Tài liệu Giáo án ngữ văn 10 cơ bản

Tieát 1+2 TOÅNG QUAN VAÊN HOÏC VIEÄT NAM A. Muïc tieâu caàn ñaït: - Naém ñöôïc nhöõng kieán thöùc chung nhaát, toång quaùt nhaát veà hai boä phaän cuûa vaên hoïc Vieät Nam. - Naém vöõng heä thoáng vaán ñeà veà + Theå loaïi cuûa vaên hoïc Vieät Nam + Con ngöôøi trong vaên hoïc Vieät Nam - Boài döôõng nieàm töï haøoveà truyeàn thoáng vaên hoùa cuûa daân toäc, coù thaùi ñoä nghieâm tuùc, loøng say meâ vôùi vaên hoïc Vieät Nam. B. Phöông tieân thöïc hieän: - SGK, SGV. - Caùc taøi lieäu veà lòch söû vaên hoïc Vieät Nam. C. Phöông phaùp: - Keát hôïp caùc phöông phaùp gôïi tìm, keát hôïp vôùi caùc hình thöùc trao ñoåi thaûo luaän, traû lôøi caùc caâu hoûi. D. Tieán trình leân lôùp: 1. OÅn ñònh 2. Kieåm tra baøi cuõ: khoâng 3. Giôùi thieäu baøi môùi: lòch söû vaên hoïc cuûa baát cöù daân toäc naøo ñeàu laø lòch söû taâm hoàn cuûa daân toäc aáy. Ñeå cung caáp cho caùc em nhaän thöùc nhöõng neùt lôùn veà vaên hoïc nöôùc nhaø, chuùng ta tìm hieåu baøi “ Toång quan vaên hoïc Vieät Nam” Hoaït ñoäng cuûa gv vaø hsinh - Hoaït ñoäng 1: GV chia hoïc sinh thaønh 4 nhoùm, höôùng daãn hoïc sinh ñoïc vaø toùm taét noäi dung phaàn 1 & 2 cuûa baøi hoïc  GV môøi ñaïi dieän caùc nhoùm traû lôøi caâu hoûi. 1) Baøi “Toång quan vaên hoïc Vieät Nam” coù nhöõng noäi dung cô baûn naøo? Em haõy cho bieát caùc boä phaän hôïp thaønh cuûa Vaên hoïc Vieät Nam? 2) Vaên hoïc daân gian do ai saùng taùc vaø löu truyeàn baèng hình thöùc naøo? Nhöõng theå loaïi vaø ñaëc tröng cuûa vaên hoïc daân gian? 3) Vaên hoïc vieát laø boä phaän vaên hoïc xuaát hieän vaøo thôøi ñieåm naøo? -Nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn veà: taùc giaû, hình thöùc löu truyeàn , chöõ vieát, theå loaïi cuûa vaên hoïc vieát? 4) Vaên hoïc VN phaùt trieån qua maáy thôøi kyø? Caùc thôøi ñaïi lôùn cuûa vaên hoïc VN? 5) Vaên hoïc trung ñaïi ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån trong boái caûnh vaên hoùa, vaên hoïc ntn? Noäi dung caàn ñaït I. Caùc boä phaän hôïp thaønh cuûa VHVN: 1. Vaên hoïc daân gian: - Laø saùng taùc taäp theå vaø truyeàn mieäng cuûa nhaân daân lao ñoäng. - VHDG cauøc theå loaïi: ( SGK ) - Ñaëc tröng tieâu bieåu: + Tính truyeàn mieäng. + Tính taäp theå. + Tính thöïc haønh. 2. Vaên hoïc vieát: - Laø saùng taùc cuûa trí thöùc ñöôïc ghi laïi baèng chöõ vieát, taùc phaåm vaên hoïc mang daáu aán taùc giaû. - Caùc hình thöùc chöõ vieát: chöõ Haùn, chöõ Noâm, chöõ quoác ngöõ. - Theå loaïi cuûa vaên hoïc vieát ña daïng vaø phong phuù. II. Quaù trình phaùt trieån cuûa vaên hoïc Vieät Nam: (caùc thôøi ñaïi lôùn cuûa VHVN) 1. Vaên hoïc trung ñaïi (TKX XIX) -Hình thaønh vaø phaùt trieån trong khoaûng 10 theá kæ, gaén lieàn vôùi nhöõng thònh suy thaêng traàm cuûa xaõ hoäi phong kieán VN vaø coù quan heä giao löu vôùi nhieàu neàn vaên hoïc ôû khu vöïc Ñoâng Nam, Ñoâng Nam AÙ, vaên hoïc Trung Quoác. - Vaên hoïc ñöôïc vieát baèng chöõ Haùn vaø chöõ Noâm (coøn goïi laø vaên hoïc Haùn-Noâm) 1 - Vì sao vaên hoïc töø theá kyû X heát TKXIX coù söï aûnh höôûng cuûa VH Trung Quoác? - Haõy chæ ra moät vaøi taùc phaåm taùc giaû tieâu bieåu cuûa neàn vaên hoïc trung ñaïi? 6) Vaên hoïc hieän ñaïi phaùt trieån trong hoaøn caûnh naøo? Quaù trình phaùt trieån vaø nhöõng thaønh töïu cô baûn cuûa vaên hoïc hieän ñaïi? (GV coù theå giuùp hsinh hieåu theâm söï thay ñoåi töø vaên hoïc trung ñaïi baèng vieäc giaûi thích theâm veà hoaøn caõnh lòch söû töø ñaàu TKXX1975, ñoàng thôøi cho hsinh laáy ví duï minh hoïa veà thaønh töïu cuûa caùc thôøi kyø VH). Haûy neâu moät vaøi taùc giaû, taùc phaåm tieâu bieåu? Hoaït ñoäng 3: GV cho hsinh ôû caùc nhoùm veõ sô ñoà veà caùc boä phaän cuûa VHVN ñeå cuûng coá kieán thöùc, sau khi ñaõ tìm hieåu noäi dung (I&II) cuûa baøi hoïc. Hoaït ñoäng 4: GV cho hsinh trao ñoåi vaø phaùt bieåu theo caùc caâu hoûi sau: 1. Theo em ñoái töôïng cuûa VH laø gì? 2. Hình aûnh con ngöôøi VN ñöôïc theå hieän trong VH qua nhöõng moái quan heä naøo? 3. Neâu nhöõng bieåu hieän cuï theå veà hình aûnh con ngöôøi VN qua töøng moái quan heä? Laáy ví duï minh hoaï. Hoaït ñoäng 5: hsinh ñoïc hoặc phaùt bieåu phaàn ghi nhôù trong sgk ñeå cuûng coá baøi hoïc. Baøi taäp vaän duïng (veà nhaø) Phaân tích hình aûnh con ngöôøi Vn trong moái quan heä vôùi theá giôùi töï nhieân qua baøi ca dao: - “ Anh ñi anh nhôù queâ nhaø Nhôù canh rau muoáng, nhôù caø daàm töông” * Höôùng daãn chuaån bò baøi: “Hoaït ñoäng giao tieáp baèng ngoân ngöõ”. + Ñoïc ngöõ lieäu vaø traû lôøi caùc caâu hoûi trong sgk. + Tìm theâm caùc ngöõ lieäu khaùc trong hoaït ñoäng giao tieáp haøng ngaøy ñeå boå sung cho kieán thöùc cuûa baøi hoïc. * Vaên hoïc chöõ Haùn: coù vai troø laø chieác caàu noái veà tö töôûng vaø theå loaïi, thi phaùp vôùi vaên hoïc coå - Trung ñaïi Trung Quoác vaø ñaït nhieàu thaønh töïu. * Vaên hoïc chöõ Noâm: chòu aûnh höôûng saâu saéc cuûa vaên hoïc daân gian,. - Taùc phaåm – taùc giaû tieâu bieåu. + Chöõ Haùn + Chöõ Noâm. 2. Vaên hoïc hieän ñaïi (töø ñaàu TK XX nay) - Vaên hoïc hieän ñaïi phaùt trieån trong moät ñieàu kieän lòch söû xaõ hoäi coù nhieàu bieán ñoäng aûnh höôûng ñeán vaên hoïc. Taùc phaåmchuû yeáu vieát baèng chöõ quoác ngöõ. + Vaên hoïc töø ñaàu TKXX CMT8,1945 ñaây laø giai ñoaïn giao thôøi giöõa vaên hoïc trung ñaïi vôùi vaên hoïc hieän ñaïi (noù vöøa keá thöøa nhöõng tinh hoa cuûa vaên hoïc truyeàn thoáng, laïi vöøa tieáp nhaän aûnh huôûng cuûa vaên hoïc theá giôùi ñeå hieän ñaïi hoùa.) + Vaên hoïc töø 1945 nay: vaên hoïc phaùt trieån döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng Coäng Saûn Vieät Nam, ñaït ñöôïc nhieàu thaønh töïu goùp phaàn vaøo söï nghieäp caùch maïng. - Heä thoáng theå loaïi vaên hoïc khoâng ngöøng phaùt trieån vaø hoaøn thieän. - Taùc giaû - taùc phaåm tieâu bieåu. III. Con ngöôøi Vieät Nam qua vaên hoïc: - Ñoái töôïng cuûa vaên hoïc: con ngöôøi vaø xaõ hoäi loaøi ngöôøi  vaên hoïc laø nhaân hoïc. - Hình aûnh con ngöôøi VN trong vaên hoïc ñöôïc theå hieän qua caùc moái quan heä + Vôùi theá giôùi töï nhieân + Vôùi quoác gia, daân toäc + Vôùi xaõ hoäi + Vôùi yù thöùc veà baûn thaân IV. Ghi nhôù:sgk . 