tailieuonthi
Lêi nãi ®Çu
Chóng ta ®· chøng kiÕn bao c¶nh ®æi thay trªn c¸c mÆt kinh tÕ, ®êi
sèng x· héi, khi nÒn kinh tÕ níc ta chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng theo ®Þnh
híng x· héi chñ nghÜa, ®Æc biÖt lµ trong ngµnh kinh tÕ.
Tríc kia, nÕu nh c¸c thµnh phÇn kinh tÕ chñ yÕu tham gia ho¹t ®éng
trong nÒn kinh tÕ lµ c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc doanh ( Doanh nghiÖp nhµ níc
), kinh tÕ tËp thÓ ( Hîp t¸c x· ), th× hiÖn nay trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng mäi
thµnh phÇn kinh tÕ tõ kinh tÕ quèc doanh, kinh tÕ tËp thÓ ®Õn c¸c hé c¸ thÓ t
nh©n
®Òu cã quyÒn lîi vµ nghÜa vô nh nhau. Mét ®iÒu tÊt yÕu cña thÞ trêng
lµ thÞ trêng tån t¹i cã c¹nh tranh, vµ tõ trong c¹nh tranh c¸c thµnh phÇn kinh
tÕ t nh©n c¸ thÓ ®· chøng tá ®îc søc m¹nh cña m×nh.
Tuy nhiªn níc ta hiÖn nay lµ mét níc n«ng nghiÖp víi gÇn 80% d©n
sè sèng ë n«ng th«n, h¬n 70% lao ®éng trong n«ng nghiÖp, s¶n xuÊt hµng ho¸
cha ph¸t triÓn, ®¬n vÞ s¶n xuÊt chñ yÕu lµ kinh tÕ hé gia ®×nh n¨ng suÊt thÊp,
quy m« ruéng ®Êt, vèn, tiÒm lùc cßn nhá bÐ, viÖc ¸p dông khoa häc c«ng nghÖ
vµo s¶n xuÊt cßn h¹n chÕ, tr×nh ®é d©n chóng nh×n chung cha hiÓu biÐt nhiÒu
vÒ nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸.
Trong vÊn ®Ò ph¸t triÓn n«ng nghiÖp cña níc ta kh«ng ®¬n thuÇn chØ lµ
¸p dông khoa häc c«ng nghÖ, mµ thùc hiÖn mét cuéc c¶i c¸ch ®ång bé, ®ßi hái
nh÷ng quyÕt ®Þnh kinh tÕ phøc t¹p vµ ®îc c©n nh¾c kü lìng.
Chóng ta ph¶i chó ý hÖ thèng n«ng nghiÖp nh lµ mét tæng thÓ kinh tÕ
x· héi hoµn chØnh. CÇn ph¶i cã mét chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp,
n«ng th«n mét c¸ch hoµn thiÖn. §iÒu ®ã ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò song song cÇn
gi¶i quyÕt, trong ®ã tµi chÝnh lµ vÊn ®Ò bøc sóc. Nhu cÇu vèn cho s¶n xuÊt vµ
®êi sèng ®èi víi n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ngµy cµng lín. §ã còng lµ nhu cÇu
l©u dµi cña chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc.
1
tailieuonthi
§Ó thùc sù ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hé nãi
riªng ph¶i kÓ ®Õn vai trß cña tÝn dông ng©n hµng, ®Æc biÖt lµ vai trß cña hÖ
thèng Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n trong ho¹t ®éng tÝn
dông cho kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n hiÖn nay.
Víi mong muèn t×m hiÓu v× sao tÝn dông ng©n hµng cha thùc sù chiÕm
lÜnh thÞ trêng tÝn dông n«ng th«n, vµ sau thêi gian tiÕp cËn víi thùc tÕ t×nh
h×nh cho vay hé s¶n xuÊt ë Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n
huyÖn Vô B¶n – tØnh Nam §Þnh, t«i xin ®Ò cËp ®Õn ®Ò tµi "Mét sè gi¶i ph¸p
nh»m më réng vµ n©ng cao chÊt lîng tÝn dông ®èi víi hé s¶n xuÊt ë
Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n huyÖn Vô B¶n
TØnh
Nam §Þnh".
Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn chuyªn ®Ò nµy ®îc chia lµm ba
ch¬ng:
Ch¬ng I: Lý luËn chung vÒ tÝn dông vµ chÊt lîng tÝn dông ng©n hµng
®èi víi kinh tÕ hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng tÝn dông ®èi víi hé s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp t¹i Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n huyÖn Vô B¶n –
TØnh Nam §Þnh.
Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m më réng vµ n©ng cao chÊt lîng
tÝn dông ®èi víi hé s¶n xuÊt ë Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n
huyÖn Vô B¶n – TØnh Nam §Þnh.
Do thêi gian nghiªn cøu, tr×nh ®é lý luËn vµ thùc tiÔn cã h¹n, ch¾c ch¾n
®Ò tµi cña t«i kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt. Víi lßng biÕt ¬n s©u s¾c
t«i mong nhËn ®îc sù gãp ý cña thÇy, c« cïng tËp thÓ c¸n bé ng©n hµng
N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n huyÖn Vô B¶n – TØnh Nam §Þnh.
2
tailieuonthi
T«i xin tr©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy, c« Häc viÖn Tµi ChÝnh Hµ Néi cïng
c¸c c¸n bé Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n huyÖn Vô B¶n TØnh Nam §Þnh ®· tËn t×nh gióp ®ì t«i hoµn thµnh ®Ò tµi nµy.
3
tailieuonthi
Ch¬ng I
Lý luËn chung vÒ tÝn dông vµ chÊt lîng tÝn dông
ng©n hµng ®èi víi kinh tÕ hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
1. Vai trß cña kinh tÕ hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ
thÞ trêng.
1.1. Kh¸i niÖm hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
Nãi ®Õn sù tån t¹i cña c¸c hé s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ tríc hÕt ta cÇn
thÊy r»ng, hé s¶n xuÊt kh«ng chØ cã ë níc ta mµ cßn cã ë tÊt c¶c c¸c níc cã
nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trªn thÕ gíi. Hé s¶n xuÊt ®· tån t¹i qua nhiÒu
ph¬ng thøc vµ vÉn ®ang tiÕp tôc ph¸t triÓn. Do ®ã cã nhiÒu quan niÖm kh¸c
nhau vÒ kinh tÕ hé s¶n xuÊt.
Cã nhiÒu quan niÖm cho r»ng: Hé s¶n xuÊt lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ mµ c¸c
thµnh viªn ®Òu dùa trªn c¬ së kinh tÕ chung, c¸c nguån thu nhËp do c¸c thµnh
viªn cïng t¹o ra vµ cïng sö dông chung. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña hé ®îc tiÕn
hµnh mét c¸c ®éc lËp vµ ®iÒu quan träng lµ c¸c thµnh viªn cu¶ hé thêng cã
cïng huyÕt thèng, thêng cïng chung mét ng«i nhµ, cã quan hÖ chung víi
nhau, hä còng lµ mét ®¬n vÞ ®Ó tæ chøc lao ®éng.
Mét nhµ kinh tÕ kh¸c th× cho r»ng: Trang tr¹i gia ®×nh lµ lo¹i h×nh c¬ së
s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, c¸c hé gia ®×nh n«ng d©n lµ kiÓu trang tr¹i ®éc lËp, s¶n
xuÊt kinh doanh cña tõng gia ®×nh cã t c¸ch ph¸p nh©n riªng do mét chñ hé
hoÆc mét ngêi cã n¨ng lùc vµ uy tÝn trong gia ®×nh ®øng ra qu¶n lý, c¸c
thµnh viªn kh¸c trong gia ®×nh tham gia lao ®éng s¶n xuÊt.
