìn sách vở sạch sẽ. Giáo dục lao động: Biết tự phục vụ bản thân như đánh răng, rử mặt, gấp áo quần, vệ sinh cá nhân, giúp bố mẹ làm một số việc vừa sức như quét nhà, trông em… -9- Giáo dục thẩm mỹ: Biết giữ gìn quần áo sạch sẽ, gọn gàng, không viết vẽ bậy vào sách vở, lên bàn, lên tường. Biết chăm sóc giữ gìn vườn hoa cây cảnh ở gia đình cũng như trong trường học và những nơi công cộng, thích xem ca kịch và các hoạt động văn nghệ tập thể, cá nhân… Giáo dục sức khỏe: Học sinh biết ăn uống sạch sẽ, tập thể dục thường xuyên, giữ gìn vệ sinh thân thể, vệ sinh nhà cửa, trường lớp và vệ sinh nơi công cộng. a. Những vấn đề cần kết hợp giữa TPT đội đối với gia đình để giáo dục học sinh ở nhà: Gia đình là tế bào của xã hội là nơi nuôi dưỡng và củng cố nhân cách của học sinh. Để thực hiện có hiệu quả việc rèn luyện giáo dục đạo đức cho học sinh thì cần phải có sự phối hợp chặt chẽ với gia đình. Chính vì vậy tôi thường dành thời gian để đi thăm gia đình một số học sinh chưa ngoan, có hoàn cảnh đặc biệt cần được giáo dục và giúp đỡ để nắm bắt tâm lý, hoàn cảnh của từng em để kết hợp với phụ huynh hs tìm cách uốn nắn, giáo dục giúp đỡ các em ngày càng tiến bộ. Liên đội, GVCN và nhà trường cần thông báo cho cha mẹ học sinh về những loại sách vở và đồ dùng cần thiết cho con em học tập; Yêu cầu phụ huynh nhất thiết phải chuẩn bị đầy đủ để các em đến trường học khỏi lung túng vì nếu thiếu đồ dùng học tập sẽ ảnh hưởng đến tâm lý của học sinh như tự ti, mặc cảm hoặc có thể tạo tình huống cho các em lấy cắp đồ dùng học tập của bạn bè mình. Đề nghị cha mẹ học sinh cần phải quan tâm đặc biệt đến việc học ở nhà của học sinh, hằng ngày bố mẹ nên dành thời gian để trò chuyện với các em về việc học ở trường, về mối quan hệ giữ con mình với bạn bè và thầy cô giáo để kịp thời giúp con mình vượt qua những khó khăn trong học tập và sinh hoạt tập thể. Khi con cái có sai phạm (ở trường hoặc ở nhà) cha mẹ không nên đánh mắng con mà cần bình tĩnh, nhẹ nhàng tìm cách khuyên nhủ để con cái biết sửa những lỗi lầm mắc phải, trong việc giáo dục con em, phụ huynh cần - 10 - chú ý kết hợp với GVCN, TPT đội và nhà trường thật nhuần nhuyễn để đạt được hiệu quả cao. Phối hợp với hội cha mẹ học sinh của lớp để tìm biện pháp giáo dục, giúp đỡ những em chưa ngoan. b. Công việc của TPT Đội đối với việc giáo dục đạo đức cho học sinh ở trường học: Liên đội tổ chức cho học sinh lấy 5 điều Bác Hồ dạy làm kim chỉ nam cho mọi hành động, học tập nghiêm túc nội quy nhà trường, tiến hành thành lập tổ Cờ đỏ, đội tuyên truyền măng non của Liên đội, Chi đội. Các đội Cờ đỏ có nhiệm vụ theo dõi, giám sát, và nhắc nhở các bạn vi phạm nội quy nhà trường và các hoạt động khác. Đây cũng chính là cơ sở để theo dõi xếp loại thi đua của các Chi đội vào hàng kỳ và cuối năm học. Phối hợp với anh chị phụ trách Đội và Chi đoàn nhà trường để hướng đẫn các em đi học đúng giờ, nghỉ học phải có giấy xin phép của gia đình, phải