Tröôø n g THPT An Löông
Giaù o aù n Ngöõ
vaê n 11
Tieát 01
Ngaøy soaïn: 20.08
Vµo phñ chóa TrÞnh
(TRÍCH “THƯỢNG KINH KÍ SỬ”)
A.Muïc tieâu caàn ñaït: Giuùp hoïc sinh naém ñöôïc:
1.Kieán thöùc: Giaù trò hieän thöïc saâu saéc cuûa taùc phaåm, cuõng nhö thaùi ñoä tröôùc hieän thöïc vaø ngoøi buùt kí söï
chaân thöïc, saéc saûo cuûa Leâ Höõu Traùc qua ñoaïn trích mieâu taû cuoäc soáng vaø cung caùch sinh hoaït nôi phuû
chuùa Trònh
2.Kyõ naêng: Phaân tích ñöôïc ñoaïn trích, caûm nghó cuûa HS qua ñoaïn trích
3.Giaùo duïc tö töôûng: Boài döôõng nhaân caùch qua nhaân vaät Leâ Höõu Traùc
B.Phöông phaùp daïy hoïc: Ñaøm thoaïi, tích hôïp, gôïi môû.
C.Chuaån bò cuûa Thaày vaø troø:
1.Giaùo vieân: Soaïn giaùo aùn
2.Hoïc sinh: Soaïn baøi ôû nhaø.
D.Tieán trình tieát daïy:
1.OÅn ñònh toå chöùc: Kieåm tra só soá, taùc phong
2..Kieåm tra baøi cuõ:
3.Daãn nhaäp baøi môùi:
Leâ Höõu Traùc khoâng chæ laø moät thaày thuoác noåi tieáng maø coøn ñöôïc xem laø moät trong nhöõng taùc giaû vaên
hoïc coù nhöõng ñoùng goùp lôùn cho söï ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa theå loaïi kí söï. OÂng ñaõ ghi cheùp moät caùch trung
thöïc vaø saéc saûo hieän thöïc cuûa cuoäc soáng trong phuû chuùa Trònh qua “Thöôïng kinh kí söï” (Kí söï leân kinh).
Ñeå hieåu roõ taøi naêng, nhaân caùch cuûa Leâ Höõu Traùc cuõng nhö hieän thöïc xaõ hoäi Vieät Nam theá kæ XVIII, chuùng
ta seõ tìm hieåu ñoaïn trích Vaøo phuû chuùa Trònh (Trích Thöôïng kinh kí söï)
T
G
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc
sinh
Hoaït ñoäng 1:
Höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu
chung
GV höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu
-HS ñoïc muïc I trong
noäi dung muïc I cuûa SGK
SGK vaø xaùc ñònh noäi
-Goïi HS ñoïc phaàn I/SGK
dung chính.
-Hoïc sinh trao ñoåi,
-Neâu moät neùt cô baûn veà taùc giaû Leâ thaûo luaän vaø ñaïi
dieän trình baøy:
Höõu Traùc
- Thöôïng kinh kí söï ñaùnh daáu söï phaùt
Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g
Trang
Noäi dung baøi giaûng
I.Tìm hieåu chung:
1.Taùc giaû:
-Leâ Höõu Traùc (1724 – 1791), Hieäu laø
Haûi Thöôïng Laõn OÂng, Queâ laøng Lieâu
Xaù, huyeän Ñöôøng Haøo, phuû Thöôïng
Hoàng, traán Haûi Döông (Nay thuoäc
huyeän Yeân Myõ, tænh Höng Yeân)
-OÂng laø moät danh y, khoâng chæ chöõa
beänh maø coøn soaïn saùch vaø môû tröôøng
daïy ngeà thuoác ñeå truyeàn baù y hoïc.
- Leâ Höõu Traùc coøn laø nhaø vaên, nhaø thô
2.Taùc phaåm: “Thöôïng kinh kí söï”
(Kí söï ñeán kinh ñoâ)
1
Tröôø n g THPT An Löông
Giaù o aù n Ngöõ
vaê n 11
trieån cuûa theå kí VN thôøi trung ñaïi.
Taùc giaû ghi laïi caûm nhaän cuûa mình
baèng maét thaáy tai nghe töø khi nhaän
ñöôïc leänh vaøo Kinh chöõa beänh cho
Theá Töû Caùn ngaøy 12 thaùng gieâng
naêm Nhaâm Daàn (1782), cho ñeán
luùc xong vieäc veà tôùi nhaø ôû Höông
Sôn ngaøy 2 thaùng 11.
*GV: GV: - Toång coäng laø 9 thaùng
20 ngaøy. Taùc phaåm môû ñaàu baèng
caûnh soáng ôû Höông Sôn cuûa moät aån
só laùnh ñôøi. Boãng coù leänh trieäu vaøo
kinh -> leân ñöôøng. Töø khi moïi söï
vieäc dieãn ra theo thôøi gian vaø ñeø
naëng leân taâm traïng cuûa taùc giaû.
Thöôïng kinh kí söï khaúng ñònh Leâ Höõu
Traùc coøn laø moät nhaø vaên.
- Ñeán kinh ñoâ, Leâ Höõu Traùc ñöôïc
xeáp ñaët ôû nhaø ngöôøi em cuûa Quaän
Huy – Hoaøng Ñình Baûo. Sau ñoù
ñöôïc ñöa vaøo phuû chuùa Trònh ñeå
khaùm beänh cho Theá Töû Caùn. Ñoaïn
trích naøy baét ñaàu töø ñoù.
* Hoaït ñoäng 3: Cuûng coá
Döôùi ngoøi buùt kí söï thieân taøi cuûa
Leâ Höõu Traùc, tröôùc maét ngöôøi ñoïc
daàn hieän leân quang caûnh phuû chuùa
cöïc kì thaâm nghieâm, xa hoa, traùng
leä; cung caùch thì ñaày quyeàn uy.
-Hoaøn thaønh vaøo naêm 1783
-Noäi dung: (SGK)
3.Ñoaïn trích: “Vaøo phuû chuùa Trònh”
-Noùi veà vieäc Leâ Höõu Traùc leân tôùi kinh
ñoâ, ñöôïc daãn vaøo phuû chuùa ñeå baét
maïch, keâ ñôn cho Trònh Caùn.
* Hoaït ñoäng 3:
- HS nghe.
4.Cuûng coá – Daën doø:
a.Cuûng coá: GV yeâu caàu HS töï toùm taét nhöõng neùt chính veà giaù trò ngheä thuaät vaø noäi dung ñoaïn trích
b.Daën doø: Soaïn baøi: “Töø ngoân ngöõ chung ñeán lôøi noùi caù nhaân”
E.Ruùt kinh nghieäm:
Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g
Trang
2
Tröôø n g THPT An Löông
Giaù o aù n Ngöõ
vaê n 11
Tieát 02
Ngaøy soaïn: 20.08
VAØO PHUÛ CHUÙA TRÒNH
(TRÍCH “THÖÔÏNG KINH KÍ SÖÏ”)
A.Muïc tieâu caàn ñaït: Giuùp hoïc sinh naém ñöôïc:
1.Kieán thöùc: Giaù trò hieän thöïc saâu saéc cuûa taùc phaåm, cuõng nhö thaùi ñoä tröôùc hieän thöïc vaø ngoøi buùt kí söï
chaân thöïc, saéc saûo cuûa Leâ Höõu Traùc qua ñoaïn trích mieâu taû cuoäc soáng vaø cung caùch sinh hoaït nôi phuû
chuùa Trònh
2.Kyõ naêng: Phaân tích ñöôïc ñoaïn trích, caûm nghó cuûa HS qua ñoaïn trích
3.Giaùo duïc tö töôûng: Boài döôõng nhaân caùch qua nhaân vaät Leâ Höõu Traùc
B.Phöông phaùp daïy hoïc: Ñaøm thoaïi, tích hôïp, gôïi môû.
