Tài liệu Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp tại công ty cổ phần xây dựng nông nghiệp và phát triển nông thôn quảng trị

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................ Nha Trang, ngày……..tháng……..năm 2010 GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN i LỜI CẢM ƠN ---    --- Em xin chân thành cảm ơn quý thầy cô Khoa Kế toán - Tài chính trường Đại Học Nha Trang đã giảng dạy em trong suốt 4 năm học qua. Đặc biệt là cô giáo Đặng Thị Tâm Ngọc người đã trực tiếp hướng dẫn em trong suốt thời gian thực hiện và hoàn thành khóa luận. Để hoàn thành được bài khóa luận tốt nghiệp này, ngoài sự nỗ lực học hỏi và cố gắng của bản thân còn có sự giúp đỡ và hướng dẫn tận tình của Ban Giám Đốc và các bác, các chú, anh phòng kế toán Công ty Cổ phần xây dựng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Quảng Trị trong thời gian em thực tập tại công ty. Tuy nhiên vì kiến thức chuyên môn và kinh nghiệm thực tế còn hạn chế nên không tránh khỏi nhiều thiếu sót, em kính mong nhận được sự góp ý, chỉ bảo của quý thầy cô và các bác, các chú, anh trong phòng kế toán để em có thể hoàn thiện hơn cho bài khóa luận của mình Em xin chân thành cảm ơn! Sinh viên thực hiện Lưu Thị Hải Linh ii MỤC LỤC Trang Bìa phụ Quyết định thực tập Nhận xét của giáo viên hướng dẫn Nhận xét của công ty thực tập LỜI CẢM ƠN ..........................................................................................................i MỤC LỤC ..............................................................................................................ii DANH MỤC CÁC BẢNG .....................................................................................vi DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ....................................................................................vii DANH MỤC CÁC LƯU ĐỒ ...............................................................................viii DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT ..................................................................ix LỜI NÓI ĐẦU ........................................................................................................1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG CÁC DOANH NGHIỆP XÂY LẮP.....4 1.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG CÁC DOANH NGHIỆP XÂY LẮP ..................5 1.1.1. Chi phí sản xuất và phân loại chi phí sản xuất .......................................5 1.1.1.1. Khái niệm.......................................................................................5 1.1.1.2. Phân loại chi phí sản xuất ...............................................................5 1.1.2. Giá thành sản phẩm xây lắp...................................................................8 1.1.2.1. Khái niệm.......................................................................................8 1.1.2.2. Phân loại giá thành sản phẩm .........................................................8 1.1.3. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất với giá thành sản phẩm xây lắp ...... 10 1.1.4. Đặc điểm sản xuất xây lắp ảnh hưởng đến công tác hạch toán chi phí và tính giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp xây lắp........................... 11 1.1.5. Nhiệm vụ của công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây lắp............................................................ 12 iii 1.2. KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM XÂY LẮP .................................................................................... 13 1.2.1. Đối tượng và phương pháp tập hợp chi phí sản xuất ............................ 13 1.2.1.1. Đối tượng tập hợp chi phí sản xuất ............................................... 13 1.2.1.2. Phương pháp tập hợp chi phí sản xuất .......................................... 14 1.2.2. Đối tượng, phương pháp tính giá thành xây lắp và kỳ tính giá thành.... 