Tài liệu Giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao hoạt động phát hành, thanh toán thẻ tại nhtmcp á châu

tailieuonthi Lêi nãi ®Çu Thanh to¸n lµ cÇu nèi gi÷a s¶n xuÊt- ph©n phèi, l­u th«ng vµ tiªu dïng, ®ång thêi lµ kh©u më ®Çu vµ kh©u kÕt thóc cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. Tæ chøc tèt c«ng t¸c thanh to¸n nãi chung vµ thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt nãi riªng sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh ®­îc tiÕn hµnh tr«i ch¶y, nhÞp nhµng; ng­îc l¹i viÖc thanh to¸n bÞ trôc trÆc, ¸ch t¾c th× qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh bÞ tr× trÖ, nÒn s¶n xuÊt x· héi kh«ng ph¸t triÓn. Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung vµ nÒn kinh tÕ tiÒn tÖ nãi riªng ®Æt ra ngµy cµng nhiÒu c¸c yªu cÇu ®èi víi hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i, ®Æc biÖt lµ trong c¸c nghiÖp vô thanh to¸n ®Ó ®em l¹i ngµy cµng nhiÒu lîi Ých cho kh¸ch hµng, t¹o nhiÒu thô©n lîi cho chÝnh ng©n hµng, ®ång thêi ®Èy nhanh nhÞp ®é ph¸t triÓn kinh tÕ vµ tèc ®é chu chuyÓn tiÒn tÖ. MÆt kh¸c, sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt vµ nhÊt lµ c¸c tiÕn bé cña c«ng nghÖ tin häc ®­îc øng dông vµo ho¹t ®éng ng©n hµng trë thµnh c«ng nghÖ tin häc ng©n hµng ®· më réng ho¹t ®éng ng©n hµng lªn nh÷ng b­íc ®¸ng kÓ. Kinh nghiÖm cña c¸c n­íc cho thÊy, nÒn kinh tÕ x· héi cµng ph¸t triÓn, tû lÖ thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt cµng gi¶m vµ tû lÖ c¸c c«ng cô thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cµng t¨ng. §Ønh cao cña sù ph¸t triÓn c¸c c«ng cô thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt lµ sù ra ®êi cña tiÒn ®iÖn tö - thÎ. Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ tµi chÝnh ViÖt Nam hiÖn nay, thÎ - c«ng cô chÝnh cña ho¹t ®éng ng©n hµng b¸n lÎ ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë ViÖt Nam, cã t¸c ®éng lín ®Õn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ còng nh­ ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña mçi ng©n hµng. §èi víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i (NHTM), nghiÖp vô kinh doanh thÎ mang l¹i mét ®Þnh h­íng míi cho ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng, theo h­íng më réng m¶ng kinh doanh dÞch vô võa t¨ng thu nhËp, më réng quy m« võa gi¶m rñ ro tõ ho¹t ®éng tÝn dông truyÒn thèng. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña ho¹t ®éng kinh doanh thÎ trong ho¹t ®éng kinh doanh cña mét ng©n hµng hiÖn ®¹i, chiÕm mét tû lÖ t­¬ng ®èi lín tailieuonthi trong tæng doanh thu vµ lîi nhuËn, Ng©n hµng TMCP ¸ Ch©u (ACB) lµ ng©n hµng thø hai sau Ng©n hµng Ngo¹i Th­¬ng (VCB) ®i ®Çu trong viÖc triÓn khai ho¹t ®éng kinh doanh thÎ. TriÓn khai nghiÖp vô ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ, Ng©n hµng ¸ Ch©u cã c¬ së thuËn lîi ®Ó tham gia vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, gãp phÇn x©y dùng mét m«i tr­êng tiªu dïng v¨n minh, t¹o ®iÒu kiÖn cho sù hoµ nhËp cña ViÖt Nam vµo céng ®ång quèc tÕ. Sau mét thêi gian t×m hiÓu vÒ thùc tr¹ng dÞch vô thÎ t¹i ViÖt Nam còng nh­ nhËn thÊy ®­îc tÝnh cÊp thiÕt cña vÊn ®Ò nµy, em ®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi: "Gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn vµ n©ng cao ho¹t ®éng ph¸t hµnh, thanh to¸n thÎ t¹i NHTMCP ¸ Ch©u” cho chuyªn ®Ò tèt nghiÖp cña m×nh. Do hiÓu biÕt cßn h¹n chÕ, thêi gian nghiªn cøu cã h¹n, mÆc dï ®· cè g¾ng hoµn thiÖn nh­ng ch¾c ch¾n chuyªn ®Ò cña em cßn nhiÒu thiÕu sãt, mong c¸c thÇy c« ch©m ch­íc. Sù chØ b¶o vµ gãp ý cña c¸c thÇy c« lµ nguån ®éng viªn rÊt lín ®èi víi em, nã sÏ gióp em hoµn thµnh tèt h¬n chuyªn ®Ò nµy. Mét lÇn n÷a, em xin ®­îc ch©n thµnh c¶m ¬n! tailieuonthi Ch­¬ng I: C¬ së lý luËn vÒ thÎ ng©n hµng I/ Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ thÎ 1.1. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thÎ thanh to¸n. Nh©n lo¹i ®· tr¶i qua nhiÒu thêi k× ph¸t triÓn vµ mçi mét giai ®o¹n lÞch sö l¹i cã mét h×nh th¸i tiÒn tÖ t­¬ng øng. Tr­íc ®©y khi x· héi ch­a ph¸t triÓn ng­êi ta dïng nh÷ng h×nh thøc tiÒn tÖ gi¶n ®¬n nh­ vá sß, vá hÕn hay nh÷ng vËt gi¸ trÞ kh¸c lµm vËt trao ®æi, tiÕp ®Õn lµ viÖc sö dông vµng, b¹c vµ tiÒn giÊy lµm ph­¬ng tiÖn l­u th«ng vµ cÊt tr÷. Ngµy nay h×nh th¸i tiÒn tÖ ngµy cµng ®a d¹ng vÒ h×nh thøc vµ chñng lo¹i. ThÎ-tiÒn ®iÖn tö ®­îc coi lµ ph­¬ng tiÖn thanh to¸n hiÖn ®¹i nhÊt thÕ giíi hiÖn nay, ra ®êi vµ ph¸t triÓn g¾n liÒn víi viÖc øng dông c«ng nghÖ tin häc trong ng©n hµng. Lµ mét lÜnh vùc kinh doanh t­¬ng ®èi