C.Chuaån bò cuûa Thaày vaø troø:
1.Giaùo vieân: Soaïn giaùo aùn
2.Hoïc sinh: Soaïn baøi ôû nhaø.
D.Tieán trình tieát daïy:
1.OÅn ñònh toå chöùc: Kieåm tra só soá, taùc phong
2..Kieåm tra baøi cuõ:
3.Daãn nhaäp baøi môùi:
T
G
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc
sinh
Hoaït ñoäng 2:
Höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu VB
+Quang caûnh vaø cuoäc soáng ñaày uy -Hoïc sinh trao ñoåi,
quyeàn cuûa chuùa Trònh ñöôïc mieâu taû thaûo luaän vaø ñaïi
dieän trình baøy:
nhö theá naøo?
GV: -Quang caûnh vaø nhöõng sinh
Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g
Trang
Noäi dung baøi giaûng
II.Ñoïc hieåu vaên baûn:
1.Caûnh soáng xa hoa ñaày uy quyeàn
cuûa chuùa Trònh vaø thaùi ñoä cuûa taùc
giaû:
-Quang caûnh ôû phuû chuùa cöïc kì traùng
leä, loäng laãy, khoâng ñaâu saùnh baèng.
-Cung caùch sinh hoaït trong phuû chuùa
Trònh vôùi nhöõng nghi leã, khuoân pheùp,
3
Tröôø n g THPT An Löông
Giaù o aù n Ngöõ
vaê n 11
hoaït trong phuû chuùa ñaõ ñöôïc ghi laïi
khaù tæ mæ qua con maét quan saùt cuûa
moät ngöôøi thaày thuoác laàn ñaàu tieân
böôùc vaøo theá giôùi môùi laï naøy. Ñoù
laø caûnh cöïc kì xa hoa, traùng leä, ñaày
quyeàn uy cuûa nhaø chuùa
Daãn chöùng : SGK
-Cung caùch sinh hoaït trong phuû
chuùa: (SGK)
+Thaùi ñoä cuûa taùc giaû boäc loä nhö
-Hoïc sinh trao ñoåi,
theá naøo tröôùc quang caûnh ôû phuû
thaûo luaän vaø ñaïi
chuùa?
dieän trình baøy:
GV: Taát caû nhöõng thöù sôn son
thieáp vaøng, saäp vaøng gaùc tía, nhaø
cao cöûa roäng, höông hoa thôm nöùc,
ñeøn ñuoác laáp laùnh ..chæ laø phuø
phieám, laø hình thöùc che ñaäy nhöõng
gì nhô baån ôû beân trong. Nhöõng thöù
ñoù qua caùi nhìn cuûa moät oâng giaø aùo
vaûi, queâ muøa töï noù phôi baøy taát caû.
Ñieàu ñoù giuùp ta khaúng ñònh Leâ Höõu
Traùc khoâng thieát tha gì vôùi danh
lôïi, vôùi quyeàn quyù cao sang. OÂng
khinh thöôøng taát caû.
-Hoïc sinh trao ñoåi,
+Hình haøi, voùc daùng cuûa Theá töû
thaûo luaän vaø ñaïi
Caùn ñöôïc mieâu taû nhö theá naøo?
dieän trình baøy:
GV: -Theá töû Caùn ñöôïc mieâu taû
baèng caùi nhìn cuûa moät vò lang y taøi
gioûi baét maïch, chaån beänh. Taùc giaû
vöøa taû vöøa nhaän xeùt khaùch quan.
Chuù yù trong ñôn thuoác: “Saùu maïch
teá saùc vaø voâ löïc, höõu quan yeáu, höõu
xích caøng yeáu hôn. AÁy laø tì aâm hö,
vò hoûa quaù thònh, khoâng giöõ ñöôïc
khí döông neân aâm hoûa ñi caøn. Vì
vaäy beân ngoaøi thì thaáy coå tröôùng,
ñoù laø töôïng tröng ngoaøi thì phuø
trong thì troáng”. Phaûi chaêng cuyoäc
Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g
Trang
caùch noùi naêng, ngöôøi haàu keû haï,…cho
thaáy söï cao sang, quyeàn uy toät ñænh
cuøng vôùi cuoäc soáng höôûng thuï xa hoa
ñeán cöïc ñieåm vaø söï loäng quyeàn cuûa
nhaø chuùa.
-Taùc giaû toû ra döûng döng tröôùc nhöõng
quyeán ruõ cuûa vaät chaát, oâng söõng sôø
tröôùc quang caûnh cuûa phuû chuùavaø
khoâng ñoàng tình vôùi cuoäc soáng quaù no
ñuû, tieän nghi nhöng thieáu khí trôøi vaø
khoâng khí töï do.
2.Theá töû Caùn vaø thaùi ñoä, con ngöôøi
Leâ Höõu Traùc:
a. Theá töû Caùn:
-Maëc aùo ñoû, ngoài treân saäp vaøng
-Bieát khen ngöôøi giöõ pheùp taéc “OÂng
naøy laïy kheùo”
-Ñöùng daäy côûi aùo thì: “Tinh khí khoâ
heát, maët khoâ, roán loài to, gaân thì xanh,
chaân tay gaày goø …nguyeân khí ñaõ hao
moøn, thöông toån quaù möùc …maïch bò teá
saùc …aâm döông ñeàu bò toån haïi”
4
Tröôø n g THPT An Löông
Giaù o aù n Ngöõ
vaê n 11
soáng vaät chaát quaù ñaày ñuû, quaù giaøu
sang, phuù quyù nhöng taát caû noäi löïc
beân trong laø tinh thaàn, yù chí, nghò
löïc, phaåm chaát thì troáng roãng
+Thaùi ñoä cuûa Leâ Höõu Traùc vaø
phaåm chaát cuûa moät thaày lang ñöôïc
theå hieän nhö theá naøo khi khaùm
beänh cho Theá töû Caùn? Em coù suy
nghó gì veà thaùi ñoä vaø phaåm chaát
aáy?
-Hoïc sinh trao ñoåi,
thaûo luaän vaø ñaïi
dieän trình baøy:
+Buùt phaùp kí söï cuûa taùc giaû ñöôïc
theå hieän qua ñoaïn trích ñaëc saéc nhö
theá naøo? Haõy phaân tích nhöõng neùt
ñaëc saéc ñoù.
Hoaït ñoäng 4:
Höôùng daãn hoïc sinh toång keát
Goïi HS ñoïc phaàn ghi nhôù SGK
HS ñoïc phaàn ghi
nhôù SGK
b. Leâ Höõu Traùc:
- Leâ Höõu Traùc laø moät thaày thuoác gioûi,
coù kieán thöùc saâu roäng vaø giaø daën kinh
nghieäm
-Beân caïnh taøi naêng, oâng coøn laø moät
thaày thuoác coù löông taâm vaø ñöùc ñoä.
