MÔ TẢ SÁNG KIẾN
Tên sáng kiến: “VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH HỢP
MỘT SỐ BÀI HỌC PHẦN LỊCH SỬ VIỆT NAM”
Mã số: ………………………………
Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Chuyên môn
A. Tình trạng giải pháp đã biết
Lịch sử không chỉ là một môn khoa học cơ bản mà còn là một môn học có vị
trí hàng đầu trong việc giáo dục nhân cách, tinh thần dân tộc, hun đúc nên lòng
yêu nước .Từ những hiểu biết về quá khứ, thông qua việc dạy và học môn lịch
sử sẽ góp phần hình thành cho học sinh về ý thức trách nhiệm của một công dân
sau này đối với đất nước.
Tuy nhiên, do có những nhận thức sai lệch về vị trí chức năng của môn lịch
sử, xem đây là môn phụ nên dẫn đến thái độ thờ ơ ít được phụ huynh cũng như
học sinh quan tâm,... từ đó dẫn đến sự giảm sút chất lượng bộ môn. Đa phần học
sinh gặp khó khăn khi giáo viên yêu cầu nhắc lại kiến thức lịch sử đã học và tình
trạng này cũng khá phổ biến ở nhiều trường học hiện nay. Mặc khác, việc dạy
học lịch sử liên quan đến kiến thức của rất nhiều bộ môn( Toán, Vật lý, âm
nhạc, mĩ thuật, văn học..). Vì thế việc khai thác tốt kiến thức của các bộ môn có
liên quan không chỉ giúp tạo hứng thú cho các em mà còn tạo nên sự gắn kết
kiến thức của các môn học, giữa nội dung học tập với thực tiễn cuộc sống, làm
cho việc học tập lịch sử trở nên có ý nghĩa hơn đối với học sinh. Từ đó góp
phần nâng cao năng lực của người học, giúp đào tạo những con người có đầy đủ
phẩm chất và năng lực để giải quyết các vấn đề của cuộc sống hiện đại.
* Ưu khuyết điểm của những giải pháp đã, đang áp dụng tại đơn vị
* Ưu điểm :
+ Giáo viên đã có vận dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy lịch sử
giúp tiết học thêm phần sinh động, học sinh hứng thú học tập;
Phụ lục I-b
+ Việc liên môn giúp các em nhìn thấy mối quan hệ giữa các môn học,
khơi dậy sự tìm tòi, sáng tạo ở học sinh;
+ Giúp giáo viên khắc phục được tình trạng khô cứng trong dạy học tạo
động lực cho học sinh học tập tốt hơn môn học của mình
* Hạn chế :
+ Việc vận dụng kiến thức liên môn thực hiện chưa sâu, chỉ tích hợp ở
mức độ thấp, chung chung, chưa làm rõ trọng tâm hoặc liên hệ còn gượng ép;
+ Để chuẩn bị cho việc dạy học vận dụng kiến thức liên môn đòi hỏi giáo
viên phải có vốn kiến thức rộng, phải đầu tư tìm tòi nghiên cứu tài liệu minh
họa cho bài dạy mất nhiều thời gian và phải có sự chuẩn bị chu đáo cho mọi
khâu của tiết học, việc vận dụng phải khéo léo, linh hoạt nếu không sẽ không
mang lại tác dụng giáo dục như mong muốn.
B. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến
I. Mục đích của giải pháp:
Lịch sử là một môn học có nội dung khá dài và tương đối khô khan
đối với học sinh, đặc biệt là học sinh Trung học cơ sở. Các em rất dễ nhàm chán
với chuỗi những sự kiện lịch sử, với những mốc thời gian chằng chịt khó nhớ,...
chẳng lấy gì làm thích thú. Chính vì thế việc tạo hứng thú học tập bộ môn lịch
sử cho học sinh là một việc làm hết sức cần thiết giúp các em yêu thích môn
học, tích cực tham gia tìm hiểu, khai thác và tiếp thu được lượng kiến thức mà
người giáo viên muốn truyền đạt. Làm được việc đó chứng tỏ rằng tiết dạy- tiết
học đã thành công.
