Lêi më ®Çu
Trong xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, quan hÖ th-¬ng m¹i vµ giao l-u
quèc tÕ ngµy cµng ®Æt ra nh÷ng ®ßi hái vµ th¸ch thøc míi ®èi víi c¸c NHTM
trong ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ. §-îc xem nh- chÊt xóc t¸c cho sù ph¸t
triÓn th-¬ng m¹i quèc tÕ, c«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ ®· kh«ng ngõng ®-îc
®æi míi vµ hoµn thiÖn, víi viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc thanh to¸n trong ®ã
cã ph-¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ nh»m ®¸p øng yªu cÇu an toµn
vµ t¨ng nhanh tèc ®é vßng quay vèn, ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cho
qu¸ tr×nh hîp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. H¬n n÷a, th«ng qua ho¹t
®éng thanh to¸n quèc tÕ c¸c ng©n hµng th-¬ng m¹i cã c¬ héi kh¼ng ®Þnh m×nh
trªn tr-êng quèc tÕ, t¨ng thu nhËp vµ ph¸t triÓn æn ®Þnh trong m«i tr-êng c¹nh
tranh.
NhËn thøc ®-îc tÇm quan träng cña ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ trong
ho¹t ®éng cña ng©n hµng th-¬ng m¹i, trong thêi gian thùc tËp t¹i ng©n hµng
th-¬ng m¹i cæ phÇn Qu©n ®éi em nhËn thÊy: Sau 8 n¨m ®i vµo ho¹t ®éng, ho¹t
®éng TTQT ®· ®¹t ®-îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh, tuy nhiªn qui m« ho¹t ®éng
vÉn cßn nhá l¹i chôi sù c¹nh tranh gay g¾t kh«ng nh÷ng tõ c¸c ng©n hµng
th-¬ng m¹i trong n-íc mµ cßn cã c¸c chi nh¸nh cña ng©n hµng n-íc ngoµi
nªn ho¹t ®éng thanh to¸n nãi chung vµ theo ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ
nãi riªng ®· gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n v-íng m¾c. ChÝnh v× vËy, viÖct×m ra
nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ho¹t ®éng TTQT theo ph-¬ng thøc TDCT cña ng©n
hµng TMCP Qu©n ®éi lµ hÕt søc cÇn thiÕt, nã kh«ng nh÷ng gãp phÇn ph¸t
triÓn ho¹t ®éng TTQT cña hÖ thèng NHTM nãi chung mµ cßn cña ng©n hµng
TMCP Qu©n ®éi nãi riªng ®ång thêi thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ph¸t
triÓn.
XuÊt ph¸t tõ lý do trªn, trong thêi gian thùc tËp t¹i ng©n hµng TMCP
Qu©n ®éi, cïng víi nh÷ng kiÕn thøc vÒ TTQT ®· ®-îc häc t¹i tr-êng ®¹i häc,
em ®· lùa chän ®Ò t¯i: “Ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ theo ph-¬ng thøc tÝn
dông chøng tõ cña ng©n hµng th-¬ng m¹i (nghiªn cøu t¹i ng©n hµng
TMCP Qu©n ®éi)”. Trong ph¹m vi cña bµi viÕt chñ yÕu t×m hiÓu t×nh h×nh,
kinh nghiÖm thùc tÕ, nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i trong c«ng t¸c TTQT theo
ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ t¹i ng©n hµng TMCP Qu©n ®éi. Vµ trªn nh÷ng
hiÓu biÕt ban ®Çu vÒ lÜnh vùc ®ã, em xin ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m ph¸t
1
triÓn ho¹t ®éng TTQT theo ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ t¹i ng©n hµng
TMCP Qu©n ®éi.
KÕt cÊu cña luËn v¨n gåm 3 ch-¬ng:
Ch-¬ng 1: Ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ theo ph-¬ng thøc tÝn
dông chøng tõ cña ng©n hµng th-¬ng m¹i.
Ch-¬ng 2: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ theo ph-¬ng
thøc tÝn dông chøng tõ t¹i ng©n hµng TMCP Qu©n ®éi.
Ch-¬ng 3: Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ theo
ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ t¹i ng©n hµng TMCP Qu©n ®éi.
ch-¬ng 1
ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ theo ph-¬ng thøc
tÝn dông chøng tõ cña ng©n hµng th-¬ng m¹i
1.1. Kh¸i niÖm thanh to¸n quèc tÕ.
Thanh to¸n quèc tÕ (TTQT) lµ sù chi tr¶ b»ng tiÒn (ngo¹i tÖ) liªn quan
tíi hµng ho¸, dÞch vô, t- b¶n cña c¸ nh©n, tæ chøc, ChÝnh phñ n-íc nµy ®èi víi
®èi t¸c cña m×nh trªn thÕ giíi. TTQT chÝnh lµ kh©u cuèi cïng ®Ó kÕt thóc mét
chu tr×nh ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kinh tÕ ®èi ngo¹i th«ng qua c¸c h×nh thøc
chuyÓn tiÒn hay bï trõ trªn c¸c tµi kho¶n t¹i ng©n hµng.
2
D-íi gi¸c ®é kinh tÕ, c¸c quan hÖ quèc tÕ ®-îc chia thµnh hai lo¹i :
quan hÖ mËu dÞch vµ quan hÖ phi mËu dÞch. Do ®ã, thanh to¸n quèc tÕ còng
bao gåm thanh to¸n mËu dÞch vµ thanh to¸n phi mËu dÞch.
. Thanh to¸n mËu dÞch.
Thanh to¸n mËu dÞch ph¸t sinh trªn c¬ së trao ®æi hµng ho¸ vµ dÞch vô
th-¬ng m¹i theo gi¸ c¶ quèc tÕ. Th«ng th-êng, trong thanh to¸n mËu dÞch ph¶i
cã chøng tõ hµng ho¸ kÌm theo. C¸c bªn mua b¸n bÞ rµng buéc víi nhau bëi
hîp ®ång th-¬ng m¹i hoÆc mét h×nh thøc cam kÕt kh¸c (th-, ®iÖn giao dÞch…).
Mçi hîp ®ång chØ ra mét mèi quan hÖ nhÊt ®Þnh, néi dung hîp ®ång ph¶i qui
®Þnh râ c¸ch thøc thanh to¸n dÞch vô th-¬ng m¹i, hµng ho¸ nhÊt ®Þnh.
. Thanh to¸n phi mËu dÞch.
Lµ quan hÖ thanh to¸n ph¸t sinh kh«ng liªn quan ®Õn hµng ho¸ còng
nh- lao vô, nã mang tÝnh chÊt th-¬ng m¹i. §ã lµ chi phÝ cña c¸c c¬ quan
ngo¹i giao, ngo¹i th-¬ng ë n-íc së t¹i, chi phÝ vÒ ®i l¹i cña c¸c ®oµn kh¸ch,
c¸c tæ chøc hay c¸ nh©n…
Thanh to¸n phi mËu dÞch ngµy cµng chiÕm mét tû träng lín trong ho¹t
®éng TTQT ®Æc biÖt lµ trong ho¹t ®éng thanh to¸n chuyÓn kiÒu hèi khi l-îng
kiÒu bµo cña mçi quèc gia ngµy cµng gia t¨ng.
Ngoµi hai lo¹i thanh to¸n nªu trªn, trong TTQT cßn cã thanh to¸n vay
nî, viÖn trî. Thùc chÊt lo¹i thanh to¸n nµy còng lµ thanh to¸n mËu dÞch nh-ng
chØ kh¸c lµ ë nguån vèn. Thanh to¸n mËu dÞch ®-îc thùc hiÖn b»ng vèn tù cã,
cßn thanh to¸n vay nî hay viÖn trî do n-íc ngoµi cÊp vèn. Ngµy nay, h×nh
thøc thanh to¸n nµy chiÕm mét tû träng kh¸ lín nhÊt lµ ë c¸c n-íc b¾t ®Çu
ph¸t triÓn hay c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n nî, kho¶n
viÖn trî tíi kú h¹n hoµn tr¶ cña quèc gia.
VÒ c¬ b¶n TTQT ph¸t sinh trªn c¬ së ho¹t ®éng th-¬ng m¹i quèc tÕ.