15 1.2.2.1. Đối tượng tính giá thành sản phẩm xây lắp................................... 15 1.2.2.2. Phương pháp tính giá thành sản phẩm .......................................... 15 1.2.2.3. Kỳ tính giá thành.......................................................................... 17 1.2.3. Trình tự tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm............... 17 1.2.4. Kế toán tập hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm theo phương pháp kê khai thường xuyên............................................................... 18 1.2.4.1. Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp ...................................... 18 1.2.4.2. Kế toán chi phí nhân công trực tiếp .............................................. 19 1.2.4.3. Kế toán chi phí sử dụng máy thi công........................................... 20 1.2.4.4. Kế toán chi phí sản xuất chung ..................................................... 23 1.2.4.5. Kế toán các khoản thiệt hại trong doanh nghiệp xây lắp ............... 26 1.2.4.6. Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp. Kiểm kê, đánh giá sản phẩm dở dang trong doanh nghiệp xây lắp............................................................................................................. 28 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KẾ TOÁN TẬP HỢP CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM XÂY LẮP TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XÂY DỰNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN QUẢNG TRỊ......................................................................................................... 32 2.1. GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ CÔNG TY CỔ PHẦN XÂY DỰNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN QUẢNG TRỊ.................... 33 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của công ty..................................... 33 2.1.2. Chức năng và nhiệm vụ công ty........................................................... 34 2.1.2.1. Chức năng .................................................................................... 34 iv 2.1.2.2. Nhiệm vụ...................................................................................... 34 2.1.3. Tổ chức bộ máy quản lý tại công ty ..................................................... 34 2.1.3.1. Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý....................................................... 34 2.1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ của bộ máy quản lý .................................... 35 2.1.4. Tổ chức sản xuất tại Công ty ............................................................... 37 2.1.4.1. Sơ đồ cơ cấu tổ chức sản xuất....................................................... 37 2.1.4.2. Chức năng, nhiệm vụ của từng bộ phận sản xuất .......................... 38 2.1.4.3. Quy trình hoạt động sản xuất sản phẩm xây lắp ............................ 39 2.1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất của công ty................ 41 2.1.4.1. Các nhân tố bên ngoài .................................................................. 41 2.1.4.2. Các nhân tố bên trong................................................................... 42 2.1.5. Đánh giá khái quát hoạt đông sản kinh doanh của công ty trong thời gian qua ........................................................................................................ 43 2.1.6. Phương hướng phát triển của công ty trong thời gian tới ..................... 47 2.2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH TẠI CÔNG TY XD CP NN & PTNT QUẢNG TRỊ ......... 48 2.2.1. Tổ chức bộ máy kế toán ...................................................................... 48 2.2.1.1. Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán tại công ty ..................................... 