Hơn nữa dạy học liên môn tích hợp là một trong những nguyên tắc
quan trọng trong dạy học hiện đại nói chung và dạy học lịch sử nói riêng. Dạy
học tích hợp liên môn nhằm phát huy tính tích cực của học sinh, đồng thời nâng
cao chất lượng giáo dục.Vì vậy, phương pháp này vừa thực hiện chủ trương đổi
mới phương pháp dạy học vừa đồng thời tạo ra cho thầy và trò một tâm thế tốt
2
Phụ lục I-b
để truyền đạt và tiếp thu bài học lịch sử một cách hiệu quả nhất. Bên cạnh đó
phương pháp này làm cho người học sử nhận thức được sự phát triển xã hội một
cách liên tục, thống nhất, thấy được mối liên hệ hữu cơ giữa các lĩnh vực của đời
sống xã hội, khắc phục được tính rời rạc trong kiến thức.Từ đó tạo nên sự gắn
kết kiến thức của các môn học, giữa nội dung học tập với thực tiễn góp phần
nâng cao năng lực của người học, giúp đào tạo những con người có đầy đủ phẩm
chất và năng lực để giải quyết các vấn đề của cuộc sống hiện đại.
II. Nội dung giải pháp
1. Tính mới
- Dạy học tích hợp góp phần làm cho bài giảng thêm sinh động, hấp
dẫn, giúp học sinh khắc sâu các kiến thức lịch sử đã học, từ đó giúp các em có
thể hiểu bài nhanh chóng, học bài nhanh thuộc và nhớ bài lâu hơn.
- Phát huy tính chủ động, sáng tạo của học sinh. Phát triển ở học sinh kĩ
năng thực hành, vận dụng được kiến thức từ các môn học khác vào giải quyết
vấn đề thực tiễn trong học tập bộ môn lịch sử cũng như trong thực tiễn cuộc
sống.
- Góp phần giáo dục tư tưởng, tình cảm cho học sinh, hun đúc lòng yêu
nước, lòng tự hào dân tộc.
- Học sinh biết phân tích, đánh giá một vấn đề thực tiễn từ đó rút ra được
bài học kinh nghiệm cho bản thân trong cuộc sống.
2. Một số hạn chế, khó khăn trong quá trình dạy và học theo phương
pháp cũ:
* Đối với giáo viên: Việc truyền thụ kiến thức mang tính chất áp đặt,
một chiều. Nội dung bài dạy chỉ đơn thuần dựa vào nội dung kiến thức sách
giáo khoa một cách khô khan cứng nhắc làm cho tiết học nhàm chán, kém sinh
động. Giáo viên cảm thấy chưa hoàn thành tốt nhất nhiệm vụ giảng dạy của
mình, chưa thật sự lôi cuốn được học sinh hứng thú tham gia vào tiết học,…
* Đối với học sinh:
3
Phụ lục I-b
- Học sinh tiếp thu kiến thức một cách thụ động, máy móc. Rập khuôn
theo cách học thuộc lòng những nội dung kiến thức của giáo viên cung cấp.
- Do kiến thức không được khắc sâu nên học sinh phải mất nhiều thời
gian cho việc học thuộc bài trong khi nhiệm vụ học tập của các môn học khác
thì rất nhiều đã tạo nên tâm lí mệt mỏi, chán nản.
- Chưa vận dụng được các kiến thức đã học vào việc giải quyết các tình
huống trong thực tiễn cuộc sống.
3. Cách thức thực hiện
I. BƯỚC MỘT : Tìm hiểu chương trình, SGK các môn học khác -> Chọn
các nội dung có liên quan đến nội dung chương trình Lịch Sử Việt Nam
- Ý nghĩa : trong chương trình, sách giáo khoa các môn học khác có rất nhiều
nội dung kiến thức có thể tích hợp trong môn Lịch sử - nhất là môn Văn, Địa lí,
Âm nhạc, giáo dục công dân . . . Do vậy việc tìm hiểu chương trình, sách giáo
khoa các môn học khác để chọn các nội dung có liên quan đến bộ môn Lịch sử
là việc làm cần thiết giúp học sinh liên tưởng, củng cố các kiến thức của các
môn học khác. Đồng thời việc tìm hiểu chương trình giúp giáo viên thấy được
vai trò, mối liên hệ giữa các môn với bộ môn Lịch sử, giúp sưu tầm tài liệu phù
hợp.
- Giáo viên cần thống kê những tác phẩm, tài liệu, nhân vật, các kĩ năng,
nội dung giáo dục cần thiết của các bộ môn khác có liên quan đến việc liên môn,
tích hợp vào bộ môn Lịch sử
II.BƯỚC HAI : Xác định địa chỉ tích hợp và chủ đề giáo dục tích hợp ở bài
lịch sử có thể tich hợp.