Khi ®Ò cËp ®Õn ho¹t ®éng th-¬ng m¹i quèc tÕ lµ ®Ò cËp ®Õn quan hÖ mua b¸n,
trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c n-íc. TTQT lµ kh©u cuèi cïng cña mét qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt vµ l-u th«ng hµng ho¸, do vËy nÕu c«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ ®-îc
tæ chøc tèt th× gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu míi ®-îc thùc hiÖn, gãp phÇn thóc ®Èy
th-¬ng m¹i quèc tÕ ph¸t triÓn. TTQT trë thµnh mét yÕu tè quan träng ®Ó n©ng
cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng ®èi ngo¹i.
3
Thanh to¸n quèc tÕ thùc sù phøc t¹p, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay,
khi nÒn kinh tÕ thÕ giíi cã nhiÒu bÊt æn, tû gi¸ hèi ®o¸i biÕn ®éng liªn tôc, v×
vËy yªu cÇu ®Æt ra cho c«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ lµ ®¶m b¶o an toµn cho c¸c
hîp ®ång nhËp khÈu, c¸c kho¶n doanh thu hµng xuÊt khÈu thu vÒ mét c¸ch kÞp
thêi, chÝnh x¸c, an toµn.
1.2. Vai trß cña ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ
Ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ ngµy cµng cã vÞ trÝ quan träng trong qu¸
tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n-íc, ®Æc biÖt trong giai ®o¹n hiÖn nay khi chóng ta
®ang tiÕn hµnh sù nghiÖp x©y dùng ®Êt n-íc.Th«ng qua ho¹t ®éng TTQT ,
chóng ta cã thÓ tËn dông ®-îc vèn, c«ng nghÖ n-íc ngoµi ®Ó thùc hiÖn c«ng
nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc, rót ng¾n kho¶ng c¸ch tôt hËu vµ ®-a nÒn
kinh tÕ ®Êt n-íc hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ trªn thÕ giíi.
Ho¹t ®éng TTQT lµ kh©u quan träng trong qu¸ tr×nh mua b¸n, trao ®æi
hµng hoµ dÞch vô gi÷a c¸c tæ chøc c¸ nh©n thuéc c¸c quèc gia kh¸c nhau.
Ho¹t ®éng TTQT cña c¸c ng©n hµng ngµy cµng cã vÞ trÝ vµ vai trß quan träng,
nã lµ c«ng cô, lµ cÇu nèi trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, quan hÖ kinh tÕ vµ
th-¬ng m¹i gi÷a c¸c n-íc trªn thÕ giíi.
Ho¹t ®éng TTQT gióp cho doanh nghiÖp h¹n chÕ rñi ro trong qu¸ tr×nh
thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu. Do vÞ trÝ ®Þa lý cña c¸c b¹n hµng th-êng
c¸ch xa nhau lµm h¹n chÕ viÖc t×m hiÓu kh¶ n¨ng tµi chÝnh, kh¶ n¨ng cña
ng-êi mua, cña bªn nî, ®ång thêi trong ®iÒu kiÖn thÞ tr-êng th-êng xuyªn
biÕn ®éng, kh¶ n¨ng thanh to¸n cña bªn nî bÊp bªnh, h¬n n÷a trong nÒn kinh
tÕ thÞ tr-êng t×nh tr¹ng lõa ®¶o ngµy cµng t¨ng nªn rñi ro trong viÖc thùc hiÖn
hîp ®ång xuÊt hËp khÈu ngµy cµng nhiÒu. Tæ chøc tèt ho¹t ®éng thanh to¸n
quèc tÕ sÏ gióp c¸c nhµ xuÊt khÈu h¹n chÕ ®-îc rñi ro trong qu¸ tr×nh kinh
doanh, nhê ®ã sÏ thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ph¸t triÓn.
§èi víi ng©n hµng th-¬ng m¹i, viÖc më réng thanh to¸n quèc tÕ cã vÞ
trÝ vµ vai trß hÕt søc quan träng, ®©y kh«ng ph¶i lµ mét dÞch vô thuÇn tuý mµ
cßn ®-îc coi lµ mét dÞch vô kh«ng thÓ thiÕu ®-îc trong ho¹t ®éng kinh doanh
cña ng©n hµng, nã bæ sung vµ hç trî cho c¸c ho¹t ®éng kh¸c ph¸t triÓn. Ho¹t
®éng thanh to¸n quèc tÕ gióp cho ng©n hµng thu hót thªm kh¸ch hµng cã nhu
cÇu giao dÞch kinh doanh quèc tÕ. Trªn c¬ së ®ã ng©n hµng ph¸t trÓn ®-îc c¸c
dÞch vô nh- huy ®éng vèn ngo¹i tÖ, ®Èy m¹nh ho¹t ®éng tÝn dông tµi trî xuÊt
4
nhËp khÈu vµ c¸c dÞch vô kh¸c, nhê ®ã qui m« ho¹t déng cña ng©n hµng ngµy
cµng lín. Bªn c¹nh ®ã, ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i gióp cho ng©n hµng
n©ng cao uy tÝn vµ ngµy t¹o mét niÒm tin v÷ng ch¾c cho kh¸ch hµng.
Tãm l¹i, trong c¬ chÕ thÞ tr-êng c¹nh tranh gay g¾t, trong xu thÕ toµn
cÇu ho¸, ho¹t ®éng TTQT cã vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc gãp phÇn
t¨ng thu nhËp, uy tÝn vµ kh¼ n¨ng c¹nh tranh cho ng©n hµng.
1.3. C¸c ph-¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ chñ yÕu
Ph-¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ lµ toµn bé qu¸ tr×nh, c¸ch thøc tr¶ tiÒn
hµng trong giao dÞch mua b¸n ngo¹i th-¬ng gi÷a ng-êi xuÊt khÈu vµ ng-êi
nhËp khÈu. Trong xu thÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ngµy cµng më réng vµ ph¸t
triÓn, c¸c ph-¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ còng ngµy cµng ®a d¹ng vµ phong
phó, nh»m ®¸p øng tèt h¬n c¸c nhu cÇu vÒ thanh to¸n cho kh¸ch hµng. Mçi
ph-¬ng thøc thanh to¸n cã nh÷ng -u nh-îc ®iÓm kh¸c nhau, hiÖn nay mét sè
ph-¬ng thøc ®-îc sö dông phæ biÕn trong thanh to¸n quèc tÕ gåm:
1.3.1. Ph-¬ng thøc chuyÓn tiÒn
Ph-¬ng thøc chuyÓn tiÒn lµ ph-¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ mµ kh¸ch
hµng (ng-êi tr¶ tiÒn) yªu cÇu ng©n hµng phôc vô m×nh chuyÓn mét sè tiÒn
nhÊt ®Þnh cho ng-êi kh¸c (ng-êi h-ëng lîi) ë mét ®Þa ®iÓm, trong mét thêi
gian nhÊt ®Þnh b»ng ph-¬ng thøc chuyÓn tiÒn theo yªu cÇu kh¸ch hµng.
a/.Tr-êng hîp ¸p dông thanh to¸n chuyÓn tiÒn
- Hai bªn cã quan hÖ l©u n¨m vµ tÝn nhiÖm lÉn nhau
- Thanh to¸n trong phi mËu dÞch, chuyÓn vèn ra n-íc ngoµi ®Çu t-,
chuyÓn lîi nhuËn vÒ n-íc, chuyÓn kiÒu hèi.
b/. ¦u nh-îc ®iÓm
- ¦u ®iÓm: Lµ ph-¬ng tiÖn ®¬n gi¶n, thuËn tiÖn, thanh to¸n trùc tiÕp
gi÷a bªn mua vµ bªn b¸n, ng©n hµng chØ gi÷ vai trß trung gian.
- Nh-îc ®iÓm: ViÖc thanh to¸n phô thuéc vµo thiÖn chÝ cña ng-êi mua,
bªn b¸n dÔ bÞ chiÕm dông vèn trong thanh to¸n. Ph-¬ng thøc nµy th-êng chØ
sö dông trong lÜnh vùc phi mËu dÞch vµ thanh to¸n trong lÜnh vùc th-¬ng m¹i,
c¸c chi phÝ cã liªn quan ®Õn xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ (phÝ vËn chuyÓn, b¶o
hiÓm…)
5
Quy tr×nh thanh to¸n nghiÖp vô theo ph-¬ng thøc tr¶ tiÒn
Ng©n hµng chuyÓn tiÒn
(3)
(1)
(4)
(2)
Ng©n hµng ®¹i lý
(5)
(1)
Ng-êi nhËp khÈu
Ng-êi xuÊt khÈu
(1): Sau khi ký kÕt hîp ®ång ngo¹i th-¬ng, ng-êi xuÊt khÈu thùc hiÖn
cung øng hµng ho¸, dÞch vô vµ giao toµn bé chøng tõ hµng ho¸ cho bªn nhËp
khÈu.