míi mÎ nh­ng thÎ còng cã lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong suèt mÊy thËp kû qua. Quan hÖ gi÷a kh¸ch hµng vµ c¬ së cung øng hµng ho¸ dÞch vô lµ t©m ®iÓm cña kinh doanh thÎ. Vµo ®Çu nh÷ng n¨m 40, mét sè c¬ së t­ nh©n lín më réng dÞch vô b¸n chÞu cho kh¸ch hµng vµ cho phÐp hä tr¶ tiÒn hµng hãa dÞch vô vµo tµi kho¶n cña m×nh. NhiÒu c¬ së cung øng hµng ho¸ dÞch vô còng muèn thùc hiÖn dÞch vô nµy nh­ng hä nhËn thÊy kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng. §iÒu ®ã t¹o c¬ héi cho c¸c tæ chøc tµi chÝnh vµ ng©n hµng vµo cuéc. H×nh thøc s¬ khai cña thÎ lµ Charg-it, mét hÖ thèng mua b¸n chÞu do John Biggins s¸ng lËp ra n¨m 1946. HÖ thèng nµy cho phÐp kh¸ch hµng tr¶ tiÒn cho c¸c giao dÞch mua b¸n lÎ t¹i ®Þa ph­¬ng. C¸c c¬ së chÊp nhËn thÎ nép biªn lai b¸n hµng vµo nhµ b¨ng cña Biggins, nhµ b¨ng sÏ tr¶ tiÒn cho hä vµ thu l¹i tõ kh¸ch hµng ®· sö dông Charg-it. HÖ thèng mua b¸n chÞu nµy còng më ®­êng cho thÎ tÝn dông ra ®êi do Ng©n hµng Franklin National Bank ë Long Island NewYork ph¸t hµnh lÇn ®Çu tiªn n¨m 1951. T¹i ®©y c¸c kh¸ch hµng ®Ö ®¬n xin vay vµ ®­îc thÈm ®Þnh kh¶ n¨ng thanh to¸n. C¸c kh¸ch hµng cã ®ñ tiªu chuÈn sÏ ®­îc duyÖt cÊp thÎ. ThÎ nµy dïng cho c¸c th­¬ng vô b¸n lÎ hµng ho¸ vµ dÞch vô. Khi thanh to¸n, c¬ së tailieuonthi cung øng hµng ho¸ dÞch vô sÏ ghi c¸c th«ng tin vÒ kh¸ch hµng trªn thÎ vµo ho¸ ®¬n b¸n hµng. Sau ®ã nhµ ph¸t hµnh thÎ thanh to¸n l¹i cho c¬ së cung øng hµng ho¸ dÞch vô cã chiÕt khÊu mét tû lÖ nhÊt ®Þnh ®Ó bï ®¾p nh÷ng chi phÝ cña kho¶n vay. Trong nh÷ng n¨m sau ®ã ngµy cµng cã nhiÒu c¸c tæ chøc tham gia vµo thÞ tr­êng thÎ ng©n hµng. Vµo n¨m 1959, mét sè ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ tÝn dông ®· cung øng thªm mét dÞch vô míi ®ã lµ thÎ tÝn dông tuÇn hßan. Víi dÞch vô nµy, c¸c chñ thÎ cã thÓ duy tr× sè d­ cã trªn tµi kho¶n vay b»ng mét h¹n møc tÝn dông nÕu hä hoµn thµnh viÖc thanh to¸n hµng th¸ng. Khi ®ã sè tiÒn thanh to¸n hµng th¸ng cña chñ thÎ sÏ ®­îc céng thªm mét kho¶n phÝ tÝnh tõ nh÷ng kho¶n vay cña chñ thÎ. Vµo n¨m 1960, Bank of America giíi thiÖu s¶n phÈm thÎ ®Çu tiªn cña m×nh – BANKAMERICARD. ThÎ BANKAMERICARD ph¸t triÓn réng kh¾p vµo nh÷ng n¨m tiÕp theo vµ ®¹t ®­îc rÊt nhiÒu thµnh c«ng. Nh÷ng thµnh c«ng cña BANKAMERCARD ®· thóc ®Èy c¸c nhµ ph¸t hµnh thÎ kh¸c trªn kh¾p n­íc Mü b¾t ®Çu t×m kiÕm ph­¬ng thøc c¹nh tranh víi lo¹i thÎ nµy. N¨m 1966, 14 ng©n hµng hµng ®Çu cña Mü liªn kÕt víi nhau thµnh tæ chøc Interbank- mét tæ chøc míi víi chøc n¨ng lµ ®Çu mèi trao ®æi c¸c th«ng tin vÒ giao dÞch thÎ. N¨m 1967, 4 ng©n hµng bang California ®æi tªn cña hä tõ California Bankcard Association thµnh Western State Bankcard Association (WSBA). WSBA më réng m¹ng l­íi thµnh viªn víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh¸c ë phÝa t©y n­íc Mü. S¶n phÈm thÎ cña tæ chøc WSBA lµ MASTERCHARGE. Tæ chøc WSBA còng cÊp phÐp cho tæ chøc Interbank sö dông tªn vµ th­¬ng hiÖu cña MASTERCHARGE. N¨m 1977, tæ chøc thÎ BANKAMERICARD ®æi tªn thµnh VISA International N¨m 1979, MASTERCHARGE ®æi tªn thµnh MASTERCARD. Sau ®ã, ngµy cµng cã nhiÒu c¸c tæ chøc tµi chÝnh cña c¸c n­íc tham gia vµo ch­¬ng tr×nh thÎ ng©n hµng. tailieuonthi Ngoµi c¸c s¶n phÈm thÎ ë trªn ra cßn mét sè c¸c s¶n phÈm thÎ kh¸c ®­îc h×nh thµnh nh­ American Express (1958), Dinner Club (1950), JCB (1961). Cïng víi sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña nÒn v¨n minh nh©n lo¹i vµ kü thuËt m¸y tÝnh ph¸t triÓn nh­ vò b·o, thÎ thanh to¸n ngµy cµng thu hót sù chó ý vµ nghiªn cøu øng dông cña nhiÒu n­íc kÓ c¶ nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn 1.2. Néi dung c¬ b¶n vÒ thÎ. 1.2.1 Kh¸i niÖm thÎ thanh to¸n: C¬ së lý luËn tiÒn tÖ hiÖn nay ch­a cã mét ®Þnh nghÜa chÝnh x¸c vÒ thÎ nh­ng ta cã thÓ hiÓu mét c¸ch ®¬n gi¶n sau: “ThÎ lµ c«ng cô thanh to¸n do ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ cÊp cho kh¸ch hµng sö dông ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸ dÞch vô hoÆc rót tiÒn mÆt trong ph¹m vi sè d­ cña m×nh ë tµi kho¶n tiÒn göi hoÆc h¹n møc tÝn dông ®­îc cÊp theo hîp ®ång ®· ký kÕt gi÷a ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ vµ chñ thÎ. Ho¸ ®¬n thanh to¸n thÎ chÝnh lµ giÊy nhËn nî cña chñ thÎ ®èi víi c¬ së chÊp nhËn thÎ. C¬ së chÊp nhËn thÎ vµ ®¬n vÞ cung øng dÞch vô rót tiÒn mÆt ®ßi tiÒn chñ thÎ th«ng qua ng©n hµng thanh to¸n thÎ vµ ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ.” 