48 2.2.1.2 Chức năng, nhiệm vụ của từng nhân viên kế toán .......................... 49 2.2.2. Hình thức kế toán áp dụng tại Công ty................................................. 50 2.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành tại công ty ...................................................................................... 52 2.2.3.1. Đặc điểm sản xuất sản phẩm ngành xây lắp.................................. 52 2.2.3.2. Trang thiết bị phục vụ công tác kế toán ........................................ 53 2.2.3.3. Trình độ nhân viên kế toán ........................................................... 53 2.2.4. KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI CÔNG TY ................................................................................. 53 2.2.4.1. Những vấn đề chung về kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty ........................................................................ 53 v 2.2.4.2. Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp ...................................... 56 2.2.4.3. Kế toán chi phí nhân công trực tiếp ............................................. 71 2.2.4.4. Kế toán chi phí sản xuất chung ..................................................... 90 2.2.4.5. Kế toán tổng hợp chi phí sản xuất............................................... 103 2.2.4.6. Đánh giá sản phẩm dở dang tại công ty ...................................... 105 2.2.4.7. Tính giá thành sản phẩm xây lắp tại công ty ............................... 105 2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ CÔNG TÁC HẠCH TOÁN KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM XÂY LẮP TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XÂY DỰNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN QUẢNG TRỊ. .......................................................................... 108 2.3.1. Những mặt đạt được .......................................................................... 108 2.3.2. Những mặt hạn chế............................................................................ 109 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC HẠCH TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM XÂY LẮP TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XÂY DỰNG NÔNG NGHIỆP & PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN QUẢNG TRỊ................................................................... 110 Biện pháp 1: Hoàn thiện công tác hạch toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp.. 111 Biện pháp 2: Hoàn thiện công tác hạch toán chi phí nhân công trực tiếp.......... 111 Biện pháp 3: Hạch toán riêng chi phí sử dụng máy thi công ............................ 112 KẾT LUẬN......................................................................................................... 115 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 116 vi DANH MỤC BẢNG BẢNG TỔNG HỢP MỘT SỐ CHỈ TIÊU PHẢN ÁNH KẾT QUẢ SẢN XUẤT KINH DOANH TRONG THỜI GIAN QUA........................................................ 44 vii DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Sơ đồ hạch toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp.................................. 19 Sơ đồ 1.2: Sơ đồ hạch toán chi phí nhân công trực tiếp.......................................... 20 Sơ đồ 1.3: Sơ đồ hạch toán chi phí sử dụng máy thi công trong trường hợp doanh nghiệp xây lắp có tổ chức đội máy thi công riêng biệt và đội máy có tổ chức kế toán riêng........... 22 Sơ đồ 1.4: Sơ đồ hạch toán chi phí sử dụng máy thi công trong trường hợp doanh nghiệp xây lắp không tổ chức đội máy thi công riêng................................................. 23 Sơ đồ 1.5: Sơ đồ hạch toán chi phí sản xuất chung ................................................ 25 Sơ đồ 1.6: Sơ đồ hạch toán thiệt hại phá đi làm lại ................................................ 27 Sơ đồ 1.7: Sơ đồ hạch toán thiệt hại ngừng sản xuất lớn ........................................ 