(2): Ng-êi nhËp khÈu sau khi kiÓm tra chøng tõ ho¸ ®¬n, lËp lÖnh
chuyÓn tiÒn, yªu cÇu ng©n hµng phôc vô m×nh chuyÓn tiÒn cho ng-êi h-ëng
lîi.
(3): Ng©n hµng chuyÓn tiÒn tiÕn hµnh kiÓm tra nÕu thÊy hîp lÖ vµ ®ñ
kh¶ n¨ng thanh to¸n sÏ trÝch tµi kho¶n cña ng-êi nhËp khÈu ®Ó chuyÓn tiÒn vµ
göi giÊy b¸o nî cho ng-êi nhËp khÈu.
(4): Ng©n hµng chuyÓn tiÒn ra lÖnh cho ng©n hµng ®¹i lý cña m×nh ë
n-íc ngoµi chuyÓn tiÒn cho ng-êi xuÊt khÈu.
(5): Ng©n hµng ®¹i lý ghi cã vµ b¸o cã cho ng-êi xuÊt khÈu.
1.3.2. Ph-¬ng thøc nhê thu
Ph-¬ng thøc nhê thu ®-îc thùc hiÖn trªn c¬ së nh÷ng qui ®Þnh cña
nguyªn t¾c thèng nhÊt nhê thu sè 522 cña phßng th-¬ng m¹i quèc tÕ söa ®æi
n¨m 1995 cã hiÖu lùc tõ 1/1/1996 (Uniform Rulers of the Collection, 1995
Revision No 522, ICC).
Ph-¬ng thøc nhê thu lµ ph-¬ng thøc thanh to¸n trong ®ã ng-êi xuÊt
khÈu sau khi hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng hoÆc cung øng dÞch vô tiÕn hµnh
uû th¸c cho ng©n hµng phôc vô m×nh thu hé tiÒn tõ ng-êi nhËp khÈu dùa trªn
c¬ së hèi phiÕu do ng-êi xuÊt khÈu lËp ra.
Ph-¬ng thøc nhê thu bao gåm:
6
a/. Nhê thu phiÕu tr¬n:
Lµ ph-¬ng thøc trong ®ã ng-êi b¸n uû th¸c cho ng©n hµng thu hé tiÒn ë
ng-êi mua c¨n cø vµo hèi phiÕu do m×nh lËp ra cßn chøng tõ göi hµng th× göi
th¼ng cho ng-êi mua kh«ng th«ng qua ng©n hµng.
* Ph-¬ng thøc nhê thu phiÕu tr¬n th-êng chØ ¸p dông trong tr-êng hîp
ng-êi mua vµ ng-êi b¸n tin cËy lÉn nhau hoÆc lµ ph¶i cã quan hÖ liªn doanh
víi nhau gi÷a c«ng ty mÑ, c«ng ty con hoÆc lµ chi nh¸nh cña nhau. Thanh to¸n
vÒ c¸c dÞch vô cã liªn quan ®Õn xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ v× viÖc thanh to¸n
nµy kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i kÌm theo chøng tõ nh- c-íc phÝ vËn t¶i, b¶o hiÓm
båi th-êng,…
* Nh-îc ®iÓm: Ph-¬ng thøc nµy kh«ng ®-îc ¸p dông nhiÒu trong thanh
to¸n vÒ mËu dÞch v×:
- §èi víi ng-êi b¸n: Kh«ng ®¶m b¶o quyÒn lîi cho hä, v× viÖc nhËn
hµng cña ng-êi mua hoµn toµn t¸ch rêi khái kh©u thanh to¸n, do ®ã ng-êi
mua cã thÓ nhËn hµng vµ kh«ng tr¶ tiÒn hoÆc tr¶ tiÒn chËm trÔ.
- §èi víi ng-êi mua: Khi ¸p dông ph-¬ng thøc nµy còng cã ®iÒu bÊt
lîi, V× nÕu hèi phiÕu ®Õn sím h¬n chøng tõ, ng-êi mua ph¶i tr¶ tiÒn ngay
trong khi kh«ng biÕt viÖc giao hµng cña ng-êi b¸n cã ®óng hîp ®ång hay
kh«ng.
Quy tr×nh thanh to¸n theo ph-¬ng thøc nhê thu phiÕu tr¬n
(6)
Ng©n hµng thu hé
Ng©n hµng ®¹i lý
(3)
(2)
(7)
Ng-êi xuÊt khÈu
(5)
(1)
(4)
Ng-êi nhËp khÈu
(1): Ng-êi xuÊt khÈu giao hµng vµ bé chøng tõ hµng ho¸ cho ng-êi
nhËp khÈu.
7
(2): Ng-êi xuÊt khÈu lËp hèi phiÕu vµ uû th¸c cho ng©n hµng thu hé
tiÒn ë ng-êi nhËp khÈu b»ng nhê thu.
(3): Ng©n hµng thu hé göi th- uû th¸c nhê thu kÌm hèi phiÕu cho ng©n
hµng ®¹i lý cña m×nh ë n-íc nhËp khÈu ®Ó yªu cÇu thu tiÒn.
(4): Ng©n hµng ®¹i lý göi hèi phiÕu cho ng-êi nhËp khÈu ®Ó yªu cÇu
thanh to¸n hay chÊp nhËn hèi phiÕu.
(5): Ng-êi nhËp khÈu th«ng b¸o ®ång ý chÊp nhËn thanh to¸n hoÆc tõ
chèi.
(6): Ng©n hµng ®¹i lý chuyÓn tiÒn vµ göi giÊy b¸o cã hoÆc hèi phiÕu ®·
chÊp nhËn thanh to¸n vÒ ng©n hµng thu nî hoÆc th«ng b¸o vÒ sù tõ chèi thanh
to¸n cña bªn nhËp khÈu.
(7): Ng©n hµng thu hé ghi cã vµ b¸o cã cho ng-êi xuÊt khÈu hoÆc
th«ng b¸o vÒ sù tõ chèi thanh to¸n cu¶ ng-êi nhËp khÈu.
b/. Nhê thu kÌm chøng tõ
Lµ ph-¬ng thøc thanh to¸n trong ®ã ng-êi b¸n uû th¸c cho ng©n hµng
thu hé tiÒn ë ng-êi mua nh-ng kh«ng c¨n cø vµo hèi phiÕu mµ c¨n cø vµo bé
chøng tõ göi hµng kÌm theo víi ®iÒu kiÖn lµ nÕu ng-êi mua tr¶ tiÒn hoÆc chÊp
nhËn tr¶ tiÒn hèi phiÕu th× ng©n hµng míi trao bé chøng tõ göi hµng cho ng-êi
mua ®Ó nhËn hµng.
Trong nhê thu kÌm chøng tõ, ng-êi b¸n uû th¸c cho cho ng©n hµng
ngoµi viÖc thu hé tiÒn cßn cã viÖc nhê ng©n hµng khèng chÕ chøng tõ vËn t¶i
®èi víi ng-êi mua. §©y lµ sù kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a nhê thu kÌm chøng tõ vµ
nhê thu phiÕu tr¬n.
* Nh-îc ®iÓm:
- Ng-êi b¸n th«ng qua ng©n hµng míi khèng chÕ ®-îc quyÒn ®Þnh
®o¹t hµng ho¸ cña ng-êi mua, chø ch-a khèng chÕ ®-îc viÖc tr¶ tiÒn cña
ng-êi mua. Ng-êi mua cã thÓ kÐo dµi viÖc tr¶ tiÒn b»ng c¸ch ch-a nhËn chøng
tõ hoÆc cã thÓ kh«ng tr¶ tiÒn còng ®-îc khi thÞ tr-êng bÊt lîi víi hä.
- ViÖc tr¶ tiÒn cßn qu¸ chËm ch¹p, tõ lóc giao hµng ®Õn lóc nhËn ®-îc
tiÒn cã khi kÐo dµi vµi th¸ng hoÆc nöa n¨m.