3.Ngheä thuaät kí söï:
-Quan saùt tæ mæ, ghi cheùp trung thöïc, taû
caûnh sinh ñoäng, keå dieãn bieán söï vieäc
kheùo leùo, loâi cuoán söï chuù yù cuûa ngöôøi
ñoïc, khoâng boû soùt nhöõng chi tieát nhoû
taïo neân caùi thaàn cuûa caûnh vaø vieäc
III.Toång keát:
(Phaàn ghi nhôù SGK)
4.Cuûng coá – Daën doø:
a.Cuûng coá: GV yeâu caàu HS töï toùm taét nhöõng neùt chính veà giaù trò ngheä thuaät vaø noäi dung ñoaïn trích
b.Daën doø: Soaïn baøi: “Töø ngoân ngöõ chung ñeán lôøi noùi caù nhaân”
E.Ruùt kinh nghieäm:
Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g
Trang
5
Tröôø n g THPT An Löông
Giaù o aù n Ngöõ
vaê n 11
TÖ LIEÄU VAÊN HOÏC
1.Taùc giaû:
-Leâ Höõu Traùc (1724 – 1791), Queâ laøng Lieâu Xaù, huyeän Ñöôøng Haøo, phuû Thöôïng Hoàng, traán Haûi Döông
(Nay thuoäc huyeän Yeân Myõ, tænh Höng Yeân) .Teân hieäu laø Haûi Thöôïng Laõn OÂng (OÂng giaø löôøi ôû ñaát
Thöôïng Hoàng). Gia ñình coù truyeàn thoáng hoïc haønh, thi cöû, ñoã daït laøm quan. Cha ñeå laø quan Höõu Thò Lang
Boä Coâng. Leâ Höõu Traùc laø con thöù 7 neân coù teân goïi laø Chieâu Baûy. Gaàn ba möôi tuoåi Leâ Höõu Traùc veà soáng
taïi queâ meï thuoäc xöù baøu Thöôïng, xaõ Tình Dieãm (nay thuoäc xaõ Sôn Quang, huyeän Höông Sôn, tænh Haø
Tónh)
-OÂng laø moät danh y, khoâng chæ chöõa beänh maø coøn soaïn saùch vaø môû tröôøng daïy ngeà thuoác ñeå truyeàn baù y
hoïc.
2.Taùc phaåm: “Thöôïng kinh kí söï” (Kí söï ñeán kinh ñoâ) ñaùnh daáu söï phaùt trieån cuûa theå kí Vieät Nam thôøi
trung ñaïi. Taùc giaû ghi laïi caûm nhaän cuûa mình baèng maét thaáy tai nghe töø khi nhaän ñöôïc leänh vaøo kinh chöõa
beänh cho theá töû Caùn ngaøy 12 thaùng gieâng naêm Nhaâm Daàn (1782), cho ñeán luùc xong vieäc veà tôùi nhaø ôû
Höông Sôn ngaøy 2 thaùng 11. Toång coäng laø 9 thaùng 20 ngaøy. Taùc phaåm môû ñaàu baèng caûnh soáng ôû Höông
Sôn cuûa moät aån só laùnh ñôøi. Boãng coù leänh trieäu vaøo kinh. Laõn OÂng buoäc phaûi leân ñöôøng. Töø ñaây moïi söï
vieäc dieãn ra theo thôøi gian vaø ñeø naëng leân taâm traïng cuûa taùc giaû.Thöôïng kinh kí söï khaúng ñònh Leâ Höõu
Traùc coøn laø moät nhaø vaên.
Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g
Trang
6
Tröôø n g THPT An Löông
Giaù o aù n Ngöõ
vaê n 11
Ñeán kinh ño, Leâ Höõu Traùc ñöôïc xeáp ñaët ôû nhaø ngöôøi em cuûa Quaän Huy- Hoaøng Ñình Baûo. Sau ñoù taùc
giaû ñöôïc ñöa vaøo phuû chuùa Trònh ñeå khaùm beänh cho Theá töû Caùn. Ñoaïn trích naøy baét ñaàu töø ñoù.
Taùc giaû ghi laïi moät caùch sinh ñoäng, chaân thöïc veà cuoäc soáng xa hoa, uy quyeàn cuûa chuùa Trònh. Ñoàng thôøi
boäc loä thaùi ñoä xem thöôøng danh lôïi vaø khaúng ñònh y ñöùc cuûa mình.
1.Caûnh soáng xa hoa ñaày uy quyeàn cuûa chuùa Trònh vaø thaùi ñoä cuûa taùc giaû:
-Quang caûnh vaø nhöõng sinh hoaït trong phuû chuùa ñaõ ñöôïc ghi laïi khaù tæ mæ qua con maét quan saùt cuûa moät
ngöôøi thaày thuoác laàn ñaàu tieân böôùc vaøo theá giôùi môùi laï naøy. Ñoù laø caûnh cöïc kì xa hoa, traùng leä, ñaày quyeàn
uy cuûa nhaø chuùa
-Daãn chöùng: +Vaøo phuû chuùa vaøo qua nhieàu laàn cöûa vaø nhöõng daõy haønh lanh quanh co noái nhau lieân tieáp .
“Ñaâu ñaâu cuõng laø caây coái um tuøm chim keâu ríu rít, danh hoa ñua thaém, gioù ñöa thoang thoaûng muøi höông”
+Trong khuoân vieân phuû chuùa “ngöôøi giöõ cöûa truyeàn baùo roän raøng, ngöôøi coù vieäc quan qua laïi nhö maéc
cöûi”
*Cung caùch sinh hoaït trong phuû chuùa:
-Noäi cung ñöôïc mieâu taû goàm nhöõng chieáu gaám, maøn laø, saäp vaøng, gheá roàng, ñeøn saùng laáp laùnh, höông hoa
ngaøo ngaït, cung nhaân xuùm xít, maët aùo phaán ñoû,…
-AÊn uoáng thì: “Maâm vaøng, cheùn baïc, ñoà aên toaøn cuûa ngon vaät laï”
-Veà nghi thöùc: Leâ Höõu Traùc phaûi qua nhieâu thuû tuïc môùi ñöôïc vaøo thaêm beänh cho theá töû. Naøo laø phaûi qua
nhieàu cöûa, phaûi chôø ñôïi khi coù leänh môùi ñöôïc vaøo. “Muoán vaøo phaûi coù theû”, vaøo ñeán nôi ngöôøi thaày thuoác
Leâ Höõu Traùc phaûi laïy boán laïy, khaùm beänh xong ñi ra cuõng phaûi laïy boán laïy vaø chæ ñöôïc vieát tôø khaûi ñeå
daâng leân chuùa . Nghieâm ñeán noãi taùc giaû phaûi “nín thôû ñöùng chôø ôû xa”, “khuùm nuùm ñeán tröôùc saäp xem
maïch”
->Taát caû nhöõng chi tieát treân cho ngöôøi ñoïc nhaän thaáy phuû chuùa Trònh loäng laãy, sang troïng uy nghieâm
Tieát 03
Ngaøy soaïn:20.08
TÖØ NGOÂN NGÖÕ CHUNG ÑEÁN LÔØI NOÙI CAÙ
NHAÂN
A.Muïc tieâu caàn ñaït: Giuùp hoïc sinh naém ñöôïc:
1.Kieán thöùc: Thaáy ñöôïc moái quan heä giöõa ngoân ngöõ chung cuûa xaõ hoäi vaø lôøi noùi rieâng cuûa caù nhaân
2.Kyõ naêng: Hình thaønh naêng löïc lónh hoäi nhöõng neùt rieâng trong lôøi noùi caù nhaân, naêng löïc saùng taïo cuûa caù
nhaân treân cô sôû vaän duïng töø ngöõ vaø quy taéc chung
3.Giaùo duïc tö töôûng: Coù yù thöùc toân troïng nhöõng quy taéc ngoân ngöõ chung cuûa xaõ hoäi, giöõ gìn vaø phaùt huy
baûn saéc ngoân ngöõ daân toäc.
B.Phöông phaùp daïy hoïc: Ñaøm thoaïi, tích hôïp, gôïi môû.
C.Chuaån bò cuûa Thaày vaø troø:
Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g
Trang
7
Tröôø n g THPT An Löông
Giaù o aù n Ngöõ
vaê n 11
1.Giaùo vieân: Soaïn giaùo aùn
2.Hoïc sinh: Soaïn baøi ôû nhaø.