28 Sơ đồ 1.8: Sơ đồ hạch toán thiệt hại ngừng sản xuất nhỏ ....................................... 28 Sơ đồ 1.9: Sơ đồ tập hợp chi phí sản xuất xây lắp.................................................. 29 Sơ đồ 2.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý của công ty ............................................ 35 Sơ đồ 2.2: Sơ đồ tổ chức sản xuất của công ty ....................................................... 38 Sơ đồ 2.3: Quy trình hoạt động sản xuất kinh doanh.............................................. 39 Sơ đồ 2.4: Quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm xây lắp ................................... 40 Sơ đồ 2.5: Sơ đồ bộ máy kế toán tại công ty ......................................................... 48 Sơ đồ 2.6. Trình tự ghi sổ kế toán theo hình thức CTGS trên máy tính .................. 51 Sơ đồ 2.7: Sơ đồ hạch toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp tháng 06 năm 2009 của công trình Hải Thọ .......................................................................................... 63 Sơ đồ 2.8: Sơ đồ hạch toán chi phí công nhân trực tiếp tháng 06 năm 2009 của công trình Hải Thọ..........................................................................................................77 Sơ đò 2.9: Sơ đồ hạch toán chi phí sản xuất chung tháng 06 năm 2009 của công trình Hải Thọ......................................................................................................... 98 Sơ đồ 2.10: Sơ đồ hạch toán tập hợp chi phí sản xuất sản phẩm xây lắp tháng 06 năm 2009 của công trình Hải Thọ........................................................................ 103 viii DANH MỤC CÁC LƯU ĐỒ Lưu đồ 2.1: Quy trình luân chuyển chứng từ xuất kho vật tư cho sản xuất............. 59 Lưu đồ 2.2: Quy trình luân chuyển chứng từ nhiêu liệu cho máy thi công ............. 61 Lưu đồ 2.3: Quy trình luân chuyển chứng từ tiền lương phải trả cho công nhân trực tiếp xây lắp và công nhân điều khiển máy thi công......................................... 74 Lưu đồ 2.4: Quy trình luân chuyển chứng từ các khoản trích theo lương phải trả cho cán bộ công nhân viên ở xí nghiệp .................................................................. 75 Lưu đồ 2.5: Quy trình luân chuyển chứng từ tiền lương phải trả cho cán bộ kỹ thuật và nhân viên quản lý ..................................................................................... 93 Lưu đồ 2.6: Quy trình luân chuyển chứng từ khấu hao tài sản cố định................... 94 Lưu đồ 2.7: Quy trình luân chuyển chứng từ dịch vụ mua ngoài và chi phí khác bằng tiền................................................................................................................ 96 ix DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT BHTN : Bảo hiểm thất nghiệp BHXH : Bảo hiểm xã hội BHYT : Bảo hiểm y tế CCDC : Công cụ dụng cụ CNTT : Công nhân trực tiếp CPSX, GT : Chi phí sản xuất, giá thành CTGS : Chứng từ ghi sổ SXC : Sản xuất chung CT, HMCT : Công trình, hạng mục công trình DDCK : Dở dang cuối kỳ KLSP : Khối lượng sản phẩm KPCĐ : Kinh phí công đoàn MLTT : Mức lương tối thiểu MMTB : Máy móc thiết bị MTC : Máy thi công NVLTT : Nguyên vật liệu trực tiếp PĐLL : Phá đi làm lại TSCĐ : Tài sản cố định XDCB : Xây dựng cơ bản XN : Xí nghiệp 1 LỜI NÓI ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong thời đại hiện nay xu hướng của nền kinh tế thế giới nói chung và của nước ta nói riêng là sự quốc tế hoá và hợp tác hoá. Nền kinh tế ngày càng quốc tế hoá bao nhiêu thì sự cạnh tranh giữa các quốc gia, các doanh nghiệp lại càng trở nên mạnh mẽ bấy nhiêu. Chính vì vậy, các doanh nghiệp muốn tồn tại và đứng vững trên thị trường đều phải rất cố gắng đổi mới phương pháp hoạt động, tìm ra hướng đi đúng đắn cho doanh nghiệp mình. Để đạt mục đích đó, các doanh nghiệp phải thực hiện tổng hoà nhiều biện pháp, trong đó biện