8
- Trong ph-¬ng thøc nµy ng©n hµng chØ ®ãng vai trß lµ ng-êi trung
gian thu tiÒn hé, cßn kh«ng cã tr¸ch nhiÖm ®Õn viÖc tr¶ tiÒn cña ng-êi mua.
* Tuú theo thêi h¹n tr¶ tiÒn ph-¬ng thøc nµy ®-îc chia ra lµm:
+ Nhê thu tr¶ tiÒn ®æi chøng tõ (Documentary against payment- D/P):
ph-¬ng thøc nµy th-êng chØ sö dông trong tr-êng hîp ng-êi b¸n tr¶ tiÒn ngay.
+ Nhê thu chÊp nhËn ®æi chøng tõ (Documentary against acceptanceD/A)
Ph-¬ng thøc nµy ®-îc sö dông trong tr-êng hîp mua chôi. Tr×nh tù tiÕn
hµnh D/A còng gièng nh- D/P song mét ®iÓm kh¸c lµ ng-êi mua chØ ph¶i ký
chÊp nhËn tr¶ tiÒn vµo hèi phiÕu th× sÏ ®-îc ng©n hµng trao cho bé chøng tõ
göi hµng ®Ó ®i nhËnh hµng.
Quy tr×nh thanh to¸n theo ph-¬ng thøc nhê thu kÌm chøng tõ
(7)
Ng©n hµng thu hé
Ng©n hµng ®¹i lý
(3)
(2)
(8)
Ng-êi xuÊt khÈu
(4)
(1)
(5)
(6)
Ng-êi nhËp khÈu
(1): Ng-êi xuÊt khÈu giao hµng sang n-íc nhËp khÈu.
(2): Ng-êi nhËp khÈu ký ph¸t hèi phiÕu ®ßi tiÒn ng-êi nhËp khÈu göi
kÌm theo bé chøng tõ hµng ho¸ ®Õn ng©n hµng phôc vô m×nh ®Ó nhê thu hé
tiÒn ng-êi nhËp khÈu.
(3): Ng©n hµng thu hé göi hèi phiÕu, chøng tõ hµng ho¸ kÌm theo thuû nhiÖm sang ng©n hµng ®¹i lý n-íc nhËp khÈu nhê thu hé tiÒn.
(4): Ng©n hµng ®¹i lý sau khi kiÓm tra, gi÷ l¹i bé chøng tõ, göi hèi
phiÕu ®Õn ng-êi nhËp khÈu yªu cÇu tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn tr¶ tiÒn.
(5): Ng-êi nhËp khÈu th«ng b¸o chÊp nhËn hoÆc tõ chèi thanh to¸n.
(6): Ng©n hµng ®¹i lý chuyÓn giao chøng tõ hµng ho¸ cho ng-êi nhËp
khÈu ®Ó hä nhËn hµng nÕu ng-êi nhËp khÈu ®ång ý thanh to¸n.
9
(7): Ng©n hµng ®¹i lý thùc hiÖn bót to¸n chuyÓn tiÒn vµ göi giÊy b¸o cã
hoÆc hèi phiÕu ®· chÊp nhËn vÒ ng©n hµng thu hé, hoÆc th«ng b¸o vÒ tõ chèi
thanh to¸n cña bªn nhËp khÈu.
(8): Ng©n hµng thu hé tiÒn thanh to¸n hoÆc chuyÓn hèi phiÕu ®· chÊp
nhËn cho ng-êi xuÊt khÈu hoÆc tõ chèi thanh to¸n.
So víi ph-¬ng thøc nhê thu phiÕu tr¬n th× ph-¬ng thøc nhê thu kÌm
chøng tõ ®¶m b¶o h¬n v× ng©n hµng thay mÆt cho ng-êi b¸n kh«ng chÕ chøng
tõ. Ng©n hµng ®ãng vai trß ng-êi trung gian thu tiÒn hé, ng©n hµng kh«ng cã
tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc tr¶ tiÒn cña ng-êi mua vµ h-ëng hoa hång. Dùa trªn c¬ së
giÊy uû th¸c vµ bé chøng tõ hµng ho¸ cña ng-êi b¸n, ng©n hµng tiÕn hµnh thu
hé tiÒn, ng©n hµng kh«ng chôi tr¸ch nhiÖm kiÓm tra chøng tõ vµ kh«ng liªn
quan g× ®Õn viÖc uû th¸c thu ®ã cã ®-îc ng-êi mua chÊp nhËn hoÆc tr¶ tiÒn
hay kh«ng.
Ph-¬ng thøc nhê thu ®-îc ¸p dông trong tr-êng hîp hµng ho¸ míi b¸n
lÇn ®Çu (mang tÝnh chÊt chµo hµng), hµng ø ®äng, khã tiªu thô, thu c-íc phÝ
vËn t¶i, phÝ b¶o hiÓm, tiÒn båi th-êng hoa hång hoÆc trong tr-êng hîp hµng
®-îc thanh to¸n theo ph-¬ng thøc tÝn dông chuyÓn sang nhê thu.
1.3.3. Ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ
Trong mua b¸n quèc tÕ nhiÒu khi ng-êi b¸n vµ ng-êi mua ë rÊt xa
nhau, Ýt th«ng tin vµ Ýt tiÕp xóc ®-îc víi nhau nªn kh«ng hoµn toµn hiÓu biÕt
vµ tin t-ëng lÉn nhau. Khi b¸n hµng, ng-êi xuÊt khÈu kh«ng hoµn toµn tin
ch¾c ng-êi mua lu«n s½n sµng tr¶ tiÒn v× vËy hä mong muèn cã mét cam kÕt
r»ng mçi khi ®· ký hîp ®ång vµ giao hµng th× hä sÏ nhËn ®-îc tiÒn. Ng-êi b¸n
muèn ®¶m b¶o ch¾c ch¾n, ng-êi mua th× l¹i kh«ng muèn tr¶ tiÒn tr-íc khi
nhËn ®-îc hµng. Nh- ®· ph©n tÝch c¸c ph-¬ng thøc thanh to¸n ë trªn ®Òu
kh«ng ®¶m b¶o quyÒn lîi c«ng b»ng cho c¶ ng-êi b¸n vµ ng-êi mua. Mét
ph-¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ cã sù tham gia trùc tiÕp cña ng©n hµng trong
qu¸ tr×nh thanh to¸n ®· gi¶i quyÕt ®-îc vÊn ®Ò trªn. §ã chÝnh lµ ph-¬ng thøc
tÝn dông chøng tõ (TDCT).
Ph-¬ng thøc TDCT lµ mét sù tho¶ thuËn trong ®ã mét ng©n hµng (ng©n
hµng më th- tÝn dông) theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng (ng-êi mö th- tÝn dông)
sÏ tr¶ mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho ng-êi kh¸c (ng-êi h-ëng lîi) hoÆc chÊp nhËn
10
hèi phiÕu do ng-êi nµy ký ph¸t trong ph¹m vi sè tiÒn vµ thêi gian qui ®Þnh
trong th- tÝn dông.
Ph-¬ng thøc TDCT ra ®êi vµo n¨m 1993, ®¸p øng nhu cÇu n©ng cao
hiÖu qu¶ thanh to¸n quèc tÕ vµ tõ ®ã ®Õn nay nã trë thµnh ph-¬ng thøc thanh
to¸n quèc tÕ th«ng dông nhÊt trong ngo¹i th-¬ng.
1.3.3.1. C¸c bªn tham gia trong ph-¬ng thøc TDCT:
- Ng-êi xin më th- tÝn dông (Aplicant) lµ ng-êi mua, ng-êi nhËp khÈu
hµng ho¸, hoÆc lµ ng-êi mua uû th¸c cho mét ng-êi kh¸c.
- Ng-êi h-ëng lîi th- tÝn dông (benificiary) lµ ng-êi b¸n, ng-êi xuÊt
khÈu hay bÊt cø ng-êi nµo kh¸c mµ ng-êi h-ëng lîi chØ ®Þnh.
- Ng©n hµng më th- tÝn dông (Issuing Bank) lµ ng©n hµng phôc vô
ng-êi nhËp khÈu, cÊp tÝn dông cho ng-êi nhËp khÈu vµ ®íng ra cam kÕt tr¶
tiÒn cho ng-êi h-ëng lîi th- tÝn dông khi ng-êi nµy xuÊt tr×nh chøng tõ phï
hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn ®iÒu kho¶n cña th- tÝn dông.
