Tài liệu Một số kinh nghiệm “tăng cường giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thcs thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp”

Tên đề tài: MỘT SỐ KINH NGHIỆM “TĂNG CƯỜNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH THCS THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP”. I. ĐẶT VẤN ĐỀ. "Kỹ năng sống" là khả năng làm chủ bản thân của mỗi người, khả năng ứng xử phù hợp với những người khác và với xã hội, khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống. Có thể nói kỹ năng sống chính là nhịp cầu giúp con người biến kiến thức thành thái độ, hành vi và thói quen tích cực, lành mạnh. Người có kỹ năng sống phù hợp sẽ luôn vững vàng trước những khó khăn, thử thách; biết ứng ứng xử, giải quyết vấn đề một cách tích cực và phù hợp; họ thường thành công hơn trong cuộc sống, luôn yêu đời và làm chủ cuộc sống của chính mình. Ngược lại người thiếu kỹ năng sống thường bị vấp váp, dễ bị thất bại trong cuộc sống. Vì vậy có thể nói, kỹ năng sống của học sinh chỉ có thể được hình thành thông qua hoạt động học tập và giảng dạy cũng như các hoạt động giáo dục khác trong nhà trường. Trong đó hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một trong những hoạt động có ý nghĩa rất quan trọng trong việc rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh. HĐNGLL tạo điều kiện cho HS tiếp xúc và mở rộng ứng dụng thực tế, trải nghiệm được nhiều vấn đề trong các hoạt động xã hội đồng thời gây hứng thú trong học tập. Việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là rất cần thiết, giúp các em rèn luyện hành vi có trách nhiệm đối với bản thân, gia đình, cộng đồng và Tổ quốc; giúp các em có khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống, xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với gia đình, bạn bè và mọi người, sống tích cực, chủ động, an toàn, hài hoà và lành mạnh. Vậy, làm thế nào để chúng ta giáo dục kỹ năng sống cho học sinh? tôi nghĩ có nhiều phương pháp, nhiều cách thức để thực hiện việc này. Nhưng trong bài viết này, tôi xin đưa ra Một số kinh nghiệm "Tăng cường giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp" để góp một phần nhỏ vào việc thực hiện nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục kỹ năng 1 sống trong nhà trường góp phần vào thực hiện mục tiêu giáo dục con người phát triển toàn diện về Đức-Trí-Thể-Mỹ trên cơ sở tiếp thu được các kỹ năng sống đầy đủ. 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN: Qua nghiên cứu tôi thấy HĐNGLL có ý nghĩa rất quan trọng trong việc rèn KNS. Bởi nhiệm vụ trọng tâm cơ bản của HĐNGLL là củng cố tăng cường nhận thức; bồi dưỡng thái độ tình cảm và hình thành hệ thống kỹ năng hành vi. Đặc biệt là nhiệm vụ hình thành hệ thống kỹ năng, hành vi, nhiệm vụ này nhằm rèn cho học sinh những kỹ năng thực hiện các công việc lao động đơn giản, các kỹ năng sáng tạo nghệ thuật, thực hiện các bài thể dục, các trò chơi, các hành vi ứng xử đối với mọi người trong gia đình; nhà trường và xã hội. Kỹ năng tham gia hoạt động tập thể, kỹ năng biết phối hợp với mọi người cùng thực hiện hoạt động chung, nâng cao ý thức tự chủ, tự tin chủ động giao tiếp với mọi người. Dựa vào những kỹ năng hành vi này để rèn luyện kỷ xảo, thói quen đạo đức bền vững và tự quản trong sinh hoạt tập thể. Như vậy chúng ta phải biết phát huy tận dụng nhiệm vụ này của HĐNGLL để góp phần rèn luyện KNS cho học sinh một cách hiệu quả nhất. Mặt khác, HĐNGLL là những hoạt động gần gũi, phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi, lôi cuốn các em tham gia; phạm vi kiến thức kỹ năng rộng lớn, thuận lợi cho giáo viên hướng dẫn lựa chọn các hình thức, phương pháp giáo dục phù hợp. Học sinh dễ tiếp thu, được trực tiếp tham gia hoạt động từ đó hình thành kỹ năng một cách nhanh chóng. 