học thuộc bài và làm bài tập ở nhà đầy đủ trước khi đến lớp… Học sinh ngồi học trong lớp phải tập trung nghe thầy cô giáo giảng bài, làm bài tập ở nhà đầy đủ trước khi đến lớp. Thông qua các buổi sinh hoạt đội, chào cờ, các buổi sinh hoạt lớp, các tiết dạy đạo đức để thường xuyên giáo dục học sinh làm theo gương người tốt việc tốt. Tranh thủ tiết chào cờ đầu tuần cần động viên khuyến khich những cá nhân, tập thể làm tốt công việc mà Liên đội và nhà trường giao phó, những mặt còn hạn chế thì nhắc nhở học sinh nên từ bỏ và tránh lập lại những sai sót này. Hội đồng giáo viên cần phải luôn luôn gần gũi, thân mật với học sinh, tìm hiểu về hoàn cảnh từng em. Đặc biệt những em học sinh cá biệt để có biện pháp rèn luyện phù hợp với tâm lý của từng em để góp phần giúp đỡ các em vượt qua những khó khăn, những việc làm sai trái mà các em đã vi phạm. Với những học sinh cá biệt (hay nghịch, chưa chăm ngoan, nói tục…) thì chúng ta không nên xử phạt quá nghiêm khắc mà nên khuyên nhũ một - 11 - cách nhẹ nhàng, tìm cách tác động vào tâm lý của các em sửa đổi dần dần, GV-TPT đội cũng cần có sổ theo dõi diễn biến tâm lý học sinh cá biệt qua từng thời kỳ để có biện pháp uốn nắn, giúp đỡ các em thực hiện tốt nhiệm vụ của người học sinh. Đối với học sinh có hoàn cảnh khó khăn thì TPT đội, GVCN và BCH Chi đội, Liên đội tổ chức quyên góp giúp đỡ vật chất nhằm động viên tinh thần tương thân, tương ái và giáo dục tình bạn cần giúp đỡ nhau lúc khó khăn, hoạn nạn nhằm giúp học sinh có thể vượt qua những khó khăn trong cuộc sống và khắc phục được tính xấu mà các em đã từng mắc phải. Khi thấy các em có tiến bộ thì chúng ta nên tiếp tục động viên khen ngợi các em nhằm giúp các em có ý hướng phấn đấu tốt hơn nữa. c. Giáo dục học sinh thông qua hoạt động ngoại khóa, sinh hoạt truyền thống: Tổ chức ngoại khóa để giới thiệu về gương người tốt, việc tốt; học tập và làm theo báo Đội. Việc giáo dục học sinh thông qua sinh hoạt truyền thống có tác động rất lớn đến tư tưởng tình cảm của các em. GV-TPT đội cần thường xuyên bám sát vào chương trình công tác Đội của cấp trên đã được Hội đồng đội thành phố và tỉnh triển khai, chỉ đạo và hướng dẫn thực hiện qua các chủ điểm hàng tháng để tổ chức sinh hoạt truyền thống, phát động các đợt thi đua theo từng chủ điểm như: Chào mừng năm học mới và Quốc khánh 029; ngày nhà giáo VN 20-11; Quân đội nhân dân 22-12; Hoạt động mừng Đảng, mừng xuân 03-02; ngày thành lập Đoàn TNCSHCM 26-3; ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam 30-4 và Quốc tế LĐ 01-5… bằng các hình thức thi đua học tốt, sinh hoạt văn nghệ, ngoại khóa về hình ảnh anh bộ đội Cụ Hồ, đố vui để học, báo cáo kinh nghiệm học tập, thông qua các hoạt động tập thể để giáo dục tư tưởng tình cảm cho các em, giúp các em có ý thức tổ chức kỷ luật, chấp hành tốt nội quy nhà trường đề ra. Trong các buổi tổng kết các đợt thi đua, cần phải đánh giá được các yêu cầu đã đề ra, nêu gương