- Ng©n hµng th«ng b¸o th- tÝn dông (Advising Bank) lµ ng©n hµng
th«ng b¸o trùc tiÕp vÒ th- tÝn dông vµ c¸c giao dÞch cã liªn quan ®Õn th- tÝn
dông cho ng-êi h-ëng lîi th- tÝn dông. §©y lµ ng©n hµng chi nh¸nh hoÆc ng©n
hµng ®¹i lý cña ng©n hµng ph¸t hµnh vµ th-êng ë n-íc ng-êi xuÊt khÈu.
Ngoµi ra, tuú theo yªu cÇu ng-êi xuÊt khÈu, t¨ng møc ®é an toµn cho
c¸c bªn tham gia, trong quy tr×nh thanh to¸n theo ph-¬ng thøc tÝn dông chøng
tõ ngoµi 4 thµnh viªn chñ yÕu cßn cã sù tham gia cña c¸c thµnh viªn sau:
- Ng©n hµng x¸c nhËn (Confirming Bank): ng©n hµng x¸c nhËn tr¸ch
nhiÖm cña m×nh sÏ cïng ng©n hµng më th- tÝn dông ®¶m b¶o tr¶ tiÒn cho
ng-êi xuÊt khÈu trong tr-êng hîp ng©n hµng më th- tÝn dông kh«ng ®ñ kh¶
n¨ng thanh to¸n. Ng©n hµng x¸c nhËn cã thÓ lµ ng©n hµng th«ng b¸o th- tÝn
dông hoÆc ng©n hµng kh¸c do h-ëng lîi chØ ®Þnh khi hä kh«ng tin vµo kh¶
n¨ng thanh to¸n cña ng©n hµng ph¸t hµnh.
- Ng©n hµng hoµn tr¶ tiÒn (Rembursing Bank) lµ ng©n hµng ®-îc ng©n
hµng ph¸t hµnh uû nhiÖm ®Ó chuyÓn tiÒn tr¶ cho ng-êi thô h-ëng. Th«ng
th-êng, ng©n hµng nµy lµ ng©n hµng mµ ng©n hµng ph¸t hµnh cã duy tr× tµi
kho¶n t¹i ®ã.
11
Trong thùc tÕ khi thanh to¸n b»ng ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ kh«ng
nhÊt thiÕt ph¶i cã ®Çy ®ñ c¶ 4 ng©n hµng ®ã tham gia mµ th-êng chØ cã hai
ng©n hµng ®øng ra ®¶m nhËn c¸c chøc n¨ng trªn.
Mèi quan hÖ ph¸p lý gi÷a c¸c bªn tham gia:
- Ng©n hµng më vµ ng-êi yªu cÇu: ng-êi nhËp khÈu göi th- yªu cÇu
më th- TDCT ®Õn ng©n hµng phôc vô m×nh. Th«ng qua viÖc chÊp nhËn më thtÝn dông ng©n hµng më vµ ng-êi yªu cÇu ®· cã mèi quan hÖ ph¸p lý. GiÊy yªu
cÇu më th- tÝn dông chÝnh lµ v¨n b¶n ph¸p lý thÓ hiÖn quan hÖ nµy. Ng©n hµng
cã tr¸ch nhiÖm ®øng ra thanh to¸n hé ng-êi nhËp khÈu v× vËy ng©n hµng ph¶i
kiÓm tra t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp vµ ®Ò ra møc ký quü nhÊt ®Þnh
nh»m gi¶m rñi ro cña ng©n hµng xuèng møc thÊp nhÊt trong quan hÖ víi
kh¸ch hµng.
- Ng©n hµng më vµ ng-êi h-ëng lîi: ®èi víi ng-êi h-ëng lîi ng©n
hµng më th- tÝn dông cã nghÜa vô tr¶ tiÒn cho ng-êi h-ëng lîi khi hä ®-a ra
bé chøng tõ hîp lý ngay c¶ khi ng-êi h-ëng lîi kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ tiÒn.
- Ng©n hµng th«ng b¸o vµ ng-êi ®-îc h-ëng: Ng©n hµng th«ng b¸o
chØ thùc hiÖn th«ng b¸o th- tÝn dông mµ kh«ng cã mét cam kÕt nµo vÒ thanh
to¸n ®èi víi tÝn dông chøng tõ, v× ng©n hµng th«ng b¸o vµ ng-êi h-ëng lîi
kh«ng cã rµng buéc vÒ ph¸p lý, nh-ng ng©n hµng th«ng b¸o ph¶i kiÓm tra tÝnh
x¸c thùc cña th- tÝn dông vµ ®-îc h-ëng phÝ dÞch vô tõ ng-êi h-ëng lîi.
- Ng©n hµng x¸c nhËn vµ ng-êi ®-îc h-ëng lîi: Víi viÖc x¸c nhËn thTDCT ng©n hµng x¸c nhËn ®· cïng chôi tr¸ch nhiÖm víi ng©n hµng ph¸t hµnh
trong viÖc hoµn tr¶ tiÒn cho ng-êi h-ëng lîi. Ng©n hµng x¸c nhËn ph¶i thanh
to¸n hoÆc chÊp nhËn hèi phiÕu do ng-êi h-ëng lîi ký ph¸t nÕu chøng tõ hîp lÖ
®-îc xuÊt tr×nh t¹i ng©n hµng hoÆc ng©n hµng chØ ®Þnh phï hîp víi ®iÒu kho¶n
cña th- tÝn dông.
- Ng©n hµng më vµ ng©n hµng x¸c nhËn: viÖc mét ng©n hµng x¸c nhËn
cho mét ng©n hµng më th- tÝn dông cã nghÜa lµ ng©n hµng x¸c nhËn ®· cÊp tÝn
dông cho ng©n hµng më, theo ®ã ng©n hµng më sÏ nhËn nî khi kho¶n tÝn
dông ®ã ®-îc ng©n hµng x¸c nhËn thanh to¸n.
1.3.3.2. Néi dung cña ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ.
a/. Th- tÝn dông trong ph-¬ng thøc TDCT
12
Th- tÝn dông (Letter of Credit- L/C) lµ mét v¨n b¶n do ng©n hµng ph¸t
hµnh theo yªu cÇu cña ng-êi xin më th- tÝn dông (ng-êi nhËp khÈu), trong ®ã
ng©n hµng ph¸t hµnh cam kÕt tr¶ tiÒn cho ng-êi ®-îc h-ëng lîi (nhµ xuÊt
khÈu) mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, víi ®iÒu kiÖn ng-êi
nµy ph¶i xuÊt tr×nh mét bé chøng tõ phï hîp víi ®iÒu kho¶n qui ®Þnh trong
v¨n b¶n ®ã.
Th- tÝn dông cã tÝnh chÊt quan träng, nã h×nh thµnh trªn c¬ së hîp ®ång
mua b¸n, nh-ng sau khi ®-îc thiÕt lËp, nã l¹i hoµn toµn ®éc lËp víi hîp ®ång
mua b¸n.
Chøc n¨ng cña th- tÝn dông:
- Chøc n¨ng thanh to¸n: Trong thanh to¸n quèc tÕ ®¶m b¶o kh¶ n¨ng
thanh to¸n lµ yÕu tè quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu ®-îc. TÝn dông chøng tõ
còng cã chøc n¨ng c¬ b¶n ®ã, ®ã lµ chøc n¨ng thanh to¸n. §-îc thÓ hiÖn lµ
dïng c¸c chøng tõ, th-, ®iÖn chuyÓn tiÒn, hèi phiÕu, sÐc ®Ó thanh to¸n gi÷a
ng-êi mua vµ ng-êi b¸n.
- Chøc n¨ng ®¶m b¶o tÝn dông chøng tõ: §-îc thÓ hiÖn qua cam kÕt
®éc lËp cña ng©n hµng më th- tÝn dông ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n cho
ng-êi xuÊt khÈu ngay c¶ trong tr-êng hîp ng-êi nhËp khÈu kh«ng cã kh¶
n¨ng thanh to¸n. §ång thêi quyÒn lîi cña bªn nhËp khÈu còng ®-îc ®¶m b¶o
víi viÖc ng©n hµng chØ tr¶ tiÒn cho ng-êi xuÊt khÈu khi ®· tr×nh bé chøng tõ
phï hîp víi L/C.
