tailieuonthi
Lêi nãi ®Çu
N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t lµ môc tiªu phÊn ®Êu l©u dµi cña mçi
doanh nghiÖp. HiÖu qu¶ sö dông vèn nãi chung vµ hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n lu
®éng nãi riªng g¾n liÒn víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp.
§Ó ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu, nh»m n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ sö dông
tµi s¶n lu ®éng, b¶n th©n doanh nghiÖp ph¶i biÕt kÕt hîp gi÷a lý luËn víi ®iÒu
kiÖn thùc tÕ cña c«ng ty m×nh, còng nh ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi vµ c¸c qui ®Þnh
cña nhµ níc trong viÖc qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n lu ®éng.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ níc, ë níc ta hiÖn nay, vÊn ®Ò qu¶n lý vµ
sö dông tµi s¶n lu ®éng ®ang ®îc ®Æc biÖt quan t©m. Trong t×nh h×nh míi,
cïng víi viÖc chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ lµ qu¸ tr×nh c¾t gi¶m nguån vèn
ng©n s¸ch cÊp, më réng quyÒn tù chñ vµ chuyÓn giao vèn cho c¸c doanh nghiÖp
tù qu¶n lý vµ sö dông ®· t¹o ra mét t×nh h×nh míi ®Çy phøc t¹p vµ biÕn ®éng
trong qu¸ tr×nh vËn ®éng vèn nãi chung. Mét sè doanh nghiÖp ®· cã ph¬ng
thøc, ph¬ng ph¸p, biÖn ph¸p huy ®éng vµ sö dông vèn kinh doanh mét c¸ch
n¨ng ®éng vµ cã hiÖu qu¶, phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu ®ßi hái cña c¬ chÕ qu¶n lý
kinh tÕ míi. Bªn c¹nh ®ã ®· cã kh«ng Ýt nh÷ng doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng
khã kh¨n, c¸c doanh nghiÖp nµy ch¼ng nh÷ng kh«ng huy ®éng, ph¸t triÓn t¨ng
thªm nguån vèn mµ cßn trong t×nh tr¹ng mÊt dÇn vèn. Do c«ng t¸c qu¶n lý sö
dông vèn thiÕu chÆt chÏ, kÐm hiÖu qu¶, vi ph¹m c¸c qui ®Þnh trong thanh to¸n.
Trong bèi c¶nh chung ®ã, C«ng ty giÇy Thîng §×nh ®· cã nhiÒu cè g¾ng
trong viÖc t×m híng khai th¸c, huy ®éng vèn vµo ph¸t triÓn kinh doanh vµ ®·
®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn, bªn c¹nh ®ã còng cßn nhiÒu vÊn
®Ò ®Æt ra cÇn ®îc tiÕp tôc gi¶i quyÕt nh tÝch luü h¬n n÷a ®Ó t¨ng nguån vèn së
h÷u, tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh nh»m n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ s¶n xuÊt
kinh doanh, hiÖu qu¶ sö dông vèn, ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò qu¶n lý vµ sö dông hiÖu qu¶
tµi s¶n lu ®éng. Lµ mét doanh nghiÖp th¬ng m¹i nhµ níc ho¹t ®éng ®Æc thï
trong nghµnh s¶n xuÊt kinh doanh da giÇy, tµi s¶n lu ®éng cña C«ng ty ®ßi hái
lín, . Kinh doanh c¸c mÆt hµng da giÇy nªn ®· ®ßi hái mét lîng hµng ho¸ lín
Vò Quang Hoµ - TCDN 42A
1
tailieuonthi
trong kh©u dù tr÷ vµ lu th«ng, ®iÒu nµy b¾t buéc doanh nghiÖp ph¶i cã ph¬ng
thøc qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n lu ®éng mét c¸ch hÕt søc khoa häc, hîp lý
nh»m ®¹t hiÖu qu¶ tèi u nhÊt cña ®ång vèn.
Do tÇm quan träng cña vÊn ®Ò vµ qua thùc tÕ nghiªn cøu, t×m hiÓu trong
thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty. §Æc biÖt lµ ®îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña Th.s.
Ph¹m Hång V©n vµ c¸c c«, chó ,anh chÞ trong phßng KÕ to¸n – Tµi chÝnh Em
®· m¹nh d¹n chän ®Ò tµi chuyªn ®Ò tèt nghiÖp lµ: "Gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao
hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n lu ®éng ë C«ng ty giÇy Thîng §×nh ".
Song do thêi gian cã h¹n nªn bµi viÕt cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu
sãt, em rÊt mong nhËn ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c c«,
chó ,anh,chÞ trong phßng KÕ to¸n –Tµi chÝnh ®Ó bµi viÕt cña em ®îc tèt h¬n.
Qua ®©y em còng tá lßng biÕt ¬n sù gióp ®ì, chØ b¶o tËn t×nh cña C« gi¸o
– Th.s .Ph¹m Hång V©n cïng c¸c c«, chó ,anh chÞ trong phßng KÕ to¸n –Tµi
chÝnh. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Néi dung chÝnh cña chuyªn ®Ò ®îc tr×nh bµy trong c¸c ch¬ng sau:
Ch¬ng 1: Tµi s¶n lu ®éng vµ hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n lu ®éng trong
doanh nghiÖp
Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng sö dông vµ hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n lu ®éng ë
C«ng ty giÇy Thîng §×nh
Ch¬ng 3: Gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n lu déng
ë C«ng ty giÇy Thîng §×nh
Vò Quang Hoµ - TCDN 42A
2
tailieuonthi
Ch¬ng 1
tµi s¶n lu ®éng vµ hiÖu qu¶
sö dông tµi s¶n lu ®éng trong doanh nghiÖp
1.1. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ tµi s¶n lu ®éng trong cña
doanh nghiÖp.
1.1.1. Kh¸i niÖm tµi s¶n lu ®éng.
§¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI n¨m 1986 ®· ®¸nh dÊu mét bíc ngoÆt
lín trong lÞch sö tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña ®Êt níc ta, víi viÖc chuyÓn ®æi nÒn
kinh tÕ tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ trêng. Trong ®iÒu
kiÖn ®ã, c¸c mèi quan hÖ hµng ho¸, tiÒn tÖ ngµy cµng ®îc më réng vµ ph¸t
triÓn, trong nÒn kinh tÕ xuÊt hiÖn nhiÒu lo¹i h×nh doanh nghiÖp víi c¸c h×nh thøc
së h÷u kh¸c nhau, cïng tån t¹i, c¹nh tranh lÉn nhau vµ b×nh ®¼ng tríc ph¸p
luËt. Cho dï cã kh¸c nhau vÒ lo¹i h×nh, vÒ lÜnh vùc kinh doanh nhng c¸c doanh
nghiÖp lu«n lµ mét bé phËn quan träng trong nÒn kinh tÕ níc ta. NhiÖm vô chñ
yÕu cña doanh nghiÖp lµ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh»m t¹o
ra s¶n phÈm hµng ho¸, lao vô, dÞch vô cung cÊp cho x· héi. Doanh nghiÖp cã thÓ
thùc hiÖn mét sè hoÆc tÊt c¶ c¸c c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh ®Çu tõ s¶n xuÊt ®Õn
tiªu thô s¶n phÈm lao vô, dÞch vô trªn thÞ trêng nh»m môc tiªu tèi ®a ho¸ lîi
nhuËn.
§Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã
3 yÕu tè lµ: ®èi tîng lao ®éng, t liÖu lao ®éng vµ søc lao ®éng. Qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt kinh doanh lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp c¸c yÕu tè ®ã ®Ó t¹o ra s¶n phÈm hµng ho¸
lao vô, dÞch vô. Kh¸c víi t liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng( nhiªn nguyªn,
nhiªn, vËt liÖu, b¸n thµnh phÈm...)chØ tham gia vµo mét chu k× s¶n xuÊt kinh
doanh vµ lu«n thay ®æi h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu, gi¸ trÞ cña nã ®îc chuyÓn
dÞch toµn bé mét lÇn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm vµ ®îc bï ®¾p khi gi¸ trÞ s¶n phÈm
Vò Quang Hoµ - TCDN 42A
3
tailieuonthi
®îc thùc hiÖn. BiÓu hiÖn díi h×nh th¸i vËt chÊt cña ®èi tîng lao ®éng gäi lµ
tµi s¶n lu ®éng( TSL§ ). Trong c¸c doanh nghiÖp, TSL§ gåm TSL§ s¶n xuÊt vµ
TSL§ lu th«ng.
