Tài liệu Giáo án tự chọn ngữ văn 8

Ngµy so¹n:………….. Ngµy gi¶ng:…………. ¤n luyÖn vÒ chñ ®Ò, bè côc cña v¨n b¶n C¸c v¨n b¶n “T«i ®i häc - Trong lßng mÑ” A. Môc tiªu bµi häc: - HS n¾m ®îc nÐt ®Æc s¾c vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt chÝnh cña c¸c v¨n b¶n “T«i ®i häc - Trong lßng mÑ”. - Cñng cè ®îc kiÕn thøc vÒ chñ ®Ò vµ bè côc cña v¨n b¶n - RÌn kü n¨ng nhËn biÕt vµ thùc hµnh vÒ chñ ®Ò, bè côc cña v¨n b¶n B. ChuÈn bÞ: GV: §äc tµi liÖu - so¹n bµi HS: ¤n c¸c t¸c phÈm: T«i ®i häc, Trong lßng mÑ ¤n vÒ chñ ®Ò vµ bè côc cña v¨n b¶n C. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc: I. æn ®Þnh tæ chøc: Líp 8A2 SÜ sè:……. V¾ng:…… II. KiÓm tra bµi cò: KiÓm tra s¸ch vë, ®å dïng cña HS III. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung kiÕn thøc GV: Gióp HS cñng cè l¹i nh÷ng kiÕn I. Mét sè lu ý: thøc ®· häc vÒ c¸c v¨n b¶n 1. C¸c v¨n b¶n T«i ®i häc, Trong lßng - NhËn xÐt cña em vÒ v¨n b¶n T«i ®i häc mÑ cña Thanh TÞnh? - T«i ®i häc kh«ng thuéc lo¹i truyÖn ng¾n chøa ®ùng nhiÒu sù kiÖn, nh©n vËt, nh÷ng xung ®ét x· héi…mµ lµ nh÷ng kû niÖm m¬n man cña buæi tùu trêng qua håi tëng cña nh©n vËt “T«i” - CÇn chó ý khai th¸c sù kÕt hîp hµi hoµ - Néi dung chÝnh cña tËp håi ký Nh÷ng gi÷a miªu t¶ víi biÓu c¶m. ngµy th¬ Êu cña t¸c gi¶ Nguyªn Hång? - Nh÷ng ngµy th¬ Êu lµ tËp håi ký viÕt vÒ tuæi th¬ cay ®¾ng cña t¸c gi¶. Tõ c¶nh ngé vµ t©m sù cña chó bÐ Hång, t¸c gi¶ cßn cho thÊy bé mÆt l¹nh lïng cña mét x· héi chØ träng ®ång tiÒn, ®Çy nh÷ng thµnh kiÕn cæ hñ, thãi nhá nhen, ®éc ¸c cña ®¸m thÞ d©n tiÓu t s¶n khiÕn cho t×nh m¸u mñ ruét thÞt còng thµnh kh« hÐo. T¸c phÈm gåm 9 ch¬ng, “Trong lßng mÑ” lµ ch¬ng IV. 2. Chñ ®Ò vµ bè côc cña v¨n b¶n - Em hiÓu g× vÒ chñ ®Ò cña v¨n b¶n? - Kh¸i niÖm chñ ®Ò trong lÝ thuyÕt v¨n b¶n bao gåm ®èi tîng vµ vÊn ®Ò chÝnh mµ v¨n b¶n biÓu ®¹t. Chñ ®Ò cã néi dung bao qu¸t h¬n ®Ò tµi - TÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò cña v¨n b¶n lµ mét trong nh÷ng ®Æc trng quan träng t¹o nªn v¨n b¶n. §Æc trng nµy cã liªn hÖ mËt thiÕt víi tÝnh m¹ch l¹c, tÝnh liªn kÕt. - TÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò cña v¨n b¶n ®îc thÓ hiÖn trªn c¶ hai b×nh diÖn: néi dung vµ cÊu tróc - h×nh thøc - ViÖc s¾p xÕp c¸c ý cã ¶nh hëng trùc 1 - ViÖc s¾p xÕp c¸c ý thêng theo nh÷ng thø tù nµo? tiÕp ®Õn viÖc tiÕp thu cña ngêi ®äc - phô thuéc vµo ®èi tîng ph¶n ¸nh, lo¹i h×nh v¨n b¶n. Mét sè c¸ch tr×nh bµy: + Theo thø tù thêi gian + Theo l« gÝc kh¸ch quan cña ®èi tîng + Theo l« gÝc chñ quan + Theo quy luËt t©m lý, c¶m xóc II. LuyÖn tËp: 1. Bµi tËp 1: Tr¾c nghiÖm C©u 1: Chñ ®Ò cña v¨n b¶n T«i ®i häc n»m ë phÇn nµo? A. Nhan ®Ò cña v¨n b¶n B. Quan hÖ gi÷a c¸c phÇn cña v¨n b¶n C. C¸c tõ ng÷, c©u then chèt trong v¨n b¶n. D. C¶ 3 yÕu tè trªn C©u 2: Muèn t×m hiÓu chñ ®Ò cña v¨n b¶n, cÇn t×m hiÓu nh÷ng yÕu tè nµo? A. TÊt c¶ c¸c yÕu tè cña v¨n b¶n C. C¸c ý lín cña v¨n b¶n B. C©u kÕt thóc cña v¨n b¶n D. C©u më ®Çu cña mçi ®o¹n trong VB C©u 3: TÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò cña v¨n b¶n thÓ hiÖn ë chç nµo? A. V¨n b¶n cã ®èi tîng x¸c ®Þnh B. V¨n b¶n cã tÝnh m¹ch l¹c C. C¸c yÕu tè b¸m s¸t chñ ®Ò ®· ®Þnh D. C¶ ba yÕu tè trªn C©u 4: C¸c ý trong ®o¹n trÝch Trong lßng mÑ ®îc s¾p xÕp theo tr×nh tù nµo? A. Thêi gian B. Sù ph¸t triÓn cña sù viÖc C. Kh«ng gian D. C¶ A, B, C ®Òu ®óng C©u 5: NhËn xÐt nµo nãi ®óng nhÊt quan hÖ ý nghÜa cña c¸c c©u trong ®o¹n v¨n víi nhau vµ víi c©u chñ ®Ò? A. B×nh ®¼ng víi nhau vÒ mÆt ý nghÜa. B. Cïng lµm râ néi dung ý nghÜa cña c©u chñ ®Ò. C. Bæ sung ý nghÜa cho nhau D. Gåm B vµ C. C©u 6: NhËn ®Þnh nµo sau ®©y nãi ®óng nhÊt vÒ néi dung cña ®o¹n trÝch Trong lßng mÑ? A. Chñ yÕu tr×nh bµy nçi ®au khæ cña mÑ chó bÐ Hång B. Chñ yÕu tr×nh bµy t©m ®Þa ®éc ¸c cña ngêi c« cña bÐ Hång C. Chñ yÕu tr×nh bµy sù hên tñi cña bÐ Hång khi gÆp mÑ D. Chñ yÕu tr×nh bµy diÔn biÕn t©m tr¹ng cña bÐ Hång 2. Bµi tËp 2: C¶m xóc cña nh©n vËt “T«i” ®îc thÓ - Chñ ®Ò cña v¨n b¶n T«i ®i häc n»m ë phÇn nµo? (D. C¶ 3 yÕu tè trªn) - Muèn t×m hiÓu chñ ®Ò cña v¨n b¶n, cÇn t×m hiÓu nh÷ng yÕu tè nµo? (A. TÊt c¶ c¸c yÕu tè cña v¨n b¶n) - TÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò cña v¨n b¶n thÓ hiÖn ë chç nµo? (D. C¶ ba yÕu tè trªn) - C¸c ý trong ®o¹n trÝch Trong lßng mÑ ®îc s¾p xÕp theo tr×nh tù nµo? (D. C¶ A, B, C ®Òu ®óng) - NhËn xÐt nµo nãi ®óng nhÊt quan hÖ ý nghÜa cña c¸c c©u trong ®o¹n v¨n víi nhau vµ víi c©u chñ ®Ò? (D. Gåm B vµ C) - NhËn ®Þnh nµo sau ®©y nãi ®óng nhÊt vÒ néi dung cña ®o¹n trÝch Trong lßng mÑ? (D. Chñ yÕu tr×nh bµy diÔn biÕn t©m tr¹ng cña bÐ Hång) GV: Nªu yªu cÇu 2 HS: Ph©n tÝch c¶m xóc cña nh©n vËt T«i (chó ý tíi m¹ch c¶m xóc ph¸t triÓn theo tr×nh tù tõ trªn ®êng tíi trêng - trªn s©n trêng - trong líp häc) - C¶m xóc cña chó bÐ trªn ®êng tíi trêng? - NhËn xÐt vÒ bè côc, tr×nh tù v¨n b¶n? T×nh c¶m yªu th¬ng mÑ th¾m thiÕt cña chó bÐ Hång thÓ hiÖn qua ®o¹n trÝch Trong lßng mÑ nh thÕ nµo? 3 hiÖn qua truyÖn ng¾n T«i ®i häc cña nhµ v¨n Thanh TÞnh. T«i ®i häc cña Thanh TÞnh ®· thÓ hiÖn 1 c¸ch xóc ®éng t©m tr¹ng håi hép, c¶m gi¸c bì ngì cña nh©n vËt T«i, chó bÐ ®îc mÑ ®a ®Õn trêng vµo häc líp N¨m trong ngµy tùu trêng. §ã lµ “mét buæi mai ®Çy s¬ng thu vµ giã l¹nh”, chó bÐ mÆc “chiÕc ¸o v¶i dï ®en dµi”, chó c¶m thÊy “trang träng vµ ®øng ®¾n”. Lßng chó “tng bõng rén r·” ®îc mÑ hiÒn “©u yÕm n¾m tay” dÉn ®i trªn con ®êng lµng th©n thuéc “dµi vµ hÑp”. Chó v« cïng xóc ®éng, c¶m thÊy bì ngì, c¶m thÊy l¹, tëng nh con ®êng lµng vµ mäi c¶nh vËt xung quanh “®Òu thay ®æi”. Chó ®· nghÜ vÒ sù bì ngì Êy: “v× chÝnh lßng t«i ®ang cã sù thay ®æi lín: h«m nay t«i ®i häc”. - Chó b©ng khu©ng tù hµo thÊy m×nh ®· lín kh«n, kh«ng cßn lªu læng ®i ra ®ång th¶ diÒu, n« ®ïa…. - Khi ®øng tríc ng«i trêng, chó bÐ cµng håi hép, bì ngì. Chó ng¹c nhiªn tríc c¶nh ®«ng vui… chó lo sî vÈn v¬.. - Chó c¶m thÊy m×nh ch¬ v¬, vông vÒ, lóng tóng khi vµo líp. Chó xóc ®éng håi hép ®Õn ®é qu¶ tim nh ngõng ®Ëp… khi «ng §èc gäi ®Õn tªn… Thanh TÞnh ®· diÔn t¶ nh÷ng kû niÖm, nh÷ng diÕn biÕn t©m tr¹ng cña nh©n vËt T«i trong buæi tùu trêng theo tr×nh tù thêi gian - kh«ng gian: Lóc ®Çu lµ buæi sím mai mÑ dÉn ®i trªn con ®êng lµng, sau ®ã lµ lóc ®øng gi÷a s©n trêng, mét håi trèng vang lªn, nghe «ng §èc ®äc tªn vµ dÆn dß, cuèi cïng lµ khi thÇy gi¸o trÎ ®a vµo líp. Kû niÖm Êy rÊt s©u s¾c vµ ®Ñp, v× thÕ sau nµy “hµng n¨m….buæi tùu trêng”. 