tailieuonthi
Lêi nãi ®Çu
Trong c¬ chÕ thÞ trêng c¹nh tranh gay g¾t hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp
muèn ®øng v÷ng th× viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ ®iÒu quan
träng. C¸c doanh nghiÖp ph¶i bíc ®i tõng bíc v÷ng ch¾c trong mäi ho¹t
®éng, ph¶i t¹o ra sù t¨ng trëng hiÖn t¹i vµ t¹o nh÷ng tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c cho
t¬ng lai. Xong ®Ó tiÕn hµnh bÊt kú mét ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nµo
cÇn ph¶i cã ®ñ vèn ®Ó ®¶m b¶o c¸c x©y dùng cÇn thiÕt, m¸y mãc vµ thiÕt bÞ,
mua nguyªn vËt liÖu, ®¸p øng nh÷ng chi phÝ qu¶ng c¸o vµ tiªu thô, chi tr¶
nh©n c«ng vµ trang tr¶i v« sè nh÷ng chi phÝ kh¸c ph¸t sinh. Nh vËy cã thÓ nãi
r»ng vèn lµ m¸u cña mét doanh nghiÖp, lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt vµ kh«ng thÓ
thiÕu ®îc. Nhng vÊn ®Ò lµ ë chç vèn ®îc huy ®éng ë ®©u vµ sö dông nh
thÕ nµo cho cã hiÖu qu¶ mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn quan t©m.
Thùc tÕ hiÖn nay ë ViÖt Nam, c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc hÇu hÕt ®ang ë
trong t×nh tr¹ng kinh doanh kh«ng hiÖu qu¶ mµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n
g©y nªn lµ thùc tr¹ng kh«ng hiÖu qu¶ ë khai th¸c vµ sö dông nguån vèn. V×
thÕ viÖc t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p kÞp thêi ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông c¸c
nguån lùc tµi chÝnh lµ cÇn thiÕt.
XuÊt ph¸t tõ tÝnh cÊp thiÕt ®ã vµ qua thêi gian nghiªn cøu, thùc tËp t¹i
C«ng ty B¸nh kÑo H¶i Hµ, em xin tr×nh bµy mét sè vÊn ®Ò vÒ “Mét sè gi¶i
ph¸p cho vÊn ®Ò huy ®éng vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶ t¹i C«ng ty b¸nh kÑo
H¶i Hµ” lµm LuËn v¨n tèt nghiÖp.
KÕt cÊu cña chuyªn ®Ò nh sau:
- Lêi nãi ®Çu
- PhÇn I: Lý luËn chung vÒ huy ®éng vµ sö dông vèn s¶n xuÊt kinh doanh
trong doanh nghiÖp.
- PhÇn II: Thùc tr¹ng nguån vèn vµ sö dông vèn s¶n xuÊt kinh doanh ë
C«ng ty b¸nh kÑo H¶i Hµ.
- PhÇn III: Mét sè gi¶i ph¸p ®Ó t¹o vèn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn
kinh doanh ë C«ng ty b¸nh kÑo H¶i Hµ.
tailieuonthi
PhÇn I
Lý luËn chung vÒ huy ®éng vµ sö dông vèn s¶n xuÊt
kinh doanh trong doanh nghiÖp
I. Vèn vµ tÇm quan träng cña vèn
1. Kh¸i niÖm
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng còng nh trong bÊt kú mét h×nh th¸i kinh tÕ
x· héi nµo kh¸c, c¸c doanh nghiÖp tham gia ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
®Òu víi môc ®Ých lµ s¶n xuÊt ra hµng ho¸ vµ dÞch vô ®Ó trao ®æi víi c¸c ®¬n vÞ
kinh tÕ kh¸c nh»m môc ®Ých tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. Nhng ®Ó tiÕn hµnh s¶n
xuÊt kinh doanh th× cÇn thiÕt ph¶i cã vèn.
“Vèn kinh doanh lµ gi¸ trÞ cña c¸c tµi s¶n hiÖn cã cña doanh nghiÖp ®îc
biÓu hiÖn b»ng tiÒn”. (1)
Díi gi¸c ®é vËt chÊt mµ xem xÐt th× ph©n thµnh hai lo¹i vèn lµ: Vèn
thùc (c«ng cô lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng) vµ vèn tµi chÝnh (tiÒn giÊy, tiÒn
kim lo¹i, chøng kho¸n vµ c¸c giÊy tê cã gi¸ trÞ nh tiÒn). Theo h×nh th¸i biÓu
hiÖn chia ra: Vèn h÷u h×nh (c«ng cô lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng, tiÒn giÊy,
tiÒn kim lo¹i, chøng kho¸n...) vµ vèn v« h×nh (lîi thÕ trong kinh doanh, b»ng
ph¸t minh s¸ng chÕ, chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp...). C¨n cø vµo ph¬ng
thøc lu©n chuyÓn chia ra: Vèn cè ®Þnh vµ vèn lu ®éng.
Nguån h×nh thµnh vèn cña doanh nghiÖp, gåm hai nguån c¬ b¶n ®ã lµ:
nguån vèn chñ së h÷u vµ nguån vèn vay. Nguån vèn chñ së h÷u thuéc së h÷u
cña chñ doanh nghiÖp vµ c¸c thµnh viªn trong c«ng ty liªn doanh hoÆc cæ
dd«ng trong c«ng ty cæ phÇn. Nguån vèn bao gåm: tÝn dông ng©n hµng, ph¸t
hµnh tr¸i phiÕu, tÝn dông th¬ng m¹i.
Vèn lµ mét ph¹m trï kinh tÕ trong lÜnh vùc tµi chÝnh, nã g¾n liÒn víi s¶n
xuÊt hµng ho¸.
2. §Æc ®iÓm
Nh ta ®· biÕt vèn s¶n xuÊt kinh doanh lµ toµn bé tµi s¶n cña doanh
nghiÖp ®îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn (c«ng cô s¶n xuÊt, ®èi tîng lao ®éng, tiÒn
mÆt, c¸c chøng tõ cã gi¸ trÞ kh¸c...) g¾n víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
tailieuonthi
cña doanh nghiÖp. VËy nªn vèn s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp cã
nh÷ng ®Æc ®iÓm sau:
- Vèn lµ ph¬ng tiÖn ®Ó ®¹t môc ®Ých ph¸t triÓn kinh tÕ vµ n©ng cao ®êi
sèng vËt chÊt tinh thÇn cho ngêi lao ®éng.
- Vèn cã gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông: tøc lµ vèn cã thÓ ®îc mua, ®îc b¸n,
®îc trao ®æi trªn thÞ trêng còng nh cã thÓ ®îc sö dông vµo mét kh©u hay
toµn bé qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. Nh vËy vèn còng lµ mét lo¹i hµng ho¸.
- Vèn cã kh¶ n¨ng sinh lêi: ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp cã hiÖu qu¶ sÏ lµm cho ®ång vèn cña doanh nghiÖp sinh s«i n¶y në.
- Khia tham gia vµo s¶n xuÊt kinh doanh, vèn lu«n biÕn ®éng vµ chuyÓn
ho¸ h×nh th¸i vËt chÊt theo thêi gian vµ kh«ng gian. Toµn bé sù vËn ®éng cña
vèn khi tham gia qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®îc thÓ hiÖn ë s¬ ®å sau:
TLSX
T-H
- SX - H - T
SL§
Sù vËn ®éng cña vèn trong doanh nghiÖp th¬ng m¹i cã thÓ chØ lµ: T -HT’ vµ trong doanh nghiÖp ng©n hµng lµ: T - T’
Qua s¬ ®å ta thÊy: qu¸ tr×nh vËn ®éng cña vèn tr¶i qua ba giai ®o¹n chñ
yÕu sau ®©y:
Giai ®o¹n mét: vèn ho¹t ®éng trong ph¹m vi lu th«ng, lóc ®Çu lµ vèn
tiÒn tÖ (T) tÝch luü ®îc ®em ra thÞ trêng (®ã lµ thÞ trêng c¸c yÕu tè ®Çu vµo)
mua hµng ho¸ bao gåm TLSX vµ søc lao ®éng. Trong giai ®o¹n nµy vèn thay
®æi tõ h×nh th¸i vèn tiÒn sang vèn s¶n xuÊt.