TSL§ s¶n xuÊt gåm nh÷ng vËt t dù tr÷ ®Ó chuÈn bÞ cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
®îc liªn tôc, vËt t ®ang n»m trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chÕ biÕn vµ nh÷ng t liÖu
lao ®éng kh«ng ®ñ tiªu chuÈn lµ tµi s¶n cè ®Þnh. Thuéc vÒ TSL§ s¶n xuÊt gåm:
Nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ, s¶n phÈm dë
dang, c«ng cô lao ®éng nhá.
TSL§ lu th«ng gåm: s¶n phÈm hµng ho¸ cha tiªu thô, vèn b»ng tiÒn,
vèn trong thanh to¸n.
Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp lu«n g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh lu th«ng.
Trong qu¸ tr×nh tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tµi s¶n lu ®éng
s¶n xuÊt vµ tµi s¶n lu ®éng lu th«ng lu«n chuyÓn ho¸ lÉn nhau, vËn ®éng
kh«ng ngõng lµm cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®îc liªn tôc. §Ó h×nh thµnh
nªn tµi s¶n lu ®éng s¶n xuÊt vµ tµi s¶n lu ®éng lu th«ng doanh nghiÖp cÇn
ph¶i cã mét sè vèn t¬ng øng ®Ó ®Çu t vµo c¸c tµi s¶n Êy, sè tiÒn øng tríc vÒ
nh÷ng tµi s¶n Êy ®îc gäi lµ tµi s¶n lu ®éng( TSL§ )cña doanh nghiÖp.
Tµi s¶n lu ®éng lµ nh÷ng tµi s¶n ng¾n h¹n vµ thêng xuyªn lu©n chuyÓn
trong qu¸ tr×nh kinh doanh.Trong b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña doanh nghiÖp ,tµi s¶n
lu ®éng ®îc thÓ hiÖn ë c¸c bé phËn tiÒn mÆt ,c¸c chøng kho¸n thanh kho¶n
cao,ph¶i thu vµ dù tr÷ tån kho.GÝa trÞ c¸c lo¹i TSL§ cña doanh nghiÖp kinh
doanh ,s¶n xuÊt thêng chiÕm tû träng lín trong tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cña
chóng.Qu¶n lý sö dông hîp lý c¸c lo¹i TSL§ cã ¶nh hëng rÊt quan träng ®èi
víi viÖc hoµn thµnh nhiÖm vô chung cña doanh nghiÖp.
1.1.2. Ph©n lo¹i, kÕt cÊu tµi s¶n lu ®éng.
1.1.2.1. Ph©n lo¹i tµi s¶n lu ®éng
Cã thÓ ph©n lo¹i TSL§ theo kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi vµ ®Æc ®iÓm kinh tÕ cña
tõng nhãm:
a, TiÒn(Cash)
TÊt c¶ tiÒn mÆt t¹i quü ,tiÒn trªn c¸c tµi kho¶n ng©n hµng vµ tiÒn ®ang
chuyÓn .Lu ý r»ng ,ë ®©y tiÒn (hay vèn b»ng tiÒn )kh«ng ph¶i chØ lµ tiÒn mÆt
Vò Quang Hoµ - TCDN 42A
4
tailieuonthi
.NhiÒu ngêi nhÇm lÉn kh¸i niÖm Cash trong tiÕng Anh vµ cho nã ®ång nghÝa
víi kh¸i niÖm tiÒn mÆt trong tiÕng ViÖt.Theo ng«n ng÷ tiÕng ViÖt Nam ,”tiÒn
mÆt “ kh«ng bao gåm tiÒn göi ng©n hµng.Khi c¸c doanh nghiÖp thanh to¸n b»ng
sÐc hoÆc chuyÓn kho¶n th× ®îc gäi lµ “thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt “.Trong
lÜnh vùc tµi chÝnh- kÕ to¸n ,tµi s¶n b»ng tiÒn “Cash “cña mét c«ng ty hay doanh
nghiÖp bao gåm:
+TiÒn mÆt(Cash on hand)
+TiÒn göi ng©n hµng(Bank accounts)
+TiÒn díi d¹ng sÐc c¸c lo¹i (Cheques)
+TiÒn trong thanh to¸n(Floating money,Advanced payment)
+TiÒn trong thÎ tÝn dông vµ c¸c lo¹i tµi kho¶n thÎ ATM
b,Vµng,b¹c ,®¸ quý vµ kim khÝ quý
§©y lµ nhãm tµi s¶n ®Æc biÖt ,chñ yÕu dïng vµo môc ®Ých dù tr÷.Tuy
vËy,trong mét sè nghµnh nh ng©n hµng ,tµi chÝnh ,b¶o hiÓm ,trÞ gi¸ kim c¬ng
,®¸ qóy ,vµng b¹c ,kim khÝ quý vv..cã thÓ rÊt lín
c,C¸c tµi s¶n t¬ng ®¬ng víi tiÒn(cash equivalents)
Nhãm nµy gåm c¸c tµi s¶n tµi chÝnh cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi cao ,tøc lµ dÔ
b¸n ,dÔ chuyÓn ®æi thµnh tiÒn khi cÇn thiÕt.Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c lo¹i
chøng kho¸n ®Òu thuéc nhãm nµy .ChØ cã c¸c chøng kho¸n ng¾n h¹n dÔ b¸n míi
®îc coi lµ TSL§ thuéc nhãm nµy.Ngoµi ra,c¸c giÊy tê th¬ng m¹i ng¾n h¹n
,®îc b¶o ®¶m cã ®é an toµn cao th× còng thuéc nhãm nµy.VÝ dô:hèi phiÕu ng©n
hµng,kú phiÕu th¬ng m¹i,bé chøng tõ hoµn chØnh
d, Chi phÝ tr¶ tríc(Prepaid expenses)
Chi phÝ tr¶ tríc bao gåm c¸c kho¶n tiÒn mµ c«ng ty ®· tr¶ tríc cho
ngêi b¸n ,nhµ cung cÊp hoÆc c¸c ®èi tîng kh¸c .Mét sè kho¶n tr¶ tríc cã thÓ
cã møc ®é rñi ro cao v× phô thuéc vµo mét sè yÕu tè khã dù ®o¸n tríc
e,C¸c kho¶n ph¶i thu(Accounts receivable)
C¸c kho¶n ph¶i thu lµ mét tµi s¶n rÊt quan träng cña doanh nghiÖp ,®Æc
biÖt lµ c¸c c«ng ty kinh doanh th¬ng m¹i ,mua b¸n hµng ho¸.Ho¹t ®éng mua
b¸n chÞu gi÷a c¸c bªn ,ph¸t sinh c¸c kho¶n tÝn dông th¬ng m¹i.Thùc ra ,c¸c
Vò Quang Hoµ - TCDN 42A
5
tailieuonthi
kho¶n ph¶i thu gåm nhiÒu kho¶n môc kh¸c nhau tuú theo tÝnh chÊt cña quan hÖ
mua b¸n ,quan hÖ hîp ®ång
f,TiÒn ®Æt cäc
Trong nhiÒu trêng h¬p ,c¸c bªn liªn quan ®Õn hîp ®ång ph¶i ®Æt cäc mét
sè tiÒn nhÊt ®Þnh .PhÇn lín c¸c ®iÒu kho¶n vÒ tiÒn ®Æt cäc quy ®Þnh theo 2 c¸ch:
-Sè tiÒn ®Æt cäc tÝnh theo tû lÖ phÇn tr¨m gi¸ trÞ hîp ®ång hoÆc gi¸ trÞ tµi
s¶n ®îc mua b¸n
-Sè tiÒn ®Æt cäc ®îc Ên ®Þnh b»ng mét sè tiªn cô thÓ,hoÆc mét gi¸ trÞ tèi
thiÓu cho hîp
TiÒn ®Æt cäc lµ mét tµi s¶n kh«ng ch¾c ch¾n ,®é tin cËy cã thÓ giao ®éng
lín,tõ 90% ®Õn 30% hay 40%.Do tÝnh chÊt lµ mét tµi s¶n b¶o ®¶m nh vËy nªn
mÆc dï tiÒn ®Æt cäc thuéc TSL§ nhng nã kh«ng ®îc c¸c ng©n hµng tÝnh ®Õn
khi x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng thanh to¸n b»ng tiÒn cña doanh nghiÖp
g, Hµng ho¸ vËt t(Inventory)
Hµng ho¸ vËt t ®îc theo dâi trong mét tµi kho¶n gäi lµ hµng tån
kho.”Hµng tån kho” trong kh¸i niÖm nµy kh«ng cã nghÜa lµ hµng ho¸ bÞ ø
®äng,kh«ng b¸n ®îc ,mµ thùc chÊt bao hµm toµn bé c¸c hµng ho¸ vËt
liÖu,nguyªn liÖu ®ang tån t¹i ë c¸c kho, quÇy hµng hoÆc trong xëng.Nã gåm
nhiÒu chñng lo¹i kh¸c nhau nh:NVL chÝnh, NVL phô ,vËt liÖu bæ trî ,nhiªn liÖu
vµ c¸c lo¹i dÇu më, thµnh phÈm
h, C¸c chi phÝ chê ph©n bæ
Trong thùc tÕ ,mét khèi lîng NVL vµ mét sè kho¶n chi phÝ ®· ph¸t sinh
nhng cã thÓ cha ®îc ph©n bæ vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm hay dÞch vô.Nh÷ng
kho¶n nµy sÏ ®îc ®a vµo gi¸ thµnh trong kho¶ng thêi gian thÝch hîp.