2 Tieát 3-Tieáng Vieät HOAÏT ÑOÄNG GIAO TIEÁP BAÈNG NGOÂN NGÖÕ A,Muïc ñích yeâu caàu: - Giuùp hoïc sinh: + Naém ñöôïc kieán thöùc cô baûn veà hoaït ñoäng giao tieáp. +Bieát xaùc ñònh caùc nhaân toá giao tieáp trong moät hoaït ñoäng giao tieáp,naâng cao naêng löïc khi noùi(vieát) vaø naêng löïc phaân tích, lónh hoäi khi giao tieáp. +Coù thaùi ñoä, haønh vi phuø hôïp trong hoaït giao tieáp baèng ngoân ngöõ. B.Phöông tieän thöïc hieän: - Saùch giaùo khoa vaø saùch giaùo vieân Ngöõ Vaên 10. - Nhöõng thöïc tieãn veà hoaït ñoäng giao tieáp trong cuoäc soáng haèng ngaøy. C.Phöông phaùp giaûng daïy: - Caên cöù vaøo thöïc tieãn giao tieáp haèng ngaøy vaø caùc ngöõ lieäu trong sgk giuùp hoïc sinh hình thaønh noäi dung cô baûn cuûa baøi hoïc. - Phaùt huy tính tích cöïc chuû ñoäng cuûa hoïc sinh theo phöông phaùp qui naïp (hoïc sinh trao ñoåi, thaûo luaän theo nhoùm, toå-giaùo vieân höôùng ñeán noäi dung cô baûn cuûa baøi hoïc). D. Tieán trình leân lôùp: 1. OÅn ñònh lôùp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: khoâng 3. Baøi môùi - Lôøi giôùi thieäu vaøo baøi : trong cuoäc soáng haèng ngaøy, con ngöôøi vôùi con ngöôøi thöôøng coù nhu caàu giao tieáp, trao ñoåi qua laïi vôùi nhau. Vaø hoaït ñoäng giao tieáp ñoù söø duïng moät phöông tieän voâ cuøng quan troïng-ñoù laø ngoân ngöõ. Baøi hoïc hoâm nay chuùng ta seõ tìm hieåu veà “hoaït ñoäng giao tieáp baèng ngoân ngöõ”. - Tìm hieåu noäi dung baøi hoïc Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Hoaït ñoäng 1:Tìm hieåu ngöõ lieäu 1. Cuoäc ñoái thoaïi trong vaên baûn treân coù caùc nhaân vaät giao tieáp naøo? Hai beân coù cöông vò vaø quan heä vôùi nhau ntn? 2. Trong ñoaïn vaên, caùc nhaân vaät giao tieáp laàn löôït ñoåi vai cho nhau ntn? Vai troø cuûa ngöôøi noùi vaø ngöôøi nghe trong quaù trình thöïc hieän giao tieáp naøy? 3. HÑGT giöõa vua vaø caùc boâ laõo dieãn ra trong hoaøn caûnh naøo? Noäi dung caàn ñaït I/Tìm hieåu ngöõ lieäu: 1. Ñoïc ñoaïn vaên trích vaên baûn”hoäi nghò Dieân hoàng” -Ñoái töôïng giao tieáp: +Vua & caùc boâ laõo +Vua: ngöôøi laõnh ñaïo toái cao cuûa ñaát nöôùc, caùc boâ laõolaø ñaïi dieän cho caùc taàng lôùp nhaân daân +Caùc n/vaät gtieáp coù vò theá khaùc nhau neân ngoân ngöõ gtieáp khaùc nhau(töø xöng hoâ, töø theå hieän thaùi ñoä, caùc caâu noùi tænh löôïc…) - Quaù trình cuûa hoaït ñoäng gtieáp: + Ngöôøi noùi vaø ngöôøi nghe coù theå ñoåi vai cho nhau. + Ngöôøi noùi taïo ra lôøi noùi, ngöôøi nghe lónh hoäi vaø giaûi maõ noäi dung ñöôïc lónh hoäi. - Hoaøn caûnh giao tieáp: Ñaát nöôùc ñang coù giaëc ngoaïi xaâm 3 4. Hoaït ñoäng naøy höôùng vaøo noäi dung gì? Ñeà caäp ñeán vaán ñeà gì? 5. Muïc ñích cuûa cuoäc giao tieáp laø gì? Keát quaû cuûa cuoäc giao tieáp ntn? -Gv tieáp tuïc cho Hs oân laïi kieán thöùc baøi “Toång quan…” ñoàng thôøi ñaët caâu hoûi xoaùy vaøo troïng taâm baøi hoïc. + Ñoái töôïng giao tieáp laø ai? + Hoaøn caûnh giao tieáp? + Noäi dung giao tieáp? + Muïc ñích giao tieáp? Hoaït ñoäng 2: Gv ñaët caâu hoûi, toång keát caùc caâu traû lôøi vaø choát laïi baèng baøi hoïc ghi nhôù Hoaït ñoäng 3: Luyeän taäp vaø cuûng coá - Gv cho baøi taäp, chia nhoùm Hs(3 nhoùm) vaø neâu yeâu caàu caàn ñaït ñeå Hs thöïc haønh trong khoaûng 3-5 phuùt + Nhoùm 1: Phaân tích ñoái töôïng vaø quaù trình gtieáp trong HÑGT giöõa ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn ôû chôï +Nhoùm2:Phaân tích hoaøn caûnh, noäi dung gtieáp ôû chôï cuûa ngöôøi mua& ngöôøi baùn +Nhoùm3: Phaân tích muïc ñích, keát quaû cuûa HÑGT cuûa ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn ôû chôï -Gv môøi ñaïi dieän töøng nhoùm trình baøy baøi laøm cuûa nhoùm,caùc thaønh vieân khaùc boå sung#Gv ñi ñeán thoáng nhaát noäi dung caàn ñaït cuûa baøi taäp. Hoaït ñoäng 4: Gv höôùng daãn Hs veà nhaø laøm tröôùc caùc baøi taäp trang 23,24,25 (coù theå cho caùc em laøm theo nhoùm) ñeå chuaån bò cho tieát thöïc haønh tieáp theo Hoaït ñoäng 5:Daën do øtieát sau Baøi KQ VHDG… - Noäi dung giao tieáp: Thaûo luaän veà tình hình ñaát nöôùc coù giaëc ngoaïi xaâm vaø baøn saùch löôïc ñoái phoù - Muïc ñích giao tieáp: Baøn baïc ñeå tìm vaø thoáng nhaát saùch löôïc ñoái phoù vôùi giaêc. Cuoäc gtieáp ñaõ ñaït ñöôïc muïc ñích: thoáng nhaát haønh ñoäng ñaùnh giaëc 2. Veà baøi Toång quan vaên hoïc Vieät Nam - Ñoái töôïng giao tieáp: Taùc giaû vieát sgk vaø hsinh lôùp 10, hai ñoái töôïng coù trình ñoä vaø voán soáng khaùc nhau - Hoaøn caûnh cuûa HÑGT: Coù tính qui thöùc - Noäi dung giao tieáp: Thuoäc lónh vöïc vaên hoïc söû VN, bao goàm nhöõng vaán ñeà cô baûn: +Caùc boä phaän hôïp thanh cuûa VHVN +Quaù trinh phaùt trieån cuûa VHVN +Con ngöôøi VN qua vaên hoïc -Muïc ñích giao tieáp: Giuùp hsinh naém ñöôïc nhöõng kieán thöùc cô baûn vaø khaùi quaùt veà lòch söû phaùt trieån cuûa VHVN II.Ghi nhôù: SGK III/ Luyeän taäp- Cuûng coá: ***Baøi taäp vaän duïng: Phaân tích caùc nhaân toá giao tieáp trong hoaït ñoäng giao tieáp mua baùn giöõa ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn ôû chôï? - Ñoái töôïng giao tieáp: ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn - Hoaøn caûnh giao tieáp: ôû chôï, luùc chôï ñang hoïp - Noäi dung giao tieáp: trao ñoåi, thoaû thuaän veà maët haøng, chuûng loaïi, giaù caû, soá löôïng - Muïc ñích giao tieáp: ngöôøi mua mua ñöôïc haøng, ngöôøi baùn baùn ñöôïc haøng 4 Tieát 4: Ñoïc vaên KHAÙI QUAÙT VAÊN HOÏC DAÂN GIAN A.Muïc tieâu baøi hoïc: - Giuùp hoïc sinh: +Hieåu vaø nhôù ñöôïc nhöõng ñaëc tröng cô baûn cuûa