- Chøc n¨ng tÝn dông: Khi ng©n hµng më L/C nhËn ®-îc ®¬n xin më
L/C cña ng-êi nhËp khÈu, ng©n hµng cã thÓ yªu cÇu ng-êi nhËp khÈu ký quü
víi møc ký quü tõ 0%-100% tuú theo quan hÖ gi÷a kh¸ch hµng víi ng©n hµng.
Nh- vËy ng©n hµng cã thÓ cho ng-êi nhËp khÈu vay ®Ó ký quü hoÆc tr¶ tiÒn l·i
cho sè tiÒn ký quü thuéc së h÷u cña ng-êi nhËp khÈu. Khi ng©n hµng nhËn
®-îc bé chøng tõ vµ hèi phiÕu, ng©n hµng tr¶ tiÒn cho ng-êi xuÊt khÈu nghÜa
lµ ng©n hµng cung cÊp tÝn dông cho ng-êi nhËp khÈu.
Néi dung cña th- tÝn dông:
Th«ng th-êng mét th- tÝn dông bao gåm ®Çy ®ñ c¸c néi dung sau:
13
- Sè hiÖu: tÊt c¶ c¸c th- tÝn dông ®Òu ph¶i cã sè hiÖu riªng cña nã
nh»m ®Ó trao ®æi th- tõ, ®iÖn tÝn cã liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn th- tÝn dông,
ngoµi ra cßn ®-îc ghi vµo c¸c chøng tõ cã liªn quan.
- §Þa ®iÓm më L/C: lµ n¬i ng©n hµng më L/CviÕt cam kÕt tr¶ tiÒn cho
ng-êi xuÊt khÈu. §Þa ®iÓm nµy cã ý nghÜa trong viÖc chän luËt ¸p dông khi
x¶y ra tranh chÊp nÕu cã xung ®ét ph¸p lý vÒ L/C ®ã.
- Ngµy më L/C: lµ ngµy b¾t ®Çu ph¸t sinh cam kÕt cña ng©n hµng më
L/C víi ng-êi xuÊt khÈu, lµ ngµy b¾t ®Çu tÝnh thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C vµ
cuèi cïng lµ c¨n cø ®Ó ng-êi xuÊt khÈu kiÓm tra xem ng-êi nhËp khÈu thùc
hiÖn më L/C cã ®óng h¹n nh- ®· qui ®Þnh trong hîp ®ång kh«ng.
- Lo¹i L/C ¸p dông: tuú theo tÝnh chÊt cña hîp ®ång mua b¸n, trong
®¬n ®Ò nghÞ më th- tÝn dông ph¶i nªu râ lo¹i th- tÝn dông cÇn më. Dùa trªn c¬
së nµy ng©n hµng sÏ ph¸t hµnh ®óng lo¹i th- tÝn dông ®ã, cã thÓ lùa chän L/C
huû ngang, L/C kh«ng huû ngang, L/C x¸c nhËn.
- Sè tiÒn cña th- tÝn dông: sè tiÒn cña th- tÝn dông ph¶i ®-îc ghi râ
b»ng sè vµ b»ng ch÷ vµ ph¶i thèng nhÊt víi nhau trªn ®¬n vÞ tiÒn tÖ râ rµng.
- Tªn, ®Þa chØ cña nh÷ng ng-êi vµ ng©n hµng cã liªn quan nh-: ng-êi
yªu cÇu më th- tÝn dông; ng-êi thô h-ëng; ng©n hµng ph¸t hµnh; ng©n hµng
th«ng b¸o; ng©n hµng thanh to¸n; ng©n hµng x¸c nhËn (nÕu cã).
- Ngµy hÕt h¹n hiÖu lùc cña L/C: tõ ngµy më L/C ®Õn ngµy hÕt h¹n
L/C lµ thêi h¹n mµ ng©n hµng më L/C cam kÕt tr¶ tiÒn cho ng-êi xuÊt khÈu
nÕu hä tr×nh bé chøng tõ phï hîp víi L/C trong thêi h¹n ®ã.
- Thêi h¹n tr¶ tiÒn cña L/C: thêi h¹n tr¶ tiÒn liªn quan ®Õn viÖc tr¶
ngay hay tr¶ chËm. Thêi h¹n tr¶ tiÒn cã thÓ n»m ngay trong thêi h¹n hiÖu lùc
cña th- tÝn dông (tr¶ tiÒn ngay), hoÆc n»m ngoµi thêi h¹n hiÖu lùc cña th- tÝn
dông (tr¶ tiÒn chËm). Trong tr-êng hîp thanh to¸n chËm th× qui ®Þnh bao
nhiªu ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®-îc bé chøng tõ hoµn chØnh.
- Thêi h¹n giao hµng: lµ thêi h¹n ng-êi xuÊt khÈu ph¶i chuyÓn giao
hµng cho ng-êi nhËp khÈu, thêi h¹n giao hµng cã quan hÖ chÆt chÏ víi thêi
gian hiÖu lùc cña L/C.
14
- Ng©n hµng më L/C: do hai bªn tho¶ thuËn qui ®Þnh trong hîp ®ång
hoÆc do ng-êi nhËp khÈu chän.
- Ng©n hµng th«ng b¸o: th-êng lµ ®¹i lý cña ng©n hµng më L/C ë n-íc
nhËp khÈu chän.
- C¸c qui ®Þnh vÒ L/C: cã thÓ chiÕt khÊu, thanh to¸n hay chÊp nhËn t¹i
mét ng©n hµng cô thÓ hay bÊt cø mét ng©n hµng nµo.
- Nh÷ng néi dung vÒ hµng ho¸: tªn hµng, sè l-îng, träng l-îng, gi¸,
quy c¸ch phÈm chÊt, bao b× m· hiÖu.
- Nh÷ng néi dung vÒ vËn t¶i, giao nhËn hµng ho¸: ®iÒu kiÖn c¬ së giao
hµng (FOB, CIF), n¬i göi vµ n¬i giao hµng, c¸ch vËn chuyÓn vµ giao hµng.
- Nh÷ng chøng tõ mµ ng-êi xuÊt khÈu ph¶i tr×nh: ®©y lµ mét néi dung
then chèt cña th- tÝn dông v× c¨n cø vµo ®ã ng©n hµng quyÕt ®Þnh tr¶ tiÒn hay
kh«ng tr¶ tiÒn cho ng-êi xuÊt khÈu.
L/C qui ®Þnh râ c¸c lo¹i chøng tõ cÇn xuÊt tr×nh, th-êng bé chøng tõ
gåm:
+ Hèi phiÕu
+ Ho¸ ®¬n th-¬ng m¹i ®· ký
+ VËn ®¬n
+ Danh s¸ch ®ãng hµng
+ Chøng nhËn xuÊt xø
+ Chøng nhËn b¶o hiÓm
+ Chøng nhËn chÊt l-îng, sè l-îng
+ Chøng nhËn cña ng-êi h-ëng lîi
Tuú theo yªu cÇu cña nhµ nhËp khÈu mµ cã thªm bít mét sè chøng tõ,
sè l-îng chøng tõ cña mçi lo¹i, yªu cÇu vÒ viÖc ký ph¸t tõng lo¹i chøng tõ
nh- thÕ nµo, lêi cam kÕt r»ng buéc cña ng©n hµng më L/C.
b/.C¸c lo¹i th- tÝn dông
- Th- tÝn dông huû ngang (Revocable L/C): lµ lo¹i th- tÝn dông mµ
ng©n hµng më L/C vµ ng-êi nhËp khÈu cã thÓ bæ sung, söa ®æi, hoÆc bÊt cø
15
lóc nµo mµ kh«ng cÇn b¸o tr-íc cho ng-êi ®-îc h-ëng lîi. Lo¹i th- tÝn dông
nµy Ýt ®-îc sö dông v× ®©y chØ lµ lêi høa tr¶ tiÒn chø kh«ng ph¶i lµ cam kÕt tr¶
tiÒn cho ng-êi h-ëng lîi.
