Lêi më ®Çu
Cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, m«i trêng c¹nh
tranh ë níc ta hiÖn nay ngµy cµng trë nªn gay g¾t. MÆt kh¸c hoµ chung vµo sù ph¸t
triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa, giao lu
hîp t¸c kinh tÕ víi c¸c níc, do ®ã tÝnh c¹nh tranh cµng trë nªn khèc liÖt h¬n vµ vît
ra khái ph¹m vi quèc gia. §Ó ®øng v÷ng vµ giµnh u thÕ ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp
trong níc ph¶i kh«ng ngõng ®Çu t, ®æi míi vµ c¶i tiÕn c«ng nghÖ. V× ®ã lµ yÕu tè
quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn gi¸ thµnh vµ chÊt lîng s¶n phÈm vµ ¶nh hëng trùc tiÕp
®Õn lîi nhuËn mµ doanh nghiÖp thu ®îc. Nhng trong ho¹t ®éng ®Çu t doanh nghiÖp
kh«ng chØ ®èi mÆt víi vÊn ®Ò lµm thÕ nµo ®Ó huy ®éng ®îc vèn ®Çu t mµ quan
träng h¬n lµ sù hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh (TSC§). Bëi trong qu¸ tr×nh ®Çu t vµ sö
dông, díi t¸c ®éng cña m«i trêng tù nhiªn vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc còng nh tiÕn bé kü
thuËt tµi s¶n cè ®Þnh bÞ gi¶m dÇn vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông. Víi vai trß cung
cÊp th«ng tin cho nhµ qu¶n lý trong viÖc ra quyÕt ®Þnh kinh doanh nãi chung vµ
quyÕt ®Þnh ®Çu t TSC§ nãi riªng, c«ng t¸c kÕ to¸n trë nªn quan träng h¬n bao giê
hÕt, ®Æc biÖt lµ kÕ to¸n TSC§ vµ kÕ to¸n khÊu hao TSC§.
Trong c«ng cuéc ®æi míi cña ®Êt níc, hÖ thèng chÕ ®é kÕ to¸n cña ViÖt Nam
®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn rÊt c¨n b¶n ®Ó c«ng t¸c kÕ to¸n vËn hµnh cã hiÖu qu¶ h¬n,
®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt chÕ ®é kÕ to¸n trong c¸c lÜnh vùc, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
t¹o ®iÒu kiÖn rót ng¾n kho¶ng c¸ch víi th«ng lÖ kÕ to¸n quèc tÕ. Tuy nhiªn, tríc sù
biÕn ®æi to lín trong ho¹t ®éng kinh tÕ, c¸c qui ®Þnh ®· béc lé râ nh÷ng h¹n chÕ
nhÊt ®Þnh. Tiªu biÓu nhÊt lµ nh÷ng qui ®Þnh vÒ kÕ to¸n khÊu hao TSC§.
Mµ do vai trß vµ vÞ trÝ quan träng cña c«ng t¸c kÕ to¸n khÊu hao TSC§ trong
doanh nghiÖp nªn nh÷ng bÊt cËp trong kÕ to¸n khÊu hao TSC§ cÇn ph¶i cã ph¬ng
híng, gi¶i ph¸p kh¾c phôc kÞp thêi. §Ó t×m hiÓu s©u h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy nªn em ®·
chän ®Ò tµi “Bµn vÒ c¸ch tÝnh khÊu hao vµ ph¬ng ph¸p kÕ to¸n khÊu hao TSC§
theo chÕ ®é hiÖn hµnh trong c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam hiÖn nay” ®Ó lµm ®Ò
¸n m«n häc.
Bè côc ®Ò ¸n ngoµi lêi më ®Çu vµ kÕt luËn, gåm 3 phÇn:
PhÇn I:C¬ së lý luËn vÒ TSC§
PhÇn II: KhÊu hao TSC§ trong c¸c doanh nghiÖp
PhÇn III: Những bÊt cËp vµ ph¬ng híng hoµn thiÖn c¸ch tÝnh khÊu hao & ph¬ng
ph¸p kÕ to¸n khÊu hao TSC§ theo chÕ ®é hiÖn hµnh trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn
nay.
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ThÇy Nghiªm V¨n Lîi ®· híng dÉn tËn t×nh ®Ó
em cã thÓ hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Tuy nhiªn, dï ®· rÊt cè g¾ng song do tr×nh ®é cßn
h¹n chÕ nªn bµi viÕt nµy kh«ng tr¸nh khái sai sãt vµ cha ®Çy ®ñ. Em rÊt mong nhËn
®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña thÇy c« ®Ó bµi viÕt ®îc hoµn thiÖn h¬n.
PhÇn néi dung
PhÇn 1. Lý luËn vÒ tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp
I.Kh¸i niÖm,®Æc ®iÓm vµ vai trß cña TSC§ trong ho¹t ®éng kinh
doanh
1
TSC§ lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng cã gi¸ trÞ lín, thêi gian sö dông dµi. Do ®ã
®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc tèt c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông cã hiÖu qu¶
nh÷ng TSC§ hiÖn cã.Tuy nhiªn viÖc ph©n biÖt TSC§ víi mét sè c«ng cô vµ dông cô
cã gi¸ trÞ lín lµ rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt. Theo QuyÕt ®Þnh sè 166/BTC/2000, th×
tiªu chuÈn ®Ó nhËn biÕt TSC§ lµ:
*Thêi gian sö dông hoÆc thêi gian h÷u Ých lµ tõ 1 n¨m trë lªn
*Gi¸ trÞ cña TSC§ kh«ng nhá h¬n 5.000.000 ®
Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, TSC§ bÞ hao mßn dÇn vµ gi¸
trÞ cña nã ®îc chuyÓn dÞch tõng phÇn vµo chi phÝ kinh doanh. Kh¸c víi ®èi tîng lao
®éng, TSC§ tham gia vµo nhiÒu chu kú kinh doanh vµ gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt
chÊt ban ®Çu cho ®Õn lóc h háng.
II.Ph©n lo¹i TSC§
Do TSC§ trong doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i víi nhiÒu h×nh th¸i biÓu hiÖn kh¸c
nhau nh , tÝnh chÊt ®Çu t, c«ng dông vµ t×nh h×nh sö dông kh¸c nhau nªn ®Ó thuËn
lîi cho viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n TSC§, cÇn s¾p xÕp TSC§ vµo tõng nhãm theo
nh÷ng ®Æc trng nhÊt ®Þnh nh ph©n theo quyÒn së h÷u, ph©n theo nguån h×nh thµnh,
ph©n theo h×nh th¸i biÓu hiÖn, ph©n theo h×nh th¸i biÓu hiÖn kÕt hîp tÝnh chÊt ®Çu t
... Mçi mét c¸ch ph©n lo¹i cã t¸c dông kh¸c nhau ®èi víi c«ng t¸c h¹ch to¸n vµ
qu¶n lý. Ch¼ng h¹n, theo h×nh th¸i biÓu hiÖn kÕt hîp tÝnh chÊt ®Çu t, toµn bé TSC§
trong s¶n xuÊt ®îc chia thµnh :
-TSC§ h÷u h×nh: Lµ nh÷ng tµi s¶n cã h×nh th¸i vËt chÊt do doanh nghiÖp n¾m
gi÷ ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh, phï hîp víi tiªu chuÈn ghi nhËn TSC§ h÷u h×nh. Theo
chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam(chuÈn mùc 03), c¸c tµi s¶n ®îc ghi nhËn lµ TSC§ h÷u
h×nh ph¶i tho¶ m·n ®ång thêi tÊt c¶ 4 tiªu chuÈn sau:
* Ch¾c ch¾n thu ®îc lîi Ých kinh tÕ trong t¬ng lai tõ viÖc sö dông tµi s¶n ®ã
* Nguyªn gi¸ tµi s¶n ph¶i ®îc x¸c ®Þnh mét c¸ch ®¸ng tin cËy
* Thêi gian sö dông íc tÝnh trªn 1 n¨m
* Cã ®ñ tiªu chuÈn gi¸ trÞ theo qui ®Þnh hiÖn hµnh
-TSC§ v« h×nh: lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt nhng x¸c
®Þnh ®îc gi¸ trÞ vµ do doanh nghiÖp n¾m gi÷, sö dông trong c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh, cung cÊp dÞch vô hoÆc cho c¸c ®èi tîng kh¸c thuª phï hîp víi tiªu
chuÈn ghi nhËn TSC§ v« h×nh. Theo chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam (chuÈn mùc 04),
c¸c tµi s¶n ®îc ghi nhËn lµ TSC§ v« h×nh ph¶i tho¶ m·n ®ång thêi tÊt c¶ 4 tiªu
chuÈn gièng nh TSC§ hò h×nh ë trªn.
-TSC§ thuª tµi chÝnh: lµ TSC§ mµ doanh nghiÖp ®i thuª dµi h¹n vµ ®îc bªn
cho thuª trao quyÒn qu¶n lý vµ sö dông trong hÇu hÕt thêi gian tuæi thä cña TSC§.
TiÒn thu vÒ cho thuª ®ñ cho ngêi cho thuª trang tr¶i ®îc chi phÝ cña tµi s¶n céng víi
kho¶n lîi nhuËn tõ lo¹i ®Çu t ®ã.
Trong tõng lo¹i TSC§ kÓ trªn, l¹i ®îc chi tiÕt thµnh tõng nhãm theo kÕt cÊu,
theo ®Æc ®iÓm, theo tÝnh chÊt...
III.X¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ cña TSC§
Trong mäi trêng hîp, TSC§ ph¶i ®îc ®¸nh gi¸ theo nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ
cßn l¹i. Do vËy, viÖc ghi sæ ph¶i ®¶m b¶o ph¶n ¸nh ®îc tÊt c¶ 3 chØ tiªu vÒ gi¸ trÞ
cña TSC§ lµ nguyªn gi¸, gi¸ trÞ hao mßn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i:
2
Gi¸ trÞ cßn l¹i =Nguyªn gi¸ - Gi¸ trÞ hao mßn
CÇn lu ý r»ng, ®èi víi c¸c c¬ së thuéc ®èi tîng nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo
ph¬ng ph¸p khÊu trõ, trong chØ tiªu nguyªn gi¸ TSC§ kh«ng bao gåm phÇn thuÕ gi¸
trÞ gia t¨ng ®Çu vµo. Ngîc l¹i, ®èi víi c¸c c¬ së thuéc ®èi tîng nép thuÕ gi¸ trÞ gia
t¨ng theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp hay trêng hîp TSC§ mua s¾m dïng ®Ó s¶n xuÊt kinh
doanh nh÷ng mÆt hµng kh«ng thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, trong chØ
tiªu nguyªn gi¸ TSC§ l¹i bao gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo.