pháp hàng đầu không thể thiếu được là tăng cường quản lý kinh tế tài chính và hạch toán kế toán là một công cụ quan trọng. Nó có vai trò tích cực trong việc điều hành và kiểm soát các hoạt động kinh doanh. Là một khâu của hạch toán kế toán, công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp giữ vai trò hết sức quan trọng. Bởi giá thành sản phẩm phản ánh toàn bộ các biện pháp kinh tế, tổ chức, quản lý, kỹ thuật mà doanh nghiệp đã và đang thực hiện trong quá trình sản xuất kinh doanh. Cũng như tất cả các ngành sản xuất khác, khi sản xuất các doanh nghiệp xây lắp cần theo dõi, giám sát chặt chẽ toàn bộ các chi phí mà doanh nghiệp đã bỏ ra và kết tinh vào công trình là bao nhiêu để từ đó xác định chính xác giá thành sản phẩm. Do vậy, việc hạch toán chi phí sản xuất đóng vai trò rất quan trọng, giúp doanh nghiệp tính đúng, tính đủ giá thành và tính toán chính xác kết quả hoạt động kinh doanh. Trên cơ sở đó các nhà quản lý kịp thời đưa ra các biện pháp hữu hiệu nhằm tiết kiệm chi phí, hạ giá thành sản phẩm. Đó chính là điều kiện cơ bản giúp doanh nghiệp nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường, từ đó nâng cao lợi nhuận của mình trong sản xuất kinh doanh. Vì vậy, công tác quản lý hạch toán chi phí sản xuất ngày càng cần phải hoàn thiện hơn nữa vai trò của nó. Nhận thức được tầm quan trọng của công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm ở doanh nghiệp xây lắp, cùng với sự mong muốn được tìm 2 hiểu, nâng cao kiến thức và đóng góp một số ý kiến nhỏ vào việc hoàn thiện công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm nên trong thời gian thực tập em đã chọn và nghiên cứu đề tài: “Kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp tại Công ty Cổ phần xây dựng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Quảng Trị” 2. Mục đích của đề tài + Vận dụng lý thuyết vào thực tiễn nhằm củng cố và bổ sung kiến thức đã học, đồng thời làm quen với công tác nghiên cứu khoa học. + Thu thập, phân tích và đánh giá thực trạng việc hạch toán kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp tại Công ty CP XD NN & PTNT Q.Trị. Trên cơ sở phân tích những ưu, khuyết điểm từ đó đưa ra một số biện pháp góp phần hoàn thiện công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu công tác thực trạng công tác hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp tại Công ty CP XD NN & PTNT Q.Trị và những giải pháp hoàn thiện chúng. Để thấy được công tác hạch toán chi phí và tính giá thành của công ty, trong luận văn này em đã lấy điển hình công trình Đê Hải Thọ để làm ví dụ minh hoạ. 4. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện đề tài này, em đã sử dụng một số phương pháp nghiên cứu sau: + Quan sát thực tế. + Phương pháp thu thập, xử lý số liệu. + Phương pháp phỏng vấn. + Phương pháp phân tích, so sánh, thống kê. Bên cạnh đó có sử dụng chương trình ứng dụng vẽ lưu đồ Microsoft Office Visio 2003. 5. Kết cấu của đề tài Ngoài lời mở đầu, phần kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục thì đề tài gồm 3 chương chính: 3  Chương 1: Cơ sở lý luận về kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong các doanh nghiệp xây lắp.  Chương 2: Thực trạng công tác kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần xây dựng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Quảng Trị .  Chương 3: Một số biện pháp nhằm hoàn thiện công tác hạch toán kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại Công ty Cổ phần xây dựng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Quảng Trị. 6. Những đóng góp của đề tài - Khóa luận đã đánh giá đúng thực trạng công tác hạch toán kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty. - Chỉ ra được những mặt đạt được cũng như những hạn chế trong công tác hạch toán kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm, từ đó đưa ra một số biện pháp nhằm hoàn thiện công tác kế toán của công ty. - Khóa luận giúp em