1.1.2.2. KÕt cÊu tµi s¶n lu ®éng.
Bªn c¹nh viÖc nghiªn cøu c¸c c¸ch ph©n lo¹i TSL§ theo nh÷ng tiªu thøc
kh¸c nhau, doanh nghiÖp cßn ph¶i ®¸nh gi¸, n¾m b¾t ®îc kÕt cÊu TSL§ ë tõng
c¸ch ph©n lo¹i ®ã. KÕt cÊu TSL§ ph¶n ¸nh c¸c thµnh phÇn vµ mèi quan hÖ tû lÖ
gi÷a thµnh phÇn trong tæng sè TSL§ cña doanh nghiÖp. ë c¸c doanh nghiÖp
kh¸c nhau th× kÕt cÊu TSL§ còng kh«ng gièng nhau. ViÖc ph©n tÝch kÕt cÊu
TSL§ cña doanh nghiÖp theo c¸c tiªu thøc ph©n lo¹i kh¸c nhau sÏ gióp doanh
Vò Quang Hoµ - TCDN 42A
6
tailieuonthi
nghiÖp hiÓu râ h¬n nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng vÒ TSL§ mµ m×nh ®ang qu¶n lý, sö
dông tõ ®ã x¸c ®Þnh ®óng c¸c träng ®iÓm vµ biÖn ph¸p qu¶n lý TSL§ cã hiÖu
qu¶ h¬n phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp. MÆt kh¸c, th«ng qua
viÖc ®¸nh gi¸, t×m hiÓu sù thay ®æi kÕt cÊu TSL§ trong nh÷ng thêi kú kh¸c nhau
cã thÓ thÊy ®îc nh÷ng biÕn ®æi tÝch cùc còng nh nh÷ng mÆt cßn h¹n chÕ trong
c«ng t¸c qu¶n lý TSL§ cña tõng doanh nghiÖp.
KÕt cÊu TSL§ cña doanh nghiÖp lu«n thay ®æi vµ chÞu t¸c ®éng cña nhiÒu
yÕu tè kh¸c nhau. Cã thÓ ph©n ra thµnh ba nhãm chÝnh sau:
- C¸c nh©n tè vÒ mÆt cung øng vËt t nh: kho¶ng c¸ch gi÷a doanh nghiÖp
víi n¬i cung cÊp; kh¶ n¨ng cung cÊp cña thÞ trêng; kú h¹n giao hµng vµ khèi
lîng vËt t ®îc cung cÊp mçi lÇn giao hµng; ®Æc ®iÓm thêi vô cña chñng lo¹i
vËt t cung cÊp, gi¸ c¶ cña vËt t...
- C¸c nh©n tè vÒ mÆt s¶n xuÊt nh: ®Æc ®iÓm, kü thuËt, c«ng nghÖ s¶n xuÊt
cña doanh nghiÖp; møc ®é phøc t¹p cña s¶n phÈm chÕ t¹o; ®é dµi cña chu kú s¶n
xuÊt; tr×nh ®é tæ chøc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt...
- C¸c nh©n tè vÒ mÆt thanh to¸n nh ph¬ng thøc thanh to¸n ®îc lùa
chän theo c¸c hîp ®ång b¸n hµng; thñ tôc thanh to¸n; viÖc chÊp hanh kû luËt
thanh to¸n gi÷a c¸c doanh nghiÖp.
1.1.3. Nguån h×nh thµnh tµi s¶n lu ®éng cña doanh nghiÖp.
Trong doanh nghiÖp, TSL§ ®îc h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån vèn kh¸c
nhau, do ®ã mçi mét lo¹i nguån vèn sÏ cã tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm, chi phÝ sö dông
kh¸c nhau. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i c©n nh¾c lùa chän cho m×nh
mét c¬ cÊu nguån vèn tèi u võa gi¶m ®îc chi phÝ sö dông vèn, võa ®¶m b¶o sù
an toµn cho t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. C¨n cø vµo c¸c tiªu thøc ph©n
lo¹i kh¸c nhau th× TSL§ cña doanh nghiÖp ®îc h×nh thµnh tõ c¸c lo¹i nguån
vèn nh :
* TSL§ h×nh thµnh theo quan hÖ së h÷u vÒ vèn: gåm
- Vèn chñ së h÷u: Lµ sè vèn thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp. Tuú
tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp mµ vèn chñ së h÷u cã néi dung cô thÓ riªng nh:
vèn ®Çu t tõ ng©n s¸ch nhµ níc, vèn do chñ doanh nghiÖp tù bá ra, vèn gãp cæ
Vò Quang Hoµ - TCDN 42A
7
tailieuonthi
phÇn, vèn gãp liªn doanh, vèn tù bæ sung tõ lîi nhuËn ®Ó l¹i.Vèn chñ së h÷u thÓ
hiÖn kh¶ n¨ng tù chñ vÒ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Tû träng vèn chñ së h÷u
trong tæng vèn cµng lín th× sù ®éc lËp vÒ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp cµng cao.
- C¸c kho¶n nî: Lµ c¸c kho¶n TSL§ ®îc h×nh thµnh tõ c¸c kho¶n vay cña
c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i hay c¸c tæ chøc tµi chÝnh, vèn vay qua ph¸t hµnh tr¸i
phiÕu, c¸c kho¶n nî kh¸ch hµng cha thanh to¸n...