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN: Qua nhiều năm theo dõi, chỉ đạo công tác chuyên môn ở trường THCS Thủy An, tôi thấy thực tế của vấn đề này là: a. Về giáo viên: - Một bộ phận giáo viên chưa thực sự quan tâm đến việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh mà chỉ chú trọng truyền thụ kiến thức ở sách giáo khoa nên 2 chưa chịu khó tìm tòi các hình thức và phương pháp tổ chức cho các hoạt động này nên làm mất sự hứng thú của học sinh. b. Về học sinh: - Học sinh học tập thụ động, chủ yếu chỉ nghe và làm theo thầy cô giáo, ít sáng tạo, tính tự giác chưa cao, lười hoạt động. - Học sinh chỉ có học kiến thức, khả năng ứng phó với các tình huống trong cuộc sống kém, tính tự tin ít, tự ti nhiều, thường nóng nảy, gây gỗ lẫn nhau. - Kỹ năng giao tiếp hạn chế, hay nói tục, chửi bậy. c. Về Phụ huynh: Nguyên nhân khiến đa phần học sinh khó tiếp cận được các hoạt động kỹ năng thực hành xã hội là do phụ huynh không cho phép. Đa số phụ huynh cho rằng con em mình chỉ cần học giỏi kiến thức. Phụ huynh học sinh chỉ khuyến khích các con tìm kiến thức mà quên hướng cho con em mình làm tốt hoạt động đoàn thể, hoạt động xã hội và cách ứng xử trong gia đình. Phần lớn ở gia đình phụ huynh giao tiếp trong gia đình còn nhiều hạn chế, xưng hô chưa chuẩn mực nên các em bắt chước và xưng hô thiếu thiện cảm. d. Về nhà trường. Năm học 2011-2012, Trường THCS Thủy An có 8 lớp với tổng số 255 học sinh. Trường được công nhận danh hiệu trường chuẩn Quốc gia mức độ 1 năm 2011. Từ năm 2003 đến nay luôn đạt danh hiệu trường tiên tiến cấp huyện. Trong hoạt động chuyên môn dạy và học, Nhà trường thường xuyên nghiên cứu, cải tiến nâng cao chất lượng giảng dạy theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh, không ngừng đổi mới PPDH phù hợp với nội dung chương trình. Và đặc biệt chú trọng đến việc "Giáo dục kỹ năng sống" cho học sinh. Nhà trường coi đây là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục. Chính vì thế ngay sau khi Bộ Giáo dục đào tạo đưa nội dung giáo dục kỹ năng sống lồng ghép vào các môn học và hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, nhà trường tiến hành triển khai đồng bộ đến toàn thể cán bộ giáo viên về 3 việc tăng cường rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh. Đẩy mạnh thực hiện phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, HS tích cực”. Mỗi thầy cô giáo tâm huyết, trách nhiệm hơn trong việc giáo dục đạo đức, nhân cách cho học sinh. Mỗi giáo viên trong nhà trường không chỉ nâng cao chất lượng chuyên môn nghiệp vụ, mà còn thường xuyên quan tâm đến đời sống, tâm tư tình cảm của học sinh. Việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trong nhà trường, ngoài việc lồng ghép vào các môn học hàng ngày, hoạt động ngoài giờ lên lớp là một trong những con đường giáo dục có hiệu quả trong việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Chính vì thế ngoài việc xây dựng và hoàn thiện các quy tắc ứng xử văn hóa trong nhà trường, bằng nhiều hình thức khác nhau nhà trường thường xuyên tổ chức những buổi sinh hoạt ngoại khóa với các cuộc thi như "Kể chuyện về Bác Hồ", "Chúng em với an toàn giao thông" trò chơi dân gian, trò chơi vận