BÀI DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP: “GIÁO DỤC TÌNH YÊU THƯƠNG CON NGƯỜI”
Phần A:
ĐẶT VẤN ĐỀ
Lí do chọn chủ đề
1) Cơ sở lí luận
Dạy học theo chủ đề tích hợp là một trong những quan điểm giáo dục, đã trở
thành xu thế trong việc xác định nội dung dạy học ở nhà trường THCS trong giai
đoạn hiện nay và trong xây dựng chương trình môn học ở nhiều nước phát triển
trên thế giới. Đặc biệt đó sẽ là một trong những phương pháp dạy học được áp
dụng tại Sở GD & ĐT Hà Nội trong những năm tới. Việc dạy học theo chủ đề tích
hợp được xây dựng trên những quan điểm tích cực về quá trình học tập và dạy học
sẽ giúp phát triển các năng lực giải quyết những vấn đề phức tạp, làm cho việc học
tập trở nên có ý nghĩa hơn với học sinh so với việc các môn học, các hoạt động
giáo dục thực hiện riêng rẽ.
Dạy học theo chủ đề tích hợp nhằm nâng cao năng lực của người học giúp đào
tạo ra những con người có đầy đủ phẩm chất và năng lực để giải quyết các vấn đề
của cuộc sống hiện đại. Dạy học theo chủ đề tích hợp là tư tưởng, là nguyên tắc và
là quan điểm hiện đại trong giáo dục.
Đối với nền giáo dục Việt Nam hiện nay, việc hiểu đúng và vận dụng phù hợp
dạy học theo chủ đề tích hợp sẽ đem lại những hiệu quả tích cực đối với từng phân
môn trong nhà trường THCS. Nó là sự kết hợp nội dung từ các môn học thành kiến
thức tổng hợp, hoặc lồng ghép các nội dung cần thiết vào những nội dung vốn có
của môn học. Như vậy, thông qua dạy học theo chủ đề tích hợp, những kiến thức,
kĩ năng được học ở môn học này có thể được sử dụng như công cụ để nghiên cứu,
học tập ở các môn học khác.
2. Cơ sở thực tiễn.
Xu hướng dạy học tổng hợp cũng như các kinh nghiệm dạy học theo chủ đề tích
hợp được thực hiện ở nhiều nước trên thế giới.
- Thực tế nền giáo dục Việt Nam, việc dạy học theo chủ đề tích hợp đã được thể hiện
trong một số môn học ở bậc Tiểu học như các môn khoa học tự nhiên, khoa học xã
hội và cho đến ngày nay vẫn được định hướng ở Tiểu học.
- Môn Ngữ văn 8 có nhiều nội dung, chủ đề, bài học có thể vận dụng kiến thức như
môn Sinh học, Địa Lí, Lịch sử , Giáo dục công dân,...
- Định hướng vận dụng quan điểm dạy học theo chủ đề tích hợp trong giáo dục giai
đoạn sau năm 2015 của bộ GD & ĐT : Việt Nam nằm trong lộ trình đổi mới đồng
bộ phương pháp dạy học kiểm tra, đánh giá của các cấp học theo định hướng phát
triển năng lực toàn diện của học sinh trên tinh thần nghị quyết 29 - NQ/TW về đổi
mới căn bản về giáo dục và đào tạo, đề án “ Đổi mới chương trình, sách giáo
khoa giáo dục phổ thông”, Bộ GD & ĐT tiếp tục chỉ đạo các cơ sở GD tăng
cường bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên sẵn sàng đáp ứng mục
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1
GV: Nguyễn Thu Hằng, Nguyễn Thị Hồng Thu - Trường THCS Dương Xá – Năm học 2014 - 2015
BÀI DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP: “GIÁO DỤC TÌNH YÊU THƯƠNG CON NGƯỜI”
tiêu đổi mới, trong đó tăng cường năng lực dạy học theo định hướng tích hợp” là
một trong những vấn đề cần được ưu tiên.
- Theo đề án này thì giáo dục cần phải đổi mới căn bản, toàn diện, phương pháp dạy
học theo chủ đề tích hợp là định hướng về nội dung và phương pháp dạy học, trong
đó vai trò của mỗi giáo viên là một tổ chức, hướng dẫn học sinh biết huy động,
tổng hợp kiến thức, kĩ năng thuộc nhiều môn học khác nhau, nhằm giải quyết các
nhiệm vụ học tập. Thông qua đó hình thành kiến thức, kĩ năng mới, phát triển
những năng lực cần thiết, nhất là những năng lực giải quyết vấn đề trong học tập và
thực tiễn cuộc sống, nhằm đào tạo những con người có năng lực phát triển toàn
diện và giải quyết vấn đề, đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế- xã hội thời kì hội nhập.
- Tuy nhiên, thực tế cho thấy: nền giáo dục Việt Nam hiện nay có đặc điểm cơ bản là
định hướng nội dung, chú trọng truyền thụ tri thức khoa học theo các môn học đã
được quy định trong chương trình dạy học những nội dung của từng môn học đều
dựa trên khoa học chuyên ngành tương ứng. Do vậy, người dạy chỉ chú trọng trang
bị cho học sinh hệ thống tri thức khoa học khách quan, chưa chú trọng đầy đủ đến
chủ thể người học cũng như đến khả năng thực hành ứng dụng tri thức đã học trong
những tình huống thực tiễn.
Vì vậy, việc dạy học theo chủ đề tích hợp là việc làm vô cùng cần thiết, cần
được thực hiện đồng bộ và lâu dài.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2
GV: Nguyễn Thu Hằng, Nguyễn Thị Hồng Thu - Trường THCS Dương Xá – Năm học 2014 - 2015
BÀI DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP: “GIÁO DỤC TÌNH YÊU THƯƠNG CON NGƯỜI”
Phần B:
NỘI DUNG
1) Vai trò dạy học theo chủ đề tích hợp ở trường THCS.