* TSL§ h×nh thµnh c¨n cø vµo thêi gian huy ®éng vµ sö dông vèn: Nguån
vèn cña doanh nghiÖp chia thµnh hai lo¹i :
- Nguån vèn thêng xuyªn: Lµ nguån vèn mang tÝnh chÊt æn ®Þnh vµ dµi
h¹n, bao gåm vèn chñ së h÷u vµ c¸c kho¶n vay dµi h¹n ®Ó tµi trî cho nhu cÇu
TSL§ thêng xuyªn cÇn thiÕt cña doanh nghiÖp
Nguån vèn thêng xuyªn = Tæng nguån vèn - Nî ng¾n h¹n
- Nguån vèn t¹m thêi: Lµ nguån vèn cã tÝnh chÊt ng¾n h¹n, gåm c¸c
kho¶n vay ng¾n h¹n ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c, c¸c kho¶n nî ng¾n
h¹n, ®îc dïng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu TSL§ cã tÝnh chÊt t¹m thêi, bÊt thêng ph¸t
sinh trong qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp
Nguån vèn t¹m thêi = Vèn vay ng¾n h¹n + Vèn chiÕm dông hîp ph¸p
*TSL§ h×nh thµnh theo ph¹m vi huy ®éng vèn: TSL§ ®îc h×nh thµnh tõ
hai nguån
- Nguån vèn bªn trong doanh nghiÖp: Lµ nguån vèn cã thÓ huy ®éng ®îc
tõ b¶n th©n doanh nghiÖp. Bao gåm: vèn tõ lîi nhuËn ®Ó l¹i trong qu¸ tr×nh kinh
doanh, c¸c quÜ cña doanh nghiÖp, c¸c kho¶n thu tõ nhîng b¸n, thanh lý tµi
s¶n... Sö dông triÖt ®Ó nguån vèn bªn trong doanh nghiÖp tøc lµ doanh nghiÖp ®·
ph¸t huy ®îc tÝnh chñ ®éng trong qu¶n lý vµ sö dông TSL§ cña m×nh.
- Nguån vèn bªn ngoµi doanh nghiÖp: lµ nguån vèn doanh nghiÖp cã thÓ
huy ®éng tõ bªn ngoµi, gåm: vèn cña bªn liªn doanh, vèn vay c¸c ng©n hµng
th¬ng m¹i, tæ chøc tÝn dông, vèn vay th«ng qua ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, nî ngêi
cung cÊp, nî kh¸ch hµng vµ c¸c kho¶n nî kh¸c.., qua viÖc vay vèn tõ bªn ngoµi
t¹o cho doanh nghiÖp cã mét c¬ cÊu tµi chÝnh linh ho¹t, mÆt kh¸c cã thÓ lµm gia
t¨ng doanh lîi vèn chñ së h÷u nhanh nÕu møc doanh lîi tæng vèn ®¹t ®îc cao
h¬n chi phÝ sö dông vèn .
Vò Quang Hoµ - TCDN 42A
8
tailieuonthi
1.2. hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n lu ®éng ë doanh nghiÖp
trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
1.2.1. Quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n lu ®éng ë doanh nghiÖp
HiÖn nay cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm vÒ hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n lu ®éng
trong doanh nghiÖp. Trong khu«n khæ chuyªn ®Ò nµy chóng ta ®øng trªn quan
®iÓm n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n lu ®éng tøc lµ lµm sao ®Ó chØ ph¶i bá ra
mét lîng tµi s¶n nhá nhÊt mµ thu vÒ ®îc lîi nhuËn lín nhÊt.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, doanh nghiÖp muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn th×
vÊn ®Ò sèng cßn doanh nghiÖp cÇn quan t©m lµ tÝnh hiÖu qu¶. ChØ khi ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ doanh nghiÖp míi cã thÓ tù trang tr¶i chi phÝ ®·
bá ra, lµm nghÜa vô víi ng©n s¸ch Nhµ níc vµ quan träng h¬n lµ duy tr× vµ ph¸t
triÓn quy m« ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp. HiÖu qu¶ kinh
tÕ lµ kÕt qu¶ tæng hîp cña mét lo¹t c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña c¸c yÕu tè
bé phËn. Trong ®ã, hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n lu ®éng g¾n liÒn víi lîi Ých cña
doanh nghiÖp còng nh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Do ®ã
c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông tµi
s¶n lu ®éng.
HiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n lu ®éng cã vai trß quan träng trong viÖc ®¸nh
gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp, bëi kh¸c víi tµi s¶n cè ®Þnh, tµi s¶n
lu ®éng cÇn c¸c biÖn ph¸p linh ho¹t, kÞp thêi phï hîp víi tõng thêi ®iÓm th× míi
®em l¹i hiÖu qu¶ cao. HiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n lu ®éng lµ mét trong nh÷ng c¨n
cø ®¸nh gi¸ n¨ng lùc s¶n xuÊt, chÝnh s¸ch dù tr÷ tiªu thô s¶n phÈm cña doanh
nghiÖp vµ nã còng cã ¶nh hëng lín ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cuèi cïng cña
doanh nghiÖp.
Cã thÓ nãi r»ng môc tiªu l©u dµi cña mçi doanh nghiÖp lµ tèi ®a ho¸ lîi
nhuËn. ViÖc qu¶n lý sö dông tèt tµi s¶n lu ®éng sÏ gãp phÇn gióp doanh nghiÖp
thùc hiÖn ®îc môc tiªu ®· ®Ò ra. Bëi v× qu¶n lý tµi s¶n lu ®éng kh«ng nh÷ng
®¶m b¶o sö dông tµi s¶n lu ®éng hîp lý, tiÕt kiÖm mµ cßn cã ý nghÜa ®èi víi
Vò Quang Hoµ - TCDN 42A
9
tailieuonthi
viÖc h¹ thÊp chi phÝ s¶n xuÊt, thóc ®Èy viÖc tiªu thô s¶n phÈm vµ thu tiÒn b¸n
hµng, tõ ®ã sÏ lµm t¨ng doanh thu vµ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp.
Tãm l¹i, hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n lu ®éng cña doanh nghiÖp cã thÓ hiÓu
lµ mét ph¹m trï kinh tÕ ph¶n ¸nh tr×nh ®é khai th¸c vµ qu¶n lý tµi s¶n lu ®éng
cña doanh nghiÖp, ®¶m b¶o lîi nhuËn tèi ®a víi sè lîng tµi s¶n lu ®éng sö
dông víi chi phÝ thÊp nhÊt. N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n lu ®éng lµ yªu
cÇu tÊt yÕu kh¸ch quan cña mçi doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. MÆc
dï hÇu hÕt c¸c vô ph¸ s¶n trong kinh doanh lµ hÖ qu¶ cña nhiÒu yÕu tè, chø
kh«ng ph¶i chØ ®¬n thuÇn do qu¶n trÞ tµi s¶n lu ®éng tåi. Nhng còng cÇn thÊy
r»ng sù bÊt lùc cña mét sè doanh nghiÖp trong viÖc ho¹ch ®Þnh vµ kiÓm so¸t mét
c¸ch chÆt chÏ c¸c lo¹i tµi s¶n lu ®éng hÇu nh lµ mét nguyªn nh©n dÉn ®Õn thÊt
b¹i cuèi cïng cña hä.
1.2.2. Sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n lu ®éng ë
doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
§Ó cã thÓ tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã
mét lîng tµi s¶n nhÊt ®Þnh vµ nguån tµi trî t¬ng øng, kh«ng cã tµi s¶n sÏ
kh«ng cã bÊt kú ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nµo. Song viÖc sö dông tµi s¶n
nh thÕ nµo cho cã hiÖu qu¶ cao míi lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh cho sù t¨ng trëng vµ
ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp.Víi ý nghÜa ®ã, viÖc qu¶n lý, sö dông vµ n©ng cao
hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n nãi chung vµ TSL§ nãi riªng lµ mét néi dung rÊt quan
träng cña c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh doanh nghiÖp. Quan niÖm vÒ tÝnh hiÖu qu¶
cña viÖc sö dông TSL§ ph¶i ®îc hiÓu trªn hai khÝa c¹nh:
+ Mét lµ, víi sè tµi s¶n hiÖn cã cã thÓ s¶n xuÊt thªm mét sè lîng s¶n
phÈm víi chÊt lîng tèt, gi¸ thµnh h¹ ®Ó t¨ng thªm lîi nhuËn cho doanh nghiÖp.
+ Hai lµ, ®Çu t thªm tµi s¶n mét c¸ch hîp lý nh»m më réng quy m« s¶n
xuÊt ®Ó t¨ng doanh thu tiªu thô víi yªu cÇu ®¶m b¶o tèc ®é t¨ng lîi nhuËn ph¶i
lín h¬n tèc ®é t¨ng tµi s¶n.
Hai khÝa c¹nh nµy chÝnh lµ môc tiªu cÇn ®¹t ®îc trong c«ng t¸c tæ chøc
qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n nãi chung vµ TSL§ nãi riªng .