Tuú theo tõng lo¹i TSC§ cô thÓ mµ nguyªn gi¸ TSC§ sÏ ®îc x¸c ®Þnh kh¸c
nhau. Xem xÐt cô thÓ nh sau:
1.X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh
Ph©n lo¹i TSC§ h÷u h×nh theo c¸ch thøc h×nh thµnh, nguyªn gi¸ TSC§ ®îc
x¸c ®Þnh cô thÓ nh sau:
* TSC§ mua s¾m ( bao gåm c¶ mua míi vµ cò):nguyªn gi¸ TSC§ mua s¾m
gåm gi¸ mua thùc tÕ ph¶i tr¶ trõ (-) c¸c kho¶n chiÕt khÊu th¬ng m¹i ®îc hëng vµ
céng (+) c¸c kho¶n thuÕ ( kh«ng bao gåm c¸c kho¶n thuÕ ®îc hoµn l¹i) cïng c¸c
kho¶n phÝ tæn míi tríc khi dïng (phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, thuÕ tríc b¹, chi phÝ söa
ch÷a, t©n trang tríc khi dïng…)
* TSC§ do bé phËn x©y dùng c¬ b¶n tù lµm bµn giao: nguyªn gi¸ lµ gi¸
thµnh thùc tÕ cña c«ng tr×nh x©y dùng cïng víi c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c cã liªn quan
vµ thuÕ tríc b¹ nÕu cã. Khi tÝnh nguyªn gi¸, cÇn lo¹i trõ c¸c kho¶n l·i néi bé, c¸c
kho¶n chi phÝ kh«ng hîp lý, c¸c chi phÝ vît qu¸ møc b×nh thêng trong qu¸ tr×nh tù
x©y dùng hoÆc tù chÕ.
* TSC§ do bªn nhËn thÇu (bªn B) bµn giao: nguyªn gi¸ lµ gi¸ ph¶i tr¶ cho
bªn B céng víi c¸c kho¶n phÝ tæn míi tríc khi dïng (ch¹y thö, thuÕ tríc b¹…) trõ
®i c¸c kho¶n gi¶m trõ (nÕu cã).
* TSC§ ®îc cÊp, ®îc ®iÒu chuyÓn ®Õn:
+ NÕu lµ ®¬n vÞ h¹ch to¸n ®éc lËp: nguyªn gi¸ bao gåm gi¸ trÞ cßn l¹i ghi sæ ë
®¬n vÞ cÊp (hoÆc gi¸ trÞ ®¸nh gi¸ thùc tÕ cña héi ®ång giao nhËn) céng víi c¸c phÝ
tæn míi tríc khi dïng mµ bªn nhËn ph¶i chi ra (vËn chuyÓn, bèc dì …)
+ NÕu ®iÒu chuyÓn gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc: nguyªn gi¸,
gi¸ trÞ cßn l¹i vµ sè khÊu hao luü kÕ ®îc ghi theo sæ cña ®¬n vÞ cÊp. C¸c phÝ tæn míi
tríc khi dïng ®îc ph¶n ¸nh trùc tiÕp vµo chi phÝ kinh doanh mµ kh«ng tÝnh vµo
nguyªn gi¸ TSC§ .
* TSC§ nhËn vèn gãp liªn doanh, nhËn tÆng thëng, viÖn trî, nhËn l¹i vèn
gãp liªn doanh…Nguyªn gi¸ tÝnh theo gi¸ trÞ ®¸nh gi¸ thùc tÕ cña héi ®ång giao
nhËn cïng c¸c phÝ tæn míi tríc khi dïng (nÕu cã).
2.Nguyªn gi¸ TSC§ thuª dµi h¹n
Theo chÕ ®é tµi chÝnh quy ®Þnh hiÖn hµnh, ë ViÖt Nam, khi ®i thuª dµi h¹n
TSC§, bªn thuª c¨n cø vµo c¸c chøng tõ liªn quan do bªn cho thuª chuyÓn ®Õn ®Ó
x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ TSC§ ®i thuª. Nãi c¸ch kh¸c, nguyªn gi¸ ghi sæ TSC§ thuª
dµi h¹n ®îc c¨n cø vµo nguyªn gi¸ do bªn cho thuª chuyÓn giao.
3.Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh
Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh lµ toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ ph¶i bá ra ®Ó cã ®ù¬c
TSC§ v« h×nh tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®a tµi s¶n ®ã vµo sö dông theo dù tÝnh. Cô thÓ,
3
theo chuÈn mùc sè 04 (chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam), viÖc x¸c ®Þnh nguyªn gi¸
TSC§ v« h×nh trong c¸c trêng hîp nh sau:
* TSC§ v« h×nh mua ngoµi: nguyªn gi¸ bao gåm gi¸ mua trõ (-) chiÕt khÊu
th¬ng m¹i hoÆc gi¶m gi¸, céng (+) c¸c kho¶n thuÕ (kh«ng gåm c¸c kho¶n thuÕ ®îc
hoµn l¹i) vµ c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc ®a tµi s¶n vµo sö dông theo dù
tÝnh.Trêng hîp quyÒn sö dông ®Êt ®îc mua cïng nhµ cöa, vËt kiÕn tróc trªn ®Êt th×
gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt ph¶i ®îc x¸c ®Þnh riªng biÖt vµ ghi nhËn lµ TSC§ v« h×nh.
* TSC§ v« h×nh ®îc nhµ níc cÊp hoÆc ®îc biÕu tÆng: nguyªn gi¸ ®îc x¸c
®Þnh theo gi¸ trÞ hîp lý ban ®Çu céng (+) c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc ®a
TSC§ vµo sö dông theo dù tÝnh.
* TSC§ v« h×nh ®îc t¹o ra tõ néi bé doanh nghiÖp:nguyªn gi¸ lµ toµn bé
chi phÝ ph¸t sinh trùc tiÕp hoÆc ®îc ph©n bæ theo tiªu thøc hîp lý vµ nhÊt qu¸n tõ
kh©u thiÕt kÕ, x©y dùng, s¶n xuÊt thö nghiÖm ®Õn chuÈn bÞ ®a tµi s¶n ®ã vµo sö
dông theo dù tÝnh.
4.Thay ®æi nguyªn gi¸ TSC§
Nguyªn gi¸ TSC§ chØ thay ®æi khi doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ l¹i TSC§, söa ch÷a
n©ng cÊp TSC§, th¸o gì hoÆc bæ sung mét sè bé phËn cña TSC§. Khi thay ®æi
nguyªn gi¸ doanh nghiÖp ph¶i lËp biªn b¶n ghi râ c¸c c¨n cø thay ®æi vµ x¸c ®Þnh
l¹i chØ tiªu nguyªn gi¸, gi¸ trÞ cßn l¹i, sè khÊu hao luü kÕ cña TSC§ vµ ph¶n ¸nh kÞp
thêi vµo sæ s¸ch.
4
PhÇn 2. KhÊu hao TSC§ trong doanh nghiÖp :
I. Hao mßn vµ khÊu hao TSC§
Trong qu¸ tr×nh ®Çu t vµ sö dông, díi t¸c ®éng cña m«i trêng tù nhiªn vµ ®iÒu
kiÖn lµm viÖc còng nh tiÕn bé kü thuËt, TSC§ bÞ hao mßn. Hao mßn nµy ®îc thÓ
hiÖn díi hai d¹ng:
Hao mßn h÷u h×nh: lµ sù hao mßn vËt lý trong qu¸ tr×nh sö dông do bÞ cä
s¸t, bÞ ¨n mßn, bÞ h háng tõng bé phËn.
Hao mßn v« h×nh: lµ sù gi¶m gi¸ trÞ cña TSC§ do tiÕn bé khoa häc kü thuËt
®· s¶n xuÊt ra nh÷ng TSC§ cïng lo¹i cã nhiªï tÝnh n¨ng víi n¨ng suÊt cao
h¬n vµ chi phÝ Ýt h¬n.
§Ó thu håi gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§, ngêi ta tiÕn hµnh trÝch khÊu hao b»ng
c¸ch chuyÓn phÇn gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ vµo s¶n phÈm lµm ra.
Nh vËy, hao mßn lµ hiÖn tîng kh¸ch quan lµm gi¶m gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông
cña TSC§, cßn khÊu hao lµ mét biÖn ph¸p chñ quan trong qu¶n lý nh»m thu håi l¹i
gi¸ trÞ ®· hao mßn cña TSC§.
VÒ ph¬ng diÖn kinh tÕ, khÊu hao cho phÐp doanh nghiÖp ph¶n ¸nh ®îc gi¸ trÞ
thùc cña tµi s¶n, ®ång thêi lµm gi¶m lîi nhuËn rßng cña doanh nghiÖp.
VÒ ph¬ng diÖn tµi chÝnh, khÊu hao lµ mét ph¬ng tiÖn tµi trî gióp doanh nghiÖp
thu ®îc bé phËn gi¸ trÞ ®· mÊt cña TSC§.
VÒ ph¬ng diÖn thuÕ kho¸, khÊu hao lµ mét kho¶n chi phÝ ®îc trõ vµo lîi nhuËn
chÞu thuÕ, tøc lµ ®îc tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh hîp lÖ.