1.2.2. §Æc ®iÓm cÊu t¹o thÎ. ThÎ dï do bÊt cø tæ chøc nµo ph¸t hµnh ®Òu ®­îc lµm b»ng plastic, cã 3 líp Ðp s¸t, lâi thÎ ®­îc lµm b»ng nhùa tr¾ng cøng n»m gi÷a hai líp tr¸ng máng. ThÎ cã kÝch th­íc chung theo tiªu chuÈn quèc tÕ lµ 5.50 cm x8.50 cm. Trªn thÎ ph¶i cã ®ñ c¸c th«ng tin sau: tailieuonthi MÆt tr­íc cña thÎ ph¶i ghi: - Lo¹i thÎ (Tªn vµ biÓu t­îng cña ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ) - Sè thÎ ®­îc in næi. - Tªn ng­êi sö dông ®­îc in næi. - Ngµy b¾t ®Çu cã hiÖu lùc vµ ngµy hÕt hiÖu lùc. - BiÓu t­îng cña tæ chøc thÎ. - C¸c ®Æc tÝnh ®Ó t¨ng tÝnh an toµn cña thÎ, ®Ò phßng gi¶ m¹o. MÆt sau cña thÎ cã b¨ng tõ ghi l¹i nh÷ng th«ng tin sau: - Sè thÎ - Tªn chñ thÎ - Thêi h¹n hiªu lùc - B¶ng lÝ lÞch ng©n hµng - M· sè bÝ mËt - Ngµy giao dÞch cuèi cïng - Møc rót tèi ®a vµ sè d­ Ngoµi ra thÎ cßn cã thÓ cã thªm mét sè yÕu tè kh¸c theo quy ®Þnh cña c¸c tæ chøc thÎ quèc tÕ hoÆc hiÖp héi ph¸t hµnh thÎ...C¸c ng©n hµng khi ph¸t hµnh thÎ th­êng sö dông nh÷ng thiÕt bÞ mang tÝnh c«ng nghÖ cao ®Ó ®¶m b¶o tÝnh an toµn cho thÎ. 1.2.3. Ph©n lo¹i thÎ. NÕu ®øng trªn nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau ®Ó ph©n chia c¸c lo¹i thÎ th× ta thÊy thÎ thanh to¸n rÊt ®a d¹ng. Ng­êi ta cã thÓ nh×n nhËn nã tõ nhiÒu gãc ®é ng­êi ph¸t hµnh, c«ng nghÖ s¶n xuÊt hay theo ph­¬ng thøc hoµn tr¶: a/ Theo ®Æc tÝnh kü thuËt - ThÎ b¨ng tõ (Magnetic Stripe) ®­îc s¶n xuÊt trªn kü thuËt tõ tÝnh víi mét b¨ng tõ chøa hai r·ng th«ng tin ë mÆt sau cña thÎ. Lo¹i nµy ®ùoc sö dông phæ biÕn trong vßng h¬n 20 n¨m nay. - ThÎ th«ng minh (Smart Card): §©y lµ thÕ hÖ míi nhÊt cña thÎ thanh to¸n, thÎ th«ng minh dùa trªn kü thuËt vi sö lý tin häc nhê g¾n vµo thÎ mét tailieuonthi “chÝp” ®iÖn tö cã cÊu tróc gièng nh­ mét m¸y tÝnh hoµn h¶o. ThÎ th«ng minh cã nhiÒu nhãm víi dung l­îng nhí cña “chÝp” ®iÖn tö lµ kh¸c nhau. b/ Theo tiªu thøc chñ thÓ ph¸t hµnh: - ThÎ do ng©n hµng ph¸t hµnh (Bank Card): Lµ lo¹i thÎ gióp cho kh¸ch hµng sö dông linh ®éng tµi kho¶n cña m×nh t¹i ng©n hµng, hoÆc sö dông mét sè tiÒn do ng©n hµng cÊp tÝn dông - ThÎ do tæ chøc phi ng©n hµng ph¸t hµnh: Lµ lo¹i thÎ du lÞch hoÆc gi¶i trÝ do c¸c tËp ®oµn kinh doanh lín ph¸t hµnh nh­: Dinner Cub, Amex...§ã còng cã thÓ lµ thÎ ®­îc ph¸t hµnh bëi c¸c c«ng ty x¨ng dÇu (Oil Company Card), c¸c cöa hiÖu lín... c/ Theo tÝnh chÊt thanh to¸n thÎ: - ThÎ tÝn dông (Credit Card): §©y lµ lo¹i thÎ ®­îc sö dông phæ biÕn nhÊt, theo ®ã ng­êi chñ thÎ ®­îc sö dông mét h¹n møc tÝn dông quy ®Þnh kh«ng tr¶ l·i (nÕu chñ thÎ hoµn tr¶ sè tiÒn sö dông ®óng thêi h¹n) ®Ó mua hµng ho¸, dÞch vô t¹i nh÷ng c¬ së, cöa hµng kinh doanh, kh¸ch s¹n chÊp nhËn lo¹i thÎ nµy - ThÎ ghi nî (Debit Card): §©y lµ lo¹i thÎ cã liªn quan trùc tiÕp víi tµi kho¶n tiÒn göi cña chñ thÎ. Lo¹i thÎ nµy khi mua hµng ho¸ dÞch vô, gi¶i trÝ nh÷ng giao dÞch sÏ d­îc khÊu trõ ngay lËp tøc vµo tµi kho¶n cña chñ thÎ vµ ®ång thêi ghi cã ngay (chuyÓn ng©n ngay) vµo tµi kho¶n cña cöa hµng, kh¸ch s¹n ®ã. ThÎ ghi nî cã hai lo¹i c¬ b¶n sau: + ThÎ on-line lµ thÎ ghi nî mµ gi¸ trÞ nh÷ng giao dÞch ®ù¬c khÊu trõ ngay lËp tøc vµo tµi kho¶n cña chñ thÎ. + ThÎ off- line lµ thÎ ghi nî mµ gi¸ trÞ nh÷ng giao dÞch sÏ ®­îc khÊu trõ vµo tµi kho¶n cña chñ thÎ sau ®ã vµi ngµy - ThÎ rót tiÒn mÆt (Cash Card): lµ lo¹i thÎ ®­îc dïng ®Ó rót tiÒn mÆt t¹i c¸c m¸y rót tiÒn tù ®éng (ATM) hoÆc ë ng©n hµng. d/ Theo h¹n møc tÝn dông: - ThÎ vµng: Lµ lo¹i thÎ ®­îc ph¸t cho nh÷ng ®èi t­îng cã uy tÝn, kh¶ n¨ng tµi chÝnh lµnh m¹nh, nhu cÇu chi tiªu lín. Lo¹i thÎ nµy cã nh÷ng ®iÓm tailieuonthi kh¸c nhau tuú thuéc vµo tËp qu¸n, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña mçi vïng nh­ng chung nhÊt vÉn lµ thÎ cã h¹n møc tÝn dông cao h¬n thÎ th­êng. - ThÎ th­êng: §©y lµ lo¹i thÎ c¨n b¶n nhÊt, phæ biÕn ®¹i chóng nhÊt, ®uîc h¬n 142 triÖu ng­êi trªn thÕ giíi sö dông mçi ngµy. H¹n møc tèi thiÓu tuú theo ng©n hµng ph¸t hµnh quy ®Þnh. e/ Theo ph¹m vi sö dông: - ThÎ néi ®Þa: Lµ lo¹i thÎ ®­îc giíi h¹n sö dông trong ph¹m vi mét quèc gia, do vËy ®ång tiÒn ®­îc sö dông trong giao dÞch mua b¸n hµng ho¸ hay rót tiÒn mÆt ph¶i lµ ®ång b¶n tÖ cña quèc gia ®ã. Lo¹i thÎ nµy còng cã c«ng dông nh­ nh÷ng lo¹i thÎ trªn nh­ng ho¹t ®éng cña nã ®¬n gi¶n h¬n bëi nã chØ do mét tæ chøc hay do mét ng©n hµng ®iÒu hµnh tõ viÖc tæ chøc ph¸t hµnh ®Õn xö lý trung gian, thanh to¸n vµ viÖc sö dông thÎ bÞ giíi h¹n trong ph¹m vi mét quèc gia . - ThÎ quèc tÕ : Lµ lo¹i thÎ thanh to¸n kh«ng chØ dïng t¹i quèc gia nã ®­îc ph¸t hµnh mµ cßn ®­îc dïng trªn ph¹m vi quèc tÕ. Nã ®­îc hç trî vµ qu¶n lÝ trªn toµn thÕ giíi bëi c¸c tæ chøc tµi chÝnh lín nh­ Master Card, Visa... hoÆc c¸c c«ng ty ®iÒu hµnh nh­ Amex, JCB, Dinner