VHDG(troïng taâm). +Hieåu ñöôïc nhöõng giaù trò to lôùn cuûa VHDG, laø cô sôû ñeå Hs coù thaùi ñoä traân troïng vôùi di saûn vaên hoaù tinh thaàn cuûa daân toäc #hoïc toát hôn veà VHDG. +Naém ñöôïc khaùi nieäm veà caùc theå loaïi VHDG Vieät Nam, phaân bieät ñöôïc ñaëc ñieåm cuûa theå loaïi naøy vôùi caùc theå loaïi khaùc. B.Phöông tieän daïy hoïc: - Saùch giaùo khoa vaø saùch giaùo vieân Ngöõ Vaên 10 - Caùc taøi lieäu tham khaûo veà VHDG - Tranh aûnh veà leã hoäi truyeàn thoáng vaø ca haùt daân ca, ñóa CD veà caùc laøn ñieäu daân ca (neáu coù theå) C.Phöông phaùp daïy hoïc: - Keát hôïp phöông phaùp dieãn dòch vaø qui naïp ñeå khai trieån noäi dung baøi hoïc - Hsinh chuû ñoäng chuaån bò baøi,Gv höôùng daãn hoïc sinh trao ñoåi thaûo luaän veà noäi dung baøi hoïc vaø thöïc haønh phaân tích veà caùc ñaëc tröng cuûa VHDG ôû moät taùc phaåm cuï theå D.Quaù trình leân lôùp: 1. OÅn ñònh lôùp 2. Kieåm tra baøi cuõ: baøi Toång quan VHVN( chuû yeáu laø caùc boä phaän hôïp thaønh cuûa VHVN vaø nhöõng ñieåm cô baûn veà VHDG) 3. Baøi môùi: - Lôøi giôùi thieäu vaøo baøi: Ngay töø luùc coøn thô beù, beân chieác voõng ñong ñöa, chuùng ta ñaõ ñöôïc nhöõng ngöôøi baø, ngöôøi meï, ngöôøi chò voã veà ru ta vaøo giaác nguû baèng nhöõng caâu chuyeän coå, nhöõng khuùc haùt ru, nhöõng baøi haùt daân ca moäc maïc. Truyeän coå tích, ca dao-daân ca, cheøo , tuoàng… taát caû laø bieåu hieän cuûa VHDG. Vaø ñeå hieåu roõ hôn kho taøng VHDG phong phuù cuûa Vieät Nam ,chuùng ta haõy cuøng nhau tìm hieåu vaên baûn”. Khaùi quaùt VHDG Vieät Nam”. - Noäi dung baøi hoïc: Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung caàn ñaït 5 Hoaït ñoäng 1: Tìm hieåu ñaëc tröng cô baûn cuûa VHDG 1.VHDG coù nhöõng ñaëc tröng cô baûn naøo? 2.Taïi sao noùi VHDG laø nhöõng taùc phaåm ngheä thuaät ngoân töø truyeàn mieäng? + Tryeàn mieäng laø phöông thöùc ntn? + Quaù trinh truyeàn mieäng ñöôïc thöïc hieän ra sao? - Gv cho Hsinh thaûo luaän theo nhoùm laáy daãn chöùng minh hoaï veà ngheä thuaät ngoân töø vaø tính truyeàn mieäng cuûa VHDG 3. Taïi sao noùi VHDG laø saûn phaåm cuûa quaù trình saùng taùc taäp theå? + Taäp theå laø ai? + Quaù trình saùng taùc taäp theå ñöôïc dieãn ra ntn ? (Gv coù theå laáy theâm daãn chöùng ñeå Hsinh hieåu baøi kyõ hôn) 4. Ñôøi soáng coäng doàng goàm caùc sinh hoaït chuû yeáu naøo? -Ñôøi soáng lao ñoäng(haùt phöôøng vaûi, hoø cheøo thuyeàn, hoø ñoái ñaùp..) -Ñôøi soáng gia ñình(haùt ru..) -Ñôøi soáng nghi leã, thôø cuùng, tang ma, cöôùi hoûi(söø thi, truyeän thô..) -Ñôøi soáng vui chôi, giaûi trí(doàng dao, quan hoï, cheøo, chaàu vaên...) 5. VHDG ñoùng vai troø ntn trong ñôøi soáng sinh hoïat coäng ñoàng? -Hoaït ñoäng 2: Tìm hieåu heä thoáng theå loaïi VHDG 5.VHDG coù nhöõng theå loaïi naøo? Laäp baûng heä thoáng caùc theå loaïi, ñaëc tröng vaø ví duï minh hoaï? (Hs laøm vieäc caù nhaân, Gv yeâu caàu trình baøy tröôùc lôùp) - Hoaït ñoäng 3: Ñaùnh giaù nhöõng giaù trò cô baûn cuûa VHDG 7.VHDG coù nhöõng giaù trò cô baûn naøo? 8.Toùm taét ngaén goïn noäi dung töøng giaù trò? I/ Ñaëc tröng cô baûn cuûa VHDG 1.VHDG laø nhöõng taùc phaåm ngheä thuaät ngoân töø truyeàn mieäng - Ngoân töø trong taùc phaûm VHDG mang tính ngheä thuaät ,giaøu hình aûnh, caûm xuùc - VHDG toàn taïi vaø phaùt trieån baèng caùc hình thöùc truyeàn mieäng ña daïng, phong phuù - Quaù trình truyeàn mieäng ñöôïc thoâng qua dieãn xöôùng daân gian haøo höùng vaø sinh ñoäng 2.VHDG laø saûn phaåm cuûa quaù trình saùng taùc taäp theå - Moät taùc phaåm VHDG coù söï tham gia saùng taùc cuûa nhieàu ngöôøi( quaàn chuùng nhaân daân lao ñoäng laø chuû yeáu) -Quaù trình saùng taùc taäp theå dieãn ra :caù nhaân hình thaønh taùc phaåm#taäp theå tieáp nhaän #löu truyeàn ,boå sung#hoaøn thieän => taùc phaåm VHDG daàn daàn trôû thaønh taøi saûn chung cuûa taäp theå 3.VHDG gaén boù vaø phuïc vuï tröïc tieáp caùc sinh hoaït khaùc nhau trong ñôøi soáng coäng ñoàng -VHDG ñoùng vai troø phoái hôïp hoaït ñoäng trong lao ñoäng, trôï höùng cho ngöôøi dang chôi, caàu noái, giao caûm vôùi thaàn linh, toû tình, ru em, ru con..luoân toàn taïi vaø gaén boù vôùi caùc shoaït khaùc nhau trong ñôøi soáng coäng ñoàng- trong moâi tröôøng dieãn xöôùng ñaëcthuø cuûa mình. II.Heä thoáng theå loaïi cuûa VHDG: 12 theå loaïi Theå Ñaëc tröng Ví duï loaïi 1. thaàn -keå veà caùc vò thaàn, - Thaàn thoaïi nhaèm giaûi thích töï truï trôøi nhieân, theå hieän khaùt voïng chinh phuïc töï nhieân, vaø phaûn aùnh quaù trình saùng taïo vaên hoaù cuûa con ngöôøi coå ñaïi 2.Söû thi ....... ........ III.Nhöõng giaù trò cô baûn cuûa VHDG 1.VHDG laø kho tri thöùc voâ cuøng phong phuù veà ñôøi soáng caùc daân toäc 2.VHDG coù giaù trò giaùo duïc saâu saéc veà ñaïo lí laøm ngöôøi 3.VHDG coù giaù trò thaåm mó to lôùn, goùp phaàn quan troïng taïo neân baûn saéc rieâng cho neàn vaên hoaù daân toäc 6 - Hoaït ñoäng 4: Gv choát laïi baøi hoïc, goïi Hs ñoïc phaàn ghi nhôù sgk - Hoaït ñoäng 5:Cuûng coá-Luyeän taäp -Gv cho Hs laøm vieäc theo 3 nhoùm, ñaïi dieän nhoùm trình baøy vaán ñeà -Hoaït ñoäng 6: Daën doø hs tieát sau HÑGTBNN ***Ghi nhôù: SGK ***Luyeän taäp: -So saùnh söï khaùc nhau vaø gioáng nhau giöõa caùc theå loaïi: +Söû thi vaø truyeän thô +Ca dao vaø tuïc ngöõ, caâu ñoá +Truyeàn thuyeát vaø coå tích Tieát 5: Tieáng Vieät HOAÏT ÑOÄNG GIAO TIEÁP BAÈNG NGOÂN NGÖÕ (TT) A. Muïc tieâu baøi hoïc (nhö tieát 3) B. Phöông tieän thöïc hieän - Saùch giaùo khoa vaø saùch giaùo vieân Ngöõ vaên 10 - Nhöng thöïc tieãn veà hoaït ñoäng giao tieáp trong cuoäc soáng haèng ngaøy. C. Phöông phaùp daïy hoïc - Treân cô sôû kieán thöùc cuûa tieát tröôùc, giaùo vieân laàn löôït cho hoïc sinh laøm baøi taäp ñoäc laäp hoaëc theo nhoùm. Sau ñoù giaùo vieân goïi ñaïi dieän nhoùm hay caù nhaân trình baøy phaàn baøi giaûi, caùc hoïc sinh khaùc boå sung, giaùo vieân ñònh höôùng toùm taét. D. Quaù trình leân lôùp 1. OÅn ñònh lôùp 2. Kieåm tra baøi cuõ: Giaùo vieân goïi 2 hoïc sinh nhaéc laïi phaàn ghi nhôù cuûa baøi hoïc tieát tröôùc 3. Baøi môùi: * Höôùng daãn hoïc sinh thöïc haønh baøi taäp (gv chia baûng laøm 4 coät vaø goïi ñaïi dieän 4 nhoùm hoïc sinh leân thöïc hieän song song 4 baøi taäp (baøi 1,2,3,5), sau ñoù gv cho hoïc sinh trao ñoåi boå sung thoáng nhaát ñaùp aùn). Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Hoaït ñoäng 1: giaùo vieân höôùng daãn hoïc sinh laøm daïng baøi taäp nhaän dieän - Goïi 1 hoïc sinh ñoïc vaø xaùc ñònh caùc yeâu caàu cuûa baøi taäp 1, gv môøi ñaïi dieän nhoùm trình baøy caùc yeâu caàu cuûa baøi taäp: + Nhaân vaät giao tieáp laø ngöôøi nhö theá naøo veà löùa tuoåi, giôùi tính? + Thôøi gian cuûa cuoäc giao tieáp? + Noäi dung vaø muïc ñích giao tieáp cuûa nhaân vaät Anh? + Caùch noùi cuûa nhaân vaät Anh coù gì ñaëc bieät, coù Noäi dung caàn ñaït I. Daïng baøi taäp nhaän dieän: 1. Baøi taäp 1(trang 23). - Nhaân vaät giao tieáp : nhöõng thanh nieân nam nöõ treû tuoåi ( qua caùch xöng hoâ “anh “ vaø “naøng” ). - Hoaøn caûnh giao tieáp : vaøo moät ñeâm traêng thanh. - Noäi dung vaø muïc ñích giao tieáp cuûa nhaân vaät Anh : hoûi Naøng” Tre non ñuû laù ñan saøng neân chaêng “ # cuõng nhö tre anh vaø naøng ñaõ ñeán tuoåi tröôûng thaønh , coù neân tính ñeán chuyeän keát duyeân. - Caùch noùi cuûa “ anh “:yù nhò , duyeân daùng, mang maøu saéc vaên chöông, phuø hôïp vôùi noäi dung vaø muïc ñích giao 7 phuø hôïp vôùi noäi dung vaø muïc ñích cuûa cuoäc giao tieáp khoâng? - Gv tieáp tuïc goïi hsinh ôû nhoùm 2 ñoïc vaø traû lôøi phaàn baøi giaûi cuûa baøi taäp 2 (gv chuù yù höôùng daãn hsinh caùch ñoïc). Hoïc sinh caû lôùp trao ñoåi boå sung. + Hình thöùc vaø muïc ñích giao tieáp? + Hình thöùc giao tieáp cuûa oâng giaø coù gì ñaëc bieät? Haõy phaân tích? + Nhaän xeùt tình caûm thaùi ñoä vaø quan heä cuûa 2 nhaân vaät trong cuoäc giao tieáp? - Treân cô sôû baøi laøm cuûa hoïc sinh ôû nhoùm 3 gvieân cho hoïc sinh trao ñoåi vaø ñi ñeán thoáng nhaát noäi dung caàn ñaït cuûa baøi taäp: + Haõy cho bieát noäi dung vaø muïc ñích giao tieáp cuûa Hoà Xuaân Höông vôùi ngöôøi ñoïc qua baøi thô? + Ñeå caûm nhaän ñöôïc noäi dung baøi thô, chuùng ta caên cöù vaøo caùc phöông tieän ngoân ngöõ naøo? Haõy phaân tích? - Giaùo vieân goïi ñaïi dieän hoïc sinh nhoùm 4 ñoïc thö göûi hsinh cuûa Baùc Hoà (Chuù yù gioïng ñoïc dieãn taû ñöôïc tình caûm cuûa Baùc qua lôøi thö chaân tình gaàn guõi) + Baùc vieát thö cho ai? Trong hoaøn caûnh naøo? + Noäi dung vaø muïc ñích vieát thö cho hoïc sinh cuûa Baùc + Nhaän xeùt veà caùch thöùc bieåu ñaït ngoân ngöõ vaø tình caûm cuûa Baùc qua böùc thö. Hoaït ñoäng 2:Gv höôùng daãn cho hoïc sinh ñoäc laäp, thieát laäp hoaït ñoäng giao tieáp ôû daïng vaên baûng thoâng tin. Sau ñoù goïi hoïc sinh trình baøy (2 em) vaø cho caû lôùp trao ñoåi boå sung. tieáp. 2. Baøi taäp 2 ( trang 23 ): - Hình thöùc vaø muïc ñích giao tieáp : Hình thöùc giao tieáp ñôøi thöôøng vôùi muïc ñích thaêm hoûi baèng caùc ngoân ngöõ vaø haønh ñoäng cuï theå : chaøo, ñaùp, khen, hoûi. - Caùc hình thöùc giao tieáp cuûa oâng giaø : duøng caâu hoûi (ñeå chaøo, ñeå khen, vaø ñeå hoûi ). - Tình caûm, thaùi ñoä, vaø quan heä giöõa 2 nhaân vaät: thaân maät, gaàn guõi cuûa 2 oâng chaùu (A Coå kính meán oâng; oâng yeâu quí, trìu meán vôùi chaùu). 3. Baøi taäp soá 3 ( trang 24 ) : -Noäi dung vaø muïc ñích giao tieáp cuûa Hoà Xuaân Höông vôùi ngöôøi ñoïc qua baøi thô: boäc baïch , khaúng ñònh vôùi moïi ngöôøi veà veû ñeïp, thaân phaän , phaåm chaát trong saùng cuûa Hoà Xuaân Höông noùi rieâng (vaø ngöôøi phuï nöõ noùi chung). - Caùc phöông tieän laøm caên cöù giuùp ngöôøi ñoïc caûm nhaän taùc phaåm: hình töôïng “baùnh troâi nöôùc”, töø ngöõ “ traéng, troøn” , thaønh ngöõ” baûy noåi ba chìm”, “ taám loøng son”. 4. Baøi taäp 5 ( trang 24): -Nhaân vaät giao tieáp vaø tình huoáng giao tieáp: Baùc Hoà vaø hoïc sinh toaøn quoác trong hoaøn caûnh ñaát nöôùc vöøa giaønh ñöôïc ñoäc laäp, hoïc sinh baét ñaàu nhaän ñöôïc moät neàn giaùo duïc hoaøn toaøn Vieät Nam. - Noäi dung vaø muïc ñích giao tieáp: Baùc noùi veà nieàm vui söôùng, nhieäm vuï vaø traùch nhieäm cuûa hoïc sinh vôùi töông lai ñaát nöôùc. Cuoái cuøng laø lôøi chuùc cuûa Baùc vôùi hoïc sinh. - Hình thöùc giao tieáp: Baùc vieát thö cho hoïc sinh baèng lôøi leõ vöøa chaân tình, gaàn guõi, vöøa nghieâm tuùc trong vieäc ñoäng vieân vaø xaùc ñònh traùch nhieäm cuûa hoïc sinh. II. Baøi taäp taïo laäp vaên baûn ( baøi 4 trang 24 ): - Daïng vaên baûn : thoâng baùo ngaén. - Ñoái töôïng höôùng tôùi: hoïc sinh toaøn tröôøng. - Noäi dung giao tieáp: hoaït ñoäng laøm saïch moâi tröôøng. - Hoaøn caûnh giao tieáp: trong nhaø tröôøng nhaân ngaøy Moâi tröôøng theá giôùi. Hoaït ñoäng 3: Höôùng daãn hoïc sinh cuûng coá baøi hoïc cuõ baèng vieäc phaân tích 1 soá hoaït giao tieáp trong thöïc teá cuoäc soáng vaø qua caùc taùc phaåm vaên chöông trong chöông trình (ôû nhaø). Hoaït ñoäng 4: Daën doø Hs tieát sau hoïc Vaên baûn . 8 Tieát 6 : Tieáng vieät VAÊN BAÛN A/ Muïc tieâu baøi hoïc : giuùp hoïc sinh : -Naém ñöôïc caùc khaùi nieäm vaên baûn, caùc ñaëc ñieåm cô baûn vaø caùc loaïi vaên baûn. - Naâng cao naêng löïc phaân tích vaø thöïc haønh vaên baûn. B/Phöông phaùp daïy hoïc: - Vaän duïng phöông phaùp qui naïp : töø vieäc giuùp h/s phaân tích ngöõ lieäu -> nhaän ñònh khaùi quaùt . - Höôùng daãn hoïc sinh thöïc haønh giaûi baøi taäp theo nhoùm. C/Tieán trình leân lôùp : * Hoïat ñoäng 1 : Kieåm tra baøi cuõ ( keát hôïp trong quaù trình tìm hieåu noäi dung baøi hoïc). * Hoïat ñoäng 2 : Giôùi thieäu baøi môùi ( Trong giao tieáp, ñeå ngöôøi khaùc hieåu ñöôïc yù cuûa mình thì phaûi noùi hay vieát ra.Nhö vaäy, lôøi noùi hoaëc baøi vieát trong giao tieáp ñöôïc goïi laø vaên baûn.Chính vì vaäy,vaên baûn vöøa laø phöông tieän vöøa laø saûn phaåm cuûa hoïat ñoäng giao tieáp baèng ngoân ngöõ.) * Hoïat ñoäng 3: Tìm hieåu noäi dung baøi hoïc. Hoïat ñoäng cuûa thaày vaø troø , 1/ Moãi vaên baûn ñöôïc ngöôøi noùi taïo ra trong nhöõng hoïat ñoäng naøo? Ñeå ñaùp öùng nhu caàu gì? Dung löôïng ( soá caâu) ôû moãi vaên baûn nhö theá naøo? ------------------------------------------------------------2/Theo em,moãi vaên baûn ñeà caäp ñeán vaán ñeà gì?Vaán ñeà ñoù coù ñöôïc trieån khai nhaát quaùn trong töøng vaên baûn khoâng? 