Dạy học theo chủ đề tích hợp xuất phát từ yêu cầu của mục tiêu dạy học phát
triển năng lực học sinh, đòi hỏi phải tăng cường yêu cầu học sinh vận dụng kiến
thức vào giải quyết vấn đề thực tiễn.
Khi giải quyết một vấn đề trong thực tiễn bao gồm cả Tự nhiên và xã hội đòi
hỏi học sinh phải vận dụng kiến thức tổng hợp liên quan đến nhiều môn học. Dạy
học cần phải tăng cường theo hướng tích hợp, .
Dạy học theo chủ đề tích hợp có nghĩa là đưa những nội dung giáo dục có liên
quan vào quá trình dạy học các môn học như: tích hợp giáo dục đạo đức, lối sống,
giáo dục pháp luật, giáo dục về chủ quyền quốc gia về biên giới, biển, đảo, giáo
dục sử dụng tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường, an toàn giao thông, lòng
thương người, lòng yêu nước,...
Còn dạy học liên môn là phải xác định các nội dung kiến thức liên quan đến hai
hay nhiều môn học để dạy học tránh việc học sinh phải học lại nhiều lần cùng một
nội dung kiến thức ở các môn khác nhau. Đối với những kiến thức, môn học nào
chiếm ưu thế thì có thể bố trí dạy trong chương trình môn đó và không dạy lại ở
các môn khác.
Trường hợp nội dung kiến thức có tính liên môn cao hơn thì sẽ tách ra thành
các chủ đề để tổ chức dạy học riêng vào một thời điểm phù hợp, song song với quá
trình dạy học các bộ môn liên quan.
2) Ưu điểm của dạy học theo chủ đề tích hợp:
a) Ưu điểm với học sinh
Các chủ đề dạy học tích hợp có tính thực tiễn nên sinh động hấp dẫn với học sinh,
có ưu thế trong việc tạo ra động cơ hứng thú học tập cho học sinh.
- Học các chủ đề tích hợp, học sinh được tăng cường vận dụng kiến thức tổng hợp và
giải quyết các tình huống thực tiễn, ít phải ghi nhớ kiến thức một cách máy móc.
- Điều quan trọng hơn là các chủ đề tích hợp giúp cho học sinh không phải học đi
học lại nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học khác nhau, tránh quá
tải, nhàm chán, tăng sự hiểu biết tổng quát cũng như khả năng ứng dụng của kiến
thức tổng hợp vào thực tiễn.
b. Ưu điểm đối với giáo viên:
- Lúc đầu mỗi giáo viên phải gặp chút khó khăn do việc phải tìm hiểu sâu hơn những
kiến thức từ các môn học khác, giáo viên cần nhiều thời gian đầu tư vào soạn giáo
án, tìm kiếm nhiều thông tin và phải có kiến thức liên ngành vững vàng.
- Mặt khác, áp lực về thời lượng tiết dạy phân phối chương trình số lượng môn học
khiến cả người dạy và người học chưa thể toàn tâm toàn ý mà chỉ dừng lại ở một số
bài học, một số chủ đề.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3
GV: Nguyễn Thu Hằng, Nguyễn Thị Hồng Thu - Trường THCS Dương Xá – Năm học 2014 - 2015
BÀI DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP: “GIÁO DỤC TÌNH YÊU THƯƠNG CON NGƯỜI”
- Tuy nhiên, khó khăn này chỉ là bước đầu và có thể khắc phục dễ dàng. Vì: Thứ
nhất, trong quá trình dạy học môn học của mình, giáo viên cũng phải thường xuyên
dạy những kiến thức có liên quan đến môn học khác, nên đã có những hiểu biết
đến những kiến thức đó. Thứ hai là: với việc đổi mới phương pháp dạy học hiện
nay, vai trò của giáo viên không còn là người truyền thụ kiến thức mà là người tổ
chức, kiểm tra định hướng hoạt động học của học sinh ở cả trong và ngoài lớp học
Vì vậy giáo viên các bộ môn liên quan có điều kiện và chủ động hơn trong việc
phối hợp và hỗ trợ nhau trong dạy học.
- Như vậy, dạy học theo các chủ đề tích hợp không những giảm tải cho giáo viên
trong việc dạy các kiến thức của môn học mà còn có tác dụng bồi dưỡng, nâng cao
kiến thức và kĩ năng sư phạm cho giáo viên, góp phần phát triển đội ngũ giáo viên
thành những người có đủ năng lực dạy học kiến thức tích hợp. Thế hệ giáo viên
tương lai sẽ được đào tạo về dạy học theo chủ đề tích hợp ngay trong quá trình đào
tạo giáo viên ở các trường Sư phạm.
3) Vai trò của dạy học theo chủ đề tích hợp: “GIÁO DỤC HỌC SINH
TÌNH YÊU THƯƠNG CON NGƯỜI QUA BÀI HỌC MÔN NGỮ
VĂN 8: TIẾT 30. CHIẾC LÁ CUỐI CÙNG” – O.HEN-RI.
Môn Ngữ văn là một môn khoa học khó đối với học sinh, các em rất ngại học văn
vì thứ nhất là dài, thứ hai là dù các em có cảm nhận được cái hay cái đẹp của tác
phẩm văn chương chăng nữa thì việc diễn đạt cái mình hiểu thành đoạn văn, bài
văn còn nhiều hạn chế vì thế em rất ít khi đạt điểm cao của môn Ngữ văn.