VÒ ph¬ng diÖn kÕ to¸n, khÊu hao lµ viÖc ghi nhËn sù gi¶m gi¸ cña TSC§
II. ý nghÜa cña tÝnh khÊu hao:
Nh chóng ta ®· biÕt khÊu hao lµ bÞªn ph¸p chñ quan trong qu¶n lý nh»m thu
håi gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§,tÝch luü l¹i h×nh thµnh nguån vèn ®Ó ®Çu t mua s¾m
TSC§ khi nã bÞ h háng chÝnh v× thÕ viÖc tÝnh khÊu hao lµ v« cïng quan träng cã ý
nghÜa to lín víi mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp vÒ nh÷ng ph¬ng diÖn sau:
VÒ ph¬ng diÖn kinh tÕ : KhÊu hao cho phÐp doanh nghiÖp ph¶n ¸nh ®uîc gi¸
trÞ thùc cña tµi s¶n ®ång thêi lµm gi¶m lîi tøc dßng cña doanh nghiÖp
VÒ ph¬ng diÖn tµi chÝnh: KhÊu hao sÏ lµm gi¶m gi¸ trÞ thc cña TSC§ nhng l¹i
lµm t¨ng gi¸ trÞ cñ TSC§ kh¸c mét c¸ch t¬ng øng (tiÒn mÆt ,tiÒn ng©n hµng …) ®iÒu
nµy cho phÐp doanh nghiÖp cã thÓ mua l¹i TSC§ khi ®· khÊu hao ®ñ. Nh vËy khÊu
hao lµ mét ph¬ng tiÖn tµi trî cña doanh nghiÖp gióp doanh nghiÖp h×nh thµnh quü
t¸i t¹o TSC§.
VÒ ph¬ng diÖn thuÕ kho¸ : KhÊu hao lµ mét kho¶n chi phÝ ®îc trõ vµo lîi tøc
ph¸t sinh ®Ó tÝnh ra sè lîi tøc chÞu thuÕ.
MÆt kh¸c do khÊu hao t¸c ®éng trùc tiÕp chi phÝ bá ra cña doanh nghiÖp tøc
lµ mçi ®ång khÊu hao ph¸t sinh sÏ lµm t¨ng chi phÝ ®ång thêi còng lµm gi¶m lîi
nhuËn cña doanh nghiÖp vµ ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn chØ tiªu thuÕ ph¶i ®ãng gãp vµ
cßn t¸c ®éng ®Õn c¶ b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh cuèi kú . ChÝnh v× thÕ cã thÓ nãi
5
viÖc tÝnh khÊu hao cã ý nghÜa v« cïng to lín vµ quan träng ®èi víi tõng doanh
nghiÖp trong t×nh h×nh hiÖn nay
III.Ph¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao:
A . KÕ to¸n quèc tÕ vÒ khÊu hao TSC§
Do ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ chÕ ®é x· héi ë mçi níc kh¸c nhau lµ kh¸c nhau nªn
yªu cÇu vÒ qu¶n lý còng kh¸c nhau. Mµ kÕ to¸n lµ c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ do ®ã
chÕ ®é kÕ to¸n ë tõng quèc gia cã sù kh¸c biÖt. ChÕ ®é kÕ to¸n khÊu hao lµ mét
®iÓn h×nh. Sau ®©y chóng ta sÏ xem xÐt hai chÕ ®é kÕ to¸n khÊu hao tiªu biÓu cña
thÕ giíi, ®ã lµ Ph¸p vµ Mü ®Ó thÊy sù kh¸c biÖt cña kÕ to¸n khÊu hao ViÖt Nam so
víi thÕ giíi.
1.KÕ to¸n khÊu hao TSC§ cña Mü
ë Mü, c¬ së ®îc thiÕt lËp cho viÖc khÊu hao TSC§ lµ nguyªn gÝa TSC§ vµ gi¸
trÞ thu håi cña TSC§. Trong ®ã gi¸ trÞ thu håi lµ phÇn íc tÝnh cã thÓ thu håi t¹i thêi
®iÓm thanh lý hoÆc nhîng b¸n TSC§. Vµ khi thiÕt lËp c«ng thøc tÝnh khÊu hao, th×
gi¸ trÞ thu håi íc tÝnh lµ yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu bÊt kÓ ®ã lµ ph¬ng ph¸p nµo. LÊy vÝ
dô vÒ ph¬ng ph¸p khÊu hao ®Òu theo thêi gian:
Sè khÊu hao ph¶i
Nguyªn gi¸ TSC§ - Gi¸ trÞ thu håi íc tÝnh
trÝch hµng n¨m
Sè n¨m h÷u dông íc tÝnh
sö dông phæ biÕn ®ã lµ ph¬ng ph¸p khÊu hao cè ®Þnh (ph¬ng ph¸p khÊu hao
®ÒuTheo chÕ ®é qui ®Þnh c¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông mét trong c¸c ph¬ng
ph¸p tÝnh khÊu hao sau:
-Ph¬ng ph¸p khÊu hao ®Òu theo thêi gian
-Ph¬ng ph¸p khÊu hao theo thêi gian sö dông m¸y thùc tÕ
-Ph¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n lîng s¶n xuÊt
-Ph¬ng ph¸p khÊu hao gi¶m dÇn: Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p khÊu hao gi¶m dÇn cã
thÓ ¸p dông, tuy nhiªn cã hai ph¬ng ph¸p ®îc ¸p dông phæ biÕn hiÖn nay ®ã lµ:
khÊu hao gi¶m dÇn víi tû suÊt gi¶m dÇn vµ khÊu hao gi¶m dÇn víi tû suÊt kh«ng
®æi.
6
-Ngoµi ra cßn cã c¸c ph¬ng ph¸p khÊu hao theo nhãm hoÆc ®a hîp
Tõ trªn ta thÊy sù kh¸c biÖt lín nhÊt cña kÕ to¸n khÊu hao TSC§ ë Mü so víi
ViÖt Nam ®ã lµ Mü sö dông gi¸ trÞ thu håi TSC§ trong c«ng thøc tÝnh khÊu hao. §ã
lµ sù ®óng ®¾n v× nh thÕ míi ph¶n ¸nh chÝnh x¸c gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§, qua ®ã
x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh hîp lý h¬n.
Mét sù kh¸c biÖt n÷a lµ: ë Mü ph¬ng ph¸p khÊu hao nhanh ®îc c¸c doanh
nghiÖp sö dông mét c¸ch phæ biÕn. §©y lµ ph¬ng ph¸p khÊu hao u viÖt, nã cho phÐp
doanh nghiÖp thu hèi vèn ®Çu t nhanh ®Ó ®Çu t, ®æi míi c«ng nghÖ...ë ViÖt Nam ph¬ng ph¸p nµy míi ®ang ®îc thÝ ®iÓm ë mét sè doanh nghiÖp thuéc ngµnh c«ng nghÖ
cao.
2.KÕ to¸n khÊu hao TSC§ cña Ph¸p
Gièng nh Mü vµ ViÖt Nam, ë Ph¸p còng cã nhiÒu ph¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao
TSC§. Nhng cã hai ph¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao ®îc ) vµ ph¬ng ph¸p khÊu hao gi¶m
dÇn.
Theo qui ®Þnh cña chÕ ®é kÕ to¸n Ph¸p, TSC§ ®a vµo sö dông ngµy nµo th×
tÝnh khÊu hao tõ ngµy ®ã. NÕu TSC§ ®ang ®îc sö dông mµ ®em nhîng b¸n hoÆc
thanh lý th× sÏ tÝnh khÊu hao ®Õn ngµy nhîng b¸n hoÆc thanh lý. Do ®ã, thêi gian sö
dông trong n¨m cã thÓ tÝnh khÊu hao theo n¨m, theo th¸ng, hoÆc theo ngµy tuú theo
thêi gian sö dông TSC§. §iÒu nµy gióp cho viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hao mßn cña
TSC§ chÝnh x¸c h¬n viÖc tÝnh khÊu hao TSC§ theo nguyªn t¾c trßn th¸ng, trßn
n¨m ë ViÖt Nam.
B.KÕ To¸n ViÖt Nam.
ViÖc tÝnh khÊu hao cã thÓ tiÕn hµnh theo nhiÒu ph¬ng ph¸p kh¸c nhau. ViÖc
lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao nµo lµ tuú thuéc vµo quy ®Þnh cña Nhµ níc vÒ
chÕ ®é qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi doanh nghiÖp vµ yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp.
Ph¬ng ph¸p khÊu hao ®îc lùa chän ph¶i ®¶m b¶o thu håi vèn nhanh, ®Çy ®ñ vµ
phï hîp víi kh¶ n¨ng trang tr¶i chi phÝ cña doanh nghiÖp.
HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông mét trong c¸c ph¬ng ph¸p tÝnh
khÊu hao sau ®©y:
1.Ph¬ng ph¸p khÊu hao ®Òu
Ph¬ng ph¸p nµy cßn ®îc gäi lµ ph¬ng ph¸p khÊu hao tuyÕn tÝnh hay ph¬ng
ph¸p khÊu hao b×nh qu©n.Cã nghÜa lµ mçi kú kÕ to¸n ®Òu tÝnh theo sè tiÒn nh nhau
cho ®Õn khi TSC§ hÕt thêi gian h÷u Ých.
C¸ch tÝnh khÊu hao theo ph¬ng ph¸p nµy nh sau:
7
Møc khÊu hao
Nguyªn gi¸
ph¶i trÝch b×nh = TSC§ b×nh *
qu©n n¨m
qu©n
TØ lÖ khÊu
hao
b×nh =
qu©n n¨m
Nguyªn gi¸ TSC§
Sè n¨m sö dông
Møc khÊu hao ph¶i trÝch
Møc khÊu hao b×nh qu©n n¨m
b×nh qu©n th¸ng
12
¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ: ph¬ng ph¸p nµy cè ®Þnh theo thêi gian nªn cã
t¸c dông thóc ®Èy doanh nghiÖp n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng sè lîng s¶n
phÈm lµm ra ®Ó h¹ gi¸ thµnh, t¨ng lîi nhuËn.
Nhîc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ: viÖc thu håi vèn chËm, kh«ng theo kÞp møc
hao mßn thùc tÕ, nhÊt lµ hao mßn v« h×nh (do tiÕn bé khoa häc kü thuËt) nªn doanh
nghiÖp kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó ®©ï t trang bÞ TSC§ míi.
HiÖn nay, ®©y lµ ph¬ng ph¸p ®îc dïng phæ biÕn trong c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt
Nam.