- Th- tÝn dông kh«ng thÓ huû ngang (irrevocable L/C): lµ lo¹i th- tÝn
dông sau khi ®· më ra vµ ng-êi xuÊt khÈu thõa nhËn th× ng©n hµng më L/C
kh«ng ®-îc söa ®æi, bæ sung hoÆc huû bá trong thêi h¹n hiÖu lùc cña nã, trõ
khi cã sù tho¶ thuËn kh¸c cña c¸c bªn tham gia. Lo¹i nµy th-êng ®-îc ¸p
dông réng r·i nhÊt trong TTQT v× nã ®¶m b¶o quyÒn lîi cña nhµ xuÊt khÈu.
- Th- tÝn dông kh«ng thÓ huû ngang cã x¸c nhËn (Confirmed
irrevocable L/C): lµ lo¹i th- tÝn dông kh«ng thÓ huû bá, ®-îc mét ng©n hµng
kh¸c x¸c nhËn ®¶m b¶o viÖc tr¶ tiÒn cña th- tÝn dông cïng víi ng©n hµng më
L/C. Lo¹i nµy ®-îc ¸p dông réng r·i trong TTQT v× nã ®¶m b¶o quyÒn lîi cho
nhµ xuÊt khÈu. Lo¹i th- nµy ®-îc sö dông khi ng-êi xuÊt khÈu kh«ng tin
t-ëng vµo ng©n hµng më L/C hoÆc do t×nh h×nh kinh tÕ chÝnh trÞ ë n-íc ng-êi
nhËp khÈu kh«ng æn ®Þnh.
- Th- tÝn dông huû ngang, miÔn truy ®ßi (irrevocable Without
Recourse L/C): lµ lo¹i th- tÝn dông kh«ng huû ngang mµ trong ®ã qui ®Þnh sau
khi tr¶ tiÒn cho ng-êi xuÊt khÈu ng©n hµng më L/C kh«ng cã quyÒn ®ßi l¹i
tiÒn trong bÊt kú tr-êng hîp nµo. Khi sö dông lo¹i nµy, ng-êi xuÊt khÈu ph¶i
ghi trªn hèi phiÕu: “MiÔn truy ®ßi ngêi ký ph¸t”(Without recourse to
drawers). §ång thêi trong th- tÝn dông còng ph¶i ghi nh- vËy. Lo¹i nµy còng
®-îc sö dông réng r·i trong TTQT .
- Th- tÝn dông chuyÓn nh-îng (Transfering L/C): lµ lo¹i th- tÝn dông
kh«ng thÓ huû ngang, trong ®ã qui ®Þnh ng-êi h-ëng lîi thø nhÊt yªu cÇu
ng©n hµng chuyÓn nh-îng mét phÇn hay toµn bé quyÒn thùc hiÖn L/C cho mét
hay nhiÒu ng-êi kh¸c. L/C chuyÓn nh-îng chØ ®-îc phÐp chuyÓn nh-îng mét
lÇn, chi phÝ chuyÓn nh-îng do ng-êi h-ëng lîi ®Çu tiªn chôi.
Lo¹i L/C nµy ®-îc ¸p dông trong tr-êng hîp ng-êi h-ëng lîi thø nhÊt
kh«ng ®ñ sè l-îng hµng hãa ®Ó xuÊt khÈu, hoÆc kh«ng cã hµng, hä chØ lµ
ng-êi m«i giíi th-¬ng m¹i.
- Th- tÝn dông tuÇn hoµn (Revolving L/C): Lµ lo¹i L/C kh«ng thÓ huû
bá sau khi sö dông xong hoÆc ®· hÕt thêi h¹n hiÖu lùc th× nã l¹i cã gi¸ trÞ nhcò vµ cø nh- vËy nã tuÇn hoµn cho ®Õn khi nµo thùc hiÖn hÕt tæng gi¸ trÞ hîp
16
®ång. L/C tuÇn hoµn cÇn ghi râ ngµy hÕt hiÖu lùc cuèi cïng vµ sè lÇn tuÇn
hoµn. Cã ba c¸ch tuÇn hoµn:
+ TuÇn hoµn tù ®éng: tøc lµ th- tÝn dông cã gi¸ trÞ nh- cò, kh«ng cÇn
ng©n hµng më L/C th«ng b¸o cho ng-êi xuÊt khÈu biÕt.
+ TuÇn hoµn h¹n chÕ: chØ khi nµo ng©n hµng më L/C th«ng b¸o cho
ng-êi xuÊt khÈu biÕt th× L/C míi cã hiÖu lùc.
+ TuÇn hoµn b¸n tù ®éng: lµ lo¹i L/C mµ sau khi L/C tr-íc ®-îc sö
dông xong hoÆc hÕt hiÖu lùc , nÕu sau mét vµi ngµy mµ ng©n hµng më L/C
kh«ng cã ý kiÕn g× vÒ L/C kÕ tiÕp th× nã l¹i tù ®éng cã gi¸ trÞ nh- cò.
Th- tÝn dông tuÇn hoµn cho phÐp sù linh ho¹t trong quan hÖ th-¬ng m¹i
gi÷a ng-êi xuÊt khÈu vµ ng-êi nhËp khÈu th-êng ¸p dông trong tr-êng hîp
c¸c bªn tin cËy nhau, mua hµng th-êng xuyªn, ®Þnh kú, khèi l-îng lín trong
thêi gian dµi. Khi ¸p dông L/C tuÇn hoµn ng-êi nhËp khÈu tiÕt kiÖm ®-îc chi
phÝ më L/C.
- Th- tÝn dông gi¸p l-ng (Back to back L/C): lµ lo¹i th- tÝn dông
kh«ng huû ngang dùa trªn c¬ së më L/C kh¸c lµm ®¶m b¶o. Theo L/C nµy,
ng-êi xuÊt khÈu dïng L/c do ng-êi nhËp khÈu më cho m×nh lµm c¨n cø ®Ó më
L/C kh¸c (L/C gi¸p l-ng) cho ng-êi h-ëng lîi kh¸c h-ëng víi néi dung gÇn
gièng L/C ban ®Çu (L/C gèc). Trong L/C gi¸p l-ng ng-êi h-ëng lîi ban ®Çu
®ãng vai trß trung gian gi÷a ng-êi mua cuèi cïng vµ ng-êi cung cÊp hµng
thùc sù. Khi ¸p dông lo¹i nµy cÇn chó ý:
+ Gi¸ trÞ L/C gi¸p l-ng ph¶i nhá h¬n L/C gèc, ng-êi trung gian ®-îc
h-ëng phÇn chªnh lÖch.
+ Thêi h¹n giao hµng cña L/C gi¸p l-ng ph¶i sím h¬n L/C gèc.
+ Th- tÝn dông gi¸p l-ng ®-îc ¸p dông trong c¸c tr-êng hîp: L/C gèc
kh«ng ®-îc chuyÓn nh-îng, hoÆc bu«n b¸n gi÷a c¸c n-íc qua trung gian vµ
ng-êi trung gian kh«ng muèn tiÕt lé ng-êi cung cÊp hµng ho¸ cho ng-êi mua
cuèi cïng.
- Th- tÝn dông ®èi øng (Reciprocal L/C): lµ lo¹i th- tÝn dông chØ b¾t
®Çu cã hiÖu lùc khi th- tÝn dông ®èi øng víi nã ®-îc më ra. NghÜa lµ, L/C nµy
chØ cã gi¸ trÞ khi ng-êi h-ëng lîi ®· më mét L/C ®èi øngvíi nã ®Ó cho ng-êi
më L/C nµy ®-îc h-ëng. Th- tÝn dông ®èi øng th-êng ®-îc sö dông trong
17
ph-¬ng thøc mua b¸n hµng ®æi hµng vµ cã thÓ ¸p dông trong ph-¬ng thøc gia
c«ng. Khi ®ã L/C nhËp thµnh phÈm lµ L/C tr¶ ngay cßn L/C nhËp nguyªn liÖu
thµnh L/C tr¶ chËm.
- Th- tÝn dông dù phßng (Stand by L/C): lµ lo¹i th- tÝn dông kh«ng thÓ
huû ngang do ng©n hµng ng-êi xuÊt khÈu ph¸t hµnh trong ®ã ng©n hµng sÏ
cam kÕt víi ng-êi nhËp khÈu thanh to¸n cho hä khi xuÊt tr×nh giÊy tê chøng
minh ng-êi nhËp khÈu hoµn thµnh nghÜa vô theo L/C ®Ò ra. Khi tiÕn hµnh giao
dÞch th-¬ng m¹i quèc tÕ, ng-êi nhËp khÈu cã thÓ cÊp c¸c kho¶n tÝn dông cho
ng-êi xuÊt khÈu nh- tiÒn ®Æt cäc, tiÒn øng tr-íc, vµ ph¶i bá ra chi phÝ më L/C.