Bên cạnh đó trong xã hội hình thành yêu chuộng các môn Toán, Lí, Hóa, Ngoại ngữ…
Vì thế, một bộ phận học sinh còn lười học văn, ngại học văn, không thích học văn.
Đó là một thực trạng đáng buồn và chính vì vậy, điều trăn trở lớn nhất đối với
người giáo viên là làm thế nào để khơi gợi niểm yêu thích, say mê môn học này –
một môn học có chức năng rất cao quý góp phần hình thành nhân cách giáo dục
con người hướng tới Chân - Thiện - Mĩ .
Một điều đáng chú ý nữa là hiện nay trong xã hội, tình trạng đạo đức xuống cấp là
một vấn đề có thực, lòng yêu thương con người bị mai một. Vì thế thông qua bài
học, việc bồi dưỡng cho các em những tình cảm cao đẹp, lòng yêu thương con
người, biết quan tâm chia sẻ cảm thông và hi sinh vì hạnh phúc của mọi người là
việc làm cẩn thiết.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
4
GV: Nguyễn Thu Hằng, Nguyễn Thị Hồng Thu - Trường THCS Dương Xá – Năm học 2014 - 2015
BÀI DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP: “GIÁO DỤC TÌNH YÊU THƯƠNG CON NGƯỜI”
Phiếu mô tả hồ sơ dạy học dự thi của giáo viên
1. TÊN HỒ SƠ:
Chủ đề:
GIÁO DỤC TÌNH YÊU THƯƠNG CON NGƯỜI
QUA BÀI HỌC MÔN NGỮ VĂN 8:
Tiết 30: “CHIẾC LÁ CUỐI CÙNG” (tiếp)
O. Hen- ri
Các môn học cần vận dụng kiến thức: Ngữ văn, Lịch sử, Địa lí, Sinh học,
Giáo dục công dân, Giáo dục nếp sống văn minh thanh lịch, Âm nhạc, Mĩ thuật,,..
2. MỤC TIÊU DẠY HỌC:
a) Kiến thức:
Trên cơ sở phần văn bản trích đoạn kết thúc truyện ngắn “ Chiếc lá cuối cùng” của
O Hen-ri, học sinh cần:
- Khám phá vài nét cơ bản nghệ thuật truyện ngắn của nhà văn Mĩ O. Hen – ri.
- Rung động trước cái hay cái đẹp.
- Thấy được tình yêu thương cao cả của nhân vật trong truyện.
b) Kĩ năng:
- Rèn luyện kĩ năng về phần tập làm văn, tóm tắt văn bản tự sự, kiến thức kĩ năng
phân tích, đánh giá nhân vật.
- Nêu cảm nhận về nhân vật (kiến thức phần tập làm văn lớp 7)
- Liên hệ lịch sử (kiến thức về lịch sử lớp 8)
- Nhận thức về tình yêu thương . ( Kiến thức về tình yêu thương con người – Giáo
dục công dân lớp 6)
- Cảm nhận vẻ đẹp của bức tranh chiếc lá (kiến thức môn Mĩ thuật)
- Liên hệ về bài hát cách sống đẹp (Kiến thức Âm nhạc)
- Liên hệ nhân vật trong truyện với nhân vật khác trong các tác phẩm văn học khác
(Kiến thức môn Ngữ văn)
- Các kĩ năng làm việc nhóm tham gia các hoạt động trong bài học, đặc biệt là thực
hành, ứng dụng bổ sung… để phát huy năng lực bản thân (năng lực giải quyết vấn
đề, năng lực cảm thụ thẩm mĩ, năng lực hợp tác, năng lực sáng tạo, năng lực giao
tiếp…)
- Vận dụng kiến thức để nhận biết khí hậu của quốc gia được nêu trong truyện (Kiến
thức môn Địa Lí), đặc điểm sinh trưởng của thực vật để lí giải một số hiện tượng
trong đời sống nêu trong truyện (Kiến thức Sinh học)…
c) Thái độ tình cảm:
- Thắp lên ngọn lửa yêu thương, quan tâm, chăm sóc bạn bè, người thân, mọi
người…
- Biết sống vì mọi người.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
5
GV: Nguyễn Thu Hằng, Nguyễn Thị Hồng Thu - Trường THCS Dương Xá – Năm học 2014 - 2015
BÀI DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP: “GIÁO DỤC TÌNH YÊU THƯƠNG CON NGƯỜI”
- Giáo dục kĩ năng sống tích hợp giáo dục nếp sống văn minh thanh lịch: trong cuộc
sống, ta phải không ngừng mơ ước, khát vọng, sống cống hiến, sống yêu thương,
sống sẻ chia…
- Giáo dục lòng yêu thích say mê trước vẻ đẹp của tác phẩm văn chương…
3. ĐỐI TƯỢNG DẠY HỌC CỦA BÀI HỌC
- Đối tượng dạy học của bài học này là học sinh khối lớp 8.
Cụ thể: lớp 8c
Số lượng học sinh: 40 em
Đặc điểm: Lứa tuổi thiếu niên: nhận thức về xã hội còn hạn chế.
Kinh nghiệm sống chưa có nhiều.
Nhưng bên cạnh đó, các em có những đặc điểm đặc trưng của lứa tuổi: rất hồn
nhiên ngây thơ, trong sáng.
Vì thế: việc giáo dục cho các em nhận thức về một tình bạn cao đẹp là hết sức cần
thiết.
Qua bài học, GV định hướng cho các em về tình bạn đẹp, về mơ ước khát vọng đẹp
đẽ đối với mỗi con người có tác dụng tốt trong hình thành, phát triển nhân cách.