Vò Quang Hoµ - TCDN 42A
10
tailieuonthi
Tríc ®©y, khi nÒn kinh tÕ níc ta cßn trong thêi kú bao cÊp, mäi nhu cÇu
vèn,tµi s¶n cho s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp ®Òu ®îc Nhµ níc cÊp
ph¸t hoÆc cÊp tÝn dông u ®·i nªn c¸c doanh nghiÖp kh«ng ®Æt vÊn ®Ò khai th¸c
vµ sö dông tµi s¶n cã hiÖu qu¶ lªn hµng ®Çu. KÓ c¶ hiÖn nay, khi mµ nÒn kinh tÕ
níc ta ®· chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, c¸c doanh nghiÖp ®· ph¶i tù
t×m nguån vèn ®Ó ho¹t ®éng th× hiÖu qu¶ sö dông vèn,tµi s¶n nãi chung vµ TSL§
nãi riªng vÉn ë møc thÊp. §ã lµ do c¸c doanh nghiÖp cha b¾t kÞp víi c¬ chÕ thÞ
trêng nªn cßn nhiÒu bÊt cËp trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n.
Lîi Ých kinh doanh ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i sö dông mét c¸ch hîp
lý, hiÖu qu¶ tõng ®ång TSL§ nh»m lµm cho TSL§ ®îc thu håi sau mçi chu kú
s¶n xuÊt. ViÖc t¨ng tèc ®é lu©n chuyÓn TSL§ cho phÐp rót ng¾n thêi gian chu
chuyÓn cña vèn, qua ®ã, vèn ®îc thu håi nhanh h¬n, cã thÓ gi¶m bít ®îc sè
TSL§ cÇn thiÕt mµ vÉn hoµn thµnh ®îc khèi lîng s¶n phÈm hµng ho¸ b»ng
hoÆc lín h¬n tríc. N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSL§ cßn cã ý nghÜa quan trong
trong viÖc gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, chi phÝ lu th«ng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
H¬n n÷a, môc tiªu ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ thu
®îc lîi nhuËn vµ lîi Ých x· héi chung nhng bªn c¹nh ®ã mét vÊn ®Ò quan träng
®Æt ra tèi thiÓu cho c¸c doanh nghiÖp lµ cÇn ph¶i b¶o toµn TSL§. Do ®Æc ®iÓm
TSL§ lu chuyÓn toµn bé mét lÇn vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ h×nh th¸i TSL§
thêng xuyªn biÕn ®æi v× vËy vÊn ®Ò b¶o toµn TSL§ chØ xÐt trªn mÆt gi¸ trÞ . B¶o
toµn TSL§ thùc chÊt lµ ®¶m b¶o cho sè vèn cuèi kú ®îc ®ñ mua mét lîng vËt
t, hµng ho¸ t¬ng ®¬ng víi ®Çu kú khi gi¸ c¶ hµng ho¸ t¨ng lªn, thÓ hiÖn ë kh¶
n¨ng mua s¾m vËt t cho kh©u dù tr÷ vµ tµi s¶n lu ®éng ®Þnh møc nãi chung,
duy tr× kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã, t¨ng cêng qu¶n lý
vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSL§ cßn gióp cho doanh nghiÖp lu«n cã ®îc
tr×nh ®é s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn, trang thiÕt bÞ, kü thuËt ®îc c¶i tiÕn.
ViÖc ¸p dông kü thuËt tiªn tiÕn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i sÏ t¹o ra kh¶ n¨ng réng lín
®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, t¹o ra søc c¹nh
tranh cho s¶n phÈm trªn thÞ trêng. §Æc biÖt khi khai th¸c ®îc c¸c tµi s¶n, sö
dông tèt tµi s¶n lu ®éng, nhÊt lµ viÖc sö dông tiÕt kiÖm hiÖu qu¶ TSL§ trong
Vò Quang Hoµ - TCDN 42A
11
tailieuonthi
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó gi¶m bít nhu cÇu vay vèn còng nh viÖc gi¶m
chi phÝ vÒ l·i vay.
Tõ nh÷ng lý do trªn, cho thÊy sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c
qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n lu ®éng trong c¸c doanh nghiÖp. §ã lµ mét trong
nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh cho sù thµnh c«ng cña mét doanh nghiÖp, xa h¬n n÷a
lµ sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ.
1.2.3. Mét sè chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n lu ®éng
1.2.3.1. Vßng quay tµi s¶n lu ®éng
ViÖc sö dông tµi s¶n lu ®éng ®¹t hiÖu qu¶ cã cao hay kh«ng biÓu hiÖn
tríc hÕt ë tèc ®é lu©n chuyÓn vèn cña doanh nghiÖp nhanh hay chËm. Tµi s¶n
lu ®éng lu©n chuyÓn cµng nhanh th× hiÖu suÊt sö dông tµi s¶n lu ®éng cña
doanh nghiÖp cµng cao vµ ngîc l¹i.
Vßng quay TSL§
trong kú
Doanh thu thuÇn
=
TSL§ bq trongkú
ChØ tiªu vßng quay tµi s¶n lu ®éng ph¶n ¸nh trong mét n¨m tµi s¶n
lu ®éng cña doanh nghiÖp lu©n chuyÓn ®îc bao nhiªu vßng hay mét ®ång
tµi s¶n lu ®éng b×nh qu©n trong n¨m t¹o ra ®îc bao nhiªu ®ång doanh thu
thuÇn.
1.2.3.2. HiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n lu ®éng
Lîi nhuËn sau thuÕ
TSL§ bq trong kú
ChØ tiªu nµy cho biÕt mét ®ång tµi s¶n lu ®éng cã thÓ t¹o ra ®îc bao
HÖ sè sinh lîi TSL§
=
nhiªu ®ång lîi nhuËn. ChØ tiªu nµy cµng cao cµng tèt. Møc doanh lîi tµi s¶n lu
®éng cµng cao chøng tá hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n lu ®éng cµng cao.
1.2.3.3. Møc ®¶m nhiÖm tµi s¶n lu ®éng
HÖ sè ®¶m nhiÖm
TSL§
=
Vò Quang Hoµ - TCDN 42A
TSL§
Doanh thu thuÇn
12
tailieuonthi
ChØ tiªu nµy cho biÕt ®Ó t¹o ra 1 ®ång doanh thu thuÇn cÇn bao nhiªu ®ång
tµi s¶n lu ®éng. ChØ tiªu nµy cµng nhá cµng tèt ®èi víi doanh nghiÖp, v× khi ®ã
tû suÊt lîi nhuËn cña mét ®ång tµi s¶n lu ®éng sÏ t¨ng lªn.
1.2.3.4. Møc tiÕt kiÖm tµi s¶n lu ®éng
Møc
Doanh thu thuÇn
tiÕt
kú ph©n tÝch
=
kiÖm
360
TSL§
x
(
Thêi gian 1
vßng lu©n
chuyÓn kú ph©n
tÝch
Thêi gian 1
vßng lu©n
chuyÓn kú
gèc
)
Møc tiÕt kiÖm tµi s¶n lu ®éng sè tµi s¶n lu ®éng doanh nghiÖp tiÕt kiÖm
®îc do t¨ng tèc ®é lu©n chuyÓn vèn. Doanh nghiÖp cµng t¨ng ®îc vßng quay
tµi s¶n lu ®éng th× cµng cã kh¶ n¨ng tiÕt kiÖm ®îc tµi s¶n lu ®éng, cµng n©ng
cao ®îc hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n lu ®éng.
360
Thêi gian 1 vßng lu©n chuyÓn
=
TSL§
Sè vßng quay TSL§
Thêi gian 1 vßng lu©n chuyÓn tµi s¶n lu ®éng cho cho biÕt trong kho¶ng
thêi gian bao nhiªu ngµy th× tµi s¶n lu ®éng lu©n chuyÓn ®îc mét vßng. chØ
tiªu nµy cµng bÐ cho thÊy tèc ®é lu chuyÓn tµi s¶n lu ®éng cµng nhanh.