2.Ph¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n lîng
C¸ch tÝnh nµy cè ®Þnh møc khÊu hao trªn mét ®¬n vÞ s¶n lîng nªn muèn thu
håi vèn nhanh kh¾c phôc ®îc hao mßn v« h×nh ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i t¨ng ca
kÝp, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ®Ó lµm ra nhiÒu s¶n phÈm.
C«ng thøc tÝnh khÊu hao theo ph¬ng ph¸p nµy nh sau:
Møc khÊu hao
S¶n lîng hoµn
Møc khÊu hao ®¬n vÞ
ph¶i trÝch
=
thµnh trong
x b×nh qu©n trªn mét ®¬n
trong th¸ng
th¸ng
vÞ s¶n lîng
Trong ®ã:
Møc khÊu hao b×nh qu©n
Tèng sè khÊu hao ph¶i trÝch trong thêi gian sö dông
trªn mét ®¬n vÞ s¶n lîng
S¶n lîng tÝnh theo c«ng suÊt thiÕt kÕ
3.Ph¬ng ph¸p khÊu hao nhanh
Bªn c¹nh khÊu hao theo thêi gian vµ khÊu hao theo s¶n lîng, c¸c doanh nghiÖp
cßn cã thÓ tÝnh khÊu hao theo gi¸ trÞ cßn l¹i. Ph¬ng ph¸p nµy gäi lµ ph¬ng ph¸p
khÊu hao nhanh. Sau ®©y chóng ta sÏ xem xÐt hai ph¬ng ph¸p khÊu hao nhanh:
3.1.Ph¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d gi¶m dÇn
Trong nh÷ng n¨m ®Çu TSC§ cßn míi, kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cao nªn tÝnh khÊu
hao cao cßn nh÷ng n¨m vÒ sau TSC§ ®· cò dÇn (mÊt dÇn tÝnh h÷u Ých), n¨ng lùc
s¶n xuÊt thÊp h¬n nªn tÝnh chi phÝ khÊu hao thÊp h¬n.
8
C«ng thøc tÝnh khÊu hao theo ph¬ng ph¸p nµy lµ:
Tæng møc khÊu hao
2 x Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§
b×nh qu©n n¨m
Sè n¨m tÝnh khÊu hao
Ph¬ng ph¸p nµy gióp doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng thu håi nhanh vèn ®Çu t, mua
s¾m ®æi míi TSC§, ph¶n ¸nh chÝnh x¸c h¬n møc hao mßn TSC§ vµo gi¸ trÞ s¶n
phÈm, phï hîp víi hÇu hÕt c¸c s¶n phÈm cã gi¸ b¸n lóc ®Çu cao sau ®ã cã xu h íng
gi¶m dÇn. §Æc biÖt nã phï hîp víi c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc c«ng
nghÖ cao, c«ng nghÖ míi mµ TSC§ cã tèc ®é hao mßn v« h×nh cao, ®ßi hái ph¶i
khÊu hao, thay thÕ, ®æi míi nhanh ®Ó theo kÞp sù tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt.
Ph¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d gi¶m dÇn lµ mét ph¬ng ph¸p tiªn tiÕn, phï hîp
víi xu thÕ ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ kü thuËt.Tuy nhiªn, viÖc thùc hiÖn ph¬ng ph¸p nµy phøc t¹p h¬n ph¬ng ph¸p khÊu hao ®Òu nªn ®ßi hái c¸n bé lµm c«ng
t¸c kÕ to¸n ph¶i cã tr×nh ®é cao, c¸n bé thuÕ ph¶i am hiÓu vÒ c¸c ph¬ng ph¸p tÝnh
khÊu hao, vµ nã ¶nh hëng ®Õn ng©n s¸ch trong nh÷ng n¨m ®Çu. MÆt kh¸c ph¬ng
ph¸p nµy chØ ¸p dông ®îc ë nh÷ng doanh nghiÖp mµ gi¸ thµnh hoÆc chi phÝ cã kh¶
n¨ng chÞu ®îc (doanh nghiÖp cã l·i).
Theo ph¬ng ph¸p nµy, gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ kh«ng khi nµo b»ng 0. Do ®ã
khi b¸n TSC§ nµy phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i cña nã ph¶i ®îc trõ ®i trong doanh thu nhîng
b¸n TSC§ ®Ó tÝnh kÕt qu¶ bÊt thêng chÝnh x¸c.
HiÖn nay, ë níc ta, Bé tµi chÝnh quyÕt ®Þnh thùc hiÖn thÝ ®iÓm trong hai n¨m
chÕ ®é khÊu hao theo ph¬ng ph¸p sè d gi¶m dÇn cã ®iÒu chØnh ( ®ã lµ sù kÕt hîp
khÊu hao theo sè d gi¶m dÇn trong nh÷ng n¨m ®Çu vµ khÊu hao ®Òu trong nh÷ng
n¨m cßn l¹i nh»m khÊu hao hÕt toµn bé gi¸ trÞ TSC§ theo ®óng thêi gian sö dông).
3.2.Ph¬ng ph¸p khÊu hao theo tæng sè n¨m
Theo ph¬ng ph¸p nµy, tØ lÖ khÊu hao ®îc x¸c ®Þnh theo tõng n¨m dùa trªn tæng
sè n¨m ph¶i tÝnh khÊu hao theo c«ng thøc:
Ti
n - i+ 1
Σn i
i=1
Trong ®ã: Ti lµ tØ lÖ khÊu hao n¨m thø i
n lµ tæng sè n¨m khÊu hao
Møc khÊu hao n¨m thø i = Gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao * Ti
Tuy nhiªn ph¬ng ph¸p nµy cha ®îc vËn dông ë níc ta, nã míi dõng l¹i trªn
ph¹m vi lý thuyÕt.
IV. Nh÷ng quy ®Þnh vÒ qu¶n lý vµ tÝnh KhÊu Hao TSC§:
1. Qui ®Þnh khi tÝnh khÊu hao
Trong trêng hîp doanh nghiÖp ¸p dông ph¬ng ph¸p khÊu hao ®êng th¼ng vµ
møc khÊu hao ®îc x¸c ®Þnh hµng th¸ng th× tæng møc khÊu hao hµng th¸ng ®îc x¸c
®Þnh theo c«ng thøc sau:
Sè khÊu
Sè khÊu hao ®·
Sè khÊu hao cña
Sè jhÊu hao cña
hao ph¶i = trÝch trong th¸ng + nh÷ng TSC§ t¨ng - mh÷ng TSC§ gi¶m
trÝch th¸ng
tríc
thªm trong th¸ng
®i trong th¸ng tríc
nµy
tríc
9
Do khÊu hao TSC§ ®îc tÝnh vµo ngµy 1 hµng th¸ng (nguyªn t¾c trßn th¸ng)
nªn ®Ó ®¬n gi¶n cho viÖc tÝnh to¸n, quy ®Þnh nh÷ng TSC§ t¨ng (hoÆc gi¶m) trong
th¸ng nµy th× th¸ng sau míi tÝnh (hoÆc th«i) tÝnh khÊu hao.
§èi víi TSC§ ®· khÊu hao hÕt mµ vÉn ®îc sö dông th× kh«ng ®îc trÝch khÊu
hao n÷a kÓ tõ thêi ®iÓm khÊu hao hÕt.
§èi víi nh÷ng TSC§ cha khÊu hao hÕt mµ ®· h háng ph¶i tiÕn hµnh thanh lý
th× gi¸ trÞ cßn l¹i ph¶i ®îc xö lý thu håi mét lÇn vµ kh«ng tÝnh khÊu hao ë c¸c kú
tiÕp theo.
§èi víi nh÷ng TSC§ ®îc söa ch÷a n©ng cÊp hoµn thµnh th× ph¶i x¸c ®Þnh l¹i
gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao vµ thêi gian khÊu hao. Møc trÝch khÊu hao hµng th¸ng ®îc tÝnh
theo c«ng thøc sau:
Møc khÊu hao ph¶i
Gi¸ trÞ cßn l¹i tríc khi n©ng cÊp + Gi¸ trÞ n©ng cÊp
trÝch trong th¸ng
Sè n¨m íc tÝnh sö dông sau khi söa ch÷a *12
Trong th¸ng kÕ to¸n tiÕn hµnh tÝnh khÊu hao TSC§ vµ ph©n bæ chi phÝ khÊu
hao theo môc ®Ých hay theo bé phËn sö dông.
2. Nh÷ng qui ®Þnh vÒ qu¶n lý sè khÊu hao luü kÕ
C¸c doanh nghiÖp cã thÓ sö dông toµn bé sè khÊu hao luü kÕ cña TSC§ ®Ó t¸i
®Çu t, thay thÕ, ®æi míi TSC§; mäi ho¹t ®éng ®Çu t x©y dùng ph¶i thùc hiÖn theo
®óng c¸c qui ®Þnh t¹i ®iÒu lÖ qu¶n lý ®Çu t vµ x©y dùng hiÖn hµnh.
Khi cha cã nhu cÇu ®Çu t ®æi míi TSC§, doanh nghiÖp cã quyÒn sö dông linh
ho¹t sè khÊu hao luü kÕ phôc vô yªu cÇu kinh doanh cña m×nh.
V. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n khÊu hao TSC§
1.Tµi kho¶n sö dông
*Tµi kho¶n 214 (Hao mßn TSC§)
§Ó theo dâi t×nh h×nh hiÖn cã, biÕn ®éng t¨ng, gi¶m khÊu hao, kÕ to¸n sö dông
tµi kho¶n 214 “Hao mßn TSC§ “. Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn
cña toµn bé TSC§ hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp (trõ TSC§ thuª ng¾n h¹n)
KÕt cÊu cña tµi kho¶n nµy nh sau:
- Bªn Nî: Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh lµm gi¶m gi¸ trÞ hao mßn cña
TSC§ nh nhîng b¸n, thanh lý...
- Bªn Cã: ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm t¨ng gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ (do
trÝch khÊu hao, ®¸nh gi¸ t¨ng...)
- D Cã: Gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ hiÖn cã.