3. Bµi tËp 3 - Chó bÐ Hång lín lªn trong t×nh c¶nh tóng quÉn cña gia ®×nh. Ph¶i sèng trong sù ghÎ l¹nh cña hä hµng giµu cã. Chó rÊt th¬ng mÑ cña m×nh. Chó ®· sím nhËn ra nçi bÊt h¹nh mµ mÑ chó ph¶i g¸nh chÞu. - Khi thÊy bµ c« m×nh “cè ý gieo r¾c vµo ®Çu ãc nh÷ng mèi hoµi nghi ®Ó Hång khinh miÖt vµ ruång rÉy mÑ”, chó bÐ ®· ph¶n øng l¹i. Lóc ®Çu lµ “cói ®Çu kh«ng ®¸p”, sau ®ã lµ në nô cêi chua xãt råi im lÆng cói ®Çu xuèng ®Êt. -> T×nh yªu th¬ng mÑ m·nh liÖt trçi dËy - sù xóc ®éng bËt ra thµnh tiÕng khãc- níc m¾t cña t×nh th¬ng. - T×nh th¬ng Êy khiÕn bÐ Hång c¨m giËn nh÷ng cæ tôc ®· ®Çy ®o¹ mÑ m×nh. Nã ®· gióp bÐ Hång nhËn ra ®©u lµ lÏ ph¶i, ®©u lµ nh÷ng ngêi, nh÷ng tËp tôc cÇn lªn ¸n. Nã cßn ®îc biÓu hiÖn mét c¸ch sinh ®éng trong lÇn gÆp mÑ sau nµy. IV. Híng dÉn häc ë nhµ: - Häc l¹i nh÷ng kiÕn thøc võa cñng cè - ChuÈn bÞ «n L·o H¹c, Tøc níc vì bê D. Rót kinh nghiÖm: Ngµy so¹n:………….. Ngµy gi¶ng:…………. «n tËp v¨n häc T×m hiÓu mét sè t¸c gi¶ ®· häc A. Môc tiªu bµi häc: - Cñng cè cho häc sinh néi dung vµ nghÖ thuËt c¸c t¸c phÈm v¨n häc: Hai c©y phong, C« bÐ b¸n diªm, ChiÕc l¸ cuèi cïng. - Giíi thiÖu cho häc sinh mét sè t¸c gi¶ ®· häc B. ChuÈn bÞ: GV: §äc tµi liÖu - so¹n bµi HS: ¤n c¸c v¨n b¶n ®· häc – C¸c kiÕn thøc tiÕng ViÖt tõ ®Çu n¨m C. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc: I. æn ®Þnh tæ chøc: Líp 8A2 SÜ sè:……. V¾ng:…… II. KiÓm tra bµi cò: III. Bµi míi: Nhà văn Trin-ghít Ai-ma-tốp - Giải thưởng Lê-nin (1963), 3 lần được trao tặng Giải thưởng Quốc gia (Liên Xô) vào các năm 1968, 1980, 1983, bị đột quỵ do suy thận nặng hôm 16-5-2008 được đưa đến điều trị ở bệnh viện đa khoa Nu-rem-béc (Đức) đã qua đời ngày 10-6-2008. Ngày 11-6, chiếc chuyên cơ của Tổng thống Kiếc-gưstan đã chở gia đình và phái đoàn của chính phủ do Phó Thủ tướng Ai-đa-ra-li-ép dẫn đầu đã bay từ thủ đô Bíc-skết sang Nuyn-béc để đón thi thể nhà văn về Kiếc-gư-stan. Tác phẩm của Trin-ghít Ai-ma-tốp đã được dịch và xuất bản ra hơn 170 thứ tiếng trên thế giới. Ông là một trong các nhà văn được người đọc trên thế giới biết đến nhiều nhất. Những tác phẩm được giới phê bình văn học đánh giá rất cao là “Một ngày dài hơn thế kỷ” xuất bản năm 1980 và “Đoạn đầu đài” - 1988. Độc giả Việt Nam cũng đã có dịp làm quen với các tác phẩm nổi tiếng của nhà văn được mệnh danh là “người của núi đồi và thảo nguyên” này. Được tin Trin-ghít Ai-ma-tốp qua đời, Thủ tướng Nga Vla-đi-mia Pu-tin đã gửi ngay điện chia buồn đến gia quyến nhà văn. Nội dung bức điện có đoạn “Đây là một tổn thất không gì bù đắp được. Trin-ghít Ai-ma tốp sống mãi trong ký ức chúng ta với đầy đủ ý nghĩa của một nhà văn, nhà tư tưởng, nhà trí thức và nhà nhân đạo vĩ đại.” Chính phủ Kiếc-gư-stan đã quyết định lấy năm 2009 làm Năm Ai-ma-tốp ở Kiếc-gư-stan và sẽ tổ chức Lễ tang cấp nhà nước để tưởng nhớ Danh nhân văn hoá Trin-ghít Ai-ma-tốp vào thứ bảy 14-6-2008 tại khu tưởng niệm A-ta Bây-ít ở thủ đô Bít-skết với sự tham gia của đại diện các quốc gia SNG và các tổ chức văn hóa thế giới. Nguyễn Duy tên thật là Nguyễn Duy Nhuệ, sinh tại xã Đông Vệ, thị xã Thanh Hóa (nay là thành phố Thanh Hóa), tỉnh Thanh Hóa. Năm 1965, từng làm tiểu đội trưởng tiểu đội dân quân trực chiến tại khu vực cầu Hàm Rồng, một trọng điểm đánh phá ác liệt của không quân Mỹ trong những năm chiến tranh Việt nam. Năm 1966 ông nhập ngũ, trở thành lính đường dây của bộ đội thông tin, tham gia chiến đấu nhiều năm trên các chiến trường đường 9 - Khe Sanh, Đường 9 Nam Lào, Nam Lào, chiến trường miền Nam, biên giới phía Bắc (năm 1979). Sau đó ông giải ngũ, làm việc tại Tuần báo Văn nghệ Hội Nhà văn Việt Nam và là Trưởng Đại diện của báo này tại phía Nam. Nguyễn Duy làm thơ rất sớm, khi đang còn là học sinh trường Phổ thông Trung học Lam Sơn, Thanh Hóa. Năm 1973, ông đoạt giải nhất cuộc thi thơ tuần báo Văn nghệ với chùm thơ: Hơi ấm ổ rơm, Bầu trời vuông, Tre Việt nam trong tập Cát trắng. Ngoài thơ, ông cũng viết tiểu thuyết, 4 bút ký. Năm 1997 ông tuyên bố "gác bút" để chiêm nghiệm lại bản thân rồi tập trung vào làm lịch thơ, in thơ lên các chất liệu tranh, tre, nứa, lá, thậm chí bao tải. Từ năm 2001, ông in nhiều thơ trên giấy dó. Ông đã biên tập và năm 2005 cho ra mắt tập thơ thiền in trên giấy dó (gồm 30 bài thơ thiền thời Lý, Trần do ông chọn lọc) khổ 81cm x 111 cm có nguyên bản tiếng Hán, phiên âm, dịch nghĩa và dịch thơ tiếng Việt, dịch nghĩa và dịch thơ tiếng Anh với ảnh nền và ảnh minh họa của ông. Nguyễn Duy được tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2007. Cảm nhận CÔ BÉ BÁN DIÊM Ai đã từng đọc Cô bé bán diêm của nhà văn Đan Mạch An-đéc-xen hẳn sẽ không thể nào quên những ánh lửa diêm nhỏ nhoi bùng lên giữa đêm giao thừa giá rét gắn với một thế giới mộng tưởng thật đẹp của cô bé nghèo khổ. Kết cục câu chuyện thật buồn nhưng sức ám ảnh của những giấc mơ tuyệt đẹp vẫn ắp đầy tâm trí người đọc, người nghe qua những lời kể và sự miêu tả rất cuốn hút của An-đéc-xen. Trong bóng tối và cái rét cắt thịt da của xứ sở Đan Mạch, ta như nhìn thấy rõ một cô bé đôi môi tím tái, bụng đói cồn cào đang lần từng bước chân trần trên hè phố. Một cô bé mồ côi khốn khổ, không dám về nhà vì chưa bán được bao diêm nào thì sẽ bị cha đánh. Nhà văn đã tạo ra cảm giác thật sống động khi ông nhập vào những khoảnh khắc tâm trạng của cô bé. Ấn tượng đậm nét đầu tiên khơi lên mối cảm thương chính là hình ảnh cô bé như lọt thỏm giữa cái mênh mông của bóng đêm vào thời khắc sắp giao thừa. Khi “mọi nhà đều sáng rực ánh đèn và trong phố sực nức mùi ngỗng quay”, cô bé đã hồi tưởng lại quá khứ tươi đẹp khi bà nội hiền hậu còn sống. Ngôi nhà xinh xắn với những dây trường xuân trong những ngày đầm ấm tương phản với thực tại cuộc sống của hai cha con trong một xó tối tăm, sự nghèo khổ kéo theo những lời mắng nhiếc chửi rủa của người cha khi gia sản đã tiêu tán. Để nguôi cảm giác lạnh, em đã “ngồi nép trong một góc tường”, “thu đôi chân vào người” nhưng có lẽ chính nỗi sợ hãi còn mạnh hơn giá rét đã khiến em “càng thấy rét buốt hơn”. Em không thể về vì biết “nhất định cha em sẽ đánh em”. “Ở nhà cũng rét thế thôi”, điều đáng sợ nhất đối với cô bé không phải là thiếu hơi ấm mà là thiếu tình thương. Thật đáng thương khi thân hình bé nhỏ của em phải chống chọi vô vọng với cảm giác giá buốt bên ngoài và cái lạnh từ trong trái tim khiến “đôi bàn tay em đã cứng đờ ra”. Lúc ấy, em chỉ ao ước một điều thật nhỏ nhoi: “Chà! Giá quẹt một que diêm mà sưởi cho đỡ rét một chút nhỉ?” nhưng dường như em cũng không đủ can đảm vì làm như vậy em sẽ làm hỏng một bao diêm không bán được. Nhưng rồi cô bé ấy cũng “đánh liều quẹt một que”, để bắt đầu cho một hành trình mộng tưởng vượt lên thực tại khắc nghiệt. Giấc mơ của em bắt đầu từ lúc nhìn vào ngọn lửa: “lúc đầu xanh lam, dần dần biến đi, trắng ra, rực hồng lên quanh que gỗ, sáng chói trông đến vui mắt”. Ánh sáng ấy đã lấn át đi cảm giác của bóng tối mênh mông, để hiện lên hình ảnh “một lò sưởi bằng sắt có những hình nổi bằng đồng bóng nhoáng”. Niềm vui thích của em đến trong ảo giác “lửa cháy nom đến vui mắt và toả ra hơi nóng dịu dàng”. Đó là ước mơ thật đơn giản trong khi thực tế lại phũ phàng “tuyết phủ kín mặt đất, gió bấc thổi vun vút… trong đêm đông rét buốt”. Ước ao được ngồi hàng giờ “trước một lò sưởi” cũng biến tan khi “lửa vụt tắt, lò sưởi biến mất”. Khoảnh khắc em “bần thần cả người” khi hình dung ra những lời mắng chửi của cha khiến ta phải nao lòng. Bóng tối lại phủ lên màu u ám trong tâm hồn em. Có lẽ vì vậy, nhà văn đã để em tiếp tục thắp lên que diêm thứ hai, thắp lên niềm vui nhỏ nhoi dù chỉ là trong mộng tưởng. Không chỉ phải chống chọi với cái rét, cô bé còn phải cầm cự với cơn đói khi cả ngày chưa có miếng nào vào bụng. Bởi thế, ánh sáng rực lên của ngọn lửa diêm đã biến bức tường xám xịt thành “tấm rèm bằng vải màu”. Cái hạnh phúc trong những ngôi nhà ấm áp đã đến với em, khi em nhìn thấy : “Bàn ăn đã dọn, khăn trải bàn trắng tinh, trên bàn toàn bát đĩa bằng sứ quý giá, và có cả một con ngỗng quay”. Giá như tất cả những hình ảnh tưởng tượng biến thành hiện thực thì em sẽ vui sướng biết bao, khi “ngỗng nhảy ra khỏi đĩa” sẽ mang đến cho em bữa ăn thịnh soạn để vượt lên phút đói lả người. Nhưng một lần nữa, ảo ảnh lại vụt biến, em lại phải đối mặt với “phố xá vắng teo, lạnh buốt, tuyết phủ trắng xoá, gió bấc vi vu”. Không những thế, em còn chứng kiến sự thờ ơ ghẻ lạnh của những người qua đường, hình ảnh tương phản được nhà văn khắc họa làm ta nhói đau trước em bé bất hạnh. Và một lần nữa, que diêm tiếp theo lại sáng bừng lên, để em được sống trong những giấc mơ đẹp nhất của một em bé. Trong một cuộc sống phải từng phút từng giây vật lộn mưu sinh, em đã phải từ giã những niềm vui được đùa chơi của con trẻ. Ánh sáng từ que diêm đã toả ra vầng 5 hào quang lộng lẫy, cho em “một cây thông Nô-en”, như đem đến cho em một thiên đường của tuổi thơ: “Hàng ngàn ngọn nến sáng rực, lấp lánh trên cành lá xanh tươi và rất nhiều bức tranh màu sắc rực rỡ như những bức bày trong tủ hàng”. Điều trớ trêu nghiệt ngã là tất cả những hình ảnh tươi đẹp ấy em chỉ kịp nhìn nhưng không thể chạm tay vào, bởi lẽ tất cả chỉ là ảo ảnh, như những ngôi sao trên trời mà em không thể với tới. Trái tim ta như nghẹn lại cùng lời kể của nhà văn, bởi lẽ em bé đang dần kiệt sức và sắp phải gục ngã trước cái lạnh chết người của xứ sở bà chúa Tuyết. Trong giây phút cuối cùng của đời em, có lẽ nhà văn không muốn người đọc phải chứng kiến một cái chết thảm thương vì rét, vì đói, vì thiếu tình thương và niềm vui trong cuộc đời khốn khổ của cô bé, nên đã cho em rất nhiều ánh lửa và niềm vui được gặp lại bà nội hiền hậu mà em rất mực kính yêu. Hình ảnh bà hiện lên trong những phút cuối cùng của em bé không hẳn là ảo ảnh mà chính là sự thực đã được nhìn qua tâm hồn thánh thiện của em. Bà em hiện ra với nụ cười như ban cho em diễm phúc được sống lại quãng đời ấm áp đầy tình thương thuở trước. Tiếng reo của em khi gặp lại bà cũng những lời cầu xin ngây thơ là tiếng nói cuối cùng của một người sắp giã từ trần thế. Em được sống với niềm vui trọn vẹn của riêng mình nhưng chúng ta có lẽ khó ai cầm được dòng nước mắt: “Dạo ấy, bà đã từng nhủ cháu rằng nếu cháu ngoan ngoãn, cháu sẽ được gặp lại bà, bà ơi! Cháu van bà, bà xin Thượng đế chí nhân cho cháu về với bà. Chắc Người không từ chối đâu.”. Trong lời tâm sự ấy, ta hiểu được sự thực về cuộc đời nghiệt ngã và bất công mà em đang hứng chịu. Điều em cần chính là tình thương thật sự trong một thế giới bao dung và nhân hậu. Bởi thế, cái chết đối với em không còn là một điều đáng sợ. Em được về với bà, đến một thế giới khác “chẳng còn đói rét, buồn đau nào đe doạ”. Nhà văn đã để chính đôi tay bé nhỏ của em thắp lên Ánh sáng – “diêm nối nhau chiếu sáng như giữa ban ngày” – để em được thấy bà em “to lớn và đẹp lão” đến đón em cùng bay vào thế giới ước mơ trong ánh sáng huy hoàng xua hết tối tăm đè nặng cuộc đời em. Câu chuyện kết thúc. Ngày mới lại bắt đầu, “mặt trời lên, trong sáng, chói chang trên bầu trời xanh nhợt”. Sự sống vẫn tiếp diễn, mọi người đón “ngày mồng một đầu năm hiện lên trên thi thể em bé ngồi giữa những bao diêm”, nhìn em để buông ra lời nhận xét thờ ơ: “chắc nó muốn sưởi cho ấm”. Không ai được biết những cái kỳ diệu em đã trông thấy, chỉ duy nhất một người chứng kiến được “cảnh huy hoàng lúc hai bà cháu bay lên để đón lấy những niềm vui đầu năm”, đó chính là nhà văn. Ông đã cúi xuống nỗi đau của một em bé bất hạnh, kể cho ta nghe câu chuyện cảm động này bằng tất cả tình yêu thương vô bờ bến đối với trẻ thơ và những con người nghèo khổ. An-đéc-xen đã cất lên tiếng nói cảnh tỉnh những trái tim đông cứng như băng giá, gửi bức thông điệp của tình thương đến với mọi người. Cảm nhận đoạn trích "Hai cây phong" Truyện ngắn Người thầy đầu tiên của nhà văn Ai-ma-tốp đã đưa chúng ta về với làng nhỏ Kuku-rêu của nước cộng hoà Cư-rơ-gư-xtan thuộc Liên-Xô (cũ). Câu chuyện về người chiến sĩ Hồng quân, đoàn viên thanh niên cộng sản Đuy-sen – người thầy đầu tiên đã trồng hai cây phong nhỏ cùng cô bé An-tư-nai thuở trước. Để bốn chục năm sau, cô bé đã là một viện sĩ danh tiếng, còn Hai cây phong đã trở thành một phần không thể thiếu trong ký ức làng quê của biết bao thế hệ dân làng Ku-ku-rêu. Kỷ niệm gắn bó với hai cây phong được kể lại theo hai mạch dẫn lồng vào nhau: mạch dẫn chuyện trực tiếp của nhân vật “tôi” – một hoạ sĩ đã lớn lên từ chính mảnh đất này và mạch kỷ niệm của cả một thế hệ “chúng tôi”. Ký ức thật đậm nét của tuổi thơ đã khiến cho người hoạ sĩ – nhân vật “tôi” đã tái hiện lại thật đẹp và xúc động hình ảnh hai cây phong – biểu tượng của quê hương, một mảnh hồn làng sống động. Bắt đầu của những ký ức về làng quê là lời dẫn chuyện đưa người đọc trở về một nơi nằm ven chân núi, trên một cao nguyên rộng, có những