- Đầu tiên giáo viên lập kế hoạch chung cho từng chủ đề : xác định kiến
thức, việc rèn kĩ năng, kết hợp với giáo dục tích hợp có liên quan
- Sau đó giáo viên nghiên cứu kĩ bài học lịch sử xem bài học đó có liên
quan đến kiến thức của bộ môn nào, nội dung nào, nằm ở khối lớp mấy, bài nào
4
Phụ lục I-b
- Giáo viên nghiên cứu sách giáo khoa, chương trình và nội dung bộ môn
đó rồi tích hợp vào bài học lịch sử.Nếu gặp khó khăn về kiến thức, giáo viên có
thể trao đổi với giáo viên các môn liên quan để nắm rõ hơn rồi nghiên cứu đưa
vào giáo án cho phù hợp
MỘT VÀI NỘI DUNG TÍCH HỢP LIÊN MÔN MÀ CHÚNG TÔI ĐÃ
NGHIÊN CÚU ÁP DỤNG TẠI ĐƠN VỊ
3.1: Tích hợp môn Ngữ văn vào giảng dạy lịch sử
Các tác phẩm văn học từ xưa đến nay, có vai trò to lớn đối với việc dạy
học lịch sử ở trường phổ thông. Bằng những hình tượng cụ thể các tác phẩm
văn học có tác động mạnh mẽ đến tư tưởng, tình cảm người đọc, trình bày
những nét đặc trưng tiêu biểu của các hiện tượng kinh tế, chính trị, những quy
luật của đời sống xã hội. Mặt khác,giữa văn học và sử học có mối liên hệ khăng
khít. Bởi lẽ trong khi sáng tác một tiểu thuyết, nhà văn phải nghiên cứu các tài
liệu lịch sử. Không ít tác phẩm văn học, tự nó là một tư liệu lịch sử. Vì vậy, khai
thác yếu tố lịch sử trong một tác phẩm văn học có ý nghĩa quan trọng trong
giảng dạy bộ môn lịch sử
Ví dụ khi dạy bài : “Cuộc kháng chiến từ năm 1858 đến năm 1873”
VD1 : Tìm hiểu nổi khốn khổ của nhân dân ta trong những ngày đầu thực dân
Pháp tiến hành xâm lược
* Giải pháp cũ :
- Học sinh sẽ trả lời theo suy nghĩ của mình (nội dung này không có ghi
nhận trong sách giáo khoa nên ít học sinh trả lời được)
- Hoặc là giáo viên sẽ cung cấp, giới thiệu luôn với học sinh về nổi
khốn khổ của nhân dân ta trong những ngày đầu bị Pháp xâm lược
* Giải pháp mới :
- Giáo viên định hướng cho học sinh sưu tầm các tác phẩm văn học giai
đoạn nửa cuối thế kỷ XIX
5
Phụ lục I-b
- Giáo viên giúp học sinh lựa chọn những tác phẩm văn học có nội dung
phù hợp với bài dạy( chạy Tây của Nguyễn Đình Chiểu..)
- Phân tích các tác phẩm văn học đã chuẩn bị và rút ra câu trả lời
+ Khi tìm hiểu tình hình chiến sự tại Đà Nẵng, giáo viên định hướng và cho học
sinh phân tích bài thơ của Phan Chu Trinh
“ Kìa đâu súng nổ đã nghe đùng
Cách bữa tàu Tây lại Vũng Thùng
Nửa hạt Hòa Vang rân tiếng súng
Mấy ngày Đà Nẵng đậu buồm bông”
( Phan Chu Trinh )
Qua bài thơ giúp học sinh hiểu rõ được tính chất ác liệt, khủng khiếp của
cuộc chiến tranh, lần đầu tiên nhân dân ta phải đương đầu với các loại vũ khí
hiện đại của bọn xâm lược tư bản phương Tây
+ Giáo viên cho học sinh thấy sự tan tác, hoảng loạn của người dân Nam bộ
trước súng đạn, đại bác tấn công của kẻ thù khi thực dân Pháp tấn công vào Gia
Định, đồng thời qua đó bày tỏ tình cảm của tác giả mong muốn có một vị anh
hùng đứng ra chống giặc qua bài “Chạy giặc” của nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu
“ Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây,
Một bàn cờ thế phút sa tay.
Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy,
Mất ổ bầy chim dáo dác bay.
Bến Nghé của tiền tan bọt nước,
Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây.
Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng,
Nỡ để dân đen mắc nạn này?”
( Nguyễn Đình Chiểu )
VD2 : Tìm hiểu tinh thần kháng chiến của nhân dân ta trong những ngày đầu
chống quân Pháp xâm lược
6
Phụ lục I-b
* Giải pháp cũ :
- Học sinh có thể trả lời theo hiểu biết của mình là nhân dân ta đấu tranh kiên
cường, bất khuất,… (trả lời theo cách hiểu rập khuôn, khẩu hiệu)
* Giải pháp mới :
- Giáo viên cung cấp cho học sinh một đoạn trích trong bài “ Văn tế nghĩa sĩ
Cần Giuộc”
Nhớ linh xưa :
Cui cút làm ăn; toan lo nghèo khó.
Chưa quen cung ngựa, đâu tới trường nhung; chỉ biết ruộng trâu, ở trong
làng bộ. Việc cuốc, việc cày, việc bừa, việc cấy, tay vốn quen làm; tập khiên, tập
súng, tập mác, tập cờ, mắt chưa từng ngó.
Tiếng phong hạc phập phồng hơn mươi tháng, trông tin quan như trời
hạn trông mưa; mùi tinh chiên vấy vá đã ba năm, ghét thói mọi như nhà nông
ghét cỏ.
Bữa thấy bòng bong che trắng lốp, muốn tới ăn gan; ngày xem ống khói
chạy đen sì, muốn ra cắn cổ.
Một mối xa thư đồ sộ, há để ai chém rắn đuổi hươu; hai vòng nhật nguyệt
chói lòa, đâu dung lũ treo dê bán chó.
Nào đợi ai đòi ai bắt, phen này xin ra sức đoạn kình; chẳng thèm trốn
ngược trốn xuôi, chuyến này dốc ra tay bộ hổ.
(Trích Văn tế nghĩa sĩ Cần Giộc -Nguyễn Đình
Chiểu )
? Em có nhận xét gì về tinh thàn đấu tranh của nhân dân ta trong những
ngày đầu thực dân Pháp xâm lược?
Học sinh thấy được lòng căm thù quân xâm lược, thái độ căm ghét trước
hành động bán nước của triều đình phong kiến nhà Nguyễn và tinh thần kháng
chiến của nhân dân ta trong công cuộc đấu tranh chống kẻ thù xâm lược không
màn đến bổng lộc, bất chấp lệnh tổng bãi binh của triều đình phong kiến.
7
Phụ lục I-b
3.2: Tích hợp môn Địa lí vào giảng dạy lịch sử
Không chỉ sử dụng tài liệu văn học hay trong lĩnh vực nghệ thuật, việc
vận dụng liên môn với các lĩnh vực khoa học khác cũng đóng vai trò quan trọng.
Trong đó không thể không kể đến lĩnh vực địa lý. Việc xác định điều kiện tự
nhiên, khí hậu, địa hình của một khu vực đóng vai trò vô cùng quan trọng đối
với lịch sử của khu vực đó.
Ví dụ khi dạy bài : “Cuộc kháng chiến từ năm 1858 đến năm 1873”
Nội dung tìm hiểu : Tại sao Pháp chọn Đà Nẵng làm điểm tấn công đầu tiên ?
* Giải pháp cũ : Giáo viên sẽ cho học sinh khai thác từ sách giáo khoa
và nêu lí do Pháp xâm lược nước ta . Tuy nhiên giải pháp này không rèn kĩ
năng phân tích, đánh giá, nhận xét vị trí địa lý để giúp học sinh khắc sâu được
kiến thức về nguyên nhân Pháp xâm lược
* Giải pháp mới :
- Giáo viên cho học sinh khai thác bản đồ các nước Đông Nam Á và
bản đồ Việt Nam để xác định và nêu được tầm quan trọng của vị trí trí địa lí
nước ta, vị trí của Đà Nẵng
+ Có nhiều cảng nước sâu, thuận lợi cho tàu chiến Pháp neo đậu
+ Cách kinh thành Huế 100km về hướng Bắc, gần Huế nên sẽ thực hiện
được kế hoạch đánh nhanh thắng nhanh của Pháp,nhanh chóng buộc triều đình
nhà Nguyễn đầu hàng
+ Có đồng bằng Nam - Ngãi rộng lớn,…
=> Là những điều kiện thuận lợi để Pháp chọn Đà Nẵng làm điểm tấn công
đầu tiên khi xâm lược nước ta.