D.Tieán trình tieát daïy:
1.OÅn ñònh toå chöùc: Kieåm tra só soá, taùc phong
2..Kieåm tra baøi cuõ:
3.Daãn nhaäp baøi môùi:
Cha oâng ta khi daïy con caùch noùi naêng, caùch söû duïng ngoân ngöõ trong giao tieáp haèng ngaøy thöôøng söû
duïng caâu ca dao:
“Lôøi noùi chaúng maát tieàn mua
Löïa lôøi maø noùi cho vöøa loøng nhau”
Ñeå hieåu ñöôïc ñieàu naøy, chuùng ta seõ tìm hieåu qua baøi hoïc : “Töø ngoân ngöõ chung ñeán lôøi noùi caù nhaân”
T
G
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc
sinh
Hoaït ñoäng 1:
Höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu
Muïc I.Ngoân ngöõ – taøi saûn chung
cuûa xaõ hoäi
GV höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu -HS ñoïc muïc I trong
noäi dung muïc I cuûa SGK
SGK vaø xaùc ñònh noäi
-Goïi HS ñoïc phaàn I/SGK
dung chính.
-Tính chung trong ngoân ngöõ cuûa -Hoïc sinh trao ñoåi,
coäng ñoàng ñöôïc bieåu hieän baèng thaûo luaän vaø ñaïi
dieän trình baøy:
nhöõng yeáu toá naøo?
Noäi dung baøi giaûng
I.Ngoân ngöõ – taøi saûn chung cuûa xaõ
hoäi:
1.Nhöõng yeáu toá ngoân ngöõ chung:
-Caùc aâm vaø caùc thanh (caùc nguyeân aâm,
phuï aâm, thanh ñieäu)
VD:
+Caùc nguyeân aâm: e, oâ, aâ, u, i…
+Saùu thanh: 1.ngang, 2.huyeàn, 3.hoûi,
4.ngaõ, 5.saéc, 6.naëng
-Caùc tieáng (aâm tieát) taïo bôûi caùc aâm vaø
thanh.
2
VD: Nhaø � / n / h / a / ,aám
� / â // m /
- Tính chung trong ngoân ngöõ cuûa
coäng ñoàng coøn ñöôïc bieåu hieän
baèng nhöõng yeáu toá naøo?
Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g
Trang
-Hoïc sinh trao ñoåi,
thaûo luaän vaø ñaïi
dieän trình baøy:
5
-Caùc töø, caùc tieáng coù nghóa. VD: Nhaø,
xe, ñi, hoïc…
-Caùc ngöõ coá ñònh, thaønh ngöõ, quaùn
ngöõ:
VD: eách ngoài ñaùy gieáng, caàm ñeøn
chaïy tröôùc oâ toâ, ñeïp heát saåy…
2.Caùc quy taéc chung, caùc phöông
thöùc chung:
-Phöông thöùc chuyeån nghóa töø
VD:
Boä phaän cuûa cô theå
Muõi
8
Tröôø n g THPT An Löông
Giaù o aù n Ngöõ
vaê n 11
Muõi Caø Mau (Ñòa lí)
Hoaït ñoäng 2:
Höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu
Muïc II.Lôøi noùi – saûn phaåm rieâng
cuûa caù nhaân
GV höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu
noäi dung muïc II cuûa SGK
-HS ñoïc muïc II trong
-Goïi HS ñoïc phaàn II/SGK
SGK vaø xaùc ñònh noäi
dung chính.
Muõi quaân
-Quy taéc caáu taïo caùc loaïi caâu:
VD: Caùi baøn naøy chaân raát chaéc (Caâu
phöùc)
II. Lôøi noùi – saûn phaåm rieâng cuûa caù
nhaân:
1.Gioïng noùi caù nhaân:
2.Voán töø ngöõ caù nhaân
3.Söï chuyeån ñoåi, saùng taïo khi söû duïng
töø ngöõ chung, quen thuoäc
4.Vieäc taïo ra caùc töø môùi
-Hoïc sinh trao ñoåi,
thaûo luaän vaø ñaïi
dieän trình baøy:
Hoaït ñoäng 3:
Höôùng daãn hoïc sinh Luyeän taäp
1.Baøi taäp 1/ SGK 13
-Goïi HS ñoïc BT 1/SGK 13
2.Baøi taäp 2/SGK 13:
-Goïi HS ñoïc BT 2/SGK 13
Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g
Trang
-HS ñoïc BT 1/SGK
13
-Hoïc sinh trao ñoåi,
thaûo luaän vaø ñaïi
dieän toå trình baøy:
-HS ñoïc BT 2/SGK
13
-Hoïc sinh trao ñoåi,
III.Luyeän taäp:
1.Baøi taäp 1/ SGK 13
Trong hai caâu thô cuûa Nguyeãn
Khuyeán, khoâng coù töø naøo laø töø môùi.
Caùc töø ñeàu quen thuoäc vôùi moïi caù nhaân
trong coäng ñoàng ngöôøi Vieät. Nhöng coù
thöø “thoâi” (Töø thöù hai) ñöôïc nhaø thô
duøng vôùi nghóa môùi. Thoâi voán coù nghóa
chung laø chaám döùt, keát thuùc moät hoaït
ñoäng naøo ñoù (Noù thoâi hoïc, noù thoâi
aên…). ÔÛ ñaây Nguyeãn Khuyeán duøng töø
“thoâi” (thöù hai) trong baøi thô vôùi nghóa
chaám döùt, keát thuùc cuoäc ñôøi, cuoäc
soáng. Ñoù laø söï saùng taïo nghóa môùi cho
töø thoâi, thuoäc veà lôøi noùi cuûa caù nhaân
Nguyeãn Khuyeán.
2.Baøi taäp 2/SGK 13:
Hai caâu thô duøng toaøn caùc töø ngöõ quen
thuoäc vôùi moïi ngöôøi, nhöng söï phoái
9
Tröôø n g THPT An Löông
Giaù o aù n Ngöõ
vaê n 11
thaûo luaän vaø ñaïi
dieän toå trình baøy:
hôïp cuûa chuùng, traät töï saép xeáp cuûa
chuùng thaät khaùc thöôøng, laø caùch saép
ñaët cuûa rieâng Hoà Xuaân Höông:
-Caùc cuïm danh töø (reâu töøng ñaùm, ñaù
maáy hoøn) ñeàu saép xeáp danh töø trung
taâm (reâu, ñaù) ôû tröôùc toå hôïp ñònh töø +
danh töø chæ loaïi (töøng ñaùm, maáy hoøn)
-Caùc caâu saép xeáp boä phaän vò ngöõ (ñoäng
töø +thaønh phaàn phuï: xieân ngang – maët
ñaát, ñaâm toaïc – chaân maây) ñi tröôùc boä
phaän chuû ngöõ (reâu töøng ñaùm, ñaù maáy
hoøn)
Söï saép xeáp ñoù laø caùch laøm rieâng cuûa
taùc giaû ñeå taïo neân aâm höôûng maïnh cho
caâu thô vaø toâ ñaäm caùc hình töôïng thô
4.Cuûng coá – Daën doø:
a.Cuûng coá: Qua BT ñaõ thöïc haønh
b.Daën doø: Chuaån bò laøm baøi KT ôû lôùp
E.Ruùt kinh nghieäm:
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g
Trang
10
Tröôø n g THPT An Löông
Giaù o aù n Ngöõ
vaê n 11
Tieát 04
Ngaøy soaïn:06.09
Vieát BAØI LAØM VAÊN SOÁ 1
NGHÒ LUAÄN XAÕ HOÄI
A.Muïc tieâu caàn ñaït: Giuùp hoïc sinh naém ñöôïc:
-Cuûng coá kieán thöùc veà vaên nghò luaän ñaõ hoïc ôû THCS vaø hoïc kì II
-Vieát ñöôïc baøi vaên nghò luaän xaõ hoäi coù noäi dung saùt vôùi thöïc teá cuoäc soáng vaø hoïc taäp cuûa hoïc sinh THPT
B.Phöông phaùp daïy hoïc: Ñaøm thoaïi, tích hôïp, gôïi môû.