TLSX
T-H
SL§
Giai ®o¹n hai: Vèn rêi khái lÜnh vùc lu th«ng bíc vµo ho¹t ®éng trong
khau s¶n xuÊt. ë ®©y c¸c yÕu tè s¶n xuÊt hay cßn gäi lµ c¸c yÕu tè hµng ho¸
dÞch vô ®îc s¶n xuÊt ra trong ®ã cã phÇn gi¸ trÞ míi (do gi¸ trÞ søc lao ®éng
con ngêi t¹o ra).
tailieuonthi
TLSX
H’
SL§
Giai ®o¹n ba: Sau giai ®o¹n s¶n xuÊt t¹o ra H’ th× vèn l¹i trë l¹i ho¹t
®éng trªn lÜnh vùc lu th«ng díi h×nh th¸i hµng ho¸. KÕt thóc giai ®o¹n nµy
(hµng ho¸ ®îc tiªu thô) th× vèn díi h×nh th¸i hµng ho¸ chuyÓn thµnh h×nh
th¸i vèn tiÒn tÖ ban ®Çu nhng vÒ mÆt sè lîng cã thÓ lµ kh¸c nhau.
H’ _______________ T’ (T’ T)
Tõ sù ph©n tÝch sù vËn ®éng cña vèn th«ng qua “vßng tuÇn hoµn vèn” ta
thÊy r»ng: tiÒn cã kh¶ n¨ng chuyÓn ho¸ thµnh vèn chØ khi tiÒn ®îc ®a vµo
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t nh»m môc ®Ých sinh
lêi míi ®îc gäi lµ vèn. Víi t c¸ch ®Çu t th× môc ®Ých cuèi cïng lµ t¹o ®îc
T’ ph¶i lín h¬n T.
3. Vai trß cña vèn kinh doanh
Nhu cÇu vÒ vèn xÐt trªn gi¸c ®é mçi doanh nghiÖp lµ ®iÒu kiÖn ®Ó duy tr×
s¶n xuÊt, ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ, më réng s¶n xuÊt, n©ng cao chÊt lîng
s¶n phÈm, t¨ng viÖc lµm vµ thu nhËp cho ngêi lao ®éng, ®ãng gãp cho x·
héi... Nh vËy:
Vèn kinh doanh lµ c«ng cô quan träng ®Ó thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô kinh
doanh cña doanh nghiÖp.
Vèn kinh doanh ph¶n ¸nh c¸c quan hÖ vÒ lîi Ých kinh tÕ gi÷a doanh
nghiÖp víi doanh nghiÖp trong vÊn ®Ò ®Çu t.
Vãn kinh doanh cho phÐp kh¶ n¨ng lùa chän cña doanh nghiÖp trong sù
ph©n tÝch nhu cÇu thÞ trêng lµ: quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt c¸i g×? s¶n xuÊt nh thÕ
nµo? vµ s¶n xuÊt cho ai? sao cho ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt.
4. C¬ cÊu vèn s¶n xuÊt kinh doanh
Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i xong nÕu c¨n cø vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp vµ sù lu©n chuyÓn vèn trong doanh nghiÖp, vµo môc
®Ých sö dông sè tiÒn vèn mµ doanh nghiÖp cã th× ®îc chia lµm hai lo¹i ®ã lµ
vèn cè ®Þnh (VC§) vµ vèn lu ®éng (VL§). Sù kh¸c nhau c¬ b¶n ®ã lµ: nÕu
nhu VC§ tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh t liÖu lao ®éng th× VL§ lµ
tailieuonthi
®èi tîng lao ®éng. NÕu nh vèn lao ®éng t¹o ra thùc thÓ cña s¶n phÈm hµng
ho¸ th× VC§ lµ ph¬ng thøc ®Ó dÞch chuyÓn VL§ thµnh s¶n phÈm hµng ho¸.
MÆt kh¸c nÕu nh VL§ ®îc kÕt chuyÓn mét lÇn vµo gi¸ trÞ cña s¶n
phÈm hµng ho¸ vµ thu håi ®îc ngay sau khi doanh nghiÖp tiªu thô ®îc hµng
ho¸ cßn vèn cè ®Þnh tham gia nhiÒu vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ kÕt
chuyÓn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ díi h×nh thøc khÊu hao.
4.1. Vèn cè ®Þnh
* Kh¸i niÖm: Vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp lµ mét bé phËn cña vèn ®Çu
t, øng tríc vÒ tµi s¶n cè ®Þnh, mµ ®Æc ®iÓm cña nã lµ lu©n chuyÓn dÇn tõng
phÇn trong nhiÒu chu kú s¶n xuÊt vµ hoµn thµnh vßng tuÇn hoµn khi TSC§ hÕt
thêi gian sö dông.
Theo quy ®Þnh cña nhµ níc chØ c¸c t liÖu s¶n xuÊt cã ®ñ hai ®iÒu kiÖn:
cã gi¸ trÞ lín (trªn n¨m triÖu ®ång) vµ thêi gian sö dông Ýt nhÊt lµ mét n¨m.
Trong c¸c doanh nghiÖp, vèn cè ®Þnh gi÷ mét vai trß rÊt quan träng trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nã quyÕt ®Þnh ®æi míi kü thuËt, ®æi míi c«ng nghÖ s¶n
xuÊt, quyÕt ®Þnh viÖc trang bÞ c¬ së vËt chÊt kü thuËt, quyÕt ®Þnh viÖc sö dông
c¸c thµnh tùu c«ng nghÖ míi, lµ nh©n tè quan träng b¶o ®¶m t¸i s¶n xuÊt më
réng vµ viÖc kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng cho c¸n bé c«ng nh©n. V× vËy
viÖc sö dông vèn cè ®Þnh lµ mét vÊn ®Ò quan träng c¶ vÒ mÆt hiÖn vËt vµ gi¸
trÞ.
VÒ mÆt hiÖn vËt VC§ bao gåm toµn bé nh÷ng TSC§ ®ang ph¸t huy t¸c
dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt: nhµ xëng, m¸y mãc, thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn vËn
t¶i... Vèn cè ®Þnh tham gia toµn bé vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Sau mçi
chu kú s¶n xuÊt th× h×nh th¸i hiÖn vËt cña VC§ kh«ng thay ®æi nhng gi¸ trÞ
cña nã gi¶m dÇn vµ chuyÓn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ díi h×nh thøc khÊu
hao.
* C¬ cÊu cña vèn cè ®Þnh:
Lµ tû träng cña tõng lo¹i VC§ so víi tæng toµn bé VC§ cña doanh
nghiÖp trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. CÇn lu ý r»ng quan hÖ tû lÖ trong c¬ cÊu
vèn lµ mét chØ tiªu ®éng mang tÝnh biÖn chøng vµ phô thuéc nhiÒu nhan tè
nh: kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm trªn thÞ trêng, kh¶ n¨ng thu hót vèn ®Çu t,
ph¬ng híng môc tiªu s¶n xuÊt kinh doanh, tr×nh ®é tang bÞ kü thuËt, quy
m« s¶n xuÊt. ViÖc nghiªn cøu c¬ cÊu vèn cè ®Þnh cã ý nghÜa quan träng trong
tailieuonthi
viÖc huy ®éng vµ sö dông vèn. Khi nghiªn cøu vèn cè ®Þnh ph¶i nghiªn cøu
trªn hai gãc ®é lµ: néi dung kÕ ho¹ch vµ quan hÖ mçi bé phËn so víi toµn bé.
VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i x©y dùng ®îc mét c¬ cÊu hîp lý phï hîp víi ®Æc ®iÓm
kinh tÕ kü thuËt cña doanh nghiÖp vµ víi tr×nh ®é ph¸t triÓn khoa häc- kü thuËt.
Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i, xong chóng ta cã thÓ dùa vµo tÝnh chÊt cô thÓ
cña nã ®Ó ph©n lo¹i:
- Tµi s¶n cè ®Þnh dïng cho môc ®Ých kinh doanh gåm:
+ Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc
+ M¸y mãc, thiÕt bÞ
+ Ph¬ng tiÖn vËn t¶i, thiÕt bÞ truyÒn dÉn
+ ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý
+ Vên c©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc cho s¶n phÈm
+ C¸c tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c
Cßn c¸c tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh gåm cã: b»ng ph¸t minh, s¸ng chÕ, b¶n
quyÒn t¸c gi¶, lîi thÕ vÞ trÝ...
- Tµi s¶n cè ®Þnh doanh nghiÖp dïng chi môc ®Ých phóc lîi, sù nghiÖp an
ninh quèc phßng (còng ®îc ph©n lo¹i nh trªn).
- TSC§ doanh nghiÖp b¶o qu¶n, gi÷ hé cho ®¬n vÞ kh¸c ho¨c gi÷ hé Nhµ
níc theo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn.
4.2. Vèn lu ®éng
* Kh¸i niÖm: Vèn lu ®éng cña doanh nghiÖp lµ sè tiÒn øng tríc vÒ tµi
s¶n lu ®éng vµ tµi s¶n lu th«ng nh»m ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ t¸i
s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp tiÕn hµnh b×nh thêng.
Vèn lu ®éng bao gåm gi¸ trÞ tµi s¶n lu ®éng nh: nguyªn vËt liÖu
chÝnh, nöa thµnh phÈm mua ngoµi, vËt liÖu phô, bao b× vµ vËt liÖu bao b×,
nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ, s¶n phÈm dë dang... vµ vèn lu ®éng vµ vèn lu
th«ng nh: thµnh phÈm, hµng ho¸ mua ngoµi dïng cho tiªu thô s¶n phÈm, vËt
t mua ngoµi chÕ biÕn, vèn tiÒn mÆt...
Kh¸c víi VC§, VL§ chuyÓn toµn bé gi¸ trÞ vµo s¶n phÈm sau mçi chu
kú s¶n xuÊt. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh VL§ ®îc lu©n chuyÓn
kh«ng ngõng qua ba giai ®o¹n: dù tr÷, s¶n xuÊt vµ tiªu thô. Trong mçi giai
tailieuonthi
®o¹n ®ã VL§ ®îc biÓu hiÖn díi nhiÒu h×nh th¸i kh¸c nhau, cã thÓ lµ h×nh
th¸i hiÖn vËt hay h×nh th¸i gi¸ trÞ.
Cã thÓ thÊy r»ng VL§ lµ ®iÒu kiÖn vËt chÊt kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña qu¸
tr×nh t¸i s¶n xuÊt. NÕu doanh nghiÖp kh«ng ®ñ vèn th× viÖc tæ chøc sö dông
vèn sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ do ®ã qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng bÞ trë ng¹i hay
gi¸n ®o¹n.
* C¬ cÊu vèn lu ®éng
Lµ quan hÖ tû lÖ gi÷a c¸c thµnh phÇn vèn lu ®éng chiÕm trong tæng sè
vèn lu ®éng. ë nh÷ng doanh nghiÖp kh¸c nhau, kÕt cÊu vèn lu ®éng kh«ng
gièng nhau. X¸c ®Þnh ®îc c¬ cÊu vèn lu ®éng hîp lý sÏ gãp phÇn sö dông
tiÕt kiÖm vµ cã hiÖu qu¶ vèn lu ®éng.
§Ó qu¶n lý vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn lu ®éng th× cÇn thiÕt ph¶i tiÕn
hµnh ph©n lo¹i vèn kh¸c nhau.
- C¨n cø vµo qu¸ tr×nh tuÇn hoµn vµ lu©n chuyÓn vèn lu ®éng ngêi ta
chia vèn lµ ba lo¹i:
+ Vèn dù tr÷: lµ mét bé phËn dïng ®Ó mua nguyªn liÖu, phô tïng thay
thÕ... dù tr÷ vµ ®a vµo s¶n xuÊt.
+ Vèn trong s¶n xuÊt: lµ bé phËn vèn trùc tiÕp phôc vô cho giai ®o¹n s¶n
xuÊt lu th«ng nh thµnh phÈm vèn tiÒn mÆt.
- C¨n cø vµo ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh vèn ngêi ta chia vèn lµm hai lo¹i:
+ Vèn lu ®éng ®Þnh møc: lµ sè vèn lu ®éng cÇn thiÕt tèi thiÓu thêng
xuyªn trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Bao gåm: vèn
dù tr÷, vèn trong s¶n xuÊt vµ thµnh phÈm, hµng ho¸ mua ngoµi dïng cho tiªu
thô s¶n phÈm, vËt t thuª ngoµi chÕ biÕn.
+ Vèn lu ®éng kh«ng ®Þnh møc: lµ sè vèn lu ®éng cã thÓ ph¸t sinh trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nhng kh«ng cã c¨n cø ®Ó tÝnh ®Þnh møc ®îc.
- C¨n cø vµo nguån h×nh thµnh:
+ Vèn lu ®éng tù cã: lµ sè vèn doanh nghiÖp ®îc Nhµ níc cÊp, vèn
lu ®éng tõ bæ sung lîi nhuËn, c¸c kho¶n ph¶i tr¶ nhng cha ®Õn kú h¹n...
+ Vèn lu ®éng ®i vay: ®©y lµ nguån vèn quan träng mµ doanh nghiÖp cã
thÓ sö dông ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn lu ®éng thêng xuyªn cÇn thiÕt trong
tailieuonthi
kinh doanh. Cã thÓ vay vèn ng©n hµng, cña c¸c tæ chøc tÝn dông hoÆc cã thÓ
vay vèn cña c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc vµ c¸c c¸ nh©n kh¸c trong vµ ngoµi níc.
Mçi doanh nghiÖp cÇn x¸c ®Þnh cho m×nh mét c¬ cÊu vèn hîp lý vµ cã
hiÖu qu¶.
II. Mét sè vÊn ®Ò huy ®éng vèn cña doanh nghiÖp
1. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ së
§Ó cã ®îc vèn ho¹t ®éng th× doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn huy ®éng vèn
tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau. Huy ®éng vèn lµ ho¹t ®éng nh»m ®¸p øng nhu cÇu
vÒ vèn cña doanh nghiÖp.
Huy ®éng vèn chÞu ¶nh hëng cña rÊt nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau hay nãi
c¸ch kh¸c lµ c¸c rµng buéc kh¸c nhau nh:
+ H×nh thøc ph¸p lý cña doanh nghiÖp: mét doanh nghiÖp nhµ níc khi
huy ®éng vèn ph¶i chÞu sù rµng buéc cña c¸c v¨n b¶n qu¶n lý Nhµ níc vÒ tû
lÖ huy ®éng tèi ®a cã thÓ (LuËt DNNN).
+ Sù v÷ng m¹nh vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh nãi chung vµ cã kh¶ n¨ng thanh
to¸n nãi riªng sÏ lµ nh÷ng ®ieÌu kiÖn mµ chñ nguån tµi chÝnh chó ý khi xem
xÐt bá vèn cho doanh nghiÖp.
+ ChiÕn lîc kinh doanh quyÕt ®Þnh cÇu vÒ vèn vµ tõ ®ã ¶nh hëng ®Õn
lîng vèn cµn thiÕt huy ®éng cña doanh nghiÖp.