? Tại sau sau thất bại trong kế hoạch đánh nhanh thắng nhanh ở Đà
Nẵng, Pháp kéo quân vào Gia Định ?
- Tiếp tục khai thác bản đồ cuộc kháng chiến của nhân dân ta chống thực
dân Pháp xâm lược (1858-1885) để thấy được Gia Định là điểm quan trọng thứ
hai thực dân Pháp muốn tấn công sau khi thất bại ở Đà Nẵng. Vì :
8
Phụ lục I-b
+ Gia Định xa Trung Quốc tránh được sự can thiệp của nhà Thanh.
+ Xa kinh thành Huế tránh sự tiếp viện không kịp thời của triều đình Huế.
+ Chiếm các cảng biển quan trọng ở miền Nam trước khi Anh tiến vào. Từ
Gia Định có thể dò đường lên chiếm Cao Miên và Trung Quốc
+ Là vùng trọng điểm ở Nam Kì, có đồng bằng Nam Bộ rộng lớn – là vựa
lúa của triều đình nhà Nguyễn, chiếm được nơi này sẽ cắt được nguồn lương
thực quan trọng của triều đình Huế
Hoặc khi dạy Bài 10. Nhà Lý đẩy mạnh công cuộc xây dựng đất nước (
LS Lớp 7) phần 1. Nhà Lý thành Lập: tìm hiểu nguyên nhân tại sao nhà Lý
dời đô về Đại La,
* Phương pháp cũ: Gv cho HS khai thác kiến thức SGK để trả lời
* Phương pháp mới:
- Giáo viên sử dụng lược đồ nước Đại Việt thời Lý để hỏi học sinh : Tại
sao nhà Lý dời Đô về Đại La ?
Học sinh quan sát lược đồ, xác định và so sánh vị trí Đại La và Hoa Lư và
nêu được
+ Về vị trí địa lý: ở nơi trung tâm đất nước , đất rộng mà bằng phẳng, cao
mà thoáng, tránh được nạn lụt lội, chật chội.
+ Về vị trí chính trị văn hóa: Là đầu mối giao lưu “chốn tụ hội của bốn
phương trời”, là mảnh đất hung thịnh “muôn vật cũng rất mực phong phú tốt
tươi”.
Sau đó kết hợp với môn Ngữ văn, giáo viên khẳng định Dời đô từ vùng
núi Hoa Lư ra vùng đồng bằng đất rộng chứng tỏ triều đình nhà Lý đủ sức chấm
dứt nạn phong kiến cát cứ, thế và lực của dân tộc Đại Việt đủ sức sánh ngang
hàng phương Bắc. định đô ở Thăng Long là thực hiện nguyện vọng của nhân
dân thu giang sơn về một mối, nguyện vọng xây dựng đất nước độc lập, tự
cường.
9
Phụ lục I-b
* Khi dạy bài Các quốc gia cổ đại phương Tây( LS Lớp 6)
Hỏi : Nêu những diều kiện tự nhiên có sự tác động mạnh mẽ đến sự
hình thành và phát triển các quốc gia cổ đại phương Tây ?( HS dựa vào
lược đồ trình bày):
Vị trí của bán đảo Ban-căng và I-ta-Li-a có những thuận lợi và khó
khăn
* Thuận lợi: có nhiều hải cảng tốt thuận lợi cho việc buôn bán
* Khó khăn : ít đồng bằng, đất đồi khô cứng → công cụ sắt ra đời
đã hình thành nên các quốc gia cổ đại phương Tây gắn liền với nền sản xuất thủ
công nghiệp và thương nghiệp nhất là ngoại thương.