§Ó phï hîp víi chÕ ®é së h÷u kh¸c nhau gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
(quèc doanh vµ ngoµi quèc doanh) vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ tõng vïng
(thµnh thÞ vµ n«ng th«n), theo phô lôc cña ng©n hµng n«ng nghiÖp ViÖt Nam
ban hµnh kÌm theo quyÕt ®Þnh 499A TDNH ngµy 02/09/1993 th× kh¸i niÖm hé
4
tailieuonthi
s¶n xuÊt ®îc nªu nh sau: " Hé s¶n xuÊt lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ, trùc
tiÕp ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, lµ chñ thÓ trong mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
cña m×nh".
Nh vËy, hé s¶n xuÊt lµ mét kh¸i niÖm (®a thµnh phÇn) to lín ë n«ng
th«n.
1.2. Ph©n lo¹i kinh tÕ hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
Hé s¶n xuÊt ho¹t ®éng kinh doanh trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ phô
thuéc rÊt nhiÒu vµo tr×nh ®é s¶n xuÊt kinh doanh, kh¶ n¨ng kü thuËt, quyÒn
lµm chñ nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt vµ møc ®é vèn ®Çu t cña mçi hé gia ®×nh.
ViÖc ph©n lo¹i hé s¶n xuÊt cã c¨n cø khoa häc sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó x©y dùng
chÝnh s¸ch tÝn dông phï hîp nh»m ®Çu t ®em l¹i hiÖu qu¶.
Cã thÓ chia hé s¶n xuÊt lµm 3 lo¹i sau:
+ Lo¹i thø nhÊt: Lµ c¸c hé cã vèn, cã kü thu©t, kü n¨ng lao ®éng, biÕt
tiÕp cËn víi m«i trêng kinh doanh, cã kh¶ n¨ng thÝch øng, hoµ nhËp víi thÞ
trêng. Nh vËy c¸c hé nµy tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶, biÕt tæ
chøc qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt cho phï hîp víi thêi vô ®Ó s¶n phÈm t¹o ra
cã thÓ tiªu thô trªn thÞ trêng.
ChÝnh v× vËy mµ c¸c hé nµy lu«n cã nhu cÇu më réng vµ ph¸t triÓn s¶n
xuÊt tøc lµ cã nhu cÇu ®Çu t thªm vèn. ViÖc vay vèn ®èi víi nh÷ng hé s¶n
xuÊt nµy hoµn toµn chÝnh ®¸ng vµ rÊt cÇn thiÕt trong qu¸ tr×nh më réng vµ ph¸t
triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. §©y chÝnh lµ c¸c kh¸ch hµng mµ tÝn dông ng©n
hµng cÇn ph¶i quan t©m vµ coi lµ ®èi tîng chñ yÕu quan träng cÇn tËp trung
®ång vèn ®Çu t vµo ®©y sÏ ®îc sö dông ®óng môc ®Ých, sÏ cã kh¶ n¨ng sinh
lêi, h¬n thÕ n÷a l¹i cã thÓ h¹n chÕ tèi ®a t×nh tr¹ng nî qu¸ h¹n. §©y còng lµ
mét trong nh÷ng môc ®Ých mµ ng©n hµng cÇn thay ®æi th«ng qua c«ng cô l·i
suÊt tÝn dông, thuÕ
Nhµ níc vµ Ng©n hµng cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t vµ ®iÒu
5
tailieuonthi
tiÕt ho¹t ®éng cña c¸c hé s¶n xuÊt b»ng ®Çng tiÒn, b»ng chÝnh s¸ch tµi chÝnh ë
tÇm vÜ m«.
+ Lo¹i thø hai lµ: C¸c hé cã søc lao ®éng lµm viÖc cÇn mÉn nhng trong
tay hä kh«ng cã hoÆc cã rÊt Ýt t liÖu s¶n xuÊt, tiÒn vèn hoÆc cha cã m«i
trêng kinh doanh. Lo¹i hé nµy chiÕm sè ®«ng trong x· héi do ®ã viÖc t¨ng
cêng ®Çu t tÝn dông ®Ó c¸c hé nµy mua s¾m t liÖu s¶n xuÊt cã ý nghÜa rÊt
quan träng ®Ó ph¸t huy mäi n¨ng lùc s¶n xuÊt n«ng th«n trong lÝnh vùc s¶n
xuÊt n«ng nghiÖp. ViÖc cho vay vèn kh«ng nh÷ng gióp cho c¸c hé nµy cã kh¶
n¨ng tù lao ®éng s¶n xuÊt t¹o s¶n phÈm tiªu dïng cña chÝnh m×nh mµ cßn gãp
phÇn gióp c¸c hé nµy cã kh¶ n¨ng tù chñ s¶n xuÊt. MÆt kh¸c, b»ng c¸c ho¹t
®éng ®Çu t tÝn dông, tÝn dông ng©n hµng cã thÓ gióp c¸c hé s¶n xuÊt nµy lµm
quen víi nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, víi chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ ®Ó c¸c hé thÝch
nghi víi c¬ chÕ thÞ trêng, tõng bíc ®i tù s¶n xuÊt hµng ho¸, tù tiªu dïng (tù
cung tù cÊp) ®Õn s¶n xuÊt s¶n phÈm hµng ho¸ ®¸p øng nhu cÇu thÞ trêng.
+ Lo¹i thø 3 lµ: C¸c hé kh«ng cã søc lao ®éng, kh«ng tÝch cùc lao ®éng,
kh«ng biÕt tÝnh to¸n lµm ¨n gÆp rñi ro trong s¶n xuÊt kinh doanh, gÆp tai n¹n
èm ®au vµ nh÷ng hé gia ®×nh chÝnh s¸ch,
®ang cßn tån t¹i trong x· héi.
Thªm vµo ®ã qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ cïng víi sù ph¸
s¶n cña c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh kÐm cái ®· gãp thªm vµo ®éi ngò d
thõa.
Ph¬ng ph¸p gi¶i quyÕt c¸c hé nµy lµ nhê vµo sù cøu trî nh©n ®¹o hoÆc
quü trî cÊp thÊt nghiÖp, tr¸ch nhiÖm vµ l¬ng t©m céng ®ång, kh«ng chØ giíi
h¹n vÒ vËt chÊt sinh ho¹t mµ cßn gióp hä vÒ ph¬ng tiÖn kü thuËt ®µo t¹o tay
nghÒ v¬n lªn lµm chñ cuéc sèng, khuyÕn khÝch ngêi cã søc lao ®éng ph¶i
sèng b»ng kÕt qu¶ lao ®éng cña chÝnh b¶n th©n m×nh.
VÒ b¶n chÊt ngêi n«ng d©n, hä rÊt yªu quª h¬ng ®ång ruéng. Sinh
ho¹t cña hä g¾n liÒn víi c©y trång, m¶nh ruéng, hä kh«ng muèn rêi quª
h¬ng nÕu kh«ng v× sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ níc nhµ, hay v× hoµn c¶nh
6
tailieuonthi
khã kh¨n b¾t buéc. ChÝnh s¸ch æn ®Þnh vÒ c tró cña ngêi n«ng d©n víi ®ång
ruéng lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn hÕt søc quan träng t¹o thuËn lîi c¶ vÒ mÆt
quan hÖ x· héi còng nh trong quan hÖ tÝn dông víi ng©n hµng .