XuÊt ph¸t ®iÓm cña chiÕn lîc kinh doanh lµ c¬ së ®Ó huy ®éng vèn. §Ó
thùc hiÖn huy ®éng vèn th× ta cÇn ph¶i x¸c ®Þnh cÇu vÒ vèn cña doanh nghiÖp.
§Ó dù ®o¸n cÇu vÒ vèn cña doanh nghiÖp ta cã thÓ sö dông hai ph¬ng ph¸p:
+ Ph¬ng ph¸p tû lÖ % trªn doanh thu
+ Ph¬ng ph¸p sö dông c¸c chØ tiªu tµi chÝnh ®Æc trng cña ngµnh lµ c¬
së ®Ó lµm xuÊt ph¸t ®iÓm cho m×nh. Ph¬ng ph¸p nµy hay ®îc sö dông cho
nh÷ng doanh nghiÖp míi thµnh lËp hay nh÷ng doanh nghiÖp ®· ho¹t ®éng
nhng cÇn thiÕt lËp l¹i c¬ cÊu vèn.
2. C¸c h×nh thøc huy ®éng vèn
Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i nguån cung øng vãn cho doanh nghiÖp. NÕu c¨n
cø vµo n¬i cung øng cã thÓ ph©n lo¹i nguån cung øng ë d¹ng kh¸i qu¸t nhÊt
tailieuonthi
thµnh nguån cung øng tõ néi bé vµ nguån cung øng vèn tõ bªn ngoµi. Trªn c¬
së ®ã ngêi ta l¹i tiÕp tôc ph©n lo¹i cô thÓ h¬n.
2.1. Tù cung øng
- KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: viÖc x¸c ®Þnh møc khÊu hao cô thÓ phô thuéc
vµo thùc tiÔn sö dông tµi s¶n cè ®Þnh còng nh ý muèn chñ quan cña con
ngêi. §èi víi doanh nghiÖp nhµ níc trong chõng mùc nhÊt ®Þnh ph¶i phô
thuéc ý ®å cña Nhµ níc, c¸c doanh nghiÖp kh¸c cã thÓ tù lùa chän thêi h¹n
sö dông vµ ph¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao cô thÓ. Trong chÝnh s¸ch tµi chÝnh cña
m×nh, doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän vµ ®iÒu chØnh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh vµ
coi ®©y lµ mét nguån cung øng vèn bªn trong cña m×nh.
- TÝch luü t¸i ®Çu t: phô thuéc vµo hai nh©n tè cô thÓ vµ tæng sè lîi
nhuËn thu ®îc trong tõng thêi kú kinh doanh vµ chÝnh s¸ch ph©n phèi lîi
nhuËn sau thuÕ cña doanh nghiÖp. §èi víi doanh nghiÖp Nhµ níc toµn bé lîi
nhuËn thu ®îc sÏ ph¶i sö dông cho c¸c kho¶n.
+ Nép tiÒn sö dông vèn ng©n s¸ch nhµ níc theo quy ®Þnh
+ Tr¶ c¸c kho¶n ph¶i quy ®Þnh
+ LËp c¸c quü ®Æc biÖt
- §iÒu chØnh c¬ cÊu tµi s¶n: Ph¬ng thøc nµy tuy kh«ng lµm t¨ng tæng sè
vèn s¶n xuÊt - kinh doanh nhng l¹i cã t¸c dông rÊt lín trong viÖc t¨ng vèn
cho c¸c ho¹t ®éng cÇn thiÕt trªn c¬ së gi¶m vèn ë nh÷ng n¬i kh«ng cÇn thiÕt.
2.2. Ph¬ng thøc cung øng tõ bªn ngoµi
* Cung øng tõ ng©n s¸ch nhµ níc
Víi h×nh thøc nµy doanh nghiÖp sÏ nhËn ®îc lîng vèn x¸c ®Þnh tõ
ng©n s¸ch nhµ níc cÊp. Th«ng thêng h×nh thøc nµy kh«ng ®ßi hái nhiÒu
®iÒu kiÖn ngÆt nghÌo ®èi víi doanh nghiÖp ®îc cÊp vèn nh c¸c h×nh thøc
huy ®éng vèn kh¸c. Tuy nhiªn, cµng ngµy h×nh thøc nµy cµng bÞ thu hÑp c¶ vÒ
quy m« vèn vµ ph¹m vi ®îc cÊp. HiÖn nay ®èi tîng ®îc hëng h×nh thøc
nµy lµ c¸c DNNN x¸c ®Þnh duy tr× ®Ó ®ãng vai trß c«ng cô ®iÒu tiÕt kinh tÕ;
c¸c dù ¸n ®Çu t ë nh÷ng lÜnh vùc s¶n xuÊt hµng ho¸ c«ng céng, ho¹t ®éng
c«ng Ých mµ t nh©n kh«ng muèn hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng.
* Gäi hïn vèn qua ph¸t hµnh cæ phiÕu
tailieuonthi
Lµ h×nh thøc do doanh nghiÖp ®îc cung øng vèn trùc tiÕp tõ thÞ trêng
chøng kho¸n, Khi cã cÇu vÒ vèn vµ lùa chän h×nh thøc nµy, doanh nghiÖp tÝnh
to¸n vµ ph¸t hµnh cæ phiÕu b¸n trªn thÞ trêng chøng kho¸n. §Æc trng c¬ b¶n
lµ t¨ng vèn nhng kh«ng t¨ng nî cña doanh nghiÖp bëi lÏ nh÷ng ngêi së h÷u
cæ phiÕu trë thµnh cæ ®«ng cña doanh nghiÖp. V× lÏ ®ã nhiÒu nhµ qu¶n trÞ häc
coi h×nh thøc nµy lµ nguån cung øng néi bé.
Tuy nhiªn chØ cã c«ng ty cæ phÇn, doanh nghiÖp nhµ níc quy m« lín
míi ®îc ph¸t hµnh. Vµ doanh nghiÖp ph¶i cã nghÜa vô c«ng khai ho¸ th«ng
tin tµi chÝnh theo LuËt doanh nghiÖp.
* Vay tiÒn b»ng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu trªn thÞ trêng vèn:
§©y lµ h×nh thøc cung øng vèn trùc tiÕp tõ c«ng chóng. Doanh nghiÖp
ph¸t hµnh lîng vèn cÇn thiÕt díi h×nh thøc tr¸i phiÕu thêng cã kú h¹n x¸c
®Þnh vµ b¸n cho c«ng chóng. §Æc trng c¬ b¶n lµ t¨ng vèn g¾n víi t¨ng nî cña
doanh nghiÖp. Còng cã nh÷ng u ®iÓm vµ h¹n chÕ nhÊt ®Þnh.
- ¦u ®iÓm chñ yÕu: cã thÓ huy ®éng ®îc mét lîng vèn cÇn thiÕt, chi
phÝ kinh doanh sö dông vèn thÊp h¬n so víi vay ng©n hµng, kh«ng bÞ ngêi
cung øng kiÓm so¸t chÆt chÏ nh vay ng©n hµng vµ doanh nghiÖp.
- H¹n chÕ: ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i n¾m ch¾c kü thuËt tµi chÝnh ®Ó
tr¸nh ¸p lùc nî ®Õn h¹n vµ vÉn cã lîi nhuËn ®Æc biÖt khi kinh tÕ suy tho¸i l¹m
ph¸t cao. Chi phÝ kinh doanh ph¸t hµnh tr¸i phiÕu kh¸ cao v× doanh nghiÖp cÇn
cã sù trî gióp cña ng©n hµng th¬ng m¹i. Doanh nghiÖp ph¶i tÝnh to¸n tho¶
m·n hai ®iÒu kiÖn: tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i há h¬n tæng sè vèn vµ nî dµi h¹n cña
doanh nghiÖp. Nh÷ng doanh nghiÖp nµo tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn theo luËt ®Þnh
míi ®îc phÐp ph¸t hµnh tr¸i phiÕu.