Club... ho¹t ®éng trong mét hÖ thèng nhÊt, ®ång bé. 1.3. Vai trß vµ lîi Ých cña thÎ. 1.3.1. Vai trß cña thÎ. a/ §èi víi nÒn kinh tÕ: Thanh to¸n b»ng thÎ gióp lo¹i bá mét khèi l­îng tiÒn mÆt rÊt lín lÏ ra ph¶i l­u chuyÓn trùc tiÕp trong l­u th«ng ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n mua hµng, tr¶ tiÒn dÞch vô trong c¬ chÕ thÞ tr­êng ®ang ngµy cµng s«i ®éng, ph¸t triÓn ë tÊt c¶ c¸c n­íc, lo¹i h×nh thanh to¸n nµy còng kh«ng ®ßi hái nhiÒu thñ tôc giÊy tê. Do ®ã sÏ tiÕt kiÖm ®­îc mét khèi l­îng ®¸ng kÓ vÒ chi phÝ in Ên, chi phÝ b¶o qu¶n, vËn chuyÓn...Víi h×nh thøc thanh to¸n hiÖn ®¹i, nhanh chãng, an toµn, hiÖu qu¶ nµy sÏ thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, gióp nhµ n­íc qu¶n lÝ nÒn kinh tÕ c¶ vÒ vi m« vµ vÜ m«. ViÖc ¸p dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cña viÖc ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ quèc tÕ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc héi nhËp nÒn kinh tÕ ViÖt Nam víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. tailieuonthi b/ §èi víi toµn x· héi: ThÎ lµ mét trong nh÷ng c«ng cô h÷u hiÖu gãp phÇn thùc hiÖn biÖn ph¸p “kÝch cÇu” cña nhµ n­íc. Thªm vµo ®ã, chÊp nhËn thanh to¸n thÎ ®· gãp phÇn t¹o m«i truêng thu hót kh¸ch du lÞch vµ c¸c nhµ ®Çu t­, c¶i thiÖn m«i tr­êng v¨n minh th­¬ng m¹i vµ v¨n minh thanh to¸n, n©ng cao hiÓu biÕt cña d©n c­ vÒ c¸c øng dông c«ng nghÖ tin häc trong phôc vô ®êi sèng. H¬n n÷a thanh to¸n thÎ t¹o ®iÒu kiÖn cho sù hoµ nhËp cña quèc gia ®ã vµo céng ®ång quèc tÕ vµ n©ng cao hÖ sè an toµn x· héi trong lÜnh vùc tiÒn tÖ. 1.3.2. Lîi Ých cña thÎ. a/ §èi víi chñ thÎ: TiÖn lîi: Chñ thÎ cã thÓ sö dông thÎ ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô, ®Ó rót tiÒn mÆt hoÆc tiÕp nhËn mét sè dÞch vô ng©n hµng taÞ c¸c c¬ së chÊp nhËn thanh to¸n thÎ, m¸y ATM, c¸c ng©n hµng thanh to¸n thÎ trong vµ ngoµi n­íc. Khi dïng thÎ thanh to¸n, chñ thÎ cã thÓ chi tiªu tr­íc, tr¶ tiÒn sau (®èi víi thÎ tÝn dông), hoÆc cã thÓ thùc hiÖn dÞch vô mua b¸n hµng ho¸ t¹i nhµ... An toµn: C¸c lo¹i thÎ thanh to¸n lµm b»ng c«ng nghÖ cao, chñ thÎ ®­îc cung cÊp m· sè c¸ nh©n nªn ®¶m b¶o bÝ mËt tuyÖt ®èi, c¸c kho¶n tiÒn ®­îc chuyÓn trùc tiÕp vµo tµi kho¶n cho nªn tr¸nh mÊt m¸t hoÆc trém c¾p. Linh ho¹t: Khi sö dông thÎ tÝn dông cã thÓ gióp kh¸ch hµng ®iÒu chØnh c¸c kho¶n chi tiªu mét c¸ch hîp lÝ trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh víi h¹n møc tÝn dông, t¹o nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong tiªu dïng, sinh ho¹t còng nh­ s¶n xuÊt. b/ §èi víi c¬ së chÊp nhËn thÎ: Cung øng dÞch vô cã chÊp nhËn thanh to¸n thÎ sÏ gióp b¸n ®­îc nhiÒu hµng h¬n, do ®ã t¨ng doanh sè, gi¶m chi phÝ b¸n hµng, t¨ng lîi nhuËn. §ång thêi chÊp nhËn thanh to¸n b»ng thÎ gãp phÇn lµm cho n¬i b¸n hµng trë nªn v¨n minh, hiÖn ®¹i, t¹o c¶m gi¸c tho¶i m¸i cho kh¸ch hµng khi ®Õn giao dÞch, thu hót ®­îc nhiÒu kh¸ch hµng ®Õn víi cöa hµng. C¸c kho¶n tiÒn b¸n hµng ®­îc chuyÓn trùc tiÕp vµo tµi kho¶n ng©n hµng do ®ã an toµn vµ thuËn tiÖn h¬n trong qu¶n lÝ tµi chÝnh kÕ to¸n. c/ §èi víi ng©n hµng: tailieuonthi - Ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ (NHPHT): Thùc hiÖn tham gia thanh to¸n thÎ, ng©n hµng cã thÓ ®a d¹ng ho¸ c¸c dÞch vô cña m×nh, thu hót ®­îc nh÷ng kh¸ch hµng míi lµm quen víi dÞch vô thÎ vµ c¸c dÞch vô kh¸c do ng©n hµng cung cÊp, võa gi÷ ®­îc nh÷ng kh¸ch hµng cò. MÆt kh¸c th«ng qua ho¹t ®éng ph¸t hµnh, thanh to¸n thÎ ng©n hµng cã thÓ thu hót mét nguån vèn lín ®Ó bæ sung vµo nguån vèn ng¾n h¹n tõ ho¹t ®éng thu phÝ vµ l·i do viÖc ph¸t hµnh thÎ mang l¹i. Còng th«ng qua ®ã, uy tÝn vµ danh tiÕng cña ng©n hµng ®­îc n©ng lªn nhê viÖc cung cÊp c¸c dÞch vô ®Çy ®ñ (full service). - Ng©n hµng thanh to¸n thÎ (NHTTT): Ng©n hµng thu hót ®­îc nhiªï kh¸ch hµng ®Õn víi ng©n hµng m×nh, sö dông c¸c s¶n phÈm do ng©n hµng cung cÊp. Tõ ®ã lµm t¨ng doanh thu, t¨ng lîi nhuËn th«ng qua ho¹t ®éng thu phÝ chiÕt khÊu ®¹i lÝ tõ ho¹t ®éng thanh to¸n ®¹i lÝ. Qua ®ã còng lµm t¨ng uy tÝn cña ng©n hµng trong nÒn kinh tÕ. 1.4. Ho¹t ®éng kinh doanh thÎ t¹i c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. 