C.Chuaån bò cuûa Thaày vaø troø:
1.Giaùo vieân: Soaïn giaùo aùn
2.Hoïc sinh: Chuaån bò kieán thöùc laøm baøi kieåm tra
D.Tieán trình tieát daïy:
1.OÅn ñònh toå chöùc: Kieåm tra só soá, taùc phong
2..Kieåm tra baøi cuõ:
3.Daãn nhaäp baøi môùi:
Hoaït ñoäng 1:
Giaùo vieân ghi ñeà leân baûng
ÑEÀ: Ñoïc truyeän Taám Caùm, anh chò suy nghó gì veà cuoäc ñaáu tranh giöõa caùi thieän vaø caùi aùc, giöõa ngöôøi toát
vaø keû xaáu trong xaõ hoäi xöa vaø nay.
Hoaït ñoäng 2: Giaùo vieân theo doõi, quaûn lyù lôùp trong giôø kieåm tra
-Nhaéc nhôû HS vi phaïm
ÑAÙP AÙN:
II.ÑAÙP AÙN:
*Yeâu caàu chung:
1.Yeâu caàu kó naêng:
-Neâu caûm nghó phaûi coù caûm xuùc chaân thaønh, saâu saéc veà cuoäc ñaáu tranh giöõa caùi thieän vaø caùi aùc trong
truyeän Taám Caùm, giöõa ngöôøi toát vaø keû xaáu trong xaõ hoäi xöa vaø nay.
-Khaû naêng duøng töø ngöõ, hình aûnh ñeå dieãn ñaït nhöõng yù nghó vaø tình caûm cuûa mình
-Baøi vaên ñaày ñuû boá cuïc 3 phaàn
-Bieát caùch söû duïng caùc pheùp lieân keát ñaõ hoïc ôû chöông trình ngöõ vaên THCS
2. Yeâu caàu veà kieán thöùc:
Hoïc sinh coù theå neâu caûm nghó theo nhieàu caùch khaùc nhau nhöng phaûi neâu ñöôïc nhöõng caûm nghó chaân thöïc
cuûa baûn thaân
*Yeâu caàu caàn ñaït:
-Hoïc sinh caàn ñaûm baûo moät soá yù sau ñaây:
Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g
Trang
11
Tröôø n g THPT An Löông
Giaù o aù n Ngöõ
vaê n 11
+Cuoäc ñaáu tranh giöõa caùi thieän vaø caùi aùc, ngöôøi toát vôùi keû xaáu laø cuoäc ñaáu tranh gian khoå trong moïi thôøi
ñaïi. Nhöng theo xu höôùng tieán boä, caùi thieän luoân chieán thaéng caùi aùc. Truyeän coå tích Taám Caùm chính laø söï
minh chöùng cho cuoäc ñaáu tranh aáy.
-Trong cuoäc ñaáu tranh ôû truyeän coå tích Taám Caùm, coâ Taám phaûi ñoái dieän vôùi nhöõng theá löïc toäi aùc: Meï con
Caùm
-Trong cuoäc soáng hoïc taäp: Caàn cuø, chaêm chæ – Löôøi bieáng, gian doái trong thi cöû
-Trong ñôøi thöôøng: giöõa ngöôøi toát vaø keû xaáu
4.Cuûng coá – Daën doø:
a.Cuûng coá: Noäi dung kieåm tra
b.Daën doø: Soaïn baøi: “Phaân tích ñeà, laäp daøn yù baøi vaên nghò luaän”
E.Ruùt kinh nghieäm:
Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g
Trang
12
Tröôø n g THPT An Löông
Giaù o aù n Ngöõ
vaê n 11
Tieát 05
Ngaøy soaïn:6.9
TÖÏ TÌNH (BAØI II)
(HOÀ XUAÂN HÖÔNG)
A.Muïc tieâu caàn ñaït: Giuùp hoïc sinh naém ñöôïc:
-Caûm nhaän ñöôïc veû ñeïp cuûa caûnh thu ñieån hình cho muøa thu laøng caûnh Vieät Nam vuøng ñoàng baèng Baéc Boä
-Veû ñeïp taâm hoàn thi nhaân: taám loøng yeâu thieân nhieen, queâ höông ñaát nöôùc, taâm traïng thôøi theá.
-Thaáy ñöôïc taøi naêng thô Noâm Nguyeãn Khuyeán vôùi buùt phaùp ngheä thuaät taû caûnh, taû tình, ngheä thuaät gieo
vaàn, söû duïng töø ngöõ
B.Phöông phaùp daïy hoïc: Ñaøm thoaïi, tích hôïp, gôïi môû.
C.Chuaån bò cuûa Thaày vaø troø:
1.Giaùo vieân: Soaïn giaùo aùn
2.Hoïc sinh: Soaïn baøi ôû nhaø.
D.Tieán trình tieát daïy:
1.OÅn ñònh toå chöùc: Kieåm tra só soá, taùc phong
2..Kieåm tra baøi cuõ:
3.Daãn nhaäp baøi môùi:
Hoà Xuaân Höông laø moät trong nhöõng nhaø thô noåi tieáng cuûa VHTÑ Vieät Nam. Baø ñöôïc meänh danh laø baø
chuùa thô Noâm. Thô cuûa baø laø tieáng noùi ñoøi quyeàn soáng, laø nieàm khao khaùt soáng maõnh lieät. Ñaëc bieät nhöõng
baøi thô Noâm cuûa baø laø caûm thöùc veà thôøi gian tinh teá, taïo neàn cho taâm traïng. “Töï tình” (Baøi II) laø moät
trong nhöõng baøi thô tieâu bieåu cho ñieàu ñoù, ñoàng thôøi theå hieän ñöôïc nhöõng ñaëc saéc veà thô Noâm cuûa Hoà
Xuaân Höông.
T
G
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng 1:
Höôùng daãn hoïc sinh ñoïc tìm hieåu
chung
-Goïi HS ñoïc phaàn tieåu daãn SGK
trang 18
Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g
Trang
Hoaït ñoäng cuûa hoïc
sinh
Noäi dung baøi giaûng
I.Ñoïc tìm hieåu chung:
1.Taùc giaû:
-Hoà Xuaân Höông (chöa roõ naêm sinh,
-HS ñoïc phaàn tieåu naêm maát), queâ ôû laøng Quyønh Ñoâi
daãn SGK vaø xaùc huyeän Quyønh Löu, tænh Ngheä An
ñònh noäi dung chính. nhöng soáng chuû yeáu ôû kinh thaønh
Thaêng Long.
13
Tröôø n g THPT An Löông
Giaù o aù n Ngöõ
vaê n 11
-Trình baøy moät vaøi neùt cô baûn veà
cuoäc ñôøi nöõ thi só HXH
Hoaït ñoäng 2:
Höôùng daãn hoïc sinh ñoïc tìm hieåu
VB
-Goïi 1- 2 HS ñoïc baøi thô, caùc HS
khaùc ñoïc thaàm
-GV höôùng daãn HS phaân tích 2 caâu
ñeà:
-Hai caâu ñeà cho thaáy taùc giaû ñang ôû
hoaøn caûnh vaø taâm traïng nhö theá
naøo?