động,… Trường còn mời cựu chiến binh của xã tới trường trường kể chuyện cho các em nghe về anh bộ đội Cụ Hồ; cho các em đi thăm quan các di tích lịch sử ở địa phương như Đề thờ Nữ Tướng Lê Chân, thăm quan thắng cảnh như Đề Chu Văn An; tham gia các hoạt động dọn vệ sinh bảo vệ môi trường, dọn vệ sinh khu tượng đài liệt sĩ, tổ chức các hoạt động quyên góp ủng hộ bạn nghèo, bạn bị bệnh tật hiểm nghèo...Thông qua những hoạt động này, nhà trường muốn rèn luyện cho các em học sinh tính đoàn kết tập thể, khả năng làm việc theo nhóm. Đồng thời xây dựng tinh thần chia sẻ, ý thức trách nhiệm cho các em. Chính nhờ việc chú trọng giáo dục kỹ năng sống thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của nhà trường đã tạo tinh thần đoàn kết, gắn bó, quan tâm giúp đỡ lẫn nhau trong học tập, học sinh nỗ lực tiếp thu bài giảng và tìm tòi những kiến thức liên quan đến bài học để liên hệ áp dụng vào thực tiễn, qua đó phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Các em cảm thấy rất vui và biết thêm nhiều kiến thức. Nhờ đó các em biết tự chăm sóc bản thân như là tự sắp xếp góc học tập thật ngăn nắp, tự giặt quần áo cho mình, vệ sinh cá nhân và môi trường sống.... Ngoài ra, em còn giúp bố mẹ nhiều việc nhà. Đây được xem là bước tiến quan trọng trong việc đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục xem 4 học sinh là trung tâm, góp phần tạo điều kiện cho việc hoàn thiện nhân cách học sinh ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Từ những thực trạng trên đây, thì việc "Tăng cường giáo dục KNS cho học sinh thông qua HĐGDNGLL" là một việc làm vô cùng cần thiết giúp cho các em say mê, hứng thú trong học tập, các em thấy mình mạnh dạn hơn trong giao tiếp, tự tin hơn trong việc thể hiện những năng lực của bản thân . Trong khuôn khổ của đề tài này, tôi chỉ muốn chia sẻ cùng quý đồng nghiệp một số kinh nghiệm mà chúng tôi đã thực hiện có hiệu quả trong việc"Tăng cường giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp" II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU: Một số kinh nghiệm "Tăng cường giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp". Để tăng cường giáo dục kỹ năng sống thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp chúng tôi đã thực hiện các biện pháp sau: CÁC GIẢI PHÁP TỔ CHỨC THỰC HIỆN VIỆC "TĂNG CƯỜNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP" A. 1: BÁM SÁT NỘI DUNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH . Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh cũng như các quá trình hoạt động giáo dục khác trong nhà trường đều có cấu trúc xác định. Nội dung giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tập trung vào các kỹ năng tâm lý - xã hội là những kỹ năng được vận dụng trong những tình huống hàng ngày để tương tác với người khác và giải quyết có hiệu quả những vấn đề, những tình huống của cuộc sống. Những nội dung này hết sức đơn giản, gần gũi với trẻ em, là những kiến thức tối thiểu để các em có thể tự lập... Và mục đích quan trọng nhất là giúp các em tự tin hơn, tự lập hơn trong cuộc sống”. Vì vậy khi tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp tăng cường giáo dục kỹ năng sống cho học sinh cấn: - Bám sát vào nội dung của giáo dục kỹ năng sống và vận dụng linh hoạt các nội dung của giáo dục kỹ năng sống tuỳ theo từng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp và điều kiện cụ thể. 5 - Xác định rõ các nội dung giáo dục kỹ năng sống (xác định rõ các kỹ năng sống cần hình thành