1.3. §Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña kinh tÕ hé n«ng nghiÖp.
Theo kh¸i niÖm hé s¶n xuÊt th× hé s¶n xuÊt kinh doanh trong nhiÒu
ngµnh nghÒ (N«ng - L©m - Ng - Diªm nghiÖp - dÞch vô vµ tiÓu thñ c«ng
nghiÖp). Nhng hiÖn nay phÇn lín lµ ho¹t ®éng trong ngµnh n«ng nghiÖp thuÇn n«ng. Trong tæng sè lao ®éng cña ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt th× riªng
ngµnh n«ng nghiÖp ®· chiÕm tíi 80%. Trong sè nh÷ng ngêi lao ®éng n«ng
nghiÖp chØ cã 1,5 % thuéc thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh cßn 98,5% cßn l¹i
lµ ngêi lao ®éng trong lùc lîng hé s¶n xuÊt (chñ yÕu lµ hé gia ®×nh).
Kinh tÕ hé gia ®×nh ®îc hiÓu lµ kinh tÕ cña mét tæ chøc s¶n xuÊt kinh
doanh mang tÝnh chÊt gia ®×nh (truyÒn thèng). Trong c¸c hîp t¸c x·, doanh
nghiÖp nhµ níc, kinh tÕ c¸ thÓ, kinh tÕ t doanh, kinh tÕ gia ®×nh hiÖn nay ®·
vµ ®ang trë thµnh chñ thÓ kinh tÕ phæ biÕn trong kh¸i niÖm trªn.
Mét ®Æc ®iÓm n÷a cña kinh tÕ hé s¶n xuÊt lµ viÖc tiÕn hµnh s¶n xuÊt
kinh doanh ®a n¨ng, võa trång trät, võa ch¨n nu«i vµ lµm nghÒ phô. Sù ®a
d¹ng ngµnh nghÒ s¶n xuÊt ë mét gãc ®é nµo ®ã lµ sù hç trî cÇn thiÕt ®Ó kinh
tÕ hé s¶n xuÊt cã hiªô qu¶.
1.4. Vai trß cña hé s¶n xuÊt ®èi víi nÒn kinh tÕ
1.4.1. Kinh tÕ hé s¶n xuÊt víi vÊn ®Ò viÖc lµm vµ sö dông tµi nguyªn
ë n«ng th«n.
ViÖc lµm hiÖn nay lµ mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch víi n«ng th«n nãi riªng vµ
víi c¶ níc nãi chung. §Æc biÖt níc ta cã tíi 80% d©n sèng ë n«ng th«n.
NÕu chØ tr«ng chê vµo khu vùc kinh tÕ quèc doanh, Nhµ níc hoÆc sù thu hót
lao ®éng ë c¸c thµnh phè lín th× kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt viÖc lµm ë níc ta cßn
rÊt h¹n chÕ.
7
tailieuonthi
Lao ®éng lµ nguån lùc dåi dµo nhÊt ë níc ta, lµ yÕu tè n¨ng ®éng vµ lµ
®éng lùc cña nÒn kinh tÕ quèc d©n nhng viÖc khai th¸c vµ sö dông nguån
nh©n lùc vÉn ®ang ë møc thÊp.
HiÖn nay ë níc ta cßn kho¶ng 10 triÖu lao ®éng cha ®îc sö dông,
chiÕm kho¶ng 25% lao ®éng vµ chØ cã 40% quü thêi gian cña ngêi lao ®éng
ë n«ng th«n lµ ®îc sö dông. Cßn c¸c yÕu tè s¶n xuÊt chØ mang l¹i hiÖu qu¶
thÊp do cã sù mÊt c©n ®èi gi÷a lao ®éng, ®Êt ®ai vµ viÖc lµm ë n«ng th«n.
Kinh tÕ hé s¶n xuÊt cã u thÕ lµ møc ®Çu t cho mét lao ®éng thÊp, ®Æc
biÖt lµ trong n«ng nghiÖp, kÕt qu¶ nghiªn cøu ë ViÖt Nam cho thÊy:
- Vèn ®Çu t cho mét hé gia ®×nh: 1,3 triÖu ®ång/1 lao ®éng/ 1 viÖc lµm
- Vèn ®Çu t cho mét xÝ nghiÖp t nh©n: 3 triÖu/ 1 lao ®éng / 1 viÖc lµm
- Vèn ®Çu t cho kinh tÕ quèc doanh ®Þa ph¬ng: 12 triÖu/1 lao ®éng/ 1
viÖc lµm. (§©y chØ lµ vèn tµi s¶n cè ®Þnh, cha kÓ vèn lu ®éng).
Nh vËy, chi phÝ cho mét lao ®éng ë n«ng th«n Ýt tèn kÐm nhÊt. §©y lµ
mét ®iÒu kiÖn thuËn lîi khi nÒn kinh tÕ níc ta cßn nghÌo, Ýt vèn tÝch luü.
MÆt kh¸c, lµ kinh tÕ ®éc lËp trong s¶n xuÊt kinh doanh hé s¶n xuÊt
®ång thêi võa lµ lao ®éng chÝnh, võa lµ lao ®éng phô thùc hiÖn nh÷ng c«ng
viÖc kh«ng nÆng nhäc nhng tÊt yÕu ph¶i lµm.
Xen canh gèi vô lµ rÊt quan träng ®èi víi hé s¶n xuÊt trong s¶n xuÊt
n«ng nghiÖp ®Ó cã kh¶ n¨ng cao, khai th¸c ®îc mäi tiÒm n¨ng cña ®Êt ®ai. ë
c¸c níc tiªn tiÕn, th©m canh lµ qu¸ tr×nh c¶i tiÕn lao ®éng sèng, chuyÓn dÞch
lao ®éng vµo c¸c ngµnh nghÒ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp. Cßn ë ViÖt Nam do
trang bÞ kü thuËt cho lao ®éng cho nªn th©m canh lµ qu¸ tr×nh thu hót thªm lao
®éng sèng, t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm tõ nh÷ng kh©u hÇu nh cßn lµm thñ
c«ng: cµy bõa, phßng trõ s©u bÖnh, lµm cá...
Do viÖc g¾n trùc tiÕp lîi Ých c¸ nh©n víi quyÒn sö dông, qu¶n lý, l©u dµi
®Êt ®ai, tµi nguyªn nªn viÖc sö dông cña hé s¶n xuÊt hÕt søc tiÕt kiÖm vµ khoa
8
tailieuonthi
häc, kh«ng lµm gi¶m ®é mÇu mì cña ®Êt ®ai, hay c¹n kiÖt nguån tµi nguyªn v×
hä hiÓu ®ã chÝnh lµ lîi Ých l©u dµi cña hä trªn m¶nh ®Êt mµ hä së h÷u. MÆt
kh¸c, ®èi víi hé s¶n xuÊt, viÖc khai hoang phôc ho¸ còng ®îc khuyÕn khÝch
t¨ng cêng th«ng qua viÖc tÝnh to¸n chi li tõng lo¹i c©y trång vËt nu«i ®Ó tõng
bíc thay ®æi bé mÆt kinh tÕ ë n«ng th«n, n©ng cao ®êi sèng n«ng d©n.