hiểu rõ hơn về công tác hạch toán kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm. Thông qua lý luận để tìm hiểu thực tiễn, đồng thời từ thực tiễn làm sáng tỏ kiến thức học ở trường. Tuy nhiên do thời gian và trình độ chuyên môn còn hạn chế cho nên bài khóa luận của em không tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong nhận được sự góp ý, chỉ bảo của quý thầy cô và các bác, các chú, anh trong phòng kế toán giúp cho đề tài của em được hoàn thiện hơn. Sinh viên thực hiện Lưu Thị Hải Linh 4 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG CÁC DOANH NGHIỆP XÂY LẮP 5 1.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG CÁC DOANH NGHIỆP XÂY LẮP 1.1.1. Chi phí sản xuất và phân loại chi phí sản xuất 1.1.1.1. Khái niệm Chi phí sản xuất trong doanh nghiệp xây lắp là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ các hao phí về lao động sống và lao động vật hoá mà doanh nghiệp đã chi ra để tiến hành các hoạt động sản xuất thi công trong một thời kỳ nhất định. Hao phí lao động sống là chi phí tiền lương, thưởng, phụ cấp và các khoản trích theo lương của người lao động. Hao phí lao động vật hoá là chi phí nguyên vật liệu, chi phí khấu hao tài sản cố định. 1.1.1.2. Phân loại chi phí sản xuất Phân loại chi phí sản xuất là việc sắp xếp các loại chi phí khác nhau vào từng nhóm theo những tiêu thức nhất định. Trên thực tế có rất nhiều cách phân loại khác nhau, tuy nhiên lựa chọn tiêu thức phân loại nào thì phải dựa vào yêu cầu của công tác quản lý và hạch toán của từng doanh nghiệp. Để phục vụ công tác quản lý và hạch toán chi phí sản xuất được chặt chẽ và có hiệu quả, thông thường người ta phân loại chi phí sản xuất trong các doanh nghiệp xây lắp theo các tiêu thức sau:  Phân loại chi phí sản xuất theo yếu tố chi phí Theo cách phân loại này, căn cứ vào nội dung, tính chất kinh tế của chi phí để chia chi phí sản xuất xây lắp thành các yếu tố chi phí, không phân biệt mục đích, công dụng, địa điểm phát sinh chi phí đó như thế nào. Theo quy định hiện hành toàn bộ chi phí trong doanh nghiệp xây lắp được chia thành các yếu tố chi phí sau: - Chi phí nguyên liệu, vật liệu: bao gồm toàn bộ giá trị nguyên liệu, vật liệu chính, vật liệu phụ, nhiên liệu, phụ tùng thay thế, công cụ, dụng cụ, thiết bị xây dựng cơ bản mà doanh nghiệp đã dùng cho hoạt động sản xuất trong kỳ như: gạch, cát, xi măng, sắt, cốp pha,… - Chi phí nhân công: bao gồm toàn bộ chi phí phải trả cho người lao động về tiền lương, tiền công và các khoản phụ cấp, trợ cấp mang tính chất lương, các khoản trích theo lương như BHXH, BHYT, KPCĐ. 6 - Chi phí khấu hao TSCĐ: bao gồm tổng số chi phí khấu hao của những TSCĐ dùng trực tiếp cho sản xuất thi công và những TSCĐ phục vụ cho nhu cầu quản lý. - Chi phí dịch vụ mua ngoài: là toàn bộ số tiền doanh nghiệp xây lắp chi trả cho các loại dịch vụ mua từ bên ngoài phục vụ cho hoạt động sản xuất như: tiền điện, tiền điện thoại, tiền nước, chi phí thuê máy,… - Chi phí khác bằng tiền: bao gồm các khoản chi phí khác chi ra bằng tiền cho hoạt động sản xuất không thuộc các chi phí đã kể trên như: tiếp khách, hội nghị Ý nghĩa Với cách phân loại này, doanh nghiệp xác định được kết cấu tỷ trọng của từng loại chi phí trong tổng chi phí sản xuất để lập thuyết minh báo cáo tài chính đồng thời phục vụ cho nhu cầu của công tác quản trị trong doanh nghiệp, làm cơ sở để lập mức dự toán cho kỳ sau  Phân loại theo khoản mục chi phí trong giá thành sản phẩm Theo cách phân loại này, căn cứ vào mục đích và công dụng của từng khoản mục chi phí để sắp xếp chi phí sản xuất xây lắp thành các khoản mục chi phí xây lắp. Do vậy cách phân loại này còn là phân loại chi phí sản xuất theo khoản mục bao gồm: - Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: là toàn bộ chi phí về nguyên liệu, vật liệu chính, vật liệu phụ, vật kết cấu, vật liệu luân chuyển ( ván khuôn, giàn giáo )... tham gia tham gia cấu thành thực thể sản phẩm xây