GV:Trong baøi (töï tình I) aâm thanh
chæ laøm thöùc daäy noãi ñau tieàm aån
trong ñaùy loøng ngöôøi coâ phuï. AÂm
thanh laàn naøy nhö thuùc giuïc thôøi
gian troâi nhanh, chæ coøn ñoïng laïi
noãi buoàn tuûi, xoùt xa ñôn ñoäc…
-Hoïc sinh trao ñoåi,
thaûo luaän vaø ñaïi
dieän trình baøy:
-Cuoäc ñôøi, tình duyeân cuûa HXH gaëp
nhieàu eùo le, traéc trôû
2.Söï nghieäp saùng taùc vaên hoïc:
-Saùng taùc cuûa HXH goàm caû chöõ Haùn
vaø chöõ Noâm (treân 40 baøi)
-Töï tình (Baøi II) naèm trong chuøm thô
Töï tình cuûa HXH (chuøm thô goàm 3
baøi)
Theå hieän söï caûm thöùc veà thôøi gian vaø
taâm traïng buoàn tuûi, phaãn uaát tröôùc
duyeân phaän eùo le vaø khaùt voïng soáng,
khaùt voïng haïnh phuùc cuûa nhaø thô
II.Ñoïc hieåu vaên baûn:
-HS ñoïc baøi thô/SGK 1.Hai caâu ñeà: Noãi nieàm buoàn tuûi, xoùt
xa cuûa HXH
“Ñeâm khuya vaêng vaúng troáng canh
doàn
Trô caùi hoàng nhan vôùi nöôùc non”
-Hoïc sinh trao ñoåi,
-Tieáng troáng canh doàn vaêng vaúng trong
thaûo luaän vaø ñaïi
ñeâm khuya(gaáp gaùp, lieân hoài) vöøa theå
dieän trình baøy:
hieän böôùc ñi doàn ñaäp cuûa thôøi gian vöøa
boäc loä söï roái bôøi cuûa taâm traïng nöõ thi só
HXH (Noãi coâ ñôn troáng vaéng moät
mình)
-Khoâng gian thì rôïn ngôïp con ngöôøi
caûm thaáy mình quaù nhoû beù, coâ ñôn
“Trô caùi hoàng nhan vôùi nöôùc non”
-Trô laø tuûi hoå, laø beõ baøng. Theâm vaøo
ñoù laø “caùi hoàng nhan” cay ñaéng, baïc
phaän
Moät noãi ñau beõ baøng, tuûi hoå cuûa ngöôøi
-Phaân tích noäi dung, yù nghóahai caâu -Hoïc sinh trao ñoåi,
con gaùi khi duyeân tình khoâng ñeán,
thöïc?
thaûo luaän vaø ñaïi
duyeân phaän khoâng thaønh
dieän trình baøy:
GV:Hai caâu thöïc noùi roõ hôn caûnh
2.Hai caâu thöïc:
thöïc vaø tình thöïc cuûa nöõ thi só
“Cheùn röôïu höông ñöa say laïi tænh
HXH. Nhaø thô ngoài moät mình trong
Vaàng traêng boùng xeá khuyeát chöa
noãi coâ ñôn ñoái dieän vôùi ñeâm khuya,
troøn”
vaàng traêng (khuyeát chöa troøn),
-Cuïm töø “Say laïi tænh”gôïi leân caùi voøng
Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g
Trang
14
Tröôø n g THPT An Löông
Giaù o aù n Ngöõ
vaê n 11
caøng thaám thía duyeân phaän cuûa
mình. ÔÛ ñaây ngoaïi caûnh cuõng laø
taâm caûnh, traêng vôùi ngöôøi ñoàng
nhaát vôùi nhau, duøng hình aûnh traêng
ñeå noùi leân noãi loøng ngöôøi
-Hình töôïng thieân nhieân trong hai
caâu luaän goùp phaàn dieãn taû taâm
traïng, thaùi ñoä cuûa nhaø thô tröôùc soá
phaän nhö theá naøo?
GV:Reâu laø moät sinh vaät nhoû beù
heøn moïn nhöng cuõng khoâng chòu
khuaát phuïc meàm yeáu . Noù phaûi
moïc xieân, laïi coøn “xieân ngang maët
ñaát”
Ñaù voán ñaõ raén chaéc laïi caøng raén
chaéc hôn ñeå “ñaâm toaïc chaân maây”
� Bieän phaùp ñaûo ngöõ: theå hieän söï
phaãn uaát cuûa taâm traïng
-Beân caïnh ñoù, nhöõng ñoäng töø maïnh
xieân, ñaâm ñöôïc keát hôïp vôùi boå ngöõ
ngang, toaïc theå hieän söï böôùng
bænh, ngang ngaïnh
� Reâu xieân ngang maët ñaát, ñaù
ñaâm toaïc chaân maây nhö vaïch ñaát,
vaïch trôøi maø hôøn traùch, khoâng chæ
phaãn uaát maø coøn laø phaûn khaùng
-Hai caâu keát noùi leân taâm söï gì cuûa
taùc giaû
Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g
Trang
-Hoïc sinh trao ñoåi,
thaûo luaän vaø ñaïi
dieän trình baøy:
-Hoïc sinh trao ñoåi,
thaûo luaän vaø ñaïi
dieän trình baøy:
quaån quanh, tình duyeân ñaõ trôû thaønh
troø ñuøa cuûa con taïo, caøng thaám thía noãi
ñau
Vaàng traêng boùng xeá khuyeát chöa troøn”
Traêng saép taøn (“boùng xeá”) maø vaãn
“khuyeát chöa troøn”. Tuoåi xuaân ñaõ troâi
qua maø nhaân duyeân khoâng troïn veïn
-Höông röôïu ñeå laïi vò ñaéng chaùt, höông
tình thoaûng qua chæ coøn ñeå laïi phaän
haåm duyeân oâi
3.Hai caâu luaän: Noãi nieàm phaãn uaát
“Xieân ngang maët ñaát reâu töøng ñaùm
Ñaâm toaïc chaân maây ñaù maáy hoøn”
Bieän phaùp ñaûo ngöõ:
+ Reâu töøng ñaùm/ xieân ngang maët ñaát
+ Ñaù maáy hoøn/ ñaâm toaïc chaân maây
� Theå hieän söï phaãn uaát cuûa taâm traïng
-Nhöõng ñoäng töø maïnh xieân, ñaâm ñöôïc
keát hôïp vôùi boå ngöõ ngang, toaïc theå
hieän söï böôùng bænh, ngang ngaïnh
� Khoâng chæ phaãn uaát maø coøn laø phaûn
khaùng
4.Hai caâu keát :Taâm traïng chaùn
chöôøng buoàn tuûi:
“Ngaùn noãi xuaân ñi xuaân laïi laïi
Maûnh tình san seû tí con con”
-Ngaùn : chaùn ngaùn, ngaùn ngaåm noãi ñôøi
eùo le, baïc beõo
-Xuaân laïi laïi: Xuaân ñi roài xuaân laïi,
voøng quay luaån quaån cuûa taïo hoùa
Maûnh tình san seû tí con con
-Ngheä thuaät taêng tieán laøm cho nghòch
15
Tröôø n g THPT An Löông
Giaù o aù n Ngöõ
vaê n 11
Hoaït ñoäng 3:
Höôùng daãn hoïc sinh toång keát
-Goïi HS ñoïc phaàn ghi nhôù SGK
-HS ñoïc phaàn ghi
nhôù SGK
caûnh eùo le hôn: Maûnh tình ñaõ beù laïi
coøn san seû chæ coøn moät tí – con con
� Xoùt xa veà thaân phaän ngöôøi phuï nöõ
xöa vôùi duyeân tình haåm hiu, cay ñaéng
cuûa mình
III.Toång keát:
(Ghi nhôù SGK)
4.Cuûng coá – Daën doø:
a.Cuûng coá: Taâm traïng, thaùi ñoä cuûa nöõ thi só Hoà Xuaân Höông
b.Daën doø: Soaïn baøi “Thu ñieáu” – Nguyeãn Khuyeán
E.Ruùt kinh nghieäm:
Tieát 06
Ngaøy soaïn:06.09
CAÂU CAÙ MUØA THU
(THU ÑIEÁU)
(Nguyeã n Khuyeá n )
A.Muïc tieâu caàn ñaït: Giuùp hoïc sinh naém ñöôïc:
-Caûm nhaän ñöôïc veû ñeïp cuûa caûnh thu ñieån hình cho muøa thu laøng caûnh Vieät Nam vuøng ñoàng baèng Baéc Boä
-Veû ñeïp taâm hoàn thi nhaân: taám loøng yeâu thieân nhieân, queâ höông ñaát nöôùc, taâm traïng thôøi theá
-Thaáy ñöôïc taøi naêng thô Noâm Nguyeãn Khuyeán vôùi buùt phaùp ngheä thuaät taû caûnh, taû tình, ngheä thuaät gieo
vaàn, söû duïng töø ngöõ.