Lo¹i nµy th«ng th-êng ¸p dông trong tr-êng hîp hîp ®ång th-¬ng m¹i cã gi¸
trÞ lín vµ kh¸ch hµng míi giao dÞch lÇn ®Çu.
c/. Qui tr×nh nghiÖp vô thanh to¸n L/C
(2)
Ng©n hµng më
L/C
Ng©n hµng
th«ng b¸o
(5)
(6)
(8)
(7)
Ng-êi nhËp
khÈu
(1)
(6)
(4)
(5)
(3)
Ng-êi xuÊt
khÈu
(1) : Ng-êi nhËp khÈu lµm ®¬n xin më L/C göi ®Õn ng©n hµng cña m×nh
yªu cÇu më mét L/C cho ng-êi xuÊt khÈu h-ëng
(2) : Ng©n hµng më L/C c¨n cø vµo ®¬n xin më L/C sÏ lËp mét L/C vµ
th«ng qua ng©n hµng ®¹i lý cña m×nh ë n-íc ng-êi xuÊt khÈu th«ng b¸o viÖc
më L/C.
(3) : Ng©n hµng th«ng b¸o L/C cho ng-êi xuÊt khÈu toµn bé néi dung
L/C
(4) : NÕu ng-êi xuÊt khÈu chÊp nhËn L/C sÏ giao hµng cho ng-êi nhËp
khÈu, nÕu kh«ng th× yªu cÇu söa ®æi bæ sung cho phï hîp
18
(5) : Sau khi giao hµng, ng-êi xuÊt khÈu lËp bé chøng tõ theo yªu cÇu
cña L/C vµ xuÊt tr×nh tíi ng©n hµng th«ng b¸o ®Ó qua ®ã xin ng©n hµng më
L/C thanh to¸n
(6) : Ng©n hµng më L/C kiÓm tra toµn bé chøng tõ nÕu thÊy phï hîp víi
L/C th× sÏ tr¶ tiÒn cho ng-êi xuÊt khÈu, nÕu kh«ng thÊy phï hîp sÏ tõ chèi
thanh to¸n vµ göi l¹i chøng tõ cho ng-êi nhËp khÈu
(7) : Ng©n hµng më L/C ®ßi tiÒn ng-êi nhËp khÈu vµ chuyÓn toµn bé
chøng tõ cho ng-êi nhËp khÈu nÕu ng-êi nhËp khÈu tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn
tr¶ tiÒn
(8) : Ng-êi nhËp khÈu kiÓm tra chøng tõ, nÕu thÊy phï hîp víi L/C th×
chÊp nhËn tr¶ tiÒn hoÆc tõ chèi kh«ng tr¶ tiÒn
d/.Vai trß cña ph-¬ng thøc tÝn dông trong TTQT
TTQT ngµy cµng më réng vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng trong ho¹t ®éng
th-¬ng m¹i quèc tÕ. TTQT theo ph-¬ng thøc TDCT ®ãng mét vai trß quan
träng kh«ng thÓ thiÕu trong ho¹t ®éng TTQT. NhËn thøc vÒ vÊn ®Ò ®ã, trong
ho¹t ®éng TTQT, c¸c ng©n hµng kh«ng ngõng ph¸t triÓn nh»m n©ng cao chÊt
l-îng phôc cho kh¸ch hµng ngµy mét tèt h¬n. Ph-¬ng thøc TDCT ®-îc sö
dông phæ biÕn do cã -u ®iÓm sau:
* §èi víi ng-êi xuÊt khÈu:
- §-îc ®¶m b¶o thanh to¸n: L/C lµ b¶n cam kÕt tr¶ tiÒn cña ng©n hµng
më L/C khi ng-êi xuÊt khÈu nép bé chøng tõ hµng ho¸ phï hîp víi L/C. Do
vËy trong ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ ng-êi xuÊt khÈu ®-îc ®¶m b¶o thu
håi tiÒn hµng ho¸ dÞch vô ®óng h¹n víi bé chøng tõ hoµn h¶o, ngay c¶ khi
ng-êi nhËp khÈu kh«ng muèn thanh to¸n. §Æc biÖt víi L/C ®-îc x¸c nhËn cña
ng©n hµng t¹i n-íc xuÊt khÈu tr¸nh ®-îc rñi ro kh«ng ®-îc thanh to¸n khi
t×nh h×nh tµi chÝnh, kinh tÕ, chÝnh trÞ t¹i n-íc ng-êi nhËp khÈu kh«ng ®-îc æn
®Þnh.
- NhËn ®-îc sù tµi trî cña ng©n hµng th«ng qua triÕt khÊu bé chøng tõ
hµng ho¸ hoÆc cã thÓ xin vay trªn c¬ së thÕ chÊp bé chøng tõ.
* §èi víi ng-êi nhËp khÈu:
19
+ Ng©n hµng ®· gióp kh¸ch hµng kiÓm tra mét phÇn chÊt l-îng, sè
l-îng, phÈm chÊt hµng ho¸ th«ng qua bé chøng tõ, tiÕt kiÖm thêi gian vµ tr¸nh
®-îc mét phÇn rñi ro do ng-êi b¸n kh«ng thùc hiÖn ®óng cam kÕt theo hîp
®ång.
+ Do cã sù cam kÕt tr¶ tiÒn cña ng©n hµng nªn ng-êi xuÊt khÈu më
réng thanh to¸n cho ng-êi nhËp khÈu (L/C tr¶ chËm) t¹o ®iÒu cho ng-êi nhËp
khÈu chñ ®éng h¬n trong viÖc thanh to¸n nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng hîp ®ång cã
gi¸ trÞ lín.
+ Khi sö dông ph-¬ng thøc nµy, tuú theo mèi quan hÖ gi÷a ng©n hµng
víi nhµ nhËp khÈu mµ ®-îc ng©n hµng cÊp tÝn dông khi më L/C.
* §èi víi ng©n hµng:
- Ng©n hµng ®-îc h-ëng phÝ khi cung øng dÞch vô nµy, ngoµi ra cßn
më réng ho¹t ®éng tÝn dông th«ng qua cho vay tµi trî xuÊt nhËp khÈu, huy
®éng nguån ngo¹i tÖ lín qua c¸c kho¶n ký quü cña kh¸ch hµng, qua nguån
ngo¹i tÖ kh¸ch hµng thu ®-îc trong tµi kho¶n t¹i ng©n hµng.
- Thùc hiÖn TTQT ®ßi hái ng©n hµng ph¶i cã c¬ së vËt chÊt nhÊt ®Þnh,
®éi ngò nh©n viªn cã tr×nh ®é, m¹ng l-íi ng©n hµng réng kh¾p. Qua ®ã n©ng
cao uy tÝn, chÊt l-îng ng©n hµng.
Tuy nhiªn ph-¬ng thøc tÝn dông chøng tõ kh«ng ph¶i lµ mét ph-¬ng
thøc hoµn h¶o, cã nh-îc ®iÓm sau:
+ §èi víi ng-êi xuÊt khÈu: do tÝnh chÆt chÏ cña bé chøng tõ vµ ng-êi
nhËp khÈu kh«ng cã thiÖn chÝ víi ng-êi xuÊt khÈu, hä cã thÓ v× mét lçi nhá
trªn chøng tõ cã thÓ bÞ tõ chèi thanh to¸n mÆc dï hµng ho¸ ®-îc giao theo
®óng hîp ®ång.
+ §èi víi ng-êi nhËp khÈu: Ng©n hµng chØ giao dÞch trªn c¬ së chøng
tõ, kh©u thanh to¸n t¸ch rêi hµng ho¸ nªn ng-êi nhËp khÈu vÉn cã thÓ gÆp rñi
ro do gi¶ m¹o chøng tõ hoÆc chøng tõ kh«ng ®óng víi hîp ®ång hµng ho¸.
+ §èi víi ng©n hµng: gÆp rñi ro vÒ tû gi¸; rñi ro do ng-êi nhËp khÈu
mÊt kh¼ n¨ng thanh to¸n; tÝnh phøc t¹p vµ chÝnh x¸c khi cung øng dÞch vô.
20
- Xem thêm -