3/ Caùc VB coù nhieàu caâu ( vb 2 vaø 3) noäi dung cuûa VB ñöôïc trieån khai ntn? Nhaän xeùt vaø phaân tích veà keát caáu cuûa VB (3)? 4/Moãi VB taïo ra nhaèm muïc ñích gì?Haõy phaân tích?  **Qua phaân tích caùc ví duï treân, em haõy cho bieát vaên baûn laø gì? Ñaëc ñieåm cuûa VB ? ( Sau khi h/s traû lôøi, gv cho 2 ñoïc phaàn ghi nhôù trong saùch giaùo khoa vaø yeâu caàu caùc em hoïc thuoäc).GVtieáp tuïc chuyeån yù sang phaàn IIcuûa baøi hoïc. -----------------------------------------------------------------1/Sosaùnh caùc vb1,2 vôùi vb3 (veàvaán ñeà vaø lónh vöïc ñöôïc ñeà caäp;töø ngöõ söû duïng;caùch thöùc theå hieän noäi Noäi dung caàn ñaït I/Khaùi nieäm vaø ñaëc ñieåm cuûa vaên baûn : 1/ Tìm hieåu ngöõ lieäu : - VB(1): ñöôïc taïo ra trong hoaït ñoäng giao tieáp chung, nhaèm ñaùp öùng nhu caàu truyeàn cho nhau kinh nghieäm soáng(chæ coù moät caâu.).VB(2): taïo ra trong HÑGT giöõa coâ gaùi vaø moïi ngöôøi (goàm 4 caâu).VB(3): Ñöôïc taïo ra trong HÑGTgiöõa chuû tòch nöôùc vôùi toøan theå ñoàng baøo (goàm 15 caâu).. --------------------------------------------------------------------- VB(1) ñeà caäp ñeán moät kinh nghieäm soáng; VB(2) noùi ñeán thaân phaän cuûa ngöôøi phuï nöõ trong XHPK; VB(3) Baùc keâu goïi toøan daân VN ñöùng leân khaùng chieán choáng Phaùp.Caùc caâu trong VB(2) vaø(3) ñeàu coù quan heä nhaát quaùn, cuøng theå hieän moät chuû ñeà. - Caùc caâu trong 2 VB coù quan heä yù nghóa roõ raøng vaø ñöïôïc lieân keát vôùi nhau moät caùch chaët cheõ.Keát caáu cuûa VB(3 ) goàm 3 phaàn raát roõ raøng ( môû, thaân, keát) . - Moãi VB taïo ra ñeàu nhaèm thöïc hieän moät muïc ñích giao tieáp nhaát ñònh( VB1:truyeàn ñaït kinh nghieäm soáng; VB2 : gôïi söï caûm thoâng veà thaân phaän ngöôøi phuï nöõ trong xh cuõ; VB3:keâu goïi,khích leä tinh thaàn quyeát taâm cuûa n/d trong k/c choáng Phaùp) 2/Ghi nhôù : - VB laø saûn phaåm ñöôïc taïo ra trong HÑGTbaèng ngoân ngöõ, goàm moät hay nhieàu caâu, nhieàu ñoïan. - Nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn cuûa VB: (4ñaëc ñieåm: noäi dung, caùch thöùc trieån khai,keát caáu, muïc ñích giao tieáp ). ---------------------------------------------------------------------- 9 dung? cho bieát ñaëc ñieåm veà p/c ngoân ngöõ cuûa töøng VB? 2/ So saùnh caùc vb 2,3 vôùi baøi hoïc toùan,lyù, giaáy khai sinh ñeå neâu nhaän xeùt veà : phaïm vi suû duïng, muïc ñích giao tieáp, töø ngöõ, keát caáu vaø caùch trình baøy ôû moåi loaïi vaên baûn.  Theo lónh vöïc vaø muïc ñích giao tieáp,coù maáy loaïi vaên baûn thöôøng gaëp? Cho ví duï? II/ Caùc loaïi vaên baûn: 1/Phaân tích ngöõ lieäu: -VB1vaø 2 thuoäc p/c ngoân ngöõ ngheä thuaät. - VB3 thuoäc p/c ngoân ngöõ chính luaän. 2/ Ghi nhôù : Theo lónh vöïc vaø muïc ñích giao tieáp , ngöôøi ta phaân bieät caùc loaïi vaên baûn: -VBthuoäc p/c sinh hoïat.- VB thuoäc p/c ngheä thuaät. - VBthuoäc p/c khoa hoïc.-VB thuoäc p/c haønh chính. -VB thuoäc p/c chính luaän –VB thuoäc p/c baùo chí. * Hoïat ñoäng 4: - GV höôùng daãn hoïc sinh chuaån bò baøi taäp thöïc haønh ôû tieát 10 theo nhoùm : + Nhoùm 1 +2 : laøm baøi taäp 1vaø 2. + Nhoùm 3 +4 : laøm baøi taäp 3. + Nhoùm 5 +6 : laøm baøi taäp 4. ( vôùi lôùp khaù gv coù theå ra theâm baøi taäp vaän duïng ngoaøi sgk ñeå cuûng coá vaø naâng cao theâm kieán thöùc baøi hoïc cho caùc em). - Daën h/s oân laïi kieán thöùc vaø kyõ naêng ,phöông phaùp kieåu baøi phaùt bieåu caûm nghó ( veà hieän töôïng ñôøi soáng hay veà moät taùc phaåm vaên hoïc) ñeå tieát sau oân taäp treân lôùp vaø chuaån bò laøm baøi ôû nhaø. 10 Tieát 7 : Laøm vaên BAØI LAØM VAÊN SOÁ 11 Tieát 8-9 CHIEÁN THAÉNG MTAO- MXAÂY (Trích Söû thi ÑamSan- EÂ Ñeâ) A. Muïc tieâu baøi hoïc: - Giuùp HS: + Naém ñöôïc ñaëc ñieåm cuûa söû thi anh huøng trong vieäc xaây döïng kieåu “ nhaân vaät anh huøng söû thi”, veà ngheä thuaät mieâu taû vaø söû duïng ngoân töø + Bieát caùch phaân tích 1 vbaûn söû thi anh huøng#möôïn vieäc moâ taû chieán tranh ñeå khaúng ñònh lí töôûng veà 1 cuoäc soáng hoaø hôïp, haïnh phuùc + Nhaän thöùc ñöôïc leõ soáng cao ñeïp cuûa moãi caù nhaân laø hi sinh, phaán ñaáu vì danh döï vaø haïnh phuùc yeân vui cuûa caû coäng ñoàng B. Phöông tieän thöïc hieän: - SGK vaø SGV Ngöõ Vaên 10 - Taøi lieäu tham khaûo lieân quan C. Phöông phaùp giaûng daïy: - Keát hôïp phöông phaùp ñoïc saùng taïo, gôïi tìm vôùi trao ñoåi thaûo luaän, traû lôøi caâu hoûi gôïi môû cuûa GV D. Tieán trình daïy hoïc: 1. OÅn ñònh lôùp: 2. Kieåm tra baøi cuõ: - Kieåm tra kieán thöùc ôû baøi Khaùi quaùt vaên hoïc daân gian 3. Baøi môùi: - Lôøi vaøo baøi; - Baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø Noäi dung caàn ñaït - Hoaït ñoäng 1: Höôùng daãn HS ñoïc vaø tìm I. Giôùi thieäu: 1. Sô löôïc veà söû thi daân gian: hieåu phaàn Tieåu daãn - Ñònh nghóa - HS nhaéc laïi ñnghóa söû thi - Hai loaïi— Söû thi thaàn thoaïi - Coù maáy loaïi söû thi? Söû thi anh huøng - Döïa vaøo sgk, em haõy toùm taét thaät ngaén goïn 2. Toùm taét söû thi Ñam San: söû thi Ñamsan? 