B.Phöông phaùp daïy hoïc: Ñaøm thoaïi, tích hôïp, gôïi môû.
C.Chuaån bò cuûa Thaày vaø troø:
1.Giaùo vieân: Soaïn giaùo aùn
2.Hoïc sinh: Soaïn baøi ôû nhaø.
D.Tieán trình tieát daïy:
1.OÅn ñònh toå chöùc: Kieåm tra só soá, taùc phong
2..Kieåm tra baøi cuõ:
- Caâu hoûi: Ñoïc baøi thô “Töï tình II” – HXH. Taâm söï cuûa HXH qua baøi thô.
3.Daãn nhaäp baøi môùi:
Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g
Trang
16
Tröôø n g THPT An Löông
Giaù o aù n Ngöõ
vaê n 11
Muøa thu – muøa cuûa thi nhaân. Haàu heát caùc nhaø thô xöa nay, khoâng ít thì nhieàu ñeàu coù nhöõng baøi thô
vieát veà muøa thu. Phaûi chaêng tieát thu se laïnh, gioù thu hiu haét, caûnh thu mô maøng, traêng thu huyeàn aûo…ñaõ
gôïi cho nhaø thô nieàm caûm xuùc daït daøo. Vaø Nguyeãn Khuyeán cuõng rung caûm tröôùc muøa thu neân oâng ñaõ deät
neân böùc tranh veà muøa thu ñaäm ñaø hoàn daân toäc – “Caâu caù muøa thu”.
T
Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân
Hoaït ñoäng cuûa hoïc
Noäi dung baøi giaûng
G
sinh
Hoaït ñoäng 1:
I.Ñoïc tìm hieåu chung:
Höôùng daãn hoïc sinh ñoïc tìm hieåu
1.Taùc giaû:
-Nguyeãn Khuyeán (1835- 1909), hieäu
chung
-Goïi HS ñoïc phaàn tieåu daãn SGK
-HS ñoïc phaàn tieåu Queá Sôn . Queâ laøng Yeân Ñoã – Bình
trang 21
daãn SGK vaø xaùc Luïc – Haø Nam
-Trình baøy moät vaøi neùt cô baûn veà
ñònh noäi dung chính. -OÂng xuaát thaân trong moät nhaø nho
ngheøo ôû noâng thoân
cuoäc ñôøi nhaø thô Nguyeãn Khuyeán
*GVñònh höôùng:
-Hoïc sinh trao ñoåi,
-Nguyeãn Khuyeán (1835 – 1909) laø thaûo luaän vaø ñaïi
ngöôøi hieáu hoïc, hoïc gioûi, ñoã cao; dieän trình baøy:
chæ ra laøm quan 10 naêm, sau caùo
quan veà höu.
- Laø moät nhaø nho taøi naêng, coát caùch
thanh cao, coù loøng yeâu nöôùc thöông
daân, nhöng baát löïc tröôùc thôøi cuoäc,
baát hôïp taùc vôùi keû thuø.
- OÂng laø ngöôøi thaâm traàm, ñoä
löôïng, kín ñaùo, möïc thöôùc; oâng gaén
boù maùu thòt vôùi mieàn queâ Yeân Ñoå
vaø ngöôøi daân ngheøo khoù.
2.Söï nghieäp saùng taùc vaên hoïc:
2.Söï nghieäp saùng taùc vaên hoïc:
-Saùng taùc cuûa Nguyeãn Khuyeán goàm caû
-Hoïc sinh trao ñoåi,
- Goàm caû chöõ Haùn vaø Noâm.
chöõ Haùn vaø chöõ Noâm (treân 800 baøi)
thaûo luaän vaø ñaïi
- Noäi dung: + Tình yeâu queâ höông dieän trình baøy:
-Noäi dung: SGK
ñaát nöôùc, cuoäc soáng ngheøo khoå,
thuaàn haäu cuûa ngöôøi daân.
+ Ñaû kích bonï thöïc
daân, taàng lôùp thoáng trò.
3.Taùc phaåm:
Laø nhaø thô cuûa queâ höông laøng
-Caâu caù muøa thu naèm trong chuøm thô
caûnh Vieät Nam.
-Hoïc sinh trao ñoåi,
Noâm goàm ba baøi vieát veà muøa thu: Thu
3.Taùc phaåm:
ñieáu, Thu vònh, Thu aåm.
Hoûi: Xuaát xöù cuûa baøi thô “Caâu caù thaûo luaän vaø ñaïi
dieän trình baøy:
muøa thu”?
Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g
Trang
17
Tröôø n g THPT An Löông
Giaù o aù n Ngöõ
vaê n 11
Baøi thô naèm trong chuøm thô Noâm
ba baøi nöùc tieáng cuûa NK vieát veà
muøa thu: Thu ñieáu, Thu vònh, Thu
aåm.
Hoaït ñoäng 2:
Höôùng daãn hoïc sinh ñoïc tìm hieåu
VB
-Goïi 1- 2 HS ñoïc baøi thô, caùc HS
khaùc ñoïc thaàm
Hoûi: Caûm nhaän chung cuûa em veà
baøi thô?
-GV höôùng daãn HS phaân tích caûnh
thu
II.Ñoïc hieåu vaên baûn:
-HS ñoïc baøi thô
-Baøi thô coù 2 böùc
tranh: böùc tranh
thieân nhieân vaø böùc
tranh taâm traïng con
ngöôøi.
-Hoïc sinh trao ñoåi,
Hoûi:Caûnh thu trong baøi thô ñöôïc thaûo luaän vaø ñaïi
theå hieän qua nhöõng hình aûnh naøo? dieän trình baøy:
Nhaän xeùt böùc tranh thu naøy?
GV: -Ñieåm nhìn: Töø chieác thuyeàn
caâu trong ao thu nhoû heïp giöõa laøng
-Caûnh thu ñöôïc ñoùn nhaän töø gaàn
ñeán cao xa roài töø cao xa trôû laïi gaàn:
(Töø chieác thuyeàn caâu trong ao thu
nhoû heïp giöõa laøng, nhìn leân baàu
trôøi, nhìn tôùi ngoõ truùc roài laïi trôû veà
vôùi ao thu, vôùi thuyeàn caâu. Töø moät
khung ao heïp, khoâng gian muøa thu,
caûnh saéc muøa thu môû ra nhieàu
höôùng thaät sinh ñoäng)
- Maøu saéc: nöôùc trong veo, soùng
bieác, trôøi xanh ngaét.