Bên cạnh đó, GD các em lối sống biết chia sẻ, yêu thương, biết hi sinh để đem lại
hạnh phúc cho con người.
4. Ý NGHĨA CỦA BÀI HỌC
a) Đối với thực tiễn dạy học.
- Bài học có ý nghĩa rất quan trọng trong chương trình, đem lại cho HS những hiểu
biết cơ bản nhất về nghệ thuật truyện ngắn của nhà văn Mĩ O Hen-ri.
- Qua bài học, học sinh hiểu được giá trị của nghệ thuật chân chính là nghệ thuật
phục vụ con người, vì con người.
- Đồng thời học sinh có những cảm nhận về tinh thân nhân văn cao cả thấm đẫm
trong từng trang văn bản.
- Bài học cũng rèn luyện cho các em kĩ năng nói, kĩ năng cảm thụ đánh giá văn
chương, liên hệ, so sánh để thấy những điểm tương đồng về nội dung, tư tưởng,
nghệ thuật của tác phầm này với tác phẩm khác.
b) Đối với thực tiễn đời sống
- Lòng yêu thương con người là một phầm chất rất cần được ngợi ca. Nhất là trong
tình hình xã hội ngày nay, đạo đức xuống cấp, lòng yêu thương con người bị xói
mòn, nhiều người sống vô cảm với xung quanh: với bạn bè, với người thân.
- Giáo dục lòng yêu thương con người, sự đồng cảm sẻ chia, quan tâm, hi sinh vì
hạnh phúc của mọi người là một việc làm rất cần thiết. Và đấy là chức năng cao cả
của văn chương, sứ mệnh của văn chương: hướng con người vươn tới CHÂN –
THIỆN – MĨ, những giá trị đích thực của cuộc sống.
5. THIẾT BỊ DẠY HỌC, HỌC LIỆU
- Giáo viên: Giáo án, sách giáo khoa
+ Các thiết bị: Máy Profecter, Máy chiếu, máy quay video clip.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
6
GV: Nguyễn Thu Hằng, Nguyễn Thị Hồng Thu - Trường THCS Dương Xá – Năm học 2014 - 2015
BÀI DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP: “GIÁO DỤC TÌNH YÊU THƯƠNG CON NGƯỜI”
+ Ứng dụng CNTT: Bài giảng trình chiếu…
+ Các học liệu khác: Chân dung nhà văn Mĩ O Hen-ri, các tác phẩm nổi tiếng của
ông, tranh vẽ, phiếu bài tập, bảng phụ, giấy A0, bút dạ, phấn màu,…
- HS: Soạn bài. Vẽ tranh minh họa (tùy khả năng)
Thảo luận các vấn đề GV đã giao.
Tìm hiểu các tư liệu về nhà văn O Hen-ri tìm đọc các truyện ngắn khác của ông.
Sưu tầm bài hát (VD: bài: Bài ca chiếc lá - Trịnh Công Sơn).
6. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC VÀ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
Tiết 30: CHIẾC LÁ CUỐI CÙNG (tiếp)
- O Hen-ri –
TIẾN TRÌNH LÊN LỚP
* Kiểm tra bài cũ
- Câu hỏi: Đọc truyện “Chiếc lá cuối cùng” (O Hen-ri), khi chứng kiến cảnh Giôn –
xi tuyệt vọng đón đợi cái chết, em có cảm nhận như thế nào về nhân vật này?
- (Yêu cầu trả lời:
+ Cô gái yếu đuối, đáng thương, tội nghiệp, bệnh tật nặng, nghèo túng thiếu
niềm tin vào cuộc sống.
+ Người nghệ sĩ có lòng tự trọng)
* Khởi động
Giáo viên dẫn vào bài:
Ở tiết học trước, qua phần phân tích văn bản “Chiếc lá cuối cùng”, chúng ta đã
cảm nhận được hình ảnh cô gái Giôn – xi một cô gái yếu đuối tuyệt vọng, bất lực
trước bệnh tật và luôn chìm đắm trong tấn bi kịch tinh thần của người họa sĩ chân
chính: không muốn sống thừa, không muốn trở thành gánh nặng cho người khác. Ở
cô gái bé nhỏ này, cái dấu hiệu duy nhất của cuộc sống là “đôi mắt trân trân nhìn
vào đầu hồi bức tường gạch bên cạnh” với một niềm tin bất hạnh: “Khi chiếc lá
thường xuân cuối cùng rụng xuống cô sẽ ra đi”
Suy nghĩ đó của cô gái thật ngây thơ và đáng thương, không chỉ ám ảnh Xiu,
cụ Bơ-men mà còn cả đối với người đọc. Bởi trong tháng 11 – mùa đông của nước
Mĩ, những con mưa giông bão tuyết có thể tới bất cứ lúc nào và làm chiếc lá
thường xuân cuối cùng ấy rụng đi, cuốn theo cả niểm tin vào của cuộc sống Giônxi theo mãi.
Liệu có một phép màu nhiệm nào sẽ đến để giúp Giôn-xi thoát khỏi bàn tay của
Thần Chết? Câu hỏi đó sẽ được cô và các em giải đáp trong tiết học hôm nay...
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
7
GV: Nguyễn Thu Hằng, Nguyễn Thị Hồng Thu - Trường THCS Dương Xá – Năm học 2014 - 2015
BÀI DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP: “GIÁO DỤC TÌNH YÊU THƯƠNG CON NGƯỜI”
Nội dung bài mới:
Hoạt động
của GV – HS
Nộidung cần đạt
Vận dụng
kiến thức
Hình thành
và phát triển
năng lực HS
I/ Tìm hiểu chung
II/ Tìm hiểu chi tiết
văn bản.
