tailieuonthi
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Lêi më ®Çu
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn lµ vÊn ®Ò sèng
cßn ®èi víi bÊt kú doanh nghiÖp nµo. Bëi ë ®ã lµ mét m«i trêng c¹nh tranh
m¹nh mÏ mµ sù tham gia cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, nÕu nh cã søc m¹nh
vµ ®«i ch©n v÷ng ch¾c th× míi tho¸t khái c¬n b·o thÞ trêng. Cã nhiÒu
nguyªn nh©n dÉn tíi sù thÊt b¹i cña doanh nghiÖp, trong ®ã nguyªn nh©n c¬
b¶n lµ kh«ng cã ®îc nguån tµi trî ®óng lóc vµ ®ñ cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh. C«ng t¸c t¹o lËp vèn cã ¶nh hëng rÊt lín tíi mäi mÆt ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, t¹o lËp vèn lµ bíc ®i ®Çu tiªn
quan träng lµm c¬ së cho c¸c ho¹t ®éng tiÕp theo cña doanh nghiÖp.
Trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn chóng ta ®· vµ ®ang cã sù tËp trung rÊt lín
vµo c¸c ngµnh nghÒ träng t©m cña ®Êt níc, ë ®ã ngµnh may mÆc lµ mét
trong nh÷ng ngµnh träng ®iÓm. C«ng ty cæ phÇn may Th¨ng Long lµ mét
doanh nghiÖp cã bÒ dµy trëng thµnh vµ ph¸t triÓn ®i cïng víi sù ph¸t triÓn
cña ngµnh may mÆc nãi chung. ChiÕn lîc ph¸t triÓn cña c«ng ty lµ trë
thµnh mét trong c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn ngµnh may mÆc hµng ®Çu cña
viÖt nam vµ v¬n xa réng h¬n ®Õn c¸c m¶nh ®Êt kh¸c. §Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã
c«ng ty cÇn cã sù ®Çu t nhiÒu h¬n cho c¬ së h¹ tÇng, m¸y mãc thiÕt bÞ
c«ng nghÖ, d©y chuyÒn s¶n xuÊt nh»m më réng vµ n©ng cao ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh cña m×nh.
Tuy nhiªn còng nh c¸c doanh nghiÖp kh¸c trong nÒn kinh tÕ c«ng ty
may Th¨ng Long còng gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n trong c«ng t¸c t¹o lËp vèn.
Nguån vèn chñ së h÷u cña c«ng ty hiÖn nay cha thÓ ®¸p øng nhu cÇu ®øng
v÷ng vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty trong m«i trêng c¹nh tranh ngµy cµng trë
lªn khèc liÖt. V× vËy t¹o lËp vèn lu«n lµ vÊn ®Ò quan träng hµng ®Çu trong
c«ng t¸c qu¶n trÞ tµi chÝnh doanh nghiÖp cña c«ng ty.
Trªn c¬ së nhËn thøc vÒ mÆt lý luËn vµ qu¸ tr×nh thùc tËp ë c«ng ty
cæ phÇn may Th¨ng Long, em ®· lùa chän ®Ò tµi “ Gi¶i ph¸p chñ yÕu t¹o
1
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
lËp vèn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ë C«ng ty cæ phÇn May
Th¨ng Long lµm ®Ò tµi nghiªn cøu cho chuyªn ®Ò nµy.
Trong chuyªn ®Ò em ®· tËp trung t×m hiÓu c¸c h×nh thøc t¹o lËp vèn
cña doanh nghiÖp vµ dùa trªn c¬ së nghiªn cøu thùc tr¹ng t¹o lËp vèn ë
c«ng ty ®Ó ®a ra mét sè gi¶i ph¸p t¹o lËp cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh cña c«ng ty.
Néi dung cña chuyªn ®Ò gåm 3 phÇn:
Ch¬ng I: Tæng quan vÒ vèn vµ t¹o lËp vèn trong c«ng ty cæ phÇn (CTCP)
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng t¹o lËp vèn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ë
CTCP may Th¨ng Long
Ch¬ng III: Gi¶i ph¸p chñ yÕu t¹o lËp vèn ë CTCP may Th¨ng Long.
Do cßn nhiÒu h¹n chÕ vÒ lý luËn vµ nguån d÷ liÖu nªn c¸c kÕt qu¶
ph©n tÝch thèng kÕ cha mang tÝnh tæng qu¸t cao. Em rÊt mong cã sù gãp ý
kiÕn cña c« vµ c¸c b¹n nh»m hoµn thiÖn h¬n n÷a b¶n chuyªn ®Ò nµy.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n PGS.TS NguyÔn ThÞ Thu Th¶o cïng c¸c
anh chÞ trong phßng kÕ to¸n CTCP may Th¨ng Long ®· gióp em hoµn thµnh
chuyªn ®Ò nµy.
Sinh viªn thùc hiÖn
Mai ThÞ Thu H»ng
2
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Néi dung
Ch¬ng I: Tæng quan vÒ vèn vµ t¹o lËp vèn
trong c«ng ty cæ phÇn
1.1 Vèn vµ vai trß cña vèn trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
1.1.1 Kh¸i niÖm vÒ vèn
Cã nhiÒu c¸ch ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ vèn, tuú theo gãc ®é nh×n
nhËn vèn lµ mét trong nh÷ng nh©n tè cã tÇm quan träng quyÕt ®Þnh tíi mäi
ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nãi riªng vµ cña c¶ nÒn kinh tÕ nãi
chung. Vèn trong s¶n xuÊt kinh doanh cña mét doanh nghiÖp lu«n lu«n tån
t¹i díi hai h×nh thøc c¬ b¶n lµ h×nh th¸i gi¸ trÞ vµ h×nh th¸i hiÖn vËt.
Díi d¹ng h×nh th¸i gi¸ trÞ vèn tån t¹i díi d¹ng h×nh th¸i tiÒn. §©y
lµ h×nh th¸i ban ®Çu vµ còng lµ h×nh th¸i cuèi cïng cña vèn, bëi v× sau mét
chu kú kinh doanh vèn kinh doanh l¹i ®îc thu håi vÒ díi d¹ng ban ®Çu lµ
tiÒn theo vßng chu chuyÓn T- H- T’.
Díi d¹ng h×nh th¸i hiÖn vËt: vèn tån t¹i díi d¹ng h×nh th¸i t liÖu
s¶n xuÊt nh m¸y mãc, thiÕt bÞ, nhµ xëng,
§èi víi sù ph¸t triÓn cña mét quèc gia vèn ®îc coi lµ mét trong bèn
nguån lùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. §ã lµ nh©n lùc, vèn, kü thuËt c«ng
nghÖ, vµ tµi nguyªn. Nh vËy xÐt trong mét quèc gia muèn ph¸t triÓn nªn
kinh tÕ quèc d©n ngoµi nh©n lùc, kü thuËt c«ng nghÖ vµ tµi nguyªn th× cÇn
ph¶i cã vèn.
Vèn kinh doanh cña mét doanh nghiÖp lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña
toµn bé tµi s¶n dïng cho kinh doanh:
VÒ ph¬ng diÖn vËt chÊt vèn bao gåm c¸c lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ, nhµ
cöa, kho tµng, vËt kiÖn tróc, vËt t hµng ho¸ lµ c¸c ph¹m trï g¾n víi nÒn
s¶n xuÊt hµng ho¸.