và phát triển cho học sinh) để tích hợp vào nội dung của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. - Tạo ra động lực cho học sinh, làm cho học sinh tham gia một cách tích cực vào quá trình hình thành kỹ năng sống nói chung và kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng ra quyết định, kỹ năng tự nhận thức về bản thân, kỹ năng ứng phó với cảm xúc... 2. ĐẢM BẢO THỰC HIỆN TỐT CÁC NGUYÊN TẮC GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG: Kỹ năng sống là những kỹ năng tâm lý – xã hội cơ bản giúp cho cá nhân tồn tại và thích ứng trong cuộc sống, giúp cho cá nhân vững vàng trước cuộc sống có nhiều thách thức nhưng cũng nhiều cơ hội trong thực tại… Kỹ năng sống đơn giản là tất cả điều cần thiết chúng ta phải biết để có được khả năng thích ứng với những thay đổi diễn ra hằng ngày trong cuộc sống. Vì thế giáo viên cần nắm rõ nắm rõ 5 nguyên tắc về giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. : + Tương tác: các kĩ năng thương lượng, kĩ năng giải quyết vấn đề … được hình thành tốt trong quá trình HS tương tác với bạn bè và những người xung quanh. Tạo điều kiện để các em có dịp thể hiện ý kiến của mình và xem xét ý kiến của người khác... Do vậy GV cần tổ chức các hoạt động có tính chất tương tác trong các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để giáo dục kỹ năng sống cho các em. + Trải nghiệm: Cần phải có thiết kế và tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho HS được hoạt động thực, có cơ hội thể hiện ý tưởng, có cơ hội xử lí các tình huống cũng như phản biện…Kỹ năng sống chỉ được hình thành khi người học trải nghiệm qua thực tế và nó có kĩ năng khi các em được làm việc đó. + Nguyên tắc tiến trình và nguyên tắc thay đổi hành vi: Giáo viên không thể giáo dục kỹ năng sống trong một lần mà kỹ năng sống là một quá trình từ nhận thức- hình thành thái độ- thay đổi hành vi. Thay đổi hành vi của một con người đặc biệt hành vi tốt là quá trình khó khăn. Do vậy giáo dục kỹ năng sống không 6 thể là ngày một ngày hai mà phải là một quá trình và cần duy trì nó không thể là cú nhát, nửa vời được. + Thời gian và môi trường giáo dục: Giáo dục giáo dục kỹ năng sống được thực hiện mọi lúc mọi nơi; giáo dục kỹ năng sống được giáo dục trong mọi môi trường như gia đình, nhà trường, xã hội; cần phải tạo điều kiện tối đa cho HS tham gia vào các tình huống thật trong cuốc sống. Do đó trong quá trình tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp tăng cường giáo dục kỹ năng sống cho học sinh phải đảm bảo thực hiện tốt các nguyên tắc giáo dục kỹ năng sống. 3. PHÁT HUY VAI TRÒ TÁC DỤNG VÀ HIỆU QUẢ CỦA HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP ĐỂ GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là hoạt động được tổ chức theo mục tiêu, nội dung, chương trình dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Bản chất của hoạt động này là thông qua các loại hình hoạt động, các mối quan hệ nhiều mặt, nhằm giúp người học chuyển hoá một cách tự giác, tích cực tri thức thành niềm tin, kiến thức thành hành động, biến yêu cầu của nhà trường thành chương trình hành động của tập thể lớp học sinh và của cá nhân học sinh,tạo cơ hội cho học sinh trải nghiệm tri thức, thái độ , quan điểm và hành vi ứng xử của mình trong môi trường an toàn, thân thiện có định hướng giáo dục. Thông qua hoạt động ngoài giờ lên lớp có thể giúp học sinh sống một cách an toàn , khoẻ mạnh có khả năng thích ứng với biến đổi của cuộc sống hàng ngày.Rèn luyện cho học