1. Trước đêm mưa bão
2. Sau đêm mưa bão
khiến chiếc lá thường
xuân rụng xuống
HS: Đọc đoạn văn:
“ Khi trời vừa hửng sáng
vịnh Naplơ”
GV: ? Khi trời vừa hửng
sáng, sau một đêm gió
bấc ào ào, mưa đập
mạnh vào cửa sổ rơi lộp
độp thì điều gì đã xảy ra
với chiếc lá cuối cùng ?
Ý nghĩa ?
-HS vận dụng
kiến thức về Địa
lí ( mùa đông ở
nước Mĩ rất
khắc
nghiệt,
nhiệt độ xuống
thấp, mưa bão
tuyết)
-HS vận dụng
kiến thức môn
Sinh học (trong
quá trình phát
triển của cây
cối, mùa đông
cây trút lá)
HS: Trả lời cá nhân
Chiếc lá thường xuân
vẫn còn.
-Giôn-xi có lí do để
sống, để vượt qua bệnh
tật.
Năng lực
quyết vấn đề
giải
- Năng lực giải
quyết vấn đề
GV: Chốt: Sau đêm mưa
bão dập vùi, chiếc lá
thường xuân vẫn bám trụ
kiên cường trên cành. Đó
là cái lí do để G vượt qua
chính mình để có nghị
lực sống.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
8
GV: Nguyễn Thu Hằng, Nguyễn Thị Hồng Thu - Trường THCS Dương Xá – Năm học 2014 - 2015
BÀI DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP: “GIÁO DỤC TÌNH YÊU THƯƠNG CON NGƯỜI”
G: Theo em, tại sao khi
trời vừa hửng sáng,
Giôn-xi - con người tàn
nhẫn ấy lại “vội vã” ra
lệnh kéo mành lên, và
khi thấy chiếc lá thường
xuân vẫn còn đó, cô lại
“nhìn hồi lâu” ?
-HS: Trả lời
Hành động của Giôn- xi
tưởng chừng mâu thuẫn
nhưng lại phù hợp với
diễn biến tâm lí của cô
khi đó:
+ Cô vội vã vì sau trận
bão như thế cô nghĩ nhất
định chiếc lá thường
xuân sẽ rụng, cô coi đó
là cái cớ để cô giải thoát
cho chính mình, cô sẽ ra
đi mãi mãi
+ Cô nhìn hồi lâu vì:
chiếc lá thường xuân bé
nhỏ ấy đã kiên cường
chống trọi với bão, tuyết,
mưa giông,…vẫn bám
trụ trên bức tường gạch
Có lẽ lúc đó cô đã rất
ngạc nhiên và có những
giây phút lắng lòng để
suy nghĩ về chính bản
thân mình một cách
nghiêm túc.
GV: Đây chính là sự tinh
tế của ngòi bút O Hen-ri:
Tác giả đã đưa ra những
chi tiết rất có ý nghĩa:
Nếu như ở phần văn bản
trước là chi tiết: Giôn-xi
lấy sự rơi rụng của chiếc
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
9
GV: Nguyễn Thu Hằng, Nguyễn Thị Hồng Thu - Trường THCS Dương Xá – Năm học 2014 - 2015
BÀI DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP: “GIÁO DỤC TÌNH YÊU THƯƠNG CON NGƯỜI”
lá thường xuân cuối cùng
làm điểm chốt kết thúc
cuộc sống của mình thì ở
phần này, chi tiết Giônxi nhìn chiếc lá thường
xuân hồi lâu có một ý
nghĩa đặc biệt: đã nhìn,
nhận thấy sự kiên cường
của chiếc lá nhỏ bé trước
sự vùi dập phũ phàng
của thiên nhiên. Điều đó
tác động đến tâm hồn
Giôn-xi, khiến cô suy
nghĩ về bản thân một
cách nghiêm túc
GV: Sau những giây
phút lặng lẽ suy ngẫm
ấy, Giôn-xi đã có những
thay đổi như thế nào về
hành động, suy nghĩ và
ước muốn?
HS: Trả lời:
-Giôn xi có những thay
đổi:
+Hành động: Gọi Xiu,
xin cháo, xem Xiu nấu
nướng
Lấy lại niềm ham
sống.
+Suy nghĩ:
*Thấy mình hư, muốn
chết là một tội.
* Có cái gì làm chiếc lá
thường xuân cuối cùng
vẫn còn, thấy mình tệ.
Sự thức tỉnh và hối lỗi.
+Ước muốn: Vẽ vịnh
Naplơ -> cháy lên ước
mơ, hi vọng.
Giôn-xi từ một cô gái
yếu đuối, nghĩ mình nhất
định sẽ chết, trở lại là
một cô gái trẻ trung với
Tích hợp giáo
dục tự nhận
thức bản thân
biết suy ngẫm
để điều chỉnh
bản thân
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
10
GV: Nguyễn Thu Hằng, Nguyễn Thị Hồng Thu - Trường THCS Dương Xá – Năm học 2014 - 2015
BÀI DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP: “GIÁO DỤC TÌNH YÊU THƯƠNG CON NGƯỜI”
niềm ham sống, khao
khát sống.
nghệ thuật đảo
ngược tình huống lần
I
GV: Chốt: Chiếc lá
thường xuân bé nhỏ
nâng đỡ một số phận
bé nhỏ.
Chi tiết chiếc lá là
một chi tiết nghệ thuật
đầy lãng mạn nhưng
cũng đậm chất hiện
thực.
Bởi nhờ chiếc lá bé
nhỏ ấy mà Giôn -xi –
một con người ở vực
sâu của tuyệt vọng đã
biết thức tỉnh, biết
nhận thức lại mình
“muốn chết là một tội”
Chiếc lá thường
xuân ấy đã giúp Giônxi hồi sinh lòng ham
sống, khao khát sống.