3. Ñoaïn trích “ chieán thaéng Mtao Mxaây”: - Phaân vai HS ñoïc ñoaïn trích - Vò trí: phaàn giöõa cuûa taùc phaåm - Xaùc ñònh vò trí, noäi dung ñoaïn trích? - Noäi dung: keå chuyeän ÑamSan ñaùnh thaéng tuø tröôûng Mtao Mxaây, cöùu ñöôïc vôï - Boá cuïc: 3 phaàn - Caùch chia boá cuïc? + Töø ñaàu... ñeâm beân ngoaøi ñöôøng: caûnh traän ñaùnh giöõa 2 tuø tröôûng + Ô nghìn chim seû...roài vaøo laøng: caûnh Ñamsan cuøng noâ leä ra veà sau chieán thaéng + Phaàn coøn laïi: caûnh Ñamsan aên möøng chieán thaéng II. Ñoïc hieåu ñoaïn trích: Hoaït ñoäng 2: Höôùng daãn HS ñoïc hieåu chi 1. Hình töôïng Ñamsan trong traän chieán vôùi Mtao Mxaây: tieát - Cuoäc giao chieán giöõa 2 tuø tröôûng ñöôïc moâ taû qua nhöõng chaëng naøo? - Ñamsan khieâu chieán vaø Mtao Mxaây run sôï -Vaøo cuoäc chieán: - Vaøo cuoäc chieán, ta luoân thaáy söï ñoái laäp giöõa Mtao Mxaây vaø Ñamsan. Vaäy söï ñoái laäp Hieäp Ñamsan ñoù cuï theå ntn? Mtao Mxaây +ÔÛ hieäp 1, vì sao Ñsan khoâng muùa tröôùc maø 12 cöù khích ñeå Mxaây muùa tröôùc? Hieäp 1 - khích, thaùch Mxaây muùa tröôùc - bình tónh, thaûn nhieân Hieäp 2 - Ñamsan muùa tröôùc: muùa khieân vöøa khoeû, vöøa ñeïp( vöôït ñoài tranh, ñoài loà oâ, chaïy vun vuùt qua phía ñoâng, phía taây...) - Nhai ñöôïc mieáng traàu cuûa vôï -> maïnh hôn - Chi tieát mieáng traàu Hônhò neùm cho Mtao nhöng Ñamsan giaønh ñöôïc coù yù nghóa gì? - Em coù suy nghó gì veà vai troø cuûa thaàn linh trong cuoäc chieán naøy?( chæ laø n/vaät phuø trôï, coøn quyeát ñònh chieán thaéng vaãn laø Ñamsan) - Muùa khieân nhö troø chôi, khieân keâu laïch xaïch nhö quaû möôùp khoâ, töï xem mình laø töôùng quen ñaùnh traêm traän, quen xeùo naùt ñaát ñai thieân haï(chuû quan, ngaïo maïn) - Hoaûng hoát troán chaïy böôùc cao böôùc thaáp( yeáu söùc) - Cheùm tröôït, chæ truùng chaõo coät traâu - Caàu cöu Hô nhò Hieäp 3 - Ñamsan muùa, ñuoåi ñaùnh, ñaâm truùng keû thuø nhöng khoâng thuûng -> caàu cöùu thaàn linh - Chaïy, vöøa chaïy vöøa choáng ñôõ Hieäp 4 Nhaän xeùt veà hình töôïng Ñamsan qua cuoäc ñoï söùc? - Sau chieán thaéng, thaùi ñoä caùc toâi tôù cuûa Mtao Mxaây ñoái vôùi Ñamsan ntn? Thaùi ñoä ñoù ñöôïc bieåu hieän qua nhöõng chi tieát naøo?( Hs chæ ra ñöôõc nhöõng laàn ñoái ñaùp vaø nhaän xeùt möùc ñoä phuïc tuøng cuûa daân lang) - Vì sao ñoaïn cuoái, tgiaû daân gian khoâng mieâu taû caûnh cheát choùc maø taû caûnh aên möøng chieán thaéng? - Ñamsan ñaõ theå hieän nieàm vui sau chieán thaéng baèng caùch naøo? - Ñöôïc oâng Trôøi maùch keá - Ñuoåi theo - Gieát cheát keû thuø - Vuøng chaïy cuøng ñöôøng, xin tha maïng - Bò gieát  Vôùi loái moâ taû song haønh-> Ñsan hôn haún Mtao Mxaây caû veà taøi naêng, söùc löïc, phong ñoä, phaåm chaát# Ñsan chieán thaéng ñöôïc keû thuø => Söï thaát baïi cuûa Mxaây ñaõ laøm noåi baät taàm voùc ngöôøi anh huøng söû thi Ñamsan 2. Caûnh Ñamsan cuøng noâ leä ra veà sau chieán thaéng: - Sau chieán thaéng, Ñamsan thuyeát phuïc toâi tôù Mxaây ñi theo chaøng - Qua 3 laàn ñoái ñaùp: loøng meán phuïc, thaùi ñoä höôûng öùng tuyeät ñoái cuûa daân laøng giaønh cho Ñsan - Ñamsan hoâ moïi ngöôøi cuøng veà- caûnh ra veà ñoâng, vui nhö hoäi => Sö thoáng nhaát cao ñoä giöõa quyeàn lôïi, khaùt voïng caù nhaân anh huøng söû thi vôùi quyeàn lôïi cuûa coäng ñoàng#yù chí thoáng nhaát cuûa toaøn theå coäng ñoàng EÂÑeâ 3. Hình töôïng Ñansan trong tieäc möøng chieán thaéng: - Ra leänh: ñaùnh leân caùc chieân, rung caùc voøng nhaïc, & môû tieäc to môøi taát caû moïi ngöôøi aên uoáng, vui chôi 13 - Qua caûnh aên möøng aáy, em coù nhaän xeùt gì veà hình aûnh ngöôøi tuø tröôûng Ñamsan? - Hoaït ñoäng 3: Höôùng daãn HS toång keát - NHaän xeùt veà ngheä thuaät? - Nhöõng tình caûm naøo ñaõ thoâi thuùc Ñamsan chieán ñaáu vaø chieán thaéng keû thuø? - Hoaït ñoäng 4: Cuûng coá- Luyeän taäp * HS thaûo luaän: Vai troø cuûa thaàn linh vaø con ngöôøi trong cuoäc chieán ñaáu cuûa Ñsan? - Hoaït ñoäng 5: Daën doø HS veà nhaø xem laïi baøi vaø chuaån bò toát cho tieát An Döông VöôngMò Chaâu- Troïng Thuyû - Hình aûnh Ñsan: “ uoáng khoâng bieát say, aên khoâng bieát no...”, “ ngöïc quaán cheùo taám meàn...trong buïng meï” => Söï lôùn lao veà hình theå, taàm voùc laãn chieán coâng cuûa chaøng bao truøm leân toaøn boä buoåi leã, toaøn boä thieân nhieân, vaø xaõ hoäi EÂñeâ III. Toång keát: - Ngheä thuaät: Ngoân ngöõ trang troïng, giaøu hình aûnh, söû duïng loái so saùnh, phoùng ñaïi, lieät keâ, truøng ñieäp - Troïng danh döï, gaén boù vôùi haïnh phuùc gia ñình, thieát tha vôùi cuoäc soáng bình yeân cuûa thò toäc- ñoù laø nhöõng tình caûm thoâi thuùc Ñsan chieán ñaáu vaø chieán thaéng keû thuø IV. Cuûng coá: ghi nhôù sgk 14 Tieát 10: Tieáng Vieät VAÊN BAÛN ( Tieáp theo ) HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH Cho hoïc sinh ñoïc ñoaïn vaên trong SGK - Ñoaïn vaên coù 1 chuû ñeà thoáng nhaát nhö theá naøo? - Caùc caâu trong ñoaïn vaên coù quan heä vôùi nhau nhö theá naøo ñeå phaùt trieån chuû ñeà chung. - Ñoïc xong ñoaïn vaên ta thaáy yù chung cuûa ñoaïn ñaõ ñöôïc trieån khai roõ chöa ? - Ñaët tieâu ñeà cho ñoaïn vaên. - Saép xeáp caùc caâu thaønh vaên baûn maïch laïc vaø ñaët cho noù 1 tieâu ñeà phuø hôïp. - Vieát moät soá caâu noái tieáp caâu vaên tröôùc , sao cho coù noäi dung thoáng nhaát troïn veïn roài ñaët tieâu ñeà chung cho noù. - Ñôn göûi cho ai? Ngöôøi vieát laø ñoái töôïng naøo ? Muïc ñích vieát ñôn ? Noäi dung cô baûn cuûa ñôn ? - Hoaït ñoäng 3 Hoaït ñoäng 4 NOÄI DUNG CAÀN ÑAÏT II/ Luyeän taäp : 1) Baøi 1: a. Tính thoáng nhaát veà chuû ñeà ñoaïn vaên: - Caâu môû ñoaïn: Giöõa cô theå vaø moâi tröôøng coù aûnh höôûng qua laïi vôùi nhau - Caùc caâu khai trieån: +Caâu 1: Vai troø cuûa cô theå ñoái vôùi moâi tröôøng +Caâu 2: Laäp luaän so saùnh +Caâu 3,4: Daãn chöùng thöïc teá b. Söï phaùt trieån cuûa chuû ñeà trong ñoaïn van -Caâu chuû ñeà mang yù nghóa khaùi quaùt cuûa caû ñoaïn -Caùc caâu khai trieån: taäp trung höôùng veà caâu chuû ñeà, cuï theå hoaù yù nghóa cho caâu chuû ñeà => Tieâu ñeà : Moâi tröôøng vaø cô theå. (VBKH) 2) Saép xeáp: - 1 , 3 ,4 ,5 ,2 => Tieâu ñeà: Baøi thô Vieät Baéc (Coù theå coù tieâu ñeà khaùc_ mieãn ngaén goïn, khaùi quaùt cao). 