3
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Vèn cã thÒ lµ tiÒn nh tiÒn ViÖt nam, ngo¹i tÖ, vµng b¹c ®¸ quý Nhng
tiÒn chØ cã thÓ trë thµnh hµng ho¸ khi nã ®îc ®a vµo lu th«ng, s¶n xuÊt
kinh doanh. tiÒn cã sù lu©n chuyÓn tõ h×nh th¸i vËt chÊt sang tiÒn tÖ víi mét
lîng lín h¬n vµ ngµy cµng më réng.
Ngoµi sù tån t¹i díi d¹ng vËt chÊt nã cßn tån t¹i díi d¹ng lµ nh÷ng
tµi s¶n v« h×nh nh quyÒn së h÷u c«ng nghÖ, uy tÝn cña doanh nghiÖp, nh·n
m¸c ®éc quyÒn, kinh nghiÖm tay nghÒ, nguån nh©n lùc, nguån chÊt
x¸m Nh÷ng yÕu tè nµy còng ®îc coi lµ vèn.
§Æc trng cña vèn
Trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, nhµ níc can thiÖp vµ kiÓm
so¸t trùc tiÕp mäi ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ x· héi. §ång tiÒn vÒ mÆt lý
thuyÕt mang ®Çy ®ñ n¨m chøc n¨ng nh lý luËn cña M¸c ( trao ®æi, cÊt tr÷,
lu th«ng, thanh to¸n, quèc tÕ) nhng thùc tÕ kh«ng ®óng nh vËy. Nhµ
níc th©u tãm tÊt c¶ ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ, quyÕt ®Þnh ®Õn c¸c vÊn ®Ò
trong kinh tÕ tõ kÕ ho¹ch ®Õn c¸c bíc thùc hiÖn, nhu cÇu vÒ vèn hÇu nh
kh«ng tån t¹i.
ChuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng mäi ho¹t ®éng ®Òu thay ®æi, nhµ níc
chØ ®ãng vai trß ®iÒu tiÕt ë tµm vÜ m«, c¸c doanh nghiÖp tù quyÕt ®Þnh s¶n
xuÊt kinh doanh vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña
m×nh. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng Êy ®ång tiÒn thùc hiÖn ®îc ®óng chøc
n¨ng vai trß nhiÖm vô vèn cã, khi ®ã vèn ngµy cµng trë thµnh nhu cÇu bøc
xóc quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp.
Vèn cã c¸c ®Æc trng sau:
Mét lµ: Vèn ph¶i ®¹i diÖn cho mét lîng gÝa trÞ tµi s¶n, ®iÒu ®ã cã nghÜa
lµ vèn ®îc biÓu hiÖn b»ng gÝa trÞ cña nh÷ng tµi s¶n h÷u h×nh. Nh÷ng tµi
s¶n h÷u h×nh nh nhµ xëng, m¸y mãc, ®Êt ®ai, nguyªn liÖu,
®îc sö
dông vµo s¶n xuÊt nh»m t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm míi. Nhng tµi s¶n hiÖn vËt
sö dông c¸ nh©n kh«ng ®a vµo s¶n xuÊt kh«ng ®îc gäi lµ vèn, chÝnh tõ
4
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
®Æc ®iÓm nµy mµ ta cã thÓ huy ®éng ®îc mét nguån vèn kh¸ lín tõ nh÷ng
tµi s¶n x· héi cßn ®ang cÊt tr÷ cha ®îc sö dông.
Hai lµ: Vèn ph¶i vËn ®éng vµ sinh lîi. Vèn ®îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn
nhng tiÒn chØ lµ d¹ng tiÒm n¨ng cña vèn, ®Ó biÕn thµnh vèn th× tiÒn ®ã ph¶i
®îc vËn ®éng vµ sinh lêi. Trong qu¸ tr×nh vËn ®éng tiÒn thay ®æi h×nh th¸i
biÓu hiÖn: §Çu tiªn tiÒn ®îc ®a vµo s¶n xuÊt nã trë thµnh vèn, sau mét
chu kú ho¹t ®éng vèn trë thµnh ®iÓm xuÊt ph¸t ban ®Çu víi lîng gi¸ trÞ lín
h¬n. PhÇn d«i ra ®ã chÝnh lµ lîi nhuËn, lµ kh¶ n¨ng sinh lêi cña vèn. Tuy
nhiªn ®Ó ®¶m b¶o chøc n¨ng sinh lêi th× ngêi sö dông vèn ph¶i biÕt qui
luËt vËn ®éng cña vèn, n¾m b¾t ®îc thêi c¬ ®Ó vèn ho¹t ®éng mét c¸ch cã
hiÖu qu¶.
Ba lµ: Vèn ph¶i ®îc tÝch tô tËp trung ®Õn mét lîng nhÊt ®Þnh míi ph¸t
huy ®îc t¸c dông. §Ó ®Çu t vµo s¶n xuÊt kinh doanh vèn ph¶i ®îc tÝch tô
thµnh mãn lín. Do ®ã c¸c doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng chØ khai th¸c tiÒm
n¨ng vÒ vèn cña doanh nghiÖp mµ cßn ph¶i t×m c¸ch thu hót nguån vèn nh
nhËn vèn liªn doanh, ph¸t hµnh cæ phÇn, vay vèn
Bèn lµ: Vèn cã gi¸ trÞ mÆt thêi gian - ®iÒu nµy còng cã nghÜa lµ ph¶i
xem xÐt gi¸ trÞ thêi gian cña ®ång vèn. Cã nhiÒu yÕu tè t¸c ®éng tõ l¹m
ph¸t, sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶
N¨m lµ: Vèn ph¶i g¾n víi chñ së h÷u nhÊt ®Þnh. Mçi mét ®ång vèn ®Òu
cã chñ së h÷u nhÊt ®Þnh . Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng kh«ng thÓ cã nh÷ng
®ång vèn v« chñ, ë ®©u cã nh÷ng ®ång vèn v« chñ th× ë ®ã sÏ chi tiªu l·ng
phÝ, kÐm hiÖu qu¶. Ngîc l¹i chØ khi x¸c ®Þnh râ chñ së h÷u th× ®ång vèn
míi hiÖu qu¶. Còng tuy theo h×nh thøc ®Çu t mµ ngêi së h÷u vèn cã thÓ
®ång nhÊt víi ngêi sö dông vèn, hoÆc ngêi së h÷u vèn t¸ch khái ngêi sö
dông vèn. Song dï trong trêng hîp nµo th× ngêi së h÷u vèn vÉn ph¶i
®îc u tiªn ®¶m b¶o quyÒn lîi vµ ®îc t«n träng quyÒn së h÷u vèn cña
m×nh. §©y lµ nguyªn t¾c huy ®éng vµ qu¶n lý vèn.
5
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
S¸u lµ: Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng vèn ph¶i ®îc quan niÖm lµ mét
lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt. Nh÷ng ngêi s½n cã thÓ ®a vèn vµo thÞ trêng cßn
cã nh÷ng ngêi kh¸c cÇn cã vèn l¹i tíi thÞ trêng nµy. QuyÒn së h÷u vèn
kh«ng di chyÓn nhng quyÒn sö dông vèn ®îc chuyÓn nhîng qua sù vay,
nî. Ngêi vay ph¶i tr¶ mét tû lÖ l·i xuÊt tøc lµ hä ph¶i tr¶ gÝa cho quyÒn sö
dông vèn. Nh vËy kh¸c víi c¸c hµng ho¸ th«ng thêng kh¸c hµng ho¸ vèn
khi bÞ b¸n ®i sÏ kh«ng mÊt quyÒn së h÷u mµ ngêi së h÷u cña nã chØ mÊt
quyÒn sö dông. Ngêi mua ®îc quyÒn sö dông vèn trong thêi gian nhÊt
®Þnh vµ ph¶i tr¶ cho ngêi së h÷u vèn mét kho¶n tiÒn ®îc gäi lµ l·i suÊt.