Tãm l¹i, khi hé s¶n xuÊt ®îc tù chñ vÒ s¶n xuÊt kinh doanh, chÞu tr¸ch
nhiÖm vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. §Êt ®ai, tµi nguyªn vµ c¸c
c«ng cô lao ®éng còng ®îc giao kho¸n. ChÝnh hä sÏ dïng mäi c¸ch thøc,
biÖn ph¸p sö dông chóng sao cho cã hiÖu qu¶ nhÊt, b¶o qu¶n ®Ó sö dông l©u
dµi. Hä còng biÕt tù ®Æt ra ®Þnh møc tiªu hao vËt t kü thuËt, khai th¸c mäi
tiÒm n¨ng kü thuËt võa t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm, võa cung cÊp ®îc s¶n phÈm
cho tiªu dïng cña chÝnh m×nh vµ cho toµn x· héi.
1.4.2. Kinh tÕ hé s¶n xuÊt cã kh¶ n¨ng thÝch øng ®îc thÞ trêng
thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn.
Kinh tÕ thÞ trêng lµ tù do c¹nh tranh trong s¶n xuÊt hµng ho¸. Lµ ®¬n
vÞ kinh tÕ ®éc lËp, c¸c hé s¶n xuÊt hoµn toµn ®îc lµm chñ c¸c t liÖu s¶n xuÊt
vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. C¨n cø ®iÒu kiÖn cña m×nh vµ nhu cÇu cña thÞ trêng hä
cã thÓ tÝnh to¸n s¶n xuÊt c¸i g×? s¶n xuÊt nh thÕ nµo? Hé s¶n xuÊt tù b¶n th©n
m×nh cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc c¸c môc tiªu cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt mµ
kh«ng ph¶i qua nhiÒu cÊp trung gian chê quyÕt ®Þnh. Víi quy m« nhá hé s¶n
xuÊt cã thÓ dÔ dµng lo¹i bá nh÷ng dù ¸n s¶n xuÊt, nh÷ng s¶n phÈm kh«ng cßn
kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu thÞ trêng ®Ó s¶n xuÊt lo¹i s¶n phÈm thÞ trêng cÇn
mµ kh«ng sî ¶nh hëng ®Õn kÕ ho¹ch chi tiªu do cÊp trªn quy ®Þnh.
MÆt kh¸c, lµ chñ thÓ kinh tÕ tù do tham gia trªn thÞ trêng, hoµ nhËp víi
thÞ trêng, thÝch øng víi quy luËt trªn thÞ trêng, do ®ã hé s¶n xuÊt ®· tõng
bíc tù c¶i tiÕn, thay ®æi cho phï hîp víi c¬ chÕ thÞ trêng. §Ó theo ®uæi môc
®Ých lîi nhuËn, c¸c hé s¶n xuÊt ph¶i lµm quen vµ dÇn dÇn thùc hiÖn chÕ ®é
9
tailieuonthi
h¹ch to¸n kinh tÕ ®Ó ho¹t ®éng s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶, ®a hé s¶n xuÊt ®Õn mét
h×nh thøc ph¸t triÓn cao h¬n.
Nh vËy, kinh tÕ hé s¶n xuÊt cã kh¶ n¨ng ngµy cµng thÝch øng víi nhu
cÇu cña thÞ trêng, tõ ®ã cã kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng cao cña toµn
x· héi. Hé s¶n xuÊt còng lµ lùc lîng thóc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng ho¸ ë
níc ta ph¸t triÓn cao h¬n.
1.4.3. §ãng gãp cña hé s¶n xuÊt ®èi víi x· héi
Nh trªn ®· nãi, hé s¶n xuÊt ®· ®øng ë c¬ng vÞ lµ ngêi tù chñ trong
s¶n xuÊt kinh doanh ë c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau vµ gãp phÇn quan träng trong sù
ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ.
Tèc ®é t¨ng vÒ gi¸ trÞ tæng s¶n lîng n«ng nghiÖp tõ n¨m 1988 ®Õn nay
trung b×nh hµng n¨m ®¹t 4%, næi bËt lµ s¶n lîng l¬ng thùc. GÇn 70% rau
qu¶, thÞt trøng, c¸, 20% ®Õn 30% quü l¬ng thùc vµ mét phÇn hµng tiªu dïng
hµng xuÊt khÈu lµ do lùc lîng kinh tÕ hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¹o ra. Tõ chç
níc ta cha tù tóc ®îc l¬ng thùc th× ®Õn nay ®· lµ mét trong nh÷ng níc
xuÊt khÈu g¹o ®øng hµng ®Çu thÕ giíi, c«ng lao ®ã còng thuéc vÒ ngêi n«ng
d©n s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
Bªn c¹nh s¶n xuÊt l¬ng thùc, s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ kh¸c còng cã
bíc ph¸t triÓn, ®· h×nh thµnh mét sè vïng chuyªn canh cã n¨ng suÊt cao nh:
chÌ, cµ phª, cao su, d©u t»m...
Ngµnh ch¨n nu«i còng ®ang ph¸t triÓn theo chiÒu híng s¶n xuÊt hµng
ho¸ (thÞt, s÷a t¬i...), tû träng gi¸ trÞ ngµnh ch¨n nu«i chiÕm 24,7% gi¸ trÞ
n«ng nghiÖp.
Tãm l¹i, víi h¬n 80% d©n sè níc ta sèng ë n«ng th«n th× kinh tÕ hé
s¶n xuÊt cã vai trß hÕt søc quan träng, nhÊt lµ khi quyÒn qu¶n lý vµ sö dông
®Êt ®ai, tµi nguyªn l©u dµi ®îc giao cho hé s¶n xuÊt th× vai trß sö dông nguån
lao ®éng, tËn dông tiÒm n¨ng ®Êt ®ai, tµi nguyªn, kh¶ n¨ng thÝch øng víi thÞ
10
tailieuonthi
trêng ngµy cµng thÓ hiÖn râ nÐt. Ngêi lao ®éng cã toµn quyÒn tæ chøc s¶n
xuÊt kinh doanh, tiªu thô s¶n phÈm, trùc tiÕp hëng kÕt qu¶ lao ®éng s¶n xuÊt
cña m×nh, cã tr¸ch nhiÖm h¬n trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
ë mét khÝa c¹nh kh¸c, kinh tÕ hé s¶n xuÊt cßn ®ãng vai trß ®¶m b¶o an
ninh trËt tù, æn ®Þnh chÝnh trÞ x· héi, gi¶m bít c¸c tÖ n¹n trong x· héi do hµnh
vi "nhµn c vi bÊt thiÖn" g©y ra.
2. Vai trß tÝn dông ng©n hµng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ hé
s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë ViÖt Nam.