GV? Theo em, có
phải chỉ nhờ có chiếc
lá thường xuân mà
Giôn-xi hoàn toàn
bình phục?
HS: Trả lời:
- Chiếc lá thường xuân
là cái cớ để Giôn-xi
lấy lại niềm ham sống
-Nhưng chỉ nhờ chiếc
lá thường xuân thì
chưa đủ.
Để cơ thể yếu ớt của
Giôn-xi có thể bình
phục, còn có công rất
lớn nữa: đó là tình yêu
thương sâu sắc của
người bạn (Xiu đã
Tích hợp giáo Năng lực phán
dục tình bạn, đoán
yêu
thương,
giúp đỡ bạn khi
bạn gặp khó
khăn, hoạn nạn
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
11
GV: Nguyễn Thu Hằng, Nguyễn Thị Hồng Thu - Trường THCS Dương Xá – Năm học 2014 - 2015
BÀI DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP: “GIÁO DỤC TÌNH YÊU THƯƠNG CON NGƯỜI”
quan tâm chăm sóc
Giôn-xi hết lòng)
Giáo viên chốt bảng
Nhờ chiếc lá cuối
cùng và sự chăm sóc
tận tình của bạn mà
Giôn-xi đã hồi sinh
niềm ham sống, khát
khao sống.
GV: Chuyển ý:
Như vậy, có thể nói
rằng chiếc lá thường
xuân cuối cùng ấy đã
cải tử hoàn sinh cả về
thể xác lẫn tâm hồn
Giôn-xi, giúp cô thoát
khỏi lưỡi hái của Tử
thần. Đó là niềm vui
lớn lao của những
người yêu quý cô,
ngày đêm lo lắng
chăm sóc cho cô là
Xiu và cụ Bơ-men
GV: Nhưng niềm vui
ấy không trọn vẹn vì
Xiu bất ngờ nghe tin
về cụ Bơ-men. Đó là
tin gì?
HS: Trả lời:
Tin: Cụ Bơ-men ốm
nặng cụ mắc phải
bệnh tình nguy kịch
không còn hi vọng gì?
GV: Khi nghe tin về
cụ Bơ-men, Xiu lặng
lẽ không nói.
Em thử hình dung tâm
trạng của Xiu lúc đó.
Theo em tại sao tác
giả không miêu tả cụ
thể tâm trạng của Xiu
Năng lực tưởng
tượng, sáng tạo,
giải quyết vấn đề
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
12
GV: Nguyễn Thu Hằng, Nguyễn Thị Hồng Thu - Trường THCS Dương Xá – Năm học 2014 - 2015
BÀI DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP: “GIÁO DỤC TÌNH YÊU THƯƠNG CON NGƯỜI”
HS: Tưởng tượng, lí
giải
Xiu có thể có tâm
trạng:
1)Vì mải lo cho G, cô
quên chưa nghĩ đến cụ
Bơ-men
Tâm trạng này ít
xảy ra
2)Ngạc nhiên:
Vì cụ Bơ-men đang
khỏe mạnh chỉ sau
một đêm cụ viêm phổi
nặng, bệnh tình nguy
kịch
GV: Vì sao tác giả
không miêu tả cụ thể
tâm trạng Xiu?
HS trả lời:
+Đây là thủ pháp
nghệ thuật của tác giả
(Nếu miêu tả tâm
trạng của nhân vật
Xiu sẽ làm rõ được
nguyên nhân cụ Bơmen ốm nặng, câu
chuyện mất tính bất
ngờ, không hấp dẫn)
Thủ pháp nghệ
thuật độc đáo của nhà
văn O Hen-ri:
+Nghệ thuật buông
thả nhân vật, sự việc
+Xây dựng sự việc:
giấu kín sự việc tạo
sự bất ngờ tăng tính
lôi cuốn, hấp dẫn
Tích hợp dọc
vận dụng các
thủ pháp nghệ
thuật
làm nổi bật
nội dung
(HS khá, giỏi)
Khi đọc từ đầu câu
chuyện
đến
đây,
người đọc tưởng
chừng như bệnh viêm
Vận
thức
sinh
phổi
Năng lực sáng
sáng tạo tìm đọc
các truyện ngắn
khác của O Henri để rút ra đặc
điểm phong cách
nghệ thuật của
nhà văn
Năng lực vận
dụng kiến dụng kiến thức
bộ môn để giải quyết tình
học, viêm huống
nặng
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
13
GV: Nguyễn Thu Hằng, Nguyễn Thị Hồng Thu - Trường THCS Dương Xá – Năm học 2014 - 2015
BÀI DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP: “GIÁO DỤC TÌNH YÊU THƯƠNG CON NGƯỜI”
phổi sẽ cướp đi sinh
mạng của Giôn-xi, cô
gái đáng thương, tội
nghiệp.
nguy hiểm đến
tinh mạng.
Vận dụng kiến
thức về môn
Lịch sử:
Năng lực giải
Thế kỉ XIX: xã quyết vấn đề
hội nước Mĩ
phân hóa sâu
sắc
Người giàu –
người nghèo có
một
khoảng
cách lớn.
Đối với những
người
nghèo
không có tiền
chữa bệnh bi
quan, chán nản,
buông xuôi số
phận
GV: chốt: Tác giả
không miêu tả cụ thể
Xiu có tâm trạng, suy
nghĩ gì khi nghe tin cụ
Bơ- men ốm nặng,
đây chính là cách tổ
chức sắp xếp câu
chuyện theo thủ pháp:
buông thả nhân vật
giấu kín sự việc,…
Tạo những khoảng
lặng
Kích thích sự tưởng
tượng, trí tò mò của
độc giả, đẩy sự việc
lên mức kịch tính để
chuẩn bị cho kết thúc
bất ngờ. Đây là một
phong cách đặc trưng
của tác giả O Hen-ri.