1.4.1. C¬ chÕ ph¸t hµnh thÎ: a/ H×nh thøc ph¸t hµnh thÎ: ThÎ ng©n hµng ra ®êi g¾n víi nã lµ hai h×nh thøc ph¸t hµnh thÎ ®· ®­îc ¸p dông: Ph¸t hµnh ®¬n lÎ: §Ëy lµ h×nh thøc ph¸t hµnh ®Çu tiªn khi thÎ ra ®êi. ViÖc ph¸t hµnh thanh to¸n vµ c¸c ®iÓm tiÕp nhËn thÎ thuéc vÒ mét ng©n hµng. TiÖn Ých thanh to¸n cña thÎ phô thuéc vµo ph¹m vi cña nh÷ng ®iÓm tiÕp nhËn thÎ cã kÝ hîp ®ång víi ng©n hµng ph¸t hµnh. §èi víi ng©n hµng chi phÝ cho viÖc ph¸t hµnh thÎ vµ ph¸t triÓn m¹ng l­íi chÊp nhËn thÎ lµ rÊt lín. Nh­ vËy sÏ lµm gi¶m lîi nhuËn vµ lîi Ých cña viÖc kinh doanh thÎ cho ng©n hµng. ChÝnh v× nh÷ng nh­îc ®iÓm nµy mµ hÖ thèng thanh to¸n liªn ng©n hµng ®· ®­îc thµnh lËp. Ph¸t hµnh tËp thÓ: Hai tæ chøc thanh to¸n thÎ quèc tÕ MASTERCARD vµ VISACARD ®­îc thµnh lËp cuèi nh÷ng n¨m 1970 ®· ®Æt ra mét mèc quan träng cho sù ph¸t triÓn lín m¹nh cña thÎ víi c¬ cÊu tæ chøc nhiÒu ng©n hµng thanh to¸n vµ ph¸t hµnh réng kh¾p thÕ giíi, ph¹m vi thanh to¸n thÎ kh«ng cã giíi h¹n. C¸c ng©n hµng thµnh viªn (gåm hai lo¹i: thµnh viªn chÝnh thøc vµ thµnh viªn trùc thuéc) ®­îc uû quyÒn ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ cã biÓu tailieuonthi t­îng chung cña tæ chøc. Víi ­u ®iÓm chi phÝ ph¸t hµnh thÎ thÊp, kh¶ n¨ng l­u hµnh réng r·i, ®em l¹i nhiÒu tiÖn Ých cho kh¸ch hµng vµ cho c¸c bªn tham gia thanh to¸n thÎ. Ngµy nay, ph¸t hµnh thÎ tËp thÓ lµ h×nh thøc ph¸t hµnh phæ biÕn nhÊt thÕ giíi. 1.4.2. C¬ së ph¸p lý vµ nguyªn t¾c ph¸t hµnh thÎ: ThÎ ®­îc ph¸t hµnh dùa trªn c¬ së ph¸p lý cña nhµ n­íc së t¹i vµ theo quy ®Þnh cña c¸c tæ chøc thÎ quèc tÕ. Ngoµi ra, cßn ®­îc ph¸t hµnh theo nguyªn t¾c mµ ban gi¸m ®èc ng©n hµng ph¸t hµnh (Gi¸m ®èc- Tæng gi¸m ®èc) quy ®Þnh. Lµ mét h×nh thøc cÊp tÝn dông ( nÕu lµ thÎ tÝn dông) nªn thÎ ph¶i ®­îc ph¸t hµnh trªn c¬ së cã ®¶m b¶o : kh¸ch hµng cÇn ph¶i ®¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ tÝn chÊp vµ thÕ chÊp. Nguån vèn cho vay ph¶i lµ nguån vèn ng¾n h¹n. Trong tr­êng hîp thanh to¸n quèc tÕ, h¹n møc thanh to¸n ngo¹i tÖ vÉn ph¶i tu©n thñ theo chÝnh s¸ch ngo¹i hèi vµ qu¶n lý ngo¹i hèi cña Ng©n hµng Trung ­¬ng mçi n­íc vÒ møc thanh to¸n, ®iÒu kho¶n thanh to¸n, møc ®­îc phÐp thanh to¸n tiÒn hµng ho¸, dÞch vô ë n­íc ngoµi. C¸c quy ®Þnh vÒ ®ång tiÒn ph¸t hµnh, ®ång tiÒn thanh to¸n, ph¶i tu©n thñ theo c¸c ®iÒu kiÖn mµ c¸c Ng©n hµng Trung ­¬ng quy ®Þnh Sau khi ph¸t hµnh, thÎ ®­îc göi ®Õn chñ thÎ, chi nh¸nh ph¸t hµnh kh«ng ®­îc lµm lé m· sè c¸ nh©n (PIN- Personal Identification number) cña chñ thÎ. Mäi rñi ro ph¸t sinh trong khi chñ thÎ ch­a nhËn ®­îc thÎ ®Òu do ng©n hµng ph¸t hµnh chÞu tr¸ch nhiÖm.. ViÖc in Ên, n¹p th«ng tin vµo thÎ ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ theo ®óng quy ®Þnh vÒ thÈm ®Þnh vµ c¸c th«ng tin thÎ cÇn thiÕt. 1.4.3. Thñ tôc ph¸t hµnh thÎ. ViÖc ph¸t hµnh thÎ c¬ b¶n tu©n theo quy tr×nh sau: B­íc 1: Kh¸ch hµng göi ®¬n, hå s¬ cÇn thiÕt yªu cÇu ®­îc sö dông thÎ ®Õn ng©n hµng vµ ph¶i ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu cña ng©n hµng vÒ ®é tuæi, thu nhËp.. §ång thêi, kh¸ch hµng ph¶i cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt nh­ hä tªn, ®Þa chØ, c¬ quan c«ng t¸c, sè chøng minh th­...cho ng©n hµng. tailieuonthi B­íc 2: Ng©n hµng c¨n cø vµo hå s¬ yªu cÇu ph¸t hµnh thÎ cña kh¸ch hµng, bé phËn thÈm ®Þnh sÏ tiÕn hµnh thÈm tra hå s¬ vµ ra quyÕt ®Þnh chÊp nhËn hoÆc tõ chèi ph¸t hµnh. Víi nh÷ng hå s¬ ®­îc chÊp nhËn, chi nh¸nh ph¸t hµnh thÎ tiÕn hµnh göi hå s¬, hîp ®ång ký kÕt tíi trung t©m thÎ, ®ång thêi x¸c ®Þnh h¹n møc cho kh¸ch hµng. B­íc 3: Trung t©m thÎ sÏ tiÕn hµnh më tµi kho¶n thÎ cho kh¸ch hµng cËp nhËt hå s¬ vµ tiÕn hµnh in thÎ. Sau khi x¸c ®Þnh sè PIN, thÎ ®­îc giao l¹i cho bé phËn ph¸t hµnh. Quy tr×nh ph¸t hµnh thÎ, ®Æc biÖt lµ sè PIN ph¶i ®­îc ®¶m b¶o gi÷ bÝ mËt. S¬ ®å: thñ tôc ph¸t hµnh thÎ. - §iÒn vµo form yªu cÇu sö dông thÎ - Ký hîp ®ång sö dông thÎ - KÌm theo c¸c giÊy tê kh¸c do ng©n hµng ph¸t hµnh - NhËn hå s¬ kh¸ch hµng - ThÈm ®Þnh hå s¬, - Më hå s¬ chñ thÎ, tµi kho¶n chñ thÎ, sè thÎ vµ l­u vµo file m¸y tÝnh. - L­u hå s¬ gèc - Göi hå s¬ ph¸t hµnh vÒ trung t©m. - TruyÒn file chñ thÎ ®Õn trung t©m - NhËn yªu cÇu ph¸t hµnh thÎ cña chi nh¸nh. - NhËn file, hå s¬ vµ t¹o hå s¬ cña chñ thÎ. - In thÎ vµ m· ho¸ th«ng tin thÎ Chñ thÎ Chi nh¸nh ph¸t hµnh Trung t©m thÎ - Chñ thÎ ký nhËn vµ ký vµo mÆt sau - Göi thÎ vµ m· c¸ nh©n - Göi thÎ vµ m· sè c¸ nh©n cho chñ thÎ - ThÎ vµ m· c¸ nh©n ph¶i göi riªng 1.4.4. Quy tr×nh ph¸t hµnh, sö dông vµ thanh to¸n thÎ. tailieuonthi Ho¹t ®éng ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ ë mçi mét quèc gia vµ mçi mét ng©n hµng lµ kh¸c nhau vÒ thñ tôc vµ c¸c ®iÒu kiÖn, do cßn nhiÒu yÕu tè rµng buéc vÒ luËt ph¸p, chÝnh trÞ, tr×nh ®é ph¸t triÓn d©n trÝ hay ®iÒu kiÖn kinh tÕ -x· héi. Song vÒ tæng thÓ nã gåm nh÷ng néi dung c¬ b¶n sau: Qui tr×nh khiÕu n¹i vµ xö lý tranh chÊp (8) (6) (7) (2) Chñ thÎ (card holder) Ng©n hµng ph¸t hµnh (card isue) Yªu cÇu ph¸t hµnh (1) Ph¸t hµnh thÎ (5) Cung cÊp hµng ho¸ dÞch vô, øng rót tiÒn mÆt (4) Sö dông thÎ thanh to¸n tiÒn hµng ho¸ dÞch vô (6) (7) Tæ chøc thÎ quèc tÕ (4) (6) (7) (3) §¬n vÞ chÊp nhËn thÎ hoÆc ng©n hµng ®¹i lý (8) Qui tr×nh cÊp phÐp (4) Qui tr×nh ®ßi tiÒn (6) Qui tr×nh thanh to¸n Ng©n hµng thanh to¸n(Acquirer) (8) tailieuonthi Khi mét kh¸ch hµng cã nhu cÇu sö dông thÎ (1), Ng©n hµng ph¸t hµnh yªu cÇu kh¸ch hµng cung cÊp c¸c hå s¬ cÇn thiÕt theo quy ®Þnh ®Ó cã thÓ ph¸t hµnh thÎ cho kh¸ch hµng, c¸c giÊy tê tuú theo quy ®Þnh cña tõng ng©n hµng, cña tõng quèc gia nh­ng vÒ c¬ b¶n lµ chøng minh nh©n d©n kh¸ch hµng, kh¶ n¨ng thanh to¸n cña kh¸ch hµng vµ c¸c tæ chøc c¸ nh©n cã quan hÖ. Sau khi thÈm ®Þnh hå s¬, nÕu kh¸ch hµng ®ñ ®iÒu kiÖn lµm thÎ, ng©n hµng sÏ ph¸t hµnh thÎ cho kh¸ch hµng (2), h­íng dÉn c¸ch sö dông vµ b¶o qu¶n thÎ. Chñ thÎ khi sö dông thÎ ®Ó thanh to¸n tiÒn hµng ho¸ dÞch vô hay rót tiÒn mÆt t¹i c¸c ®¬n vÞ chÊp nhËn thÎ (3), ®¹i lý sÏ ph¶i kiÓm tra kh¶ n¨ng thanh to¸n cña thÎ b»ng c¸ch xin chuÈn chi cña ng©n hµng thanh to¸n. NÕu thÎ kh«ng vÊn ®Ò g×, ng©n hµng cÊp phÐp chuÈn chi (4) vµ b¸o cho ®¬n vÞ chÊp nhËn thÎ biÕt. §¬n vÞ chÊp nhËn thÎ khi ®ã sÏ yªu cÇu chñ thÎ ký tªn lªn ho¸ ®¬n (®¶m b¶o ch÷ ký trªn ho¸ ®¬n ph¶i gièng ch÷ ký trªn thÎ) vµ cung cÊp hµng ho¸, dÞch vô hay øng rót tiÒn mÆt cho kh¸ch hµng (5). §¬n vÞ chÊp nhËn thÎ nhËn tiÒn thanh to¸n tõ ng©n hµng thanh to¸n (6) sau khi nép l¹i ho¸ ®¬n cho ng©n hµng (nÕu lµ m¸y cµ thÎ), hoÆc sau khi tæng kÕt trªn thiÕt bÞ ®äc thÎ ®iÖn tö vµ bÞ trõ ®i mét kho¶n chiÕt khÊu ®¹i lý. Ng©n hµng thanh to¸n sÏ thùc hiÖn ®ßi tiÒn tõ ng©n hµng ph¸t hµnh (7) th«ng qua tæ chøc thÎ quèc tÕ (tr­êng hîp ng©n hµng ph¸t hµnh vµ ng©n hµng thanh to¸n kh«ng cïng mét hÖ thèng), nhiÖm vô cña c¸c tæ chøc thÎ quèc tÕ lµ ghi nî vµo tµi kho¶n cña ng©n hµng ph¸t hµnh vµ ghi cã cho ng©n hµng thanh to¸n. §Þnh kú hµng th¸ng vµo ngµy lËp b¶ng th«ng b¸o giao dÞch, ng©n hµng ph¸t hµnh nhËn ®­îc file d÷ liÖu sao kª chi tiÕt vÒ ho¹t ®éng cña chñ thÎ trong kú, sau ®ã ng©n hµng lËp b¶ng th«ng b¸o giao dÞch göi cho chñ thÎ yªu cÇu thanh to¸n. Trong qu¸ tr×nh sö dông, ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ, ng©n hµng ph¸t hµnh, ng©n hµng thanh to¸n vµ tæ chøc thÎ quèc tÕ cã tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt tÊt c¶ c¸c khiÕu n¹i, tra so¸t, ®ßi båi hoµn vµ sö lý c¸c tranh chÊp kh¸c. tailieuonthi 1.4.5. Thu nhËp vµ chi phÝ trong kinh doanh thÎ: a/ Thu nhËp trong kinh doanh thÎ. Víi tÝnh chÊt lµ mét dÞch vô, thÎ ®· mang l¹i cho ng©n hµng nhiÒu nguån thu kh¸c nhau. Tr­íc hÕt, ph¶i kÓ ®Õn lµ c¸c kho¶n phÝ th­êng niªn mµ chñ thÎ ph¶i nép theo hîp ®ång sö dông thÎ. Kho¶n phÝ nµy thùc tÕ kh«ng nhiÒu vµ chØ ®ãng gãp chót Ýt vµo nh÷ng kho¶n thu nhËp cña ng©n hµng.Tuy vËy, cã thÓ nãi r»ng ng©n hµng lu«n lu«n cã lîi khi thùc hiÖn giao dÞch thÎ. Kho¶n thu nhËp thø hai t­¬ng ®èi æn ®Þnh mµ ng©n hµng thu ®­îc ®ã lµ thu tõ c¸c ®¬n vÞ chÊp nhËn thÎ. §èi víi c¸c c¬ së chÊp nhËn thÎ th× kho¶n phÝ nµy ®­îc coi lµ phÝ cho mçi ®ång doanh thu cã ®­îc tõ viÖc chÊp nhËn thanh to¸n thÎ. §©y ®­îc coi nh­ kho¶n chiÕt khÊu th­¬ng m¹i. Ngoµi ra, kh¸ch hµng còng ph¶i tr¶ mét kho¶n l·i nÕu nh­ kh«ng thanh to¸n ®Çy ®ñ theo sao kª. Kho¶n phÝ chËm tr¶ mµ ng©n hµng ¸p dông ®èi víi c¸c chñ thÎ øng víi mçi sao kª, ng©n hµng buéc chñ thÎ ph¶i thanh to¸n mét kho¶n tèi thiÓu, phÇn cßn l¹i sÏ ¸p dông møc phÝ chËm tr¶ mµ thùc chÊt lµ l·i qu¸ h¹n. Kho¶n thu lín nhÊt mµ ng©n hµng thu ®­îc lµ tõ kho¶n phÝ do thùc hiÖn thanh to¸n cho c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c hoÆc cho c¸c tæ chøc ph¸t hµnh thÎ. Kho¶n phÝ nµy ®­îc gäi lµ phÝ ®¹i lÝ thanh to¸n. Ngoµi ra cßn cã c¸c lo¹i phÝ gia h¹n møc tÝn dông, phÝ tra so¸t, phÝ cÊp l¹i thÎ bÞ mÊt c¾p, thÊt l¹c... TÊt c¶ c¸c kho¶n thu nµy mang l¹i mét tû lÖ sinh lêi kh¸ cao, lªn tíi 20% mçi n¨m cho ng©n hµng, t¹o søc hÊp dÉn cho nh÷ng ng­êi kinh doanh thÎ. Tû lÖ sinh lêi trªn kinh doanh thÎ v­ît lªn trªn tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh kinh doanh kh¸c víi 1% t¨ng tr­ëng vÒ quy m« thÞ tr­êng vµ g¾n liÒn víi nã lµ sù t¨ng tr­ëng m¹nh mÏ vÒ lîi nhuËn kinh doanh . b/ Chi phÝ trong kinh doanh thÎ. Bªn c¹nh nh÷ng kho¶n thu tõ ho¹t ®éng ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ, kinh doanh thÎ còng ph¶i bá ra nhiÒu lo¹i chi phÝ, bao gåm: - Chi phÝ trong trang bÞ m¸y mãc thiÕt bÞ cho c¸c c¬ së chÊp nhËn thÎ. §©y lµ kho¶n chi phÝ liªn quan ®Õn tµi s¶n cè ®Þnh cña ng©n hµng. Víi sù ph¸t triÓn ngµy cµng cao cña khoa häc kü thuËt, chi phÝ nµy chiÕm mét tû träng lín tailieuonthi trong tæng chi phÝ kinh doanh thÎ bëi tèc ®é hao mßn cña m¸y mãc thiÕt bÞ. §©y lµ mét khã kh¨n t­¬ng ®èi lín cho viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng thÎ bëi phÇn lín thiÕt bÞ ®Òu ph¶i nhËp tõ n­íc ngoµi cã tr×nh ®é khoa häc kü thuËt cao. - Chi phÝ in Ên vµ m· ho¸ th«ng tin, qu¶n lý hå s¬ kh¸ch hµng: kho¶n chi nµy t­¬ng ®èi æn ®Þnh vµ chiÕm mét tû träng nhá. - LÖ phÝ tham gia tæ chøc thÎ quèc tÕ: kho¶n nµy ®­îc cè ®Þnh hµng n¨m vµ ®­îc tæ chøc thÎ quèc tÕ quy ®Þnh. - C¸c tæn thÊt do c¸c rñi ro ph¸t sinh - TiÒn l­¬ng c«ng nh©n viªn tham gia ho¹t ®éng kinh doanh thÎ: kho¶n nµy t­¬ng ®èi æn ®Þnh, cã thÓ t¨ng theo møc t¨ng cña doanh sè kinh doanh thÎ nh­ng møc t¨ng cña nã sÏ chËm h¬n møc t¨ng tr­ëng cña doanh sè thanh to¸n. ChÝnh v× vËy mµ tû träng l­¬ng vµ c¸c kho¶n phóc lîi x· héi sÏ gi¶m t­¬ng ®èi so víi tû träng chi phÝ kinh doanh thÎ. - C¸c chi phÝ kh¸c bao gåm: Chi phÝ b¶o hiÓm liªn quan ®Õn tµi s¶n cè ®Þnh, c¸c kho¶n tr¶ l·i cho c¸c sè d­ tµi kho¶n tiÒn göi cña kh¸ch hµng t¹i ng©n hµng vµ c¸c chi phÝ liªn quan kh¸c, chi phÝ cho viÖc qu¶ng c¸o, Marketing s¶n phÈm thÎ... Ngoµi ra, nÕu ng©n hµng kh«ng ph¸t hµnh ®ñ sè thÎ ký kÕt hµng n¨m víi tæ chøc thÎ quèc tÕ th× ng©n hµng cßn ph¶i chÞu ph¹t mét kho¶n tiÒn t­¬ng øng víi sè ph¸t hµnh theo hîp ®ång. Cã thÓ nãi chi phÝ cho ho¹t ®éng kinh doanh thÎ lµ rÊt lín, chÝnh v× vËy, qu¶n lý c¸c chi phÝ lµ mét c«ng viÖc kh«ng thÓ thiÕu trong kinh doanh thÎ. 1.4.6. Rñi ro trong kinh doanh thÎ. Kinh doanh lµ mét ngµnh chøa ®ùng rÊt nhiÒu rñi ro, kinh doanh thÎ còng kh«ng n»m ngoµi quy luËt ®ã. Rñi ro vµ nguy c¬ rñi ro cã thÓ x¶y ra bÊt cø lóc nµo trong toµn bé qu¸ tr×nh ph¸t hµnh, sö dông vµ thanh to¸n thÎ. Khi rñi ro x¶y ra nã kh«ng chØ g©y tæn thÊt cho c¸c chñ thÓ tham gia ho¹t ®éng thÎ mµ cßn g©y hËu qu¶ l©u dµi ®èi víi x· héi, g©y mÊt lßng tin cña c«ng chóng ®èi víi hÖ thèng ng©n hµng. Cã c¸c lo¹i rñi ro c¬ b¶n sau: 1.4.6.1. Rñi ro trong kh©u ph¸t hµnh: tailieuonthi a/ §¬n xin ph¸t hµnh víi nh÷ng th«ng tin gi¶ (Fraudulment Application). Ng©n hµng cã thÓ ph¸t hµnh thÎ cho kh¸ch hµng víi nh÷ng th«ng tin gi¶ m¹o do kh«ng thÈm ®Þnh kü c¸c th«ng tin cña kh¸ch hµng trªn hå s¬ xin ph¸t hµnh thÎ. Tuy thÕ cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng tû lÖ ph¸t sinh lo¹i rñi ro nµy lµ rÊt thÊp, bëi v× trong thùc tÕ, kh¸c víi nhiÒu lo¹i h×nh kinh doanh kh¸c hîp ®ång thÎ dÔ kiÓm chøng vµ cã ®¶m b¶o cao (cã thÕ chÊp vµ cã sè d­ tiÒn göi t¹i ng©n hµng vµ cã theo dâi dßng thu nhËp cña chñ thÎ). Tr­êng hîp rñi ro nµy cã thÓ dÉn ®Õn c¸c rñi ro vÒ tÝn dông cho NHPH khi chñ thÎ sö dông thÎ mµ kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n c¸c kho¶n chi tiªu cña hä, hoÆc cã nh÷ng hµnh vi lõa ®¶o. b/ ThÎ gi¶ (Counterfeit Card). ThÎ do c¸c tæ chøc téi ph¹m hoÆc c¸ nh©n lµm gi¶ c¨n cø vµo c¸c th«ng tin cã ®­îc tõ c¸c chøng tõ giao dÞch thÎ hoÆc thÎ mÊt c¾p, thÊt l¹c. Theo quy ®Þnh cña tæ chøc thÎ quèc tÕ, NHPH chÞu hoµn toµn tr¸ch nhiÖm víi mäi giao dÞch thÎ gi¶ cã m· sè (PIN) cña NHPHT. §©y lµ lo¹i rñi ro ®Æc biÖt nguy hiÓm vµ khã qu¶n lý v× n»m ngoµi sù tiªn liÖu cña NHPH. c/ Chñ thÎ kh«ng nhËn ®­îc thÎ do NHPH göi (Never Received Issue). Rñi ro nµy ph¸t sinh khi ng©n hµng ph¸t hµnh göi thÎ cho chñ thÎ qua ®­êng b­u ®iÖn nh­ng thÎ bÞ ®¸nh c¾p trªn ®­êng göi. ThÎ bÞ sö dông trong khi chñ thÎ kh«ng hay biÕt g× vÒ viÖc thÎ ®· ®­îc göi cho m×nh. NÕu kh«ng cã biÖn ph¸p qu¶n lý ®¶m b¶o, NHPH ph¶i chÞu mäi rñi ro ®èi víi giao dÞch ®­îc thùc hiÖn trong tr­êng hîp nµy. d/ Tµi kho¶n cña chñ thÎ bÞ lîi dông (Account take over). Rñi ro nµy ph¸t sinh t¹i thêi ®iÓm ng©n hµng gia h¹n hoÆc ph¸t hµnh thÎ. Ng©n hµng ph¸t hµnh nhËn ®­îc th«ng b¸o vÒ thay ®æi ®Þa chØ cña chñ thÎ vµ ®­îc yªu cÇu göi thÎ vÒ ®Þa chØ míi. Do kh«ng kiÓm tra tÝnh x¸c thùc cña th«ng b¸o nªn ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ ®· göi thÎ ®Õn ®Þa chØ thao yªu cÇu nh­ng thùc ra ®©y kh«ng ph¶i lµ yªu cÇu cña chñ thÎ ®Ých thùc. Tµi kho¶n cña chñ thÎ bÞ ng­êi kh¸c lîi dông. ®iÒu nµy chØ ®­îc ph¸t hiÖn khi ng©n hµng nhËn ®­îc sù liªn hÖ cña chñ thÎ vÒ viÖc kh«ng nhËn ®­îc thÎ hoÆc khi ng©n tailieuonthi hµng yªu cÇu thanh to¸n sao kª cho chñ thÎ. Tr­êng hîp nµy dÔ dÉn ®Õn rñi ro cho c¶ ng©n hµng vµ chñ thÎ. 1.4.6.2. Rñi ro trong kh©u thanh to¸n: §©y lµ kh©u ph¸t sinh rñi ro chÝnh trong kinh doanh thÎ. Hµng lo¹t thiÖt h¹i cña ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc thÎ quèc tÕ gÇn ®©y ®Òu x¶y ra trong kh©u ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ. a/ ThÎ mÊt c¾p thÊt l¹c (Lost-Stolen Card). Chñ thÎ bÞ mÊt c¾p hoÆc bÞ thÊt l¹c thÎ vµ thÎ ®­îc ng­êi kh¸c sö dông tr­íc khi chñ thÎ kÞp th«ng b¸o cho ng©n hµng ph¸t hµnh biÕt ®Ó cã biÖn ph¸p h¹n chÕ sö dông hoÆc thu håi thÎ. C¸c tæ chøc téi ph¹m cã thÓ in næi m· ho¸ l¹i thÎ ®Ó thùc hiÖn c¸c giao dÞch vÒ thÎ gi¶ m¹o. Tr­êng hîp nµy dÔ dÉn ®Õn rñi ro cho chñ thÎ hoÆc cho ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ. b/ T¹o b¨ng tõ gi¶ (Skimming). §©y lµ lo¹i gi¶ m¹o giao dÞch thÎ sö dông c«ng nghÖ kü thuËt cao trªn c¬ së thu thËp th«ng tin trªn b¨ng tõ cña chñ thÎ thanh to¸n t¹i c¸c c¬ së chÊp nhËn thÎ. C¸c tæ chøc téi ph¹m lµm thÎ gi¶ sö dông c¸c phÇn mÒm riªng rÏ ®Ó m· ho¸ vµ t¹o c¸c b¨ng tõ trªn thÎ gi¶, sau ®ã sÏ thùc hiÖn c¸c giao dÞch gi¶ m¹o. Trong tr­êng hîp nµy dÉn ®Õn c¸c rñi ro cho ng©n hµng thanh to¸n, ng©n hµng ph¸t hµnh vµ chñ thÎ. Lo¹i gi¶ m¹o nµy ®ang cã xu h­íng gia t¨ng ë c¸c n­íc cã ho¹t déng kinh doanh thÎ ph¸t triÓn. c/ Rñi ro vÒ ®¹o ®øc. Rñi ro nµy ph¸t sinh khi nh©n viªn c¸c c¬ së chÊp nhËn thÎ ®· cè t×nh in ra nhiÒu bé ho¸ ®¬n thanh to¸n thÎ, nh­ng chØ giao mét bé ho¸ ®¬n cho chñ thÎ ký thanh to¸n. Sau ®ã bé ho¸ ®¬n in d­ sÏ bÞ gi¶ m¹o ch÷ ký cña kh¸ch hµng ®Ó yªu cÇu ng©n hµng thanh to¸n chi tr¶. ThiÖt h¹i x¶y ra cã thÓ lµm ¶nh h­ëng ®Õn ng©n hµng thanh to¸n vµ ng©n hµng ph¸t hµnh. Ngoµi c¸c rñi ro chÝnh trªn, cßn mét sè nguy c¬ rñi ro kh¸c cã thÓ xuÊt hiÖn nÕu ng©n hµng thµnh viªn kh«ng chó träng ®óng møc tíi viÖc qu¶n lÝ hÖ thèng xö lÝ d÷ liÖu vµ qu¶n trÞ hÖ thèng kü thuËt. tailieuonthi Cho ®Õn nay ®Ó phßng ngõa vµ qu¶n lÝ rñi ro, gãp phÇn h¹n chÕ tæn thÊt cho c¸c ng©n hµng thµnh viªn, c¸c tæ chøc thÎ quèc tÕ ®· x©y dùng nªn mét hÖ thèng c¸c quy t¾c tiªu chuÈn vÒ qu¶n lÝ rñi ro vµ b¶o mËt cho c¸c thµnh viªn tu©n thñ, mét hÖ thèng m¹ng trùc tuyÕn (on-line) gi÷a c¸c tæ chøc thÎ quèc tÕ víi c¸c thµnh viªn ®· ®­îc x©y dùng ®Ó xö lÝ, trao ®æi th«ng tin qu¶n lÝ rñi ro toµn cÇu. Bªn c¹nh ®ã, c¸c tæ chøc thÎ quèc tÕ ®· tæ chøc c¸c ch­¬ng tr×nh dÞch vô hç trî, c¸c ch­¬ng tr×nh tËp huÊn ®µo t¹o nghiÖp vô...nh»m n©ng cao tr×nh ®é còng nh­ trî gióp kü thuËt vµ nghiÖp vô cho c¸c ng©n hµng thµnh viªn nh»m phßng ngõa vµ qu¶n lý rñi ro. Nh­ng vÊn ®Ò thiÕt yÕu lµ b¶n th©n c¸c ng©n hµng thµnh viªn ph¶i cã sù quan t©m ®Æc biÖt ®Õn vÊn ®Ò nµy cña ng©n hµng m×nh. Tãm l¹i ho¹t ®éng kinh doanh thÎ ng©n hµng chøa ®ùng rÊt nhiÒu rñi ro, do ®ã ®Ó n©ng cao chÊt l­îng trong kinh doanh thÎ, gi¶m mÊt m¸t vµ tèi ®a ho¸ thu nhËp, ng©n hµng cÇn ®Æc biÖt chó träng vµo c«ng t¸c phßng chèng rñi ro tailieuonthi Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ t¹i Ng©n hµng TMCP ¸ Ch©u I/ Mét vµi nÐt c¬ b¶n vÒ ng©n hµng TMCP ¸ Ch©u. 1.1. Kh¸i qu¸t vÒ ng©n hµng TMCP ¸ Ch©u Ng©n hµng TMCP ¸ Ch©u (Asia Commercial Bank- ACB) ®­îc thµnh lËp ngµy 13/5/1993 vµ b¾t ®Çu ho¹t ®éng kinh doanh tõ ngµy 4/6/1993 theo giÊy phÐp ho¹t ®éng sè 0032/ NH-GP ngµy 24/4/1993 cña thèng ®èc NHNN. ACB lµ mét trong nh÷ng ng©n hµng TMCP ®­îc thµnh lËp míi sau khi hai Ph¸p lÖnh Ng©n hµng ViÖt Nam ra ®êi. Tuy ra ®êi vµ ho¹t ®éng trong ®iÒu kiÖn hÖ thèng tµi chÝnh tiÒn tÖ trong n­íc gÆp nhiÒu khã kh¨n, niÒm tin cña c«ng chóng ®èi víi hÖ thèng ng©n hµng trong n­íc gi¶m sót nh­ng kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng TMCP ¸ Ch©u trong thêi gian qua ®· kh¼ng ®Þnh b­íc ®i v÷ng ch¾c cña Ng©n hµng. Nh÷ng kÕt qu¶ ®ã ®· ®¸nh dÊu b­íc ph¸t triÓn v­ît bËc cña Ng©n hµng trong nç lùc v­¬n lªn tõ mét ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn nhá bÐ, thiÕu vµ yÕu kinh nghiÖm trë thµnh mét ng©n hµng v÷ng m¹nh cã uy tÝn trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ. HiÖn nay Ng©n hµng TMCP ¸ Ch©u ®­îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng ng©n hµng th­¬ng m¹i cå phÇn ph¸t triÓn v÷ng m¹nh nhÊt ViÖt Nam. Trong 3 n¨m 1997, 1998, 1999, Ng©n hµng TMCP ¸ Ch©u liªn tôc ®­îc b×nh chän lµ ng©n hµng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ nhÊt t¹i ViÖt Nam, vµ lµ mét trong 10 ng©n hµng ho¹t ®éng xuÊt s¾c nhÊt §«ng Nam ¸ (theo c¸c t¹p chÝ cã uy tÝn trªn thÕ giíi nh­ Euromoney (Anh), Globalfinance (Hoa Kú) b×nh chän). Vèn ®iÒu lÖ t¹i thêi ®iÓm thµnh lËp ng©n hµng lµ 20 tû VN§, thuéc së h÷u cña 27 cæ ®«ng. §Õn nay sau nhiÒu lÇn t¨ng vèn, 70 tû vµo n¨m 1994, 341.428 tû VN§ vµo n¨m 1998, 353.711 tû VN§ vµo n¨m 2000, vµ tíi n¨m 2001 vèn ®iÒu lÖ cña ng©n hµng ®· lªn ®Õn 7399 tû VN§, t¨ng 15% so víi n¨m 2000, t¨ng gÊp 5 lÇn so víi n¨m 1997. Qua ®©y cã thÓ thÊy ®­îc ho¹t ®éng kinh