1.2.3.5. Mét sè chØ tiªu kh¸c
Ngoµi c¸c chØ tiªu trªn, hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n lu ®éng cßn ®îc ®¸nh
gi¸ qua mét sè chØ tiªu sau :
- HÖ sè thanh to¸n ng¾n h¹n:
Tµi s¶n lu ®éng
HÖ sè thanh to¸n ng¾n h¹n
=
Nî ng¾n h¹n
HÖ sè nµy cho biÕt kh¶ n¨ng thanh to¸n chung cña doanh nghiÖp trong
ng¾n h¹n,nghÜa lµ kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c nhu cÇu thanh to¸n díi mét n¨m cña
c¸c kho¶n môc tµi s¶n lu ®éng cña doanh nghiÖp .
- HÖ sè thanh to¸n nhanh:
Vèn b»ng tiÒn + c¸c kho¶n ph¶i
HÖ sè thanh to¸n nhanh
=
thu
Nî ng¾n h¹n
Vò Quang Hoµ - TCDN 42A
13
tailieuonthi
HÖ sè nµy cho biÕt kh¶ n¨ng thanh to¸n cña tiÒn vµ c¸c kho¶n ph¶i thu
nghÜa lµ c¸c tµi s¶n cã thÓ chuyÓn nhanh thµnh tiÒn ®èi víi c¸c kho¶n nî ng¾n
h¹n cña doanh nghiÖp .
- HÖ sè thanh to¸n tøc thêi:
HÖ sè thanh to¸n tøc thêi =
Vèn b»ng tiÒn
Nî ®Õn h¹n
HÖ sè nµy cho biÕt kh¶ n¨ng ®¸p øng ngay c¸c nhu cÇu thanh to¸n ®Õn h¹n
cña doanh nghiÖp .
- Vßng quay hµng tån kho:
Vßng quay hµng tån kho
Doanh thu thuÇn
=
Gi¸ trÞ hµng tån kho
Vßng quay hµng tån kho
Gi¸ vèn hµng b¸n
=
Hµng tån kho
hoÆc
ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh sè lÇn hµng ho¸ tån kho b×nh qu©n lu chuyÓn trong
kú. ChØ tiªu nµy cµng cao chøng tá ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty
cµng cã hiÖu qu¶.
- Vßng quay c¸c kho¶n ph¶i thu:
Doanh thu thuÇn
Vßng quay c¸c kho¶n ph¶i
= C¸c kho¶n ph¶i thu b×nh
thu
qu©n
Vßng quay c¸c kho¶n ph¶i thu ph¶n ¸nh tèc ®é chuyÓn ®æi c¸c kho¶n ph¶i
thu thµnh tiÒn mÆt. Vßng quay cµng lín, chøng tá tèc ®é thu håi c¸c kho¶n ph¶i
thu håi lµ tèt v× doanh nghiÖp Ýt bÞ chiÕm dông vèn (Ýt ph¶i cÊp tÝn dông cho
kh¸ch hµng vµ nÕu cã cÊp tÝn dông cho kh¸ch hµng th× chÊt lîng tÝn dông cao)
- Kú thu tiÒn b×nh qu©n
ChØ tiªu nµy ®îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thu håi vèn trong thanh to¸n
trªn c¬ së c¸c kho¶n ph¶i thu vµ doanh thu tiªu thô b×nh qu©n mét ngµy.
C¸c kho¶n ph¶i thu
Kú thu tiÒn b×nh qu©n
=
Doanh thu b×nh qu©n 1
ngµy
Vò Quang Hoµ - TCDN 42A
14
tailieuonthi
Nã cho biÕt b×nh qu©n trong bao nhiªu ngµy, doanh nghiÖp cã thÓ thu håi
c¸c kho¶n ph¶i thu cña m×nh. Vßng quay c¸c kho¶n ph¶i thu cµng lín th× kú thu
tiÒn trung b×nh cµng nhá vµ ngîc l¹i. Kú thu tiÒn trung b×nh cao hay thÊp trong
nhiÒu trêng hîp cha thÓ cã kÕt luËn ch¾c ch¾n mµ cßn ph¶i xem xÐt l¹i c¸c
môc tiªu vµ chÝnh s¸ch cña doanh nghiÖp nh môc tiªu më réng thÞ trêng, chÝnh
s¸ch tÝn dông....
C¸c chØ tiªu trªn ®©y tuy kh«ng ph¶n ¸nh trùc tiÕp hiÖu qu¶ sö dông tµi
s¶n lu ®éng nhng nã còng lµ nh÷ng c«ng cô mµ ngêi qu¶n lý tµi chÝnh cÇn
xem xÐt ®Ó ®iÒu chØnh viÖc sö dông tµi s¶n lu ®éng sao cho ®¹t hiÖu qu¶ cao
nhÊt.
1.2.4. Mét sè ph¬ng ph¸p qu¶n lý tµi s¶n lu ®éng trong doanh nghiÖp
1.2.4.1. Qu¶n lý tiÒn mÆt
Qu¶n lý tiÒn mÆt ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò qu¶n lý tiÒn mÆt trong kÐt vµ c¸c
kho¶n tiÒn göi ng©n hµng vµ c¸c lo¹i tµi s¶n cã tÝnh láng cao. C¸c lo¹i chøng
kho¸n gÇn nh tiÒn mÆt gi÷ vai trß quan träng v× nÕu sè d tiÒn mÆt nhiÒu, doanh
nghiÖp cã thÓ ®Çu t vµo chøng kho¸n cã tÝnh thanh kho¶n cao v× c¸c lo¹i chøng
kho¸n nµy cho hiÖu suÊt sinh lêi cao vµ lóc cÇn còng dÔ dµng chuyÓn sang tiÒn
mÆt. V× thÕ mµ trong qu¶n trÞ tµi chÝnh, ngêi ta thêng sö dông chøng kho¸n cã
tÝnh thanh kho¶n cao ®Ó duy tr× tiÒn mÆt ë møc ®é mong muèn.
TiÒn mÆt t¹i quü lµ mét bé phËn quan träng cÊu thµnh vèn b»ng tiÒn cña
doanh nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh c¸c doanh nghiÖp lu«n cã
nhu cÇu dù tr÷ tiÒn mÆt ë mét quy m« nhÊt ®Þnh. Vèn tiÒn mÆt ®ßi hái doanh
nghiÖp ph¶i qu¶n lý mét c¸ch chÆt chÏ h¬n c¸c lo¹i tµi s¶n kh¸c v× nã rÊt dÔ bÞ
tham «, lîi dông, mÊt m¸t.
Nhu cÇu dù tr÷ tiÒn mÆt trong c¸c doanh nghiÖp th«ng thêng lµ ®Ó thùc
hiÖn nhiÖm vô thanh to¸n nhanh cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra nã cßn dïng ®Ó ®¸p
øng yªu cÇu giao dÞch hµng ngµy nh mua s¾m hµng ho¸, vËt liÖu, thanh to¸n c¸c
kho¶n chi phÝ cÇn thiÕt. Ngoµi ra cßn xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu dù phßng ®Ó øng phã
víi nh÷ng nhu cÇu vèn bÊt thêng cha dù ®o¸n ®îc vµ ®éng lùc " ®Çu c¬" trong
viÖc dù tr÷ tiÒn mÆt ®Ó s½n sµng sö dông khi xuÊt hiÖn c¬ héi kinh doanh tèt.
Vò Quang Hoµ - TCDN 42A
15
tailieuonthi
ViÖc duy tr× mét møc dù tr÷ tiÒn mÆt ®ñ lín cßn t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp
c¬ héi thu ®îc chiÕt khÊu khi mua hµng, lµm t¨ng hÖ sè kh¶ n¨ng thanh to¸n.
Tuú theo ®iÒu kiÖn vµ ®Æc ®iÓm cña tõng doanh nghiÖp mµ c¸c nhµ tµi
chÝnh cã thÓ ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh gi÷ tiÒn mÆt kh¸c nhau. M« h×nh dù tr÷ tiÒn
mÆt ®¬n gi¶n díi ®©y cho ta thÊy:
2xMøc tiÒn mÆt gi¶i ng©n hµng n¨mxChi phÝ cho mét lÇn b¸n CK
Q=
L·i suÊt
§ã lµ m« h×nh cña Baumol, theo m« h×nh nµy th× khi l·i suÊt cµng cao th×
møc dù tr÷ tiÒn mÆt cµng thÊp. Nãi chung khi l·i suÊt cao th× ngêi ta muèn gi÷
tiÒn mÆt Ýt h¬n, mÆt kh¸c nÕu nhu cÇu tiÒn mÆt cña doanh nghiÖp nhiÒu hoÆc chi
phÝ cho mét lÇn b¸n chøng kho¸n cã tÝnh thanh kho¶n cao lín th× doanh nghiÖp
sÏ cã xu híng gi÷ nhiÒu tiÒn mÆt h¬n.