GV:Chuyển ý:
Tại sao cụ Bơ-men bị
viêm
phổi
nặng,
chúng ta cùng tìm
hiểu phần cuối của
đoạn trích.
3/ Đêm mưa bão qua
lời kể của Xiu.
HS: Đọc phần văn bản:
“Cụ Bơ-men và Xiu
không nói gì, phải
chăng, cụ Bơ-men có
suy nghĩ phải làm gì
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
14
GV: Nguyễn Thu Hằng, Nguyễn Thị Hồng Thu - Trường THCS Dương Xá – Năm học 2014 - 2015
BÀI DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP: “GIÁO DỤC TÌNH YÊU THƯƠNG CON NGƯỜI”
để cứu Giôn-xi
? Động lực ấy đã
thôi thúc cụ làm gì?
HS: Trả lời: Vẽ Chiếc
lá cuối cùng
HS: Đọc đoạn văn:
“Cụ Bơ-men chết
…trên tường”.
GV: Hình ảnh cụ Bơmen trong đêm mưa
bão định mệnh ấy
được tác giả miêu tả
như thế nào?
HS: Trả lời
- Quần áo ướt sũng,
lạnh buốt
-Chiếc đèn bão: vẫn
còn thấy sáng
- Chiếc thang: bị lôi
khỏi chỗ cũ
- Những chiếc bút
lông vương vãi; một
bảng pha màu có màu
vàng trộn với màu
xanh.
- Ốm nặng trong
phòng.
*NT: Kể xen tả
Nổi bật hình ảnh
cụ Bơ-men
GV: Chốt
Bằng nghệ thuật kể
xen tả, với vài nét về
vẽ bằng ngôn ngữ
hình ảnh cụ Bơ-men
trong đêm mưa bão
định mệnh ấy hiện lên
khá đậm nét: Vừa
bình dị, thân quen với
công việc của người
họa sĩ là vẽ tranh
nhưng cũng thật phi
thường đặc biệt:
Năng lực giải
quyết vấn đề
Năng lực cảm thụ
thẩm mỹ.
Năng lực sáng
tạo, giải quyết
tình huống.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
15
GV: Nguyễn Thu Hằng, Nguyễn Thị Hồng Thu - Trường THCS Dương Xá – Năm học 2014 - 2015
BÀI DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP: “GIÁO DỤC TÌNH YÊU THƯƠNG CON NGƯỜI”
Giữa một đêm mùa
đông ảm đạm, lạnh
lẽo “gió bấc ào ào”
mưa đập mạnh vào
cửa sổ, một ông lão
với một cái thang
cheo leo, một ngọn
đèn bão leo lét, một
bảng pha màu, trên
bức tường cao 20 bộ
(khoảng 6m) để vẽ
chiếc lá thường xuân
thay cho chiếc lá cuối
cùng vừa lìa cành,
mong cứu người.
GV: Qua hành động
của cụ trong đêm mưa
bão ấy, em cảm nhận
được những nét đẹp
này trong tâm hồn của
người nghệ sĩ già này?
HS: Nêu cảm nhận
-Dũng cảm vì đương
đầu với thiên nhiên dữ
dội.
-Quên mình vì nghệ
thuật: dồn hết tài
năng, sức lực, tâm
huyết để vẽ chiêc lá
cuối cùng.
-Mục đích cao cả:
Giành lại niểm tin sự
sống cho Giôn-xi
GV: Chốt
Vì sự sống của một cô
gái trẻ, cụ đã bất chấp
thiên nhiên khắc
nghiệt, quên đi sự
sống của bản thân,
Năng lực cảm thụ
thẩm mĩ.
Kiệt tác chiếc lá
cuối cùng là biểu
tượng của nghệ
thuật chân chính và
tình người.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
16
GV: Nguyễn Thu Hằng, Nguyễn Thị Hồng Thu - Trường THCS Dương Xá – Năm học 2014 - 2015
BÀI DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP: “GIÁO DỤC TÌNH YÊU THƯƠNG CON NGƯỜI”
dồn hết tài năng, tâm
sức, để vẽ chiếc lá
cuối cùng. Có lẽ bản
thân cụ cũng không
nghĩ rằng đây là bức
tranh cuối cùng của
cuộc đời mình, nhưng
có một điều chắc chắn
là khi đó cụ vẽ không
phải là muốn lưu danh
tên tuổi với đời, mà `
điều cụ quan tâm nhất
là để giúp cô gái trẻ
tuổi lấy lại niềm tin
vào cuộc đời, vào sự
sống. Chiếc lá ấy
không chỉ vẽ bằng tài
năng mà quan trọng
hơn là được vẽ bằng
cả tấm lòng yêu
thương cụ dành cho
Giôn-xi.
Tích hợp giáo
dục lòng yêu
thương
con
người.
Người nghệ sĩ chân
chính suốt đời cống
hiến cho thứ nghệ
thuật cao cả: “Nghệ
thuật vì con người”
Quan điểm cao đẹp đó
không bị giới hạn bởi
một không gian địa lí
hay thời gian lịch sử
nào mà luôn có, luôn
là cái đích cuối cùng
mà người nghệ sĩ chân
chính hướng tới…
GV: Em đã học những
tác phẩm nói nói về
sức mạnh của nghệ
thuật
HS: Trả lời
-Truyện: “Cây bút
thần”
Tích hợp dọc
Các văn bản đã
học
trong
chương trình
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
17
GV: Nguyễn Thu Hằng, Nguyễn Thị Hồng Thu - Trường THCS Dương Xá – Năm học 2014 - 2015
BÀI DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP: “GIÁO DỤC TÌNH YÊU THƯƠNG CON NGƯỜI”
- Bài “Ý nghĩa văn
chương”- Hoài Thanh.