Tµi kho¶n 214 ®îc ph©n tÝch thµnh c¸c kho¶n tiÓu kho¶n:
- TK 2141: Hao mßn TSC§ h÷u h×nh.
- TK 2142: Hao mßn TSC§ ®i thuª tµi chÝnh.
- TK 2143: Hao mßn TSC§ v« h×nh.
*Tµi kho¶n 009 (Nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n)
Bªn c¹nh tµi kho¶n 214 nh trªn th×, kÕ to¸n cßn sö dông tµi kho¶n 009 “Nguån
vèn khÊu hao c¬ b¶n” ®Ó theo dâi t×nh h×nh h×nh thµnh vµ sö dông sè vèn khÊu hao
c¬ b¶n TSC§ . TK 009 lµ tµi kho¶n ghi ®¬n. KÕt cÊu cña tµi kho¶n nµy nh sau:
10
- Bªn Nî: ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô t¨ng nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n
- Bªn Cã: ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm gi¶m nguån vèn khÊu hao (nép cho
cÊp trªn, cho vay, ®Çu t, mua s¾m TSC§..)
- D Nî: Sè vèn khÊu hao c¬ b¶n hiÖn cßn.
2.Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n
6.2.1.H¹ch to¸n khÊu hao TSC§ h÷u h×nh
- §Þnh kú (th¸ng, quý, n¨m) kÕ to¸n tiÕn hµnh trÝch khÊu hao TSC§ vµ ph©n
bæ vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh:
Nî TK 627, 641, 642
Cã TK 2141: Tæng sè khÊu hao ph¶i trÝch
§ång thêi ph¶n ¸nh t¨ng nguån vèn khÊu hao:
Nî TK 009
- Sè khÊu hao ph¶i nép ng©n s¸ch hoÆc cÊp trªn (nÕu cã):
Nî TK 411: Ghi gi¶m nguån vèn kinh doanh nÕu kh«ng ®îc hoµn l¹i
Nî TK 136 (1368): Ghi t¨ng kho¶n ph¶i thu néi bé nÕu ®îc hoµn l¹i
Cã TK 336: Sè ph¶i nép cÊp trªn.
- Trêng hîp gi¶m gi¸ trÞ hao mßn do nhîng b¸n, thanh lý:
11
Nî TK 2141: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ.
Nî TK 811: Gi¸ trÞ cßn l¹i
Cã TK 211: Nguyªn gi¸ TSC§
- Trêng hîp gi¶m gi¸ trÞ hao mßn do gãp vèn liªn doanh b»ng TSC§ h÷u
h×nh:
Nî TK 222: Gi¸ trÞ vèn gãp liªn doanh dµi h¹n ®îc ghi nhËn.
Nî TK 128: Gi¸ trÞ vèn gãp liªn doanh ng¾n h¹n ®îc ghi nhËn.
Nî TK 2141: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ
Nî (Cã) TK 412: Chªnh lÖch ®¸nh gi¸ tµi s¶n
Cã TK 211: Nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh
-Trêng hîp gi¶m gi¸ trÞ hao mßn do tr¶ vèn gãp liªn doanh:
Nî TK 2141: Gi¸ trÞ hao mßn
Nî TK 411 (chi tiÕt vèn kinh doanh): Gi¸ trÞ cßn l¹i theo tho¶ thuËn
Nî (Cã) TK 412: PhÇn chªnh lÖch
Cã TK 211: Nguyªn gi¸
-Trêng hîp thiÕu TSC§ khi kiÎm kª
Nî TK 2141: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ
Nî TK 138 (1381): Gi¸ trÞ thiÕu chê xö lý
Cã TK 211: Nguyªn gi¸
-Trêng hîp gi¶m do chuyÓn thµnh c«ng cô, dông cô nhá:
Nî TK 2141: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ
Nî TK 627,641,642
Cã TK 211: Nguyªn gi¸ TSC§
NÕu gi¸ trÞ cßn l¹i lín sÏ ®a vµo chi phÝ tr¶ tríc ®Ó ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ
kinh doanh:
Nî TK 2141: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ
Nî TK 142: Gi¸ trÞ cßn l¹i
Cã TK 211: Nguyªn gi¸
2.2.H¹ch to¸n khÊu hao TSC§ thuª tµi chÝnh
- Cuèi kú, trÝch khÊu hao theo chÕ ®é quy ®Þnh tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh:
Nî TK 627, 641, 642
Cã TK 2142: Sè khÊu hao ph¶i trÝch
§ång thêi ghi t¨ng nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n:
Nî TK 009
- Khi kÕt thóc hîp ®ång thuª TSC§ :
+NÕu tr¶ l¹i TSC§ cho bªn cho thuª mµ cha trÝch ®ñ khÊu hao th× gi¸ trÞ cßn
l¹i cña TSC§ thuª ngoµi ph¶i tÝnh vµo chi phÝ chê ph©n bæ (nÕu gi¸ trÞ lín)
hoÆc ph©n bæ hÕt vµo chi phÝ kinh doanh trong kú (nÕu gi¸ trÞ cßn l¹i nhá) :
Nî TK 142 (1421): ChuyÓn gi¸ trÞ cßn l¹i cha khÊu hao hÕt (nÕu cã)
Nî TK 2142: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ
Cã TK 212: Nguyªn gi¸ TSC§ ®i thuª
+NÕu ®îc quyÒn së h÷u hoµn toµn hay mua l¹i TSC§, th× sau khi kÕt chuyÓn
nguyªn gi¸ TSC§ ph¶i kÕt chuyÓn gi¸ trÞ hao mßn:
Nî TK 2142
12
Cã TK 214 (2141, 2143): Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ
2.3.H¹ch to¸n khÊu hao TSC§ v« h×nh
-Trong kú, trÝch vµ ph©n bæ khÊu hao vµo chi phÝ kinh doanh
Nî TK 627, 641, 642
Cã TK 2143: Gi¸ trÞ hao mßn
§ång thêi ghi t¨ng nguån vèn khÊu hao:
Nî TK 009
-C¸c trêng hîp nhîng b¸n, gi¶m TSC§ v« h×nh do gãp vèn liªn doanh, tr¶ vèn
gãp liªn doanh: ph¶n ¸nh t¬ng tù nh h¹ch to¸n khÊu hao TSC§ h÷u h×nh.
Ngoµi ra, khi ®· trÝch ®ñ khÊu hao ph¶i xo¸ sæ TSC§ :
Nî TK 2143: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ
Cã TK 213: Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh
-Cuèi n¨m tµi chÝnh doanh nghiÖp cÇn xem xÐt l¹i thêi gian trÝch khÊu hao vµ
ph¬ng ph¸p khÊu hao TSC§ v« h×nh, nÕu cã sù thay ®æi møc khÊu hao cÇn ®iÒu
chØnh sè khÊu hao ghi trªn sæ kÕ to¸n nh sau:
+NÕu møc khÊu hao TSC§ v« h×nh t¨ng lªn so víi sè ®· trÝch trong n¨m, sè
khÊu hao chªnh lÖch t¨ng, ghi:
BT 1) Nî TK 627, 641, 642: Sè chªnh lÖch khÊu hao t¨ng
Cã TK 2143: Gi¸ trÞ hao mßn t¨ng thªm
BT 2) Nî TK 009
+NÕu møc khÊu hao TSC§ v« h×nh gi¶m so víi sè ®· trÝch trong n¨m th× sè
chªnh lÖch khÊu hao gi¶m ghi:
Nî TK 2143: Hao mßn TSC§
Cã TK 627, 641, 642: Sè chªnh lÖch khÊu hao gi¶m
3.H×nh thøc sæ kÕ to¸n:
Sæ kÕ to¸n lµ h×nh thøc biÓu hiÖn cña ph¬ng ph¸p ®èi øng tµi kho¶n, nã lµ ph¬ng
tiÖn vËt chÊt c¬ b¶n ®Ó hÖ thèng hãa sè liÖu kÕ to¸n trªn c¬ së chøng tõ gèc vµ c¸c
tµi liÖu kÕ to¸n kh¸c cã liªn quan , sæ kÕ to¸n cã nhiÒu lo¹i vµ tïy theo ®èi tîng
h¹ch to¸n mµ ¸p dông h×nh thøc sæ phï hîp. §èi víi h¹ch to¸n khÊu hao TSC§ th×
theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh chóng ta ¸p dông c¸ h×nh thøc sæ nh sau:
3.1. h¹ch to¸n trªn sæ chi tiÕt:
§¬n vÞ : …
Stt Chøng tõ
Sæ tµi s¶n cè ®Þnh
Lo¹i tµi s¶n :…
Ghi t¨ng TSC§
Tªn Níc Th¸ng
Sx n¨m
KhÊu hao TSC§
Ghi gi¶m TSC§
KhÊu hao KhÊu Ch-øng tõ
hao ®·
13
Sè Ngµy kÝ
hiÖu th¸ng hiÖu
TSC§
®a
Sè Nguyªn TØ lÖ Møc
vµo hiÖu
gi¸
(%) khÊu
sö TSC§ TSC§ khÊu hao
dông
hao
tÝnh Sè Ngµy Lý do
®Õn hiÖu th¸ng gi¶m
khi
TSC§
ghi
gi¶m
TSC§
Céng
lµ
Tuy nhiªn doanh nghiÖp còng cã thÓ ¸p dung theo h×nh thøc sæ kÕ to¸n chi tiÕt
14
§¬n vÞ : …
Sæ tµi s¶n cè ®Þnh theo ®¬n vÞ sö dông
N¨m : …
Tªn ®¬n vÞ ( Phßng ,ban,hoÆc ngêi sö dông)
Ghi t¨ng tµi s¶n vµ c«ng cô lao ®éng
Chøng tõ
Tªn nh·n ®¬n vÞ Sè lîng ®¬n
Sè Ngµy
hiÖu
tÝnh
gi¸
hiÖu th¸ng
Sè
tiÒn
Ghi gi¶m tµi s¶n vµ c«ng cô lao ®éng Ghi
Chøng tõ
Lý Sè l- Sè tiÒn chó
Sè
Ngµy do îng
hiÖu th¸ng
3.2. H¹ch to¸n trªn sæ tæng hîp:
Trªn ®©y lµ 2 h×nh thøc sæ kÕ to¸n chi tiÕt mµ c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt
Nam hiÖn ®ang ¸p dông, vµ sau ®©y lµ mét sè h×nh thøc sæ kÕ to¸n tæng hîp ®îc
dïng ®Ó ph¶n ¸nh nghiÖp vô biÕn ®éng TSC§ vµ KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh
Nh chóng ta ®· biÕt cã 4 h×nh thøc sæ kÕ to¸n tæng hîp ®îc ¸p dông ®Ó ph¶n ¸nh sù
biÕn ®éng cña TSC§ vµ KhÊu Hao TSC§
* §èi víi h×nh thøc sæ NhËt Ký Chung :
+ sæ s¸ch sö dông :
- Sæ NhËt ký chung:
- Sæ c¸i TK 211,212,213,21
* §èi víi h×nh thøc sæ NhËt Ký Sæ C¸i :
+ sæ s¸ch sö dông :
-Sæ NhËt ký sæ c¸i TK 211,212,213,214
* §èi víi h×nh thøc sæ NhËt Ký Chøng Tõ:
+ sæ s¸ch sö dông :
-Sæ NhËt ký chøng tõ sè 1,2,3,4,5,10,9,7
-B¶ng kª sè4,5,6
-Sæ c¸i TK211,212,213,214
* §èi víi h×nh thøc sæ Chøng Tõ ghi sæ:
+ sæ s¸ch sö dông :
-Chøng tõ ghi sæ
-Sæ c¸i TK211,212,213,214
- Sæ ®¨ng ký chøng tõ ghi sæ
PhÇn 3 : Nh÷ng bÊt cËp vµ Ph¬ng híng hoµn thiÖn trong
c¸ch tÝnh khÊu hao vµ kÕ to¸n khÊu hao trong c¸c doanh
nghiÖp hiÖn nay.
