Ng÷ v¨n 10
Ngµy so¹n: 07/08/2012
TiÕt:1-2
Tæng quan v¨n häc viÖt nam
A. Môc tiªu bµi häc:
1. KiÕn thøc:
- Gióp häc sinh n¾m ®îc kiÕn thøc chung nhÊt, tæng quan nhÊt vÒ hai bé phËn cña
VHVN vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña VHVN.
- N¾m v÷ng hÖ thèng vÊn ®Ò: + ThÓ lo¹i v¨n häc
+ Con ngêi trong v¨n häc.
2. Kü n¨ng: Tæng hîp kiÕn thøc v¨n häc.
3. Th¸i ®é : Båi dìng ý thøc gi÷ g×n vµ tr©n träng nh÷ng gi¸ trÞ cña v¨n häc d©n téc.
B.Ph¬ng ph¸p: Lµm viÖc víi SGK, ®Æt c©u hái, gîi më.
C.ChuÈn bÞ cña GV, HS:
a.ChuÈn bÞ cña GV: so¹n gi¸o ¸n, nghiªn cøu tµi liÖu.
b.ChuÈn bÞ cña HS: §äc SGK, so¹n bµi míi.
D.TiÕn tr×nh lªn líp:
1. æn ®Þnh:
Líp
10
10
10
Ngµy gi¶ng TiÕt
Sè häc
sinh
KiÓm diÖn
Cã phÐp
Kh«ng phÐp
2. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng
3. Bµi míi: LÞch sö v¨n häc cña bÊt cø d©n téc nµo ®Òu lµ lÞch sö t©m hån cña d©n
téc Êy. §Ó cung cÊp cho c¸c em nh÷ng nÐt lín vÒ v¨n häc níc nhµ, chóng ta t×m
hiÓu bµi “ tæng quan v¨n häc ViÖt Nam”
Ho¹t ®éng cña thÇy trß
? Em hiÓu thÕ nµo lµ tæng quan v¨n
häc ViÖt Nam. Néi dung cña bµi lµ g×.
? H·y cho biÕt nh÷ng bé phËn hîp
thµnh cña nÒn VHVN.
? ThÕ nµo lµ VHDG.
? ThÓ lo¹i. §Æc trng c¬ b¶n cña
VHDG.
? sù kh¸c nhau gi÷a VHDG vµ VH
viÕt.
Néi dung cÇn ®¹t
I. C¸c bé phËn hîp thµnh cña nÒn
VHVN.
- VHVN cã hai bé phËn: + VHDG
+ VH viÕt
-> cïng ph¸t triÓn song song vµ lu«n cã mèi
quan hÖ mËt thiÕt víi nhau.
1. V¨n häc d©n gian:
- VHDG lµ s¸ng t¸c tËp thÓ vµ truyÒn miÖng
cña nh©n d©n lao ®éng.
- ThÓ lo¹i: SGK.
- §Æc trng: TÝnh truyÒn miÖng, tÝnh tËp thÓ
vµ sù g¾n víi c¸c sinh ho¹t trong ®êi sèng
céng ®ång.
2. V¨n häc viÕt:
a. Ch÷ viÕt cña VHVN:
- VH viÕt: + Ch÷ H¸n.
1
Ng÷ v¨n 10
+ Ch÷ N«m.
+ Ch÷ Quèc ng÷.
b. HÖ thèng thÓ lo¹i cña VH viÕt: SGK
? Nh×n mét c¸ch tæng qu¸t VH viÕt
II. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña VH viÕt ViÖt
ViÖt Nam ®îc chia lµm mÊy thêi kú
Nam:
lín.
- Chia lµm 3 thêi kú:
? Nªu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ v¨n häc
1. V¨n häc trung ®¹i:
trng ®¹i ViÖt Nam.
- VH cã nhiÒu chuyÓn biÕn qa c¸c giai ®o¹n
lÞch sö kh¸c nhau, g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh
dùng níc vµ gi÷ níc vµ cã quan hÖ giao lu
víi nhiÒu nÒn v¨n häc.
- VH viÕt b»ng ch÷ H¸n vµ ch÷ N«m.
- TiÕp nhËn hÖ thèng thÓ lo¹i vµ thi ph¸p c¶
v¨n häc Trung Quèc.
- T¸c gi¶ vµ t¸c phÈm tiªu biÓu: SGK.
- Néi dung: yªu níc vµ nh©n ®¹o.
2. V¨n häc hiÖn ®¹i:
- VHH§ cã:
+ T¸c gi¶: xuÊt hiÖn ®éi ngò nhµ v¨n,
nhµ th¬ chuyªn nghiÖp.
+ §êi sèng v¨n häc: s«i næi, n¨ng ®éng.
? Ph©n biÖt sù gièng nhau vµ kh¸c
+ ThÓ lo¹i: cã nhiÒu thÓ lo¹i míi.
nhau gi÷a VHT§ vµ VHH§.
+ Thi ph¸p: lèi viÕt hiÖn thùc.
+ Néi dung: tiÕp tôc néi dung cña v¨n
häc d©n téc lµ tinh thÇn yªu níc vµ nh©n
? V¨n häc thêi kú nµy ®îc chia lµm
®¹o.
mÊy giai ®o¹n. nÐt chÝnh cña mçi giai
- 4 giai ®o¹n: SGK
®o¹n lµ g×.
III. Con ngêi ViÖt Nam qua v¨n häc:
1. Con ngêi ViÖt Nam trong quan hÖ víi
thÕ giíi tù nhiªn:
? Mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi thÕ
giíi tù nhiªn ®îc thÓ hiÖn nh thÕ nµo - T×nh yªu thiªn nhiªn lµ mét néi dung
quan träng cña VHVN.
trong v¨n häc.
+ Trong v¨n häc d©n gian: thiªn nhiªn t¬i
®Ñp, ®¸ng yªu: c©y ®a, bÕn níc, vÇng
tr¨ng....
+ VHT§: h×nh tîng thiªn nhiªn g¾n víi
lý tëng ®¹o ®øc, thÈm mü: tïng, cóc....
+ VHH§: thÓ hiÖn t×nh yªu quª h¬ng,
®Êt níc, yªu cuéc sèng, ®Æc biÖt lµ t×nh
yªu ®«i løa.
2. Con ngêi ViÖt Nam trong quan hÖ víi
quèc gia d©n téc.
- Chñ nghÜa yªu níc lµ néi dung tiªu biÓumét gi¸ trÞ quan träng cña VHVN.
+ VHT§: ý thøc s©u s¾c vÒ quèc gia d©n
? Con ngêi ViÖt Nam víi quèc gia
téc, vÒ truyÒn thèng v¨n hiÕn l©u ®êi cña
d©n téc ®îc ph¶n ¸nh nh thÕ nµo
d©n téc.
trong v¨n häc.
+ VHH§: yªu níc g¾n liÒn víi sù ®Êu
- Yª níc: yªu quª h¬ng, tù hµo vÒ
tranh vµ lý tëng XHCN.
2
Ng÷ v¨n 10
truyÒn thèng v¨n ho¸ d©n téc, vÒ lÞch
sö dùng níc vµ gi÷ níc, ý chÝ c¨m thï
giÆc, tinh thÇn hi sinh v× ®éc tù do
cña tæ quèc....
? Tr¶i qua c¸c thêi kú lÞch sö kh¸c
nhau trong v¨n häc, con ngêi VN cã
ý thøc ra sao vÒ b¶n th©n.
? VËy, nh×n chung khi x©y dùng mÉu
ngêi lý tëng con ngíi VN ®îc v¨n
häc x©y dùng ra sao.
3.Con ngêi ViÖt Nam trong quan hÖ víi x·
héi:
- X©y dùng mét x· héi tèt ®Ñp lµ íc muèn
ngµn ®êi cña d©n téc ViÖt Nam. NhiÒu t¸c
phÈm thÓ hiÖn íc m¬ vÒ mét x· héi c«ng
b»ng tèt ®Ñp.
-> Nh×n th¼ng vµo thùc t¹i víi tinh thÇn
nhËn thøc phª ph¸n vµ c¶i t¹o x· héi lµ mét
truyÒn thèng lín cña v¨n häc VN.
- C¶m høng x· héi s©u ®Ëm lµ tiÒn ®Ò cho sù
h×nh thµnh CNHT( tõ 1930- nay) vµ CNN§
trong v¨n häc d©n téc.
4.Con ngêi VN vµ ý thøc vÒ b¶n th©n.