BÈy lµ: trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng vèn kh«ng chØ biÓu hiÖn b»ng tiÒn
c¸c tµi s¶n h÷u h×nh mµ nã cßn ®îc biÓu hiÖn b»ng gi¸ trÞ nh÷ng tµi s¶n v«
h×nh kh¸c: vÞ trÝ ®Þa lý kinh doanh, nh·n hiÖu th¬ng m¹i, b¶n quyÒn ph¸t
minh sang chÕ, bÝ quyÕt c«ng nghÖ Cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ hµng hãa
víi sù tiÕn bé khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ th× nh÷ng tµi s¶n v« h×nh ngµy
cµng phong phó, ®a d¹ng vµ chóng ngµy cµng cã vai trß quan träng trong
viÖc t¹o ra kh¶ n¨ng sinh lêi cña doanh nghiÖp. V× vËy tÊt c¶ nh÷ng tµi s¶n
v« h×nh nµy ®Òu ph¶i ®îc lîng hãa ®Ó qui vÒ gÝa trÞ. VÊn ®Ò nµy rÊt cÇn
thiÕt khi gãp vèn ®Çu t liªn doanh, khi ®¸nh gi¸ doanh nghiÖp, khi x¸c
®Þnh gi¸ trÞ cæ phÇn ph¸t hµnh, khi b¸n hoÆc thanh lý tµi s¶n
Trªn ®©y lµ c¸c ®Æc trng c¬ b¶n cña vèn, cã thÓ kh¸i qu¸t l¹i: vèn lµ
biÓu hiÖn b»ng tiÒn gi¸ trÞ cña toµn bé tµi s¶n ®Çu t vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
kinh doanh nh»m môc ®Ých sinh lêi. N¾m ®îc c¸c ®Æc trng cña vèn vµ
hiÓu ®îc quy luËt vËn ®éng cña nã sÏ lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó c¸c tæ
chøc, c¸ nh©n khai th¸c vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶
1.1.2 Ph©n lo¹i vèn
Vèn ®îc ph©n lo¹i theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau, tuú theo môc ®Ých
qu¶n lý mµ doanh nghiÖp sö dông h×nh thøc ph©n lo¹i phï hîp. Vèn ®îc
ph©n thµnh vèn vay, vèn ng¾n h¹n, vèn dµi h¹n, vèn tù bæ sung, vèn do
6
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
ng©n s¸ch nhµ níc cÊp, vèn liªn doanh liªn kÕt nhng vÒ c¬ b¶n vèn ®îc
ph©n lo¹i trªn mét sè tiªu thøc chÝnh:
Trªn gi¸c ®é ph¬ng thøc chu chuyÓn vèn.
§©y lµ tiªu thøc ph©n lo¹i vèn chñ yÕu nhÊt, cã hiÖu qu¶ nhÊt trong
viÖc qu¶n lý vèn, c¨n cø theo tiªu thøc nµy th× vèn ®îc ph©n thµnh 2 lo¹i
vèn cè ®Þnh vµ vèn lu ®éng
Vèn cè ®Þnh
Vèn cè ®Þnh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh.
Tµi s¶n cè ®Þnh lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng chñ yÕu nh m¸y mãc, thiÕt
bÞ , nhµ xëng, c«ng tr×nh kiÕn tróc, chi phÝ mua ph¸t minh s¸ng chÕ
tham gia mét c¸ch trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
Tµi s¶n cè ®Þnh cã hai thuéc tÝnh nh mäi hµng ho¸ kh¸c lµ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ
sö dông , nã ®îc mua b¸n, trao ®æi trªn thÞ trêng
§èi víi c¸c doanh nghiÖp khi bíc vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh ®Òu ph¶i øng tríc mét lîng tiÒn tÖ nhÊt ®Þnh ®Ó mua s¾m tµi s¶n cè
®Þnh, vèn ®Çu t ®Ó mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh nµy ®îc goi lµ vèn cè ®Þnh
cña doanh nghiÖp. ChÝnh v× lÏ ®ã mµ sù tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn cña vèn
cè ®Þnh l¹i ®îc gi¶i quyÕt bëi ®Æc ®iÓm cña tµi s¶n cè ®Þnh. Quy m« vèn
cè ®Þnh quyÕt ®Þnh quy m« cña tµi s¶n cè ®Þnh.
Tµi s¶n cè ®Þnh cã ®Æc ®iÓm lµ tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt
cïng víi møc ®é hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh sÏ cã mét phÇn vèn cè ®Þnh thÓ
hiÖn qua c¸c chu kú s¶n xuÊt t¬ng øng víi gi¸ trÞ hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh.
§Õn khi tµi s¶n cè ®Þnh hÕt gi¸ trÞ sö dông th× vèn cè ®Þnh còng hoµn thµnh
mét vßng lu©n chuyÓn cña nã.
Tµi s¶n cè ®Þnh cßn ®îc ph©n lo¹i theo nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau,
còng tuú thuéc vµo ph¬ng thøc qu¶n lý mµ doanh nghiÖp øng dông hîp lý:
Theo h×nh th¸i thÓ hiÖn: tµi s¶n cè ®Þnh bao gåm tµi s¶n cè ®Þnh h÷u
h×nh vµ tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh.
7
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh lµ nh÷ng tµi s¶n biÓu hiÖn b»ng c¸c h×nh
th¸i vËt chÊt cô thÓ nh nhµ xëng, m¸y mãc thiÕt bÞ, ®Êt ®ai
Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh lµ nh÷ng tµi s¶n kh«ng biÓu hiÖn b»ng c¸c
h×nh th¸i hiÖn vËt cô thÓ. §ã lµ nh÷ng kho¶n chi cho ph¸t minh s¸ng chÕ,
nh·n hiÖu th¬ng m¹i, c¸c chi phÝ ®Çu t ban ®Çu cho viÖc kh¶o s¸t th¨m
dß, chi phÝ cho viÖc ®µo t¹o c¸n bé
Do tµi s¶n cè ®Þnh cã chu kú vËn ®éng dµi do ®ã sau nhiÒu n¨m míi
cã thÓ thu håi ®ñ vèn ban ®Çu ®· ®Çu t nªn ®ång vèn lu«n bÞ ®e do¹ bëi
nh÷ng rñi ro nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan lµm thÊt tho¸t vèn. Ph©n lo¹i
tµi s¶n cè ®Þnh theo h×nh th¸i nµy gióp doanh nghiÖp trong viÖc qu¶n lý vµ
tÝnh to¸n khÊu hao chÝnh x¸c vµ hîp lý.
Ngoµi ra tµi s¶n cè ®Þnh cßn ph©n lo¹i theo hiÖn tr¹ng sö dông: tµi
s¶n cè ®Þnh chia thµnh tµi s¶n cè ®Þnh ®ang dïng, tµi s¶n cè ®Þnh cha dïng
vµ tµi s¶n cè ®Þnh chê thanh lý.
Theo sù ph©n chia nµy doanh nghiÖp sÏ n¾m b¾t ®îc t×nh h×nh sö
dông vèn cè ®Þnh hiÖn tµi còng nh kh¶ n¨ng sö dông tiÒm tµng ®Ó cã thÓ
®iÒu chØnh l¹i c¬ cÊu vèn cè ®Þnh mét c¸ch hîp lý tr¸nh t×nh tr¹ng l·ng phÝ
do sù tån ®äng vèn cha sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶.