sinh các kỹ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi như : kỹ năng giao tiếp ứng xử có văn hoá; kỹ năng tổ chức quản lý và tham gia các hoạt động tập thể với tư cách là chủ thể của hoạt động; kỹ năng tự kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, rèn luyện; củng cố, phát triển các hành vi, thói quen tốt trong học tập, lao động và công tác xã hội.Bồi dưỡng thái độ tự giác tích cực tham gia các hoạt động tập thể và hoạt động xã hội; hình thành tình cảm chân thành, niềm tin trong sáng với cuộc sống, với quê hương đất nước; có thái độ đúng đắn đối với các hiện tượng tự nhiên và xã hội. Như vậy, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp thực sự cần thiết và có nhiều khả năng giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Do đó cần phát huy tối đa 7 vai trò, tác dụng và hiệu quả của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để tăng cường giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. B. MỘT SỐ BIỆN PHÁP CỤ THỂ: Sau ®©y t«i xin trao ®æi vµ giíi thiÖu Một số kinh nghiệm "Tăng cường giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp" ở Trường THCS Thủy An mµ chóng t«i ®· thùc hiÖn có hiệu quả trong những năm qua : 1. Thiết kế các chủ đề giáo dục kỹ năng sống phù hợp với nội dung các hoạt động thực hiện chủ đề của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. -Tạo ra nội dung giáo dục mang tính trọn vẹn, thống nhất giữa nội dung giáo dục kỹ năng sống và nội dung của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. - Việc thiết kế các chủ đề giáo dục kỹ năng sống phù hợp với chủ đề của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp được thực hiện qua các bước sau: + Giáo viên phải nắm vững chương trình, phân phối chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của từng khối lớp, đặc biệt là khối lớp giảng dạy và thực hiện hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. + Giáo viên nắm được nội dung của các kỹ năng sống cơ bản cần giáo dục cho học sinh. + Phân tích chương trình hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để xác định những chủ đề nào của chương trình có thể thiết kế được các chủ đề về giáo dục kỹ năng sống.Chẳng hạn: THỜI GIAN - Tháng 9/2011 CHỦ ĐIỂM Truyền thống nhà trường - Tháng Chăm 10/2011 ngoan học giỏi GỢI Ý NỘI DUNG VÀ HÌNH THỨC HOẠT ĐỘNG CHỦ ĐỀ GDKNS - Nghe nói chuyện về ý nghĩa tên trường. - Phát động phong trào quyên góp sách GK, vở tặng các bạn có hoàn cảnh khó khăn. - Tổ chức cuộc thi “ An toàn giao thông” -Kỹ năng lắng nghe tích cực -Kỹ năng thể hiện sự cảm thông. - Kĩ năng làm chủ bản thân. -Kỹ năng thể hiện sự tự tin. - Kỹ năng đảm nhận trách nhiệm -Kĩ năng hoạt động đội, nhóm - Tổ chức câu lạc bộ : “Học mà vui, vui mà học”. - Tổ chức câu lạc bộ “Đôi bạn cùng tiến”. - Phát động phong trào hoa điểm 10. 8 Tháng 11/2011 - Phát động phong trào Chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam -Làm báo chủ đề về thầy cô, mái trường. Tôn sư - Sinh hoạt tập thể kỉ niệm ngày 20/11 trọng đạo -Tổ chức hội thi văn nghệ : Tiếng hát mừng thầy cô. - Tìm hiểu về truyền thống quân đội, nghe nói Tháng Uống nước chuyện về anh bộ đội Cụ Hồ 12/2011 nhớ nguồn - Tập hát những bài hát về anh bộ đội. - Tổ chức cho học sinh tìm hiểu về truyền thống địa phương Mừng đảng Tháng - Sinh hoạt tập thể kỷ niệm ngày 3/2, nghe nói mừng 1,2/2012 chuyện về truyền thống quê hương, đất nước, xuân. Đảng. Tháng 3/2012 Tháng 4/2012 Tháng 5/2012 Tháng 6,7,8/ 2012 Tiến bước lên đoàn Hòa bình hữu