* Vay vèn cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i
Vay vèn tõ c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i lµ h×nh thøc doanh nghiÖp vay vèn
díi c¸c h×nh thøc cô thÓ ng¾n h¹n, trung h¹n hoÆc dµi h¹n tõ c¸c ng©n hµng
th¬ng m¹i. §©y lµ mèi quan hÖ tÝn dông gi÷a mét bªn ®i vay vµ mét bªn cho
vay. Víi h×nh thøc nµy doanh nghiÖp cã thÓ huy ®éng ®îc mét lîng vèn
lín, ®óng h¹n vµ cã thÓ mêi c¸c doanh nghiÖp cïng thamg gia thÈm ®Þnh dù
¸n nÕu cã cÇu vay ®Çu t lín. Yªu cÇu doanh nghiÖp ph¶i cã uy tÝn lín, kiªn
tr× ®µm ph¸n, chÊp nhËn c¸c thñ tôc thÈm ®Þnh ngÆt nghÌo. NÕu doanh nghiÖp
tailieuonthi
vay tiÒn cña ng©n hµng cã thÓ bÞ ng©n hµng th¬ng m¹i kiÓm so¸t c¸c ho¹t
®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp trong thêi gian cho vay.
* TÝn dông th¬ng m¹i tõ c¸c nhµ cung cÊp:
Trong ho¹t ®éng kinh doanh, quan hÖ mua b¸n trao ®æi gi÷a c¸c doanh
nghiÖp th«ng thêng kh«ng kÕt thóc t¹i mét ®iÓm, tøc lµ xuÊt hiÖn sù chªnh
lÖch vÒ mÆt thêi gian gi÷a dßng tµi chÝnh vµ dßng vËt chÊt. Thùc chÊt lu«n
diÔn ra ®ång thêi qu¸ tr×nh doanh nghiÖp nî kh¸ch hµng tiÒn vµ chiÕm dông
tiÒn cña kh¸ch hµng. NÕu tiÒn doanh nghiÖp chiÕm dông cña kh¸ch hµng
nhiÒu h¬n sè tiÒn doanh nghiÖp bÞ chiÕm dông th× sè tiÒn d«i ra sÏ mang b¶n
chÊt tÝn dông th¬ng m¹i hay tÝn dông nhµ cung cÊp. Ngoµi tÝn dông th¬ng
m¹i cßn gåm c¶ kho¶n ®Æt cäc tríc cña kh¸ch hµng.
§©y lµ mét h×nh thøc tÝn dông ng¾n h¹n quan träng (thêng ph¶i thanh
to¸n trong vßng 30-90 ngµy) ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá,
doanh nghiÖp ®ang trong thêi kú t¨ng trëng.
* TÝn dông thuª mua:
Trong c¬ chÕ thÞ trêng h×nh thøc nµy ®îc thùc hiÖn gi÷a mét doanh
nghiÖp cã cÇu sö dông m¸y mãc, thiÕt bÞ víi mét doanh nghiÖp thùc hiÖn chøc
n¨ng thuª mua diÔn ra kh¸ phæ biÕn. H×nh thøc nµy cã u ®iÓm rÊt c¬ b¶n lµ
gióp cho doanh nghiÖp sö dông vèn ®óng môc ®Ých, khi nµo doanh nghiÖp cã
cÇu vÒ sö dông m¸y mãc, thiÕt bÞ cô thÓ míi ®Æt vÊn ®Ò thuª mua. Doanh nghiÖp
kh«ng chØ ®îc nhËn m¸y mãc thiÕt bÞ mµ cßn ®îc nhËn t vÊn ®µo t¹o.
Tuy nhiªn còng cã nh÷ng h¹n chÕ nh: chi phÝ kinh doanh cho viÖc sö
dông m¸y mãc thiÕt bÞ cao vµ hîp ®ång t¬ng ®èi phøc t¹p.
* Vèn liªn doanh, liªn kÕt
Víi ph¬ng thøc nµy doanh nghiÖp liªn doanh, liªn kÕt víi mét hoÆc mét
sè doanh nghiÖp kh¸c nh»m t¹o vèn cho ho¹t ®éng liªn doanh nµo ®ã.
- ¦u ®iÓm: víi h×nh thøc nµy doanh nghiÖp sÏ cã mét lîng vèn cÇn thiÕt
cho mét hoÆc mét sè ho¹t ®éng nµo ®ã mµ kh«ng t¨ng nä.
- Nhîc ®iÓm: c¸c bªn liªn doanh cïng tham gia liªn doanh vµ cïng chia
sÏ lîi nhuËn thu ®îc.
* Nguån vèn ODA:
tailieuonthi
§èi t¸c mµ doanh nghiÖp cã thÓ t×m kiÕm vµ nhËn ®îc nguån vèn nµy lµ
c¸c ch¬ng tr×nh hîp t¸c cña chÝnh phñ, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ hoÆc c¸c tæ
chøc quèc tÕ kh¸c.
H×nh thøc cÊp vèn ODA cã thÓ lµ h×nh thøc viÖn trî kh«ng hoµn l¹i hoÆc
cho vay víi ®iÒu kiÖn u ®·i vÒ l·i suÊt vµ thêi h¹n thanh to¸n. H×nh thøc nµy
cã chi phÝ kinh doanh thÊp (sö dông vèn). Tuy nhiªn ®Ó nhËn ®îc nguån vèn
nµy c¸c doanh nghiÖp ph¶i chÊp nhËn thñ tôc chÆt chÏ. §ång thêi doanh
nghiÖp ph¶i cã ®iÒu kiÖn lµm viÖc víi c¸c c¬ quan ChÝnh phñ vµ chuyªn gia
níc ngoµi.
* Nguån vèn níc ngoµi ®Çu t trùc tiÕp FDI:
Víi ph¬ng thøc nµy doanh nghiÖp kh«ng chØ nhËn ®îc vèn mµ cßn
nhËn ®îc c¶ kü thuËt - c«ng nghÖ còng nh ph¬ng thøc qu¶n trÞ tiªn tiÕn vµ
còng ®îc chia sÎ thÞ trêng xuÊt khÈu. Tuy nhiªn huy ®éng vèn theo h×nh
thøc nµy ph¶i chÞu sù kiÓm so¸t ®iÒu hµnh cña doanh nghiÖp (tæ chøc kinh tÕ)
níc ngoµi phô thuéc vµo tû lÖ gãp vèn.
3. C¸c nguån h×nh thµnh vèn cña doanh nghiÖp nhµ níc
3.1. Vèn chñ së h÷u
- Vèn do ng©n s¸ch nhµ níc cÊp
C¸c doanh nghiÖp nhµ níc ngay tõ khi míi thµnh lËp ®· ®îc Nhµ níc
cÊp cho mét lîng vèn nhÊt ®Þnh. §©y lµ lîng vèn quan träng ®Ó ®Çu t x©y
dùng ban ®Çu vµ më réng s¶n xuÊt. Khi sö dông vèn nµy c¸c DNNN ph¶i nép
thuÕ sö dông vèn NSNN. Tõ 01/01/1997, theo NghÞ ®Þnh sè 59/N§-CP cña
ChÝnh phñ vµ Th«ng t/TC-CSTC cña Bé Tµi chÝnh th× chØ cã c¸c doanh
nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cã l·i th× míi ph¶i nép thuÕ sö dông vèn NSNN vµ
®îc tÝnh tõ lîi nhuËn sau thuÕ.
- Vèn h×nh thµnh do lîi nhuËn ®Ó l¹i:
§©y lµ nguån vèn do doanh nghiÖp t¹o ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh
doanh.