2.1. C¸c h×nh thøc tÝn dông ng©n hµng ®èi víi hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp
2.1.1. C¸c thÓ chÕ tµi chÝnh.
C¸c thÓ chÕ nµy cÇn cã mét sè thñ tôc vµ tµi s¶n thÕ chÊp cã tÝnh chÊt
ph¸p lý. Tuy nhiªn, nã cã thÓ tho¶ m·n tèt nhÊt nhu cÇu vay vèn vµ h¹n chÕ
tèi ®a n¹n cho vay nÆng l·i, ch¬i hôi
L·i suÊt ®îc ¸p dông mét c¸ch hîp lý
®èi víi c¸c ngµnh nghÒ s¶n xuÊt, vµ thêi gian hoµn tr¶, thùc tÕ cho thÊy hé s¶n
xuÊt sÏ kh«ng ®ñ vèn s¶n xuÊt ho¹t ®éng nÕu kh«ng cã thÓ chÕ nµy. ThÓ chÕ
nµy tån t¹i nhiÒu h×nh thøc cô thÓ lµ:
- TÝn dông ng©n hµng: H×nh thøc tÝn dông nµy ®¸p øng nhu cÇu vay
vèn cña mäi thµnh ph©n kinh tÕ. Bao gåm c¶ cho vay trùc tiÕp, gi¸n tiÕp, cho
vay cÇm cè, thÐ chÊp. ®Ó hç trî cho s¶n xuÊt cho n«ng nghiÖp theo chØ thÞ sè
202 ngµy 28/06/1991 cña H§BT cho Tæng gi¸m ®èc, gi¸m ®èc Ng©n hµng
n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam. §îc cô thÓ ho¸ b»ng c¸c
c«ng v¨n sè 495 T§ NH ngµy 2/9/95 trªn c¬ së ®ã c¸c v¨n b¶n tiÕp tôc hoµn
thiÖn vµ më réng tÝn dông n«ng th«n vµ c«ng v¨n sè 499A ngµy 02/03/1993
chÝnh phñ ra quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch cho vay vèn hé s¶n xuÊt ®Ó ph¸t triÓn
N«ng - L©m - Ng - Diªm nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n. Víi chÝnh s¸ch u ®·i
nµy c¸c hé s¶n xuÊt ®îc u ®·i vÒ vèn, thêi h¹n, l·i suÊt.
11
tailieuonthi
-
C¸c quü tÝn dông lµ tæ chøc tµi chÝnh ®øng ra huy ®éng vèn, tµi
chÝnh t¹m thêi nhµn rçi trong d©n vµ t×m kiÕm ®Çu t ®em l¹i lîi nhuËn, tuy
nhiªn kh¸ch hµng cña quü tÝn dông lµ c¸c c¸n bé, c«ng nh©n viªn chøc vµ
n«ng d©n cã lîng tiÒn nhµn rçi vµ nhu cÇu vay vèn ®Ó s¶n xuÊt nhá, vµ ch¨n
nu«i kh«ng lín.
Quü tÝn dông chØ thùc hiÖn chøc n¨ng nhËn göi vµ cho vay kh«ng cã
nghiÖp vô thanh to¸n. Kh¸ch ®Õn víi quü tÝn dông lµ ngêi cã nhu cÇu vÒ vèn
nhng kh«ng ®¸p øng ®ñ nh÷ng ®iÒu kiÖn cña ng©n hµng ®Ò ra. Quü tÝn dông
vµ hîp t¸c x· tÝn dông ho¹t ®éng theo c¬ chÕ bao cÊp, trung gian ph¸t vèn tõ
trªn xuèng. Do c¬ chÕ qu¶n lý láng lÎo, kh«ng kiÓm so¸t cña l·nh ®¹o mµ
nguån tiÒn göi vµo thêng bÞ sö dông sai môc ®Ých. Khi nÒn kinh tÕ chuyÓn
sang c¬ chÕ thÞ trêng th× c¸c quý tÝn dông bÞ ®æ vì hµng lo¹t g©y mÊt æn ®Þnh
nÒn kinh tÕ x· héi mét thêi gian. Trong bèi c¶nh ®ã, Thñ tíng ChÝnh phñ ra
quyÕt ®Þnh 330 TTG cho phÐp thµnh lËp quü tÝn dông nh©n d©n thay thÕ hÖ
thèng cò. Quü tÝn dông nµy kh«ng thµnh lËp trµn lan, ®îc tæ chøc cho ho¹t
®éng thÝ ®iÓm vµ sau ®ã cÊp giÊy phÐp ho¹t ®éng chÝnh thøc.
Quü tÝn dông nh©n d©n hiÖn nay trë thµnh trung gian tµi chÝnh cho vay
gi¸n tiÕp ®Õn hé s¶n xuÊt. H¬n n÷a viÖc cho vay gi¸n tiÕp qua quü tÝn dông
nh©n d©n sÏ gi¶m ®îc chi phÝ nghiÖp vô cho ng©n hµng, t¨ng hiÖu qu¶ cña c¬
chÕ cho vay tíi hé s¶n xuÊt.
2.1.2. TÝn dông xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo.
Ng©n hµng ngêi nghÌo nay lµ ng©n hµng chÝnh s¸ch x· héi ®îc thµnh
lËp ra nh»m cho vay ®èi víi hoä nghÌo l·i suÊt thÊp, nh»m xo¸ ®ãi gi¶m
nghÌo ë n«ng th«n. nã ho¹t ®éng dùa trªn c¸c chi nh¸nh cña hÖ thèng ng©n
hµng, v¬n tíi tÊt c¶ c¸c x· cña n«ng th«n ViÖt Nam.
12
tailieuonthi
2.1.3. C¸c ch¬ng tr×nh tÝn dông theo dù ¸n cho vay cña c¸c tæ chøc
quèc tÕ.
- Tæ chøc hç trî ph¸t triÓn quèc tÕ cña Thuþ §iÓn (SIDA) tµi trî vèn
cho héi phô n÷, cho c¸c héi viªn vay ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ gia ®×nh.
- Ch¬ng tr×ch tµi trî EC tµi trî cho nh÷ng ngêi håi h¬ng vµ ngêi
nghÌo ë ViÖt Nam. Môc ®Ých gióp ®ì ngêi håi h¬ng æn ®Þnh ®îc cuéc
sèng ®Ó t¸i hoµ nhËp víi céng ®ång. B»ng viÖc ®µo t¹o nghÒ, ®Çu t dù ¸n
nhá, s¾p xÕp viÖc lµm. ho¹t ®éng cña ch¬ng tr×nh nµy rÊt ®¸ng ®îc quan
t©m nghiªn cøu ®Ó vËn dông vµo cho vay hé s¶n xuÊt. ChÝnh nh÷ng tµi s¶n do
mãn vay mua lµ tµi s¶n thÕ chÊp cho vay vµ ph¹m vi cho vay.
- Míi ®©y ng©n hµng thÕ giíi WB ®· gióp chóng ta thùc hiÖn dù ¸n WB
2561 cho ngêi nghÌo ë n«ng th«n vay vèn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ®Õn nay dù
¸n nµy ®ang ®îc ph¸t triÓn tèt bªn c¹nh ng©n hµng phôc vô ngêi nghÌo.
2.2. Vai trß tÝn dông ng©n hµng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ hé
s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë ViÖt Nam.
§Ó thóc ®Èy n«ng th«n níc ta ph¸t triÓn, vèn tÝn dông ng©n hµng ®ãng
vai trß hÕt søc quan träng trong giai ®o¹n hiÖn nay vµ mai sau. N«ng th«n vµ
n«ng d©n ®ang rÊt thiÕu vèn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, më réng ngµnh nghÒ vµ
dÞch vô. V× vËy ®èi víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, tÝn
dông Ng©n hµng cã nh÷ng vai trß chñ yÕu sau.
* TÝn dông ng©n hµng gãp phÇn h×nh thµnh thÞ trêng tµi chÝnh ë n«ng
th«n.
Níc ta lµ mét níc n«ng nghiÖp víi kho¶ng 80% d©n sè ë n«ng th«n,
víi 10 triÖu hé s¶n xuÊt N«ng - L©m - Ng - Diªm nghiÖp ®· s¶n xuÊt ra gÇn
50 % tæng s¶n phÈm x· héi. ChuyÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n theo
híng s¶n xuÊt hµng ho¸ th× vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i h×nh thµnh thÞ trêng ®ång
bé ë n«ng th«n v× ®©y lµ mét ®Þa b¶n réng lín, n¬i cã søc mua vµ tiªu thô
13
tailieuonthi
hµng ho¸, dÞch vô cña c«ng nghiÖp, võa lµ n¬i cung øng s¶n phÈm hµng ho¸,
n«ng s¶n cho tiªu dïng c¶ níc, nguyªn liÖu cho chÕ biÕn vµ lµ n¬i cung cÊp
nguån lao ®éng dåi dµo cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. V× vËy, viÖc h×nh thµnh thÞ
trêng tµi chÝnh ë n«ng th«n lµ mét ®ßi hái bøc sóc nh»m t¹o ®éng lùc cho sù
ph¸t triÓn.
ThÞ trêng tµi chÝnh n«ng th«n bao gåm thÞ trêng vèn vµ ho¹t ®éng tÝn
dông cho nªn tÝn dông ng©n hµng lµ cÇu nèi trung gian gi÷a ngêi cÇn vèn vµ
ngêi cung øng vèn, nh»m phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng
ho¸. Trong ph¹m vi kh¸c nhau cã thÓ cã vïng, khu vùc cÇn vèn vµ cã khu vùc
kh¸c th× cha cÇn vèn, cho nªn tÝn dông cÇn ph¶i ®iÒu hoµ gi÷a n¬i thõa vµ n¬i
thiÕu vèn. Trong viÖc ®iÒu hoµ vèn nµy, hÖ thèng Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ
ph¸t triÓn n«ng th«n cã nhiÒu kh¶ n¨ng h¬n v× nã cã m¹ng líi kinh doanh
réng kh¾p ë c¸c vïng n«ng th«n víi hÖ thèng ch©n rÕt tíi tõng huyÖn, x· vµ
th«n xãm trong c¶ níc.
* TÝn dông ng©n hµng ®¸p øng nhu cÇu vèn duy tr× s¶n xuÊt.
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hiÖn tîng thõa, thiÕu vèn t¹m thêi thêng
xuyªn s¶y ra ë c¸c doanh nghiÖp. TÝn dông ng©n hµng gãp phÇn ph©n phèi
®iÒu hoµ vèn trong toµn bé nÒn kinh tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
®îc liªn tôc. ®ång thêi tÝn dông ng©n hµng cßn lµ cÇu nèi gi÷a tiÕt kiÖm vµ
®Çu t, thu hót c¸c nguån vèn nhµn rçi trong d©n c ®Ó ®Çu t cho s¶n xuÊt,
t¹o thu nhËp cho ngêi cã vèn. Nã lµ ®éng lùc thóc ®Èy tÝnh tiÕt kiÓm cña d©n
c vµ lµ ph¬ng ph¸p ®¸p øng nhu cÇu ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Nã lµ nguån
®éng lùc kh«ng thÓ thiÕu ®Ó c¸c doanh nghiÖp më réng s¶n xuÊt ®Èy nhanh
qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi.
Trong ®iÒu kiÖn níc ta hiÖn nay c¬ cÊu nÒn kinh tÕ cßn cã nhiÒu bÊt
hîp lý, t×nh tr¹ng l¹m ph¸t, thÊt nghiÖp cßn ë møc ®é cao, th«ng qua tÝn dông
ng©n hµng gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh tæ chøc s¶n xuÊt, h×nh thµnh c¬ cÊu
kinh tÕ hîp lý. MÆt kh¸c, qua ®ã ph¸t triÓn s¶n xuÊt, sö dông hîp lý nguån
14
tailieuonthi
lùc, t¹o ®µ cho sù t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Ho¹t ®éng cña tÝn
dông ng©n hµng lµ huy ®éng nguån tiÒn tÖ nhµn rçi cha ®îc sö dông, ®ang
ph©n t¸n ë c¸c thµnh phÇn kinh tÕ..., ®Ó bæ sung cho c¸c thµnh phÇn cÇn vèn
®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Nhng kh«ng ph¶i lµ r¶i ®Òu cho mäi chñ thÓ mµ cÇn
®Çu t tËp trung, cã träng ®iÓm cho ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶,
phï hîp víi ®Þnh híng ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®¶ng. §Çu t tËp trung, cã chän
läc lµ qu¸ tr×nh tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh kinh doanh tiÒn tÖ nh»m ®¶m b¶o an toµn
ph¸t triÓn cho ®ång vèn, h¹n chÕ rñi ro, æn ®Þnh vµ t¨ng trëng kinh tÕ x· héi.
Cã nh vËy chóng ta míi tËp trung ®îc vèn ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ
mòi nhän, t¹o ®µ kÐo theo sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kh¸c nh: s¶n xuÊt
hµng tiªu dïng, hµng xuÊt khÈu, khai th¸c dÇu khÝ.
TÝn dông ng©n hµng gãp phÇn h¹n chÕ cho vay nÆng l·i ë n«ng th«n.
Vïng n«ng th«n lµ vïng s¶n xuÊt ®¸p øng nhu cÇu cÇn thiÕt cña x· héi,
®ang trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ vµ lµ c¸c ngµnh chÞu sù t¸c
®éng m¹nh nhÊt c¶a thiªn nhiªn, c¬ së h¹ tÇng cña nã cÇn cã ®Çu t lín, thêi
gian hoµn vèn dµi... cÇn ®îc tÝn dông u ®·i.
§èi víi hé n«ng d©n, kÕt qu¶ cña hé tr«ng chê trªn tõng m¶nh ®Êt hä
canh t¸c, rñi ro rÊt lín. ë n«ng th«n tríc ®©y sè lîng lín c¸c hîp t· x· tÝn
dông cïng c¸c tæ chøc cho vay nÆng l·i, gãp vèn, ®ãng hôi ph¸t triÓn m¹nh
mÏ, ho¹t ®éng ®an xen lîi dông lÉn nhau, g©y nhu cÇu khÈn tr¬ng gi¶ t¹o vÒ
tiÒn tÖ. Do ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu qu¶, chñ yÕu lµ lõa ®¶o chiÕm ®o¹t vèn
cña bµ con n«ng d©n nªn hµng lo¹t c¸c hîp t¸c x· tÝn dông, chñ hôi tan r· vµ
ph¸ s¶n.
Trong khi c¸c hîp t¸c x· tÝn dông tan r·, hîp t¸c x· n«ng th«n chØ tån
t¹i trªn danh nghÜa th× chÝnh s¸ch cho vay vèn trùc tiÕp cña ng©n hµng tíi s¶n
xuÊt nh nguån níc m¸t lµm dÞu c¬n kh¸t vèn cña hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
TÝn dông ng©n hµng cho vay trùc tiÕp tíi hé, cïng víi chÕ ®é l·i suÊt u ®·i
kh«ng chØ ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn trong s¶n xuÊt mµ cßn khuyÕn khÝch ngêi
15
tailieuonthi
s¶n xuÊt cã thÓ më réng ®Çu t, lµm giÇu trªn thöa ruéng, m¶nh vên mµ hä
cã quyÒn sö dông.
TÝn dông ng©n hµng kiÓm so¸t ®ång tiÒn vµ thóc ®Èy hé s¶n xuÊt thùc
hiÖn chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ.