khe nước ào ào từ nhiều ngách đá đổ xuống . Ku-ku-rêu đã hiện ra với tất cả vẻ hoang sơ của thiên nhiên với thung lũng, thảo nguyên, rặng núi. Hai cây phong không phải là món quà của tự nhiên nhưng đã từ rất lâu, những đứa trẻ đã biết chúng từ thuở bắt đầu biết mình. Để cũng rất tự nhiên, hình ảnh hai cây phong đã trở thành của riêng làng Ku-ku-rêu: “chúng luôn hiện ra trước mắt hệt như những ngọn hải đăng đặt trên núi”, trở thành mốc định hướng cho mọi người tìm đến. Riêng đối với “tôi”, “mỗi lần về quê, khi xuống xe lửa đi qua thảo nguyên về làng, tôi đều coi bổn phận đầu tiên là từ xa đưa mắt tìm hai cây phong thân thuộc ấy". Anh đã dành tình cảm đặc biệt với hai cây phong như với những 6 người bạn, nhìn bằng cặp mắt chan chứa tình cảm yêu thương, nên dù khó nhìn đến mấy, anh bao giờ cũng cảm biết được chúng, lúc nào cũng nhìn rõ . Hai cây phong đã trở thành một phần tâm hồn của anh, chi phối cả niềm vui, nỗi buồn của người hoạ sĩ. Bằng tình yêu ấy, anh đã tạo nên một bức tranh thật sinh động, đẹp đẽ. Một bức tranh ngân nga cả những giai điệu “tiếng lá reo cho đến khi say sưa ngây ngất”. Đoạn văn miêu tả hình ảnh hai cây phong đẹp như một bài thơ về một loài cây “có tiếng nói riêng và hẳn phải có một tâm hồn riêng, chan chứa những lời ca êm dịu”. Có lẽ chính tình yêu quê hương của người hoạ sĩ đã đem đến cảm giác choáng ngợp say sưa ấy: “Dù ta tới đây vào lúc nào, ban ngày hay ban đêm, chúng cũng vẫn nghiêng ngả thân cây, lay động lá cành, không ngớt tiếng rì rào theo nhiều cung bậc khác nhau. Có khi tưởng chừng như một làn sóng thủy triều dâng lên vỗ vào bãi cát, có khi lại nghe như một tiếng thì thầm thiết tha nồng thắm chuyển qua lá cành như một đốm lửa vô hình, có khi hai cây phong bỗng im bặt một thoáng, rồi khắp lá cành lại cất tiếng thở dài một lượt như thương tiếc người nào”. Ngay cả khi thời tiết thay đổi khắc nghiệt, hai cây phong ấy vẫn như một con người bền bỉ kiên cường đối chọi với sức mạnh tàn phá của bão dông, “nghiêng ngả tấm thân dẻo dai và reo vù vù như một ngọn lửa bốc cháy rừng rực". Cảm nhận của tuổi thơ đã được người họa sĩ ấy trân trọng gìn giữ, ngay cả khi khám phá ra điều bí ẩn về hai cây phong bằng những giải thích chính xác khoa học thì : “việc khám phá ra chân lí giản đơn ấy vẫn không làm tôi vỡ mộng xưa, không làm tôi bỏ mất cách cảm thụ của tuổi thơ mà tôi còn giữ đến tận ngày nay”. Bởi lẽ cây phong ấy đã gắn với cả một thời tươi đẹp: “Tuổi trẻ của tôi đã để lại nơi ấy, bên cạnh chúng như một mảnh vỡ của chiếc gương thần xanh…”. Hình ảnh thời ấu thơ đã tạo thành không gian cổ tích rất riêng, phải chăng chính từ tình yêu và sự gắn bó với hai cây phong, đã làm cậu bé năm xưa lớn lên trở thành họa sĩ với mong muốn vẽ lại linh hồn nồng thắm của làng quê? Hai cây phong ấy còn là kỷ niệm chung của chúng tôi – bọn con trai tinh nghịch ở làng Ku-kurêu, những người bạn cùng trang lứa của người họa sĩ. Đó là tất cả những ngày tháng được vui chơi, chạy nhảy giữa núi đồi rộng lớn , trong bóng râm mát rượi và tiếng lá xào xạc dịu hiền của hai cây phong. Đẹp làm sao khoảnh khắc những cậu bé ấy được nâng lên cao từ những cành cao ngất, cao đến ngang tầm chim bay , một thế giới khác đã được mở ra, vượt ra khỏi giới hạn của làng quê Ku-ku-rêu nhỏ bé, “như có một phép thần thông nào vụt mở ra trước mắt chúng tôi cả một thế giới đẹp đẽ vô ngần của không gian bao la và ánh sáng”. Hai cây phong trở thành bệ đỡ, nâng cánh ước mơ cho những đứa trẻ, mở tầm nhận thức về một thế giới đầy những điều mới lạ cần khám phá, hướng về “những miền đất bí ẩn đầy sức quyến rũ lẩn sau chân trời xa thẳm biêng biếc kia”. Cũng như bạn bè của mình, “tôi” – chú bé sau này là họa sĩ cũng trải qua cảm giác “tim đập rộn ràng vì thảng thốt và vui sướng, rồi trong tiếng xào xạc không ngớt ấy, tôi cố hình dung ra những miền xa lạ kia”. Hai cây phong đã trở thành người bạn lớn, người bạn tâm tình thân thiết đem lại những niềm vui vỡ oà hạnh phúc cho tuổi thơ. Khi hưởng thụ niềm vui trong bao tháng ngày hồn nhiên thơ mộng bên hai cây phong ấy, không cậu bé nào đặt câu hỏi về người đã vun mầm, ấp ủ những niềm hi vọng, đem lại hạnh phúc tuổi thơ. Đó cũng là điều bình thường với bất cứ em bé nào. Hai cây phong của người chiến sĩ Hồng quân, đoàn viên thanh niên cộng sản Đuy-sen đã cùng trồng với em bé khốn khổ An-tư-nai trong những ngày làng Ku-ku-rêu còn chìm đắm trong lạc hậu tối tăm và những hủ tục còn đè nặng trong đời sống dân làng những năm đầu sau cách mạng tháng Mười đã trở thành chứng nhân cho sự lớn khôn của bao thế hệ. Bản thân người thầy đầu tiên ấy vẫn ở lại với làng, đã trở thành một ông lão đưa thư mẫn cán Đuy-sen, thế nhưng khi các em bé gọi quả đồi có hai cây phong là “Trường Đuy-sen” như bao dân làng, có mấy ai còn nhớ ông lão ấy chính là thầy Đuy-sen, người đem đến ánh sáng cách mạng góp phần xoá tan đi bóng tối cho bao cuộc đời? Hai cây phong còn là minh chứng cho sự hy sinh lặng thầm của những người cộng sản trẻ tuổi đã không ngại ngần cống hiến thời thanh xuân tươi đẹp cho quê hương thay da đổi thịt. Tình cảm yêu mến hai cây phong của “tôi”, của “chúng tôi”, của những người dân làng Ku-ku-rêu khiến chúng ta trân trọng chính là vì hai cây phong ấy gắn với câu chuyện về một con người cao đẹp, người thầy giáo không có bằng sư phạm nhưng đã vun trồng bao ước mơ, hi vọng cho những trò nhỏ của mình. 7 IV. Híng dÉn häc ë nhµ: - ¤n kü vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña c¸c t¸c phÈm ®· häc - ChuÈn bÞ «n phÇn tiÔng ViÖt D. Rót kinh nghiÖm: Ngµy so¹n:………….. Ngµy gi¶ng:…………. «n tËp tiÕng viÖt A. Môc tiªu bµi häc: - HS cñng cè lÝ thuyÕt vÒ trî tõ, th¸n tõ, dÊu c©u, trêng tõ vùng, … - RÌn kü n¨ng lµm bµi tËp, viÕt ®o¹n v¨n - Thùc hµnh sö dông trong nãi vµ viÕt B. ChuÈn bÞ: GV: §äc tµi liÖu - so¹n bµi HS: ¤n kiÕn thøc ®· häc phÇn tiÕng ViÖt C. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc: I. æn ®Þnh tæ chøc: Líp 8A2 SÜ sè:……. V¾ng:…… II. KiÓm tra bµi cò: III. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña GV vµ HS - Khi nµo th× 1 tõ ng÷ ®îc coi lµ cã nghÜa réng? - Khi nµo th× 1 tõ ng÷ ®îc coi lµ cã nghÜa hÑp? - VD: Tõ gi¸o viªn cã nghÜa réng h¬n tõ thÇy gi¸o, c« gi¸o, nhng l¹i cã nghÜa hÑp h¬n tõ ngêi. - ThÕ nµo lµ trêng tõ vùng ? (VD: Trêng tõ vùng chØ c¸c m«n khoa häc: Ho¸ häc, sinh häc, to¸n häc,vËt lÝ, v¨n häc...) Néi dung kiÕn thøc I. Lý thuyÕt 1- CÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷ vµ trêng tõ vùng: - CÊp ®é kh¸i qu¸t nghÜa cña tõ: + Mét tõ cã nghÜa réng khi ph¹m vi nghÜa cña tõ ng÷ ®ã bao hµm ph¹m vi nghÜa cña 1 sè tõ ng÷ kh¸c. + Mét tõ cã nghÜa hÑp khi ph¹m vi nghÜa cña tõ ng÷ ®ã ®îc bao hµm trong ph¹m vi nghÜa cña 1 tõ ng÷ kh¸c. + NghÜa cña 1 tõ ng÷ cã thÓ réng h¬n hoÆc hÑp h¬n nghÜa cña tõ ng÷ kh¸c. Mét tõ cã nghÜa réng ®èi víi nh÷ng tõ nµy nhng cã thÓ cã nghÜa hÑp ®èi víi 1 tõ ng÷ kh¸c. - Trêng tõ vùng: Lµ tËp hîp tõ cã Ýt nhÊt 1 nÐt nghÜa chung. 2- Tõ tîng h×nh vµ tõ tîng thanh: - Tõ tîng h×nh: lµ tõ gîi t¶ h×nh ¶nh, d¸ng vÎ, hµnh ®éng, tr¹ng th¸i cña sù vËt. - ThÕ nµo lµ tõ tîng thanh? Cho vÝ dô? - Tõ tîng thanh: Lµ tõ m« pháng ©m (VD: Vo ve, rãc r¸ch, rÝu rÝt...) thanh cña tù nhiªn, cña con ngêi. - Tõ tîng h×nh vµ tõ tîng thanh cã gi¸ trÞ gîi t¶ vµ biÓu c¶m cao, thêng ®îc dïng nhiÒu trong v¨n miªu t¶ vµ tù sù. - ThÕ nµo lµ tõ ®Þa ph¬ng? VÝ dô? (Tõ ni, 3- Tõ ng÷ ®Þa ph¬ng vµ biÖt ng÷ x· héi: tª: nµy, kia -> tõ ®Þa ph¬ng miÒn Trung). - Tõ ng÷ ®Þa ph¬ng: Lµ tõ ng÷ chØ sö 8 - ThÕ nµo lµ tõ tîng h×nh? Cho vÝ dô? (VD: nóng nÝnh, thít tha, lê ®ê...) - ThÕ nµo lµ biÖt ng÷ x· héi? VÝ dô? (Tõ dông ë 1 hoÆc 1 sè ®Þa ph¬ng nhÊt ®Þnh. “ngçng”: 2 ->tõ dïng trong häc sinh, - BiÖt ng÷ x· héi: Lµ c¸c tõ ng÷ chØ ®îc sinh viªn). dïng trong 1 tÇng líp x· héi nhÊt ®Þnh. - ThÕ nµo lµ nãi qu¸? VÝ dô? (Mét tiÕng 4- Mét sè biÖn ph¸p tu tõ: chim kªu s¸ng c¶ rõng – Kh¬ng H÷u - Nãi qu¸: Lµ biÖn ph¸p tu tõ phãng ®¹i møc ®é, qui m«, tÝnh chÊt cña sù vËt, Dông). hiÖn tîng ®îc miªu t¶ ®Ó nhÊn m¹nh, - ThÕ nµo lµ nãi gi¶m nãi tr¸nh? VÝ dô? g©y Ên tîng vµ t¨ng søc biÓu c¶m. - Nãi gi¶m nãi tr¸nh: Lµ biÖn ph¸p tu tõ (Søc häc cña em cha ph¶i lµ tèt.) dïng c¸ch diÔn ®¹t tÕ nhÞ, uyÓn chuyÓn, tr¸nh g©y c¶m qu¸ ®au buån, ghª sî, nÆng nÒ; tr¸nh th« tôc, thiÕu lÞch sù. 5- Tõ lo¹i: - T×m 5 vÝ dô vÒ trî tõ vµ cho biÕt thÕ - Trî tõ: Lµ nh÷ng tõ chuyªn ®i kÌm 1 tõ nµo lµ trî tõ? (VÝ dô: ngay, chÝnh, cã ng÷ kh¸c trong c©u ®Ó nhÊn m¹nh hoÆc biÓu thÞ th¸i ®é ®¸nh gi¸ sù vËt, sù viÖc nh÷ng, ®Ých, ®Ých thÞ) ®îc nãi ®Õn ë tõ ng÷ ®ã. - ThÕ nµo lµ th¸n tõ, cho 5 vÝ dô vÒ th¸n - Th¸n tõ: Lµ nh÷ng tõ dïng ®Ó béc lé t×nh c¶m, c¶m xóc cña ngêi nãi hoÆc tõ? (VÝ dô: a, ¸i èi, trêi ¬i, than «i) dïng ®Ó gäi ®¸p. Th¸n tõ thêng ®øng ë ®Çu c©u vµ cã thÓ t¸ch ra ®Ó lµm thµnh 1 c©u ®Æc biÖt. - Cho 5 vÝ dô vÒ t×nh th¸i tõ vµ cho biÕt - T×nh th¸i tõ: Lµ nh÷ng tõ ®îc thªm vµo thÕ nµo lµ t×nh th¸i tõ? (VÝ dô: µ, , víi, c©u ®Ó cÊu t¹o c©u nghi vÊn, c©u cÇu khiÕn, c©u c¶m th¸n vµ ®Ó biÓu thÞ c¸c nhØ, nhÐ ) s¾c th¸i t×nh c¶m cña ngêi nãi. - ThÕ nµo lµ c©u ghÐp? Cho vÝ dô? (MÑ 6- C©u ghÐp: Lµ c©u do 2 hoÆc nhiÒu t«i cÇm nãn vÉy t«i, vµi gi©y sau, t«i côm C - V kh«ng bao chøa nhau t¹o thµnh. Mçi côm C - V ®îc gäi lµ 1 vÕ ®uæi kÞp.) - Cã mÊy c¸ch nèi c¸c vÕ c©u trong c©u c©u. - Cã 2 c¸ch nèi c¸c vÕ c©u trong c©u ghÐp, ®ã lµ nh÷ng c¸ch nµo? ghÐp: + Dïng c¸c tõ cã t¸c dông nèi: dïng quan hÖ tõ, dïng cÆp phã tõ hay ®¹i tõ h« øng. + Kh«ng dïng tõ nèi: gi÷a c¸c vÕ c©u cÇn cã dÊu phÈy, dÊu chÊm phÈy hoÆc - Ta thêng gÆp c¸c kiÓu quan hÖ ý nghÜa dÊu hai chÊm. - C¸c kiÓu quan hÖ gi÷a c¸c vÕ trong c©u nµo gi÷a c¸c vÕ c©u trong c©u ghÐp? ghÐp: Quan hÖ nguyªn nh©n, quan hÖ ®iÒu kiÖn - gi¶ thiÕt, quan hÖ t¬ng ph¶n, quan hÖ lùa chän. quan hÖ bæ sung, quan hÖ tiÕp nèi, quan hÖ ®ång thêi, quan hÖ gi¶i thÝch,... 7. DÊu c©u - DÊu ngoÆc ®¬n: ®¸nh dÊu phÇn cã chøc n¨ng chó thÝch - DÊu hai chÊm: B¸o tríc phÇn bæ sung, gi¶i thÝch, thuyÕt minh cho mét phÇn tríc ®ã B¸o tríc lêi dÉn trùc tiÕp, lêi ®èi tho¹i - DÊu ngoÆc kÐp: + §¸nh dÊu tõ ng÷, c©u ®o¹n trùc tiÕp. 9 + §¸nh dÊu tõ ng÷ ®Æc biÖt hoÆc cã hµm ý mØa mai. + §¸nh dÊu tªn t¸c phÈm, tê b¸o, tËp san… dÉn trong c©u v¨n. * C¸c lçi thêng gÆp vÒ dÊu c©u 1- ThiÕu dÊu ng¾t c©u khi c©u ®· kÕt thóc: 2- Dïng dÊu ng¾t c©u khi c©u cha kÕt thóc: - VD: Thêi cßn trÎ, häc ë trêng nµy. ¤ng lµ häc sinh xuÊt s¾c nhÊt. GV ®a vÝ dô - “Thêi cßn trÎ, häc ë trêng nµy.” ®· th«ng b¸o 1 ý trän vÑn cha? VËy dïng dÊu chÊm ë ®©y cã ®óng kh«ng? V× sao? (v× ý cña c©u cha kÕt thóc). - Ta ph¶i thay dÊu chÊm b»ng dÊu g× cho phï hîp víi néi dung cña c©u? -> Thêi cßn trÎ, häc ë trêng nµy, «ng lµ häc sinh xuÊt s¾c nhÊt. - ë ®©y ngêi viÕt ®· m¾c lçi g×? 3- ThiÕu dÊu thÝch hîp ®Ó t¸ch c¸c bé phËn cña c©u khi cÇn thiÕt: GV ®a vÝ dô VD: Cam quýt bëi xoµi lµ ®Æc s¶n cña - “Cam quýt bëi xoµi” lµ mÊy tõ, nh÷ng -vïng nµy. tõ nµy cã cïng chøc vô g×? (4 tõ – CN). - CÇn ph¶i ph©n biÖt c¸c tõ nµy b»ng dÊu -> Cam, quýt, bëi, xoµi lµ ®Æc s¶n cña g×? vïng nµy. - C©u trªn m¾c lçi g×? - Hs ®äc vÝ dô - §o¹n v¨n cã mÊy c©u? - C©u 1 cã ph¶i lµ c©u nghi vÊn kh«ng? VËy c©u 1 lµ c©u g×? KÕt thóc c©u trÇn thuËt ph¶i dïng dÊu g×? - C©u 2 cã ph¶i lµ c©u trÇn thuËt kh«ng? C©u 2 lµ c©u g×? Ta ph¶i dïng dÊu g× ë cuèi c©u nghi vÊn? - C©u 3 lµ c©u g×? KÕt thóc c©u cÇu khiÕn thêng dïng dÊu g×? Trong trêng hîp nµy dïng dÊu chÊm lµ ®óng hay sai? - Trong trêng hîp nµy ngêi viÕt ®· m¾c lçi g×? - Em söa l¹i cho ®óng - Khi viÕt v¨n chóng ta cÇn ph¶i tr¸nh nh÷ng lçi g× vÒ dÊu c©u? GV §a bµi tËp 4- LÉn lén c«ng dông cña c¸c dÊu: - VD: Qu¶ thËt, t«i kh«ng biÕt nªn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy nh thÕ nµo vµ b¾t ®Çu tõ ®©u? Anh cã thÓ cho t«i mét lêi khuyªn kh«ng. §õng bá mÆc t«i lóc nµy. -> Qu¶ thËt, t«i kh«ng biÕt nªn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy nh thÕ nµo vµ b¾t ®Çu tõ ®©u. Anh cã thÓ cho t«i mét lêi khuyªn kh«ng? §õng bá mÆc t«i lóc nµy. * Bµi tËp: a, Sao m·i giê anh míi vÒ? MÑ ë nhµ 10 - Hs nh¾c l¹i yªu cÇu bµi tËp. chê anh m·i. MÑ dÆn lµ anh ph¶i lµm bµi tËp trong chiÒu nay. Yªu cÇu häc sinh ph¸t hiÖn lçi vÒ dÊu xong b, Tõ xa, trong cuéc sèng lao ®éng vµ c©u - thay vµo c¸c dÊu c©u thÝch hîp s¶n xuÊt, nh©n d©n ta cã truyÒn thèng th¬ng yªu, gióp ®ì nhau trong khã kh¨n gian khæ. V× vËy, cã c©u tôc ng÷ “l¸ lµnh ®ïm l¸ r¸ch” c, MÆc dï ®· qua bao nhiªu n¨m th¸ng, nhng t«i vÉn kh«ng quªn ®îc nh÷ng kØ niÖm ªm ®Òm thêi häc sinh. IV. Híng dÉn häc ë nhµ: - ¤n kü phÇn kiÕn thøc tiÕng ViÖt ®· häc - ChuÈn bÞ kiÓm tra 1 tiÕt D. Rót kinh nghiÖm: Ngµy so¹n:………….. Ngµy gi¶ng:…………. ¤n tËp häc kú I A. Môc tiªu bµi häc: - HS cñng cè, hÖ thèng hãa l¹i nh÷ng kiÕn thøc ®· häc trong häc kú I - RÌn kü n¨ng kh¸i qu¸t, tæng hîp – Kü n¨ng lµm bµi B. ChuÈn bÞ: GV: §äc tµi liÖu - so¹n bµi HS: ¤n tËp theo ®Ò c¬ng C. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc: I. æn ®Þnh tæ chøc: Líp 8A2 SÜ sè:……. V¾ng:…… II. KiÓm tra bµi cò: III. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña GV vµ HS - Nªu tính chất của văn thuyết minh? - Yªu cÇu vµ ph¬ng ph¸p thuyÕt minh? Néi dung kiÕn thøc I. Lý thuyªt 1. Tính chất của văn thuyết minh - Một văn bản thuyết minh hay có giá trị là một văn bản trình bầy rõ ràng, hấp dẫn những đặc điểm cơ bản của đối tượng thuyết minh. - Ngôn ngữ diễn đạt trong văn bản thuyết minh phải chính xác, chặt chẽ, cô đọng và sinh động. Cách viết màu mè, dài dòng sẽ gây cho người nghi ngờ, khó chịu, cần hết sức tránh. 2. Yêu cầu và phương pháp thuyết minh a. Yêu cầu: - Trước hết phải hiểu rõ yêu cầu của bài làm là cung cấp tri thức khách quan, khoa học về đối tượng thuyết minh - Phải quan sát, tìm hiểu kĩ lưỡng, chính xác đối tượng cần thuyết minh, nhất là 11 - Trong khi lµm bµi v¨n thuyÕt minh, cÇn sö dông nh÷ng ph¬ng ph¸p nµo? - Nªu c¸c c¸ch lµm bµi v¨n thuyÕt minh? - Khi lµm v¨n thuyÕt minh, cÇn chó ý nh÷ng g×? - Đọc các đoạn văn thuyết minh sau. Cho biết người viết đã phải huy động kiến thức gì và sử dụng những phương pháp thuyết minh nào? phải nắm bắt được bản chất, đặc trưng của chúng, để tránh sa vào trình bầy các biểu hiện không phải tiêu biểu, không quan trọng. - Phải sử dụng ngôn ngữ chính xác, diễn đạt rõ ràng, mạch lạc - Cần chú ý thời gian được thuyết minh, đối tượng đọc, nghe bài thuyết minh của mình. b. Phương pháp Để bài văn thuyết minh có sức thuyết phục, dễ hiểu, sáng rõ, người ta có thể sử dụng phối hợp nhiều phương pháp thuyết minh như : nêu định nghĩa, mô tả sự vật, sự việc, nêu ví dụ, liệt kê, so sánh, đối chiếu phân tích, phân loại, dùng số liệu, nói vừa phải, tránh đại ngôn… 3. Cách làm bài văn thuyết minh a. Phải tìm hiểu đề bài, nhằm xác định đối tượng sẽ thuyết minh b. Tiếp theo, người làm bài phải tìm các tri thức khách quan, khoa học về đối tượng thuyết minh (có thể đến tận nơi quan sát, tìm hiểu kĩ lưỡng, chính xác, ghi chép lại) hoặc tìm đọc ở sách báo các kiến thức tin cậy về đối tượng thuyết minh c. Tiếp theo nữa, sau khi có kiến thức rồi, cần tìm một hướng trình bày theo một trình tự thích hợp với đối tượng cần thuyết minh, sao cho người đọc dễ hiểu VD: Nếu thuyết minh về chiếc xe đạp có thể đi từ bộ phận quan trọng, đến không quan trọng, đến tác dụng của xe đạp với người sử dụng… Nếu thuyết minh về chiếc nón lá Việt Nam cần đi theo trình tự từ nguồn gốc, cách làm nón, các kiểu dáng nón, tác dụng khi con người sử dụng… d. Khi làm văn thuyết minh, chú ý sử dụng ngôn ngữ chính xác, diễn đạt rõ ràng, mạch lạc. Chú ý “chất văn” phù hợp với văn thuyết minh. II. LuyÖn tËp - Nªu c¸c bíc lµm bµi v¨n thuyÕt minh? 1. Bài 1. Đọc các đoạn văn thuyết minh sau. Cho biết người viết đã phải huy động kiến thức gì và sử dụng những phương pháp thuyết minh nào? 1. Dơi là động vật ngủ đông. Vì thế ta thường bắt gặp chúng vào mùa hè. “Nhà” của dơi là những nơi tối ẩm như vách đá, hang động, đặc biệt là trong những thân 12 - Chã cã nh÷ng ®Æc ®iÒm nµo ®¸ng chó ý? - Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ con tr©u? cây lớn đã chết. Ở nơi có dân cư, dơi thường trú trên mái nhà, vách tường ẩm và không có ánh sáng…” (Theo Thanh Huyền- Báo hoạ mi) 2. Hiện nay, cứ 8 người Mĩ, có một người ở độ tuổi 65 hoặc cao hơn. Tới năm 2005, con số đó là 4 người. Nhóm người ở độ tuổi 75 trở lên ngày càng đông. Điều đó, chứng tỏ: người Mĩ ngày càng sống lâu hơn, có tuổi thọ cao hơn (Theo 365 lời khuyên về sức khoẻ) 2. Bài tập 2: Lập dàn ý cho đề bài sau: “Thuyết minh về một con vật nuôi mà em yêu thích (chó, mèo, thỏ, gà...) * Dàn ý thuyết minh về mèo: 1. Mèo là động vật bốn chân thuộc lớp thú, mình nó khoác một bộ lông dày mượt mà. Bộ lông ấy có thể màu đen trắng (mèo khoang), có thể màu tro (mèo mướp) và cũng có khi là ba màu khác nhua (mèo tam thể) 2. Mèo nhà em có bộ ria mép dài, trắng như cước, nói chính là trợ thủ giúp mèo bắt chuột trong đêm. 3. Khi mọi người đi ngủ, màn đêm buông xuống là lúc mèo bắt đầu hoạt động. 4. Ngoài bộ ria nhạy bén, tai và mũi mèo cũng góp phần quan trọng, đặc biệt là tai mèo nghe được mọi cử động của chuột. 5. Mèo chuyển động nhẹ nhàng; sinh con, nuôi con rất khéo. Nó thể hiện rõ nét về tình mẫu tử. 6. Em thích con mèo nhà em. Tên nó chính là “Miu” * Dàn ý thuyết minh về chó : 1. Chó là loài động vật rất có ích cho đời sống con người, còn gọi là «linh cẩu». 2. Chó là loài động vật rất trung thành, dễ gần và là bạn của con người. 3. Chó có nhiều loại, nhiều giống khác nhau 4. Đặc điểm chung của chúng : - Là loại động vật có bốn chân, mỗi bàn chân đều có móng vuốt sắc, nhưng khi hoạt động (đi lại) thì cụp vào. - Não chó rất phát triển, tai và mắt rất tinh vào ban đêm, có khả năng đánh hơi rất tài. - Chúng thường nặng từ 15- 20 kg, tuổi thọ trung bình từ 16- 18 năm 13 - Hiện nay chó làm được rất nhiều việc giúp con người như trinh thám, cứu hộ… 5. Em rất yêu con chó mà nhà em đang nuôi, em gọi nó là Lu. * Thuyết minh về con trâu Con trâu là vật nuôi đứng đầu hàng lục súc. Hầu như em bé ViÖt Nam nào cũng thuộc bài ca dao : «Trâu ơi, ta bảo trâu này Trâu ra ngoài ruộng, trâu cày với ta» Con trâu là biểu tượng cho những đức tính như hiền lành, cần cù, chịu khó… Nó là cánh tay phải, là tài sản vô giá của người nông dân VN : «Con trâu là đầu cơ nghiệp» Mỗi con trâu có thể nặng trên dưới ba tạ. Da trâu đen bóng, lông lưa thưa. Chiếc đuôi dài khoảng một mét, có chùm lông dài và mượt, lúc nào cũng đập qua đập lại để đuổi muỗi, đuổi ruồi. Bốn chân trâu to và dài, bàn chân có móng gân guốc to, dày và nhọn. Hai chiếc sừng nhọn hoắt, uốn cong rất đẹp. Ở Đồ Sơn, Hải Phòng có lễ chọi trâu : « Dù ai buôn đâu bán đâu Mồng mười tháng tám, chọi trâu thì về » Mắt trâu lồi to rất ưa nhìn. Bụng trâu khá to; có phải vì thế mà trâu bước đi chậm chạp? Trâu là loài nhai lại, nó chỉ có một hàm răng (hàm dưới). Trâu rất dễ nuôi. Thức ăn chính là cỏ tươi. Trâu cũng biết ăn rơm, ăn cám. Phân trâu màu đen, dùng để bón cây, bón lúa rất tốt. Trâu chịu rét kém, nhưng chịu nắng giỏi. Về mùa hè, nó có thể kéo cày, kéo bừa từ mờ sáng đến non trưa. Trâu tơ, trâu đực, trâu méng kéo cày rất khoẻ. Trâu cái độ 2, 3 năm đẻ một lứa, mỗi lứa một con nghé. Câu tục ngữ : «Ruộng sâu, trâu nái» nói lên chuyện làm giàu ở nhà quê ngày xưa. Thịt trâu tuy không ngon bằng thịt bò, nhưng là nguồn thực phẩm rất dồi dào và có giá trị. Sữa trâu rất bổ. Da trâu thuộc để xuất khẩu, để làm giầy dép. Màu xanh mênh mông của những đồng lúa, cánh cò trắng rập rờn điểm tô, và con trâu hiền lành gặm cỏ ven đê… là hình ảnh thân thuộc đáng yêu của quê hương. Câu hát : «Ai bảo chăn trâu là khổ….» của chú bé vắt vẻo ngồi trên lưng trâu, và tiếng sáo mục đồng mãi mãi là hồn quê non nước. 14 IV. Híng dÉn häc ë nhµ: - Hoµn thiÖn ®Ò c¬ng - TiÕp tôc «n tËp kiÕn thøc c¬ b¶n - LuyÖn tËp chuÈn bÞ kiÓm tra häc kú I D. Rót kinh nghiÖm: Ngµy so¹n: 10/12/2008 Ngµy gi¶ng: 12/12/2008 «n tËp häc kú I A. Môc tiªu bµi häc: - HS cñng cè, hÖ thèng hãa l¹i nh÷ng kiÕn thøc ®· häc trong häc kú I - RÌn kü n¨ng kh¸i qu¸t, tæng hîp – Kü n¨ng lµm bµi - BiÕt vËn dông c¸c ph¬ng ph¸p trong qu¸ tr×nh lµm bµi kiÓm tra B. ChuÈn bÞ: GV: §äc tµi liÖu - so¹n bµi HS: ¤n tËp theo ®Ò c¬ng C. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc: I. æn ®Þnh tæ chøc: Líp 8A2 SÜ sè:……. V¾ng:…… II. KiÓm tra bµi cò: III. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Néi dung kiÕn thøc C©u 1. - §iÒn thªm nh÷ng tõ ng÷ vµo phÝa sau §iÒn thªm nh÷ng tõ ng÷ vµo phÝa sau ®Ó ®Ó cã mét ®Þnh nghÜa hoµn chØnh: cã mét ®Þnh nghÜa hoµn chØnh: Trî tõ lµ..... Trî tõ lµ..... * Yªu cÇu - §iÒn chÝnh x¸c ®Þnh nghÜa vÒ trî tõ: Lµ nh÷ng tõ chuyªn ®i kÌm víi mét tõ ng÷ trong c©u ®Ó nhÊn m¹nh hoÆc biÓu thÞ th¸i ®é c¸ch ®¸nh gi¸ sù vËt, sù viÖc ®îc nãi ®Õn ë tõ ng÷ ®ã. §Æt c©u cã trî tõ. - §Æt mét c©u cã trî tõ , g¹ch ch©n trî tõ ®ã C©u 2. - ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n nªu c¶m nhËn ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n nªu c¶m nhËn cña em vÒ ®o¹n th¬ sau cña nhµ th¬ Vò cña em vÒ ®o¹n th¬ sau cña nhµ th¬ Vò §×nh Liªn §×nh Liªn ¤ng ®å vÉn ngåi ®Êy ¤ng ®å vÉn ngåi ®Êy Qua ®êng kh«ng ai hay Qua ®êng kh«ng ai hay L¸ vµng r¬i trªn giÊy L¸ vµng r¬i trªn giÊy Ngoµi trêi ma bôi bay Ngoµi trêi ma bôi bay (TrÝch “trÝch ¤ng ®å” Ng÷ v¨n líp 8 tËp (TrÝch “trÝch ¤ng ®å” Ng÷ v¨n líp 8 tËp I). I). * Yªu cÇu: ViÕt díi h×nh thøc ®o¹n v¨n cã më ®o¹n vµ kÕt ®o¹n chÆt chÏ. Trong ®ã yªu cÇu nªu ®îc c¸c tõ ng÷ diÔn t¶ sù kiªn nhÉn cña «ng ®å vµ sù v« t×nh , l·ng quªn cña 15 - ThuyÕt minh vÒ chiÕc nãn l¸ ViÖt Nam - Yªu cÇu häc sinh lËp dµn ý PhÇn më bµi? + PhÇn th©n bµi: (Häc sinh cÇn giíi thiÖu ®îc) dßng ngêi l¹i qua. BiÖn ph¸p ®èi lËp thÓ hiÖn nçi buån chua xãt khi «ng ®å cè b¸m vµo cuéc ®êi vµ cuéc ®êi, con ngêi ®· l·ng quªn «ng.Chó ý ph©n tÝch tõ ng÷ vÉn...H×nh ¶nh «ng ..ngåi ®Êy vµ kh«ng ai hay... - Ph©n tÝch h×nh ¶nh Èn dô vµ phÐp ®èi l¸ vµng r¬i trªn giÊy khi mïa xu©n vÒ vµ lµn ma bôi phñ mê gîi sù tµn óa, r¬i rông. H×nh ¶nh «ng ®å chØ cßn l¹i lµ di tÝch cña mét thêi tµn. Cuéc sèng vµ thêi thÕ ®· ®æi thay. H×nh ¶nh th¬ buån vµ ¶m ®¹m. ¤ng ®å ch×m trong lµn ma bôi vµ sù tµn phai . C©u 3: Giíi thiÖu vÒ chiÕc nãn l¸ ViÖt Nam * Dµn ý: a. Më bµi: §Þnh nghÜa vÒ chiÕc nãn l¸ ViÖtNam b. Th©n bµi: - XuÊt xø cña chiÕc nãn l¸: Nãn HuÕ hoÆc lµng Chu«ng - H×nh d¸ng chiÕc nãn. - Nguyªn liÖu vµ c¸ch thøc lµm ra chiÕc nãn - T¸c dông cña chiÕc nãn trong cuéc sèng cña ngêi ViÖt nam. Che n¾ng ma, lµ mãn quµ tÆng nhau, ®¹o cô trong c¸c ®iÖu móa nãn, biÓu tîng vÎ ®Ñp dÞu dµng cña ngêi phô n÷ ViÖt Nam, gi¸ trÞ v¨n ho¸ .. Cã thÓ më réng ra viÖc sö dông chiÕc nãn trong hoµn c¶nh hiÖn nay. + KÕt bµi : C¶m nghÜ vÒ chiÕc nãn l¸. IV. Híng dÉn häc ë nhµ: - ¤n tËp häc kú I theo ®Ò c¬ng «n tËp - ChuÈn bÞ kiÓm tra häc kú I D. Rót kinh nghiÖm: Ngµy so¹n: 02/01/2009 Ngµy gi¶ng: 05/01/2009 ThÕ L÷ vµ bµi th¬ Nhí rõng A. Môc tiªu bµi häc: - HS n¾m ®îc vµi nÐt vÒ nhµ th¬ ThÕ L÷ vµ bµi th¬ Nhí rõng. - ThÊy ®îc gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬. - RÌn ®îc kü n¨ng c¶m thô th¬ tù do B. ChuÈn bÞ: GV: §äc tµi liÖu - so¹n bµi HS: Häc thuéc lßng vµ diÔn c¶m bµi th¬ Nhí rõng C. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc: 16 I. æn ®Þnh tæ chøc: Líp 8A2 II. KiÓm tra bµi cò: III. Bµi míi: SÜ sè:……. Ho¹t ®éng cña GV vµ HS - Nªu mét vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ ThÕ L÷ - Gi¸ trÞ cña tËp th¬ “MÊy vÇn th¬”? - Giíi thiÖu vÒ bµi th¬ Nhí rõng - XuÊt xø cña bµi th¬ Nhí rõng? - Néi dung chÝnh cña bµi th¬? - H×nh tîng trung t©m cña bµi th¬? V¾ng:…… Néi dung kiÕn thøc 1. Vµi nÐt vÒ ThÕ L÷ vµ tËp th¬ “ MÊy vÇn th¬” - ThÕ L÷ (1907 – 1989) lµ bót danh cña NguyÔn Thø LÔ Lµm th¬, viÕt truyÖn, viÕt kÞch, lµm ®¹o diÔn. Chñ tÞch héi nghÖ sÜ s©n khÊu ViÖt Nam. Ph¬ng diÖn nµo «ng còng cã thµnh tùu xuÊt s¾c. - ThÕ L÷ lµ thi sÜ tiªn phong, ®îc ngîi ca lµ “§Ö nhÊt thi sÜ” trong phong trµo “Th¬ míi” (1932 – 1941). - T¸c phÈm th¬ “MÊy vÇn th¬” thÓ hiÖn mét hån th¬ réng më víi c¶m høng l·ng m¹n, dµo d¹t, nång nµn, say ®¾m vµ thiÕt tha. “MÊy vÇn th¬” ®· c¾m mét c¸i mèc son chãi läi cña nÒn Th¬ míi ViÖt Nam, ®· kh¼ng ®Þnh vai trß tiªn phong cña ThÕ L÷ trong nÒn thi ca ViÖt Nam hiÖn ®¹i. 2. Bµi th¬ “ Nhí rõng” - Bµi th¬ Nhí rõng ®îc ThÕ L÷ viÕt n¨m 1934, in trong tËp MÊy vÇn th¬ xuÊt b¶n n¨m 1935 lµ bµi th¬ kiÖt t¸c mang tÝnh hµm nghÜa, cã h×nh tîng tr¸ng lÖ, nh¹c ®iÖu du d¬ng, l«i cuèn hÊp dÉn. Mîn lêi con hæ bÞ nhèt trong vên b¸ch thó, t¸c gi¶ thÓ hiÖn t©m sù u uÊt, c¨m hên vµ niÒm khao kh¸t tù do m·nh liÖt cña con ngêi bÞ giam cÇm, n« lÖ. - H×nh tîng con hæ lµ h×nh tîng trung t©m trong bµi “Nhí rõng” cña ThÕ L÷. ThÊm ®îm trong tõng c©u, tõng ý lµ nçi “Nhí rõng” cña con hæ. Nçi nhí ë ®©y ®îc biÓu hiÖn mét c¸ch hÕt søc m·nh liÖt, cã khi trë nªn d÷ déi trªn nhiÒu khÝa c¹nh cña t×nh c¶m, chø kh«ng ph¶i lµ mét nçi nhí man m¸c, b©ng qu¬. Nçi nhí ë ®©y gièng nh nçi nhí cña mét anh hïng bÞ thÊt thÕ, chø kh«ng ph¶i nçi nhí cña mét kÎ bÐ nhá, tÇm thêng. Con hæ Nhí rõng, nhí mét thêi oanh liÖt ®· qua chÝnh lµ v× ch¸n ng¸n tríc cuéc sèng mµ nã ®ang bÞ giam h·m, mÊt tù do. T©m tr¹ng cña con hæ còng chÝnh lµ t©m tr¹ng cña t¸c gi¶, t©m tr¹ng cña mét líp ngêi trong x· héi lóc bÊy giê (1931 – 1935) c¶m thÊy bÕ t¾c tríc cuéc sèng, 17 - Gi¸ trÞ nghÖ thuËt ®Æc s¾c cña bµi th¬ Nhí rõng? ch¸n chêng víi thùc t¹i, kh¸t khao mét cuéc ®êi tù do, phãng kho¸ng mÆc dÇu cha ®îc ®Þnh híng râ rµng. §ã còng lµ mét th¸i ®é ®¸ng quý, ®¸ng tr©n träng. - Bµi th¬ Nhí rõng cã gi¸ trÞ nghÖ thuËt ®Æc s¾c. Ng«n ng÷ th¬ giµu h×nh tîng, mµu s¾c vµ ©m thanh. Nh¹c ®iÖu du d¬ng trÇm bæng. Tõ ng÷ ®îc sö dông s¾c s¶o, ®Ých ®¸ng. §Æc biÖt lµ c¸c ®iÖp ng÷, c¸c c©u hái tu tõ vµ c¶m th¸n ®em ®Õn bao ¸m ¶nh mªnh mang. IV. Híng dÉn häc ë nhµ: - ¤n kü vÒ ThÕ L÷ vµ bµi th¬ Nhí rõng - ChuÈn bÞ «n vÒ TÕ Hanh vµ bµi th¬ Quª h¬ng D. Rót kinh nghiÖm: Ngµy so¹n:10/01/2009 Ngµy gi¶ng:12/01/2009 TuÇn 23: TËp lµm th¬ A. Môc tiªu bµi häc: - HS biÕt c¸ch lµm th¬ b¶y ch÷ víi nh÷ng yªu cÇu tèi thiÓu: BiÕt ®Æt c©u th¬ b¶y ch÷, biÕt ng¾t nhÞp 4/3, biÕt gieo ®óng vÇn. - BiÕt nhËn xÐt, ®¸nh gi¸, rót kinh nghiÖm vÒ kÕt qu¶ - T¹o kh«ng khÝ vui vÎ, s¸ng t¹o vµ t¨ng tÝnh m¹nh d¹n. B. ChuÈn bÞ: GV: §äc tµi liÖu - so¹n bµi HS: ¤n vÒ luËt th¬ 7 ch÷ C. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc: I. æn ®Þnh tæ chøc: Líp 8A2 SÜ sè:……. V¾ng:…… II. KiÓm tra bµi cò: III. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña GV vµ HS - Em ®· ®îc häc nh÷ng bµi th¬ nµo ®îc s¸ng t¸c theo thÓ thÊt ng«n b¸t có? - Hs ®äc kÜ 2 bµi th¬: Vµo nhµ ngôc Qu¶ng §«ng c¶m t¸c, §Ëp ®¸ ë C«n L«n. - Mçi bµi th¬ cã mÊy dßng, mçi dßng cã mÊy ch÷? Sè dßng, sè ch÷ Êy cã b¾t buéc kh«ng? Cã thÓ tuú ý thªm bít ®îc kh«ng? - TiÕng cã thanh huyÒn lµ thanh ngang gäi lµ tiÕng b»ng, kÝ hiÖu lµ B, c¸c tiÕng cã thanh hái, ng·, s¾c, nÆng gäi lµ tiÕng tr¾c, kÝ hiÖu lµ T. H·y ghi kÝ hiÖu B - T cho tõng tiÕng trong 2 bµi th¬ ®ã? Néi dung kiÕn thøc * Quan s¸t thÓ th¬ ThÊt ng«n b¸t có: - Mçi bµi th¬ b¾t buéc ph¶i cã 8 dßng, mçi dßng ph¶i cã 7 ch÷, kh«ng ®îc thªm bít. - Vµo nhµ ngôc Qu¶ng §«ng c¶m t¸c, §Ëp ®¸ ë C«n L«n: T B B T T B BV – B B T T T B BV T T B B T T BV - B T B B T T BV TT B B B T T - T TTBBT T T B T T T B BV - B B T T T B BV TB B T B B T - T BBTBB T 18 - NhËn xÐt quan hÖ B - T gi÷a c¸c dßng víi nhau, biÕt r»ng nÕu dßng trªn tiÕng B øng víi dßng díi tiÕng T th× gäi lµ ®èi nhau, nÕu dßng trªn tiÕng B øng víi dßng díi còng tiÕng B th× gäi lµ niªm víi nhau (dÝnh nhau). Dùa vµo kÕt qña quan s¸t, h·y nªu mèi quan hÖ B - T gi÷a c¸c dßng? T T B B T T BV - B T B B T T BV BT T B B TT - T TTBBT T B B B T T B BV - B B B T T B BV - B - T trong cÆp c©u 1 - 2, 3 - 4, 5 - 6, 7 - 8 ®èi víi nhau, cßn gi÷a c¸c cÆp c©u nh 2 - 3, 4 - 5, 6 - 7 th× “niªm” (dÝnh) víi nhau, nghÜa lµ B - T gièng nhau. Quy luËt nµy ®óng víi ch÷ thø 2, thø 4, thø 6 trong c¸c dßng th¬; cßn ch÷ thø nhÊt, thø 3, thø 5 th× kh«ng cÇn ph¶i ®óng nh vËy (theo luËt “nhÊt tam ngò bÊt luËn, nhÞ tø lôc ph©n minh”). - VÇn lµ bé phËn cña tiÕng kh«ng kÓ dÊu - Bµi Vµo nhµ ngôc Qu¶ng §«ng c¶m t¸c thanh vµ phô ©m ®Çu (nÕu cã). Nh÷ng cã 5 tiÕng hiÖp vÇn: lu, tï, ch©u, thï ®©u tiÕng cã bé phËn vÇn gièng nhau lµ (cã h¬i Ðp vËn). Bµi §Ëp ®¸ ë C«n L«n nh÷ng tiÕng hiÖp vÇn víi nhau. VÇn cã cã 5 tiÕng hiÖp vÇn: L«n, non, hßn, son, thanh huyÒn hoÆc thanh ngang gäi lµ vÇn con. C¸c tiÕng hiÖp vÇn ®Òu n»m ë vÞ trÝ B, vÇn cã thanh hái, ng·, s¾c, nÆng gäi lµ cuèi c¸c dßng th¬ 1, 2, 4, 6, 8 vµ ®Òu lµ vÇn T. H·y cho biÕt mçi bµi th¬ cã v»n b»ng. nh÷ng tiÕng nµo hiÖp vÇn víi nhau, n»m ë vÞ trÝ nµo trong dßng th¬ vµ ®ã lµ vÇn B hay vÇn T? - Th¬ muèn nhÞp nhµng th× ph¶i ng¾t - NhÞp th¬ lµ nhÞp 4/3, ng¾t nhÞp sau nhÞp, chç ng¾t nhÞp ®äc h¬i ngõng l¹i 1 tiÕng thø 4 cña dßng th¬ 7 tiÕng. Riªng chót tríc khi ®äc tiÕp ®Õn hÕt dßng. Chç c©u th¬ thø 2 trong bµi Vµo nhµ ngôc ng¾t nhÞp còng ®¸nh dÊu 1 chç ngõng cã Qu¶ng §«ng c¶m t¸c ng¾t nhÞp 4/3: nghÜa. H·y cho biÕt c©u th¬ 7 tiÕng trong Ch¹y mái ch©n / th× h·y ë tï. §ã lµ bµi ng¾t nhÞp nh thÕ nµo? ngo¹i lÖ, cã lÏ ®Ó nhÊn m¹nh 1 ý th¬ ®Æc biÖt nªn kh«ng theo c¸ch ng¾t nhÞp - Tõ nh÷ng quan s¸t trªn, ta cã thÓ rót ra truyÒn thèng 4/3 cña thÓ th¬ nµy. kÕt luËn g×? 3- NhËn xÐt vÒ thÓ th¬ 7 ch÷: tr«i níc (Hå Xu©n H¬ng). - §äc kÜ c¸c bµi vµ khæ th¬ trong sgk, tù -- B¸nh Sè c©u lµ 4, sè ch÷ trong c©u lµ 7, c¶ rót ra nhËn xÐt vÒ sè c©u, sè ch÷, c¸ch bµi cã 28 ch÷. ng¾t nhÞp, gieo vÇn vµ luËt B - T trong - C¸ch ng¾t nhÞp: 4/3. c©u? - Gieo vÇn: gieo vÇn b»ng ë c©u 1, 2, 4 (VÇn on: trßn, non, son). - LuËt b»ng tr¾c: cã thÓ khëi ®Çu b»ng - Su tÇm 1 sè bµi th¬ 7 ch÷, chÐp vµo vë tiÕng thø 2 vÇn b»ng. bµi tËp. - TËp lµm bµi th¬ 4 c©u 7 ch÷, ®Ò tµi tù chän. - TËp lµm bµi th¬ 4 c©u 7 ch÷, ®Ò tµi tù chän. Lu ý kh«ng ®îc chÐp bµi cã s½n cña ngêi kh¸c. IV. Híng dÉn häc ë nhµ: - ¤n tËp vÒ thÓ th¬ b¶y ch÷ - TiÕp tôc tù lµm th¬ theo chñ ®Ò trªn. D. Rót kinh nghiÖm: Ngµy so¹n: 18/01/2009 19 Ngµy gi¶ng: 19/01/2009 luyÖn tËp: C©u nghi vÊn – C©u cÇu khiÕn A. Môc tiªu bµi häc: - HS cñng cè nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vÒ c©u nghi vÊn vµ c©u cÇu khiÕn - RÌn kü n¨ng nhËn biÕt vµ ph©n tÝch c©u cÇu khiÕn vµ c©u nghi vÊn - Sö dông c©u nghi vÊn vµ c©u cÇu khiÕn mét c¸ch hîp lý. B. ChuÈn bÞ: GV: §äc tµi liÖu - so¹n bµi HS: ¤n vÒ c©u nghi vÊn vµ c©u cÇu khiÕn C. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc: I. æn ®Þnh tæ chøc: Líp 8A2 SÜ sè:……. V¾ng:…… II. KiÓm tra bµi cò: - ThÕ nµo lµ c©u nghi vÊn? C©u nghi vÊn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm g×? - ThÕ nµo lµ c©u cÇu khiÕn? C©u cÇu khiÕn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm g×? III. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Nªu yªu cÇu bµi tËp Hái: X¸c ®Þnh c©u nghi vÊn. §Æc ®iÓm h×nh thøc? Dïng ®Ó lµm g×? C©u nµo cã thÓ thay thÕ b»ng mét c©u kh«ng ph¶i lµ nghi vÊn cã ý nghÜa t¬ng ®¬ng? -> H·y viÕt nh÷ng c©u ®ã T¹i sao Nam Cao l¹i dïng kiÓu c©u nghi vÊn? (ThuyÕt phôc, c¶m xóc lo l¾ng …) (L·o H¹c B¨n kho¨n) Néi dung kiÕn thøc Bµi tËp 1: a. Sao cô lo xa thÕ? Téi g× b©y giê nhÞn ®ãi …? ¨n mai th× lÊy g× …? -> Phñ ®Þnh b. C¶ ®µn bß giao cho th»ng bÐ kh«ng ra ngêi ra ngîm Êy ch¨n d¾t lµm sao? -> B¨n kho¨n, ng¹i ngÇn c. Ai d¸m b¶o th¶o méc tù nhiªn kh«ng cã t×nh mÉu tö? d. Th»ng bÐ kia mµy cã viÖc g×? Sao l¹i ®Õn ®©y mµ khãc? -> Hái * Thay thÕ a. Cô kh«ng ph¶i lo xa nh thÕ kh«ng nªn nhÞn ®ãi mµ ®Ó tiÒn l¹i. ¨n hÕt lóc chÕt kh«ng cã tiÒn ®Ó mµ lo liÖu. b. Kh«ng biÕt ch¾c lµ th»ng bÐ cã thÓ ch¨n bß ®îc hay kh«ng. c. Th¶o méc tù nhiªn cã t×nh mÉu tö. Bµi tËp 2 Gi¸o viªn híng dÉn häc sinh gi¶i quyÕt 1. X¸c ®Þnh ®Æc ®iÓm h×nh thøc. a, Cã h·y c¸c bµi tËp, yªu cÇu häc sinh ®äc, nªu yªu cÇu bµi tËp. §i §õng - §Æc ®iÓm h×nh thøc, nhËn xÐt vÒ chñ ng÷? Thªm bít chñ ng÷ -> nhËn xÐt ý 1. Chñ ng÷: ngêi ®èi tho¹i 2. a. V¾ng chñ ng÷ (Lang Liªu) nghÜa? b. Chñ ng÷: ng«i thø 2 sè Ýt. (¤ng Gi¸o) c. Chñ ng÷: Chóng ta - Ng«i thø nhÊt sè nhiÒu (Cã c¶ ngêi ®èi tho¹i) 20