- Vèn liªn doanh liªn kÕt:
§©y lµ mét h×nh thøc phæ biÕn ë ViÖt Nam hiÖn nay, lµ vèn do c¸c doanh
nghiÖp kh¸c trong vµ ngoµi níc ®ãng gãp ®Ó cïng thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt kinh doanh. Nguyªn t¾c trong liªn doanh, liªn kÕt vµ c¸c bªn tham gia
tailieuonthi
liªn doanh, liªn kÕt ph¶i b×nh ®¼ng víi nhau, cïng chia sÎ lîi nhuËn vµ rñi ro
trong ph¹m vi tû lÖ vèn gãp. Tuy nhiªn trong trêng hîp liªn doanh, liªn kÕt
víi níc ngoµi, do tr×nh ®é yÕu kÐm nªn bªn ViÖt Nam thêng chÞu nhiÒu
thiÖt thßi, lîng vèn gãp cña ViÖt Nam cßn thÊp (thêng ë møc 30-35%) nªn
c¸c quyÕt ®Þnh cña bªn ViÖt Nam cßn thiÕu träng lîng.
Ngoµi ra cßn cã thÓ huy ®éng tõ c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc cña doanh
nghiÖp.
- Vèn do cæ phÇn ho¸ DNNN mang l¹i:
§©y lµ nguån vèn huy ®éng tõ viÖc DNNN ph¸t hµnh cæ phiÕu. Vèn cæ
phÇn cæ ®«ng ®ãng gãp th«ng qua viÖc mua cæ phiÕu do doanh nghiÖp ph¸t
hµnh. Møc l·i cña cæ phiÕu phô thuéc vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp (nÕu lç th× kh«ng ph¶i tr¶).
3.2. Vèn vay:
- Vèn vay ng©n hµng:
Ngµy 31/5/1997, Ng©n hµng trung ¬ng ®· cã C«ng v¨n sè 471 vÒ ®iÒu
kiÖn cho c¸c DNNN vay vèn mµ kh«ng ph¶i thÕ chÊp, b¶o l·nh, tÝn chÊp,...
kh«ng giíi h¹n theo vèn ®iÒu lÖ mµ c¨n cø vµo hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh
nghiÖp.
- Vèn vay cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian:
§©y lµ mét nguån còng rÊt quan träng trong t¬ng lai khi hÖ thèng thÞ
trêng tµi chÝnh chøng kho¸n níc ta ®i vµo ho¹t ®éng. §ã lµ:
+ Vay c¸c tæ chøc tÝn dông.
+ Thuª mua, thuª tµi chÝnh, thuª ho¹t ®éng
- Ph¸t hµnh tr¸i phiÕu
- Mua b¸n chÞu (chiÕm dông vèn) cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c.
- Vay tõ néi bé c«ng nh©n viªn.
Trong bÊt kú doanh nghiÖp nµo còng cã mét sè quü nh: qòy ®Çu t x©y
dùng c¬ b¶n, quü pht s¶n xuÊt kinh doanh, quü dù phßng tµi chÝnh, quü khen
thëng, quü phóc lîi... mµ doanh nghiÖp cã thÓ huy ®éng t¹m thêi vµo s¶n
xuÊt kinh doanh. Doanh nghiÖp cã thÓ tr¶ chËm l¬ng cho c¸n bé c«ng nh©n
viªn, nép thuÕ chËm l¹i.
tailieuonthi
4. C¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c huy ®éng vèn cña doanh nghiÖp
4.1. Thùc tr¹ng t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp
Tríc hÕt cÇn xem xÐt l¹i t×nh tr¹ng bøc tranh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp
t¹i thêi ®iÓm cÇn huy ®éng b»ng viÖc tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu tµi chÝnh c¨n b¶n
nh: kh¶ n¨ng thanh to¸n, chØ sè nî, chØ sè ho¹t ®éng, chØ sè doanh lîi. §ång
thêi tÝnh to¸n l¹i c¸c chØ tiªu theo ph¬ng ¸n huy ®éng kh¸c nhau. Trªn c¬ së
®ã kh¼ng ®Þnh môc tiªu, ph¬ng ¸n huy ®éng cô thÓ.
4.2. Ph©n tÝch luËn chøng kinh tÕ kü thuËt:
Ph©n tÝch nghiªn cøu kü cµng luËn chøng kinh tÕ kü thuËt ®èi víi kho¶n
tµi chÝnh cÇn huy ®éng, tÝnh ®Õn c¸c rñi ro liªn quan nh: rñi ro vÒ mÖnh gi¸,
tû suÊt, hèi ®o¸i.
4.3. ChÝnh s¸ch tµi trî:
Ph©n tÝch vµ lùa chän sö dông chÝnh s¸ch tµi trî thÝch hîp, cã nghÜa lµ
nguån huy ®éng ®îc lùa chän tµi trî cho bé phËn tµi s¶n nµo, chóng sÏ ¶nh
hëng nh thÕ nµo ®Õn chÝnh s¸ch tµi trî hiÖn t¹i vµ so s¸nh víi kú kinh doanh
còng nh ®èi thñ c¹nh tranh chñ yÕu.
4.4. Chñ c¸c nguån tµi chÝnh:
Nghiªn cøu tû mû c¸c nguån tµi chÝnh (chñ nî) còng lµ mét sù c©n nh¾c
tuyÖt ®èi quan träng. NÕu ®ã lµ c¸c ng©n hµng, c¸c tæ chøc tµi chÝnh th× tiÒm
lùc søc m¹nh kinh doanh cña hä lµ mét b¶o ®¶m cÇn thiÕt trong trêng hîp
doanh nghiÖp cÇn kÐo dµi thêi h¹n c¸c kho¶n nî v× mét lý do nµo ®ã. H¬n n÷a
cïng cÇn xem xÐt ®éng c¬ tham gia vµo nguån tµi chÝnh doanh nghiÖp cña hä.
4.5. QuyÕt ®Þnh huy ®éng nguån vèn
QuyÕt ®Þnh huy ®éng c¸c nguån tµi chÝnh lu«n lµ vÊn ®Ò sèng cßn ®èi víi
doanh nghiÖp, do vËy tríc hÕt cÇn tËp trung nghiªn cøu vµ khai th¸c triÖt ®Ó
c¸c biÖn ph¸p qu¶n trÞ kh¶ thi ®èi víi nguån huy ®éng. §iÒu nµy cã ý nghÜa to
lín ®èi víi doanh nghiÖp ®ang trong t×nh tr¹ng tµi chÝnh khã kh¨n, kh¶ n¨ng
thanh to¸n thÊp.
4.6. KÕ ho¹ch huy ®éng tµi chÝnh cho chi tr¶
tailieuonthi
Nguån tµi chÝnh huy ®éng h«m nay sÏ ph¶i thanh to¸n chi tr¶ khi ®¸o h¹n
(®èi víi nh÷ng kho¶n vay) do ®ã doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã kÕ ho¹ch huy ®éng
thanh to¸n, chi tr¶.
5. C¸c chØ tiªu liªn quan ®Õn huy ®éng vèn:
Khi doanh nghiÖp thùc hiÖn huy ®éng vèn tõ c¸c nguån th× c¸c chñ tµi
chÝnh nh ng©n hµng, c¸c chñ ®Çu t thêng c©n nh¾c vµ xem xÐt c¸c chØ tiªu
vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n, c¬ cÊu tµi chÝnh vµ c¸c chØ tiªu vÒ kh¶ n¨ng sinh lîi
vèn cña doanh nghiÖp.
- C¸c chØ sè vÒ kh¶ n¨ng thanh to¸n:
+ Kh¶ n¨ng thanh to¸n chung = Error!
Tuú thuéc vµo tõng ngµnh nghÒ kinh doanh vµ tõng thêi kú kinh doanh
song chñ nî ng¾n h¹n sÏ tin táng h¬n nÕu chØ sè nµy lín h¬n 2.
+ Kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh = Error!
NÕu chØ sè nµy 1 cã nghÜa lµ doanh nghiÖp kh«ng cã nguy c¬ bÞ r¬i vµo
t×nh tr¹ng vì nî vµ c¸c chñ nî ng¾n h¹n sÏ tin tëng doanh nghiÖp h¬n.
+ Kh¶ n¨ng thanh to¸n tøc thêi = Error!
- C¸c chØ sè m¾c nî:
+ ChØ sè m¾c nî chung = Error!
VÒ mÆt lý thuyÕt chØ sè nµy n»m trong kho¶ng > 0 vµ < 1 nhng th«ng
thêng nã dao ®éng xung quanh gi¸ trÞ 0,5. Bëi v× lÏ nã bÞ tù ®iÒu chØnh tõ hai
phÝa: chñ nî vµ con nî. NÕu chØ sè nµy cµng cao, chñ nî sÏ rÊt chÆt chÏ khi
quyÕt ®Þnh cho vay thªm. MÆt kh¸c vÒ phÝa con nî, nÕu vay nî qu¸ nhiÒu sÏ bÞ
mÊt chñ quyÒn kiÓm so¸t nhiÒu bªn ®ång thêi bÞ chia lîi nhuËn qu¸ nhieÌu
cho sù vay nî cña m×nh.
+ HÖ sè nî k = Error!
ChØ sè nµy ®îc sö dông lµm giíi h¹n rµng buéc cÊp tÝn dông cña ng©n
hµng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp.
+ HÖ sè tù chñ tµi chÝnh = Error!
§ã lµ mét sè chØ tiªu liªn quan ®Õn viÖc huy ®éng vèn ®îc quan t©m
xem xÐt bëi c¶ hai lµ doanh nghiÖp ®i vay vµ chñ cho vay.
tailieuonthi
III. HiÖu qu¶ sö dông vèn trong c¸c doanh nghiÖp
1. Quan niÖm chung vÒ hiÖu qu¶
Cã rÊt nhiÒu c¸c quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò hiÖu qu¶ nhng tùu
chung l¹i ta thÊy r»ng hiÖu cña lµ c«ng cô ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu cña doanh
nghiÖp. Trong c¬ chÕ thÞ trêng ë níc ta hiÖn nay, mäi doanh nghiÖp ho¹t
®éng kinh doanh ®Òu cã môc tiªu bao trïm l©u dµi vµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn.
HiÖu qu¶ lµ mét ph¹m trï ®îc sö dông rÊt réng r·i trong c¶ c¸c lÜnh vùc
kinh tÕ x· héi vµ kü thuËt. Xong ë ®©y chóng ta chØ xem xÐt hiÖu qu¶ kinh tÕ
cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. HiÖu qu¶ kinh tÕ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh ph¶n ¸nh mÆt chÊt lîng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ph¶n
¸nh tr×nh ®é sö dông c¸c nguån lùc (lao ®éng, thiÕt bÞ, m¸y mãc, nguyªn
nhiªn vËt liÖu vµ tiÒn vèn) ®Ó ®¹t môc tiªu cuèi cïng lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn.
Tr×nh ®é lîi dông c¸c nguån lùc chØ cã thÓ ®¸nh gi¸ trong mèi quan hÖ víi kÕt
qu¶ t¹o ra ®Ó xem xÐt víi mçi sù hao phÝ nguån lùc x¸c ®Þnh cã thÓ t¹o ra kÕt
qu¶ ë møc ®é nµo. V× vËy cã thÓ m« t¶ b»ng c«ng thøc:
+ HiÖu qu¶ kinh doanh (H) = Error!
trong ®ã:
K: lµ kÕt qu¶ ®¹t ®îc
C: hao phÝ nguån lùc cÇn thiÕt g¾n víi kÕt qu¶.
+ SuÊt hao phÝ:
Q = Error!
Tõ hai lo¹i chØ tiªu nµy ta sÏ ®i xem xÐt víi yÕu tè ®Çu vµo lµ vèn cè ®Þnh
vµ vèn lu ®éng.
2. Môc ®Ých cña ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông vèn:
Lµm th«ng tin gióp c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cã c¸c quyÕt ®Þnh
®óng ®¾n, kÞp thêi.
- X¸c lËp ®îc mét c¬ cÊu vèn hîp lý
- Gióp cho c¸c nhµ qu¶n trÞ ®¸nh gi¸ ®îc t×nh h×nh thùc tÕ vÒ vÊn ®Ò sö
dông vèn.
- Tõ ®ã t×m ra nh÷ng mÆt yÕu kÐm, cha cã hiÖu qu¶ ph¸t hiÖn ra nh÷ng
nguyªn nh©n ®Ó t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc. Tuy nhiªn ®Ó c«ng viÖc
tailieuonthi
phan tÝch hiÖu qu¶ sö dông vèn lµ ®óng, x¸c thùc vµ ph¸t huy ®îc nh÷ng môc
®Ých trªn th× cÇn qu¸n triÖt mét sè nhiÖm vô sau:
+ Th«ng tin thu thËp ®Ó ph©n tÝch ®îc lÊy tõ c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, b¸o
c¸o thùc hiÖn kÕ ho¹ch,... cña doanh nghiÖp vµ nguån th«ng tin tõ bªn ngoµi
doanh nghiÖp nh b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh sö dông vèn cña doanh nghiÖp kh¸c
®Æc biÖt cïng ngµnh.
+ X©y dùng mét hÖ thèng c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ thÝch hîp.
3. Qu¶n lý vèn cè ®Þnh vµ c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông
3.1. Qu¶n lý vèn cè ®Þnh
* Hao mßn vµ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh:
Trong qu¸ tr×nh sö dông tham gia vµo s¶n xuÊt, do chÞu sù t¸c ®éng cña
nhiÒu nh©n tè kh¸c nhau nªn tµi s¶n cè ®Þnh bÞ hao mßn h÷u h×nh vµ hao mßn
v« h×nh.
- Hao mßn h÷u h×nh: lµ sù gi¶m dÇn vÒ gi¸ trÞ sö dông (tøc lµ sù gi¶m vÒ
chÊt lîng vµ sù gi¶m vÒ tÝnh n¨ng kü thuËt) vµ gi¸ trÞ do chóng ®îc sö dông
trong s¶n xuÊt hoÆc do t¸c ®éng cña yÕu tè tù nhiªn g©y ra. Tµi s¶n cè ®Þnh bÞ
hao mßn h÷u h×nh tríc hÕt lµ nã trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp tham gia vµo qu¸
tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, gi¸ trÞ hao mßn ®îc chuyÓn dÇn vµo gi¸ trÞ s¶n
phÈm míi ®îc s¶n xuÊt ra. Ngoµi nguyªn nh©n chñ yÕu trªn th× trong khi sö
dông vµ kh«ng sö dông tµi s¶n cè ®Þnh bÞ hao mßn h÷u h×nh lµ do t¸c ®éng
cña c¸c yÕu tè tù nhiªn nh ®é Èm, khÝ hËu, thêi tiÕt...
- Hao mßn v« h×nh cña tµi s¶n cè ®Þnh: lµ do sù gi¶m thuÇn tuý vÒ mÆt
gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh do cã nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh cïng lo¹i nhng ®îc
s¶n xuÊt víi gi¸ rÎ h¬n hoÆc hiÖn ®¹i h¬n.
Nh vËy nguyªn nh©n cña hao mßn v« h×nh lµ do kü thuËt ngµy cµng tiÕn
bé, tæ chøc s¶n xuÊt ngµy cµng hoµn thiÖn.
- KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh:
Trong qu¸ tr×nh sö dông vµ b¶o qu¶n, tµi s¶n cè ®Þnh bÞ hao mßn. Bé
phËn gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh t¬ng øng víi møc hao mßn mµ nã ®îc dÞch
chuyÓn dÇn vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm gäi lµ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. Sau khi
s¶n phÈm hµng ho¸ ®îc tiªu thô, sè tiÒn khÊu hao ®îc trÝch l¹i vµ tÝch luü
thµnh quü khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. Quü khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ®îc coi lµ
tailieuonthi
mét nguån tµi chÝnh quan träng ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng tµi s¶n cè ®Þnh trong
s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp.
- C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh:
ViÖc tÝnh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh chÝnh x¸c kÞp thêi, ®Çy ®ñ vµ biÖn
ph¸p ®Ó b¶o toµn vèn cè ®Þnh, ®Ó phßng ngõa hao mßn v« h×nh cña tµi s¶n cè
®Þnh vµ chèng l¹i hiÖn tîng “¨n vµo vèn” - mét thùc tÕ kh¸ phæ biÕn trong ¸c
DNNN ë níc ta trong thêi gian qua. Cho nªn viÖc lùa chän ph¬ng ph¸p tÝnh
khÊu hao lµ quan träng.
+ Ph¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao theo ®êng th¼ng (ph¬ng ph¸p tÝnh khÊu
hao cè ®Þnh):
Mk = Error!
Mk : møc khÊu hao cè ®Þnh hµng n¨m
NG: nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh
T: thêi gian sö dông ®Þnh møc c¶ ®êi m¸y.
+ Ph¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao gia t¨ng:
trong ®ã:
TK : tû lÖ trÝch khÊu hao n¨m
NGt : gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh ë cuèi n¨m thø t
NG0 : nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh.
* KÕ ho¹ch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh:
Lµ mét biÖn ph¸p quan träng ®Ó qu¶n lý vèn cè ®Þnh c¶ trªn ph¬ng diÖn
b¶o toµn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh.
KÕ ho¹ch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ph¶n ¸nh c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ vÒ tµi s¶n
cè ®Þnh trong n¨m kÕ ho¹ch, tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh ë ®Çu kú, x¸c ®Þnh
tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh b×nh qu©n cÇn tÝnh khÊu hao, møc khÊu hao ph¶i
tÝnh trong n¨m vµ t×nh h×nhh ph©n phèi sö dông quü khÊu hao.
- Tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng ph¶i tÝnh khÊu hao c¬ b¶n vµ khÊu hao söa ch÷a
lín (nh ®Êt ®ai).
- Tµi s¶n cè ®Þnh t¨ng thªm trong n¨m kÕ ho¹ch: nÕu t¨ng vµo mét ngµy
nµo ®ã cña th¸ng th× th¸ng sau míi tÝnh khÊu hao.
tailieuonthi
Gi¸
Sè
x
trÞ
th¸ng
TSC§
sÏ sö
t¨ng
dông
thªm
TSC§
trong
n¨m
Gi¸ trÞ b×nh qu©n tµi s¶n;cè ®Þnh t¨ng thªm;trong n¨m kÕ ho¹ch
=
12
- Tµi s¶n cè ®Þnh gi¶m bít trong n¨m kÕ ho¹ch: nÕu gi¶m trong métngµy
nµo ®ã cña th¸ng th× th¸ng sau míi kh«ng ph¶i tÝnh khÊu hao.
Gi¸ trÞ b×nh qu©n tµi s¶n;cè ®Þnh gi¶m bít;trong n¨m kÕ ho¹ch
=
Gi¸
Sè
x
trÞ
th¸ng
TSC§
sÏ
gi¶m
kh«ng
bít
sö
trong
dông
n¨m
TSC§
12
- Tæng gi¸ trÞ b×nh qu©n tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i tÝnh trrong n¨m kÕ ho¹ch
®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:
Tæng gi¸ trÞ b×nh; qu©n TSC§ ph¶i;tÝnh khÊu hao =
Tæng gi¸ trÞ;TSC§ cã;ë ®Çu kú +
Tæng gi¸ trÞ;TSC§ b×nh qu©n;t¨ng lªn trong kú Tæng gi¸ trÞ b×nh;qu©n TSC§ gi¶m;bít trong kú
KÕ ho¹ch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ®îc coi lµ biÖn ph¸p quan träng ®Ó
qu¶n lý vèn cè ®Þnh.
3.2. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh
HiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh = Error!
ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng sinh lîi cña vèn cè ®Þnh, cho biÕt mét
®ång vèn cè ®Þnh bá vµo s¶n xuÊt kinh doanh ®em l¹i bao nhiªu ®ång lîi
tailieuonthi
nhuËn. Kh¶ n¨ng sinh lêi cña vèn cè ®Þnh cµng cao th× hiÖu qu¶ sö dông vèn
cè ®Þnh cµng cao.
4. Qu¶n lý vèn lu ®éng vµ c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ sö dông
vèn lu ®éng
4.1. Qu¶n lý vèn lu ®éng
* X¸c ®Þnh nhu cÇu thêng xuyªn tèi thiÓu vÒ vèn lu ®éng cña doanh
nghiÖp.
X¸c ®Þnh nhu cÇu nµy nh»m môc ®Ých ®¶m b¶o ®ñ vèn lu ®éng cÇn thiÕt
tèi thiÓu cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®îc tiÕn hµnh liªn tôc, tr¸nh ø
®äng vèn vµ ngîc l¹i nÕu qu¸ Ýt sÏ g©y cho doanh nghiÖp nhiÒu khã kh¨n t¸c
®éng xÊu ®Ðn ho¹t ®éng thu mua vËt t, kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu s¶n xuÊt
kinh doanh.
- Muèn x¸c ®Þnh vèn lu ®éng ®Þnh møc kú kÕ ho¹ch doanh nghiÖp ph¶i
lÇn lît tÝnh to¸n vèn lu ®éng ®Þnh møc ë tõng kh©u (dù tr÷, s¶n xuÊt, lu
th«ng) vµ ®èi víi tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu (chÝnh, phô) sau ®ã tæng hîp l¹i
vèn lu ®éng ®Þnh møc kú kÕ ho¹ch. Tuy nhiªn sö dông ph¬ng ph¸p nµy
t¬ng ®èi phøc t¹p.
- Ph¬ng ph¸p gi¸n tiÕp x¸c ®Þnh nhu cÇu vèn lu ®éng: néi dung ph¬ng
ph¸p nµy dùa vµo thèng kª kinh nghiÖm ®Ó x¸c ®Þnh nhu cÇu vèn, chia lµm 2
trêng hîp:
+ Thø nhÊt: dùa vµo kinh nghiÖm thùc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp cïng lo¹i
trong ngµnh ®Ó x¸c ®Þnh nhu cÇu vèn lu ®éng cho doanh nghiÖp.
+ Thø hai: dùa vµo t×nh h×nh thùc tÕ sö dông vèn lu ®éng ë thêi kú tríc
cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh nhu cÇu vèn lu ®éng cho thêi kú tiÕp theo,
®ång thêi xem xÐt víi t×nh h×nh thay ®æi quy m« s¶n xuÊt kinh doanh vµ sù c¶i
tiÕn tæ chøc sö dông vèn lu ®éng ®Ó x¸c ®Þnh toµn bé nhu cÇu vèn lao ®éng
thêng xuyªn cÇn thiÕt. Ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm lµ ®¬n gi¶n.
* B¶o toµn vèn lu ®éng
B¶o toµn vèn lu ®éng lµ kh©u quan träng quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t
triÓn cña mçi doanh nghiÖp. Tuú theo ®Æc ®iÓm cô thÓ mµ mçi doanh nghiÖp
cã ph¬ng ph¸p b¶o toµn vèn lu ®éng hîp lý. C¸c biÖn ph¸p ®ã lµ:
- Xem thêm -
.PDF 
56 
370 
56 