Ng©n hµng víi t c¸ch lµ trung t©m tiÒn tÖ, tÝn dông thanh to¸n, th«ng
qua c¸c nghiÖp vô thanh to¸n cã thÓ kiÓm so¸t b»ng ®ång tiÒn mäi ho¹t ®éng
cña nÒn kinh tÕ.
Tríc khi cho vay, c¸n bé tÝn dông ph¶i n¾m ®íc toµn bé t×nh h×nh s¶n
xuÊt kinh doanh cña hé s¶n xuÊt cã nhu cÇu xin vay, vÒ nh÷ng biÕn ®éng
trong thêi kú s¶n xuÊt, cã kh¶ n¨ng lao ®éng, kü n¨ng s¶n xuÊt, t×nh h×nh vèn
tù cã. C¸n bé tÝn dông ph¶i theo dâi xem trong qu¸ tr×nh sö dông vèn vay nhµ
s¶n xuÊt cã sö dông vèn ®óng môc ®Ých hay kh«ng? Cã thu ®îc hiÖu qu¶ tõ
viÖc sö dông vèn hay kh«ng? Th«ng qua ®ã c¸n bé ng©n hµng n¾m b¾t ®îc
kh¶ n¨ng thùc sù cña tõng hé ®Ó cã chÝnh s¸ch ®Çu t cho nh÷ng hé lµm ¨n cã
hiÖu qu¶, hay hç trî khuyÕn khÝch kÞp thêi cho c¸c hé khã kh¨n mµ biÕt n¨ng
®éng s¸ng t¹o trong s¶n xuÊt. Tõ ®ã tÝn dông ng©n hµng cã thÓ kiÓm so¸t ®îc
toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng cña hé s¶n xuÊt.
Còng chÝnh qua viÖc ®Çu t vèn cho c¸c hé s¶n xuÊt, tÝn dông ng©n
hµng ®· gióp cho c¸c hé lµm quen vµ thùc hiÖn chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ. Bëi
v× trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, cßn quan hÖ s¶n xuÊt hµng ho¸ tiÒn tÖ th× nÒn
kinh tÕ cßn sö dông tiÒn tÖ ®Ó tÝnh to¸n hao phÝ lao ®éng x· héi trong s¶n xuÊt
vµ lu th«ng. BÊt cø mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt nµo ®Ó ®¶m b¶o cho sù tån t¹i vµ ph¸t
triÓn cña m×nh còng ph¶i tiÕn hµnh h¹ch to¸n kinh tÕ ®Ó qu¸ tr×nh ho¹t ®éng
s¶n xuÊt ®¹t ®îc hiÖu qu¶.
Khi tÝn dông ng©n hµng ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu vèn bæ xung cho qu¸
tr×nh s¶n xuÊt cña c¸c hé ®îc tiÕn hµnh liªn tôc th× còng lµ lóc ng©n hµng
buéc c¸c hé ph¶i hoµn tr¶ nî vay (c¶ gèc lÉn l·i) ®óng thêi h¹n trong hîp
®ång tÝn dông.
16
tailieuonthi
Nh vËy, b»ng ®éng t¸c gi¸n tiÕp ng©n hµng ®· kÝch thÝch c¸c hé s¶n
xuÊt n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, ph¶i h¹ch to¸n kinh doanh ®Ó tÝnh to¸n cã
hiÖu qu¶, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó sau khi tr¶ nî cho ng©n hµng c¸c hé s¶n xuÊt
vÉn cßn l·i rßng lµ thµnh qu¶ gÆt h¸i ®îc sau qu¸ tr×nh lao ®éng s¶n xuÊt.
TÝn dông ng©n hµng thóc ®Èy hé s¶n xuÊt tiÕp cËn thÞ trêng më réng
s¶n xuÊt hµng ho¸.
Nh ®· tr×nh bµy, c¸c hé s¶n xuÊt ®· quen víi tÝnh chÊt tù cung tù cÊp,
mäi s¶n phÈm lµm ra ®Ó cho tiªu dïng cña chÝnh m×nh. Khi tÝn dông ng©n
hµng ®Çu t cho s¶n xuÊt ph¶i tiÕn ®Õn bíc ph¸t triÓn l¬n h¬n trong s¶n xuÊt
n«ng nghiÖp, ph¶i lµm quen víi h×nh thøc s¶n xuÊt hµng ho¸. S¶n phÈm lµm ra
kh«ng chØ cung cÊp cho tiªu dïng cña ngêi lµm mµ nã cßn lµ hµng ho¸ b¸n
trªn thÞ trêng. ChØ khi b¸n hµng ho¸ ra hé s¶n xuÊt míi cã kh¶ n¨ng tr¶ l·i vµ
nî gèc cho ng©n hµng. ChÝnh qu¸ tr×nh b¸n hµng ho¸ trªn thÞ trêng, víi nÒn
s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ do t¸c ®éng cña c¬ chÕ thÞ trêng ®· gióp hé s¶n xuÊt
h×nh thµnh nh÷ng biÖn ph¸p tèt nhÊt ®Ó tiÕp cËn vµ thÝch nghi víi thÞ trêng,
nh n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, thay ®æi c¸c lo¹i c©y trång con gièng theo
thêi vô cho thÝch hîp, c¶i tiÕn c¸c biÖn ph¸p kü thuËt vÒ gièng, tiÕt kiÖm vËt t
®Ó s¶n phÈm lµm ra ®¸p øng ®îc víi nhu cÇu cña thÞ trêng, thu ®îc lîi
nhuËn cao.
Thªm vµo ®ã khi ®îc tiÕp nhËn vèn ®Çu t cña ng©n hµng mét c¸ch kÞp
thêi cïng víi chÝnh s¸ch u ®·i riªng, hé s¶n xuÊt cã kh¶ n¨ng ngµy cµng më
réng quy m« s¶n xuÊt chÝnh v× vËy mµ tÝnh chÊt s¶n xuÊt hµng ho¸ ngµy cµng
¨n s©u trong tËp tÝnh lao ®éng cña ngêi n«ng d©n.
2.3. ChÊt lîng tÝn dông, ý nghÜa cña viÖc n©ng cao chÊt lîng tÝn dông
2.3.1. Quan ®iÓm vÒ chÊt lîng tÝn dông ng©n hµng
ChÊt lîng tÝn dông lµ viÖc ®¸p øng yªu cÇu cña kh¸ch hµng ( ngêi göi
tiÒn vµ ngêi vay tiÒn) phï hîp víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ ®¶m b¶o sù
tån t¹i, ph¸t triÓn cña ng©n hµng.
17
tailieuonthi
+ §èi víi kh¸ch hµng: tÝn dông ph¸t ra ph¶i phï hîp víi môc ®Ých sö
dông cña kh¸ch hµng víi l·i suÊt vµ kú h¹n hîp lý, thñ tôc ®¬n gi¶n, thu hót
®îc nhiÒu kh¸ch hµng, nhng vÉn ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c tÝn dông. §¸p
øng nhu cÇu vèn cña kh¸ch hµng, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ph¸t
triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶.
+ §èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi: tÝn dông phô vô s¶n xuÊt vµ lu
th«ng hµng ho¸, gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm, khai th¸c kh¶ n¨ng tiÒm tµng
trong nÒn kinh tÕ, thóc ®Èy qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt, gi¶i quyÕt
tèt c¸c quan hÖ gi÷a t¨ng trëng tÝn dông vµ t¨ng trëng kinh tÕ.