lắp và giúp cho việc thực hiện và hoàn thành khối lượng xây lắp ( không kể vật liệu cho máy móc thi công và hoạt động sản xuất chung). - Chi phí nhân công trực tiếp: bao gồm tiền lương, tiền công và các khoản phu cấp có tính chất tiền lương trả cho công nhân trực tiếp xây lắp (không bao gồm các khoản trích theo lương của công nhân trực tiếp xây lắp, điều khiển máy thi công, nhân viên phân xưởng) - Chi phí sử dụng máy thi công: Chi phí sử dụng máy thi công là những chi phí cho các máy thi công nhằm thực hiện khối lượng xây lắp bằng máy, bao gồm: tiền lương và các khoản phụ cấp 7 lương của công nhân trực tiếp điều khiển máy thi công, chi phí khấu hao máy thi công, chi phí về nhiên liệu, năng lượng dùng cho máy thi công, chi phí dịch vụ mua ngoài, chi phí khác bằng tiền khác phục vụ máy thi công. Máy thi công xây lắp là một bộ phận của tài sản cố định, bao gồm tất cả các loại xe máy kể cả thiết bị được chuyển động bằng động cơ (chạy bằng hơi nước, xăng dầu, diezen…) được sử dụng trực tiếp cho công tác xây lắp trên các công trường thay thế cho sức lao động của con người trong các công việc làm đất, làm đá, bê tông, máy san nền, máy xúc, cần cẩu,… Chi phí sử dụng máy thi công gồm chi phí thường xuyên và chi phí tạm thời. - Chi phí sản xuất chung: là những chi phí liên quan phục vụ, quản lý sản xuất kinh doanh và những chi phí có tính chất chung phát sinh ở xí nghiệp, công trường,... bao gồm: lương nhân viên quản lý xí nghiệp, các khoản trích BHXH, BHYT, KPCĐ theo tỷ lệ quy đinh trên tiền lương của công nhân trực tiếp xây lắp, công nhân điều khiển xe, máy thi công và nhân viên quản lý xí nghiệp, khấu hao TSCĐ dùng chung cho hoạt động của xí nghiệp và những chi phí khác liên quan đến hoạt động xí nghiệp Ý nghĩa Phân loại chi phí theo cách này giúp doanh nghiệp theo dõi được từng khoản mục chi phí phát sinh, giúp cho nhà quản lý kiểm soát chi phí phát sinh ở đâu, tăng hay giảm so với dự toán. Từ đó, doanh nghiệp có biện pháp nhằm kiểm soát từng khoản mục chi phí để hạ giá thành công trình, làm tài liệu tham khảo để lập định mức chi phí sản xuất, lập giá thành kế hoạch cho kỳ sau  Phân loại chi phí sản xuất theo phương pháp tập hợp chi phí sản xuất và mối quan hệ với đối tượng chịu chi phí Cách phân loại này căn cứ vào mối quan hệ giữa chi phí và đối tượng chịu chi phí để phân loại chi phí sản xuất thành 2 loại: - Chi phí trực tiếp: là những chi phí có liên quan trực tiếp đến một đối tượng chịu chi phí ( một hạng mục công trình nhất định) và hạch toán vào một đối tượng có liên quan như: chi phí nguyên vật liệu, chi phí tiền lương công nhân sản xuất,… 8 - Chi phí gián tiếp: là chi phí liên quan đến viêc thi công nhiều công trình, hạng mục công trình bao gồm: chi phí quản lý ở xí nghiệp, các chi phí phát sinh chung… Khi các chi phí này phát sinh, kế toán tiến hành tập hợp và phân bổ cho các đối tượng liên quan theo một tiêu thức thích hợp. Ý nghĩa Cách phân loại này có ý nghĩa trong việc xác định phương pháp tập hợp và phân bổ chi phí cho các đối tượng liên quan một cách chính xác, hợp lý, đảm bảo tính đúng đắn của giá thành. Ngoài ra ta còn có các cách phân loại khác như:  Phân loại theo mối quan hệ giữa chi phí sản xuất với khối lượng sản phẩm lao vụ hoàn thành bao gồm: chi phí cố định (định phí) , chi phí biến đổi (biến phí), chi phí hỗn hợp  Phân loại theo phạm vi sử dụng và vai trò của chi phí trong quá trình sử dụng, bao gồm: chi phí cơ bản, chi phí chung Tóm lại, mỗi cách phân loại đều có ý nghĩa riêng và đều xuất phát từ mục đích là quản lý các chi phí phát sinh một cách có hiệu quả nhằm tiết kiệm chi phí sản xuất, hạ thấp giá thành sản phẩm, tránh tình trạng thất thoát, lãng phí để từ đó có thể tính giá thành một cách chính xác, đúng và đủ 1.1.2. Giá thành sản phẩm xây lắp 1.1.2.1. Khái niệm Giá thành sản phẩm xây lắp là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ các chi phí mà doanh nghiệp bỏ ra nhưng có