Nh vËy: vèn cè ®Þnh lµ mét bé phËn cña vèn s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn
b»ng tiÓn gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh. Nã cã thÓ tham gia toµn bé hoÆc mét
phÇn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nhng chØ lu©n chuyÓn gi¸ trÞ tõng phÇn vµo gi¸
trÞ s¶n phÈm, phÇn gi¸ trÞ lu©n chuyÓn nµy sÏ trë vÒ doanh nghiÖp sau khi
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ kÕt thóc.
vèn lu ®éng
Vèn lu ®éng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÓn toµn bé tµi s¶n lu ®éng nh»m
®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®îc diÔn ra thêng xuyªn liªn
tôc. Tµi s¶n lu ®éng lµ lo¹i tµi s¶n mµ thêi gian thu håi lu©n chuyÓn
thêng trong vßng 1 n¨m hoÆc kh«ng qu¸ 1 chu kú kinh doanh. Tµi s¶n lu
8
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
®éng cã ®Æc ®iÓm gåm nhiÒu lo¹i tån t¹i ë nhiÒu kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt kinh doanh vµ biÕn ®éng rÊt nhanh, do ®ã viÖc qu¶n lý vµ sö dông tµi
s¶n lu ®éng nh thÕ nµo ¶nh hëng rÊt lín ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp.
Sù vËn ®éng cña tµi s¶n lu ®éng ®îc diÔn ra theo mét qui tr×nh
nhÊt ®Þnh : T – H - Sx .H’ - T’
Giai ®o¹n 1: T – H: doanh nghiÖp bá vèn ®Çu t mua s¾m nguyªn
nhiªn liÖu, c¸c lo¹i ®Çu vµo cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh
Giai ®o¹n 2: Sx
: ®©y lµ giai ®o¹n c¸c vËt t nguyªn nhiªn liÖu ®Çu
vµo ®îc ®a vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, cïng víi lao ®éng con ngêi vµ c¸c
lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ cÇn thiÕt c¸c ®èi tîng lao ®éng chuyÓn sang h×nh
th¸i thÓ hiÖn vËt chÊt kh¸c lµ thµnh phÈm hoÆc s¶n phÈm dë dang hoÆc s¶n
phÈm ®· hoµn thµnh.
Giai ®o¹n 3: T’ – H’: giai ®o¹n hµng ho¸ ®îc kiÓm dÞch vµ tung ra
thÞ trêng.
Toµn bé ®èi tîng lao ®éng ë giai ®o¹n 1 vµ 2 ®îc gäi lµ tµi s¶n lu
®éng. Nh vËy vèn lu ®éng tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ chuyÓn qua
nhiÒu h×nh th¸i kh¸c nhau. Lóc ®Çu lµ tiÒn tÖ, sau ®ã lµ h×nh th¸i dù tr÷
hµng hãa råi cuèi cïng quay vÒ h×nh th¸i tiÒn tÖ ban ®Çu nhng víi sè lîng
lín h¬n.
Vèn lu ®éng g¾n chÆt víi tõng bíc thùc hiÖn cña ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh, nh vËy ®Ó sö dôngvèn lu ®éng cã hiÖu qu¶ th× ph¶i c¨n
cø vµo thùc tÕ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doan, tiªu thô s¶n phÈm cña doanh
nghiÖp ®Ó x©y dùng mét c¬ cÊu vèn hîp lý, tr¸nh t×nh tr¹ng ø ®äng vèn, hay
thiÕu vèn.
Trªn gi¸c ®é nguån h×nh thµnh cña vèn:
Vèn ®îc ph©n chia thµnh vèn tù cã vµ vèn vay:
9
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
vèn tù cã( vèn chñ së h÷u):
Vèn tù cã lµ nguån vèn thuéc së h÷u cña c¸c chñ së h÷u doanh
nghiÖp mµ doanh nghiÖp kh«ng ph¶i cam kÕt thanh to¸n. doanh nghiÖp vÒ
mÆt ph¸p lý lµ ngêi së h÷u nguån vèn nµy cã toµn quyÒn sö dông chóng,
tû träng vèn chñ së h÷u so víi tæng nguån vèn ph¶n ¶nh møc ®é së h÷u vµ
chñ ®éng cña doanh nghiÖp trong kinh doanh.
ë mçi lo¹i h×nh së h÷u doanh nghiÖp kh¸c nhau th× nguån vèn nµy
còng cã nguån kh¸c nhau:
- §èi víi doanh nghiÖp nhµ níc: th× nguån vèn nµy lµ vèn ng©n
s¸ch, ng©n s¸ch nhµ níc cÊp mét phÇn vèn ban ®Çu th× doanh nghiÖp b¾t
®Çu ho¹t ®éng trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tiÕp sau ®ã,
doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn cña ng©n s¸ch nhµ
níc cÊp. Bªn c¹nh ®ã trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh,
doanh nghiÖp còng cã thÓ cã ®îc nguån tµi trî cña nhµ níc th«ng qua
viÖc cÊp tµi s¶n nh nhµ xëng, m¸y mãc thiÕt bÞ
- §èi víi c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn: nguån vèn tù cã h×nh thµnh tõ
®ãng gãp cña c¸c cæ ®«ng b»ng viÖc ph¸t hµnh vµ b¸n cæ phiÕu c«ng ty trªn
thÞ trêng khi s¸ng lËp c«ng ty. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña m×nh doanh
nghiÖp còng cã thÓ t¨ng lîng vèn nµy b»ng c¸ch ph¸t hµnh thªm cæ phiÕu
ra thÞ trêng
- §èi víi doanh nghiÖp t nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n :
nguån vèn tù cã lµ phÇn vèn gãp cña c¸c chñ doanh nghiÖp chñ ®Çu t bá ra
®Ó ®Çu t vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh khi míi thµnh lËp hoÆc ®Çu t
dù ¸n, theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt, sè vèn ph¸p ®Þnh ®èi víi c¸c doanh
nghiÖp t nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n hoÆc kh«ng thÊp h¬n tæng vèn
®Çu t c¸c dù ¸n nÕu dïng ®Ó ®Çu t thùc hiÖn dù ¸n.
10
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Vèn nî( nî ph¶i tr¶):
NÕu nh víi vèn chñ së h÷u chñ doanh nghiÖp cã thÓ sö dông mµ
kh«ng cã sù rµng buéc nµo th× vèn nî lµ kho¶n vèn mµ doanh nghiÖp ph¶i
cam kÕt thanh to¸n, doanh nghiÖp chØ cã quyÒn sö dông vèn trong ph¹m vi
nh÷ng rµng buéc nhÊt ®Þnh mµ kh«ng cã quyÒn së h÷u. trong mèi quan hÖ
víi vèn nî th× doanh nghiÖp lµ con nî, cã nghÜa vô tr¶ l·i sè vèn vay vµ
hoµn tr¶ gèc vay. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tuú thuéc
vµo nhu cÇu vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp, doanh nghiÖp cã thÓ tiÕn
hµnh vay vèn tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau nh vay c¸c tæ chøc tÝn dông (
ng©n hµng, c«ng ty tµi chÝnh ), tõ d©n c trong vµ ngoµi níc, tõ c¸c tæ
chøc kinh tÕ x· héi díi c¸c h×nh thøc nh tÝn dông ng©n hµng, tÝn dông
th¬ng m¹i ,
Sö dông vèn nî doanh nghiÖp cã thÓ tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ
nhê thuÕ, nhng còng kh«ng ph¶i cã lîi hoµn toµn, v× bªn c¹nh ®ã cßn c¸c
yÕu tè vÒ kh¶ n¨ng kinh doanh, kh¶ n¨ng tr¶ nî, tû lÖ l·i vay
Mçi doanh nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn v× nhiÒu môc tiªu kh¸c nhau
nh tèi ®a ho¸ lîi nhuËn, tèi ®a ho¸ doanh thu trong rµng buéc tèi ®a ho¸
lîi nhuËn, tèi ®a ho¸ ho¹t ®éng h÷u Ých cña c¸c nhµ l·nh ®¹o doanh
nghiÖp
song tÊt c¶ c¸c môc tiªu ®ã ®Òu nh»m môc ®Ých tèi ®a ho¸ gi¸ trÞ
tµi s¶n cho c¸c chñ së h÷u. Do ®ã mçi doanh nghiÖp ph¶i cã c¬ cÊu vèn hîp
lý, c©n nh¾c c¸c yÕu tè bªn trong vµ bªn ngoµi ®Ó ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh
nh»m tèi thiÓu hãa chi phÝ, t¨ng gÝa trÞ tµi s¶n cña chñ së h÷u.
Theo qu¸ tr×nh tuÇn hoµn vèn:
Vèn cña doanh nghiÖp ®îc chia thµnh 3 lo¹i:
- Vèn dù tr÷: lµ hiÖn th©n b»ng tiÒn toµn bé gi¸ trÞ cña c¸c lo¹i tµi s¶n
dù tr÷ trong doanh nghiÖp. Tµi s¶n dù tr÷ lµ c¸c lo¹i tµi s¶n cha ®îc ®a
vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hoÆc lu th«ng nh gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh,
nguyªn vËt liÖu tån kho, tiÒn mÆt tån quü, tiÒn göi ng©n hµng.
11
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
- Vèn s¶n xuÊt lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn toµn bé gi¸ trÞ s¶n xuÊt nh s¶n
phÈm dë dang ®ang n»m trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt, c¸c lo¹i chi phÝ tiÒn
l¬ng chi phÝ qu¶n lý
- Vèn lu th«ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c tµi s¶n lu
th«ng cña doanh nghiÖp. Tµi s¶n lu th«ng cña doanh nghiÖp lµ lo¹i tµi s¶n
®ang tån t¹i trªn kÜnh vùc lu th«ng nh hµng ho¸ göi b¸n chi phÝ b¸n hµng
c¸c kho¶n ph¶i thu. Sau qu¸ tr×nh lu th«ng gi¸ trÞ s¶n phÈm ®îc thùc hiÖn
vèn cña doanh nghiÖp ®îc thu vÒ víi h×nh th¸i tiÒn tÖ nh ban ®Çu nhng
víi sè lîng thêng lµ lín h¬n vµ vßng chu chuyÓn cña vèn ®· hoµn thµnh.
Trªn ®©y lµ c¸c c¸ch ph©n lo¹i vèn c¬ b¶n cña doanh nghiÖp. Mçi
doanh nghiÖp cã thÓ sö dông nhiÒu h×nh thøc ph©n lo¹i kh¸c nhau tuú thuéc
vµo môc tiªu qu¶n lý vèn sao cho hîp lý vµ dÔ qu¶n lý nhÊt.
1.1.3 Vai trß cña vèn trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
BÊt kÓ mét ho¹t ®éng nµo muèn thùc hiÖn ®îc ®Òu ph¶i cã nh÷ng
tiÒn ®Ò c¬ b¶n. vÝ dô nh ®Ó nÊu ®îc c¬m th× tríc hÕt ph¶i cã g¹o vµ
níc. Vµ ®Ó ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cã thÓ ®îc thùc hiÖn th× tríc
hÕt ph¶i cÇn cã vèn.
Vèn kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp cã thÓ thuéc së h÷u nhµ níc,
c¸ nh©n, tËp thÓ. Së h÷u c¸ nh©n nÕu sè vèn ®ã n»m trong c«ng ty t nh©n.
së h÷u tËp thÓ nÕu sè vèn ®ã n»m trong c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n hay
c«ng ty cæ phÇn. Vèn trong c¸c doanh nghiÖp nhµ níc h×nh thµnh tõ nguån
vèn do ng©n s¸ch nhµ níc cÊp thuéc së h÷u nhµ níc. Nhng dï ë h×nh
thøc së h÷u nµo th× vai trß cña vèn còng kh«ng thay ®æi.
Víi mäi doanh nghiÖp dï ë h×nh thøc nµo th× muèn ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh ®îc ®Òu ph¶i cã lîng vèn nhÊt ®inh. §©y lµ ®iÒu kiÖn
tiªn quyÕt, quan träng nhÊt cho sù ra ®êi tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh
nghiÖp. Tuú theo lo¹i h×nh kinh doanh mµ luËt qui ®Þnh doanh nghiÖp ph¶i
cã sè vèn ph¸p ®Þnh nhÊt ®Þnh. Tuú theo nguån vèn kinh doanh còng nh
ph¬ng thøc huy ®éng vèn mµ doanh nghiÖp cã c¸c tªn gäi kh¸c nhau nh:
12
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
doanh nghiÖp t nh©n, doanh nghiÖp nhµ níc, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty
tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n Cã vèn doanh nghiÖp míi cã ®iÒu kiÖn ®Ó trang bÞ
c¸c thiÕt bÞ, c¬ së vËt chÊt cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh
v¨n phßng, ph¬ng tiÖn ho¹t ®éng,
cïng víi viÖc øng dông khoa häc vµo
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, vèn còng quyÕt ®Þnh ®Õn kh¶ n¨ng ®æi míi
thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, ph¬ng ph¸p qu¶n lý, cña doanh nghiÖp trong suèt qu¸
tr×nh ho¹t ®éng.
Sè lîng vèn cña doanh nghiÖp lín hay nhá lµ mét trong nh÷ng tiªu
thøc quan träng ®Ó xÕp doanh nghiÖp vµo qui m« lín, hay nhá vµ nã còng lµ
®iÒu kiÖn ®Ó sö dông c¸c tiÒm n¨ng hiÖn cã còng nh c¸c yÕu tè ®Çu vµo
doanh nghiÖp. vÝ dô khi doanh nghiÖp cã Ýt vèn th× chØ cã thÓ sö dông c¸c
lo¹i m¸y mãc cã c«ng nghÖ trung b×nh vµ sö dông nhiÒu nh©n c«ng. Ngîc
l¹i doanh nghiÖp cã lîng vèn lín th× cã kh¶ n¨ng sö dông c«ng nghÖ hiÖn
®¹i, tiÕt kiÖm ®îc nhiÒu chi phÝ vµ nh©n c«ng. Ngoµi ra vèn cña doanh
nghiÖp lín hay nhá cßn quyÕt ®Þnh ®Õn qui m« thÞ trêng vµ kh¶ n¨ng më
réng thÞ trêng cña doanh nghiÖp.
Trong doanh nghiÖp vèn cßn ®ãng vai trß thÓ hiÖn ë chøc n¨ng gi¸m
®èc tµi chÝnh ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Mäi ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cã thÓ ®¸nh gi¸ cã hiÖu qu¶ kinh
doanh hay kh«ng th«ng qua c¸c chØ tiªu sinh lêi.
Vèn ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®îc diÔn ra liªn tôc
tõ kho¶n mua s¾m vËt t, s¶n xuÊt cho ®Õn tiªu thô s¶n phÈm. H¬n n÷a
trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng tù do c¹nh tranh, c¸c doanh nghiÖp muèn tån
t¹i vµ ph¸t triÓn ph¶i cã c¸c bÝ quyÕt c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Ó n©ng cao n¨ng
xuÊt lao ®éng, chÊt lîng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh, tiªu thô s¶n phÈm. §Ó
thùc hiÖn ®îc c¶ qu¸ tr×nh trªn th× doanh nghiÖp ph¶i cã vèn ®Ó ®Çu t.
Bªn c¹nh ®ã vèn cßn ¶nh hëng ®Ðn ph¹m vi ho¹t ®éng ®a d¹ng ho¸
ngµnh nghÒ kinh doanh cña doanh nghiÖp bëi tÊt c¶ nhòng ho¹t ®éng x©y
dùng ph¬ng ¸n kinh doanh ®Çu t m¸y mãc s¶n xuÊt, d©y chuyÒn c«ng
13
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
nghÖ, x©y dùng hÖ thèng ph©n phèi s¶n phÈm, ph©n tÝch thÞ trêng
®Òu
phô thuéc vµo quy m« vèn nhÊt ®Þnh.
ViÖc ®¶m b¶o tèt nguån vèn kinh doanh cßn gióp doanh nghiÖp
trong viÖc chèng ®ì ®îc nh÷ng tæn thÊt, rñi ro, biÕn ®éng thÞ trêng,
khñng ho¶ng tµi chÝnh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ngµnh
kinh doanh nhiÒu rñi ro nh ng©n hµng.
Trong c¬ chÕ thÞ trêng cïng víi viÖc më réng quyÒn tù chñ, tù chÞu
tr¸ch nhiÖm trong s¶n xuÊt kinh doanh, viÖc cã vèn vµ tËp trung vèn nhiÒu
hay Ýt vµo doanh nghiÖp cã vai trß cùc kú quan träng trong viÖc ®Èy m¹nh
kinh doanh. §ång thêi nã còng lµ nguån lùc ®Ó ph¸t huy tµi n¨ng cña ban
l·nh ®¹o doanh nghiÖp, lµ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn c¸c chiÕn lîc, s¸ch lîc,
kinh doanh, vµ nã còng lµ chÊt keo ®Ó ch¾p nèi, kÕt dÝnh c¸c qu¸ tr×nh kinh
tÕ lµ dÇu nhít ®Ó b«i tr¬n cç m¸y kinh tÕ vËn ®éng.
Nh vËy vai trß cña vèn rÊt quan träng ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn
cña doanh nghiÖp, thùc tiÔn nÒn kinh tÕ trong nh÷ng n¨m qua còng chi thÊy
doanh nghiÖp nµo cã lîng vèn cµng lín th× cµng cã thÓ chñ ®éng trong
kinh doanh. Ngîc l¹i doanh nghiÖp nµo thiÕu vèn kinh doanh kh«ng cã
chiÕn lîc tµi trî tríc m¾t còng nh l©u dµi thêng ®¸nh mÊt c¬ héi kinh
doanh, còng nh vai trß cña m×nh trªn thÞ trêng mÊt b¹n hµng thêng
xuyªn æn ®Þnh kh«ng t¹o ra søc m¹nh vµ hiÖu qu¶ tæng hîp trong kinh
doanh.
NhËn biÕt ®îc vai trß cña vèn trong kinh doanh, nhng ®Ó cã ®îc
lîng vèn cÇn thiÕt th× nhÊt thiÕt doanh nghiÖp ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p t¹o
lËp h÷u hiÖu vµ phï hîp, ®ång thêi ph¶i cã chÝnh s¸ch sö dông hiÖu qu¶ vµ
hîp lý. Tuy nhiªn sö dông h×nh thøc t¹o lËp nµo, thêi h¹n dµi hay ng¾n, chi
phÝ huy ®éng cao hay thÊp
b¾t buéc doanh nghiÖp ph¶i lu«n cã sù c©n
nh¾c, võa ®¶m b¶o ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, võa tèi thiÓu ho¸ chi phÝ,
h¹n chÕ thÊp nhÊt rñi ro nh»m thùc hiÖn ®îc c¸c môc tiªu cña m×nh.
14
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
MÆt kh¸c mçi doanh nghiÖp ®Òu cã c¸c ®Æc ®iÓm riªng, cã nh÷ng lîi
thÕ riªng vµ nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. ChÝnh v× vËy mçi doanh nghiÖp ph¶i
tù ®¸nh gi¸ ph©n tÝch nh÷ng u vµ nhîc ®iÓm cña m×nh ®Ó t×m ra nh÷ng
ph¬ng thøc t¹o lËp vèn phï hîp nhÊt hiÖu qu¶ nhÊt ph¸t huy kh¶ n¨ng tiÓm
Èn vµ h¹n chÕ nh÷ng nhîc ®iÓm.
1.2 T¹o lËp vèn, c¸c h×nh thøc t¹o lËp vµ c¸c nh©n tè ¶nh hëng
®Õn viÖc t¹o lËp vèn
1.2.1 Kh¸i niÖm t¹o lËp vèn
Tuú theo tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp vµ ®Æc ®iÓm kinh doanh mµ
mçi doanh nghiÖp cã c¸c ph¬ng thøc t¹o lËp vèn kh¸c nhau. Nhng sö
dông h×nh thøc nµo phï hîp nhÊt mang l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt cßn lµ vÊn ®Ò
khã kh¨n cña mçi doanh nghiÖp. §Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng
víi sù c¹nh tranh gay g¾t kh«ng chØ ë thÞ trêng tiªu thô mµ c¶ ë thÞ trêng
vèn, th× vÊn ®Ò t¹o lËp vèn vµ ph¬ng thøc t¹o lËp vèn trë nªn hÕt søc cÊp
thiÕt, lu«n ®îc c¸c nhµ qu¶n lý ®Æt lªn hµng ®Çu. §Ó gi¶i quyÕt nã th× tríc
hÕt doanh nghiÖp ph¶i chñ ®éng, tÝch cùc t×m kiÕm c¸c nguån ®Ó thu hót
®îc mét lîng vèn ®¸ng kÓ cho s¶n xuÊt kinh doanh. §ã chÝnh lµ c¸ch
hiÓu vÒ t¹o lËp vèn.
T¹o lËp vèn ®îc hiÓu lµ c¸c ph¬ng thøc huy ®éng mµ doanh nghiÖp
sö dông ®Ó nh»m thiÕt lËp nguån tµi chÝnh ®Ó ®Çu t vµo c¸c ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh.
Qu¸ tr×nh t¹o lËp vèn ®îc b¾t ®Çu tõ kh©u x¸c ®Þnh nhu cÇu vèn cho
®Çu t ph¸t triÓn, sau ®ã lµ viÖc lËp c¸c kÕ ho¹ch huy ®éng vèn, cã g¾n víi
thêi gian vµ ph¬ng thøc huy ®éng. Cuèi cïng tiÕn hµnh huy ®éng vèn.
§Ó c«ng t¸c t¹o lËp vèn thµnh c«ng th× trong mçi giai ®o¹n cña qu¸
tr×nh t¹o lËp vèn ph¶i ®îc ph©n tÝch vµ lùa chän cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn
tõng m«i trêng ho¹t ®éng vµ lÜnh vùc mµ m×nh kinh doanh.
15
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
1.2.2C¸c h×nh thøc t¹o lËp vèn mµ doanh nghiÖp cã thÓ sö dông
1.2.2.1 T¹o lËp tõ nguån vèn chñ së h÷u
Vèn chñ së h÷u cña mét doanh nghiÖp thuéc bÊt kÓ lo¹i h×nh doanh
nghiÖp nµo tæng hîp chung gåm c¸c bé phËn sau:
- vèn gãp ban ®Çu ( vèn tù cã)
- Nguån tÝch luü tõ lîi nhuËn kh«ng chia
- Vèn t¨ng thªm tõ ph¸t hµnh cæ phiÕu, nhËn vèn gãp liªn doanh
Vèn gãp ban ®Çu ( vèn tù cã)
§©y lµ vèn ban ®Çu do c¸c chñ së h÷u ®ãng gãp khi thµnh lËp doanh
nghiÖp. Lîng vèn nµy ®îc t¹o lËp tõ nhiÒu ph¬ng thøc kh¸c nhau tuú
thuéc vµo tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp.
- §èi víi doanh nghiÖp nhµ níc: Vèn tù cã lµ vèn do nhµ níc cÊp
ph¸t vµ bæ sung. ViÖc giao vèn cho c¸c doanh nghiÖp nhµ níc do côc qu¶n
lý vèn vµ tµi s¶n t¹i doanh nghiÖp tríc ®©y vµ hiÖn nay lµ côc tµi chÝnh
doanh nghiÖp trùc thuéc bé tµi chÝnh ®¶m nhËn cã sù chøng kiÕn cña c¸c
®¹i diÖn c¬ quan ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp doanh nghiÖp. Trong thêi kú bao
cÊp nhµ níc tµi trî hÇu nh toµn bé vèn kinh doanh cho c¸c xÝ nghiÖp
quèc doanh trong nÒn kinh tÕ, nªn cã hiÖn tîng Ø l¹i vµo sù bao cÊp cña
nhµ níc. HËu qu¶ lµ lµm gi¶m tÝnh n¨ng ®éng cña c¸c xÝ nghiÖp trong viÖc
chñ ®éng khai th¸c c¸c nguån vèn còng nh t×m kiÕm c¸c gi¶i ph¸p ®Ó b¶o
toµn vµ sö dông vèn mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Khi bíc sang c¬ chÕ thÞ trêng
®i ®«i víi viÖc më réng vµ khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t
triÓn, chÝnh phñ ®· xóc tiÕn c¸c biÖn ph¸p ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh
®èi víi khu vùc kinh tÕ quèc doanh nh»m gi¶m bít g¸nh nÆng cho Ng©n
s¸ch nhµ níc. C¸c doanh nghiÖp chñ ®éng bæ sung phÇn thiÕu hôt b»ng
c¸c nguån tµi trî kh¸c.
- §èi víi c«ng ty cæ phÇn: vèn ban ®Çu do c¸c cæ ®«ng ®ãng gãp
th«ng qua viÖc mua cæ phÇn. Mçi cæ ®«ng lµ mét chñ së h÷u cña c«ng ty cæ
16
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
phÇn, viÖc ph©n chia quyÒn kiÓm so¸t vµ lîi nhuËn sau thuÕ c¨n cø vµo tØ lÖ
vèn gãp. Trong c«ng ty cæ phÇn cã nhiÒu lo¹i cæ phÇn kh¸c nhau, qui ®Þnh
quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c cæ ®«ng.
- §èi víi c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n: vèn gãp ban ®Çu do c¸c bªn
tham gia ®ãng gãp theo tØ lÖ tho¶ thuËn vµ ®©y lµ c¨n cø ®Ó ph©n chia lîi
nhuËn.
- §èi víi c«ng ty hîp danh: c¸c thµnh viªn còng tiÕn hµnh gãp vèn ®Ó
thµnh lËp c«ng ty nhng ®îc ph©n chia thµnh hai lo¹i ®èi tîng: vèn do
thµnh viªn hîp danh ®ãng gãp lµ yÕu tè chÝnh ®Ó thµnh lËp doanh nghiÖp vµ
trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, c¸c thµnh viªn nµy tham gia qu¶n lý ®iÒu hµnh
ho¹t ®éng cña c«ng ty; cßn thµnh viªn gãp vèn tham gia vµo c«ng ty hîp
danh chØ ®îc ph©n chia lîi nhuËn theo qui ®Þnh cña ®iÒu lÖ c«ng ty.
- §èi víi doanh nghiÖp liªn doanh th× nguån vèn cña doanh nghiÖp
kh«ng ®¬n thuÇn lµ vèn gãp cña c¸c tæ chøc hoÆc c¸ nh©n trong níc hay
vèn ng©n s¸ch nhµ níc cÊp, nã cßn cã sù tham gia gãp vèn cña c¸c bªn
níc ngoµi hay doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t níc ngoµi lµ vèn do nhµ
®Çu t níc ngoµi mang sang ®Ó kinh doanh. Tû lÖ gãp vèn cña c¸c doanh
nghiÖp nµy tèi thiÓu ph¶i b»ng mét tØ lÖ nµo ®ã so víi vèn ph¸p ®Þnh do
ph¸p luËt qui ®Þnh.
Vèn gãp ban ®Çu nµy cã qui m« phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè, mµ quan
träng hµng ®Çu lµ luËt ph¸p. Nhµ níc qui ®Þnh møc vèn ban ®Çu tèi thiÓu
lµ vèn ph¸p ®Þnh hay vèn ®iÒu lÖ ®Ó thµnh lËp doanh nghiÖp. Vèn nµy phô
thuéc vµo ®Æc ®iÓm ngµnh nghÒ, lÜnh vùc kinh doanh cña doanh nghiÖp.
Vèn gãp ban ®Çu lµ mét trong nh÷ng nguån t¹o lËp nªn vèn chñ së
h÷u cña doanh nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng nÕu doanh nghiÖp lµm ¨n
cã hiÖu qu¶ th× vèn chñ së h÷u cßn ®îc bæ sung tõ lîi nhuËn.
17
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Nguån vèn tõ lîi nhuËn gi÷ l¹i
Lîi nhuËn ®Ó l¹i lµ mét bé phËn lîi nhuËn ®îc sö dông t¸i ®Çu t, më
réng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. §©y lµ mét ph¬ng thøc t¹o
nguån tµi chÝnh quan träng vµ hÊp dÉn cña c¸c doanh nghiÖp v× nã gióp cho
doanh nghiÖp gi¶m thiÓu ®îc chi phÝ, gi¶m bít sù phô thuéc vµo bªn
ngoµi. Tuy nhiªn nguån vèn t¸i ®Çu t tõ lîi nhuËn ®Ó l¹i chØ cã thÓ thùc
hiÖn ®îc nÕu nh doanh nghiÖp ®· vµ ®ang ho¹t ®éng vµ cã lîi nhuËn,
®îc phÐp tiÕp tôc ®Çu t. Ngoµi ra cßn phô thuéc vµo c¸c yÕu tè kh¸c.
Ch¼ng h¹n ®èi víi doanh nghiÖp nhµ níc viÖc t¸i ®Çu t kh«ng chØ phô
thuéc vµo kh¶ n¨ng sinh lêi cña b¶n th©n doanh nghiÖp mµ cßn phô thuéc
vµo chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch t¸i ®Çu t cña nhµ níc.
MÆt kh¸c ®èi víi c«ng ty cæ phÇn th× viÖc ®Ó l¹i lîi nhuËn liÖn quan ®Õn
mét sè yÕu tè rÊt nh¹y c¶m. Khi c«ng ty ®Ó l¹i mét phÇn lîi nhuËn trong
n¨m cho t¸i ®Çu t, tøc lµ kh«ng dïng sè lîi nhuËn ®ã ®Ó chia l·i cæ phÇn,
c¸c cæ ®«ng kh«ng ®îc nhËn sè lîi nhuËn ®ã nhng bï l¹i hä cã quyÒn së
h÷u sè cæ phÇn t¨ng lªn cña c«ng ty. Nh vËy gi¸ trÞ ghi sæ cña c¸c cæ phiÕu
sÏ t¨ng lªn cïng víi viÖc tù tµi trî b»ng nguån vèn néi bé. §iÒu nµy mét
mÆt khuyÕn khÝch cæ ®«ng gi÷ cæ phiÕu l©u dµi nhng mÆt kh¸c dÔ lµm
gi¶m tÝnh hÊp dÉn cña cæ phiÕu trong thêi kú tríc m¾t (ng¾n h¹n) do cæ
®«ng chØ nhËn ®îc mét phÇn cæ tøc nhá h¬n. NÕu tû lÖ chi tr¶ cæ tøc thÊp
hoÆc sè l·i rßng kh«ng ®ñ hÊp dÉn th× cæ phiÕu cã thÓ bÞ gi¶m sót. Do ®ã ®Ó
®¶m b¶o môc tiªu tèi ®a ho¸ gi¸ trÞ tµi s¶n cña chñ së h÷u mµ kh«ng lµm
gi¶m gi¸ cæ phiÕu trªn thÞ trêng, chÝnh s¸ch ph©n phèi cæ tøc cña c«ng ty
cæ phÇn ph¶i lu ý ®Õn mét sè vÊn ®Ò liªn quan nh:
- Tæng sè lîi nhuËn rßng trong kú
- Møc chia l·i trªn mét cæ phiÕu cña c¸c n¨m tríc
- Sù xÕp h¹ng cæ phiÕu trªn thÞ trêng vµ tÝnh æn ®Þnh cña thÞ gi¸ cæ
phiÕu cña c«ng ty t©m lý vµ ®¸nh gi¸ cña c«ng chóng vÒ cæ phiÕu ®ã.
- HiÖu qu¶ cña viÖc t¸i ®Çu t
18
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Nguån vèn tõ ph¸t hµnh cæ phiÕu míi
Ph¬ng thøc t¹o lËp nµy chØ thùc hiÖn ë c«ng ty cæ phÇn v× chØ ë c«ng ty cæ
phÇn míi cã h×nh thøc cæ ®«ng, quyÒn së h÷u tËp thÓ. Cæ phiÕu lµ mét lo¹i
chøng kho¸n vèn chøng nhËn quyÒn së h÷u mét phÇn tµi s¶n vµ thu nhËp
cña cæ ®«ng ®èi víi c«ng ty cæ phÇn. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng doanh
nghiÖp cã thÓ t¨ng vèn chñ së h÷u b»ng viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu. §©y lµ
nguån tµi trî dµi h¹n vµ rÊt æn ®Þnh cho doanh nghiÖp. ViÖc ph¸t hµnh cæ
phiÕu míi cÇn ph¶i ®¸nh gÝa vµ lùa chän kü cµng bëi cã nhiÒu lo¹i cæ phiÕu
víi c¸c tÝnh chÊt kh¸c nhau:
- cæ phiÕu thêng: lµ lo¹i cæ phiÕu th«ng dông nhÊt v× nã cã nh÷ng u
thÕ trong viÖc ph¸t hµnh ra c«ng chóng vµ trong qu¸ tr×nh lu hµnh trªn thÞ
trêng chøng kho¸n. Cæ phiÕu thêng lµ chøng kho¸n quan träng nhÊt ®îc
trao ®æi mua b¸n trªn thÞ trêng chøng kho¸n ®iÒu ®ã chøng minh ®îc tÇm
quan träng cña nã so víi c¸c c«ng cô tµi chÝnh kh¸c. Tuy nhiªn viÖc ph¸t
hµnh cæ phiÕu cßn cã nh÷ng h¹n chÕ vµ rµng buéc nhÊt ®inh, chø kh«ng
ph¶i chØ ®¬n thuÇn ®a cæ phiÕu ra thÞ trêng. Giíi h¹n ph¸t hµnh lµ qui
®Þnh rµng buéc cã tÝnh ph¸p lý, chÞu sù qu¶n lý vµ kiÓm so¸t chÆt chÏ cña
uû ban chøng kho¸n nhµ níc.
Ph¸t hµnh cæ phiÕu thêng cã mét sè thuËn lîi sau:
+ ®èi víi nhµ ph¸t hµnh:
T¹o lËp ®îc vèn chñ së h÷u víi ®é an toµn khi sö dông cao
do kh«ng ph¶i lo hoµn tr¶ gèc, cã thÓ kh«ng ph¶i tr¶ c¶ l·i
Lµ nguån tµi trî dµi h¹n vµ æn ®Þnh
Rñi ro ®îc tiÕp tôc ph©n t¸n cho c¸c cæ ®«ng míi nªn ®é
rñi ro tÝnh trªn mét ®ång vèn chñ së h÷u gi¶m ®i
+ ®èi víi ngêi mua:
Cã quyÒn yªu cÇu vÒ thu nhËp nªn c«ng ty ho¹t ®éng cµng
hiÖu qu¶, cæ tøc cµng cao do kh«ng giíi h¹n vÒ thu nhËp
19
tailieuonthi
Chuyªn ®Ò tèt nghiÖp
Cã quyÒn kiÓm so¸t ®èi víi ho¹t ®éng cña c«ng ty
Trë thµnh chñ së h÷u c«ng ty, lîi nhuËn kú väng tõ kho¶n
®Çu t nµy cao h¬n so víi chñ nî.
Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi rÊt hÊp dÉn th× cæ phiÕu th«ng thêng còng
cã nh÷ng h¹n chÕ:
+ ®èi víi nhµ ph¸t hµnh:
QuyÒn kiÓm so¸t bÞ chia sÎ
Do rñi ro cña viÖc sö dông vèn tõ ph¸t hµnh cæ phiÕu thÊp
nªn kh¶ n¨ng sinh lêi sÏ gi¶m ®i
Chi phÝ vèn cao h¬n chi phÝ nî v× ®©y lµ chi phÝ cao nhÊt
trong c¸c lo¹i vèn huy ®éng
Chi phÝ vèn chñ sá h÷u lµ chi phÝ sau thuÕ nªn kh«ng ®îc
lîi tõ kho¶n tiÕt kiÖm nhê thuÕ
+ ®èi víi ngêi mua:
QuyÒn yªu cÇu vÒ thu nhËp vµ tµi s¶n lµ sau cïng
Rñi ro g¸nh chÞu lµ cao h¬n so víi chñ nî ( rñi ro kh«ng thu
håi ®îc vèn ®Çu t)
- Cæ phiÕu u tiªn: lo¹i cæ phiÕu nµy thêng chØ chiÕm tû träng nhá
trong tæng sè cæ phiÕu ®îc ph¸t hµnh. Cæ phiÕu u tiªn cã ®Æc ®iÓm lµ nã
thêng cã cæ tøc cè ®Þnh, chñ së h÷u cæ phiÕu u tiªn cã quyÒn ®îc thanh
to¸n l·i tríc c¸c cæ ®«ng thêng. NÕu sè l·i chØ ®ñ ®Ó tr¶ cæ tøc cho c¸c cæ
®«ng u tiªn th× c¸c cæ ®«ng thêng sÏ kh«ng ®îc nhËn cæ tøc cña kú ®ã.
Mét ®Æc ®iÓm kh¸c lµ cæ ®«ng cæ phiÕu u tiªn vÉn lµ chñ së h÷u c«ng ty
nhng kh«ng cã quyÒn tham gia biÓu quyÕt kh«ng ®îc tham gia ®¹i héi
®ång cæ ®«ng, nã mang tÝnh chÊt nh thµnh viªn gãp vèn trong c«ng ty hîp
danh.
20
- Xem thêm -
.PDF 
89 
436 
56 