“Văn chương gây cho
ta những tình cảm ta
không
có,
luyện
những tình cảm ta sẵn
có”
GV: Khi Xiu kể với
Giôn-xi về chiếc lá
cuối cùng, cô đã gọi
đó là một kiệt tác
? Em hiểu thế nào là 1
kiệt tác
HS: Trả lời
(Kiệt tác:
- Một tác phẩm nghệ
thuật đặc sắc.
-Chứa đựng tư tưởng cao
cả, tình cảm đẹp đẽ.
-Là sản phẩm của lòng
say mê, kiên trì rèn luyện
- Có giá trị lớn lao:Đó là
nghệ thuật hướng tới con
người.
GV: Tại sao, bức tranh
chiếc lá cuối cùng là một
kiệt tác?
Câu hỏi thảo luận: 3 phút
Hình thức thảo luận:
Khăn trải bàn
HS: Trình bày kết quả
thảo luận:
-Vẻ đẹp: giống y như
thật “ Gần cuống lá có
màu xanh sẫm, rìa lá
hình răng cưa, đã nhuốm
màu vàng úa”.
Ngay cả con mắt nhà
nghề của hai cô họa sĩ
cũng không phát hiện
được.
-Hoàn cảnh ra đời: Trong
đêm mưa bão khắc
Năng lực hợp tác
Năng lực cảm thụ
thẩm mĩ
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
18
GV: Nguyễn Thu Hằng, Nguyễn Thị Hồng Thu - Trường THCS Dương Xá – Năm học 2014 - 2015
BÀI DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP: “GIÁO DỤC TÌNH YÊU THƯƠNG CON NGƯỜI”
nghiệt.
“Gió bấc ào ào”
“mưa đập mạnh vào cửa
sổ, rơi lộp độp”
-Bức tranh được vẽ:
+ Không chỉ bằng màu
+ mà còn bằng tình yêu
thương cao đẹp mà cụ
Bơ-men dành cho Giônxi
-Giá trị: cứu sống Giônxi
=>G: Bình
Chỉ là một chiếc lá
thường xuân bé nhỏ, sẽ
chẳng là gì đối với một
người bình thường, và có
lẽ bức tranh chiếc lá này
cũng chẳng làm nên tên
tuổi của một họa sĩ với
đời. Thế nhưng, trong tác
phẩm này, chiếc lá ấy lại
có ý nghĩa rất lớn: nó
gắn kết hai thế hệ nghệ sĩ
(một già – một trẻ), hai
số phận con người. sự
truyền tiếp niềm tin khát
vọng sống, khát vọng
nghệ thuật làm nên kết
thúc đảo chiều bất ngờ:
Cụ Bơ-men chết còn
Giôn-xi sống lại.
=>Kết cấu đảo ngược
tình huống lần II.
Kiệt tác Chiếc lá cuối
cùng là biểu tượng về
sức mạnh nghệ thuật
chân chính và vẻ đẹp của
tình người sâu đậm.
GV: Dẫn: Câu chuyện
được kết thúc bằng lời kể
của Xiu về việc cụ Bơmen vẽ chiếc lá thường
Năng lực cảm thụ
thẩm mĩ.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
19
GV: Nguyễn Thu Hằng, Nguyễn Thị Hồng Thu - Trường THCS Dương Xá – Năm học 2014 - 2015
BÀI DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP: “GIÁO DỤC TÌNH YÊU THƯƠNG CON NGƯỜI”
xuân thay cho chiếc lá
cuối cùng đã rụng trong
đêm mưa gió.
? Em có nhận xét gì về
cách kết thúc truyện
HS: Thảo luận theo cặp
HS: Trả lời
(Cách kết truyện: mở
bất ngờ mọi kịch tính
được tháo nút.
-->mang nhiều ý nghĩa:
-Tạo tình huống đảo
ngược lần 2: Cụ Bơ-men
đang khỏe
ốm, chết vì viêm phổi
-Thấy được sự hi sinh
thầm lặng, khát vọng
nghệ thuật của cụ Bơmen
-Tô đậm thêm nét đẹp
của nhân vật Xiu.
Kết thúc quen thuộc
trong các truyện ngắn
của O Hen-ri
GV: Chốt: Đây là một
kết thúc mở, tạo dư âm
sâu đậm trong lòng
người đọc: khát vọng
sống, khát vọng nghệ
thuật, và vẻ đẹp nghệ
thuật là bất tử.
GV? Những vẻ đẹp nghệ
thuật nào đã góp phần
làm nên thành công của
tác phẩm?
HS: Trả lời
(- nghệ thuật miêu tả tâm
lí nhân vật,...)
GV: Những biện pháp
nghệ thuật đó đã làm nổi
bật nội dung gì?
HS: Trả lời
Năng lực hợp tác
III)Tổng kết
1)Nghệ thuật
-Đảo ngược tình
huống 2 lần
-Kết cấu chặt chẽ
-Miêu tả tâm lí nhân
vật đặc sắc
Năng
khiển
lực
điều
Năng lực tổng kết
vấn đề
2)Nội dung
-Tình yêu thương
giữa những con
Giáo dục sự
đồng cảm, lòng
thương người,
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
20
GV: Nguyễn Thu Hằng, Nguyễn Thị Hồng Thu - Trường THCS Dương Xá – Năm học 2014 - 2015
- Xem thêm -