A. Nh÷ng bÊt cËp :
I. Nh÷ng bÊt cËp trong ph¬ng ph¸p tÝnh khÊu haoTSC§ t¹i
c¸c DN:
15
TSC§ lµ c¬ së vËt chÊt thiÕt yÕu ®èi víi nÒn kinh tÕ nãi chung vµ trong mçi
doanh nghiÖp nãi riªng. ViÖc theo dâi, ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c t×nh h×nh t¨ng
gi¶m hao mßn, khÊu hao, söa ch÷a vµ hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh lµ nhiÖm vô
quan träng cña c«ng t¸c ho¹ch to¸n qu¶n lý tµi s¶n cè ®Þnh. Tæ chøc ho¹ch to¸n tµi
s¶n cè ®Þnh kh«ng chØ cã ý nghÜa gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng qu¶n lÝ vµ hiÖu qu¶
sö dông mµ cßn cã ý nghÜa thiÕt thùc trong viÖc ®Çu t s¶n xuÊt. Trong khi ®ã kh©ó
hao lµ ph¹m trï cã tÝnh chñ quan, nã phô thuéc vµo ý chÝ cña ngêi qu¶n lÝ. KhÊu
hao lµ ph¹m trï cã tÝnh chñ quan nªn lîi nhuËn còng mang tÝnh chñ quan v× khÊu
hao ®îc tÝnh vµo chi phÝ cña doanh nghiÖp nªn nÕu doanh nghiÖp muèn t¨ng lîi
nhuËn th× gi¶m møc khÊu hao vµ ngîc l¹i nÕu doanh nghiÖp muèn gi¶m lîi nhuËn
th× t¨ng møc khÊu hao hµng n¨m lªn. §©y chÝnh lµ sai lÇm trong c¬ chÕ qu¶n lý cña
nhµ níc ta vµ chÝnh lµ khe hë cho nh÷ng kÎ c¬ héi lµm giµu. Do vËy ®· g©y ra
kh«ng Ýt tiªu cùc trong viÖc ¸p dông, qu¶n lý TSC§ vµ tÝnh thuÕ cña c¶ doanh
nghiÖp vµ Nhµ níc.
1.T×nh tr¹ng thiÕu nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ, chi tiÕt, hoµn thiÖn cho viÖc
ph©n lo¹i vµ sö dông TSC§.
a. §iÒu kiÖn ghi nhËn TSC§:
Trong chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vÒ tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh sè 16, ®iÒu
kiÖn ghi nhËn tµi s¶n cã thÓ xem lµ mét nguyªn t¾c nÒn t¶ng. Tµi s¶n chØ ®îc phÐp
ghi nhËn khi vµ chØ khi nã cã thÓ mang l¹i lîi Ých kinh tÕ t¬ng lai cho doanh nghiÖp
vµ nguyªn gi¸ cã thÓ x¸c ®Þnh mét c¸ch ®¸ng tin cËy. §iÒu kiÖn “cã thÓ ®em l¹i lîi
Ých kinh tÕ t¬ng lai cho doanh nghiÖp” nªu ra trong nguyªn t¾c nµy ®· ®a ra c¬ së lý
luËn tæng qu¸t ph©n biÖt gi÷a chi phÝ vµ tµi s¶n. Sau ®ã dùa trªn nguyªn t¾c nµy, c¸c
quy ®Þnh h¹ch to¸n chi tiÕt ®èi víi tõng trêng hîp sÏ ®îc x©y dùng cô thÓ. Sù thiÕu
v¾ng c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n lµm nÒn t¶ng trong quy ®Þnh kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh
hiÖn nay c¸c néi dung nh ®iÒu kiÖn ghi nhËn tµi s¶n, x¸c ®Þnh nguyªn gi¸, khÊu hao,
… ®· dÉn ®Õn nh÷ng m©u thuÉn tÊt yÕu ®ang tån t¹i ®ã lµ: c¸c quy ®Þnh qu¸ ®i s©u
vµo chi tiÕt , tiÓu tiÕt ®ång thêi trong mét sè trêng hîp l¹i kh«ng quy ®Þnh râ rµng,
®Çy ®ñ vµ kh«ng ph¶n ¸nh hÕt c¸c trêng hîp nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh trong thùc
tÕ. §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn râ qua ®iÒu kiÖn ghi nhËn TSC§. TSC§ ®îc ghi nhËn c¨n
cø vµo thêi gian sö dông (1 n¨m trë lªn) vµ gi¸ trÞ tèi thiÓu cña TSC§ (5 triÖu ®ång
trë lªn). Giíi h¹n chi tiÕt vÒ thêi gian sö dông vµ gi¸ trÞ tèi thiÓu cña tµi s¶n kh«ng
thÓ phï hîp hoµn toµn víi mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp vµ thêi ®IÓm ghi nhËn. Sù ®a
d¹ng vÒ lo¹i h×nh doanh nghiÖp, quy m« ho¹t ®éng còng nh sù thay ®æi vÒ thêi gi¸
®Æt ra yªu cÇu kh¸c nhau vÒ gi¸ trÞ tµi s¶n. Mét tµi s¶n cã thÓ ®îc xem nªn ghi nhËn
lµ TSC§ h÷u h×nh ë mét tæ hîp s¶n xuÊt thñ c«ng nghiÖp nhá nhng ®èi víi mét
c«ng ty s¶n xuÊt lín cã thÓ chØ ®îc xem lµ gÝa trÞ c«ng cô, dông cô ph©n bæ th¼ng
vµo chi phÝ s¶n xuÊt trong kú. Ngoµi ra cïng víi tÝnh phøc t¹p cña nh÷ng nghiÖp vô
kinh doanh ®Æc biÖt nh÷ng nghiÖp vô liªn quan ®Õn h¹ch to¸n TSC§ v« h×nh nh chi
phÝ nghiªn cøu ph¸t triÓn, chi phÝ lîi thÕ th¬ng m¹i…th× ®iÒu kiÖn ghi nhËn nµy
kh«ng thÓ ph©n biÖt ®îc râ nh÷ng chi phÝ nµo ®îc phÐp vèn ho¸ vµo tµi s¶n vµ chi
phÝ nµo cÇn ph¶i ®îc h¹ch to¸n vµo l·i lç trong kú.
b. Thµnh phÇn cña nguyªn gi¸ h÷u h×nh vµ v« h×nh :
16
NÕu trong ®iÒu kiÖn ghi nhËn tµi s¶n quy ®Þnh qu¸ chi tiÕt th× ë mét sè néi dung
kh¸c nh thµnh phÇn cña nguyªn gi¸ h÷u h×nh vµ v« h×nh th× quy ®Þnh l¹i cha cô thÓ.
TSC§ v« h×nh nh chi phÝ nghiªn cøu ph¸t triÓn, chi phÝ lîi thÕ th¬ng m¹i… thµnh
phÇn gåm nh÷ng lo¹i nµo ®îc phÐp ghi nhËn vµ ph¬ng ph¸p xö lý ®èi víi c¸c chi
phÝ hµnh chÝnh, chi phÝ tiÒn ho¹t ®éng, lç trong giai ®o¹n tríc khi ®a tµi s¶n vµo
ho¹t ®éng nh dù kiÕn gi¶i quyÕt nh thÕ nµo. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh doanh nghiÖp
cßn cã quyÒn lùa chän qu¸ réng c¸ch thøc h¹ch to¸n chi phÝ söa ch÷a lín TSC§ nh:
trÝch tríc, ph©n bæ dÇn hoÆc h¹ch to¸n th¼ng vµo l·i lç trong kú. Quy ®Þnh kh«ng cô
thÓ vµ ®Çy ®ñ trªn ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng vËn dông tuú tiÖn do cã thÓ ®îc hiÓu theo
nhiÒu c¸ch kh¸c nhau vµ lµm cho th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh mÊt kh¶ n¨ng so
s¸nh.
2. Gi¸ trÞ thu håi íc tÝnh cña TSC§ kh«ng ®îc tÝnh ®Õn trong c«ng thøc tÝnh
khÊu hao.