nghị Kính yêu Bác Hồ Hè vui bổ ích - Thi kể chuyện về bà, mẹ, các vị nữ anh hùng dân tộc. -Giao lưu văn nghệ- trò chơi dân gian - Tổ chức hội thi: “Nghi thức đội”. - Tổ chức cuộc thi sưu tầm tranh ảnh, tư liệu về cuộc sống của thiếu nhi các nước trên thế giới. - Tổ chức hội thi: “Múa hát tập thể” -Kĩ năng hợp tác... - Kỹ năng đảm nhận trách nhiệm -Kĩ năng hoạt động đội, nhóm -Kĩ năng hợp tác. -Kỹ năng sáng tạo. -Kỹ năng lắng nghe tích cực - Kĩ năng văn nghệ. -Kỹ năng lắng nghe tích cực -Kỹ năng giao tiếp -Kỹ năng điều khiển các hoạt động tập thể -Kĩ năng xác định giá trị -Kỹ năng sáng tạo. -Kỹ năng giải quyết vấn đề... -Kĩ năng xác định giá trị -Kỹ năng thể hiện sự tự tin... -Kỹ năng lắng nghe tích cực -Kỹ năng thể hiện sự tự tin. - Sinh hoạt tập thể kỷ niệm ngày sinh nhật Bác: Nghe kể chuyện về Bác Hồ. Tìm hiểu về Bác Hồ với thiếu nhi Việt Nam. - Tổ chức hội thi: “Chúng em kể chuyện Bác Hồ”. - Tổ chức câu lạc bộ “ Sao nhi đồng” -Kỹ năng thể hiện - Tổ chức hội trại sự tự tin. -Kỹ năng điều khiển các hoạt động tập thể. -Kỹ năng giao tiếp 2. Vận dụng linh hoạt các loại hình hoạt động, các hình thức tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để thực hiện mục tiêu giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. - Luôn "làm mới" các hình thức thực hiện từng chủ đề của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp 9 - Đa dạng hoá các loại hình hoạt động của hoạt động GD ngoài giờ lên lớp. - Tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để thu hút học sinh tích cực tham gia. - Sự mới lạ bao giờ cũng có sức hấp dẫn đối với học sinh khiến các em say mê khám phá. Các hoạt động mà nội dung đơn điệu, hình thức không phong phú học sinh dễ chán nản hoặc thờ ơ. Vì vậy cần sử dụng linh hoạt các loại hình hoạt động, các hình thức tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để thực hiện mục tiêu giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Sau đây tôi đưa ra một hình thức tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp lồng ghép giáo dục kỹ năng sống cho học sinh: Giáo viên phụ trách cần phải xây dựng các hoạt động theo từng chủ đề, chủ điểm của từng tháng và có kịch bản cho từng hoạt động và có sự chuẩn bị chu đáo về cả hình thức tổ chức và các điều kiện phục vụ cho hoạt động đó. Khi tiến hành tổ chức một HĐNGLL cần phải tiến hành theo các bước sau: Bước 1: Đặt tên chủ đề hoạt động và xác định các yêu cầu giáo dục phải đạt được. Bước 2: Giáo viên phụ trách cần vạch kế hoạch, thời gian tiến hành. Chuẩn bị về nội dung, hình thức hoạt động, các phương tiện cần thiết phục vụ cho hoạt động. Phân công công việc cụ thể, dự kiến các tình huống xảy ra. Thường xuyên đôn đốc, kiểm tra sự chuẩn bị. Bước 3: Tiến hành hoạt động. Đối với các hoạt động của lớp, cần cố gắng tạo điều kiện để học sinh tự quản, tự điều khiển, nhất là ở các lớp 8, lớp 9; còn giáo viên nên đóng vai trò là người hỗ trợ, là người giúp đỡ các em. Bước 4: Rút kinh nghiệm và đánh giá kết quả. Cần phải rút kinh nghiệm để các hoạt động tiếp theo được tốt hơn, hiệu quả hơn. Khi rút kinh nghiệm và đánh giá kết quả cần tập trung vào hình thức tổ chức hoạt động, nội dung hoạt động, quá trình tự quản, tự điều khiển của học sinh để bước chuẩn bị cho những hoạt động tiếp theo đạt yêu cầu và mục tiêu đề ra. 10 Ví dụ tổ chức một hoạt động: Chủ đề: Bác Hồ kính yêu. a) Mục đích: Giúp các em hiểu sơ lược về cuộc đời và sự nghiệp của Bác Hồ. Tự hào là cháu ngoan của Bác, các em phấn đấu rèn luyện, học tập