những học sinh tích cực, động viên khen thưởng các Chi đội có thành tích xuất sắc trong - 12 - các đợt thi đua. Bên cạnh đó cũng cần nhắc nhở nhẹ nhàng một số em chưa thật ngoan và có nhiều vi phạm trong từng Chi đội, toàn Liên đội để giúp các em sớm khắc phục những thiếu sót của mình như: Đá bóng trong phòng học, bẻ cành cây xanh, nói tục, đánh nhau… Bên cạnh đó, Chi bộ, BGH nhà trường cần thường xuyên chỉ đạo, quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi đối với Chi đoàn thanh niên tổ chức cho các em tham gia tích cực các phong trào hoạt động ở địa phương như công tác Trần Quốc Toản, làm đẹp nghĩa trang liệt sĩ xã, phường tham gia viết bài dự thi tìm hiểu về Đảng CS Việt Nam, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và quê hương đất nước. Thông qua các hoạt động này nhằm giáo dục tư tưởng tình cảm cho học sinh. Thiếu niên rất thích được tham gia các hội thi, do đó Liên đội trong năm học cần phải tổ chức một số hội thi để cá nhân hoặc tập thể nhỏ thể hiện khả năng của mình, tự khẳng định những thành tích, kết quả của quá trình tu dưỡng, rèn luyện phấn đấu trong học tập, trong hoạt động văn-thể-mỹ và các hoạt động của Đội, chính trong những lúc tham gia hội thi, các em được nâng cao lòng tự tin , tính tự chủ, bạo dạn, nhanh nhẹn và ứng xử linh hoạt và cũng chính các em được hòa mình trong những hội thi các em đã được bồi dưỡng lòng vị tha, dễ hòa đồng trong tập thể, ham muốn làm những điều hay, việc tốt nhằm góp phần nâng cao việc giáo dục đạo đức cho học sinh trong nhà trường tiểu học. d. Giáo dục học sinh thông qua các tổ chức đoàn thể xã hội: Nhà trường cần phải chú ý luôn kết hợp tốt với các đoàn thể trong địa phương như: Đoàn Thanh niên, hội Cựu chiến binh, hội Phụ nữ, công tác Mặt trận, các Chi đoàn địa phương và Trưởng thôn để cùng tham gia tìm hiểu hoàn cảnh của các em để có kế hoạch, biện pháp giúp đỡ các em chưa ngoan sớm khắc phục những lỗi lầm để trở thành người con ngoan, trò giỏi… GV-TPT Đội là nhà giáo dục thông qua việc thực hiện chức trách của người GV mà còn là chiếc cầu nối giữa nhà trường, gia đình và các tổ chức - 13 - đoàn thể trong XH. Chính nhờ chiếc cầu nối này, người GV-TPT đã có một vị trí đặc biệt trong cả ba khâu: Dạy chữ, dạy nghề và dạy người. Nói một cách chính xác hơn là thông qua dạy chữ, hướng nghiệp và lòng yêu nghề mến trẻ mà GV-TPT tổ chức tốt các hoạt động bổ trợ trong nhà trường để góp phần rèn luyện và hoàn thiện nhân cách xã hội chủ nghĩa cho các em học sinh Tiểu học. 4. Những yêu cầu cần đạt được trong việc nâng cao giáo dục đạo đức cho học sinh Tiểu học: a. Trong quan hệ với mọi người: - Giáo dục các em biết lễ phép xưng hô với thầy, cô giáo và người lớn. - Quan hệ bạn bè thân thiện, đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau,ứng xử đúng mực với bạn bè. b. Quan hệ bản thân: - Hướng dẫn rèn luyện cho học sinh biết thực hiện vệ sinh cá nhân. - Gọn gàng, ngăn nắp trong học tập cũng như trong vui chơi, sinh hoạt. c. Quan hệ gia đình: - Dạy cho các em biết kính trên, nhường dưới. - Chăm sóc, quan tâm ông bà, cha mẹ. - Làm những việc phù hợp với khả năng để mang lại niềm vui, sự hài lòng cho gia đình, đồng thời rèn luyện đức tính tốt. - Chăm chỉ học tập. d. Quan hệ trong nhà trường: - Giữ gìn trật tự, chú ý nghe thầy cô giảng bài, chấp hành nội quy nhà trường. - Tích cực tự giác trong các hoạt động, biết giữ gìn sách vở, đồ dùng học tập. - Có ý thức bảo vệ của công. e. Quan hệ cộng đồng XH: - 14 - - Thực hiện tốt các nội quy nơi công cộng, có nếp sống văn minh lịch sự. - Thực hiện tốt các quy tắc về an toàn giao thông. - Biết giúp đỡ người khuyết tật. g. Quan hệ với môi trường tự nhiên: - Biết yêu thương và bảo vệ loài vật có ích trong cuộc sống hàng ngày. - Có lòng yêu quê hương, đất nước, yêu thiên nhiên cây cảnh… C. KẾT LUẬN VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM 1. Kết quả đã đạt được: Qua quá trình chỉ đạo việc tăng cường công tác Đội ở các trường Tiểu học trên địa bàn Thành phố Thanh Hóa như đã nêu ở trên, chúng tôi nhận thấy bước đầu đã có kết quả đáng ghi nhận. Học sinh ở các trường Tiểu học ngày càng có ý thức hơn trong việc thực hiện các nội quy của nhà trường. Việc nâng cao công tác giáo dục đạo đức đã góp phần thúc đẩy các hoạt động của nhà trường ngày càng phát triển. Chất lượng giáo dục được nâng lên rõ rệt, đặc biệt là chất lượng đức dục. Học sinh có những sai phạm đã có nhiều chuyển biển tốt, đã có nhiều cố gắng trong việc thực hiện các nhiệm vụ của người học sinh mà yêu cầu của thầy cô giáo đề ra, các em đã dần được bạn bè yêu mến, thầy cô tin tưởng giao cho các em thực hiện những công việc nhà trường phân công… Việc thực hiện các chuẩn mực đạo đức của người học sinh đã được nâng lên một cách rõ rệt. Các em học tập chăm ngoan hơn, không khí học tập sôi nổi, hào hứng hơn, kết quả chất lượng học tập ngày một - 15 - cao hơn, các hoạt động Đội càng sôi nổi và phong phú hơn, nhằm góp phần hoàn thành nhiệm vụ mà các Liên đội đã đề ra ngay từ đầu năm học. Những kết quả nêu trên được thể hiện qua bảng xếp loại chất lượng giáo dục của học sinh Tiểu học thành phố cuối năm học 2010-2011 như sau: Bảng 3: Xếp loại về giáo dục cuối năm học 2010 - 2011. Xếp loại giáo dục Khối Lớp Tổng số HS SL Tỉ lệ SL Tỉ lệ SL Tỉ lệ SL Tỉ lệ 1 3086 2454 79.52 483 15.65 127 4.12 22 0.71 2 3777 2807 74.32 752 19.91 210 5.56 8 0.21 3 2565 1804 70.33 559 21.79 198 7.72 4 0.16 4 2556 1582 61.89 649 25.39 317 12.41 8 0.31 5 2609 1764 67.61 607 23.27 238 9.12 0 0 Cộng: 14593 10411 71.34 3050 20.90 1090 7.47 42 0.29 Giỏi Khá Trung bình Yếu Bảng 4: Xếp loại về hạnh kiểm cuối năm học 2010 - 2011. TT Khối Lớp 1 1 2 2 3 3 4 4 5 5 Tổng cộng: Tổng số HS 3086 3777 2565 2556 2609 14593 Hạnh kiểm Thực hiện đầy đủ Chưa thực hiện đầy đủ Số lượng Tỉ lệ % Số lượng Tỉ lệ % 3083 99.91 3 0.09 3775 99.95 2 0.05 2565 100 0 0 2556 100 0 0 2609 