- VHVN ®· ghi l¹i qu¸ tr×nh t×m kiÕm lùa
chän c¸c gi¸ trÞ ®Ó h×nh thµnh ®¹o lý lµm
ngêi cña d©n téc VN. C¸c häc thuyÕt nh: NP-L vµ t tëng d©n gian cã ¶nh hëng s©u s¾c
®Õn qu¸ tr×nh nµy
+ Trong nh÷ng hoµn c¶nh ®Æc biÖt, con
ngêi VN thêng ®Ò cao ý thøc céng ®ång.
+ giai ®o¹n cuèi thÕ kû XVIII- ®Çu TK
XIX, giai ®o¹n 1930- 1945, thêi kú ®æi míi
tõ 1986- nay -> VH ®Ò cao con ngêi c¸
nh©n.
- V¨n häc x©y dùng mét ®¹o lý lµm ngêi víi
nhiÒu phÈm chÊt tèt ®Ñp nh: nh©n ¸i, thû
chung, t×nh nghÜa, vÞ tha, ®øc hi sinh v× sù
nghiÖp chÝnh nghÜa....
4.Còng cè: c¸c bé phËn hîp thµnh cña nÒn v¨n häc VN.
Mét sè néi dung chñ yÕu cña VHVN.
TiÕn tr×nh lÞch sö cña V¨n häc VN.
5.DÆn dß: N¾m v÷ng nh÷ng néi dung c¬p b¶n ®· häc.
So¹n bµi míi: Ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷.
Ngµy so¹n:07/09/2012
TiÕt thø: 3
Ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷
A.Môc tiªu:
1. KiÕn thøc: Gióp häc sinh n¾m ®îc kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng
ng«n ng÷, vÒ c¸c nh©n tè giao tiÕp, vÒ hai qu¸ tr×nh trong ho¹t ®éng giao tiÕp.
2. Kü n¨ng: BiÕt x¸c ®Þnh c¸c nh©n tè giao tiÕp trong mét ho¹t ®éng giao tiÕp, n©ng
cao n¨ng lùc giao tiÕp khi nãi, khi viÕt vµ n¨ng lùc ph©n tÝch, lÜnh héi khi giao
tiÕp.
3
Ng÷ v¨n 10
3. Th¸i ®é : nghiªm tóc tiÕp thu bµi gi¶ng
B.Ph¬ng ph¸p: Nªu vÊn ®Ò, ®µm tho¹i, ph©n tÝch, gi¶i thÝch.
C.ChuÈn bÞ cña GV, HS:
a. ChuÈn bÞ cña GV: so¹n gi¸o ¸n, ®äc tµi tµi liÖu.
b. ChuÈn bÞ cña HS: häc bµi cò, ®äc SGK, so¹n bµi míi.
D.tiÕn tr×nh lªn líp:
1. æn ®Þnh:
Sè häc
KiÓm diÖn
Líp
Ngµy gi¶ng TiÕt
Cã phÐp
Kh«ng phÐp
sinh
10
10
10
2. KiÓm tra bµi cò: kh«ng
3.Bµi míi:
a. §Æt vÊn ®Ò: Trong cuéc sèng hµng ngµy ®Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ cao trong qu¸ tr×nh
giao tiÕp th× con ngêi cÇn sö dông ph¬ng tiÖn ng«n ng÷. Bëi giao tiÕp lu«n phô thuéc
vµo hoµn c¶nh, nh©n vËt giao tiÕp. VËy, ®Ó hiÓu râ h¬n vÒ diÒu ®ã chóng ta t×m hiÓu
bµi: Ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷
b. TriÓn khai bµi míi:
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung kiÕn thøc
HS ®äc v¨n b¶n 1 - sgk vµ tr¶ lêi c©u
I. ThÕ nµo lµ ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng
hái
ng«n ng÷:
? Ho¹t ®éng giao tiÕp ®îc v¨n b¶n trªn
1. T×m hiÓu v¨n b¶n:
ghi l¹i diÔn ra gi÷a c¸c nh©n vËt giao
- Nh©n vËt giao tiÕp: vua TrÇn - C¸c B« l·o.
tiÕp nµo? hai bªn cã c¬ng vÞ vµ quan hÖ -> vÞ thÕ kh¸c nhau -> ng«n ng÷ giao tiÕp
víi nhau ra sao.
kh¸c nhau:
+ c¸c tõ xng h«( bÖ h¹)
? Ngêi nãi nhê ng«n ng÷ biÓu ®¹t néi
+ Tõ thÓ hiÖn th¸i ®é( xin, tha...)
dung t tëng, t×nh c¶m cña m×nh th× ngêi - Nh©n v©t tham gia giao tiÕp ph¶i ®äc hoÆc
®èi tho¹i lµm g× ®Ó lÜnh héi ®îc néi
nghe xem ngêi nãi nãi g× ®Ó gi¶i m· råi lÜnh
dung ®ã ? hai bªn ®æi vai giao tiÕp cho héi néi dung ®ã.
nhau nh thÕ nµo.
- Ngêi nãi vµ ngêi nghe cã thÓ ®æi vai cho
nhau:
+ vua nãi -> b« L·o nghe.
+ b« L·o nãi -> Vua nghe.
- Hoµn c¶nh giao tiÕp:
+ ®Êt níc ®ang bÞ giÆc ngo¹i x©m ®e do¹.
-> ®Þa diÓm cô thÓ: §iÖn Diªn Hång
- Néi dung giao tiÕp:
+ Hoµ hay ®¸nh -> vÊn ®Ò hÖ träng cßn hay
mÊt cña quèc gia d©n téc, m¹ng sèng con
? Ho¹t ®éng giao tiÕp trªn diÔn ra trong ngêi.
hoµn c¶nh nµo ? Néi dung ho¹t ®éng ®Ò - Môc ®Ých giao tiÕp:
cËp ®Õn vÊn ®Ò g× ? ho¹t ®éng cã ®¹t ®+ Bµn b¹c ®Ó t×m ra vµ thèng nhÊt s¸ch lîc
îc môc ®Ých kh«ng.
®èi phã víi qu©n giÆc.
2. T×m hiÓu v¨n b¶n “ tæng quan v¨n häc
ViÖt Nam” .
- Nh©n vËt giao tiÕp:
4
Ng÷ v¨n 10
-HS ®äc v¨n b¶n, t×m hiÓu vµ tr¶ lêi
c©u hái ë sgk.
? Qua viÖc t×m hiÓu hai v¨n b¶n trªn,
em h·y cho biÕt thÕ nµo lµ ho¹t ®éng
giao tiÕp
GV híng dÉn HS lµm bµi.
+ T¸c gi¶ viÕt sgk-> cã tuæi, cã vèn sèng,
cã tr×nh ®é hiÓu biÕt cao.
+ HS -> (ngc l¹i víi t/g viÕt sgk)
- Hoµn c¶nh giao tiÕp:
Cã tæ chøc gi¸o dôc, trong nhµ trêng.
- Néi dng giao tiÕp:
+lÜnh vùc v¨n häc.
+ §Ò tµi: tæng quan VHVN.
+VÊn ®Ò c¬ b¶n:
*c¸c bé phËn hîp cña VHVN.
*Qu¸ tr×nh p/t cña VHVN.
*Con ngêi VN qua v¨n häc.
- Môc ®Ých: cung cÊp tri thøc cho ngêi ®äc .
- Ph¬ng tiÖn vµ c¸ch thøc giao tiÕp.
+ Dïng thuËt ng÷ v¨n häc.
+ C©u v¨n mang ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n
khoa häc: hÖ thèng ®Ò môc lín, nhá...
+ KÕt cÊu v¨n b¶n m¹ch l¹c râ rµng.
II. kÕt luËn:
- H§GT lµ ho¹t ®éng trao ®æi th«ng tin cña
con ngêi trong x· héi, ®îc tioÕn hµnh chñ
yÕu b»ng ph¬ng tiÖn ng«n ng÷ ( d¹ng nãi
hoÆc d¹ng viÕt) nh»m thùc hiÖn nh÷ng môc
®Ých vÒ nhËn thøc, t×nh c¶m....
- Mçi ho¹t ®éng giao tiÕp gåm hai qu¸ tr×nh:
+ T¹o lËp v¨n b¶n.
+ LÜnh héi v¨n b¶n.
-> Hai qu¸ tr×nh nµy diÔn ra trong quan hÖ t¬ng t¸c.
- Trong ho¹t ®éng giao tiÕp cã sù chi phèi
cña c¸c nh©n tè: nh©n vËt, hoµn c¶nh, néi
dung, môc ®Ých, ph¬ng tiÖn vµ c¸ch thøc
giao tiÕp.
III. LuyÖn tËp:
- Lµm bµi tËp 4-5 sgk.
4. Còng cè: C¸c nh©n tè giao tiÕp.
Qu¸ tr×nh cña ho¹t ®éng giao tiÕp.
5. DÆn dß: n¾m v÷ng c¸c néi dung ®· häc
So¹n bµi: kh¸i qu¸t v¨n häc d©n gian ViÖt Nam
Ngµy so¹n:07/09/2012
TiÕt 4:
5
Ng÷ v¨n 10
Kh¸i qu¸t v¨n häc d©n gian viÖt nam
A. Môc tiªu:
1.KiÕn thøc:Kh¸i niÖm vÒ c¸c thÓ lo¹i cña v¨n häc d©n gian.
Gióp häc sinh n¾m ®îc nh÷ng ®Æc trng c¬ b¶n cña VHDG.
Nh÷ng gi¸ trÞ to lín cña v¨n häc d©n gian.
2.Kü n¨ng:Tæng hîp kiÕn thøc vh.
Ph©n biÖt c¸c thÓ lo¹i vhdg trong cïng mét hÖ thèng.
3. Th¸i ®é: Nghiªm tóc tiÕp thu bµi gi¶ng
B.Ph¬ng ph¸p: Nªu vÊn ®Ò, ®µm tho¹i, ph©n tÝch, diÔn gi¶ng.
C.ChuÈn bÞ cña GV, HS:
1. ChuÈn bÞ cña GV: so¹n gi¸o ¸n, ®äc tµi tµi liÖu.
2. ChuÈn bÞ cña HS: häc bµi cò, ®äc SGK, so¹n bµi míi.
D.tiÕn tr×nh lªn líp:
1. æn ®Þnh:
Sè häc
KiÓm diÖn
Líp
Ngµy gi¶ng TiÕt
Cã phÐp
Kh«ng phÐp
sinh
10
10
10
2. KiÓm tra bµi cò: Tr×nh bµy nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña vhvn.
3. Bµi míi: Trong suèt cuéc ®êi cña mçi con ngêi kh«ng ai kh«ng mét lÇn ®îc
nghemét bµi vÌ, mét c©u ®è, mét chuyÖn cæ tÝch hay mét c©u h¸t ru... §ã ch×nh lµ
nh÷ng t¸c phÈm cña vhdg. VËy, chóng ta cïng t×m hiÓu v¨n b¶n: kh¸i qu¸t v¨n häc
d©n gian ViÖt Nam.
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung kiÕn thøc
I. Kh¸i niÖm:
? Em hiÓu thÕ nµo lµ v¨n häc d©n gian. - VHDG lµ nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thuËt ng«n
tõ truyÒn miÖng ®îc tËp thÓ s¸ng t¸c nh»m
môc ®Ých phôc vô trùc tiÕp cho c¸c sinh ho¹t
kh¸c nhau trong ®êi sèng céng ®ång.
? VËy, theo em ph¬ng thøc truyÒn
- Kh«ng dïng ch÷ viÕt mµ dïng lêi ®Ó truyÒn
miÖng lµ g×.
tõ ngêi nµy sang ngêi kh¸c tõ ®êi nµy sang
? T¹i sao vhdg l¹i lµ nh÷ng s¸ng t¸c tËp ®êi kh¸c.
thÓ.
- Kh«ng cã ch÷ viÕt cha «ng ta truyÒn b»ng
? Trong ®êi sèng céng ®ång d©n gian
miÖng-> söa v¨n b¶n-> s¸ng t¸c tËp thÓ.
cã nh÷ng sinh ho¹t nµo.
-C¸c h×nh thøc sinh ho¹t: lao ®éng tËp thÓ,
vui ch¬i, ca h¸t tËp thÓ, lÔ héi...
II. §Æc trng c¬ b¶n cña v¨n häc d©n gian:
1. V¨n häc d©n gian lµ nh÷ng t¸c phÈm
? Theo em, vhdg cã nh÷ng ®Æc trng c¬ nghÖ thuËt ng«n tõ:
- VHDG lµ s¸ng t¸c nghÖ thuËt ng«n tõ
b¶n nµo.
truyÒn miÖn=> truyÒn thèng nghÖ thuËt cña
vhdg.
? t¹i sao nãi vhdg lµ nh÷ng t¸c phÈm
nghÖ thuËt ng«n tõ.
6
Ng÷ v¨n 10
-vhdg tån t¹i díi d¹ng ng«n ng÷ nãi: lêi
nãi, lêi h¸t, lêi kÓ...-> ng«n ng÷ gi¶n
dÞ, dÔ hiÓu, gÇn gñi
- NT vhdg: miªu t¶ hiÖn thùc gièng nh
thùc tÕ
miªu t¶ hiÖn thùc mét c¸ch
kú ¶o.
VD: vhdg cã nhiÒu cèt truyÖn, nh©n
vËt, t×nh tiÕt... gièng nhau: nhiÒu tryÖn
d©n gian VN cã t×nh tiÕt nh©n vËt chÝnh
®îc sinh ra do bµ mÑ thô thai mét c¸ch
kh¸c thêng ( Th¸nh Giãng, Sä Dõa...).
?Qu¸ tr×nh s¸ng t¸c tËp thÓ cña vhdg
diÔn ra nh thÕ nµo.
? Vhdg bao gåm c¸c thÓ lo¹i nµo, ®¨c
trng c¬ b¶n cña c¸c thÓ lo¹i.
H§4
? C¸c gi¸ trÞ c¬ b¶n cña vhdg.
? Tri thøc vhdg bao gåm nh÷ng lÜnh
vùc nµo ? t¹i sao l¹i lµ kho tri thøc.
? Gi¸ trÞ vÒ mÆt gi¸o dôc cña vhdg.
? tr×nh bµy nh÷ng gi¸ trÞ nghÖ thuËt to
lín cña v¨n häc d©n gian.
4.Còng cè: ®Æc trng c¬ b¶n cña vhdg.
-VHDG tån t¹i lu hµnh theo ph¬ng thøc
truyÒn miÖngtõ ngêi nµy sang ngêi kh¸c qua
nhiÒu thÕ hÖ vµ qua c¸c ®Þa ph¬ng kh¸c
nhau-> ®Æc ®iÓm cña vhdg lµ tÝnh dÞ b¶n.
- TÝnh truyÒn miÖng cßn biÓu hiÖn trong diÔn
xíng d©n gian: ca h¸t, chÌo, tuång...
2. V¨n häc d©n gian lµ s¶n phÈm cña
qu¸ tr×nh s¸ng t¸c tËp thÓ:
- C¸ nh©n khëi xíng, tËp thÓ hëng øng tham
gia, truyÒn miÖng trong d©n gian.
- Qu¸ tr×nh truyÒn miÖng l¹i ®îc tu bæ, söa
ch÷a, thªm bít cho hoµn chØnh. V× vËy vhdg
mang ®Ëm tÝnh tËp thÓ.
=> TÝnh truyÒn miÖng vµ tÝnh tËp thÓ lµ
nh÷ng dÆc trng c¬ b¶n chi phèi qu¸ tr×nh
s¸ng t¹o vµ lu tryÒn t¸c phÈm vhdg, thÓ hiÖn
sù g¾n bã mËt thiÕt cña vhdg víi c¸c sinh
ho¹t kh¸c nhau trong ®êi sèng céng ®ång.
III. HÖ thèng thÓ lo¹i cña VHDG:
(SGK)
IV. Nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n cña v¨n häc d©n
gian:
1. VHDG lµ kho tri thøc v« cïng phong
phó vÒ ®êi sèng c¸c d©n téc:
- Tri thøc vhdg thuéc mäi lÜnh vùc cña ®êi
sèng: tù nhiªn, x· héi vµ con ngêi. ®ã lµ
nh÷ng kinh nghiÖm ®îc ®óc róttõ thùc tiÔn.
- VN 54 téc ngu¬×-> vèn tri thøc cña toµn
d©n téc phong phó vµ ®a d¹ng.
2. VHDG cã gi¸ trÞ giao dôc s©u s¾c vÒ
®¹o lý lµm ngêi:
- Gi¸o dôc tinh thÇn nh©n ®¹o vµ l¹c quan.
- H×nh thµnh nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp cña
con ngêi
3. VHDG cã gi¸ trÞ thÈm mÜ to lín, gãp
phÇn quan träng t¹o nªn b¶n s¾c riªng cho
nÒn v¨n häc d©n téc:
- VHDG ®îc ch¾y läc, mµi dòa qua kh«ng
gian vµ thêi gian. NhiÒu t¸c phÈm ®· trë
thµnh mÉu mùc vÒ nghÖ thuËt ®Ó chóng ta
häc tËp.
=> Trong tiÕn tr×nh lÞch sö, vhdg ®· ph¸t
triÓn song song cïng v¨n häc viÕt, lµm cho
nÒn v¨n häc ViÖt nam trë nªn phong phó ®a
d¹ng vµ ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc.
7
Ng÷ v¨n 10
ThÓ lo¹i vhdg.
Vai trß cña vhdg ®èi víi nÒn v¨n häc d©n téc.
5. DÆn dß: n¾m v÷ng c¸c néi dung ®· häc
So¹n bµi: Ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷.
Ngµy so¹n: 10/09/2012
TiÕt 5:
Ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷ (t2)
A. Môc tiªu:
1.KiÕn thøc: Gióp häc sinh còng cè vµ kh¾c s©u kiÕn thøc ®· häc.
2. Kü n¨ng:.øng dông c¸c kiÕn thøc ®· häc vµo thùc tiÔn ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng
ng«n ng÷.
3. Th¸i ®é : Nghiªm tóc tiÕp thu bµi gi¶ng
B.Ph¬ng ph¸p:®Æt c©u hái, gîi më, ph©n tÝch.
C.ChuÈn bÞ cña GV, HS:
1. ChuÈn bÞ cña GV: so¹n gi¸o ¸n, nghiªn cøu tµi liÖu.
2. ChuÈn bÞ cña HS: häc bµi cò, lµm bµi tËp ë sgk.
D.tiÕn tr×nh lªn líp:
1. æn ®Þnh
Sè häc
KiÓm diÖn
Líp
Ngµy gi¶ng TiÕt
Cã phÐp
Kh«ng phÐp
sinh
10
10
10
2. KiÓm tra bµi cò: ? ThÕ nµo lµ ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷. C¸c nh©n tè
chi phèi ho¹t ®éng giao tiÕp.
3. Bµi míi: ë tiÕt tríc chóng ta ®· n¾m ®îc nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶nvÒ ho¹t ®éng
giao tiÕp b»ng ng«n ng÷. VËy, ®Ó kh¾c s©u h¬n vÒ kiÕn thøc ®ã, chóng ta tiÕn hµnh
thùc hµnh lµm bµi tËp.
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
? Ph©n tÝch c¸c nh©n tè giao tiÕpthÓ
hiÖn trong bµi ca dao:
§ªm tr¨ng thanh anh míi hái nµng
Tre non ®ñ l¸ ®an sµng nªn ch¨ng
-HS ®äc ®o¹n ®èi tho¹i (A cæ- 1em
nhá víi mét «ng giµ)vµ tr¶ lêi c©u hái
?Trong cuéc giao tiÕp trªn, c¸c nh©n
Néi dung kiÕn thøc
Bµi 1:
- Nh©n vËt giao tiÕp: chµng trai- c« g¸i, løa
tuæi 18-20, hä khao kh¸t t×nh yªu.
- Hoµn c¶nh giao tiÕp: ®ªm tr¨ng s¸ng vµ
thanh v¾ng-> phï hîp víi c© chuyÖn t×nh cña
nh÷ng ®«i løa yªu nhau.
- Néi dung vµ môc ®Ých giao tiÕp: “ tre non ®ñ
l¸” “®an sµng”-> chµng trai tá t×nh víi c« g¸i> tÝnh ®Õn chuyÖn kÕt duyªn.
-> c¸ch nãi phï hîp víi hoµn c¶nh, môc ®Ých
giao tiÕp.
Bµi 2:
- C¸c hµnh ®éng giao tiÕp cô thÓ:
+ Chµo ( ch¸u chµo «ng ¹!)
8
Ng÷ v¨n 10
vËt ®· thùc hiÖn b»ng ng«n ng÷ nh÷ng
+ Chµo ®¸p l¹i ( A cæ h¶?)
hµnh ®éng nãi cj thÓ nµo. Nh»m môc
+ Khen ( lín tíng råi nhØ!)
®Ých g×? ( chän trong c¸c tõ: chµo,
+ Hái (bè ch¸u...)
hái, ®¸p lêi, khen ®Ó gäi tªn mçi hµnh
+ Tr¶ lêi(tha...)
®éng cho phï hîp)
- C¶ 3 c©u cña «ng giµ chØ cã mét c©u hái “bè
ch¸u cã ...” c¸c c©u cßn l¹i ®Ó chµo vµ khen.
- Lêi nãi c¸c nh©n vËt béc lé t×nh c¶m víi
nhau. Ch¸u tá th¸i ®é kÝnh mÕn qua c¸c tõ: tha, ¹. Cßn «ng lµ t×nh c¶m yªu quÝ tr×u mÕn ®èi
víi ch¸u.
Bµi 3:
T×m hiÓu bµi th¬: “ B¸nh tr«i níc”
-Qua viÖc miªu t¶, giíi thiÖu b¸nh tr«i níc.
? Khi lµm bµi th¬ nµy Hå Xu©n H¬ng Hå Xu©n H¬ng muèn nãi ®Õn th©n phËn ch×m
®· giao tiÕp víi ngêi ®äc vÒ vÊn ®Ò g×. næi cña m×nh. Mét ngêi con g¸i xinh ®Ñp tµi
hoa l¹i gÆp nhiÒu bÊt h¹nh, Ðo le. Song trong
? Ngêi ®äc c¨n cø vµo ®©u ®Ó lÜnh héi bÊt cø hoµn c¶nh nµo vÉn gi÷ ®îc phÈm chÊt
bµi th¬.
cña m×nh.
- C¨n cø vµo cuéc ®êi cña n÷ sÜ Hå Xu©n H¬ng: lµ ngêi cã tµi, cã t×nh nhng sè phËn trí
trªu ®· dµnh cho bµ sù bÊt h¹nh. Hai lÇn lÊy
chång th× c¶ hai lÇn “cè ®Êm ¨n x«i...” §iÒu
®¸ng kh©m phôc ë bµ lµ dï trong hoµn c¶nh
nµo vÉn gi÷ g×n phÈm chÊt cña m×nh.
4. Còng cè: Nắm vững những kiến thức đã học .
5. DÆn dß: lµm bµi tËp ë nhµ.
So¹n bµi míi: V¨n b¶n.
TiÕt:6 _ TiÕng ViÖt:
A. Môc tiªu cÇn ®¹t:
Ngµy so¹n: ........../.........../ 201
v¨n b¶n
1. Kiªn thøc:
- Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n.
- C¸ch ph©n lo¹i v¨n b¶n theo ph¬ng thøc biÓu ®¹t, theo lÜnh vùc vµ môc
®Ých
giao tiÕp.
2. KÜ n¨ng:
- BiÕt so s¸nh ®Ó nhËn ra mét sè nÐt c¬ b¶n cña mçi lo¹i v¨n b¶n.
- Bíc ®Çu biÕt t¹o lËp mét v¨n b¶n theo mét h×nh thøc tr×nh bµy nhÊt ®Þnh, triÓn
khai mét chñ ®Ò cho tríc hoÆc tôe x¸c ®Þnh chñ ®Ò.
- VËn dông vµo viÖc ®äc - hiÓu c¸c v¨n b¶n ®îc giíi thiÖu trong phÇn v¨n häc.
9
Ng÷ v¨n 10
3. Th¸i ®é:
B. Ph¬ng tiÖn d¹y häc:
- Sgk, sgv, gi¸o ¸n.
- Mét sè tµi liÖu tham kh¶o kh¸c.CKTKN
C. Ph¬ng ph¸p d¹y häc:
Gv tæ chøc giê d¹y- häc theo c¸ch kÕt hîp c¸c h×nh thøc trao ®æi- th¶o luËn, tr¶
lêi c¸c c©u hái, gîi më.
D.TiÕn tr×nh giê häc:
1. æn ®Þnh tæ chøc líp:
Líp
Ngµy gi¶ng TiÕt
Sè häc
sinh
KiÓm diÖn
Cã phÐp
Kh«ng phÐp
10
10
10
2. KiÓm tra bµi cò:
C©u hái: Lµm bµi tËp 4 trong sgk ( Trang 21 )
3. Bµi míi:
Ho¹t ®éng cña gv vµ hs
Gv: Chia líp lµm 4 nhãm,
yªu cÇu hs th¶o luËn, tr¶ lêi
c¸c c©u hái:
C©u 1. Mçi v¨n b¶n trªn ®îc
ngêi nãi (viÕt) t¹o ra trong
lo¹i ho¹t ®éng nµo? §Ó ®¸p
øng yªu cÇu g×? Dung lîng
v¨n b¶n?
C©u 2. Mçi v¨n b¶n trªn ®Ò
cËp ®Õn vÊn ®Ò g×? VÊn ®Ò
®ã ®îc triÓn khai nhÊt qu¸n ë
trong toµn bé v¨n b¶n ntn?
C©u 3. ë nh÷ng v¨n b¶n cã
nhiÒu c©u (v¨n b¶n 2 vµ 3),
néi dung cña v¨n b¶n ®îc
triÓn khai m¹ch l¹c qua tõng
c©u, tõng ®o¹n ntn? §Æc biÖt
ë v¨n b¶n 3, v¨n b¶n ®îc tæ
chøc theo kÕt cÊu 3 phÇn
ntn?
C©u 4. VÒ h×nh thøc, v¨n
b¶n 3 cã dÊu hiÖu më ®Çu vµ
kÕt thóc ntn?
C©u 5. Mçi V¨n b¶n trªn ®îc t¹o ra nh»m môc ®Ých g×?
Hs: Trao ®æi nhãm vµ tr¶ lêi,
nhËn xÐt.
Néi dung cÇn ®¹t
I. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm:
1. T×m hiÓu ng÷ liÖu:
a. C¸c v¨n b¶n ®îc t¹o ra trong ho¹t
®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷:
- V¨n b¶n 1: Trao ®æi kinh nghiÖm sèng.
Gåm 1 c©u.
- V¨n b¶n 2: Trao ®æi t×nh c¶m"lµ lêi than
th©n cña ngêi con g¸i trong XHPK. Gåm 4
c©u.
- V¨n b¶n 3: Trao ®æi th«ng tin chÝnh trÞx· héi cña B¸c Hå (vÞ chñ tÞch níc) víi
toµn d©n. Gåm 17 c©u.
b. Néi dung c¸c v¨n b¶n:
- V¨n b¶n 1: Hoµn c¶nh sèng cã thÓ t¸c
®éng ®Õn sù h×nh thµnh nh©n c¸ch cña con
ngêi theo híng tÝch cùc hoÆc tiªu cùc.
- V¨n b¶n 2: Th©n phËn bÞ phô thuéc,
kh«ng tù quyÕt ®Þnh ®îc h¹nh phóc cña
m×nh mµ hoµn toµn phô thuéc vµo sù may
rñi cña ngêi phô n÷ trong XHPK.
- V¨n b¶n 3: Kªu gäi, khÝch lÖ ®ång bµo
thèng nhÊt ý chÝ vµ hµnh ®éng ®Ó chiÕn
®Êu chèng thùc d©n Ph¸p, b¶o vÖ tæ quèc.
" C¸c vÊn ®Ò ®îc triÓn khai nhÊt qu¸n, c¸c
tõ, c©u cïng híng ®Õn lµm râ chñ ®Ò.
c. Sù triÓn khai m¹ch l¹c cña néi dung
v¨n b¶n:
10
Ng÷ v¨n 10
(?) Nªu kh¸i niÖm v¨n b¶n?
Hs: Tr¶ lêi
(?)§Æc ®iÓm cña v¨n b¶n?
Hs: Tr¶ lêi
- V¨n b¶n 2: C« g¸i vÝ th©n phËn m×nh
nh h¹t ma " h¹t ma ko tù quyÕt ®Þnh ®îc
®Þa chØ mµ nã sÏ r¬i xuèng " ngÉu nhiªn,
may rñi.
" C« g¸i trong x· héi cò bÞ g¶ b¸n n¬i nao
còng ph¶i cam phËn.
- V¨n b¶n 3:+ LËp trêng chÝnh nghÜa cña
ta, d· t©m cña thùc d©n Ph¸p (c©u 1- c©u
3).
+ Ch©n lÝ sèng cña d©n téc:
thµ hi sinh tÊt c¶ chø nhÊt ®Þnh ko chÞu
mÊt níc, ko chÞu lµm n« lÖ (c©u 4- c©u 5).
+ Kªu gäi mäi ngêi ®øng lªn
®¸nh thùc d©n Ph¸p b»ng mäi vò khÝ cã
thÓ (c©u 6- c©u 11).
+ Kªu gäi binh sÜ, tù vÖ, d©n
qu©n-lùc lîng chñ chèt cña cuéc kh¸ng
chiÕn (c©u 12- c©u 14).
+ Kh¼ng ®Þnh niÒm tin vµo
th¾ng lîi tÊt yÕu cña d©n téc (c©u 15- c©u
17).
KÕt cÊu 3 phÇn:- Më ®Çu: c©u 1- c©u 3.
- Th©n bµi: c©u 4- c©u 14.
- KÕt bµi: c©u 15- c©u 17.
d. DÊu hiÖu h×nh thøc:
- Më ®Çu: Tiªu ®Ò.
- KÕt thóc: DÊu c©u(!)
e. Môc ®Ých giao tiÕp:
+ V¨n b¶n 1: TruyÒn ®¹t mét kinh nghiÖm
sèng.
+ V¨n b¶n 2: Lêi than th©n" nªu lªn mét
hiÖn tîng bÊt c«ng trong ®êi sèng XHPK
®Ó mäi ngêi thÊu hiÓu, c¶m th«ng.
+ V¨n b¶n 3: Kªu gäi, khÝch lÖ ®ång bµo
toµn quèc quyÕt t©m kh¸ng chiÕn chèng
Ph¸p.
2. C¸c vÊn ®Ò lÝ thuyÕt:
a. Kh¸i niÖm v¨n b¶n:
Lµ s¶n phÈm cña ho¹t ®éng giao tiÕp
b»ng ng«n ng÷, gåm mét, nhiÒu c©u hay
nhiÒu ®o¹n.
b. C¸c ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n:
- Mçi v¨n b¶n tËp trung thÓ hiÖn mét chñ
®Ò.
- C¸c c©u trong v¨n b¶n cã sù liªn kÕt chÆt
chÏ, kÕt cÊu m¹ch l¹c.
11
Ng÷ v¨n 10
- Mçi v¨n b¶n cã dÊu hiÖu biÓu hiÖn tÝnh
hoµn chØnh vÒ néi dung.
Gv: Yªu cÇu hs tr¶ lêi c¸c - Mçi v¨n b¶n nh»m thùc hiÖn mét hoÆc
mét sè môc ®Ých giao tiÕp nhÊt ®Þnh.
c©u hái trong sgk:
1. So s¸nh c¸c v¨n b¶n 1, 2
víi v¨n b¶n 3 (môc I) vÒ c¸c II. C¸c lo¹i v¨n b¶n:
ph¬ng diÖn:
1. T×m hiÓu v¨n b¶n:
(?)- VÊn ®Ò ®îc ®Ò cËp ®Õn a. So s¸nh v¨n b¶n 1, 2 vµ v¨n b¶n 3
trong mçi v¨n b¶n lµ g×? (môc I):
Thuéc lÜnh vùc nµo trong
* VÊn ®Ò ®îc ®Ò cËp ®Õn:
cuéc sèng?
Hs: Tr¶ lêi
- V¨n b¶n 1: Mét kinh nghiÖm sèng"
Thuéc lÜnh vùc quan hÖ gi÷a con ngêihoµn c¶nh x· héi.
- V¨n b¶n 2: Th©n phËn bÊt h¹nh cña ngêi
phô n÷ trong XHPK" Thuéc lÜnh vùc t×nh
(?) Tõ ng÷ ®îc sö dông trong c¶m.
mçi v¨n b¶n thuéc lo¹i nµo? - V¨n b¶n 3: Kªu gäi toµn d©n kh¸ng
chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p" Thuéc lÜnh
Hs: Tr¶ lêi
(?) C¸ch thøc thÓ hiÖn néi vùc t tëng- chÝnh trÞ.
* Tõ ng÷ :
dung?
- V¨n b¶n 1, 2: Tõ ng÷ th«ng thêng, giµu
Hs: Tr¶ lêi
h×nh ¶nh.
- V¨n b¶n 3: Tõ ng÷ chÝnh trÞ.
Gv: Yªu cÇu hs th¶o luËn, so * C¸ch thøc thÓ hiÖn néi dung:
s¸nh v¨n b¶n 2, 3 víi c¸c v¨n - V¨n b¶n 1, 2: Th«ng qua h×nh ¶nh cô
b¶n kh¸c: bµi häc trong sgk thÓ, cã tÝnh h×nh tîng.
c¸c m«n häc vµ ®¬n xin nghØ - V¨n b¶n 3: Dïng lÝ lÏ, lËp luËn trùc tiÕp.
häc hoÆc giÊy khai sinh.
(?) Ph¹m vi sö dông cña mçi b. So s¸nh v¨n b¶n 2, 3 víi mét sè lo¹i
v¨n b¶n kh¸c:
lo¹i v¨n b¶n?
Hs: Tr¶ lêi
* Ph¹m vi sö dông:
(?) Môc ®Ých giao tiÕp cña + V¨n b¶n 2: Giao tiÕp nghÖ thuËt.