tốt để trở thành Đội viên tốt, cháu ngoan Bác Hồ, chủ nhân tương lai của đất nước. Hình thành và rèn luyện cho học sinh kỹ năng mạnh dạn, thích giao tiếp, độc lập suy nghĩ, sáng tạo, đồng thời rèn luyện cho nhiều em khả năng tổ chức, điều khiển các hoạt động tập thể. Tạo cho học sinh trong lớp không khí phấn khởi, tin tưởng “Vui mà học, học mà vui”, làm cho các em luôn luôn sẵn sàng tham gia các hoạt động của lớp. b) Chuẩn bị: * Bảng di động * Phấn màu đỏ để ghi từ hàng dọc. * Phấn màu trắng để ghi chữ cái hàng ngang. * Ảnh chụp: Chân dung Bác, cảng Bến Nhà Rồng. c) Nội dung ô chữ: Ô chữ: (1) (3) K V Ă N (2) K I Ế P I M Đ Ồ N G (4) N H Ư (5) (6) (9) N G Ô H A B A B Ạ C N G U Y Ệ T H Ồ Q U A N I B À T R Ư N G (7) T R À N G A N (8) H Ồ N G N G A N G Q U Y Ề N (10) H À N G * Gợi ý tìm từ: 11 G Hàng ngang thứ 1: (Từ gồm 5 chữ cái): Tên Bác Hồ ghi trong sổ lương ngày 5/6/1911 trên con tàu La – tút –sơ - Tơ - rê – vin của Pháp. Đáp án: VĂN BA  xuất hiện chữ B (Ngày 5/6/1911 Bác Hồ đã ra đi tìm đường cứu nước và trên con tàu La – tút –sơ - Tơ - rê – vin của Pháp Bác đã lấy tên là Văn Ba). Hàng ngang thứ 2: (Từ gồm 7 chữ cái): Nơi có đền thờ Trần Hưng Đạo tại Chí Linh – Hải Dương. Đáp án: KIẾP BẠC  xuất hiện chữ Ê Hàng ngang thứ 3: (Từ gồm có 7 chữ cái): Người đội truởng đầu tiên của Đội TNTP Hồ Chí Minh. Đáp án: KIM ĐỒNG  xuất hiện chữ N Hàng ngang thứ 4: (Từ gồm 7 chữ cái): Đây là tên con sông mà ngày nay có tên là sông Cầu Đáp án: NHƯ NGUYỆT  xuất hiện chữ N Hàng ngang thứ 5: (Từ gồm 7 chữ cái): Tên của Chủ tịch Hồ Chí Minh dùng khi hoạt động ở Trung Quốc. Đáp án: HỒ QUANG  xuất hiện chữ H Hàng ngang thứ 6: ( Từ gồm 10 chữ cái): Tên 2 nữ tướng trong cuộc khởi nghĩa chống giặc phương Bắc xâm lược. Đáp án: HAI BÀ TRƯNG  xuất hiện À Hàng ngang thứ 7: (Từ gồm 7 chữ cái): Chẳng thơm cũng thể hoa nhài Dẫu không thanh lịch cũng người………... Đáp án: TRÀNG AN  xuất hiện chữ R Hàng ngang thứ 8: ( Từ gồm 4 chữ cái) : Đây là con sông còn có tên là Nhị Hà. Đáp án: HỒNG  xuất hiện Ồ Hàng ngang thứ 9: ( Từ gồm 8 chữ cái): Tên vị vua chiến thắng quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng. Đáp án: NGÔ QUYỀN  xuất hiện N 12 Hàng ngang thứ 10: ( Từ gồm 9 chữ cái): Phố có số nhà 48, nơi đây vào năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết Bản Tuyên ngôn độc lập bất hủ. Đáp án: HÀNG NGANG  xuất hiện G Các chữ xuất hiện ở từ hàng ngang: BẾN NHÀ RỒNG Gợi ý từ chìa khoá: Từ gồm 3 tiếng có 10 chữ cái: Tên một bến cảng của thành phố mang tên Bác. Nơi đây vào ngày 5/6/1911, Bác Hồ của chúng ta đã ra đi tìm đường cứu nước. Trên đây là một hình thức tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp, hoạt động này đã thu hút 100% các em trong toàn trường tham gia, nó tạo cho các em sự thoải mái, không nhàm chán mà còn giúp các em chăm chỉ, hăng say, phấn đấu, rèn luyện học tập trở thành con người phát triển toàn diện xứng đáng là chủ nhân tương lai của đất nước. 3. Một số hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường THCS Thủy An nhằm thực hiện giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Xuất phát từ nội dung giáo dục ngoài giờ lên lớp và nội dung, nguyên tắc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS chúng tôi đã tiến hành các hoạt động cụ thể như sau: a. Hoạt động văn hóa nghệ thuật: Đây là một loại hình hoạt động quan trọng, không thể thiếu được trong sinh hoạt tập thể của trẻ em, nhất là học sinh THCS. Hoạt động này bao gồm nhiều thể loại khác nhau: Hát, múa, thơ ca, kịch ngắn, kịch câm, tấu vui, độc tấu, nhạc cụ, thi kể chuyện… Các hoạt động này góp phần hình thành cho các em kỹ năng mạnh dạn, tự tin trước đám đông. Đây là một trong những kỹ năng rất quan trọng trong xu thế toàn cầu hóa. Xác định được tầm quan trọng của hoạt động này nhà trường đã thường xuyên tổ chức các hoạt đông phù hợp với chủ điểm từng tháng. 