M« h×nh cña Baumol ho¹t ®éng tèt víi ®iÒu kiÖn doanh nghiÖp thùc hiÖn
dù tr÷ tiÒn mÆt mét c¸ch ®Òu ®Æn. Tuy nhiªn ®iÒu nµy kh«ng thêng x¶y ra trong
thùc tÕ v× nhu cÇu chi tiªu tiÒn mÆt cña doanh nghiÖp kh«ng ph¶i lóc nµo còng
®Òu nhau, mµ phô thuéc vµo chu kú s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
ChÝnh v× thÕ c¸c nhµ khoa häc qu¶n lý ®· x©y dùng m« h×nh s¸t víi thùc tÕ h¬n
tøc lµ cã xÐt ®Õn kh¶ n¨ng tiÒn ra vµo ng©n quü. Mét trong nh÷ng m« h×nh ®ã lµ
m« h×nh do Miller vµ Orr x©y dùng, ®©y lµ m« h×nh kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a m«
h×nh ®¬n gi¶n vµ thùc tÕ.
Theo m« h×nh nµy, doanh nghiÖp sÏ x¸c ®Þnh møc giíi h¹n trªn vµ giíi
h¹n díi cña tiÒn mÆt, ®ã lµ thêi ®iÓm doanh nghiÖp b¾t ®Çu tiÕn hµnh mua hoÆc
b¸n chøng kho¸n cã tÝnh thanh kho¶n cao ®Ó c©n ®èi møc tiÒn mÆt dù kiÕn.
Giíi h¹n trªn
Møc tiÒn mÆt theo thiÕt kÕ
Giíi h¹n díi
Vò Quang Hoµ - TCDN 42A
16
tailieuonthi
Nh×n vµo ®å thÞ ta thÊy r»ng møc giao ®éng tiÒn mÆt lªn xuèng kh«ng thÓ
dù ®o¸n ®îc. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cã c¸c nhu cÇu
tiÒn mÆt kh¸c nhau, cã khi lªn ®Õn giíi h¹n trªn vµ còng cã khi nhu cÇu tôt
xuèng giíi h¹n díi. ChÝnh v× nh÷ng biÕn ®éng kh«ng thÓ lêng tríc ®îc nh thÕ
nªn c¸c doanh nghiÖp ®Òu b¨n kho¨n kh«ng biÕt dù tr÷ tiÒn mÆt theo møc nµo lµ
hîp lý. M« h×nh Miller vµ Orr chØ ra r»ng kho¶ng giao ®éng cña møc c©n ®èi
phô thuéc vµo ba yÕu tè. NÕu møc giao ®éng cña thu chi ng©n quü hµng ngµy lín
hoÆc chi phÝ cè ®Þnh cña viÖc mua b¸n chøng kho¸n ngµy cµng cao th× doanh
nghiÖp nªn quy ®Þnh kho¶n dao ®éng tiÒn mÆt lín. Ngîc l¹i, nÕu nh l·i suÊt
cao, th× doanh nghiÖp nªn thu hÑp kho¶ng dao ®éng tiÒn mÆt. Kho¶ng giao ®éng
tiÒn mÆt ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau:
Kho¶ng giao
®éng TM
= 3x
(
Møc tiÒn mÆt
=
theo thiÕt kÕ
3
4
x
Chi phÝ giao dÞch mua b¸n CKxPh¬ng sai cña thu chi ng©n quü
L·i suet
)
Kho¶ng giao ®éng tiÒn mÆt
Møc tiÒn mÆt
+
giíi h¹n díi
3
M« h×nh Miller-Orr trªn ®©y ®· chØ ra r»ng: NÕu doanh nghiÖp lu«n duy
tr× ®îc mét møc c©n ®èi tiÒn mÆt nh thiÕt kÕ ban ®Çu th× doanh nghiÖp sÏ tèi
thiÓu ho¸ ®îc chi phÝ giao dÞch vµ chi phÝ do l·i suÊt g©y ra.
Tuy nhiªn trong thùc tÕ, cã nh÷ng khi doanh nghiÖp cÇn nhiÒu tiÒn mÆt
t¹m thêi trong mét kho¶n thêi gian ng¾n, khi ®ã th× viÖc b¸n ®i c¸c chøng kho¸n
cã tÝnh thanh kho¶n cao cã thÓ lµ kh«ng cã lîi b»ng viÖc doanh nghiÖp ®i vay
ng©n hµng mÆc dï l·i suÊt vay ng©n hµng cao h¬n.
1.2.4.2. Qu¶n lý dù tr÷
§èi víi c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th× dù tr÷ lµ yÕu
tè quan träng quyÕt ®Þnh viÖc doanh nghiÖp cã s¶n xuÊt ®îc æn ®Þnh hay kh«ng.
Do vËy viÖc qu¶n lý tån kho dù tr÷ ®Æc biÖt quan träng trong viÖc n©ng cao hiÖu
qu¶ sö dông tµi s¶n lu ®éng. Nhê cã dù tr÷ tån kho ®óng møc, hîp lý sÏ gióp
cho doanh nghiÖp kh«ng bÞ gi¸n ®o¹n s¶n xuÊt, kh«ng bÞ thiÕu s¶n phÈm hµng
ho¸ ®Ó b¸n, ®ång thêi l¹i sö dông tiÕt kiÖm vµ hîp lý tµi s¶n lu ®éng.
VÒ c¬ b¶n môc tiªu cña viÖc qu¶n lý tån kho dù tr÷ lµ nh»m tèi thiÓu ho¸
c¸c chi phÝ dù tr÷ tµi s¶n tån kho víi ®iÒu kiÖn vÉn ®¶m b¶o cho c¸c ho¹t ®éng
Vò Quang Hoµ - TCDN 42A
17
tailieuonthi
s¶n xuÊt kinh doanh ®îc tiÕn hµnh b×nh thêng. NÕu c¸c doanh nghiÖp cã møc
vèn tån kho qu¸ lín th× sÏ lµm ph¸t sinh thªm c¸c chi phÝ nh chi phÝ b¶o qu¶n,
lu kho... ®ång thêi doanh nghiÖp kh«ng thÓ sö dông sè vèn nµy cho môc ®Ých
s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c vµ lµm t¨ng chi phÝ c¬ héi cña sè vèn nµy.
§Ó tèi thiÓu ho¸ chi phÝ tån kho dù tr÷ nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu th×
doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh ®îc sè lîng vËt t, hµng ho¸ tèi u mçi lÇn ®Æt
mua sao cho vÉn ®¸p øng ®îc nhu cÇu s¶n xuÊt. Ngoµi ra doanh nghiÖp còng
cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý h÷u hiÖu ®Ó b¶o ®¶m nguyªn vËt liÖu trong
kho kh«ng bÞ h háng, biÕn chÊt, mÊt m¸t.
Cã nhiÒu c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau ®Ó x¸c ®Þnh møc dù tr÷ tèi u, c«ng
thøc chung ®Ó tÝnh quy m« dù tr÷ tèi u cho doanh nghiÖp lµ:
Q*
2 xDxC2
C1
Trong ®ã :
Q * : Møc dù tr÷ tèi u.
D: Toµn bé lîng hµng ho¸ cÇn sö dông.
C1 : Chi phÝ lu kho hµng ho¸ (Bèc xÕp, b¶o hiÓm, b¶o qu¶n…)
C2 : Chi phÝ cho mét lÇn ®Æt hµng.