3) Moâi tröôøng soáng cuûa loaøi ngöôøi hieän nay ñang bò huûy hoaïi nghieâm troïng:(Caâu chuû ñeà ) - Röøng ñaàu nguoàn ñang bò chaët phaù-> gaây luït, haïn,… keùo daøi. - Soâng suoái ngaøy caøng caïn kieät, oâ nhieãm bôûi chaát thaûi khu coâng nghieäp, nhaø maùy. - Chaát thaûi chöa quy hoaïch, xöû lyù. - Phaân boùn, thuoác tröø saâu… söû duïng khoâng theo quy hoaïch.  Taát caû ñaõ ñeán möùc baùo ñoäng. =>Tieâu ñeà: Moâi tröôøng soáng keâu cöùu ( coù theå coù tieâu ñeà khaùc) 4) Vieát ñôn xin pheùp nghæ hoïc. - Göûi thaày (coâ) giaùo chuû nhieäm. - Hoïc troø - Xin ñöôïc nghæ hoïc - Neâu hoï, teân, lôùp, lyù do xin nghæ, thôøi gian nghæ vaø höùa thöïc hieän cheùp baøi, laøm baøi nhö theá naøo? III/ Cuûng coá: ghi nhôù (SGK) IV/ Daën doø: - Luyeän taäp theâm Soaïn truyeän An Döông Vöông vaø Mò Chaâu, 15 Troïng Thuyû. Tiết 11,12: Đọc Văn TRUYỆN AN DƯƠNG VƯƠNG VÀ MỊ CHÂU - TRỌNG THỦY A/ Muïc tieâu baøi hoïc : Thoáng nhaát theo SGV vaø SGK B/ Phöông tieän thöïc hieän : SGK vaø SGV Ngöõ Vaên 10 cô baûn . C/ Phöông phaùp giaûng daïy : - Yeâu caàu HS chuaån bò baøi ôû nhaø : Xem laïi kieán thöùc veà theå loaïi truyeàn thuyeát ñaõ hoïc ôû lôùp 6 . Thoáng keâ nhöõng chi tieát ngheä thuaät lieân quan ñeán töøng nhaân vaät trong truyeän . - Döïa vaøo keát quaû thoáng keâ GV neâu vaán ñeà ñeå HS thaûo luaän . Trong thaûo luaän coù theå xuaát hieän nhieàu yù kieán khaùc bieät GV caàn höôùng daãn thaûo luaän giuùp HS nhaän thöùc ñuùng . D/ Tieán trình leân lôùp : 1. OÅn ñònh : 2. Kieåm tra baøi cuõ : Kieán thöùc tieát Ñoïc vaên Chieán thaéng Mtao Mxaây . 3. Baøi môùi : Lôøi vaøo baøi : Töø khaùi nieäm truyeàn thuyeát daãn vaøo baøi môùi - Noäi dung baøi môùi : Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh Hoaït ñoäng 1 : GV cho h/s ñoïc phaàn tieåu daãn - Giôùi thieäu theâm cho h/s veà cuïm töø di tích Coå Loa . - Ñaëc ñieåm cuûa theå loaïi truyeàn thuyeát ? - Vaên baûn coù theå chia laøm maáy phaàn ? Noäi dung cuûa moãi phaàn ? Toùm taét caâu chuyeän ? Hoaït ñoäng 2 : GV höôùng daãn h/s tìm hieåu VB. Thao taùc 1 -Nhöõng chi tieát naøo theå hieän vai troø cuûa ADV trong söï nghieäp giöõ nöôùc ? -Chi tieát kì aûo naøy coù yù nghóa gì? Noäi dung caàn ñaït I/ Giôùi thieäu : 1. Khaùi nieäm truyeàn thuyeát : - Nhöõng caâu chuyeän daân gian – coù coát loõi lòch söû keát hôïp vôùi söï töôûng töôïng kyø aûo . 2. Toùm taét truyeän ADV : 2 phaàn ( 4 ñoaïn ) a/ Phaàn 1 : Töø ñaàu … beøn xin hoøa , Vua ADV xaây thaønh , laøm noû vaø chieán thaéng giaëc laàn 1 . b/ Coøn laïi : ADV vaø Mò Chaâu maát caûnh giaùc daãn ñeán bi kòch maát nöôùc - Troïng Thuûy töï vaãn . II/ Ñoïc hieåu : 1. An Döông Vöông : a. Vai troø ADV trong söï nghieäp döïng nöôùc vaø giöõ nöôùc: - Xaây thaønh , cheá noû : coù coâng , coù taám loøng ñoái vôùi ñaát nöôùc -Chi tieát kì aûo: Cuï giaø xuaát hieän bí aån Ruøa Vaøng töø bieån Ñoâng leân giuùp An Döông Vöông #khaúng ñònh vieäc laøm cuûa ADV laø chính nghóa, ñöôïc loøng trôøi, hôïp loøng daân -Keát quaû: quaân Trieäu Ñaø thua to =>Caùc vieäc laøm cuûa ADV neâu cao baøi hoïc caûnh giaùc, khaúng ñònh vai troø cuûa ADV vaø söï ca ngôïi cuûa nhaân daân 16 -Söï maát caûnh giaùc cuûa nhaø vua bieåu hieän theá naøo ? - Saùng taïo nhöõng chi tieát Ruøa vaøng , nhaø vua töï tay cheùm ñaàu con gaùi roài theo goùt Ruøa vaøng xuoáng bieån , nhaân daân muoán bieåu loä thaùi ñoä , tình caûm gì ñoái vôùi nhaân vaät lòch söû ADV vaø vieäc maát nöôùc AÂu Laïc ? (Sang tieát 2 ) Thao taùc 2 Nhaân vaät Mò Chaâu ñöôïc keå nhö theá naøo ? Taïi sao Mò Chaâu chaáp nhaän toäi cheát maø khoâng xin vua cha tha maïng ? ( GV coù theå cho h/s bieát theâm veà lôøi pheâ phaùn Mò Chaâu cuûa nhaø thô Toá Höõu ) . - Chi tieát maùu Mò Chaâu hoùa thaønh ngoïc trai , xaùc hoùa thaønh ngoïc thaïch coù yù nghóa gì ? - Saùng taïo hình aûnh : “ngoïc trai - gieáng nöôùc” coù phaûi nhaân daân ta muoán ngôïi ca moái tình chung thuûy Mò Chaâu - Troïng Thuûy ? Thao taùc 3 -Nhaân vaät Troïng Thuûy ñöôïc keå vôùi nhöõng chi tieát vôùi nhöõng vieäc laøm coù yù nghóa lòch söû. b. Bi kòch nöôùc maát- nhaø tan: - Voâ tình gaû con gaùi cho con trai Trieäu Ñaø , cho pheùp Troïng thuyû ôû reå : taïo cô hoäi cho Mò Chaâu ñaùnh traùo noû thaàn , maéc sai laàm . - Caäy coù noû thaàn , ñieàm nhieân ñaùnh côø khi giaëc ñeán : chuû quan , xem thöôøng ñòch -Keát quaû: thaát baïi , boû chaïy , gieát con , söï nghieäp tieâu vong => Vua – coù traùch nhieäm cao ñoái vôùi vaän meänh ñaát nöôùc nhöng maát caûnh giaùc – rôi vaøo bi kòch : nöôùc maát , nhaø tan. *Chi tieát: - ADV töï tay cheùm ñaàu con gaùi#haønh ñoäng quyeát lieät döùt khoaùt ñöùng veà phía coâng lí vaø quyeàn lôïi daân toäc,cuõng laø söï thöùc tænh muoän maøng cuûa nhaø vua#mang tính bi kòch -ADV caàm söøng teâ baûy taác roài theo goùt Ruøa vaøng xuoáng bieån -> huyeàn thoaïi hoùa - ngôïi ca vaø thanh minh . 2. Mò Chaâu - Troïng Thuyû: a. Mò Chaâu: - Con vua ADV , leùn cho Troïng Thuûy xem noû thaàn : caû tin, ngaây thô,quaù yeâu Troïng Thuûy , maát caûnh giaùc,queân nhieäm vuï ñoái vôùi ñaát nöôùc . - Tin lôøi Troïng Thuûy giaáu cha vieäc traùo noû , raéc loâng ngoãng : tin meâ muoäi -> voâ tình phaïm toäi , thaønh giaëc . - Chaáp nhaän toäi cheát khoâng daùm xin thaàn , xin cha tha toäi : ñöùng treân lôïi ích daân toäc ñeå nhìn nhaän toäi loãi , sai laàm 1 caùch chaân thaønh , nghieâm tuùc . => Ngaây thô , yeâu trong saùng , chaân thaønh -> bi kòch : löøa doái cha , coù toäi vôùi ñaát nöôùc - chaáp nhaän cheát . *Chi tieát: -Lôøi keát toäi cuûa Ruøa Vaøng Söï giaän thöong minh baïch cuûa nhaân daân - Maùu -> ngoïc trai , xaùc -> ngoïc thaïch : Söï hoùa thaân khoâng troïn veïn – Hö caáu -> bao dung , thoâng caûm nhaéc nhôû nghieâm khaéc : tình caûm gia ñình - ñaát nöôùc ( rieâng – chung ) . - Hình aûnh ngoïc trai - gieáng nöôùc : + moái quan heä nhaân quaû vôùi lôøi nguyeàn cuûa Mò Chaâu -> söï tænh ngoä cuûa Mò Chaâu khi nhìn roõ baûn chaát löøa doái , xaâm löôïc cuûa Troïng Thuûy . b. Troïng Thuûy : - Con trai Trieäu Ñaø , sang AÂu Laïc laøm reå vôùi tham voïng chính trò . - Giaèng co giöõa tình yeâu cha vaø Mò Chaâu ->choïn cha : tình yeâu cha vaø traùch nhieäm vôùi ñaát nöôùc -> phaûn boäi tình yeâu # bi kòch : tình yeâu tan vôõ , cheát bi thaûm . => Keû xaâm löôïc ñaày aûo voïng , si tình . 