13 Hội thi văn nghệ nhân dịp đón Bằng công nhận trường đạt chẩn Quốc gia. . 14 Hội thi Chúng em “Kkể chuyện Tấm gương đạo đức Bác Hồ” Tổ chức lễ kí cam kết thực hiện pháp luật. 15 Tổ chức “ Hội thi văn nghệ” b. Hoạt động vui chơi giải trí, thể dục thể thao: Vui chơi, giải trí là nhu cầu thiết yếu của trẻ, đồng thời là quyền lợi của các em. Nó là một loại hoạt động có ý nghĩa giáo dục to lớn đối với học sinh ở trường tiểu học. Hoạt động này làm thỏa mãn về tinh thần cho trẻ em sau những giờ học căng thẳng, góp phần rèn luyện một số phẩm chất: tính tổ chức, kỉ luật, nâng cao tinh thần trách nhiệm, tinh thần đoàn kết, lòng nhân ái… Nói về hoạt động này thì nhà trường đã tổ chức thực hiện có hiệu quả đạt mục tiêu đã đề ra. Hội trại và Hội thi nghi thức đội. 16 Tổ chức hội thi “Múa hát tập thể” Hội thi “Cầu lông” cấp trường. 17 Tổ chức Trò chơi dân gian "Kéo co" được HS yêu thích c. Hoạt động xã hội: Bước đầu đưa học sinh vào các hoạt động xã hội để giúp các em nâng cao hiểu biết về con người, đất nước, xã hội. Đây là một hoạt động tuy khó nhưng nó mang một ý nghĩa vô cùng to lớn. Thông qua hoạt động này, giáo dục cho các em tình yêu quê hương đất nước, niềm tự hào dân tộc và giáo dục các em có tinh thần trách nhiệm, có nghĩa vụ đối với cộng đồng; các em sẽ được bồi dưỡng thêm về nhân cách, đặc biệt là tình người. Trong thực tế, hoạt động này đã được nhà trường tiến hành tương đối tốt. Hoạt động này phải được khai thác một cách triệt để nhằm phát triển tối đa nhân cách ở các em. 18 Lễ dâng hương Đền thờ nữ tướng Lê Chân của HS Tổ chức phát động phong trào: Quyên qóp giúp đỡ người nghèo. d. Hoạt động lao động công ích: Đây là một loại hình đặc trưng của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Thông qua lao động công ích sẽ giúp các em gắn bó với đời sống xã hội, với công cuộc xây dựng đất nước. Ngoài ra lao động công ích còn góp phần làm cho trẻ hiểu thêm về giá trị lao động, từ đó giúp trẻ có ý thức lao động lành mạnh. 19 Lao động công ích giúp trẻ vận dụng kiến thức vào đời sống như: Trực nhật, vệ sinh lớp học, sân trường, làm đẹp bồn hoa, cây cảnh cho đẹp trường, lớp. Đây là hoạt động thật sự cần thiết giúp các em thích nghi với cuộc sống xung quanh. Sau này dù có rơi vào hoàn cảnh khắc nghiệt nào thì các em vẫn có thể tồn tại được. Đó là nhờ các em biết lao động. Hoạt động này được tiến hành thường xuyên trong nhà trường. Vệ sinh môi trường là hoạt động thường xuyên của HS trong trường. e. Hoạt động tiếp cận khoa học - kĩ thuật: Đây là hoạt động giúp các em tiếp cận được những thành tựu khoa học - công nghệ tiên tiến của nhân loại, của đất nước, của địa phương. Điều đó sẽ tạo cho các em niềm tin, kích thích học tập và mong muốn đạt được kết quả tốt hơn. Những hoạt động này có thể là sưu tầm những bài toán vui, sưu tầm các loại cây thuốc quý; thi hỏi đáp về các hiện tượng của tự nhiên và xã hội, tìm hiểu các danh nhân, các nhà bác học, đố vui có thưởng… Đây là một hoạt động nhằm tạo điều kiện cho các em làm quen với việc nghiên cứu khoa học và tự khẳng định mình. Có thể nói đây là hoạt động mà nhà trường đang chú trọng. 20