Khi x¸c ®Þnh møc tån kho dù tr÷, doanh nghiÖp nªn xem xÐt, tÝnh to¸n ¶nh
hëng cña c¸c nh©n tè. Tuú theo tõng lo¹i tån kho dù tr÷ mµ c¸c nh©n tè ¶nh
hëng cã ®Æc ®iÓm riªng.
§èi víi møc tån kho dù tr÷ nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu thêng phô thuéc
vµo:
- Kh¶ n¨ng s·n sµng cung øng cña thÞ trêng.
- Chu kú giao hµng quy ®Þnh trong hîp ®ång gi÷a ngêi b¸n víi doanh nghiÖp.
- Quy m« s¶n xuÊt vµ nhu cÇu dù tr÷ nguyªn vËt liÖu cho s¶n xuÊt.
- Thêi gian vËn chuyÓn nguyªn vËt liÖu tõ n¬i cung øng tíi doanh nghiÖp.
- Gi¸ c¶ cña c¸c nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu ®îc cung øng.
§èi víi møc tån kho dù tr÷ b¸n thµnh phÈm, s¶n phÈm dë dang c¸c nh©n
tè ¶nh hëng gåm:
Vò Quang Hoµ - TCDN 42A
18
tailieuonthi
- §Æc ®iÓm vµ c¸c yªu cÇu vÒ kü thuËt, c«ng nghÖ trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o s¶n
phÈm.
- §é dµi thêi gian chu kú s¶n xuÊt s¶n phÈm.
- Tr×nh ®é tæ chøc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp.
§èi víi tån kho dù tr÷ s¶n phÈm thµnh phÈm, c¸c nh©n tè ¶nh hëng lµ:
- Sù phèi hîp giòa kh©u s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm
- Hîp ®ång tiªu thô s¶n phÈm gi÷a doanh nghiÖp vµ kh¸ch hµng.
- Kh¶ n¨ng x©m nhËp vµ më réng thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm cña doanh nghiÖp.
Tãm l¹i, nÕu thùc hiÖn tèt c«ng t¸c qu¶n trÞ vèn tån kho dù tr÷, doanh
nghiÖp cã thÓ t¨ng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ mµ kh«ng cÇn
t¨ng thªm nhu cÇu vÒ tµi s¶n lu ®éng cho s¶n xuÊt kinh doanh. Do ®ã ®Ó n©ng
cao hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n lu ®éng th× doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®a ra nh÷ng
biÖn ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n trÞ vèn tån kho dù tr÷.
1.2.4.3. Qu¶n lý c¸c kho¶n ph¶i thu
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng viÖc mua chÞu, b¸n chÞu lµ ®iÒu khã tr¸nh
khái. Doanh nghiÖp cã thÓ sö dông c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cha ®Õn kú h¹n thanh to¸n
nh mét nguån vèn bæ xung ®Ó tµi trî cho c¸c nhu cÇu tµi s¶n lu ®éng ng¾n h¹n
vµ ®¬ng nhiªn doanh nghiÖp còng bÞ c¸c doanh nghiÖp kh¸c chiÕm dông vèn.
ViÖc b¸n chÞu sÏ gióp doanh nghiÖp dÔ dµng tiªu thô ®îc s¶n phÈm ®ång thêi
gãp phÇn x©y dùng m«Ý quan hÖ lµm ¨n tèt ®Ñp víi kh¸ch hµng. Tuy nhiªn nÕu
tû träng c¸c kho¶n ph¶i thu qu¸ lín trong tæng sè tµi s¶n lu ®éng th× nã sÏ g©y
ra nh÷ng khã kh¨n cho doanh nghiÖp vµ lµm gi¶m hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n lu
®éng trong doanh nghiÖp.
Qu¶n trÞ c¸c kho¶n ph¶i thu tèt, tøc lµ h¹n chÕ møc tèi thiÓu lîng tµi s¶n
lu ®éng bÞ chiÕm dông sÏ lµm gi¶m sè ngµy cña chu kú thu tiÒn b×nh qu©n, thóc
®Èy vßng tuÇn hoµn cña tµi s¶n lu ®éng. §ång thêi sÏ lµm gi¶m c¸c chi phÝ
qu¶n lý nî ph¶i thu, chi phÝ thu håi nî, chi phÝ rñi ro...
Trong chÝnh s¸ch tÝn dông th¬ng m¹i doanh nghiÖp cÇn ®¸nh gi¸ kü ¶nh
hëng cña chÝnh s¸ch b¸n chÞu ®èi víi lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. §ång thêi ®Ó
h¹n chÕ møc thÊp nhÊt møc ®é rñi ro cã thÓ gÆp trong viÖc b¸n chÞu doanh
Vò Quang Hoµ - TCDN 42A
19
tailieuonthi
nghiÖp cã thÓ xem xÐt trªn c¸c khÝa c¹nh møc ®é uy tÝn cña kh¸ch hµng, kh¶
n¨ng tr¶ nî cña kh¸ch hµng...Gäi chung lµ ph©n tÝch tÝn dông kh¸ch hµng.
Tríc khi doanh nghiÖp cÊp tÝn dông cho kh¸ch hµng th× c«ng viÖc ®Çu tiªn
ph¶i lµm lµ ph©n tÝch tÝn dông kh¸ch hµng. Khi ph©n tÝch tÝn dông kh¸ch hµng
ngêi ta thêng ®Ò ra c¸c tiªu chuÈn, nÕu kh¸ch hµng ®¸p øng ®îc c¸c tiªu
chuÈn ®ã th× cã thÓ ®îc mua chÞu. C¸c tiªu chuÈn ngêi ta cã thÓ sö dông ®Ó
ph©n tÝch tÝn dông kh¸ch hµng lµ:
* Uy tÝn, phÈm chÊt cña kh¸ch hµng: Nãi lªn uy tÝn cña kh¸ch hµng qua
c¸c lÇn tr¶ nî tríc, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña kh¸ch hµng trong viÖc tr¶ nî ®èi
víi doanh nghiÖp vµ c¸c doanh nghiÖp kh¸c.
* Vèn: Tiªu chuÈn nµy dïng ®Ó ®¸nh gi¸ søc m¹nh tµi chÝnh cña kh¸ch
hµng.
* Kh¶ n¨ng thanh to¸n: §¸nh gi¸ c¸c cac chØ tiªu vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n
cña kh¸ch hµng vµ b¶ng dù trï ng©n quü cña hä.
* ThÕ chÊp: C¸c tµi s¶n mµ kh¸ch hµng thÕ chÊp ®Ó ®¶m b¶o tr¶ nî.
* §iÒu kiÖn kinh tÕ: Ph©n tÝch vÒ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña kh¸ch hµng
trong t¬ng lai.
NÕu doanh nghiÖp ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vµ ®îc chÊp nhËn cho mua chÞu
th×doanh nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh x¸c ®Þnh thêi kú tÝn dông th¬ng m¹i vµ c«ng cô
tÝn dông th¬ng m¹i ®îc sö dông.
Thêi kú tÝn dông th¬ng m¹i lµ kho¶ng thêi gian doanh nghiÖp cho phÐp
kh¸ch hµng nî. Thêi gian nµy kh¸c nhau tuú thuéc ngµnh nghÒ kinh doanh, quy
®Þnh cña doanh nghiÖp vµ tho¶ thuËn cña hai bªn. Thêng th× doanh nghiÖp ®a ra
mét tû lÖ % chiÕt khÊu nhÊt ®Þnh ®Ó nÕu kh¸ch hµng tr¶ tiÒn ®óng h¹n sÏ ®îc
hëng chiÕt khÊu ®ã nh»m khuyÕn khÝch kh¸ch hµng tr¶ tiÒn sím. VÒ c«ng cô
tÝn dông th¬ng m¹i th× thêng lµ sö dông th¬ng phiÕu. Th¬ng phiÕu lµ mét
cam kÕt tÝn dông cña ngêi mua høa sÏ tr¶ tiÒn cho ngêi b¸n theo thêi h¹n ghi
trªn th¬ng phiÕu. Th¬ng phiÕu cã thÓ ®îc mua ®i b¸n l¹i trong thêi h¹n cña
nã.
Vò Quang Hoµ - TCDN 42A
20
- Xem thêm -
.PDF 
74 
346 
103 