+ V¨n b¶n 3: Giao tiÕp chÝnh trÞ.
mçi lo¹i v¨n b¶n?
+ V¨n b¶n sgk: Giao tiÕp khoa häc.
Hs: Tr¶ lêi
+ §¬n tõ, giÊy khai sinh: Giao tiÕp hµnh
chÝnh.
* Môc ®Ých giao tiÕp:
- V¨n b¶n 2: Béc lé c¶m xóc than th©n.
- V¨n b¶n 3: Kªu gäi toµn quèc kh¸ng
chiÕn
(?) Líp tõ ng÷ riªng ®îc sö - V¨n b¶n sgk: TruyÒn thô kiÕn thøc khoa
dông trong mçi lo¹i v¨n b¶n? häc.
- §¬n tõ, giÊy khai sinh: Tr×nh bµy ý kiÕn
Hs: Tr¶ lêi
nguyÖn väng; ghi nhËn sù viÖc, hiÖn tîng
12
Ng÷ v¨n 10
trong ®êi sèng.
* Tõ ng÷:
- V¨n b¶n 2: Tõ ng÷ th«ng thêng vµ giµu
h×nh ¶nh.
- V¨n b¶n 3: Dïng nhiÒu tõ chÝnh trÞ.
(?) KÓ tªn c¸c lo¹i v¨n b¶n - V¨n b¶n sgk: Dïng nhiÒu tõ ng÷ khoa
ph©n theo lÜnh vùc vµ môc häc.
®Ých giao tiÕp?
- §¬n tõ, giÊy khai sinh: Dïng nhiÒu tõ
Hs: Tr¶ lêi
hµnh chÝnh.
2. C¸c vÊn ®Ò lÝ thuyÕt:
C¸c lo¹i v¨n b¶n ph©n theo lÜnh vùc vµ
môc ®Ých giao tiÕp:
- V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷
nghÖ thuËt.
- V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷
sinh ho¹t.
- V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷
khoa häc.
- V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷
hµnh chÝnh.
- V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷
chÝnh luËn.
- V¨n b¶n thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ b¸o
chÝ.
4. LuyÖn tËp, cñng cè:
Gv yªu cÇu hs nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m.
5. Híng dÉn häc bµi:
Yªu cÇu hs:- Häc bµi, lµm bµi tËp tr.37-38.
- ChuÈn bÞ viÕt bµi lµm v¨n sè 1(t¹i líp).
TiÕt:7 _ Lµm v¨n:
Ngµy so¹n: ........./........../ 201
bµi viÕt sè 1
A. Môc tiªu cÇn ®¹t :
Gióp hs:
1. KiÕn thøc:
Cñng cè kiÕn thøc vÒ v¨n biÓu c¶m.
2. KÜ n¨ng:
RÌn kÜ n¨ng t¹o lËp v¨n b¶n cã ®ñ bè côc 3 phÇn, cã ®ñ liªn kÕt vÒ h×nh thøc vµ
néi dung.
13
Ng÷ v¨n 10
3. Th¸i ®é:
Tõ viÖc thÊy ®îc n¨ng lùc, tr×nh ®é cña hs, gv x¸c ®Þnh ®îc c¸c u- nh
cña hs ®Ó ®Þnh híng ®µo t¹o, båi dìng phï hîp.
îc ®iÓm
B. Ph¬ng tiÖn d¹y häc:
- Sgk, sgv, gi¸o ¸n.
- Mét sè tµi liÖu tham kh¶o kh¸c.
C. Ph¬ng ph¸p d¹y häc:
Gv tæ chøc giê d¹y- häc theo c¸ch gv ra ®Ò, hs lµm bµi nghiªm tóc t¹i líp.
D.TiÕn tr×nh giê häc:
1. æn ®Þnh tæ chøc líp:
Líp
Ngµy gi¶ng TiÕt
Sè häc
sinh
KiÓm diÖn
Cã phÐp
Kh«ng phÐp
10
10
10
2. KiÓm tra bµi cò: ( Kh«ng )
3. Bµi míi:
Hoạt động của gv và hs
Nội dung cần đạt
Gv: Ra đề bài cho hs
I. Đề bài:
Ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña anh (chÞ) vÒ nh÷ng
ngµy ®Çu tiªn bíc vµo trêng trung häc phæ
th«ng.
Hs: Làm bài nghiêm túc.
Gv: Thu bài sau 45 phút.
II. Đáp án và biểu điểm:
Đáp án:
1.Më bµi:(1®)
Hs cã thÓ viÕt theo nhiÒu c¸ch nhng cÇn
giíi thiÖu ®îc ®Ò tµi vµ g©y ®îc høng thó cho
ngêi ®äc.
2. Th©n bµi: (8®)
- Giíi thiÖu s¬ lîc xóc c¶m vÒ m¸i trêng,
thÇy c« vµ b¹n bÌ míi. (2®)
- NiÒm vui trong ngµy tùu trêng, khai gi¶ng.
(3®)
- Nh÷ng giê häc ®Çu tiªn vµ mét kØ niÖm
®¸ng nhí ®em l¹i bµi häc s©u s¾c.(3®)
3. KÕt bµi: (1®)
Th©u tãm ®îc tinh thÇn vµ néi dung c¬ b¶n
cña bµi lµm ®ång thêi lu l¹i nh÷ng c¶m xóc vµ
suy nghÜ n¬i ngêi ®äc.
Thang ®iÓm:
+ 9-10: Bµi viÕt triÓn khai sinh ®éng c¸c ý trªn,
14
Ng÷ v¨n 10
cã c¶m xóc, v¨n phong trong s¸ng.
+ 7-8: Bµi viÕt ®¶m b¶o ®ñ c¸c ý trªn, cã c¶m
xóc, v¨n phong trong s¸ng.
+ 5-6: Bµi viÕt cßn s¬ lîc, cßn m¾c mét sè lçi
vÒ v¨n phong, tr×nh bµy.
+ <5: Bµi viÕt cßn s¬ sµi, m¾c nhiÒu lçi vÒ v¨n
phong, tr×nh bµy.
4. LuyÖn tËp, cñng cè:
5. Híng dÉn häc bµi:
Yªu cÇu hs vÒ so¹n bµi: ChiÕn th¾ng Mtao Mx©y (trÝch sö thi §¨m S¨n).
TiÕt: 8 _ §äc v¨n:
Ngµy so¹n: .........../............/ 201
chiÕn th¾ng mtao mx©y
(TrÝch §¨m S¨n- Sö thi T©y Nguyªn)
A. Môc tiªu cÇn ®¹t:
Gióp hs:
1. KiÕn thøc:
- VÎ ®Ñp cña ngêi anh hïng sö thi §am S¨n: trong danh dù, g¾n bã víi h¹nh phóc
gia ®×nh vµ thiÕt tha víi cuéc sèng b×nh yªn, phån thÞnh cña céng ®ång ®îc thÓ hiÖn
qua c¶nh chiÕn ®Êu vµ chiÕn th¾ng kÎ thï.
- §Æc ®iÓm nghÖ thuËt tiªu biÓu cña thÓ lo¹i sö thi anh hïng (lu ý ph©n biÖt víi sö
thi thÇn tho¹i ) : x©y dùng thµnh c«ng nh©n vËt anh hïng s thi; ng«n ng÷ trang träng,
giµu h×nh ¶nh, nhÞp ®iÖu; phÐp so s¸nh, phãng ®¹i.
2. KÜ n¨ng:
- §äc (KÓ) diÔn c¶m t¸c phÈm sö thi.
- Ph©n tÝch v¨n b¶n sö thi theo ®Æc trng thÓ lo¹i.
3. Th¸i ®é:
Gi¸o dôc ý thøc céng ®ång
B. KÜ n¨ng sèng:
- Tù nhËn thøc vÒ môc ®Ých chiÕn ®Êu.
- Giao tiÕp tr×nh bµy suy nghÜ.
- T duy s¸ng t¹o.
- Suy nghÜ th¶o luËn.
- Th¶o luËn nhãm.
C. Ph¬ng tiÖn d¹y häc:
- Sgk, sgv, gi¸o ¸n.
- Mét sè tµi liÖu tham kh¶o.
D. Ph¬ng ph¸p d¹y häc:
15
Ng÷ v¨n 10
Gv tæ chøc giê d¹y- häc theo c¸ch kÕt hîp c¸c ph¬ng ph¸p: ®äc diÔn c¶m, vÊn ®¸p®µm tho¹i.