ChÝnh sù ph©n lo¹i vµ qu¶n lý TSC§ cßn nhiÒu vÊn ®Ò cha hîp lý nªn viÖc
trÝch khÊu hao TSC§ trong c¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng víng
m¾c. Thùc tÕ hiÖn nay, cã nh÷ng doanh nghiÖp sè tµi s¶n ®· khÊu hao hÕt nguyªn
gi¸ vÉn cßn sö dông chiÕm tíi 50-60% trong tæng sè TSC§ (tÝnh theo nguyªn gi¸)
vµ xu híng tØ träng nµy ngµy cµng lín. GÝa trÞ thu håi íc tÝnh cña TSC§ lµ chØ tiªu
nãi lªn sè tiÒn cã thÓ thu ®îc khi tiÕn hµnh thanh lý nh÷ng tµi s¶n ®· hÕt khÊu hao.
Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña TSC§ lµ dï tµi s¶n cã cò, l¹c hËu, h háng…
tíi møc nµo th× vÉn cßn mét lîng gi¸ trÞ cè ®Þnh cã thÓ thu håi ®îc, kÓ c¶ trong trêng hîp 100% h×nh th¸i vËt chÊt cña tµi s¶n ®îc thu håi díi d¹ng phÕ liÖu. C«ng
thøc x¸c ®Þnh møc khÊu hao hiÖn nay lµ:
Møc khÊu hao
=
Nguyªn gi¸ TSC§
b×nh qu©n hµng n¨m
Thêi gian sö dông TSC§
Theo c«ng thøc nµy gi¸ trÞ thu håi cña TSC§ kh«ng ®îc tÝnh ®Õn. Nh vËy lµm
cho c¸ch tÝnh gi¶n ®¬n, lo¹i bá ®îc mét yÕu tè íc tÝnh. Song viÖc kh«ng ®a gi¸ trÞ
thu håi vµo c«ng thøc x¸c ®Þnh møc khÊu hao lµ mét sù thiÕu sãt rÊt lín v× c¸c
nguyªn nh©n sau:
+ Trªn thùc tÕ cã nhiÒu TSC§ khi thanh lý sÏ thu håi hoÆc b¸n ®îc víi sè tiÒn
lín, ch¼ng h¹n nh: nhµ cöa, « t«, nÕu kh«ng tÝnh tíi gi¸ trÞ thu håi th× chÝnh lµ ®·
gi¸n tiÕp lµm cho møc khÊu hao ®îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt cao h¬n thùc tÕ.
+ Gi¸ trÞ thu håi lµ phÇn gi¸ trÞ vèn cã cña TSC§, viÖc sö dông gi¸ trÞ thu håi
sÏ lµm cho TSC§ kh«ng bao giê ®îc phÐp khÊu hao hÕt nguyªn gi¸. VÝ dô: mét
TSC§ cã nguyªn gi¸ 104 triÖu ®ång, gi¸ trÞ thu håi íc tÝnh 4 triÖu, thêi gian sö dông
10 n¨m, møc khÊu hao 1 n¨m lµ 10 triÖu. Sau n¨m thø 10 nÕu TSC§ vÉn cßn sö
dông t¹i doanh nghiÖp th× doanh nghÞªp cã thÓ kh«ng ph¶i trÝch khÊu hao nhng gi¸
trÞ cßn trªn sæ s¸ch kÕ to¸n vÉn lµ 4 triÖu ®ång. §iÒu nµy kh«ng nh÷ng hîp lý mµ
cßn cã t¸c dông lµm t¨ng cêng tr¸ch nhiÖm qu¶n lý cña doanh nghiÖp ®èi víi
TSC§. §ång thêi nÕu cã sù mÊt m¸t, h háng…TSC§ do c¸c yÕu tè chñ quan cña
con ngêi th× sÏ dÔ dµng cho viÖc x¸c ®Þnh møc tr¸ch nhiÖm vËt chÊt vµ møc båi thêng thiÖt h¹i ®èi víi ngêi ph¹m lçi.
17
+ ViÖc sö dông chØ tiªu gi¸ trÞ thu håi cßn cã t¸c dông trî gióp ®¾c lùc cho
qu¶n trÞ tµi chÝnh khi tiÕn hµnh c«ng t¸c thanh lý TSC§.
+ Theo chÕ ®é kÕ to¸n cña c¸c níc tiªn tiÕn (kÓ c¶ kÕ to¸n Mü), ngêi ta vÉn
®a gi¸ trÞ thu håi vµo c«ng thøc x¸c ®Þnh møc khÊu hao, ngay c¶ khi sö dông ph¬ng
ph¸p khÊu hao nhanh hay khÊu hao theo s¶n lîng th× gi¸ trÞ thu håi ®îc coi lµ mét
chØ tiªu giíi h¹n ®Ó khèng chÕ møc khÊu hao luü kÕ cña TSC§.
ChÝnh v× vËy, nh÷ng doanh nghiÖp cã tØ träng TSC§ ®· hÕt khÊu hao th× ®¬ng
nhiªn chØ tiªu møc khÊu hao hµng n¨m sÏ nhá. §iÒu kh«ng hîp lý nµy sÏ dÉn tíi c¬
cÊu chi phÝ hay gi¸ thµnh sÏ thay ®æi, lîi nhuËn thay ®æi…g©y khã kh¨n, phøc t¹p
cho viÖc ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh tÕ. V× khi tÝnh c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n
xuÊt cã liªn quan ®Õn TSC§ nh: sè vßng quay cña TSC§, tØ suÊt lîi nhuËn tÝnh trªn
tæng tµi s¶n… sÏ kh«ng chÝnh x¸c, sè liÖu ph©n tÝch kÐm ý nghÜa kinh tÕ.
Kh«ng nh÷ng thÕ, hiÖn nay trong c¸c doanh nghiÖp c¶ nhµ níc vµ t nh©n
con tån ®äng rÊt nhiÒu tµi s¶n ®· hÕt khÊu hao nhng cha ®îc xö lý cßn n»m trong
kho cña doanh nghiÖp g©y l·ng phÝ lîng tiÒn cña rÊt lín cña nhµ níc. Lîng TSC§
nµy ®· khÊu hao hÕt song còng kh«ng ®îc thanh lý. §©y còng chÝnh lµ biÓu hiÖn
cña sù thiÕu sãt khi kh«ng ®a gi¸ trÞ thu håi cña TSC§ vµo c«ng thøc tÝnh khÊu
hao TSC§.
II. Nh÷ng bÊt cËp trong kÕ to¸n khÊu hao TSC§:
1. ViÖc sö dông tµi kho¶n 009- Nguån vèn khÊu hao.
ViÖc sö dông tµi kho¶n 009 “Nguån vèn khÊu hao” lµ tµi kho¶n ngoµi b¶ng
c©n ®èi kÕ to¸n, nguyªn t¾c h¹ch to¸n lµ ghi ®¬n, sè d cña tµi kho¶n nµy kh«ng cã
quan hÖ víi sè d cña tµi kho¶n kh¸c song viÖc h¹ch to¸n tµi kho¶n 009 cha ®îc coi
träng. HiÖn nay nhiÒu doanh nghiÖp ghi chÐp kh«ng ®Çy ®ñ, thËm chÝ cã doanh
nghiÖp kh«ng sö dông tµi kho¶n nµy. Tuy nhiªn, viÖc sö dông tµi kho¶n nµy cßn mét
sè ®iÒu cha hîp lý. §ã lµ tµi kho¶n 009 kh«ng quy ®Þnh râ cã ph¶n ¸nh sè khÊu hao
c¬ b¶n cña TSC§ thuéc nguån vèn trong thanh to¸n hay kh«ng? NÕu ph¶n ¸nh c¶
sè khÊu hao c¬ b¶n cña tµi s¶n cè ®Þnh thuéc nguån vèn trong thanh to¸n th× bªn
ph¸t sinh Cã cña tµi kho¶n 009 ph¶i cã bót to¸n ghi ®¬n sè khÊu hao c¬ b¶n ®ã, nÕu
kh«ng sÏ x¶y ra t×nh tr¹ng lÊy khÊu hao c¬ b¶n cña nh÷ng tµi s¶n ®ã ®Ó mua s¾m,
x©y dùng tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c dÉn ®Õn rÊt khã x¸c ®Þnh nguån cña nh÷ng tµi s¶n cè
®Þnh nµy. NÕu tµi kho¶n 009 chØ ph¶n ¸nh sè khÊu hao c¬ b¶n cña nh÷ng TSC§
thuéc nguån ng©n s¸ch, xÝ nghiÖp bæ sung hoÆc cã bót to¸n trªn th× sè d tµi kho¶n
009 ®îc x¸c ®Þnh bëi c«ng thøc sau:
Vèn cè ®Þnh = Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ + Sè d tµi kho¶n 009.
2. ViÖc h¹ch to¸n tµi s¶n chuyÓn thµnh c«ng cô:
Khi h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh chuyÓn thµnh c«ng cô lao ®éng theo quy ®Þnh
cña Bé tµi chÝnh th× chØ ghi gi¶m TSC§, phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i ghi vµo chi phÝ (TK
641, 642, 627) hoÆc ghi vµo chi phÝ chê ph©n bæ (TK 142). Song trong thùc tÕ cã
nhiÒu doanh nghiÖp l¹i ghi phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i ®ã chuyÓn tõ vèn cè ®Þnh sang vèn lu
®éng (tuy vÉn ë trong mét tµi kho¶n 411 “Nguån vèn kinh doanh”. Nhng viÖc ghi
chÐp thiÕu thèng nhÊt nµy ¶nh hëng tíi viÖc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c nguån vèn khÊu
hao c¬ b¶n ®Ó x¸c ®Þnh kÕ ho¹ch mua s¾m TSC§, t×nh h×nh sö dông vèn vµ c¬ cÊu
vèn trong doanh nghiÖp.
18
Nh×n chung viÖc sö dông tµi kho¶n 214 chi tiÕt cho viÖc h¹ch to¸n khÊu hao
TSC§ ®· hîp lý . Tuy nhiªn, do sù giíi h¹n vÒ tr×nh ®é vµ nhËn thøc cña c¸n bé kÕ
to¸n vµ qu¶n lý trong c¸c doanh nghiÖp nªn viÖc sö dông tµi kho¶n nµy ®Ó ®Þnh
kho¶n vµ h¹ch to¸n chi tiÕt nhiÒu khi cßn cha hîp lý. V× vËy n©ng cao tr×nh ®é vµ
nghiÖp vô kÕ to¸n cho nh©n viªn kÕ to¸n lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng cÇn
®îc quan t©m ®èi víi c¸c nhµ qu¶n lý.