3.3: Tích hợp môn Âm nhạc vào giảng dạy lịch sử
Âm nhạc giúp truyền tải cảm xúc và giúp giáo dục lòng yêu nước tự hào dân tộc
* Khi dạy Bài 22 Sự suy yếu của Nhà nước phong kiến tập quyền TK
XVI- XVIII( Lịch sử Lớp 7), phần II.2 Chiến tranh Trịnh Nguyễn và sự chia cắt
Đàng Trong đàng ngoài
+ Nói về hậu quả của chiến tranh là sự chia cắt đất nước , giáo viên liên
hệ Việt Nam sau năm 1954, nước ta bị chia cắt làm hai miền, lấy vĩ tuyến 17,
sông Bến Hải, cầu Hiền Lương làm ranh giới. Sau đó cho học sinh nghe một
đoạn trong bài hát “Câu hò bên bến Hiền Lương” của nhạc sĩ Hoàng Hiệp và
hỏi: “ Em có suy nghĩ gì khi được sống và học tập trong 1 đất nước độc lập, tự
do?”. Từ đó giúp giáo dục học sinh ý thức chống chiến tranh,chống sự chia cắt,
và thêm quý trọng cuộc sống tự do ở hiện tại
* Khi dạy bài Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm
Lược kết thúc ( 1953 – 1954) giáo viên cho học sinh nghe một đoạn trong bài
hát Hò kéo pháo của nhạc sĩ Hoàng Vân để giáo dục lòng quyết tâm vượt qua
khó khăn + sự hi sinh anh dũng của chiến sĩ Điện Biên Phủ
10
Phụ lục I-b
* Khi dạy Bài 28 : Sự phát triển của văn hóa dân tộc TK XVIII- nữa đầu
TK XIX , Lịch sử lớp 7, phần 2. Nghệ thuật hát quan họ, giáo viên cho học sinh
nghe 1 đoạn hát Quan họ để giúp học sinh cảm nhận về làn điệu quan họ và có
hiểu biết thêm về Hội Lim Bắc Ninh -> quê hương Quan họ- di sản thế giới +
Hội Lim (13 Tháng giêng al)
Những bài hát cách mạng hùng tráng góp phần quan trọng trong việc tạo
dựng thời kì lịch sử hào hùng của dân tộc, thông qua những câu hát ru chúng ta
có thể thấy được lòng yêu nước, ý chí căm thù quân xâm lược của nhân dân ta
muốn truyền đạt lại cho con cháu đời sau noi theo. Ví dụ để khắc ghi lại hình
ảnh thực dân Pháp xâm lược nước ta tại Đà Nẵng, ngày nay người dân nơi đây
vẫn còn lưu truyền lại câu hát ru:
“ Chiều chiều mây phủ Sơn Trà
Sóng gầm Non Nước, mưa sa Vũng Thùng”
( Hát ru )
Để tưởng nhớ lại thời gian và địa điểm nơi Bác Hồ ra đi tìm đường cứu
nước, khi dạy đến bài: “ Phong trào yêu nước chống Pháp đầu TK XX đến
năm 1918” ( T.T ), giáo viên giới thiệu cho học sinh bài hát “Dấu chân phía
trước” của tác giả Phạm Minh Tuấn để học sinh ghi nhớ một cách dễ dàng nhất
sự kiện lịch sử quan trọng này.
Ngoài ra chúng ta cũng có thể sử dụng kiến thức liên môn ở nhiều lĩnh
vực khoa học khác như toán học, vật lí, sinh học,...và nghệ thuật để làm cho bài
giảng sinh động hơn tạo được sự hứng thú của học sinh trong việc học tập bộ
môn lịch sử của mình. Bên cạnh đó, giáo viên cũng có thể sử dụng kiến thức dạy
học liên môn cho nhiều bài ở nhiều khối lớp khác trong chương trình lịch sử phổ
thông.
3.4: Tích hợp môn Giáo dục công dân vào giảng dạy lịch sử
Các phẩm chất đạo đức tốt đẹp mà học sinh đã được học trong chương
trình môn học giáo dục công dân lớp 6,7 và học kỳ I năm lớp 8 cũng góp phần to
lớn vào việc giáo dục cho học sinh lòng biết ơn, lòng tự hào dân tộc, tinh thần
11
Phụ lục I-b
lao động tự giác sáng tạo, hun đúc nên tinh thần yêu nước và ý thức trách nhiệm
của người học sinh trong việc rèn Đức luyện Tài để sau này trở thành người
công dân có ích.