E. TiÕn tr×nh giê häc:
1. æn ®Þnh tæ chøc líp:
Líp
Ngµy gi¶ng TiÕt
10
10
10
Sè häc
sinh
KiÓm diÖn
Cã phÐp
Kh«ng phÐp
2. KiÓm tra bµi cò: ( Kh«ng)
3. Bµi míi:
Ho¹t ®éng cña gv vµ hs
Néi dung cÇn ®¹t
I. T×m hiÓu chung:
1. ThÓ lo¹i sö thi:
Hs: §äc phÇn TiÓu dÉn.
(?) Tõ kh¸i niÖm vÒ sö
thi (bµi kh¸i qu¸t VH
d©n gian), em h·y cho
biÕt sö thi cã nh÷ng ®Æc
®iÓm g×?
Hs: Tr¶ lêi
a. §Æc ®iÓm cña sö thi:
- Lµ t¸c phÈm tù sù d©n gian cã quy m« lín.
- Ng«n ng÷ cã vÇn, nhÞp.
- H×nh tîng nghÖ thuËt hoµnh tr¸ng, hµo hïng.
- KÓ vÒ nh÷ng biÕn cè lín diÔn ra trong ®êi sèng céng
®ång thêi cæ ®¹i.
(?) Cã mÊy lo¹i sö thi? b. Ph©n lo¹i:
§Æc ®iÓm næi bËt cña
mçi thÓ lo¹i? VD?
Hs: Tr¶ lêi
Hai lo¹i:- Sö thi thÇn tho¹i " KÓ vÒ sù h×nh thµnh thÕ
giíi vµ mu«n loµi, con ngêi vµ bé téc thêi cæ ®¹i.
VD: §Î ®Êt ®Î níc (Mêng), Èm Öt lu«ng
(Th¸i), C©y nªu thÇn (Mn«ng),...
- Sö thi anh hïng " KÓ vÒ cuéc ®êi, chiÕn c«ng
cña nh÷ng nh©n vËt anh hïng.
VD: §¨m S¨n, §¨m Di, Xing Nh·, Khinh Dó
(?) H×nh thøc diÔn xíng? (£®ª), §¨m Noi (Ba-na),...
c. H×nh thøc diÔn xíng:
Hs: Tr¶ lêi
KÓ- h¸t.
Gv: Yªu cÇu hs tãm t¾t
2. Sö thi §¨m S¨n:
sö thi §¨m S¨n.
Hs: Tãm t¾t dùa vµo sgk. a. Tãm t¾t:
- §¨m S¨n vÒ lµm chång H¬ NhÞ vµ H¬ BhÞ theo tôc
nèi d©y" trë nªn mét tï trëng lõng lÉy vµ giµu cã.
16
Ng÷ v¨n 10
- C¸c tï trëng Kªn Kªn (Mtao Gr), S¾t (Mtao Mx©y),
thõa lóc §¨m S¨n v¾ng nhµ, b¾t H¬ NhÞ vÒ lµm vî.
§¨m S¨n ®¸nh tr¶ vµ chiÕn th¾ng, giÕt chÕt chóng,
giµnh l¹i vî, ®em l¹i sù giµu cã vµ uy danh cho m×nh vµ
céng ®ång.
- §¨m S¨n chÆt c©y S¬-móc (c©y thÇn vËt tæ nhµ vî)
khiÕn hai vî chÕt" lªn trêi xin thuèc cøu hai nµng.
- §¨m S¨n ®i cÇu h«n n÷ thÇn MÆt Trêi " bÞ tõ chèi.
Trªn ®êng vÒ, §¨m S¨n bÞ chÕt ngËp trong rõng s¸p
§en. Hån chµng biÕn thµnh con ruåi bay vµo miÖng chÞ
(?) Gi¸ trÞ néi dung cña g¸i H¬ ¢ng. H¬ ¢ng cã thai, sinh ra §¨m S¨n ch¸u. Nã
lín lªn, tiÕp tôc sù nghiÖp anh hïng cña chµng.
t¸c phÈm?
Hs: Tr¶ lêi
b. Gi¸ trÞ néi dung:
+ ChiÕn tranh më réng bê câi, lµm næi uy danh cña
céng ®ång.
+ Kh¸t väng chinh phôc tù nhiªn.
Hs: §äc ph©n vai ®o¹n + Cuéc ®Êu tranh gi÷a chÕ ®é x· héi mÉu quyÒn víi
phô quyÒn.
trÝch.
(?) Theo em, em sÏ ph©n II. §äc- hiÓu v¨n b¶n:
chia ®o¹n trÝch thµnh c¸c 1. §äc:
phÇn, c¸c ý ntn ®Ó ph©n 2. Bè côc:
tÝch?
3 phÇn.
Hs: Tr¶ lêi
- PhÇn 1: Tõ ®Çu ®Õn “c¾t ®Çu Mtao Mx©y ®em bªu
ngoµi ®êng” " C¶nh trËn ®¸nh gi÷a hai tï trëng.
- PhÇn 2: TiÕp ®Õn “Hä ®Õn b·i ngoµi lµng, råi vµo
lµng” " C¶nh §¨m S¨n cïng n« lÖ ra vÒ sau chiÕn
(?) TrËn quyÕt chiÕn gi÷a th¾ng.
§¨m S¨n- Mtao Mx©y ®îc miªu t¶, kÓ qua nh÷ng - PhÇn 3: Cßn l¹i " C¶nh §¨m S¨n ¨n mõng chiÕn
th¾ng.
c¶nh nµo?
3. T×m hiÓu v¨n b¶n:
Hs: Tr¶ lêi
a. H×nh tîng §¨m S¨n trong cuéc quyÕt chiÕn víi
(?) Môc ®Ých cña §¨m Mtao Mx©y:
S¨n trong trËn quyÕt
chiÕn víi Mtao Mx©y?
Hs: Tr¶ lêi
- Môc ®Ých:
+ §ßi l¹i vî.
+ B¶o vÖ danh dù cña tï trëng anh hïng, cña bé téc.
+ Trõng ph¹t kÎ cíp, ®em l¹i sù yªn æn cho bu«n lµng.
+ Lµ c¸i cí lµm n¶y sinh m©u thuÉn gi÷a c¸c bé téc
(?) T thÕ cña §¨m S¨n dÉn tíi chiÕn tranh më réng bê câi, lµm næi uy danh
trong trËn quyÕt chiÕn céng ®ång.
víi Mtao Mx©y?
- T thÕ: chñ ®éng, tù tin, ®êng hoµng.
Hs: Tr¶ lêi
(?) TrËn quyÕt chiÕn gi÷a
§¨m S¨n- Mtao Mx©y ®îc miªu t¶, kÓ qua nh÷ng
chÆng nµo? Hµnh ®éng - C¸c chÆng ®Êu:
17
Ng÷ v¨n 10
cña chµng ë mçi chÆng + ChÆng 1: §¨m S¨n khiªu chiÕn- Mtao buéc ph¶i ®¸p
®Êu?
l¹i.
Hs: Tr¶ lêi
+ ChÆng 2: DiÔn biÕn cuéc chiÕn:
HiÖp 1: Mtao móa khiªn tríc, §¨m S¨n b×nh tÜnh,
th¶n nhiªn xem kh¶ n¨ng cña ®èi thñ.
HiÖp 2: §¨m S¨n móa tríc- Mtao trèn ch¹y, chÐm
trît, cÇu cøu H¬ NhÞ qu¨ng cho miÕng trÇu.
HiÖp 3: §¨m S¨n móa khiªn vµ ®uæi theo Mtao nh(?)ë chÆng 1, §¨m S¨n
ng ko ®©m thñng ®îc y.
vµ Mtao ®îc x©y dùng HiÖp 4: §¨m S¨n cÇu cøu «ng trêi" giÕt ®îc Mtao
trong thÕ ®èi lËp ntn? - Hµnh ®éng:
T×m c¸c chi tiÕt, c¸c ý cô ChÆng 1:
thÓ ®Ó lËp b¶ng so s¸nh?
§¨m S¨n
Mtao Mx©y
- §Õn tËn cÇu thang
- Mtao Mx©y bÞ ®éng,
khiªu chiÕn (lÇn 1)" chñ sî h·i nhng vÉn trªu
tøc §¨m S¨n.
Gv nªu c©u hái gîi më, ®éng, tù tin.
- Do dù, sî h·i "" vÎ
- Khiªu khÝch, ®e däa
kh¾c s©u:
quyÕt
liÖt
(lÇn
2),
coi
ngoµi hung tîn.
(?) Ai lµ ngêi móa khiªn
tríc? T¹i sao t¸c gi¶ sö khinh Mtao Mx©y, tù
tin, ®êng hoµng.
thi l¹i miªu t¶ nh vËy?
ChÆng
2:
Hs: Trao ®æi, th¶o luËn
tr¶ lêi
HiÖp 1:
Gv: Chèt ý
§¨m S¨n
Mtao Mx©y
- KhÝch Mtao móa
- BÞ khÝch" gi¶ ®ß
khiªn tríc.
khiªm tèn "" thùc chÊt
(?)T×m c¸c chi tiÕt miªu
t¶ tµi móa g¬m cña §¨m
kiªu c¨ng, ng¹o m¹n.
S¨n?
- Móa khiªn nh trß ch¬i
- §iÒm tÜnh xem kh¶
Hs: T×m c¸c dÉn chøng
(kªu l¹ch x¹ch nh qu¶
n¨ng cña kÎ thï.
(?) T×m c¸c chi tiÕt miªu
míp kh«) "kÐm cái, hÌn
t¶ sù bÞ ®éng, thÕ thua
män.
cña Mtao?
Hs: T×m c¸c dÉn chøng:
HiÖp 2:
(?) ý nghÜa cña miÕng
trÇu H¬ NhÞ qu¨ng cho
§¨m S¨n.
Hs: Tr¶ lêi
§¨m S¨n
- Móa khiªn tríc "
®éng
t¸c
nhanh,
m¹nh, hµo hïng, võa
kháe võa ®Ñp " thÕ
th¾ng ¸p ®¶o, oai
hïng.
- NhËn ®îc miÕng trÇu
cña H¬ NhÞ" søc kháe
t¨ng gÊp béi.
Mtao Mx©y
- Ho¶ng hèt, trèn ch¹y,
chÐm trît"thÕ thua,
hÌn kÐm.
- CÇu cøu H¬ NhÞ
qu¨ng cho miÕng
trÇu" ko ®îc.
(?) Tµi nghÖ móa g¬m
cña §¨m S¨n béc lé qua
lÇn móa g¬m thø 2? Ai lµ
ngêi tÊn c«ng tríc? T¹i
sao §¨m S¨n ®©m tróng
Mtao Mx©y nhng ko giÕt
®îc y?Hs: Tr¶ lêi
- MiÕng trÇu lµ biÓu tîng cho sù ñng hé, tiÕp thªm søc
m¹nh cho ngêi anh hïng cña céng ®ång.
Hs t×m c¸c chi tiÕt:
§¨m S¨n cµng móa cµng
HiÖp 3:
nhanh, m¹nh, hµo hïng:
18
Ng÷ v¨n 10
Móa trªn cao- nh giã
b·o; Móa díi thÊp - nh
giã lèc, chßi lÉm ®æ l¨n
lãc, ba qu¶ nói r¹n nøt,
ba ®åi tranh bËt bay
tung.
"Nh÷ng h×nh ¶nh so
s¸nh, phãng ®¹i t¹o Ên tîng m¹nh, trµn ®Çy c¶m
høng ngîi ca.
§¨m S¨n
- Móa khiªn cµng
nhanh, cµng m¹nh
vµ ®Ñp, hµo hïng.
- TÊn c«ng ®èi thñ:
®©m Mtao nhng ko
thñng ¸o gi¸p s¾t cña
y.
Mtao Mx©y
- Hoµn toµn ë thÕ thua, bÞ
®éng.
- BÞ ®©m.
(?) C¸c sù viÖc diÔn ra ë
hiÖp ®Êu thø 4?
Hs: Tr¶ lêi
(?) Chi tiÕt «ng Trêi
m¸ch kÕ cho §¨m S¨n
nãi lªn ®iÒu g×? ThÇn
linh cã ph¶i lµ lùc lîng
quyÕt ®Þnh chiÕn th¾ng
cña ngêi anh hïng ko?
V× sao?
Hs: Th¶o luËn, tr¶ lêi.
Gv: NhËn xÐt, bæ sung,
chèt ý
(?) Nªu nhËn xÐt vÒ cuéc
chiÕn vµ chiÕn th¾ng cña
§¨m S¨n?
Hs: Tr¶ lêi
HiÖp 4:
§¨m S¨n
- ThÊm mÖt " cÇu
cøu thÇn linh.
- §îc kÕ cña «ng
Trêi " lÊy c¸i chµy
mßn nÐm vµo vµnh
tai kÎ thï.
- §uæi theo kÎ thï.
- Hái téi Mtao.
- GiÕt chÕt Mtao.
Mtao Mx©y
- Th¸o ch¹y v× ¸o
gi¸p s¾t v« dông.
- Trèn ch¹y quanh
quÈn.
- Gi¶ dèi cÇu xin tha
m¹ng.
- BÞ giÕt.
- Chi tiÕt «ng Trêi m¸ch kÕ cho §¨m S¨n thÓ hiÖn:
+ Sù gÇn gòi gi÷a con ngêi vµ thÇn linh" dÊu vÕt t duy
cña thÇn tho¹i cæ s¬ vµ thêi k× x· héi cha cã sù ph©n
hãa giai cÊp r¹ch rßi.
+ ThÇn linh ®ãng vai trß cè vÊn, gîi ý. Ngêi anh hïng
míi quyÕt ®Þnh kÕt qu¶ cña cuéc chiÕn" Sö thi ®Ò cao
vai trß cña ngêi anh hïng.
"NhËn xÐt:
- Cuéc quyÕt ®Êu ko g©y c¶m gi¸c ghª rîn mµ ngêi
®äc, ngêi nghe vui say víi chiÕn th¾ng oai hïng, yªu
mÕn, c¶m phôc §¨m S¨n.
- Môc ®Ých cña cuéc quyÕt ®Êu: §ßi l¹i vî.
19
Ng÷ v¨n 10
" B¶o vÖ danh dù cña tï trëng anh hïng, cña bé téc.
" Trõng ph¹t kÎ cíp, ®em l¹i sù yªn æn cho bu«n lµng.
" Lµ c¸i cí lµm n¶y sinh m©u thuÉn gi÷a c¸c bé téc dÉn
tíi chiÕn tranh më réng bê câi, lµm næi uy danh cña
céng ®ång.
- Kh«ng nãi ®Õn chÕt chãc, ko cã c¶nh tµn s¸t, ®èt
ph¸,... mµ phÇn tiÕp l¹i lµ c¶nh n« lÖ cña Mtao Mx©y n«
nøc theo §¨m S¨n vÒ vµ hä cïng më tiÖc mõng chiÕn
th¾ng.
4. LuyÖn tËp, cñng cè:
Hái: H·y nªu c¶m nhËn cña em vÒ nh©n vËt §¨m S¨n?
5. Híng dÉn häc bµi:
Yªu cÇu hs:
- Häc bµi ë nhµ, n¾m v÷ng néi dung träng t©m cña bµi häc.
- TiÕp tôc t×m hiÓu vÒ nh©n vËt §¨m S¨n.
Ngµy so¹n: ............/............../ 201
TiÕt:9 _ §äc v¨n:
chiÕn th¾ng mtao mx©y(tiÕp)
(TrÝch §¨m S¨n- Sö thi T©y Nguyªn)
A. Môc tiªu cÇn ®¹t:
Gióp hs n¾m ®îc:
1. KiÕn thøc:
- VÎ ®Ñp cña ngêi anh hïng sö thi §am S¨n: Träng danh dù, g¾n bã víi h¹nh phóc
gia ®×nh vµ thiÕt tha víi cuéc sèng b×nh yªn, phån thÞnh cña céng ®ång ®îc thÓ hiÖn
qua c¶nh chiÕn ®Êu vµ chiÕn th¾ng kÎ thï.
- §Æc ®iÓm nghÖ thuËt tiªu biÓu cña thÓ lo¹i sö thi anh hïng (lu ý ph©n biÖt víi sö
thi anh hïng) : x©y dùng thµnh c«ng nh©n vËt anh hïng s thi; ng«n ng÷ trang träng,
giµu h×nh ¶nh, nhÞp ®iÖu; phÐp so s¸nh, phãng ®¹i.
2. KÜ n¨ng:
- §äc (KÓ) diÔn c¶m t¸c phÈm sö thi.
- Ph©n tÝch v¨n b¶n sö thi theo ®Æc trng thÓ lo¹i.
3. Th¸i ®é:
Gi¸o dôc ý thøc céng ®ång
B. KÜ n¨ng sèng:
- Tù nhËn thøc vÒ môc ®Ých chiÕn ®Êu.
- Giao tiÕp tr×nh bµy suy nghÜ.
- T duy s¸ng t¹o.
- Suy nghÜ th¶o luËn.
- Th¶o luËn nhãm.
C.Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn:
- Sgk, sgv, gi¸o ¸n
- Mét sè tµi liÖu tham kh¶o kh¸c.
D. Ph¬ng ph¸p d¹y häc:
20
- Xem thêm -