17 naøo ? -Chi tieát ngöôøi ñôøi sau ñem ngoïc bieån Ñoâng , laáy nuôùc gieáng maø Troïng Thuûy töï vaãn maø röûa thì ngoïc trong saùng theâm coù yù nghóa gì ? Hoaït ñoäng 3 Ñaâu laø coát loõi lòch söû trong caâu chuyeän thaàn kyø naøy ? ( Theá kyû - III -> II ) *Chi tieát aån duï keùp : + Vôùi Troïng Thuûy : nöôùc gieáng theå hieän noãi aân haän voâ haïn vaø chöùng nhaän cho loøng mong muoán ñöôïc giaûi toäi cuûa Troïng Thuûy . + Vôùi Mò Chaâu : taám loøng cuûa naøng theâm ñöôïc saùng toû , söï ngaây thô cuûa naøng caøng ñaùng thöông . III/ Toång keát : - Caâu chuyeän giaûi thích nguyeân nhaân söï kieän maát nöôùc AÂu Laïc . - Söï löïa choïn vaø saùng taïo caùc söï kieän vaø nhaân vaät ñaày chaát thô vaø moäng – mang tính bi kòch . - Quan ñieåm ñaùnh giaù , thaùi ñoä vaø tình caûm cuûa nhaân daân döùt khoaùt , coù lyù , coù tình . - Phong phuù , haøm suùc veà noäi dung , chaët cheõ trong keát caáu , ñoäc ñaùo trong caùch theå hieän . Bi kòch veà söï maát caûnh giaùc ñeå maát nöôùc , bi kòch tình yeâu . ==> ADV-MC-TT Caâu chuyeän tình yeâu cha con , tình yeâu löùa ñoâi vaø tình yeâu ñaát nöôùc hay nhaát , tieâu bieåu nhaát veà thôøi kyø AÂu Laïc cuûa daân toäc ta. Hoaït ñoäng 4 : IV/ Ghi nhôù : Hoaït ñoäng 5 : Hoaït ñoäng 6 : V/ Cuûng coá : Tình yeâu ñaát nöôùc chi phoái toaøn boä haønh ñoäng quan troïng cuûa nhaân vaät . VI/ Höôùng daãn chuaån bò baøi môùi : Laäp daøn yù baøi vaên töï söï . SGK 18 Tieát 13: Laøm vaên LAÄP DAØN YÙ BAØI VAÊN TÖÏ SÖÏ A / Muïc tieâu baøi hoïc : - Beát caùch laäp daøn yù baøi vaên töï söï B / Phöông tieän thöïc hieän : - SGK vaø SGV vaên 10 caên baûn C / Phöông phaùp giaûng daïy : - Trao ñoåi, thaûo luaän , traû lôøi caùc caâu hoûi D / Tieán trình leân lôùp : 1. OÅn ñònh lôùp : Só soá 2. Kieåm tra baøi cuõ : Muoán taïo laäp vaên baûn phaûi chuù yù ñeán nhöõng vaán ñeà gì ? 3. Giôùi thieäu baøi môùi : HOAÏT ÑOÄNG CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC NOÄI DUNG CAÀN ÑAÏT SINH Hoïat ñoäng 1 : I/ Nhöõng yeâu caàu caàn thieát : - Hình thöùc yù töôûng döï kieán coát truyeän 1. Phaûi hình thaønh yù töôûng vaø phaùc thaûo coát truyeän ( döï Hoïc sinh ñoïc phaàn trích - traû lôøi caâu hoûi kieán tình huoáng, söï kieän vaø nhaân vaät ) môùi vieât ñöôïc 1 - Nhaø vaên Nguyeân Ngoïc noùi veà vieäc gì ? baøi vaên keå chuyeän hoaëc 1 truyeän ngaén . - Qua lôøi keå cuûa Nguyeân Ngoïc, caùc em 2. Choïn nhaân vaät hoïc ñöôïc ñieàu gì trong quaù trình hình 3.Choïn tình huoáng vaø söï kieän ñeå keát noái caùc nhaân vaät thaønh yù töôûng, döï kieán coát truyeän ñeå VD : Veà Röøng Xaø Nu cuûa Nguyeân Ngoïc :Taùc giaû vieát Röøng chuaån bò laäp daøn yù cho baøi vaên töï söï ? Xaø Nu nhö theá naøo ? + Choïn nhaân vaät (Tmuù, Dit, Mai,Cuï Meát, Beù Heng) + Choïn tình huoáng vaø söï kieän ñeå keát noái caùc nhaân vaät : * Caùi cheát cuûa meï con Mai, 10 ngoùn tay Tnuù boác löûa-> 10 teân aùc oân ñaõ cheát vaøo nhöõng naêm thaùng chöa heà coù tieáng suùng caùch maïng. * Röøng Xaø Nu gaén lieàn soá phaän moãi con ngöôøi. * Caùc coâ gaùi laáy nöôùc, cuï giaø lom khom, tieáng nöôùc laùch taùch trong ñeâm khuya… Hoïat ñoäng 2 : II/ Laäp daøn yù : - Giaùo vieân khaùi quaùt coâng vieäc laäp daøn - Saép xeáp yù , tìm ñöôïc traät töï thích hôïp , xaùc ñònh möùc ñoä yù trình baøy moãi yù - Caâu chuyeän 1: aùnh saùng - Cho hoïc sinh ñoïc caâu chuyeän 1, laäp - Môû baøi : daøn + Chò Daäu hôùt haûi chaïy veà phía laøng mình trong ñeâm toái. yù cho baøi vaên keå veà 1 trong 2 caâu chuyeän treân. + Veà tôùi nhaø , thaáy 1 ngöôøi laï ñang noùi chuyeän vôùi choàng. - Höôùng daãn hoïc sinh : + Vôï choàng gaëp nhau vöøa möøng, vöøa tuûi. - Cho hoïc sinh laøm baøi theo 4 nhoùm toå - Thaân Baøi : + Ngöôøi khaùch laï - caùn boä Vieät minh tìm ñeán hoûi thaêm tình 19 caûnh gia ñình anh Daäu. + Giaûng giaûi vì sao daân mình khoå, muoán heát khoå phaûi laøm gì; nhaân daân xung quanh vuøng hoï ñaõ laøm ñöôïc gì, nhö theá naøo? + Thænh thoaûng gheù thaêm gia ñình anh Daäu, mang tin môùi, khuyeán khích chò Daäu. + Chò Daäu vaän ñoäng nhöõng ngöôøi xung quanh. + Chò daãn ñaàu ñoaøn ngöôøi phaù kho thoùc Nhaät. - Keát baøi : + Chò Daäu vaø caû xoùm laøng chuaån bò möøng ngaøy toång khôûi nghóa + Chò Daäu ñoùn caùi Tyù trôû veà. Hoïat ñoäng 3 : luyeän taäp - Laäp daøn yù veà moät hoïc sinh toát phaïm phaûi sai laàm trong phuùt yeáu meàm nhöng ñaõ kòp tænh ngoä, chieán thaéng baûn thaân vöôn leân trong hoïc taäp. - Höôùng daãn hoïc sinh luyeän taäp theo 2 nhoùm. III/ Luyeän taäp : Teân truyeän - Môû baøi : Maïnh - ngoài 1 mình ôû nhaø vì bò ñình chæ hoïc taäp - Thaân Baøi : + Maïnh nghó veà nhöõng khuyeát ñieåm : troán hoïc ñi chôi, leâu loång vôùi baïn. + Gaàn 1 tuaàn boû hoïc : baøi vôû khoâng naém ñöôïc, ñieåm xaáu, haïnh kieåm yeáu hoïc kì I. + Nhôø söï nghieâm khaéc cuûa boá meï, söï giuùp ñôõ cuûa thaày, baïn -> Maïnh ñaõ thaáy loãi laàm, chaêm hoïc haønh, tu döôõng> ñaït hoïc sinh tieân tieán. Keát baøi : + Suy nghó cuûa Maïnh sau giôø phaùt thöôûng + Baïn ruû ñi chôi xa, Maïnh töø choái kheùo. VI/ Cuûng coá: Ghi nhôù (SGK) V/ Höôùng daãn soaïn baøi: Ñoïc vaên “ Uy-lít-xô trôû veà” - Hoaït ñoäng 4: cuûng coá Hoaït ñoäng 5: daën doø 20