liên quan đến khối lượng xây lắp đã hoàn thành. Giá thành là một chỉ tiêu chất lượng tổng hợp có ý nghĩa quan trọng trong công tác quản lý doanh nghiệp và nền kinh tế. Thông qua chỉ tiêu giá thành người ta có thể đánh giá được khả năng huy động và sử dụng tiết kiệm, hợp lý các yếu tố chi phí nhằm thực hiện các chức năng của giá thành là chức năng bù đắp chi phí, chức năng lập giá và chức năng đòn bẩy kinh tế. 1.1.2.2. Phân loại giá thành sản phẩm  Giá thành dự toán: 9 Là tổng các chi phí dự toán để hoàn thành khối lượng xây lắp công trình, hạng mục công trình. Giá thành dự toán là chỉ tiêu giá thành được xây dựng trên cơ sở thiết kế kỹ thuật đã được duyệt, các định mức kinh tế kỹ thuật do Nhà nước quy định, tính theo đơn giá tổng hợp cho từng khu vực thi công và phân tích định mức Do sản phẩm có giá trị lớn, thời gian thi công kéo dài và thực hiện thi công ngoài trời nên chịu ảnh hưởng của các yếu tố tự nhiên. Sản phẩm mang tính chất đơn chiếc, quy mô lớn, kết cấu phức tạp. Vì vậy phải có dự toán, thiết kế riêng cho từng công trình, hạng mục công trình để đảm bảo hoàn thành công trình đúng tiến độ, đạt chất lượng. Đồng thời tránh được thiệt hại ở mức thấp nhất nên việc xác định giá thành dự toán là điều cần thiết. Dựa vào giá trị dự toán của từng công trình, hạng mục công trình có thể xác định giá thành dự toán theo công thức: Giá thành dự toán của công trình, hạng mục công trình Giá trị dự toán trước thuế = của công trình, hạng Thu nhập chịu thuế - tính trước mục công trình Trong đó: Giá trị dự toán xây lắp được xác định dựa theo mức tiêu hao vật tư, lao động, chi phí sử dụng máy,… và mặt bằng giá cảcuar khu vực từng thời kỳ do các cơ quan có thẩm quyền ban hành. Thu nhập chịu thuế tính trước được xác định dựa trên cơ sở lãi định mức trong xây dựng cơ bản được Nhà nước xác định trong từng thời kỳ, cho từng loại công trình. Thông qua giá thành dự toán để đánh giá kết quả của doanh nghiệp và giá thành dự toán là hạn mức kinh phí cao nhất mà doanh nghiệp xây lắp có thể chi ra nhằm đảm bảo sản xuất kinh doanh có lãi. Nó là tiêu chuẩn để đơn vị phấn đấu hạ thấp định mức thực tế. 10  Giá thành kế hoạch: Giá thành kế hoạch được xác định từ những điều kiện và đặc điểm cụ thể của một doanh nghiệp xây lắp trong một kỳ kế hoạch nhất định. Giá thành kế hoạch Giá thành dự toán của công trình, hạng = của công trình, hạng mục công trình mục công trình Mức hạ - giá thành Chênh lệch ± kế hoạch định mức (nếu có) Giá thành kế hoạch là căn cứ để so sánh, phân tích tình hình thực hiện kế hoạch giá thành, là mục tiêu phấn đấu hạ giá thành của doanh nghiệp.  Giá thành định mức: Giá thành định mức được xác định trên cơ sở đặc điểm kết cấu của công trình, phương pháp tổ chức thi công theo các định mức chi phí đã đạt được trong doanh nghiệp ở thời điểm bắt đầu thi công công trình. Giá thành định mức phản ánh mức độ chi phí đã đạt được, nên khi các định mức thay đổi thi giá thành định mức sẽ thay đổi và được tính toán lại cho phù hợp với định mức chi phí đạt được cho từng thời kỳ.  Giá thành thực tế: Là toàn bộ chi phí thực tế đã bỏ ra để hoàn thành công tác xây lắp và được xác định theo số liệu kế toán tập hợp cung cấp. Xác định giá thành thực tế là để so sánh với giá thành kế hoạch và giá thành dự toán để biết được trình độ tổ chức quản lý sản xuất của doanh nghiệp. Qua đó, so sánh với các công trình khác, các doanh nghiệp khác từ đó có những biện pháp quản lý phù hợp hơn. 1.1.3. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất với giá thành sản phẩm xây lắp Chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm là hai mặt biểu hiện của một quá trình sản xuất có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, có sự giống nhau về chất vì đều là những hao phí về lao động sống và lao động vật hoá mà doanh nghiệp đã chi ra trong quá trình sản xuất thi công. Tuy nhiên, giữa chúng cũng có sự khác nhau về lượng và thời gian. Cụ thể là: