Tài liệu Skkn xây dựng lưu đồ sửa chữa mạch điện tử trong hoạt động dạy nghề

PHẦN MỞ ĐẦU Trong những năm gần đây, nhận thức về việc học nghề của nhiều học sinh, phụ huynh và xã hội đã có những chuyển biến rất tích cực. Điều này tạo điều kiện để các trường dạy nghề tăng cường cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, các điều kiện cần thiết để ngày càng nâng cao chất lượng dạy và học nghề, tạo uy tín trong xã hội, thu hút học sinh học nghề. Bên cạnh đó, việc không ngừng đổi mới, cải tiến phương pháp dạy và học có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Củng cố và hoàn thiện phương pháp “Xây dựng lưu đồ sửa chữa mạch điện tử trong hoạt động dạy nghề” không nằm ngoài mục đích đó. Nội dung của đề tài xoay quanh một trong các nội dung của phương pháp giảng dạy thực hành, áp dụng cho các hệ dạy nghề. Lưu đồ sửa chữa mạch điện tử là ngôn ngữ viết kết hợp với các hình khối, thể hiện các bước của một công việc để xử lý sự cố trong một thiết bị hay trong một mạch điện nào đó. Lưu đồ vừa thể hiện được tính tổng quát cần có lại vừa rất cụ thể, là con đường thuận lợi nhất nhất để tìm ra chỗ hỏng của mạch điện. Tổng quát vì lưu đồ thể hiện rất rõ mối quan hệ giữa các thành phần trong mạch điện với nhau. Cụ thể, vì trên lưu đồ thể hiện rất chi tiết từng bước công việc phải tiến hành. Trong quá trình xây dựng lưu đồ, đôi lúc và ai đó có thể sẽ nảy sinh một ý tưởng nào đó về cải tiến lại mạch điện, khắc phục một số hư hỏng chủ quan do người thiết kế ban đầu để lại (nghĩa là mạch đã trục trặc ngay từ khi mới xuất xưởng). Cũng có thể là ý tưởng về việc thay đổi một vài chi tiết nào đó giúp mạch điện hoàn thiện hơn, … bởi chỉ có thông qua quá trình thực hành, xử lý sự cố hư hỏng thực tế mới có thể kiểm chứng đầy đủ các tính toán trên lý thuyết. Như ở trên đã nói, lưu đồ sửa chữa chỉ là một trong các phương pháp giảng dạy trong thực hành không phải dùng để thay thế cho các phương pháp dạy học khác, mục đích là giúp học sinh tiếp cận nhanh hơn trong xử lý sự cố mạch điện. 1 Nội dung của đề tài không chỉ áp dụng trong riêng ngành Điện tử, mà có thể áp dụng cho nhiều ngành kỹ thuật khác như ngành Điện hay Công nghệ thông tin, … Hiện phương pháp này đang được người viết áp dụng thường xuyên trên các giờ lên lớp hướng dẫn thực hành. Mục đích của đề tài nhằm trao đổi kinh nghiệm với các bạn đồng nghiệp, với mong muốn từng bước củng cố và hoàn thiện phương pháp xây dựng lưu đồ sửa chữa, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học nghề. 2 PHẦN NỘI DUNG Mục đích của dạy nghề là trang bị cho học sinh những điều kiện cần và đủ (đầu vào) để học sinh giải quyết được những vấn đề kỹ thuật cụ thể thực tế của nghề mình đã học (đầu ra). Ngoài ra, thông qua quá trình dạy học rèn luyện cho các em khả năng tư duy, suy luận để trên cơ sở nền tảng kiến thức được trang bị họ có khả năng học lên cao, tự đọc tài liệu chuyên ngành, áp dụng xử lý được các vấn đề kỹ thuật trong thực tế. Xây dựng lưu đồ sửa chữa đúng phản ánh quá trình nhận thức, tư duy đúng về một thiết bị hay một mạch điện cụ thể. Quá trình sửa chữa mạch củng cố, rèn luyện kỹ năng thực hành. Thông qua kết quả thực hành củng cố, nâng cao kiến thức lý thuyết, phát triển tư duy nhận thức. Nếu quá trình này được làm thường xuyên, liên tục sẽ từng bước nâng cao kiến thức toàn diện về chuyên môn, từng bước nâng dần hiệu quả việc dạy và học nghề. Tuy nhiên, để xây dựng được các lưu đồ sửa chữa, người thực hiện phải có kiến thức chuyên môn giỏi, yêu nghề. Trong khuôn khổ của đề tài, người viết không có tham vọng nâng vấn đề lên thành lý luận mà chỉ thông qua các ví dụ cụ thể nhằm trao đổi kinh nghiệm, khơi dậy thói quen trong chuyên môn, góp phần nâng cao hiệu quả việc dạy và học tập bộ môn. Xây dựng lưu đồ sửa chữa mạch là vấn đề không mới nhưng chưa được quan tâm đúng mức, thường xuyên của các giáo viên, học sinh trong các trường, các cơ sở dạy nghề. Lưu đồ sửa chữa xuất hiện rải rác ở một số sách kỹ thuật, tạp chí chuyên môn nhưng không đầy đủ và còn sơ sài. Thực tế nhiều giáo viên dạy nghề còn chưa sử dụng đến phương pháp này. Lưu đồ sửa chữa có thể mang tính hệ thống của cả một thiết bị, hoặc đơn giản là một chương hay một bài nào đó. Trong thực tế nhiều năm áp dụng phương pháp này cho thấy là rất hiệu quả đối với học sinh, học viên tham gia học nghề. Tùy từng nội dung, lưu đồ sửa chữa có thể ngắn nhưng không được thiếu hoặc có thể dài nhưng không được dư thừa. 3 Yêu cầu để xây dựng được lưu đồ đúng, trước hết người làm phải am hiểu cấu trúc, nhiệm vụ và nguyên lý làm việc của thiết bị hay mạch điện. Điều này là để tránh tình trạng đi lạc hướng trong thực tế thực hành, phần hư hỏng thì không được kiểm tra nhưng phần mạch còn tốt lại bị xới tung lên, nhiều khi còn vô tình gài pan mới cho mạch. Sau đây là các bước xây dựng: Bắt đầu => Bước 1 => Bước 2 => Bước 3 => … Bước thứ n => Kết thúc. Ở mỗi bước, phải chỉ rõ công việc phải làm: nếu tốt thì bước tiếp theo là gì. Ngược lại, nếu hư thì phải kiểm tra cái gì … cho tới khi kết thúc. Để ý là lưu đồ càng cụ thể, càng chi tiết càng tốt nhưng không được rườm rà, vụn vặt. Hình vẽ sau minh họa quá trình xây dựng luu đồ sửa chữa: Bắt đầu hư Bước 1 tốt hư Bước 2 tốt Bước 3 Kiểm tra mạch, thay thế linh kiện hỏng Kiểm tra … hư Kiểm tra … ………… Kết thúc Phần minh họa cụ thể, xin được lấy một vài ví dụ trong chương trình dạy nghề Điện tử dân dụng hệ Trung cấp nghề. 4 1. Xây dựng lưu đồ sửa chữa hư hỏng trong Amplifier: Sau khi học xong phần lý thuyết về Amplifier, các em được trang bị các kiến thức tống quát về sơ đồ khối, chức năng, nhiệm vụ của từng khối. Đặc biệt việc phân tích và nắm rõ nguyên lý làm việc của từng mạch điện, cho phép các em tiếp cận nhanh trong quá trình xử lý các hư hỏng. Bên cạnh đó là các kiến thức về xử lý các số liệu đo đạc, sử dụng dụng cụ đo, vận hành máy, … Ví dụ, nếu mạch có khuếch đại công suất sử dụng nguồn đơn thì áp ra loa bình thường là bao nhiêu, ngược lại nếu dùng nguồn đôi đối xứng thì áp ra loa phải là bao nhiêu?, … Các kiến thức này thường phải được trang bị tốt ở các phần phân tích mạch điện. Ở phần thực hành ta có thể xây dựng lưu đồ tổng quát sửa chữa thiết bị này như sau: Bắt đầu hư Kiểm tra bộ nguồn tốt Sửa chữa nguồn hư Kiểm tra mạch KĐCS Sửa chữa KĐCS tốt Kiểm tra, sửa chữa mạch tiền KĐ, BASS - TREBLE mất Đo điện áp cung cấp tốt tốt Kiểm tra điện áp ra loa Kiểm tra, sửa chữa mạch KĐ micro tốt Kiểm tra, sửa chữa mạch chỉ thị âm lượng, hệ thống jack cắm, công tắc chuyển đổi, … tốt mất hoặc không Thay thử IC KĐCS Kết thúc 5 Thay IC KĐCS bình thường Kiểm tra mạch in, mối hàn, các linh kiện liên quan tốt Kiểm tra, sửa chữa đường cấp điện hư Thay linh kiện mới 2. Xây dựng lưu đồ sửa chữa tổng quát tivi màu: Lưu đồ sửa chữa tổng quát như hình vẽ: Bắt đầu tốt hư Kiểm tra bộ nguồn Sửa chữa nguồn tốt hư Kiểm tra mạch vi xử lý Sửa chữa mạch tốt hư Kiểm tra mạch quét ngang Sửa chữa mạch tốt Kiểm tra mạch quét dọc hư Sửa chữa mạch hư Sửa chữa mạch tốt Kiểm tra các mạch bảo vệ tốt hư Kiểm tra đèn hình, mạch KĐCS sắc và KĐVideo Sửa chữa mạch tốt hư Kiểm tra mạch KĐ trung tần hình và TUNER Sửa chữa mạch tốt hư Kiểm tra mạch giao tiếp TV/AV Sửa chữa mạch tốt hư Kiểm tra mạch đồng bộ Sửa chữa mạch tốt hư Kiểm tra mạch âm thanh Sửa chữa mạch Kết thúc 6 3. Xây dựng lưu đồ sửa chữa bộ nguồn ổn áp tuyến tính: Với các mạch điện cụ thể, ví dụ bộ nguồn ổn áp tuyến tính trong các TV đen trắng hay các TV màu nội địa như hình vẽ sau: T D1...D4 R ~ AC AC IN OUT B1 + - Q3 B2 Unregu C1 Regu + R1 ~ Input Filter Q2 R5 C2 Output R4 Q1 R4 + Filter R2 R3 - Các linh kiện và các chức năng chính: T: Biến áp nguồn ( ở TV đen trắng AC in = 220V, AC out = 12V; ở TV màu AC in = 220V, AC out = 110V ). D1…D4: Các diode nắn. C1: Tụ lọc vào. C2: Tụ lọc ra. R - Q3: Chức năng ổn áp. R1 – R2 – R3: Chức năng lấy mẫu. R5 – Q1: Chức năng dò sai. R4 – Dz: Chức năng tham chiếu. Q2: Chức năng KĐ DC. B1: nguồn áp chưa ổn, B2: nguồn áp đã ổn. 7 - Lưu đồ sửa chữa được xây dựng như sau: Bắt đầu Kiểm tra nguồn AC hư Kiểm tra biến áp nguồn: đứt, chạm tốt hư Kiểm tra nguồn DC mất Đo áp B1 thiếu Kiểm tra các diode nắn, tụ lọc tốt Kiểm tra mạch ổn áp: Đo B2 hư Kiểm tra transistor ổn áp Q3 tốt hư Thay mới tốt Kiểm tra mạch lấy mẫu R1 - R2 - R3 Kết thúc hư Thay mới tốt hư Kiểm tra mạch dò sai Q1 – R5 Thay mới tốt Kiểm tra mạch tham chiếu R4 - Dz hư Thay mới tốt Kiểm tra mạch KĐ DC Q2 hư Thay mới 4. Xây dựng lưu đồ sửa chữa bộ nguồn ngắt mở sử dụng trong các tivi màu: Với các bộ nguồn ổn áp kiểu ngắt mở trong các TV màu, sơ đồ sau là dạng mạch thông dụng trong thực tế (mạch điện chỉ vẽ những chi tiết chính minh họa). Lưu ý là mát (GND) của nguồn và mát của máy cách ly, đây cũng là điều mà giáo viên cần lưu ý cho học sinh trong quá trình đo kiểm, tránh kết quả đo được bị sai lệch (hình vẽ trang bên). 8 D1...D4 F AC T L1 ~ o IN o C01 +110Vdc + Unregu R1 ~ D2 Input L2 C2 + C1 220V B+ B1 + - C02 D1 Filter + R2 C3 SW D3 OSC + Protector 4 1 5 2 opto ....... C4 R3 ....... - Các linh kiện và các chức năng chính trong mạch: Nguồn AC: Cầu chì F, các cuộn dây và tụ lọc nhiễu L01-L02-C01-C02 Nguồn DC: Cầu diode nắn D1…D4, tụ lọc nguồn C1. Mạch tạo xung: R1-R2, mạch dao động (OSC), SW, BA xung T. Mạch ổn áp: đường hồi tiếp từ nguồn ra +110Vdc => Opto => OSC Mạch bảo vệ: Protector. Nguồn áp thứ cấp: D1, D2, D3, C2, C3, C4,… - Lưu đồ sửa chữa: 4.1. Lưu đồ sửa chữa pan nổ cầu chì AC: Trước hết, ta xây dựng lưu đồ sửa chữa pan nổ cầu chì: Nổ cầu chì là pan thường gặp ớ các bộ nguồn ngắt mở của TV màu hay các Monitor máy tính. Đây là pan nguy hiểm, nếu không cẩn thận sẽ làm máy hư nặng thêm. Có thể xây dựng lưu đồ như sau: 9 Bắt đầu Kiểm tra cách điện nguồn AC chạm Kiểm tra các tụ lọc nhiễu nguồn AC tốt Kiểm tra cách điện nguồn DC Kiểm tra các diode nắn, tụ lọc chạm Kiểm tra transistor ngắt mở SW tốt hư Kết thúc chạm Thay linh kiện mới Thay transistor 4.2. Lưu đồ sửa chữa bộ nguồn: Trường hợp cầu chì không nổ nhưng bộ nguồn không hoạt động hoặc hoạt động không ổn định, ta xây dựng lưu đồ sửa chữa như dưới đây: Bắt đầu Kiểm tra nguồn AC hư Kiểm tra cầu chì, các cuộn dây, tụ lọc nhiễu. Kiểm tra mạch in, mối hàn tốt hư Kiểm tra nguồn DC mất Đo áp B1 thiếu Kiểm tra các diode nắn, tụ lọc, mạch in tốt Kiểm tra mạch tạo xung OSC + sò SW + BA xung hư Kiểm tra transistor ngắt mở SW Q tốt hư tốt Kiểm tra mạch ổn áp: hồi tiếp từ +110Vdc qua Opto về OSC Đo áp cực C Q khoảng +300Vdc mất Kiểm tra mạch in, cuộn tạo xung mất Kiểm tra linh kiện xung quanh hư Kiểm tra, thay linh kiện hư tốt tốt Kiểm tra mạch bảo vệ (Protector) Đo áp phân cực cho transistor SW Q Thay mới tốt Kiểm tra mạch dao động OSC Kết thúc 10 5. Xây dựng lưu đồ sửa chữa bộ nguồn Monitor vi tính: Tìm hiểu sơ đồ mạch điện các bộ nguồn Monitor vi tính như hình vẽ dưới đây. - Các linh kiện và các chức năng chính trong mạch: Nguồn AC: F, L1, L2, C01, C02. Nguồn DC: Bộ nắn (Rect), tụ lọc C1. Mạch tạo xung: KA 3842 + SW + T ( cuộn 1-2) Mạch ổn áp: Cuộn hồi tiếp 3-4 , xung Flyback về. Mạch bảo vệ: R5, R6, L3, C7. RECT F AC o IN o T L1 ~ D1 B+ +95V B1 + C01 + - C02 C1 220V + D2 Input L2 +6V Filter 5 1 R1 ~ + R2 3 6 3 8 +110V R4 KA 3842 L3 R6 D4 C7 +20V + + C10 C6 R7 1 C4 4 R5 2 C9 D3 + 4 R8 C3 SW 2 R3 7 IC OSC C2 C8 Xung Flyback - Lưu đồ sửa chữa được trình bày như hình vẽ trang 12. 11 C5 Bắt đầu Kiểm tra nguồn AC hư Kiểm tra cầu chì, các cuộn dây, tụ lọc nhiễu. Kiểm tra mạch in, mối hàn tốt hư mất Đo áp B1 = +300V Kiểm tra nguồn DC thiếu Kiểm tra các diode nắn, tụ lọc, mạch in tốt Kiểm tra mạch tạo xung KA 3842 + sò SW + BA xung hư Kiểm tra MOSFET ngắt mở SW Q tốt hư Thay mới tốt Đo áp cực D sò SW khoảng +300Vdc Kiểm tra mạch ổn áp tốt mất Kiểm tra mạch in, cuộn tạo xung mất Kiểm tra linh kiện xung quanh hư Kiểm tra, thay linh kiện hư tốt Kiểm tra mạch bảo vệ (Protector) Đo áp phân cực cho transistor SW tốt Kiểm tra mạch dao động OSC KA3842 Kết thúc Khi cần thiết, ta có thể xây dựng lưu đồ con cho từng phần trong lưu đồ lớn trên. Ví dụ lưu đồ kiểm tra phần dao động (OSC) dùng IC KA3842: Bắt đầu Đo áp cung cấp cho IC (chân 7) khoảng +12V mất thiếu Kiểm tra R1, R2 hư Thay mới tốt tốt Kiểm tra tín hiệu ngõ ra (chân 6) Kiểm tra, thay thử IC KA3842 Kiểm tra mạch bảo vệ mất hư Thay linh kiện mới tốt tốt Kiểm tra linh kiện xung quanh IC Kết thúc tốt Thay IC 12 6. Xây dựng lưu đồ sửa chữa mạch quét ngang trong tivi màu: Khi hướng dẫn phương pháp sửa chữa mạch quét ngang trong TV màu hay Monitor vi tính, giáo viên giảng dạy cũng nên xây dựng các lưu đồ sửa chữa: các pan mất ánh sáng (thường gặp nhiều trong thực tế), các pan quét ngang đã chạy nhưng chưa an toàn, … hiệu quả của việc học sẽ thuận lợi và chất lượng hơn. Bởi lẽ giữa lý thuyết và thực hành luôn có một khoảng cách nhất định, việc xây dựng lưu đồ giúp các em tiếp cận nhanh hơn với thực tế xử lý các hư hỏng. Để dễ theo dõi ta quan sát cấu trúc của mạch quét ngang: - Các thành phần chính trong mạch: H.Syn: Xung đồng bộ ngang. H.OSC: Dao động ngang. H.DRIVER: Hướng dẫn ngang. H.OUT: Công suất ngang. H.YOKE: Dốc ngang. FLYBACK: Biến áp ngang. PROTECTOR: Mạch bảo vệ. H.Yoke o B+ = 110V + +Vcc +Vcc T H.Vcc H.Syn H.OUT Q2 H.DRIVER Q1 IC H.OSC FLYBACK Protect 13 - Lưu đồ sửa chữa pan TV bị mất ánh sáng do mạch quét ngang: Bắt đầu mất Kiểm tra nguồn cung cấp +110V Kiểm tra mạch nguồn tốt Kiểm tra sò H.OUT chạm C-E Thay sò H.OUT tốt Kiểm tra mạch H.DRIVER hư Đo áp cung cấp cho mất cực C H.DRIVER Kiểm tra trở lấy điện, sơ cấp biến áp H.Driver tốt tốt Kiểm tra mạch H.OSC Đo áp phân cực, kiểm tra transistor H.DRIVER hư Đo áp cung cấp mất cho IC H.OSC tốt Kiểm tra đường cấp điện cho IC H.OSC tốt Kiểm tra mạch bảo vệ Kiểm tra thạch anh chia tần, thay thử IC H.OSC tốt Thay thử IC H.OSC tốt Kiểm tra, thay thử FLYBACK Kết thúc Có thể xây dựng lưu đồ sửa chữa cho toàn mạch, cũng có thể xây dựng cho từng phần ví dụ cho riêng mạch dao động ngang (H.OSC), … 7. Xây dựng lưu đồ sửa chữa mạch quét dọc trong tivi màu: Khi học mạch quét dọc trong TV màu, học sinh được học cấu trúc, nguyên lý hoạt động và được phân tích kỹ về sơ đồ mạch điện. Phần thực hành sửa chữa học sinh được trang bị thêm các kiến thức về đặc điểm sửa chữa dọc, các kiến thức về thị trường linh kiện, các hư hỏng thường gặp của mạch quét dọc và phương pháp sửa chữa. Hình vẽ sau mô tả cấu trúc cơ bản của mạch quét dọc: 14 V.Syn +Vcc +Vcc V.OSC V.OUT V.YOKE -Vcc - Các thành phần chính trong mạch: V.Syn: Xung đồng bộ dọc V.OSC: Dao động dọc V.OUT: Khuếch đại công suất dọc V.YOKE: Dốc dọc (cuộn lái dọc). - Lưu đồ sửa chữa: Bắt đầu Kiểm tra mạch KĐCS dọc (V.OUT) hư mất Đo áp cung cấp +Vcc và -Vcc tốt Kiểm tra, thay thế IC (chạm) tốt Kiểm tra, sửa chữa mạch dao hư động dọc (V.OSC) tốt Kiểm tra tín hiệu xung đồng bộ dọc V.Syn Kiểm tra đường cấp nguồn Đo áp ngõ ra (chân ra V.Yoke) mất hoặc không bình thường Thay IC V.OUT tốt Kiểm tra mạch in, mối hàn Kiểm tra, thay thử từng linh kiện theo thứ tự ưu tiên Thay thử IC V.OUT Thay thử IC V.OSC Kết thúc 15 8. Xây dựng lưu đồ sửa chữa mạch vi xử lý trong TV màu: Để dễ theo dõi, ta quan sát sơ đồ khối của mạch vi xử lý ở hình vẽ sau: +Vcc Key In Data IC Memory Memo Clock Remote Control AFT DET Volume Audio Mute Bright Contrast Color Tint BH R/C In BL BU MICRO PROCESSOR AFT Y Processor C Processor TUNER VT NT/PAL/SECAM 6,5/5.0/5.5/4.5 TV/AV Power ON/OFF Reset H.Syn V.Syn Dao động tạo chức năng điều khiển hiển thị màn hình Audio Processor OSC Clock OSC OSC R G B Dao động tạo xung chủ 8.1. Lưu đồ kiểm tra, sửa chữa các điều kiện vào cho vi xử lý: (Hình vẽ trang sau) 16 Bắt đầu Kiểm tra nguồn cung cấp cho IC VXL mất Kiểm tra đường cấp điện tốt Kiểm tra dao động tạo xung nhịp (clock) mất Kiểm tra thạch anh dao động tốt Thay IC vi xử lý tốt hư Kiểm tra mạch Reset Thay thế linh kiện hỏng tốt Kiểm tra hệ thống phím lệnh hư Làm vệ sinh các phím, thay thế tốt Kiểm tra tín hiệu điều khiển từ xa mất Kiểm tra nguồn mất cấp cho mắt nhận tốt tốt Kiểm tra các đường giao tiếp IC nhớ Kiểm tra mạch, thay thử mắt nhận hư Kiểm tra, sửa chữa mạch tốt Kiểm tra các xung vào VXL : H.Syn, V.Syn, AFT,… mất Kiểm tra, sửa chữa tốt Kiểm tra tín hiệu bảo vệ (Protector) hư Sửa chữa, thay thế tốt Thay thử IC VXL Kết thúc 17 Sửa chữa nguồn 8.2. Lưu đồ kiểm tra, sửa chữa các lệnh điều khiển ngõ ra vi xử lý: Bắt đầu Kiểm tra lệnh điều khiển mở nguồn mất Kiểm tra đường lệnh điều khiển mở nguồn ON/OFF, IC VXL tốt Kiểm tra các đường điều khiển Bright, Contrast, Color, Volume, …. Làm vệ sinh hệ thống phím bấm, mạch điện. mất Kiểm tra điện áp các ngõ ra tương ứng. mất tốt Kiểm tra các lệnh điều khiển dò đài VT, BU, BH, BL, … mất Thay IC vi xử lý Sửa chữa, khắc phục hư hỏng liên quan tốt Kiểm tra lệnh điều khiển hiển thị mất Kiểm tra sửa chữa tốt Kiểm tra mạch điều khiển TV/AV mất Kiểm tra nguồn cấp cho các IC SW mất Sửa chữa nguồn cấp tốt tốt Kiểm tra mạch điều khiển thay đổi hệ tiếng, hệ màu Kiểm tra mạch, thay thử các IC SW hư Kiểm tra, sửa chữa mạch, thay thử các thạch anh Kết thúc Trên đây là một số ví dụ cụ thể về cách xây dựng lưu đồ sửa chữa một số mạch điện tử thông dụng. 18 PHẦN KẾT LUẬN Sau một thời gian dài áp dụng phương pháp xây dựng lưu đồ sửa chữa trong giảng dạy thực hành, bản thân tự nhận thấy phương pháp này thực sự rất hiệu quả. Giáo viên hướng dẫn thực hành trên lớp dễ dàng hơn trong việc truyền thụ nội dung kiến thức, có thêm thời gian liên hệ các hư hỏng thường gặp trong thực tế, trang bị thêm các kiến thức về thị trường: linh kiện thay thế tương đương, giá cả linh kiện, nơi cung cấp, tài liệu tham khảo,… Học sinh dễ nhớ, dễ tiếp thu bài, hiểu được các bước công việc phải tiến hành khi kiểm tra, sửa chữa một cách toàn diện chứ không phải nhờ sự may mắn. Quan trọng hơn nữa là tạo sự hứng thú, chủ động, khả năng làm việc theo nhóm và đặc biệt rèn luyện kỹ năng làm việc độc lập trong học tập. Trong quá trình xây dựng lưu đồ, giáo viên nên khuyến khích các em học sinh cùng tham gia, tính hiệu quả sẽ được nâng cao hơn nhiều. Giao các bài tập liên quan về nhà, yêu cầu các em tự xây dựng các lưu đồ sửa chữa . Trên lớp, đại diện của từng nhóm sẽ đứng lên trình bày lưu đồ của nhóm mình tự xây dựng có sự tham gia góp ý của giáo viên hướng dẫn và của các nhóm khác. Thông qua quá trình này, các em vừa nắm vững kiến thức bài học vừa tích cực và chủ động hơn trong học tập. Cũng qua đó giúp các em tự tin hơn khi trình bày một vấn đề trước nhiều người, một trong những cái mà hiện nay người ta gọi là xây dựng “kỹ năng mềm”. Xây dựng các lưu đồ sửa chữa cho từng bài học không quá khó mà lại hiệu quả, tuy nhiên cần thường xuyên hoàn thiện từng lưu đồ để đạt được độ chính xác cao, các từ ngữ sử dụng phải chuẩn mực (không dùng từ địa phương, không sử dụng tiếng lóng,…). Khi cần thiết, dưới các lưu đồ cần có các ghi chú làm rõ thêm một nội dung nào đó. Các thuật ngữ tiếng nước ngoài không nên viết tắt, trừ những từ đã quá quen thuộc. Xây dựng lưu đồ sửa chữa là phương pháp giảng dạy thực hành mà giáo viên dạy nghề nên áp dụng, ai cũng có thể làm được và bởi tính thiết thực của nó. Tuy nhiên trong thực tế, qua quan sát thấy một số giáo viên hoặc là còn chưa 19 áp dụng hoặc còn chưa thực sự quan tâm đúng mức tới phương pháp này. Qua phần trình bày này, người viết mong rằng phương pháp này sẽ được áp dụng thường xuyên và rộng rãi trong các trường, các cơ sở dạy nghề. Mặc dù có nhiều ưu điểm song lưu đồ cũng có những hạn chế. Trong khuôn khổ giới hạn của trang giấy, một số nội dung không thể thể hiện hết được. Mặt khác các hình khối trên lưu đồ nếu không được bố trí hợp lý có thể gây sự phân tán cho người đọc. Trên đây là một vài ý kiến trao đổi với các bạn đồng nghiệp gần, xa về phương pháp xây dựng lưu đồ sửa chữa mạch. Mặc dù đã rất cố gắng song không thể tránh được các thiếu sót về câu chữ, các thuật ngữ tiếng Anh, … Người viết mong nhận được những ý kiến đóng góp chân thành của các bạn đồng nghiệp, các em học sinh. Kiên Giang, ngày 01 tháng 04 năm 2012 Người viết Nguyễn Tiến Thái 20