Ví dụ1 : Sau khi hướng dân học sinh tìm hiểu xong “ Những thành tựu chủ yếu
về kĩ thuật” , bài 8: sự phát triển của kĩ thuật, khoa học, văn học, nghệ thuật TK
XVIII- XIX, giáo viên đặt câu hỏi: ? Sự ra đời của các thành tựu kĩ thuật nói
trên thể hiện điều gì? ( tinh thần lao động tự giác sáng tạo, sự tiến bộ của nhân
loại ..). Sau đó tích hợp bài 11 môn giáo dục công dân 8: Lao động tự giác sáng
tạo, liên hệ bản thân học sinh: nêu những biểu hiện lao động tự giác sáng tạo của
bản
thân?
(Học
bài
và
làm
bài
trước
khi
đến
lớp.
không đợi ai đôn đốc, nhắc nhở.Suy nghĩ cải tiến phương pháp học tập, lao động
Phát
hiện
cái
mới,
hiện
đại
các
quy
trình
trong
lao
động.
Tích cực tham gia hội thi sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng, khoa học kĩ thuật
dành cho học sinh trung học..)
Ví dụ 2: Khi hướng dẫn học sinh tìm hiểu về Các Mác và Ăng-ghen, giáo viên
yêu cầu học sinh kể chuyện sưu tầm về tình bạn của Các Mác và Ăng-ghen, và
tích hợp nội dung bài 6, môn GDCD 8: Xây dựng tình bạn trong sáng lành mạnh
* Em có nhận xét gì về tình bạn giữa Mác và Ăng – ghen? Tình bạn đó dựa trên
cơ sở nào?
- Tình bạn giữa Mác và Ăng ghen thể hiện sự quan tâm giúp đỡ nhau, thông cảm
sâu sắc với nhau. Đó là tình bạn vĩ đại và cảm thông nhất.
- Tình bạn đó dựa trên cơ sở:đồng cảm sâu sắc,có chung xu hướng hoat động,có
chung lí tưởng. Chính nhờ sự giúp đỡ về mặt vật chất và tinh thần của Ăng
ghen, Mác đã yên tâm hoàn thành bộ Tư bản nổi tiếng của mình.
* Sau đó giáo dục học sinh: “Em sẽ làm những gì để xây dựng tình bạn trong
sáng, lành mạnh với các bạn trong lớp, trong trường ?”
Như vậy, với việc sử dụng phương pháp tích hợp trên, việc liên hệ giáo dục học
sinh sẽ rất nhẹ nhàng, không gựợng ép, mặt khác còn giúp học sinh thấy được
mối liên hệ giữa các bộ môn
12
Phụ lục I-b
C. Hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm
Việc dạy học theo chủ đề tích hợp sẽ giúp học sinh tiếp thu kiến thức một
cách nhẹ nhàng, dễ dàng ghi nhớ các sự kiện lịch sử. Việc làm này không những
giúp cho người thầy có thêm nhiều kiến thức và phương pháp khác nhau trong
một giờ dạy mà còn giúp cho các em học sinh chủ động trong hoạt động học tập,
giải quyết tốt các vấn đề thực tiễn đặt ra trong bài học với những cách thức cực
kì thông minh và vô cùng hiệu quả.
Qua bài học không những bổ sung cho học sinh kiến thức được học từ bộ
môn Lịch sử mà học sinh còn có thể tiếp thu thêm kiến thức từ các môn học
khác như Ngữ văn, Địa lí, Âm nhạc... Qua đó còn giúp hình thành cho học sinh
kĩ năng vận dụng linh hoạt các kiến thức đã học của các môn học khác, cũng
như những hiểu biết về xã hội khác để giải quyết cho vấn đề thực tiễn trong học
tập bộ môn Lịch sử, từ đó giúp học sinh khắc sâu các kiến thức đã học. Qua bài
học còn giúp học sinh phát triển được năng lực tư duy sáng tạo, lựa chọn các
kiến thức đã học để giải quyết các vấn đề thực tiễn có liên quan,...
Hiệu quả tác động giải pháp mới trong các năm học 2015-2016, 20162017 và qua hai kì thi chọn học sinh giỏi môn Lịch sử lớp cấp huyện
Chất
Năm
Giỏi
15.5%
Khá
30.7%
Trung
Yếu
bình
53.3%
0.5%
lượng mũi
nhọn
-
Không
có
2015-2016
học
sinh tham
gia
bồi
dưỡng
2016-2017
40.6%
38.4%
21.0%
0
Đạt 1 giải
13
Phụ lục I-b
Nhì,
1
giài Ba, 1
giải
KK
cấp huyện
❖ Phân tích kết quả:
Sau khi thực hiện giải pháp mới, tôi nhận thấy:
- Bằng các cách thức và tiêu chí đánh giá kết quả học tập của học sinh từ kiểm
tra bài cũ, một số nội dung kiến thức được đưa vào kiểm tra 1 tiết, thậm chí
kiểm tra học kì đều thu được những kết quả hết sức khả quan.