100 0 0 14588 99.97 5 0.03 KÕt qu¶ ®· ®¹t ®-îc như thống kê số liệu ở các bảng nêu trên kh¼ng ®Þnh sù nç lùc rÊt lín cña toµn thÓ ®éi ngò c¸n bé quản lý, ®éi ngò nhµ gi¸o, trong ®ã cã sù ®ãng gãp rÊt lín cña ®éi ngò c¸c thÇy c« gi¸o lµ Tæng phô tr¸ch §éi vµ häc sinh c¸c tr-êng TiÓu häc. 2. Bài học kinh nghiệm: - 16 - Từ thực tế công tác và kết quả đạt được đã nêu trên, tôi đã rút ra một số kinh nghiệm trong việc tăng cường công tác Đội nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh Tiểu học, đó là: 1. Thường xuyên chú trọng đến việc xã hội hóa công tác Đội, người GV-TPT phải luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm, không bao biện mà cần phải biết tận dụng sức mạnh tổng hợp của toàn trường (BGH nhà trường, Cấp ủy, Chi đoàn, Công đoàn nhà trường, công tác nữ công, các thầy cô giáo, các em học sinh…) của gia đình và của các ban ngành ở địa phương nơi trường đóng để có kế hoạch, biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh theo từng giai đoạn được phù hợp, đạt hiệu quả cao nhất. 2. Thường xuyên bám sát kế hoạch của nhà trường, HĐĐ thành phố và của tỉnh để đề ra kế hoạch hoạt động cụ thể, sát với thực tế nhà trường. Đồng thời phối hợp với các đoàn thể trong nhà trường để tổ chức các hoạt động ngoài giờ. Tăng cường và tích cực đổi mới phương thức hoạt động Đội để thu hút và giáo dục học sinh. 3. Các anh chị phụ trách Đội phải là tấm gương sáng cho học sinh noi theo. 4. GV-TPT phải thuờng xuyên học hỏi , trao đổi kinh nghiệm với các đồng nghiệp ở trường bạn để có thêm kinh nghiệm trong công tác của mình. Đồng thời luôn luôn bồi dưỡng, củng cố các đội Cờ đỏ, đội tuyên truyền măng non, cán bộ BCH Liên, Chi đội để theo dõi, giám sát, uốn nắn học sinh khi các em phạm sai lầm. 5. Cá thể hóa công tác giáo dục học sinh cá biệt. Đây cũng chính là một phương pháp đặc thù của người GV-TPT, trong mỗi trường đều có những học sinh cá biệt, những đội viên cá biệt. Thông thường các em này có cá tính nổi trội, mạnh mẽ mà người lớn đôi khi không hiểu được các em, cho chúng là ngang bướng, thậm chí là hư hỏng. Người GV-TPT phải đi sâu, đi sát tìm hiểu rõ tâm tư, nguyện vọng của các em và cảm hóa chúng bằng chính nhân cách của mình, thể hiện một tình thương thật sự đối với các em và thu hút các - 17 - em vào các hoạt động, nhằm phát huy được những năng lực, sở trường vốn có của các em. 6. GV-TPT Đội là người phải biết yêu thích công việc mình đang làm, thực sự yêu mến trẻ, là người bạn lớn của các em, luôn nhiệt tình say sưa với công việc và quan tâm nhiều hơn đến một số em có hoàn cảnh gia đình khó khăn để giúp các em mạnh dạn hơn, sôi nổi hơn trong sinh hoạt và học tập. Xóa bỏ những rào cản, mặc cảm, tự ti để hòa mình vào tập thể. GV-TPT cũng cần phải lắng nghe ý kiến, nguyện vọng và những nhu cầu chính đáng của các em để điều chỉnh kế hoạch hoạt động của mình được kịp thời và phù hợp. Tháng 5 năm 2011 Người viết NguyÔn ChÝ MËt - 18 -