+ §èi víi ng©n hµng th¬ng m¹i: Ph¹m vi møc ®é giíi h¹n tÝn dông
ph¶i phï hîp víi thùc lùc cña b¶n th©n ng©n hµng, ®¶m b¶o ®îc nguyªn t¾c
hoµn tr¶ ®óng kú h¹n vµ cã l·i cña tÝn dông, h¹n chÕ thÊp nhÊt møc rñi ro
trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng vµ c¹nh tranh trªn th¬ng trêng, mang l¹i lîi
nhuËn vµ ®¶m b¶o thanh to¸n cho ng©n hµng cã thÓ nãi:
ChÊt lîng tÝn dông lµ mét chØ tiªu tæng hîp, ph¶n ¸nh møc ®é thÝch nghi
cña ng©n hµng th¬ng m¹i víi sù thay ®æi cña m«i trêng bªn ngoµi, thÓ hiÖn
søc m¹nh cña ng©n hµng th¬ng m¹i trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh ®Ó tån t¹i.
ChÊt lîng tÝn dông ®îc x¸c ®Þnh qua nhiÒu yÕu tè: Nh thu hót ®îc
nhiÒu kh¸ch hµng tèt, thñ tôc ®¬n gi¶n, thuËn tiÖn, møc ®é an toµn vèn tÝn
dông, chi phÝ tæng thÓ vÒ l·i suÊt, chi phÝ vÒ nghiÖp vô....
ChÊt lîng tÝn dông kh«ng tù nhiªn sinh ra, ®©y lµ mét qu¸ tr×nh kÕt
hîp ho¹t ®éng gi÷a nh÷ng con ngêi trong tæ chøc, gi÷a nh÷ng tæ chøc víi
nhau trong mét ng©n hµng, v× ®iÒu ®ã kh«ng chØ ®¶m b¶o cho chÊt lîng tÝn
dông mµ cßn nh»m c¶i tiÕn tÝnh hiÖu qu¶ vµ linh ho¹t cña toµn bé c¬ së kinh
doanh, nh»m tho¶ m·n ngµy cµng ®Çy ®ñ nh÷ng yªu cÇu cña kh¸ch hµng.
Nh vËy, chÊt lîng tÝn dông võa lµ mét kh¸i niÖm võa lµ cô thÓ, võa
tr×u tîng vµ lµ mét chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp. §Ó cã chÊt lîng tÝn dông th×
ho¹t ®éng tÝn dông ph¶i cã hiÖu qu¶ vµ quan hÖ tÝn dông ph¶i ®îc thiÕt lËp
18
tailieuonthi
trªn c¬ së tin cËy vµ uy tÝn cña ng©n hµng trong ho¹t ®éng, hay nãi c¸ch kh¸c,
chÊt lîng tÝn dông tû lÖ thuËn víi hiÖu qu¶ vµ ®é tin cËy trong ho¹t ®éng tÝn
dông. HiÓu ®óng b¶n chÊt vµ ph©n tÝch ®¸nh gi¸ ®óng chÊt lîng tÝn dông,
còng nh x¸c ®Þnh chÝnh x¸c nh÷ng nguyªn nh©n nh÷ng tån t¹i cña tÝn dông,
sÏ gióp ng©n hµng t×m ®îc biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó cã thÓ ®øng v÷ng trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng víi sù c¹nh tranh gay g¾t.
2.3.2 C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ chÊt lîng tÝn dông.
Qu¸ tr×nh cho vay hé s¶n xuÊt gãp phÇn t¹o nªn hiÖu qu¶ cuèi cïng
t¨ng thu nhËp cña hé s¶n xuÊt. HiÖu qu¶ ®ã ®îc ®¸nh gi¸ trªn c¸c chØ tiªu
sau:
ChØ tiªu 1
Doanh sè cho vay hé s¶n xuÊt
D nî b×nh qu©n HS X =
Tæng sè hé s¶n xuÊt vay vèn
ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh sè tiÒn vay cña mçi lît hé s¶n xuÊt. Sè tiÒn vay
cµng cao chøng tá hiÖu qu¶ cho vay t¨ng lªn, thÓ hiÖn søc s¶n xuÊt còng nh
quy m« ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña hé s¶n xuÊt t¨ng lªn.
ChØ tiªu 2
D nî cho vay trung h¹n hé SX
Tû lÖ cho vay trung h¹n HSX =
Tæng d nî cho vay hé s¶n xuÊt
Hai chØ tiªu 1 vµ chØ tiªu 2 ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ tÝn dông ng©n hµng ®èi
víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ cña hé s¶n xuÊt qua ®ã ®¸nh gi¸ ®îc chÊt lîng tÝn
dông.
Tû lÖ nµy ph¶n ¸nh møc ®é ®¸p øng nhu cÇu vèn trung h¹n cña hé s¶n
xuÊt ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh. Theo ®¸nh gi¸ tû lÖ tèi thiÓu lµ 30%
tæng d nî (muc tiªu cña Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n
19
tailieuonthi
ViÖt Nam). Tuy vËy tû lÖ cã thÓ cao thÊp tuú thuéc vµo nhu cÇu vèn trung dµi
h¹n t¹i ®Þa ph¬ng còng nh chÝnh s¸ch tÝn dông cña tõng ng©n hµng th¬ng
m¹i.
ChØ tiªu 3: Tèc ®é t¨ng trëng d nî cho vay hé s¶n xuÊt hµng n¨m.
®©y lµ mét dÊu hiÖu cho thÊy c«ng t¸c tÝn dông ho¹t ®éng sö dông kÕt hîp víi
c¸c chØ tiªu tû lÖ nî qu¸ h¹n cã thÓ biÕt ®îc chÊt lîng còng nh hiÖu qu¶
vèn tÝn dông ng©n hµng. Tõ chØ tiªu nµy cã thÓ tÝnh ra tèc ®é t¨ng trëng b×nh
qu©n mét giai ®o¹n cho ®¸nh gi¸ toµn diÖn h¬n chÊt lîng tÝn dông mét thêi
kú nµo ®ã.
ChØ tiªu 4:
Doanh sè thu nî hé s¶n xuÊt
Vßng quay vèn tÝn dông hé s¶n xuÊt =
D nî b×nh qu©n
§Ó ®¬n gi¶n ho¸ trong tÝnh to¸n, d nî b×nh qu©n ®îc tÝnh b»ng c¸ch
lÊy trung b×nh céng d nî ®Çu kú vµ d nî cuèi kú. ®©y lµ chØ tiªu quan träng
xem xÐt chÊt lîng ho¹t ®éng tÝn dông ph¶n ¸nh tÇn suÊt sö dông vèn. Vßng
quay cµng lín víi d nî lu«n t¨ng chøng tá ®ång vèn ng©n hµng bá ra ®· ®îc
sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶, tiÕt kiÖm chi phÝ, t¹o ra lîi nhuËn lín h¬n cho
ng©n hµng.
ChØ tiªu 5:
Nî qu¸ h¹n hé s¶n xuÊt
Tû lÖ nî qu¸ h¹n hé s¶n xuÊt =
Tæng d nî hé s¶n xuÊt
ChØ tiªu nµy ®îc sö dông chñ yÕu trong ®¸nh gi¸ chÊt lîng tÝn dông
ng©n hµng. Ho¹t ®éng ng©n hµng nãi chung vµ ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng
nãi riªng ®Òu chøa ®ùng nhiÒu rñi ro t¸c ®éng ®Õn lîi nhuËn vµ sù an toµn
20
- Xem thêm -
.PDF 
65 
332 
102 