B . Nh÷ng gi¶i ph¸p hoµn thiÖn :
I.C¬ së hoµn thiÖn chung:
ChuÈn mùc kÕ to¸n lµ v¨n b¶n ph¸p quy cña nhµ níc cã tÝnh ®éc lËp vµ
kh«ng phô thuéc vµo c¸c v¨n b¶n ph¸p quy kh¸c vÒ c¬ chÕ tµi chÝnh hay chÝnh s¸ch
thuÕ cña nhµ níc. Nh vËy cã nghÜa lµ gi÷a c¸c v¨n b¶n ph¸p quy nµy ch¾c ch¾n cã
nh÷ng ®iÓm kh«ng thèng nhÊt víi nhau. ChuÈn mùc kÕ to¸n ®îc ban hµnh lµ v¨n
b¶n cã tÝnh ®éc lËp ®Ó cho c¸c doanh nghiÖp, c¬ quan, ®¬n vÞ ¸p dông song thùc tÕ
thiªn biÕn v¹n ho¸ phøc t¹p h¬n nhiÒu nªn nhiÒu khi cã sù kh«ng thèng nhÊt gi÷a
chÕ ®é vµ thùc tÕ lµ ®iªï kh«ng tr¸nh khái. Hoµn thiÖn chuÈn mùc trªn c¬ së
nguyªn t¾c kh¸ch quan lµ mét trong nh÷ng nguyªn t¾c quan träng hµng ®Çu cña kÕ
to¸n. Trong khi ®ã, khÊu hao l¹i lµ ph¹m trï cã tÝnh chñ quan trong kÕ to¸n, do vËy
®Ó tiÕn hµnh khÊu hao ®óng, ®Çy ®ñ, hîp lý mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao cho c¸c
doanh nghiÖp lµ mét ®iÒu hÕt søc khã song l¹i lµ vÊn ®Ò hÕt søc quan träng ®èi víi
hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp , c¬ quan, ®¬n vÞ v× hÇu nh tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp, c¸c
c¬ quan ®Òu sö dông TSC§ chØ kh¸c lµ sö dông Ýt hay nhiÒu, tÝnh chÊt cña TSC§ vµ
nguån vèn ®Çu t tõ ®©u. V× thÕ, viÖc x©y dùng chuÈn mùc kÕ to¸n hoµn thiÖn cho
nghiÖp vô trÝch khÊu hao trong c¸c doanh nghiÖp lµ hÕt søc cÇn thiÕt, cÇn ®îc gi¶i
quyÕt cµng sím cµng tèt.
II.
Ph¬ng híng hoµn thiÖn ph¬ng ph¸p khÊu hao TSC§ trong
c¸c doanh nghiÖp:
1. §Ó kh¸ch quan trong viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp.
KhÊu hao lµ ph¹m trï mang tÝnh chñ quan ®©y lµ ®Æc tÝnh cè h÷u cña khÊu
hao. Møc khÊu hao cã ¶nh lín tíi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Do vËy, ®Ó kh¸ch
quan nhÊt trong viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh th× kh«ng nªn ®a khÊu
hao vµo trong chi phÝ kinh doanh th× phÇn cßn l¹i lµ l·i thùc. Kh«ng tÝnh khÊu hao
n÷a th× lµm thÕ nµo ®Ó thu håi vèn ®Çu t? Ta sÏ thu håi vèn ®Çu t dÇn dÇn dùa trªn
chi phÝ vµ kÕt qu¶ kinh doanh, n¨m nµo thu ®îc nhiÒu lîi nhuËn th× tÝnh khÊu hao
nhiÒu, n¨m nµo thu ®îc Ýt lîi nhuËn th× ta tÝnh khÊu hao Ýt hoÆc kh«ng tÝnh khÊu
hao. TSC§ sÏ ®îc tÝnh khÊu hao cho ®Õn khi thu håi ®îc toµn bé vèn ®Çu t ban ®Çu,
gi¸ trÞ thu håi íc tÝnh cña TSC§ cã thÓ coi lµ mét kho¶n thu nhËp bÊt thêng cña
doanh nghiÖp. Ph¬ng ph¸p nµy sÏ gióp cho doanh nghiÖp tr¸nh khái t×nh tr¹ng khã
kh¨n khi trong n¨m doanh nghiÖp cã thu nhËp thÊp hoÆc bÞ lç. Song viÖc ¸p dông
ph¬ng ph¸p nµy sÏ g©y khã kh¨n cho c¸c c¬ quan qu¶n lý, nhÊt lµ c¬ quan thuÕ. Do
vËy, ®Ó ¸p dông ph¬ng ph¸p nµy th× ®ßi hái ph¶i cã sù thay ®æi t duy qu¶n lý trong
c¸c doanh nghiÖp, cÇn cã biÖn ph¸p ®Ó lµnh m¹nh ho¸ ®éi ngò c¸n bé nhµ níc. §Ó
tr¸nh t×nh tr¹ng tÝnh møc thu håi vèn mét c¸ch bõa b·i th× cÇn cã sù quy ®Þnh râ
19
rµng ®èi víi tõng lo¹i tµi s¶n, víi TSC§ cã gi¸ trÞ tõ bao nhiªu triÖu ®Õn bao nhiªu
triÖu th× quy ®Þnh râ chØ ®îc phÐp thu håi vèn trong bao nhiªu n¨m. Ph¬ng ph¸p nµy
cã thÓ lµ mét biÖn ph¸p kh¸ tho¸ng cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc thu håi vèn
®Çu t song l¹i yªu cÇu tÝnh tù gi¸c cña mçi c¸ nh©n, mçi doanh nghiÖp rÊt cao míi
cã thÓ thùc hiÖn ®îc mét c¸ch cã hiÖu qu¶.
2. Nªn ®a gi¸ trÞ thu håi vµo c«ng thøc x¸c ®Þnh møc khÊu hao.
Nh ®· ph©n tÝch ë trªn, thiÕt nghÜ ta còng nªn ®a gi¸ trÞ thu håi vµo c«ng thøc
tÝnh to¸n x¸c ®Þnh vµ trÝch khÊu hao TSC§. Tuy nhiªn viÖc íc tÝnh gi¸ trÞ thu håi
nh thÕ nµo cho hîp lý l¹i lµ vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu kü vµ cÇn cã sù chØ ®¹o híng dÉn
cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng Nhµ níc. NÕu chØ tiªu gi¸ trÞ thu håi ®îc ®a vµo c«ng
thøc th× c«ng thøc x¸c ®Þnh møc khÊu hao sÏ lµ:
=
Sè lîng còng nh tû träng TSC§ ®· khÊu hao hÕt nguyªn gi¸ mµ vÉn sö dông
®îc trong c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng cao ®iÒu ®ã chøng tá ph¬ng ph¸p khÊu hao
®ang ®îc ¸p dông vµ viÖc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n ®Ó x¸c ®Þnh møc khÊu hao lµ cha
phï hîp. NhiÖm vô cña c¸c nhµ qu¶n trÞ lµ lµm sao cho thêi gian sö dông TSC§ íc
tÝnh ®Ó trÝch khÊu hao cµng s¸t víi thêi gian sö dông thùc tÕ cµng tèt. Trong t¬ng
lai nÕu gi¶i ph¸p trªn ®îc ¸p dông th× nã sÏ gãp phÇn gi¶m thiÓu sè lîng TSC§ cã
gi¸ trÞ cßn l¹i b»ng kh«ng ë trong c¸c doanh nghiÖp.
Víi nh÷ng TSC§ ®· khÊu hao hÕt nguyªn gi¸ mµ vÉn cßn ®ang sö dông ®Ó
qu¶n lý vµ khai th¸c cã hiÖu qu¶ tèt, c¸c doanh nghiÖp cÇn thùc hiÖn tèt c¸c néi
dung sau:
Tæ chøc kiÓm kª ®¸nh gi¸ l¹i thùc tr¹ng cña nh÷ng TSC§ ®· khÊu hao hÕt.
NÕu tµi s¶n cßn sö dông tèt th× ph¶i t¨ng cêng qu¶n lý hiÖn vËt, t¨ng c«ng
suÊt sö dông, sím cã kÕ ho¹ch thay thÕ.
Nhîng b¸n, thanh lý nh÷ng tµi s¶n ®· l¹c hËu hoÆc hiÖu qu¶ sö dông kÐm
®Ó tr¸nh nguy c¬ mÊt an toµn lao ®éng (do chóng kh«ng ®¶m b¶o chÊt lîng), mÊt c¬ héi ®Çu t trang thiÕt bÞ cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, kü thuËt tiªn
tiÕn.
Trong b¸o c¸o thuyÕt minh tµi chÝnh hµng n¨m ph¶i ®a néi dung ph¶n ¸nh
thùc tr¹ng vÒ mÆt kü thuËt, c«ng nghÖ, tÝnh n¨ng t¸c dông cña nh÷ng
TSC§ ®· khÊu hao hÕt nguyªn gi¸ hiÖn cã t¹i doanh nghiÖp, ph©n tÝch
®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña viÖc tiÕp tôc sö dông hay kh«ng sö dông nh÷ng tµi
s¶n nµy ®Ó cã quyÕt ®Þnh kÞp thêi.
3.VÒ gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao vµ thêi gian sö dông cña TSC§:
Gi¸ trÞ khÊu hao cña TSC§ ph¶i ®îc ph©n bæ mét c¸ch cã hÖ thèng trong thêi
gian sö dông h÷u Ých cña chóng. Ph¬ng ph¸p khÊu hao ph¶i phï hîp víi lîi Ých kinh
tÕ mµ tµi s¶n ®em l¹i cho ®¬n vÞ. Khi x¸c ®Þnh thêi gian sö dông h÷u Ých cña tµi s¶n
cÇn quan t©m tíi c¸c nh©n tè sau:
Møc ®é sö dông íc tÝnh cña ®¬n vÞ ®èi víi TSC§ th«ng qua c«ng suÊt
hoÆc s¶n lîng íc tÝnh.
20
- Xem thêm -