-Hoïc sinh phaùt hieän
chi tieát naøy
DC:+Khoâng gian: tónh laëng, vaéng
ngöôøi, vaéng tieáng (Ngoõ truùc quanh
co khaùch vaéng teo) – Caùc chuyeån
ñoäng raát nheï, raát kheõ khoâng ñuû taïo
aâm thanh: soùng hôi gôïn, maây lô
löûng, laù kheõ ñöa. Tieáng caù ñôùp moài
raát nhoû caøng laøm taêng söï yeân aéng,
tónh mòch cuûa caûnh vaät) � Laáy
Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g
Trang
1.Caûnh thu:
-Khoâng khí muøa thu ñöôïc gôïi leân töø söï
dòu nheï, thanh sô cuûa caûnh vaät
+Maøu saéc: nöôùc trong veo, soùng bieác,
trôøi xanh ngaét
+Ñöôøng neùt chuyeån ñoäng: soùng “hôi
gôïn tí”, laù vaøng “kheõ ñöa veøo”, taàng
maây “lô löûng”, ngoõ truùc quanh co
+Hoøa saéc taïo hình:ao thu nhoû, thuyeàn
caâu beù teûo teo, daùng ngöôøi ngoài caâu
cuõng nhoû. Caûnh saéc trong böùc tranh
ñöôïc taïo neân bôûi caùc ñieäu xanh: xanh
ao, xanh bôø, xanh soùng, xanh tre, xanh
trôøi, xanh beøo, coù moät maøu vaøng cuûa
chieác laù thu
->Caûnh ñeïp nhöng tónh laëng vaø ñöôïm
buoàn
+Khoâng gian: tónh laëng, vaéng ngöôøi,
vaéng tieáng (DC)
-> Caûnh thu dòu nheï, thanh sô, xinh
xaén, mang caùi hoàn cuûa laøng queâ Baéc
Boä Vieät Nam.
18
Tröôø n g THPT An Löông
Giaù o aù n Ngöõ
vaê n 11
ñoäng ñeå noùi tónh (Moät thuû phaùp
quen thuoäc cuûa thô coå phöông
Ñoâng)
-GV höôùng daãn HS phaân tích tình
thu
Hoûi:Tình thu ñöôïc theå hieän nhö
theá naøo trong baøi thô?
-Hoïc sinh trao ñoåi,
thaûo luaän vaø ñaïi
dieän trình baøy:
GV: Qua caûnh thu ta thaáy ñöôïc tình
thu cuûa thi nhaân, böùc tranh taâm
traïng cuûa con ngöôøi ñöôïc boäc loä
kín ñaùo maø saâu saéc
- Taâm hoàn tónh laëng ,môùi caûm nhaän
ñöôïc nhöõng aâm thanh raát kheõ. Caùi
ñoäng raát nhoû cuûa ngoaïi caûnh ñöôïc
caûm nhaän bôûi söï tónh laëng tuyeät ñoái
cuûa taâm caûnh.
-Noùi chuyeän caâu caù nhöng thöïc ra
khoâng chuû yù vaøo vieäc caâu caù. Noùi
caâu caù nhöng thöïc ra laø ñeå ñoùn
nhaän trôøi thu, caûnh thu vaøo coõi loøng
-Noãi coâ quaïnh, uaån khuùc trong taâm
hoàn nhaø thô theå hieän moät taám loøng
yeâu thieân nhieân tha thieát, moät taám
loøng yeâu nöôùc thaàm kín.
2.Tình thu:
-Coõi loøng nhaø thô yeân tónh, vaéng laëng
(Tónh laëng trong söï caûm nhaän ñoä trong
veo cuûa nöôùc, caùi “hôi gôïn tí” cuûa
soùng, ñoä rôi khe kheõ cuûa laù, aâm thanh
tieáng caù ñôùp moài döôùi chaân beøo)
-Noãi coâ quaïnh, uaån khuùc trong taâm hoàn
nhaø thô
� Taâm hoàn gaén boù tha thieát vôùi thieân
nhieân ñaát nöôùc, moät taám loøng yeâu nöôùc
thaàm kín
Trong böùc tranh thu, xuaát hieän
nhieàu gam maøu xanh gôïi caûm giaùc
se laïnh. Caùi se laïnh cuûa caûnh thu,
ao thu, trôøi thu thaám vaøo taâm hoàn
nhaø thô hay chính caùi laïnh töø taâm
hoàn nhaø thô lan toaû ra caûnh vaät?
Döôøng nhö Nkhuyeán muoán ngoài
trong tónh laëng maø traàm tö maëc
töôûng, hoaø caùi coâ ñôn troáng traûi cuûa
loøng mình vaøo caùi coâ tòch, trong -Lieân heä moái quan
treûo cuûa muøa thu laøng queâ. OÂng heä giöõa ngoaïi caûnh
vaø taâm caûnh trong
Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g
Trang
19
Tröôø n g THPT An Löông
Giaù o aù n Ngöõ
vaê n 11
caùo quan veà höu mang naëng maëc
caûm baát löïc tröôùc thôøi cuoäc. Trong
baøi thô Di chuùc, oâng coù nhöõng caâu
thô ñau ñeán töøng chöõ:
Ôn vua chöa chuùt baùo ñeàn
Cuùi troâng hoå ñaát, ngöûa leân theïn trôøi.
vaên chöông
“Caûnh naøo caûnh chaúng
ñeo saàu
Ngöôøi buoàn caûnh coù vui
ñaâu bao giôø!”
(Truyeän Kieàu - NDu)
Cho neân, trong baøi thô thaám ñaãm
taâm söï roái bôøi tröôùc thôøi theá cuûa -Hoïc sinh trao ñoåi,
thaûo luaän vaø ñaïi
oâng.
dieän trình baøy:
Hoûi:Trình baøy nhöõng thaønh coâng
veà ngheä thuaät cuûa NK trong baøi thô
“Caâu caù muøa thu”
- Ngoân ngöõ giaûn dò, trong saùng,
chính xaùc, uyeån chuyeån, coù khaû
naêng dieãn taû nhöõng bieán thaùi tinh
vi cuûa söï vaät, uaån khuùc khoù giaõi
baøy trong taâm traïng.
- Vaàn eo – töû vaän – raát oaùi aêm, khoù
laøm ñöôïc NK duøng raát thaàn tình,
phuø hôïp vôùi baøi thô goùp phaàn dieãn
taû khoâng gian vaéng laëng, thu nhoû
daàn, phuø hôïp vôùi taâm traïng ñaày
uaån khuùc cuûa caù nhaân.
- Buùt phaùp quen thuoäc thô ca
phöông Ñoâng: laáy ñoäng taû tónh.
-> Goùp phaàn Vieät hoaù thô Ñöôøng
luaät.
-HS ñoïc phaàn ghi
nhôù SGK
3.Thaønh coâng veà ngheä thuaät:
-Ngoân ngöõ giaûn dò, trong saùng vaø tinh
teá
-Caùch gieo vaàn ñoäc ñaùo “eo” (trong
veo, teûo teo, ñöa veøo, vaéng teo, chaân
beøo)
-Laáy ñoäng noùi tónh
-> Goùp phaàn Vieät hoaù thô Ñöôøng luaät.
III.Toång keát:
(Ghi nhôù SGK)
Hoaït ñoäng 3:
Höôùng daãn hoïc sinh toång keát
-Goïi HS ñoïc phaàn ghi nhôù SGK
4.Cuûng coá – Daën doø:
a.Cuûng coá: Noãi nieàm taâm söï cuûa Nguyeãn Khuyeán
Giaù o vieâ n : Vaê n Thanh Thöôû n g
Trang
20
- Xem thêm -