- Đa số học sinh của lớp nắm được các nội dung kiến thức của các bài học,
khắc sâu và nhớ lâu được kiến thức đã học, qua đó giáo dục được học sinh lòng
biết ơn cũng như ý thức trách nhiệm của bản thân trong việc nổ lực rèn Đức
luyện Tài để trở thành người có ích cho dân tộc, cho đất nước.
- Đặc biệt về sau học sinh đã hình thành được cho bản thân kĩ năng ghi nhớ sự
kiện lịch sử từ việc liên môn các môn học và mạnh dạn hơn trong việc sử dụng
các môn học liên quan để giải quyết các tình huống thực tiễn đặt ra trong quá
trình nghiên cứu tất cả các môn học còn lại để đạt kết quả tốt nhất trong học tập.
- Các em đã biết vận dụng kiến thức liên môn một cách linh hoạt trong việc
giải quyết các tình huống đặt ra trong bài học nhằm đạt được kết quả cao nhất.
D. Khả năng áp dụng của giải pháp
- Giải pháp có khả năng áp dụng trong lĩnh vực giảng dạy bộ môn Lịch sử ở
tất cả các khối 6,7,8 và 9. Với các dạng bài tường thuật lại diễn biến của một
trận đánh trong lịch sử dân tộc, nhấn mạnh tầm quan trọng về vị trí địa lí của các
căn cứ kháng chiến cũng như ca ngợi tinh thần yêu nước của các anh hùng liệt sĩ
đã hi sinh xương máu nhuộm thắm cho màu cờ Tổ quốc thân yêu.
- Đồng thời có thể áp dụng rộng rãi trong công tác giảng dạy cho tất cả các
môn học ở trường phổ thông
14
Phụ lục I-b
E. Hiệu quả lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng giải
pháp
Qua việc hướng dẫn học sinh “giải pháp vận dụng phương pháp dạy học tích
hợp trong giảng dạy phần lịch sử Việt Nam”.
Trong quá trình giảng dạy, đã thực sự đem lại hiệu quả rất cao. Các giờ học
môn lịch sử trở nên linh hoạt, ít gò bó tạo tâm lí thoải mái, nhẹ nhàng. Kết quả
học tập của học sinh được nâng lên một bước. Khả năng lĩnh hội kiến thức của
các em rộng rãi và toàn diện, không xơ cứng mà trở nên mềm mại, mang tính
ứng dụng cao và dần dần các em yêu thích hơn bộ môn lịch sử. Tôi hy vọng
rằng với các biện pháp trên sẽ góp phần nâng cao chất lượng học tập cho các
em.
F. Những người tham gia tổ chức áp dụng sáng kiến.
Số
Họ và tên
TT
Năm
Nơi công
Chức
Trình
Nội dung công
sinh
tác
danh
độ
việc hỗ trợ
chuyên
môn
01
Nguyễn Thị
1976
Ngọc Bích
02
Phạm Thị
1978
Hồng Lam
03
Lê Minh
1978
Nguyệt
04
Nguyễn Phạm
1981
Thị Đan Thanh
THCS Thị
Giáo
Đại học
Cùng vận dụng
trấn Mỏ Cày
viên
Sư phạm
sáng kiến
THCS Thị
Giáo
Đại học
Cùng vận dụng
trấn Mỏ Cày
viên
Sư phạm
sáng kiến
THCS Thị
Giáo
Đại học
Cùng vận dụng
trấn Mỏ Cày
viên
Sư phạm
sáng kiến
THCS Thị
Giáo
Đại học
Cùng vận dụng
trấn Mỏ Cày
viên
Sư phạm
sáng kiến
G. Tài liệu kèm theo gồm:
- Tài liệu tập huấn của Bộ Giáo dục và Đào tạo về Dạy học tích hợp ở
trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông.
- Tài liệu Bồi dưỡng thường xuyên Module 14 THCS về Xây dựng kế
hoạch dạy học theo hướng tích hợp.
15
Phụ lục I-b
Thị Trấn, ngày 2 tháng 1 năm 2018
16
- Xem thêm -